SejaRah TinGkaT

an 1

Bab 9 [m/s 139]

Sistem Pentadbiran

Cara Pentadbiran dan Pengerusan sesebuah Kerajaan

Warisan Kesultanan MelayuSistem Pemerintahan dan Pentadbiran

Pembesar Peringkat

Negeri

Pembesar Peringkat Jajahan dan Daerah

Penghulu Peringkat Kampung

Golongan Agama

Ahli Magis (Bomoh/ pawang)

SULTAN

SULTAN

SULTAN

Pembesar Peringkat Negeri

1. Membantu pentadbiran dan melaksanakan segala perintah sultan

2. Diberi kuasa mentadbir dan mengutip cukai di beberapa kawasan tertentu

Pembesar Peringkat Jajahan dan Daerah

1. Menjaga dan mengekalkan keamanan

2. Mempertahankan kedaulatan negeri

3. Menyerah sebahagian hasil dan cukai kapada kerajaan

4. Menyediakan tenaga kerja

5. Pembesar dilantik terus oleh sultan melalui pemberian surat tauliah

Penghulu Peringkat Kampung

1. Ketua kampung juga dikenali sebagai penggawa/ penghulu.

2. Tugas:

• Memunggut cukai.

• Mengekalkan taat setia masyarakat kampung.

• Menjadi perantaraan antara pembesar dengan rakyat.

Golongan Agama

1. Kumpulan cerdik pandai Islam dalam pemerintahan dan masyarakat.

2. Menjadi penasihat sultan, kadi, mufti, atau pembesar negeri.

3. Tugas:

• Berdakwah

• Mengendalikan pengajian agama

• Menghasilkan karya agama.

4. Di kampung, ahli agama menjadi imam, khatib, bilal dan jurunikah.

Ahli Magis (Bomoh/ Pawang)

1. Mahir mengubati dan menyembuhkan penyakit.

2. berpengetahuan tentang khasiat akar kayu dan herba (perubatan).

3. Dilantik menjadi pemimipin dalam masyarakat kampung.

Warisan Kesultanan MelayuSistem Pemerintahan dan Pentadbiran Negeri

Sembilan

Sistem Pemerintahan dan Pentadbiran Negeri Sembilan

ADAT PERPATIHPEMBENTUKAN PENGASAS

•Berasal dari Sumatera, Indonesia.•Terbentuk apabila seorang pembesar di Sumatera membahagikan kawasan pentadbiran kepada 2 orang anaknya iaitu Datuk Perpatih dan Datuk Ketemenggungngan.

•Diasas oleh Datuk Perpatih Nan sebatang.•Memerintah Pagar Ruyung Sumatera.•Hanya diamalkan di Negeri Sembilan dan Naning.

Struktur Pemerintahan dan Pentadbiran Negeri Sembilan

Yamtuan Besar

Undang•Ketua bagi setiap luhak atau luak.•4 luak yang diperintah: (i) Sungai Ujung (iii) Johol (ii) Jelebu (iv) Rembau•Tugas utama memilih Yamtuan Besar

PemerintahPemerintahTertinggiTertinggi

Negeri SembilanNegeri Sembilan

Lembaga•Ketua suku atau waris.•Berperanan : (i) Memilih Undang. (ii) Menjaga keselamatan dan keamanan. (iii)Menyelesaikan pertelingkahan antara suku. (iv)mengendalikan pembahagian harta pusaka. Buapak

•Adalah ketua Perut dan setiap anggota Perut adalah anak buah

•Tempat rujukan bagi perkara berkaitan dengan adat dan hukum

Dikenali Yang Dipertuan Besar, berperananDikenali Yang Dipertuan Besar, berperanan sama dengan raja-raja negeri lain.sama dengan raja-raja negeri lain.

Sistem Pemilihan dan Pelantikan mengikut Amalan Demokrasi

Sistem Pemilihan dan Pelantikan mengikut Amalan Demokrasi

Sesuai dengan Perbilangan adat

Bulat anak buah Menjadi buapak

Bulat buapak Menjadi lembaga

Bulat lembaga Menjadi Penghulu

Bulat penghulu Menjadi Raja

Warisan Kesultanan MelayuSistem Perundangan Kerajaan Melayu

Sistem Perundangan Kerajaan Melayu

Undang-undang Adat Undang-undang Bertulis

Undang-undang AdatPeraturan berdasarkan amalan kebiasaan dalam masyarakat

ADAT TEMENGGUNG ADAT PERPATIH

Corak pemerintahan

Bercorak autokratikRaja- ketua pentadbir, ketua agama, simbol kedaulatan.

Bercorak demokrasi dan pemuafakatan.Keputusan dibuat bersama.

Sistem KekeluargaanMengikut sebelah ibu dan ayah.Selaras dengan hukum syarak.Lelaki lebih utama,- nasab.Keturunan sebelah bapa.

Setiap ahli suku bersaudara.Keturunan sebelah ibu diutamakan kerana ibu melahirkan suku.

Pembahagian Harta PusakaAnak lelaki lebih utama kerana tanggungjawab lebih besar.

Pewarisan secara turun-temurun daripada kepunyaan suku.Diberatkan di sebelah ibu kerana anak perempuan asas wujudnya suku.

Perkahwinan Mengikut hukum syarak. Berkahwin sesama suku adalah dilarang.

Suku sama dianggap saudara.

Hukuman Bertujuan beri pengajaran.Sultan melaksanakan hukuman, sekiranya diberi mandat pembesar boleh melaksanakan hukuman.

Bertujuan memulih dan menyedarkan pesalah supaya menyedarkan pesalah supaya tidak mengulangi kesalahan.

Undang-undang Bertulis

Himpunan peraturan, larangan dan

adat-istiadat dalam bentuk bertulis.

Hukum Kanun Melaka dan Undang-Undang Laut Melaka- yang terawal.

Digubal zaman Kesultanan Melayu Melaka,Unsurnya tersebar ke Johor, Perak, Pahang

dan Kedah kerana Negeri ini jajahan takluk Melaka.

Hukum Kanun MelakaAdalah dokumen undang-undang 44 fasal.Kandungannya: (i) Peranan dan tanggungjawab raja dan pembesar. (ii) Hak dan keistimewaan raja serta kaum kerabatnya. (iii) Unsur Islam berkaitan jenayah, muamalah, keluarga, keterangan dan acara.

Undang-undang Laut MelakaDigubal peraturan pelayaran dan perdagangan.Kandungannya: (i) Tugas pegawai kapal (iv) Penyewaan dan penumpangan kapal dagang (ii) Langkah keselamatan dalam kapal (v) Kuasa nakhoda menjatuhkan hukuman (iii) Tugas anak-anak kapal

Undang-undang 99 Perak

Berasal dari Parsi, terdapat 99 kesalahan dan hukuman.Kandungannya: (i) Syarat memegang jawatan kerajaan (iii) Hukuman jenayah, undang-undang, dan pertanian. (ii) Peraturan dan adat istiadat menghadap (iv) Undang-undang kekeluargaan dan melantik raja

Undang-undang Kedah.Dapat dibahagikan kepada beberapa bahagian iaitu: (i) Undang-undang pelabuhan seperti cukai, peraturan keselamatan, pelabuhan dan peraturan timbangan dan sukatan.

Undang-undang PahangDigubal 1956 semasa Sultan Abdul Al- Ghaffar Muhaiyuddin Shah memerintah Kandungannya termasuklah: (i) Aat lembaga negeri, keistimewaan raja dan pembesar. (ii) Undan-undang jenayah, penderhaka, penzina dan undang-undang awam.

Warisan Kesultanan MelayuKegiatan Ekonomi di Negeri-negeri Melayu.

Kegiatan Ekonomi di Negeri-negeri Melayu

•Menanam pelbagai jenis tanaman•Hasil menjadi sumber makanan•Kawasan pertanian berhampiran sungai•Tenaga binatang (kerbau) dan peralatan tradisional digunakan•Contoh: tajak, cangkul, bajak, tenggala, penyisir, dan kuku kambing

PERTANIAN

•Menggunakan alatan tradisional•Hasil didagangkan kerana permintaan tinggi•Lebihan hasil dibuat produk makanan lain•Contoh: ikan kering, belacan, budu, dan keropok

PERIKANAN

• Negeri Melayu kaya hasil logam (bijih timah dan emas)• Melombong = kerja tradisional

melayu• Cara melombong:

(i) Mendulang(ii) Melampan (iii) Lombong Siam

• Kawasan utama bijih utimah: (i) Lembah Kinta, Larut, Dinding

dan Beruas di Perak. (ii) Sungai Linggi dan Sungai Ujong

di Negeri Sembilan.(iii) Sungai Bernam, Sungai Selangor dan Sungai Klang di Selangor.

• Dijadikan bahan dagangan, mata wang dan perkakas rumah.

• Emas dilombong di Kelantan, Pahangdan Terengganu.

• Emas dan perak digunakan untukmembuat barang perhiasam.

PERLOMBONGAN

• Mayarakat Melayu kreatif dan berkemahiran

• Bijak menghasilkan barangan kraf tangan yang indah dan menarik

• Daun mengkuang, daun pandan dan boleh dijadikan tikar, bakul dan tudung saji.

• Pandai menenun songket, membuatsenjata seperti keris dan menghasilkan perhiasan daripadaemas dan perak adalah kemahiran masyarakat Melayu.

KRAFTANGAN

Kegiatan Ekonomi di Negeri-negeri Melayu

Sistem Percukaian

1. Cukai = * Bayaran yang dikenakan atas hasil pertanian hasil pertanian, perlombongan, perdagangan, dan hasil hutan.* Contoh: beras, bijih timah, ikan kering, getah perca

dan rotan.* Menjadi sumber pendapatan pemerintah.* Lambang kekuasaan seseorang pembesar di

kawasannya.

2. Sungai = * Jalan perhubungan dan pengangkutan utama.* Menjadi tempat penting kegiatan memunggut cukai.* Cukai labuh batu = cukai yang dipunggut di tempat- tempat tertentu di sepanjang sungai.

3. Cukai lain= * 1. Cukai kepala 2. Cukai tanaman

Sistem Serah

• Pemberian sebahagian hasil tanaman yang diusahakan rakyat kepada pemerintah

• Ia dilakukan sebagai balasan kepada pembesar yang menyediakan tanah untuk rakyat

• Kadar dan nilai serahan bergantung pada hasil tanaman dan ternakan yang diperoleh dalam tahun tersebut.

Sistem Kerah

• Sesuatu pekerjaan dibuat tanpa diberi upah.• Contoh: membina istana, kubu, jalan dan saliran.• Sebagai tanda taat setia, sedia berkorban dan berganding bahu

kepada pemerintah.

PERDAGANGAN

1. Dilakukan secara tukar barang atau jual beli

2. Sultan dan pembesar sebagai pemodal

5. Barang dagangan utama

4. Pusat perdagangan.

3. Dijalankan juga oleh rakyat biasa

A. sistem tukar barang (barter)• Sesuatu barang ditukar dengan

barangan lain mengikut keperluanpenjual dan pembeli.

B. Selepas ekonomi berkembang.mata wang mula digunakan.

• Contoh: kulit siput geweng dan gerus

C. Kemudian, mata wang logam drp emas dan timah digunakan.

1. Melaka, (abad ke-15), sejens wang logam,kaleng (calains) diperbuat drp timah digunakan.

2. Terengganu, wang emas dan kupang berbentuk segi lapan, wang syiling keping/ pitisserta jokoh digunakan.

3. Johor, mata wang emas (mas dan kupang) digunakan.

4. Kelantan, wang emas kijang, dinar, kupang, dan pohon pitis digunakan.

5. Negeri Sembilan, Pahang, Selangor, dan Perak, mata wang jongkong tampang atau timah digunakan.

6. Selangor, jongkong timah dikenali tampang sebuaya.

7. Kedah, mata wang berbentuk ayam jantan digunkan.

Timbangan, Sukatan dan Ukuran.

Timbangan.Timbangan.

Digunakan utk mengukur berat sesuatu barangan.Digunakan utk mengukur berat sesuatu barangan.Alatan= Dacing dan pikul.Alatan= Dacing dan pikul.Untuk menimbang emas, perak, bijih timah dan rempah.Untuk menimbang emas, perak, bijih timah dan rempah.

SukatanSukatan

Digunakan untuk mengukur isipadu sesuatu benda.Digunakan untuk mengukur isipadu sesuatu benda.Alatan= kaul, cupak, gantang.Alatan= kaul, cupak, gantang.Untuk menyukat bers, bijih timah, rempah, garam, dan kacang.Untuk menyukat bers, bijih timah, rempah, garam, dan kacang.

Ukuran Ukuran

Masyarakat Melayu tradisional mempunyai kemahiran mengukur Masyarakat Melayu tradisional mempunyai kemahiran mengukur keluasan dan jarak antara dua tempat.keluasan dan jarak antara dua tempat.

Unit relung= digunakan untuk mengukur keluasan tanah. (kedah).Unit relung= digunakan untuk mengukur keluasan tanah. (kedah).Untuk mengukur jarak antara kampung dgn kampung lain. Untuk mengukur jarak antara kampung dgn kampung lain.

o berdasarkan tempoh masa berjalan atau berkayuh sampan melalui sungai.berdasarkan tempoh masa berjalan atau berkayuh sampan melalui sungai.o seperti sepelaung, setanak nasi, sehari, sepekan dan sepurnama.seperti sepelaung, setanak nasi, sehari, sepekan dan sepurnama.

Untuk mengukur jarak kependekaan sesuatu benda, ukuran Untuk mengukur jarak kependekaan sesuatu benda, ukuran berdasarkan anggota badan digunakan.berdasarkan anggota badan digunakan.

o seperti sejengkal, sehasta, sekaki, sedepa, dan sepemeluk.seperti sejengkal, sehasta, sekaki, sedepa, dan sepemeluk.

Pengangkutan.

1.1. Perhubungan menggunakan jalan air dan darat.Perhubungan menggunakan jalan air dan darat.2.2. Jalan air= sungai dan laut, penting krn perhubungan dan barangan Jalan air= sungai dan laut, penting krn perhubungan dan barangan

dapat diangkut dengan lebih mudah dan cepat.dapat diangkut dengan lebih mudah dan cepat.3.3. Contoh: jalur, kolek, dan perahu.Contoh: jalur, kolek, dan perahu.4.4. Penempatan juga banyak didirikan di kawasan berhampiran sungai.Penempatan juga banyak didirikan di kawasan berhampiran sungai.5.5. Denai penarikan= perahu terpaksa ditarik untuk sampai ke sungai.Denai penarikan= perahu terpaksa ditarik untuk sampai ke sungai.6.6. Ia menghubungkan Pahang dgn Melaka.Ia menghubungkan Pahang dgn Melaka.7.7. Gajah, kerbau atau lembu digunakan utk mengangkut barang.Gajah, kerbau atau lembu digunakan utk mengangkut barang.

SOSIOBUDAYASOSIOBUDAYA

Warisan Kesultanan MelayuSosiobudaya.

= Merangkumi corak kehidupan yg menjadi = Merangkumi corak kehidupan yg menjadi amalan masyarakat.amalan masyarakat.

STRUKTUR MASYARAKAT MELAYU TRADISIONALSTRUKTUR MASYARAKAT MELAYU TRADISIONAL

•Pembahagian masyarakat kpd beberapa lapisan sosial dlm sesuatuPembahagian masyarakat kpd beberapa lapisan sosial dlm sesuatu hierarki kedudukan.hierarki kedudukan.

•Kedudukan individu boleh berubah melalui:Kedudukan individu boleh berubah melalui:

1.1. Taraf sediaTaraf sedia 2.2. Taraf pencapaianTaraf pencapaian

•Susun lapisan masyarakat Melayu dibahagi:Susun lapisan masyarakat Melayu dibahagi:

1.1. Kumpulan PemerintahKumpulan Pemerintah 2.2. Kumpulan Diperintah.Kumpulan Diperintah.•Sultan.Sultan.•Golongan Pemerintah.Golongan Pemerintah.•Keluarga & kerabat Sultan/Keluarga & kerabat Sultan/ pembesar/ ulama/ pendeta.pembesar/ ulama/ pendeta.•Golongan diperintahGolongan diperintah•Rakyat/ hambaRakyat/ hamba

SULTAN/SULTAN/RAJARAJA

Warisan Kesultanan MelayuGolongan Pemerintah dan

Golongan Diperintah.

Pemerintah tertinggiPemerintah tertinggiTugas= Memelihara perpaduan, keamanan dan kemakmuran negeri.Tugas= Memelihara perpaduan, keamanan dan kemakmuran negeri.

KERABAT KERABAT DIRAJADIRAJA

Membantu Raja menjalankan tugas rasmi yg memberi.Membantu Raja menjalankan tugas rasmi yg memberi.Ada yg dilantik menjadi pembesar daerah/ raja jajahan.Ada yg dilantik menjadi pembesar daerah/ raja jajahan.

GOLONGAN GOLONGAN PEMBESARPEMBESAR

Membantu sultan menjalankan pentadbiran.Membantu sultan menjalankan pentadbiran.Boleh mengarahkan rakyat membuat kerja awam demi negara.Boleh mengarahkan rakyat membuat kerja awam demi negara.Jawatan disandang secara monarki atau dilantik sultan.Jawatan disandang secara monarki atau dilantik sultan.

KUMPULAN KUMPULAN ULAMAULAMA

Membantu kerajaan mendidik rakyat berakhglak mulia.Membantu kerajaan mendidik rakyat berakhglak mulia.Menjadi penasihat sultan, guru agama, kadi dan imam.Menjadi penasihat sultan, guru agama, kadi dan imam.

GOLONGAN GOLONGAN PENDETA.PENDETA.

Mahir dlm bidang salasiah raja, kesusasteraan, kebudayaan, Mahir dlm bidang salasiah raja, kesusasteraan, kebudayaan, kesenian, dan adat istiadat Melayu.kesenian, dan adat istiadat Melayu.

Menjadi pakar rujuk sultan/ raja dan masyarakat.Menjadi pakar rujuk sultan/ raja dan masyarakat.

GOLONGAN PEMERINTAHGOLONGAN PEMERINTAH

GOLONGAN DIPERINTAHGOLONGAN DIPERINTAH

Golongan merdehekaGolongan merdeheka

Rakyat biasaRakyat biasamenjadi pedagang, peniaga, petani, tukang ukir, pembuat menjadi pedagang, peniaga, petani, tukang ukir, pembuat

senjata, dan barang tembikar.senjata, dan barang tembikar.Ada yg menjadi penghibur raja, pelakon sandiwara, Ada yg menjadi penghibur raja, pelakon sandiwara,

pawang atau bomoh.pawang atau bomoh.

Rakyat asingRakyat asingMenjadi askar upahan, pedagang atu pelombong.Menjadi askar upahan, pedagang atu pelombong.Bebas melakukan sebarang kegiatan.Bebas melakukan sebarang kegiatan.Tetap mematuhi undang-undang & hormat adat di negeri Tetap mematuhi undang-undang & hormat adat di negeri

MelayuMelayu

Golongan HambaGolongan Hamba

Hamba rajaHamba rajaHamba berhutangHamba berhutangHamba biasaHamba biasa

Tugas= membuat kerja2 Tugas= membuat kerja2 berkaitan dgn pertanian, berkaitan dgn pertanian, perlombongan dan perlombongan dan pertahanan.pertahanan.

22

11

Gaya hidup raja Gaya hidup raja dan kerabat dirajadan kerabat diraja

Warisan Kesultanan MelayuGaya Hidup Golongan Bangsawan.

Gaya hidupGaya hidup pembesarpembesar

1 2

Diamalkan di istana. Diamalkan diluar istana

Mengamalkan gaya hidup unik tersendiri

Merangkumi adat istiadat, bahasa dan cara berpakaian

Melambangkan status kedudukan yg tinggi dan membezakannya dgn rakyat biasa.

• semasa Upacara Pertabalan

• Semasa Kemangkatan Raja

• Semasa Menghadap dan Menyembuh Raja

• Upacara Menyambut Tetamu/ Utusan

Warisan Kesultanan MelayuGaya Hidup Golongan Rakyat..

Nilai-nilai murni amalan (gotong-royong)1

Menghormati jiran.(dianggap keluarga terdekat)2

Hubungan erat membentuk perpaduan.3

Ziarah-menziarahi.(wajib menghormati tetamu dgn baik.)4

Tolong-menolong(toleransi).5

KEGIATAN SOSIOBUDAYA

Kegiatan Masa Lapang Karya Persuratan Kesenian Rakyat

Adat resam Pendidikan.

1 2 3

4 5

GuD LucK pMr

2009!!

9A’s iN ouR hanDs..

A = seJarah

nAs

illYamaIsaRah

hAJar

yuLiS

daLi

La

huSaInaH

amiRaH A