soalan 1 muzik

7/25/2019 soalan 1 muzik

1/11

Apresiasi Muzik Prasekolah PRM3043E| 2016

Huraikan 4 jenis klasifikasi alat-alat muzik tradisional di Malaysia yang terdiri daripada

Idiofon, Erofon, Membranofon dan Kardofon. Pili ! alat bagi setiap jenis klasifikasi

dan uraikan fungsi permainan alat muzik tradisional tersebut.

!." Pendauluan

Setiap negeri di Malaysia epunyai pel!agai "enis dan !entuk alat#alat uzik yang

sering digunakan untuk eainkan pel!agai !entuk teater tradisi Melayu seperti $ayang

kulit% akyung% ek ulung% gaelan% kuda kepang% "ikey dan se!againya& Alat#alat utaa

seperti dari keluarga gendang% re!a! tiga tali% ga!us% serunai dan "enis#"enis gong% se'ara

utlak adalah ilik asyarakat Melayu di ana ianya telah di$arisi dan di'ipta oleh orang#

orang Melayu turun teurun se"ak !eratu#ratus tahun laanya&

(aun !egitu klasi)ikasi alat uzik ini sukar digunakan untuk engklasi)ikasikan

pel!agai "enis alat uzik etnik lain yang terdapat di seluruh dunia& *ni dise!a!kan terlalu

!anyak "enis alat uzik& Ada diantaranya pula epunyai 'iri#'iri yang hapir saa

$alaupun epunyai naa yang !er!eza& Misalnya dufuf di negara ara! saa dengan

kopang di Malaysia&

#." Klasifikasi alat muzik dengan jenis klasifikasi

+erdasarkan etnouzikologi ,ka"ian uzik etnik !ukan !arat- alat uzik diklasi)ikasi

!erdasarkan klasifikasi sa$s-ombosteliaitu keluarga Ero)on% keluarga *dio)on% keluarga

Me!rano)on dan keluarga .ardo)on&

#.! Membranofon

Alat uzik yang !unyinya terhasil daripada paluan diana uka alat uzik itu di!uat

daripada kulit atau !elulang yang diregang adalah dala keluarga e!rano)on&

.e!anyakan alat uzik ini di!unyikan dengan pukulan saada enggunakan peukul khas

atau hanya enggunakan tangan&

/i Malaysia% alat uzik tradisional yang terasuk dala keluarga e!rano)on

adalah kopang gendang% ta!ur% "idur gedo!ak% re!ana u!i% gordang Se!ilan% geduk

dan lain#lain& Alat uzik e!rano)on dari luar negara terasuklah tabla ,india-% daiko

,"epun-% djembe,A)rika- dan Janggo,korea-&


2/11


/ala kategori kupulan e!rano)on kopang erupakan alat uzik tradisional

uzik elayu yang tergolong dala kupulan e!rana)on& Alat uzik kopang sangat

popular di kalangan asyarakat alayu&

%ambar ! & menunjukkan alat muzik kompang

.opang dikatakan !erasal dari iur engah dan di!a$a asuk oleh pedagang

Ara! ke tanah elayu untuk enarik perhatian orang raai supaya e!eli !arang#!arang

yang di"ual&pada zaan kegeilangan kesultanan Melaka pada a!ad ke#1& +entuk

kopang haper enyerupai alat uzik dufuf% se"enis gendang Ara!& .opang dianggap

se!agai ense!le uzik yang paling penting dan popular di Malaysia& *a diainkan oleh

seua !angsa dan negeri di Malaysia& .opang sering dikaitkan dengan rasa kesyukuran

dan kege!iraan& *a "uga diainkan se!agai rasa !angga enya!ut kehadiran tetau

penting dala suatu a"lis&

%ambar # menunjukkan baagian kompang

Pada asasnya% kopang !er!entuk selinder dan epunyai satu uka saha"a di!uat

daripada kulit ka!ing& .ulit ka!ing di!ersihkan dan direnda dala air !er'apur kapur&

Setelah !ersih% kulit yang asih !asah itu dipaku kepada !aluh dala keadaan tegang


3/11


enggunakan peralatan khas& Setelah kering% le!ihan kulit di potong dan dikeaskan

enggunakan "alur te!aga dan kain erah enggunakan paku khas yang 'antik&

+aluk kopang di!uat daripada kayu keras seperti kayu nangka atau kayu le!an& ari

ini pel!agai kayu "enis keras turut di"adikan !aluh kopang& +aluk !iasanya !erukuran

diaeter in'hi% 10 in'hi% 12 in'hi% 14 in'hi epunyai ketinggian atau kete!alan 3 in'hi&

Selain itu% uka kopang yang telah laa digunakan akan en"adi kendur& *ni akan

en"e"askan kualiti !unyi& 'edak dipasang pada kopang !agi enegangkan seula kulit

uka kopang& Sedak !iasanya di!uat daripada rotan halus& *a diselitkan diantara uka

kopang dengan !aluh& Rotan sedak ditolak dengan 'erat enggunakan kayu dinaakan

penyedak.

#.!.! (ara Penjagaan kompang

Muka kopang yang di!uat daripada kulit adalah senseti) kepada ha!uk dan

le!apan& Se!elu disipan% kopang hendaklah di!ersihkan terle!uh dahulu& Selain itu%

uka kopang "uga sangat senseti) dengan suhu& Suhu yang panas enye!a!kan kulit

en"adi tegang& .opang hendaklah disipan dala suhu !ilik& Selain itu% perlu elakkan

!e!anan pada uka kopang seasa enyipan kopang& Sedak hendaklah

ditinggalkan supaya kulit uka kopang tidak kendur&

#.!.# )otasi dan teknik paluan

Pada asasnya terdapat dua !unyi kopang iaitu !unyi *pak+dan !unyi *bung+&

+unyi pak dihasilkan dengan eukul !ahagian tengah uka kopang dengan "ari ter!uka

sa!al engekalkan kedudukan elekap pada uka kopang& +unyi !ung5 puladihasilkan dengan paluan !ahagian tepi uka kopang dengan "ari yang dirapatkan&

angan !iarkan "ari elekap pada uka kopang selepas paluan di!uat&


4/11


%ambar menunjukkan $ara memukul kompang

(otasi kopang ditulis se'ara mnemoni$ iaitu ruang dan garis !aluk ditetapkan

enggunakan !unyi pak dan !ung& +unyi pak epunyai kedudukan pi' yang le!ih tinggi

daripada !unyi !ung& +iasanya penulisan kopang pada skor uzik odern ditetapkan

seperti !erikut&

.opang esti diainkan se'ara !eraai#raai $alaupun ia !oleh di ainkan

se'ara indi7idu& Setiap kupulan eainkan pola iraa tertentu yang !er!eza !er!eza

se'ara !erulang#ulang& /ala uzik% konsep ini dipanggil kolotomik. .onsep kolotoik ini

lazi terdapat dala ense!le uzik elayu 'ontohnya gaelan% 'aklepong% gendangsilat dan se!againya& (ilai oral yang paling penting dise!alik konsep kolotoik dala

perainan kopang ini adalah nilai ker"a !ergotong#royong& /engan 'ara ini rasa letih dan

penat !erain kopang akan !erkurangan& Se!agaiana yang diketahui% kopang sering

diainkan dala "angka asa yang laa terutaanya untuk engiringi atau enya!ut

tetau penting&

Peain#peain kopang di!ahagikan dala tiga kupulan iaitu kupulan elalu%

kupulan enyelang dan kupulan eningkah& Setiap kupulan akan eainkan pola

iraa yang !er!eza& Apa!ila diga!ungkan ia akan enghasilkan uzik yang indah&

.etetapan tepo dan iraa sangat penting dala peainan kopang& Setiap indi7idu

dala kupulan estilah eainkan iraa dengan tepat dan enghasilkan iraa dengan

tepat dan enghasilkan iraa yang !erharoni&

#.# Erofon

.le) perkusi

Pak !ung


5/11


Ero)on ialah "enis#"enis alat yang ana si)at serta su!er !unyinya terhasil elalui

peniupan atau he!usan angin& /i Malaysia ia terasuklah serunai ,akyong-% na)iri

,no!at- dan !angsi ,'aklepong-% seruling% puling tanah% seluprit dan se!againya& /i *ndia

terdapat alat uzik punji% di "epun alat uzik sakuha'hi& alat ero)on lain ialah d"eridoo

,Australia-% daegeu dan soegeu se"enis )lut ,korea-% dizi dan guan ,'hina-&

/i Malaysia% serunai erupakan alat# alat uzik kupulan ero)on yang !erke!ang

dala !udaya uzik asyarakat elayu di Malaysia&

%ambar 4 menunjukkan alat muzik serunai

Alat 8tiup9 "enis serunai% dikatakan !erasal dari negara iur engah iaitu Parsi&

(aun% perke!angan a$al di enggara Asia% adalah diper'ayai !erula daripada

pengaruh !udaya indu se!elu kedatangan agaa isla di rantau ini& :alau

!agaianapun perkataan 8Serunai9 adalah diasaskan dari perkataan Parsi iaitu 8(ay9 yang

!eraksud 8tiup9& /i negara kita terdapat pel!agai "enis serunai yang digunakan dala

ense!le untuk engiringi teater :ayang kulit% Menora% Silat% tarian istana dan rakyat serta(o!at di ra"a&

+ersesuaian dengan ode uziknya% Serunai ke!anyakan epunyai tu"uh lu!ang

petik se!agai lu!ang pen"arian ,the )ingering holes- dan satu lu!ang petik se!agai lu!ang

i!u "ari ,the thu! hole-& +agi asyarakat di negeri .elantan% 8 lu!ang i!u "ari9 sering "uga

diungkapkan se!agai 8 lu!ang "erit9 oleh se!a! suaranya yang eninggi itu% dan adakalanya

diungkapkan se!agai 8lu!ang penggalak iaitu enghasilkan nada#nada hias ,ornaent yang

!ersi)at riang ataupun galak ,"oy)ulness-&


6/11


+agi ke!anyakkan serunai yang terdapat di Malaysia% di ana peipitaya diper!uat

daripada daun lontar yang sederhana tua& *ni !agi enentukan ketahananya serta untuk

endapatkan "enis 8ti!re iaitu utu suara sepertiana yang dikehendaki& Manakala dala

perse!ahan 8+arongan9 yang !erke!ang di kalangan asyarakat !erketurunan a$a di

"ohor terdapat se"enis alat tiup yang !erpipit dikenali se!agai 8selupit9& Alat ini adalah

!erasal dari anah a$a% *ndonesia& Pipitnya diper!uat daripada daun kelapa yang tua dan

dikeringkan& Alat terse!ut epunyaiepat lu!ang petik untuk enghasilkan elodi yang

agak terhad dari aspek tonalitinya% "ika di!andingkan dengan serunai yang !erke!ang di

Perlis% .elantan dan ense!le Silat .edah&

Adapun "enis#"enis serunai yang terdapat di Malaysia% di'ipta tidak engikut satu

pia$aian yang !aku& /engan deikian 8ti!re9 ataupun air suaranya adalah !e!eza di

antara satu saa lain& +egitu "uga dengan 8odal skala9 nya "uga didapati !er!eza#!eza

$alaupun ianya didapati !erke!ang disiplin yang saa% seperti yang terdapat dala

ense!le :ayang .ulit di .elantan% isalnya& (aun perkara seperti ini tidak pula !erlaku

pada ke!anyakan Serunai yang terdapat dala ense!le Silat .edah di ana pi' suaranya

agak tepat iaitu hapir saa dengan siste pi' !arat iaitu 8:estern epered Pit'h9&

(aun !egitu% se'ara uunya alat serunai% telah endukung peranan yang

ter!anyak dala tradisi uzik rakyat dan "uga istana di Malaysia& Selain daripada

peranannya se!agai pe!a$a elodi dala genre uzik yang !er!agai#!agai% "uga

digunakan !agi tu"uan perarakan untuk engiringi pe!esar#pe!esar negara& /ala

ense!le (o!at di Ra"a% serunai telah epunyai kedudukan yang tinggi dari segi

statusnya& *a digandingkan dengan alat tiup "enis 8trupet9 iaitu 8na)ri9 yang eainkan

elodi 8drone9 dala uzik istiadat seperti perta!alan dan se!againya&

#. Idiofon

*dio)on adalah klasi)ikasi alat uzik yang di!uat daripada !ahan loga% kayu atau

!uluh dan ia diainkan dengan 'ara paluan enggunakan peukul khas& .eluaraga idio)on

erupakan "enis#"enis alat yang ana suaranya dapat dihasilkan se'ara spontan elalui

kaedah#kaedah seperti laga% goyang dan ketukkan engikut keadaan dan !entuk

seula"adi sese!uah alat itu& /engan si)at alat !erkenaan tidak eerlukan seseorang


7/11


peain itu untuk elakukan persediaan a$al !agi aksud penalaan untuk enghasilkan

!unyi&

/i Malaysia % antara alat yang terasuk dala klasi)ikasi ini ialah angklung ,!uluh-%

ga!ang ,kayu-% !oning 'aklepong ,loga-% kesi ,loga-% ker'ing ,loga- dan 'anang

,loga-&

;ong Agung erupakan salah satu alat yang tergolong dala kupulan keluarga

idio)on daripada !ahan loga&

%ambar menunjukkan alat muzik %ong gung

;ong Agung diper!uat daripada 8perunggu9% epunyai ukuran


8/11


;ong Agung digunakan se'ara !erpasangan dengan ;ong Su$ukan iaitu alat

kolotoik yang !erukuran sederhana !esar dala keluarga gong& *anya diper!uat daripada

penunggu dan !erukuran 6 ' pada garis lintang& Si)at kolotoiknya le!ih !erpusat

kepada 'iri#'iri pe!ahagian pada keratin )rasa#)rasa lagu engikut proses 8gongan9 iaitu

satu proses pe!inaan lagu !agi setiap pe!ahagian keratannya se!elu keasukkan

gong yang !erkenaan&

%ambar / menunjukkan alat muzik %ong gung

2.4 Kordofon

.ardo)on !erasal dari perkataan 'ord iaitu tali& .lasi)ikasi ini terdiri dari alat#alatuzik yang di!unyikan hasil dari petikan% pukulan atau gesekan tali alat uzik& /i Malaysia%

alat uzik tradisional yang terasuk dala klasi)ikasi ini ialah re!a!% ga!us% 'ak dan 'uk

,keron'ong-&

Alat uzik Sape erupakan alat uzik keluarga kardo)on yang terkenal di kalangan

asyarakat suku kau !uiputera di Sara$ak& Sape erupakan se"enis alat tali keluarga

8lute9 yang !erleher pendek dan talinya dipetik& *a diper!uat daripada "enis kayu le!ut%

lazinya 8eranti9& +adanya yang agak ean"ang iaitu 8elongted9 telah dite!uk dan!erperanan se!agai ruang gea&

;ong Su$ukan

;ong Agung


9/11


%ambar 0 menunjukkan alat muzik 'ape

+entuknya kelihatan seolah#olah seperti sapan dan sering dise!ut se!agai 8the

!oat lute9 oleh para sar"ana dari !arat& Sape !egitu terkenal di kalangan suku kau 8kayan9

dan 8kenyah9& *anya diainkan untuk uzik hi!uran serta engiringi tariaan seperti /atun

ulud dan (ga"at% se"enis tarian pahla$an yang sering dikaitkan dengan 8head huntung9

engikut lagenda ereka dan kini keper'ayaan seperti ini telah tidak diaalkan lagi&

Alat Sape telah di'ipta dala !er!agai#!agai ukuran dan epunyai !ilangan tali

"uga !er!eza#!eza iaitu saa ada dua% tiga ataupun epat tali& .ini tali Sape telah diganti

dengan tali da$ai yang ana pada peringkat a$al ereka enggunakan tali sa!ut dari

Pokok Sago&

/ala konteks perse!ahan talinya dilaras engikut siste uzik !arat& Salah satu

daripada siste !erkenaan yang sering diaalkan adalah tali satu dilaraskan !ersaaan

dengan 8iddle =9 pada alat piano% tali dua dilaraskan !ersaaan dengan nada 8=9 satu

okta) rendah dari iddle =9% tali tiga dilaraskan !ersaaan dengan nada9A9 yang terletak

pada 8inor third9 di!a$ah 8iddle =9 /A( tali epat dilaraskan !ersaaan dengan nada 8>9

iaitu 8per)e't )orth9 diatas 8= tengah9&

ali#tali ini dipetik dengan enggunakan i!u "ari peain% dan penghasilan elodi

hanya !erlaku pada tali satu saha"a& ali sele!ihnya !er)ungsi se!agai tali 8drone9 yang

diainkan dala keadaan ter!uka ,in open strings- pada derap terakhir !agi keratin )rasa

lagu& ali !agi alat Sape telah dipasang erintangi !adanya dengan disokong oleh

penungkat tali ,!ridge- yang !ersi)at 8o7ea!le9 untuk tu"uan penalaannya engikut konteks

lagu dala genre tertentu&

/ala repertoire uzik Sape terdapat lagu#lagu seperti 8Sa!e Main /aton9%

8epen ?etoh9% 8.a!un9% 8.ele$ah dan se!againya& Sape diainkan se'ara 8duet9 iaitu oleh

dua orang peain dan ereka akan !erain dala dua 8Register9 iaitu rendah dan tinggi&

." Kesimpulan

Alat#alat uzik tradisional Malaysia erupakan alat yang unik dan alat yang turut

digunakan didala ala uzik sehingga kini& /engan enggunakan seni uzik Melayu


10/11


se!agai ediu% proses kounikasi ini $u"ud dala !entuk lisan dan !ukan lisan& Muzik

gendang silat% uzik gaelan Pahang dan uzik 'aklepong erupakan antara 'ontoh

kounikasi !ukan lisan yang enggunakan alat uzik tradisional Melayu anakala hadrah%

da!us dan dondang sayang erupakan kounikasi lisan yang enggunakan alat uzik

tradisional elayu&

1ujukan

1& (ik Mustapha (ik Mohd Salleh% 1


11/11


4& Patri'ia Matusky C an Sooi +eng%1

soalan 1 muzik

Documents