SISTEM KEHADIRAN DAN PEMANTAUAN PELAJAR

SITI AISHAH BINTI MOHD AZAN

Laporan projek ini dikemukakan

sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat

Penganugerahan Ijazah Sarjana Muda Sains (Sains Komputer)

Fakulti Sains Komputer dan Sistem Maklumat

Universiti Teknologi Malaysia

MEI, 2009

ii

iii

iv

v

“Ingatan tulus ikhlas buat Emak, Masna Binti Abu, Ayah, Mohd Azan Bin Mohd Noh,

Kakak-kakak, Adik-adik tersayang serta insan teristimewa yang sentiasa memberi

dorongan dan galakan agar Projek Sarjana Muda ini dapat dilaksanakan dengan

cemerlang! Terima Kasih Semua”

vi

PENGHARGAAN

Bersyukur ke hadrat Ilahi, kerana limpah dan kurniaNya Projek Sarjana Muda ini

berjaya disiapkan di dalam tempoh masa yang ditetapkan. Ucapan terima kasih yang

tidak terhingga buat Prof. DR. Mohd Aizaini bin Maarof selaku penyelia yang telah

banyak membantu serta membimbing selama projek ini dilaksanakan. Segala tunjuk ajar

yang diberikan oleh beliau amat dihargai.

Ribuan terima kasih juga diucapkan buat ibu bapa serta ahli keluarga tersayang

yang tidak jemu-jemu memberi dorongan serta galakan kepada saya agar projek ini

dapat dilaksanakan dengan jayanya.

Tidak lupa kepada pensyarah serta rakan-rakan seperjuangan yang telah

membantu secara langsung dan tidak langsung sepanjang projek ini dilaksanakan. Segala

bantuan, dorongan serta galakan yang diberikan amat dihargai. Tanpa kalian projek ini

tidak akan dapat dilaksanakan dengan jayanya. Terima kasih semua.

vii

ABSTRAK

Sistem kehadiran dan pemantauan pelajar yang digunakan pada masa kini adalah

secara manual dan ianya memakan masa yang lama. Projek ini bertujuan untuk

membangunkan Sistem Kehadiran dan Pemantauan Pelajar bagi menguruskan proses

mengambil kehadiran pelajar sekolah dan memantau para pelajar dengan lebih cekap

dan sistematik. Sistem ini dapat menjimatkan masa kerana segala proses itu nanti bukan

lagi dilakukan oleh para guru tetapi dilakukan oleh sistem. Ianya tidak mustahil dengan

penggunaan teknologi RFID (Radio Frequency Identification). Selain itu penggunaan

teknologi telekomunikasi tanpa wayar semakin meningkat begitu juga dengan

penggunaan perkhidmatan pesanan ringkas atau lebih dikenali sebagai SMS (Short

Message Service). Sistem ini juga akan menggunakan SMS sebagai satu medan

telekomunikasi di antara sistem dan ibu bapa pelajar serta guru. Segala maklumat

berkenaan dengan kehadiran pelajar akan segera dihantar oleh sistem kepada ibu bapa.

Sistem ini dibangunkan dengan menggunakan perisian Microsoft Visual Studio 2005

yang mempunyai ASP.Net didalamnya. Perisian Microsoft SQL Server digunakan untuk

membina pangkalan data bagi penyimpanan maklumat-maklumat yang diperlukan oleh

sistem. Hasil projek ini adalah Sistem Kehadiran dan Pemantauan Pelajar yang

menggunakan teknologi RFID dan SMS sebagai medan untuk menghantar maklumat

kehadiran pelajar kepada ibu bapa.

viii

ABSTRACT

The student attendance and monitoring system that being used nowadays is

manually and it is consume a lot of time. The purpose of this project is to develop a

system called “Sistem Kehadiran dan Pemantauan Pelajar” that will handle the process

of recording student’s attendances and monitor the students more efficiently and more

systematically. This system will save a lot of time because all of the processes will not

be done by the teachers but been done by this system. This is possible with the use of

RFID (Radio Frequency Identification) technology. The use of wireless

telecommunication technology is on the increase as well as the use of Short Message

Service or more well known as SMS. This system will also use SMS as a means of

telecommunication between the system and parents. All of the information about the

students’ attendances will be forwarded in an instant to parents by the system. This

system is developed using Microsoft Visual Studio 2005 that is integrated with ASP.Net

as a software tool for this project. The database that stores all of the information needed

by this system is developed using Microsoft SQL Server 2000. As an outcome of this

project, Sistem Kehadiran dan Pemantauan Pelajar using RFID is developed and it is

also use the SMS as a means to send students’ attendances information to parents.

ix

KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKA SURAT

PENGAKUAN iii

DEDIKASI v

PENGHARGAAN vi

ABSTRAK vii

ABSTRACT viii

KANDUNGAN ix

SENARAI RAJAH xiv

SENARAI JADUAL xvi

SENARAI ISTILAH xvii

SENARAI SINGKATAN xviii

SENARAI LAMPIRAN xix

BAB 1 PENGENALAN

1.1 Pengenalan 1

1.2 Penyataan Masalah 2

1.3 Matlamat Projek 3

1.4 Objektif Projek 3

1.5 Skop Projek 4

1.6 Organisasi Bab 4

x

BAB 2 KAJIAN LITERATUR

2.1 Pengenalan 7

2.2 Kajian Terhadap Sistem Kehadiran

Pelajar Sekolah Semasa 7

2.3 Analisis Masalah 9

2.3.1 Analisis masalah sistem kehadiran

pelajar semasa 9

2.3.2 Analisis masalah sistem pemantauan

pelajar semasa 9

2.4 Sistem Sedia Ada 10

2.5 Teknologi RFiD 11

2.5.1 Operasi RFID dalam Sistem

Kehadiran dan Pemantauan Pelajar 12

2.6 Perkhidmatan Pesanan Ringkas (SMS) 13

2.6.1 Operasi SMS dalam Sistem Kehadiran

dan Pemantauan Pelajar 13

2.7 Microsoft SQL Server 2000 14

2.8 Microsoft Visual Studio 2005, ASP.NET 14

2.9 Kesimpulan 14

BAB 3 METODOLOGI

3.1 Pengenalan 15

3.2 Model Air Terjun yang Telah Diubahsuai 15

3.2.1 Fasa Perancangan 16

3.2.2 Fasa Analisa Keperluan 17

3.2.3 Fasa Rekabentuk 17

3.2.4 Fasa Implementasi 18

3.2.5 Fasa Pengujian 18

3.2.6 Fasa Penyelenggaraan 19

3.3 Justifikasi Pemilihan Metodologi 19

xi

3.3.1 Pengulangan Fasa 19

3.3.2 Aktiviti Bermodul 19

3.3.3 Teknik Berorientasikan Objek 20

3.4 Keperluan Perkakasan dan Perisisan 20

3.4.1 Justifikasi Perkakasan 20

3.4.2 Justifikasi Perisian 21

3.5 Kesimpulan 22

BAB 4 REKABENTUK SISTEM

4.1 Pengenalan 23

4.2 Rekabentuk Konseptual 24

4.2.1 Takrifan Bagi Aktor Sistem 25

4.2.2 Takrifan Bagi Gambarajah Kes Guna 26

4.3 Rekabentuk Logikal 28

4.3.1 Senario Urus Data Pelajar 28

4.3.2 Senario Semak Rekod Kehadiran 30

4.3.3 Senario Terima Alert 31

4.3.4 Senario Semak Status Pelajar 31

4.3.5 Senario Jana laporan 31

4.3.6 Senario Daftar Masuk 32

4.3.7 Senario Mengesah Pengguna 32

4.4 Rekabentuk Kandungan 33

4.4.1 Pentadbir Sistem 33

4.4.2 Guru 34

4.4.3 Ibu Bapa 34

4.5 Rekabentuk Navigasi 35

4.5.1 Pentadbir 35

4.5.2 Guru 36

4.5.3 Ibu Bapa 36

4.6 Rekabentuk Pangkalan Data 37

4.6.1 Penerangan Jadual Pelajar 37

xii

4.6.2 Penerangan Jadual Guru 38

4.6.3 Penerangan Jadual Kelas 39

4.6.4 Penerangan Jadual Parent 40

4.6.5 Penerangan Jadual RekodKehadiran 40

4.6.6 Penerangan Jadual Login 41

4.6.7 Penerangan Jadual TetapanUtama 42

4.6.8 Penerangan Jadual TetapanTambahan 42

4.6.9 Penerangan Jadual Ponteng 43

4.6.10 Penerangan Hubungan di Antara Jadual 43

4.7 Spesifikasi Input Dan Output 44

4.8 Rekabentuk Antaramuka 46

4.9 Kesimpulan 47

BAB 5 IMPLEMENTASI DAN PENGUJIAN SISTEM 5.1 Pengenalan 48

5.2 Persekitaran Pembangunan Sistem 49

5.2.1 Perisian Microsoft Visual Studio,

ASP.NET 49

5.2.2 Pangkalan Data Microsoft SQL

Server 2000 49

5.3 Implementasi Modul-Modul Sistem 50

5.3.1 Implementasi Modul Kehadiran

dan Pemantauan 50

5.3.2 Implementasi Modul Laman Web 52

5.3.2.1 Implementasi Modul

Mengesah Pengguna 52

5.3.2.2 Implementasi Modul

Daftar Pengguna 53

5.3.2.3 Implementasi Modul

Kemaskini 55

xiii

5.3.2.4 Implementasi Modul Lihat

Rekod kehadiran Anak 57

5.3.2.5 Implementasi Modul Semak Rekod

Kehadiran 58

5.3.2.6 Implementasi Modul Jana Laporan 60

5.4 Pengujian Sistem 61

5.4.1 Kaedah Pengujian 61

5.4.2 Proses pengujian 62

5.5 Pengujian Peralatan 63

5.5 Kesimpulan 64

BAB 6 PERBINCANGAN DAN KESIMPULAN

6.1 Pencapaian Keseluruhan Sistem 65

6.2 Kelemahan Sistem 66

6.3 Cadangan Pembaikan Sistem 66

6.4 Kesimpulan 67

RUJUKAN 68

LAMPIRAN A 70

LAMPIRAN B 73

LAMPIRAN C 83

LAMPIRAN D 88

xiv

SENARAI RAJAH

NO. RAJAH TAJUK HALAMAN

2.1 Carta Alir Pengurusan Kehadiran Pelajar Sekolah 8

2.2 Antaramuka Sistem Pengurusan Kedatangan Pelajar Sekolah

Berasaskan RFID 11

4.1 Rajah Keseluruhan Kes Guna Bagi Sistem 25

4.2 Senario Urus Data (Tambah Pengguna) 29

4.3 Senario Semak Rekod Kehadiran 30

4.4 Rajah Rekabentuk Kandungan bagi Pentadbir Sistem 33

4.5 Rajah Rekabentuk Kandungan bagi Guru 34

4.6 Rajah Rekabentuk Kandungan bagi Ibu Bapa 34

4.7 Rajah Rekabentuk Navigasi bagi Pentadbir Sistem 35

4.8 Rajah Rekabentuk Navigasi bagi Guru 36

4.9 Rajah Rekabentuk Navigasi bagi Ibu Bapa 36

4.10 Hubungan Di antara Jadual-Jadual 44

4.11 Borang Login 46

5.1 Keratan Aturcara RFID 51

5.2 Keratan Aturcara Hantar SMS 51

5.3 Antaramuka Modul Pengesahan 52

5.4 Keratan Aturcara Modul Pengesahan 53

5.5 Antaramuka Modul Daftar pengguna; Daftar Guru 54

5.6 Keratan Aturcara Modul Daftar Pengguna; Daftar Guru 54

5.7 Antaramuka Modul Kemaskini 55

5.8 Keratan Aturcara Modul Kemaskini 56

xv

5.9 Antaramuka Modul Kemaskini; Proses Padam 56

5.10 Keratan Aturcara Modul Kemaskini; Proses Padam 57

5.11 Antaramuka Modul Lihat Rekod kehadiran Anak 57

5.12 Keratan Aturcara Modul Lihat Rekod kehadiran Anak 58

5.13 Antaramuka Modul Lihat Rekod Pelajar 59

5.14 Keratan Aturcara Modul Lihat Rekod Pelajar 59

5.15 Antaramuka Modul Jana Laporan untuk Guru 60

5.16 Antaramuka Modul Jana Laporan untuk Ibu Bapa 61

xvi

SENARAI JADUAL

NO. JADUAL TAJUK HALAMAN

2.1 Ringkasan dan Perbandingan Sistem 10

2.2 Klasifikasi Tag RFID Berdasarkan Bekalan Kuasa 12

2.3 Klasifikasi RFID Berdasarkan Frekuensi 12

4.1 Penerangan Atribut Jadual Student 38

4.2 Penerangan Atribut Jadual Guru 39

4.3 Penerangan Atribut Jadual Kelas 39

4.4 Penerangan Atribut Jadual Parent 40

4.5 Penerangan Atribut Jadual RekodKehadiran 41

4.6 Penerangan Atribut Jadual Login 41

4.7 Penerangan Atribut Jadual TetapanUtama 42

4.8 Penerangan Atribut Jadual TetapanTambahan 42

4.9 Penerangan Atribut Jadual Ponteng 43

4.10 Spesifikasi Input Sistem 45

4.11 Spesifikasi Output Sistem 45

5.1 Hasil Pengujian Mengikut Modul 62

5.2 Hasil Pengujian Mengikut Halaman 63

5.3 Hasil Pengujian Peralatan 64

xvii

SENARAI ISTILAH

BAHASA INGGERIS BAHASA MELAYU Alert Pengumuman Modified Waterfall Air Terjun Yang Telah Diubahsuai White Box Testing Pengujian Kotak Putih Black Box Testing Pengujian Kotak Hitam Sequence Diagram Rajah Jujukan Use Case Diagram Rajah Kes Guna User Interface Antaramuka Pengguna Message Box Kotak Mesej

xviii

SENARAI SINGKATAN

RFID Radio Frequency Identification SMS Short Message Service UML Unified Modeling Language SQL Standard Query Language VB Visual Basic PSM Projek Sarjana Muda

xix

SENARAI LAMPIRAN

NO. RAJAH TAJUK HALAMAN

A 1 Carta Gantt PSM 1 71

A2 Carta Gantt PSM 2 72

B1 Senario Urus Data (Padam Pengguna) 74

B2 Senario Urus Data (Kemaskini Pengguna) 75

B3 Senario Terima Alert (Ibu Bapa) 76

B4 Senario Terima Alert (Guru) 77

B5 Senario Semak Status Kehadiran 78

B6 Senario Menjana Laporan (Guru) 79

B7 Senario Daftar Masuk 80

B8 Senario Mengesah Pengguna (Pengguna Sah) 81

B9 Senario Mengesah Pengguna (Pengguna Tidak Sah) 82

C1 Laman Menu Pentadbir 84

C2 Borang Pendaftaran Pelajar 85

C3 Laman Menu Guru 86

C4 Laman Lihat Kelas 87

D1 Halaman Mengesah Pengguna 89

D2 Halaman Utama Pentadbir Sistem 90

D3 Halaman Tukar Kata Laluan 91

D4 Kata Laluan Salah 91

D5 Kata Laluan Berjaya Dikemaskini 92

D6 Halaman Daftar Pelajar 93

xx

D7 Halaman Daftar Guru 94

D8 Halaman Urus Kelas 95

D9 Halaman Kemaskini Kelas 96

D10 Pengendalian Ralat No K/P Guru 97

D11 Papar Kad Pengenalan 97

D12 Kemaskini Berjaya 98

D13 Proses Padam Rekod 99

D14 Halaman Kemaskini Maklumat Guru 99

D15 Halaman Kemaskini Pelajar 100

D16 Paparan Guru Mengikut kategori Keseluruhan 101

D17 Paparan Pelajar Mengikut kategori Keseluruhan 101

D18 Halaman Tetapan 102

D19 Mengisi Tetapan 103

D20 Mengisi Tetapan Tambahan 104

D21 Halaman Utama Guru 105

D22 Halaman Lihat Rekod Kehadiran Pelajar 106

D23 Halaman Jana Laporan Bagi Guru 106

D24 Contoh Laporan Bagi Guru 107

D25 Halaman Utama Ibu Bapa 108

D26 Halaman Lihat Profil Pelajar 109

D27 Halaman Lihat Rekod Kehadiran Anak 110

D28 Halaman Lihat Rekod Kehadiran Anak Mengikut Bulan 111

D29 Halaman Jana Laporan Bagi Ibu Bapa 112

D30 Membuka Perisian Pembaca RFID 113

D31 Antaramuka Perisian Mifare Reader Utility(V1.1R9) 114

D32 Antaramuka Aplikasi Pelayan RFID 115

D33 Tetapan RFID 115

D34 Antaramuka Pembaca RFID; Keadaan Open 116

D35 Antaramuka NowSMS 117

D36 Tambah Modem 118

D37 Tetapkan Properties Modem 119

xxi

D38 Membuka Antaramuka Web NowSMS 120

D39 Antaramuka NowSMS 121

BAB 1

PENGENALAN

1.1 Pengenalan

Sistem Kedatangan dan Pemantauan Pelajar sekolah merupakan satu sistem yang

sangat penting dalam menguruskan maklumat-maklumat tentang kehadiran pelajar ke

sekolah dan memastikan tiada pelajar yang ponteng sekolah. Sistem kedatangan dan

pemantauan yang digunakan pada masa sekarang adalah secara manual di mana untuk

sistem kedatangan, guru kelas akan mencatat kehadiran pelajar-pelajarnya kedalam buku

rekod kehadiran manakala bagi sistem pemantauan para pengawal mengawal di setiap

pintu pagar sekolah bagi memastikan tiada pelajar yang melarikan diri dari sekolah.

Oleh kerana sistem manual ini memakan masa yang lama dan membebankan, maka

tugas-tugas pengurusan kehadiran dan pemantauan pelajar perlulah digantikan dengan

sistem berkomputer menggunakan teknologi RFID dan SMS.

Penggunaan teknologi RFID kini semakin popular di seluruh pelusuk dunia.

Teknologi ini membenarkan sesuatu objek itu dikenalpasti dan boleh dimanipulasi oleh

sistem[1].

2

Sistem pengurusan kedatangan dan pemantauan pelajar sekolah ini dibangunkan

bertujuan bagi mengatasi masalah-masalah yang dihadapi oleh sistem manual dan

membekalkan satu sistem yang boleh diharap, efisyen, sistematik dan mudah digunakan

oleh pihak sekolah. Akhir sekali sistem ini dijangka mempunyai masa depan yang cerah.

1.2 Penyataan Masalah

Sistem kehadiran pelajar yang digunakan pada masa kini masih lagi dilaksanakan

secara manual di mana pada setiap hari persekolahan, guru kelas akan memanggil dan

mencatat kehadiran pelajar ke dalam buku rekod kehadiran pelajar. Proses ini secara

langsung membazir masa pembelajaran pelajar yang amat berharga, ini seterusnya akan

memberi beban kepada guru-guru tersebut dan terdapat kemungkinan berlaku kecuaian

di mana guru-guru itu tersalah menghitung jumlah hari kedatangan pelajar.

Selain daripada itu, gejala ponteng sekolah semakin meningkat. Walaupun ramai

ibu bapa yang menghantar anak mereka ke sekolah, mereka masih lagi tidak dapat

memastikan dengan tepat bahawa anak-anak mereka betul-betul telah memasuki

kawasan sekolah. Terdapat juga pelajar yang melarikan diri dari sekolah pada waktu

pembelajaran. Sistem pemantauan yang digunakan pada masa kini ialah dengan

menggunakan pengawal keselamatan yang mengawal pergerakan keluar masuk kawasan

sekolah. Namun masih terdapat kecuaian yang berlaku di mana pelajar tetap dapat

melarikan diri dari sekolah.

Selain daripada itu, jika guru kelas tidak dapat menghadirkan diri ke sekolah,

maka akan timbul masalah dalam mengambil kehadiran pelajar kerana buku rekod

kehadiran pelajar biasanya akan dibawa pulang bersama-sama guru kelas. Guru ganti

perlu mengambil kedatangan pelajar pada hari tersebut dan memberinya kepada guru

kelas untuk dimasukkan ke dalam buku rekod kedatangan pelajar. Proses ini

membazirkan masa dan tenaga.

3

Berikutan masalah-masalah yang dihadapi oleh sistem manual, pengurusan

kehadiran dan pemantauan pelajar tidak dapat dilaksanakan dengan cekap. Sistem

Kehadiran dan Pemantauan Pelajar menggunakan teknologi RFID perlu dibangunkan

bagi memperbaiki kelemahan-kelemahan sistem yang terdapat di dalam sistem semasa

seterusnya memberikan satu sistem yang mesra pengguna, sistematik, efisyen dan boleh

diharap.

1.3 Matlamat Projek

Matlamat projek ini adalah untuk membangunkan Sistem Kehadiran dan

Pemantauan Pelajar sekolah menggunakan teknologi RFID dan SMS bagi memudahkan

pengurusan kehadiran pelajar dan mengelakkan pelajar dari gejala ponteng sekolah.

1.4 Objektif Projek

Antara objektif yang perlu dicapai oleh Sistem Kehadiran dan Pemantauan

Pelajar adalah:

i. Menganalisis sistem manual dan sistem sedia ada supaya keperluan pengguna

dapat dikenalpasti.

ii. Membangunkan sistem yang dapat memenuhi keperluan pengguna yang telah

dikenalpasti.

iii. Menguji sistem yang telah dibangunkan supaya keperluan pengguna dapat

dipenuhi.

4

1.5 Skop Projek

Skop bagi projek ini adalah:

i. Sistem ini akan digunakan oleh pihak sekolah.

ii. Peranti RFID hanya digunakan di pintu pagar sekolah.

iii. Hanya ibu bapa yang berdaftar sahaja yang akan menerima khidmat pesanan

ringkas.

iv. Sistem yang dibangunkan adalah berasaskan web.

v. Pengujian sistem dijalankan di Fakulti Sains Komputer dan Sistem Maklumat

sahaja.

1.6 Organisasi Bab

Organisasi bab ini akan menerangkan serba sedikit apa yang akan dibincangkan

di dalam bab-bab yang seterusnya.

Bab 2 merupakan bab Kajian Literarur. Bab ini akan membincangkan berkenaan

kajian yang dilakukan oleh pembangun dalam memahami sistem yang akan dilakukan.

Ini termasuklah kajian terhadap sistem manual, sistem sedia ada, kajian terhadap

perisian dan juga kajian terhadap perkakasan.

Bab 3 ialah bab Metodologi. Bab ini akan membincangkan metodologi atau

kaedah yang digunakan dalam membangunkan sistem ini. Sistem ini menggunakan

5

metodologi Air Terjun Yang Telah Diubahsuai. Kesemua fasa kecuali fasa terakhir iaitu

fasa penyelenggaraan akan dilaksanakan dalam pembangunan sistem ini.

Bab keempat merupakan bab Rekabentuk Sistem. Bab ini akan membincangkan

rekabentuk sistem. Rekabentuk itu termasuklah rekabentuk antaramuka, pangkalan data

dan rekabentuk perjalanan sistem yang ditunjukkan dengan menggunakan notasi UML

(Unified Modelling Language) melalui rajah kes guna dan rajah jujukan. Justifikasi

perkakasan dan perisian yang digunakan juga turut dibincangkan. Sistem ini akan

menggunakan perisian Microsoft Visual Studio 2005 sebagai platfom utama dalam

merangka antaramuka dan pengaturcaraan manakala Microsoft SQL Server sebagai

pangkalan data. Tag RFID dan pembaca RFID adalah antara perkakasan yang

dibincangkan di dalam bab ini.

Bab yang ke lima merupakan bab Implementasi dan Pengujian Sistem. Bab ini

membincangkan tentang implementasi serta pengujian sistem. Kaedah pengujian yang

digunakan didalam pembangunan sistem ini adalah kaedah pengujian kotak hitam.

Bab ke enam merupakan bab Perbincangan dan Kesimpulan. Bab ini merupakan

bab terakhir di dalam laporan ini dan membincangkan tentang ringkasan sistem,

kelemahan sistem dan harapan bagi sistem ini.