prosiding - ukm.my kerja/prosiding perkem 2017 nurul azwan.pdf · i prosiding / proceedings of...
TRANSCRIPT
i
PROSIDING / PROCEEDINGS OF
PERSIDANGAN KEBANGSAAN EKONOMI MALAYSIA
THE MALAYSIAN NATIONAL ECONOMIC CONFERENCE
ISSN: 2231-962X 2017
Editor:
Prof. Madya Dr. Mariani Abdul Majid
Prof. Madya Dr. Shahida Shahimi
Dr. Mohd Adib Ismail
Dr. Roziana Baharin
En. Liew Chei Siang
DITERBITKAN OLEH / PUBLISHED BY
PUSAT PENGAJIAN EKONOMI
FAKULTI EKONOMI DAN PENGURUSAN
UNIVERSITI KEBANGSAAN MALAYSIA
DICETAK OLEH / PRINTED BY
PENERBIT UKM
UNIVERSITI KEBANGSAAN MALAYSIA
ii
Cetakan Pertama / First Printing 2017
Hak Cipta/ Copyright---Fakulti Ekonomi dan Pengurusan
Universiti Kebangsaan Malaysia
Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada terbitan ini boleh diterbitkan semula, disimpan untuk
pengeluaran atau ditukarkan ke dalam sebarang bentuk atau dengan sebarang alat juga pun, sama ada
dengan cara elektronik, gambar serta rakaman dan sebagainya tanpa kebenaran bertulis daripada
Fakulti Ekonomi dan Pengurusan UKM terlebih dahulu.
All rights reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any
means, electronic or mechanical, including photocopy, recording, or any information storage and
retrieval system, without permission in writing from the Faculty of Economics and Management UKM.
Diterbitkan di Malaysia oleh / Published in Malaysia by
PUSAT PENGAJIAN EKONOMI
FAKULTI EKONOMI DAN PENGURUSAN UKM
43600 UKM BANGI, Selangor D.E, Malaysia
http://www.ukm.my/fep
e-mel: [email protected]
Dicetak di Malaysia oleh / Printed in Malaysia by
PENERBIT UKM
UNIVERSITI KEBANGSAAN MALAYSIA
43600 UKM Bangi, Selangor D.E., Malaysia
Perpustakaan Negara Malaysia Data-Pengkatalogan-dalam-Penerbitan
Cataloguing-in-Publications Data
Prosiding Persidangan Kebangsaan Ekonomi Malaysia Ke – 12, 2017.
Kelestarian Pembangunan Ekonomi: Ke arah Transformasi Dasar yang Holistik, Inklusif dan
Futuristik
iii
LATAR BELAKANG PERKEM / ABOUT PERKEM
Persidangan Kebangsaan Ekonomi Malaysia (PERKEM) merupakan siri seminar
tahunan anjuran Pusat Pengajian Ekonomi, Fakulti Ekonomi dan Pengurusan,
Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM). Persidangan ini menyediakan platform
kepada para penyelidik, pembuat dasar dan mereka yang berminat untuk mengikuti
dan mengetahui perkembangan ekonomi Malaysia secara lebih dekat melalui
pembentangan hasil-hasil penyelidikan yang memberi tumpuan terhadap pelbagai
persoalan berkaitan pertumbuhan, pembangunan ekonomi dan persekitaran
perniagaan. Melalui persidangan ini, selain menambah khazanah ilmu dalam bidang
ekonomi dan perniagaan, dapatan kajian yang dibentangkan dapat dijadikan panduan
dan rujukan kepada mereka yang terlibat dalam menyediakan rancangan-rancangan
pembangunan pada masa hadapan, khususnya yang melibatkan ekonomi Malaysia.
The Malaysian National Economic Conference (PERKEM) is an annual seminar
series organized by School of Economics, Faculty of Economics and Management,
The National University of Malaysia (UKM). This conference provides a platform for
researchers, policy makers and those who are interested to know and keep trail
regarding Malaysia's economic development through the presentation of research
findings that focus on various issues pertaining to economic development, growth and
business environment. Through this conference, apart from adding to the body of
knowledge in economics and business discipline, findings from presented papers are
useful as reference point for those involved in preparing future development plans,
especially with regards to the Malaysian economic.
Prosiding PERKEM dan Jurnal Ekonomi Malaysia
Kertas kerja persidangan akan diterbitkan di dalam prosiding PERKEM.
Kertas kerja juga boleh dipertimbangkan untuk diterbitkan dalam Jurnal Ekonomi
Malaysia. Jurnal Ekonomi Malaysia diterbitkan oleh Penerbit UKM dan diindeks oleh
Scopus.
Conference papers will be published in PERKEM proceedings.
Papers may also be considered for publication in Jurnal Ekonomi Malaysia (the
Malaysian Journal of Economics). Jurnal Ekonomi Malaysia is published by Penerbit
UKM and indexed by Scopus.
iv
Senarai Penilai / List of Reviewers PERKEM Ke – 12 2017
Dr. Azrina Abdullah Al-Hadi Junaidah Hasan
Dr. Ali Mohd Noor Dr. Hazrul Izuan Shahiri
Dr. Hairunnizam Wahid Dr. Norshamliza Chamhuri
Liew Chei Siang Prof. Madya Dr. Rubayah Yakob
Mustazar Mansur Prof. Madya Dr. Mariani Abdul
Majid
Norain Mod Asri Dr. Mohd Adib Ismail
Norlaila Abu Bakar Prof. Madya Dr. Shahida Shahimi
Aminudin Mokhtar Dr. Suhaili Alma’mun
v
Prosiding / Proceedings of
PERSIDANGAN KEBANGSAAN EKONOMI MALAYSIA
PERKEM KE – 12 2017
THE MALAYSIAN NATIONAL ECONOMIC CONFERENCE
12th PERKEM 2017
12 – 13 September 2017
Hotel Bangi-Putrajaya, SELANGOR, MALAYSIA
ISSN: 2231-962X 2017
PERSIDANGAN / CONFERENCE
Tema utama persidangan pada tahun 2017 ialah “Kelestarian Pembangunan
Ekonomi: Ke arah Transformasi Dasar yang Holistik, Inklusif dan Futuristik”.
Perkara yang akan menjadi fokus perbincangan persidangan merangkumi tiga aspek
penting yang menjadi tunjang persidangan kali ini iaitu:
pertumbuhan ekonomi yang holistik,
pertumbuhan inklusif, dan
kelestarian pembangunan.
Bertunjangkan tiga aspek penting tersebut, PERKEM 12 meneruskan kelangsungan
dengan menyediakan platform pertemuan kepada semua pihak termasuk para
penyelidik, pentadbir, pelaksana dasar, pihak swasta dan semua pihak yang berminat
untuk sama-sama berbincang dan berkongsi ilmu dalam memperkukuhkan lagi dasar
dan program pembangunan negara.
The main conference theme in year 2017 is “Sustainable Economic Development:
Towards Holistic, Inclusive and Futuristic Policy Transformation”.
The subject matter that will be the focus of the conference discussions will cover three
important aspects that will be the cornerstone of the conference this time, namely:
holistic economic growth,
inclusive growth, and
development sustainability.
Given these three important aspects, PERKEM 12 continues to provide a platform for
all parties including researchers, administrators, policymakers, the private sector and
all interested parties to collaborate and share knowledge in strengthening national
development policies and programs.
vi
SUB-TEMA / SUB-THEMES
Program Transformasi Negara o Transformasi Nasional 50
o Program transformasi kerajaan
o Program transformasi ekonomi
o Program reformasi fiskal
o Dasar Pencukaian dan Program Pembangunan Sosial
National Tranformation Program o Transformasi Nasional 50
o Government Transformation Program
o Economic Transformation Program
o Fiscal Reformation Program
o Taxation Policy and Social Development Program
Ekonomi Holistik o Kos Sara Hidup dan Kualiti Hidup
o Pendidikan dan Pembangunan Modal Insan
o Agihan Pendapatan
o Kesihatan dan Jaminan Sosial
o Kesejahteraan Warga Emas, Kanak-kanak dan Wanita
o Isu Gelandangan dan Orang Kelainan Upaya
o Kelestarian Kualiti Alam Sekitar
o Pembangunan Wilayah, Luar Bandar dan Komuniti
o Pengurusan Zakat oleh Institusi zakat
o Pengurusan Harta Waqaf
o Crowdfunding
o Objektif Pembangunan Mampan/ Sustainable Development Goal
Holictic Economics o Cost of Living and Quality of Life
o Education and Human Capital Development
o Income Distribution
o Health and Social Security
o Well-being of Senior Citizen, Children and Women
o Homeless and Disabilities
o Sustainability of Enviromental Quality
o Rural, Regional and Community Development
o Zakat Management in Zakat Institutions
o Waqf Management
o Crowdfunding
o Sustainable Development Goals
Pertumbuhan Inklusif o pertumbuhan holistik dan mapan
o agihan dan ketakseimbangan
o pembangunan modal insan dan Pengurusan Sumber Manusia Berkualiti
o produktiviti, inovasi, teknologi dan transformasi ekonomi
vii
o kestabilan makroekonomi dan pendapatan
o dasar fiskal dan monetari
o perdagangan antarabangsa, kewangan antarabangsa dan pelaburan
o muamalat dan kewangan Islam
o ekonomi monetari, kewangan dan perbankan
o Kewangan dan Perbankan Islam
o pengukuhan peranan institusi- struktur pasaran, daya saing
Inclusive Growth o Sustainable and Holistic Growth
o Distribution and Inequilibrium
o Human Capital Development and Quality Human Resource Management
o Productivity, Innovation, Technology and Economic Transformation
o Income and Macroeconomic Stability
o Monetary and Fiscal Policies
o International Trade, International Finance and Investment
o Islamic Finance and Muamalat
o Banking, Monetary and Financial Economics
o Islamic Banking and Finance
o Strengthening Institutional Role: Market Structure and Competitiveness
Kelestarian pembangunan o teknologi hijau
o kelestarian kualiti alam sekitar
o resilient city dan Greater Kuala Lumpur
o ekonomi alam sekitar
o sektor komoditi utama
o sektor perindustrian
o sektor perkhidmatan- rekreasi, hospitaliti, pengangkutan, komunikasi
o sektor minyak, gas, tenaga dan sumber
Sustainable Development o Green Technology
o Sustainability of Environmental Quality
o Resilient City and Greater Kuala Lumpur
o Environmental Economics
o Main Commodity Sector
o Industrial Sector
o Services Sector - Recreation, Hospitality, Transportation, Communication
o Oil and Gas, Energy and Resource Sectors
Isu-Isu Terkini dan masa hadapan dalam Ekonomi o isu makroekonomi
o isu golongan mudah terancam
o dasar belanjawan
o dasar monetari
o kejutan luaran- harga minyak, krisis kewangan antarabangsa, krisis harga
makanan
viii
o dasar pembangunan ekonomi- model ekonomi baru, negara ekonomi
berpendapatan tinggi
o dasar perdagangan antarabangsa dan pelaburan
o pembangunan keusahawanan Bumiputra dan kredit mikro
o sektor swasta dan syarikat berkaitan kerajaan (GLC)
Current and Future Issues in Economics o Macroeconomic Issues
o Vulnerable Groups
o Budgetary Policy
o Monetary Policy
o External Shocks: Oil Price, International Financial Crisis, Food Price Crisis
o Economic Development Policy: New Economic Model, High Income Economy
o Investment and International Trade Policies
o Micro Credit and Bumiputra Entrepreneural Development
o Private Sectors and Government-Linked Companies
ix
KANDUNGAN
Kandungan
ix
Prakata
xviii
TEMA 1 : EKONOMI ISLAM: ZAKAT & WAKAF
1
Kodifikasi Akta Zakat Nasional: Persepsi dan Implikasi
Mohd Suffian Mohamed Esa, Mohd Ali Mohd Noor, Hairunnizam
Wahid
1 - 13
2 Penentuan Had Kifayah Zakat: Satu Cadangan Dimensi Penentuan yang
Baru
Siti Norhidayah Hamzah, Hairunnizam Wahid
14 - 28
3 Hubungan Antara Uruf, Amalan Adat Perpatih Terhadap Pembayaran
Zakat Harta: Kajian di Negeri Sembilan
Mohamad Nurul Azwan Mohamad Taib, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali
Mohd Noor
29 - 38
4 Pendanaan Awam (Crowdfunding) dan Zakat: Satu Tinjauan Awal ke
Atas Pendekatan yang Digunakan
Suhaili Alma’amun
39 - 43
5 Kontrak Wakalah dalam Agihan Zakat: Kajian di Majlis Agama Islam
Wilayah Persekutuan
Atiah Ahmad, Hairunnizam Wahid
44 - 54
6 Kesedaran Membayar Zakat Pendapatan di Kalangan Kakitangan Kolej
Universiti Islam Pahang Sultan Ahmad Shah
Nur Liana ‘Aqilah Derus, Mohd Ali Mohd Noor
55 -63
7 Pembayaran Zakat Pendapatan Melebihi Kadar Kewajipan Zakat:
Kajian dalam Kalangan Kakitangan Kerajaan di Wilayah Persekutuan,
Putrajaya
‘Abdullah Khairi Mohd Asri, Hairunnizam Wahid
64 - 73
8 Pembayaran Zakat Pendapatan dan Tekanan Kos Sara Hidup: Kajian
dalam Kalangan Pensyarah di Kolej Poly-Tech Mara (KPTM)
Sharifah Nor Nadiah Syed Aluwi, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd
Nor
74 - 83
9 Persepsi Asnaf Zakat Al-Gharimin (Perubatan) terhadap Kaedah Agihan
Zakat oleh Lembaga Zakat Selangor: Kajian di Gombak, Selangor
Nur Aliah Mohd Sukeri, Zulaikha Mohd Hanafiah, Hairunnizam Wahid
84 - 94
x
10 Dana Zakat untuk Pembiayaan Pendidikan: Tinjauan Kecenderungan
Pemilihan Aliran Pendidikan dalam Kalangan Asnaf Mualaf di Malaysia
Muhammad Haffiz Muhamad Isa, Hairunnizam Wahid
95 - 107
11 Persepsi Masyarakat Islam Terhadap Agihan Zakat oleh Tabung
Baitulmal Sarawak (TBS) dan Peranan Medium Promosi: Kajian di
Bintulu, Sarawak
Abdul Hayy Haziq Mohamad, Hairunnizam Wahid
108 - 118
12 Keberkesanan Bantuan Modal Zakat daripada Perspektif Penerima:
Kajian di Daerah Kuala Terengganu dan Kuala Nerus, Terengganu
Solehuddin Zulkifli, Nurmaizura Marzuki, Hairunnizam Wahid
119 - 130
13 Keberkesanan Bantuan Modal Perniagaan Terhadap Usahawan Asnaf
dalam Konteks Maqasid Al-Syari’ah: Kajian di Daerah Kuala
Terengganu dan Kuala Nerus, Terengganu
Nurmaizura Marzuki, Solehuddin Zulkifli, Hairunnizam Wahid
131 - 141
14 Analisis Kecekapan Kutipan dan Agihan oleh Institusi Zakat: Satu
Kajian Semula terhadap Majlis Agama Islam Negeri
Ummi Amirah Alias, Hairunnizam Wahid, Azrina Abdullah Al-Hadi
142 - 152
15 Kecekapan Pengurusan Agihan Zakat oleh Lembaga Amil Zakat
Swadaya Ummah (LAZSU): Satu Kajian di Pekanbaru Riau, Indonesia
Sri Hartati, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd Noor
153 - 163
16 Prestasi Kutipan Serta Pematuhan Standard Prosedur Kutipan Zakat:
Kajian di Malaysia
Mohd Fisul Ismail, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd Nor
164 - 175
17 Keberkesanan Pelaksanaan Ceramah Zakat Terhadap Kefahaman Serta
Amalan Membayar Zakat Perniagaan: Kajian di Sepang, Selangor
Siti Umairah Kamaruddin, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd Noor,
Abdul Halim Abu Bakar
176 - 189
18 Factors Affecting Disclosure Practices of Annual Report Zakat
Institutions in Malaysia
Raedah Sapingi, Sherliza Puat Nelson, Siti Normala Sheikh Obid
190 - 199
19 Brotherhood Concept, Islamic Accountability Concept and Agency
Theory in Relation to Disclosure of Annual Report Zakat Institutions: A
Proposed Framework
Raedah Sapingi, Sherliza Puat Nelson, Siti Normala Sheikh Obid
200 - 210
20 Pembangunan Harta Aqar Zakat: Kajian Terhadap Model Pembangunan
Harta Aqar Majlis Agama Islam Negeri Johor
Mohd Azlan Bunasir, Hairunnizam Wahid
211 - 220
xi
TEMA 2 : PERBANKAN & KEWANGAN ISLAM
1
Faktor yang Mempengaruhi Penerimaan Perkhidmatan Perbankan Islam
di Selatan Thailand
Noorasikin Mohd Sidek, Shahida Shahimi, Latifa Bibi Musafar Hameed
251 - 264
2 Hubungan di Antara Kecenderungan Pengguna Perkhidmatan
Perbankan Islam, Niat Penarikan dan Penarikan Deposit
Siti Nor Asmath Wan Hassan, Aisyah Abdul Rahman, Azman Ismail
265 - 274
3 Risiko Tidak Patuh Syariah: Kajian di Hong Leong Islamic Bank
Berhad
Nur Maizatul Dina Mukhtar, S.Shahida, Aisyah Abdul Rahman
275 - 287
4 Insolvency Risk and Bankruptcy of Malaysian Islamic Banks: Full-
Fledged vs Islamic Subsidiaries
Nik Nurul Hidayah Nik Zainuddin, S.Shahida
288 - 298
5 Rebat Pembiayaan dalam Keseimbangan Kadar Fleksibeliti Keuntungan
Jualan Bertangguh
Muhamad Zuhaili Saiman, Ahmad Dahlan Salleh
299 - 307
6 Kajian Mengenai Tahap Persepsi Masyarakat Terhadap Pelan Takaful
Fatin Nabilah Musanif, Hendon Redzuan
308 - 319
7 Takaful Berkaitan Pelaburan: Penerimaan Masyarakat di Kuala
Terengganu
Nur Dhia Marsya Muhammad Najib
320 - 331
8 Kesahan Konstruk dan Kebolehpercayaan dalaman Pengukuran Tahap
Pengetahuan Takaful Mikro
Maisarah Mohd Shahrain, Rubayah Yakob, Hendon Redzuan
332 - 342
9 Faktor Penentu kepada Pulangan Pelaburan Unit Amanah Islam - Satu
Kajian Kes Terhadap Pelabur Dana Dali 1.
Zool Fazlee Nordin, Mohd Ali Mohd Noor, Hairunnizam Wahid
343 - 353
21 Zakat Contribution to National Income in Malaysia (1984-2015)
Nur Hidayah Anuar, Mohd. Ali Mohd Noor
221 - 229
22 Kawalan Dalaman Tadbir Urus Wakaf di Malaysia
Rabiatul Hasanah Mahmood, S.Shahida, Latifa Bibi Musafar Hameed
230 - 238
23 Waqf World Growth Foundation (WWGF): Tinjauan Awal Penubuhan
Hafizah Shamshuddin, Suhaili Alma`Amun
239 - 250
xii
10 Pelaburan Patuh Syariah di KWSP: Tular dan Persoalan yang Timbul
Mohd Syafiq Mat Nor, Suhaili Al Ma’amun
354 - 359
11 Factors Affecting Crowdfunding for Research in Islamic Finance and
Banking
Shofiyyah Moidin, Aisyah Abdul Rahman, Shifa Mohd Nor
360 - 368
12 Integrating Donation-Based Blockchain as Potential Source of Funds in
Islamic Microfinance
Nurusysyifa Datuk Haji Mohamad Nordin, Salina Hj. Kassim
369 - 376
13 Root Issues in Islamic Banking: Content Analysis of Reported Cases of
High Court in Malaysia
Nor Qathrunnada Kamarul Baharin, Mariani Abdul-Majid, Khairul
Akmaliah Adham
377 - 400
14 Inclusion of Islamic Socio Financial Institutions for the Unbankable
Hard Core Poor {A Model Worth Attention}
Magda Ismail A. Mohsin, Shaikh Hamzah Abdul Razak, Syed Othman
Alhabshi, Seyed Kazem Sadr
401 - 410
TEMA 3 : EKONOMI FISKAL, MONETARI & ANTARABANGSA
1
Sistem Matawang Bersandarkan Emas: Tinjauan Menurut Perspektif Al
Quran
Sa’diah Abdul Karim, Mohd Ali Mohd Noor
411 - 421
2 Reexamine of Twin Deficit Hypothesis: Malaysia Case Study
Ahmed M. Saidam, Tamat Sarmidi
422 - 433
3 The Relationship Between Financial Development and Monetary Policy
Effectiveness in Malaysia
Danie Eirieswanty Kamal Basa, Zulkefly Abdul Karim, Mohd Azlan
Shah Zaidi
434 - 441
4 Monetary Policy, Bank Ownership, and the Lending Channel: Evidence
from Banks in ASEAN Countries
Fazelina Sahul Hamid, Muhamed Zulkhibri
442 - 455
5 The Fragmentation in International Production, Financial Market
Openness and Output Correlation: Panel Evidence of Oecd and Briic
Economies
Norrana Khidil, Mohd Azlan Shah Zaidi, Zulkefly Abdul Karim
456 - 466
xiii
6 The Southeast Asia Analysis on Trade Openness Towards Economic
Growth
Nur Lalua Rashidah Mohd Rahsiad, Yong Yoke Chuan, Nurul Shakira
Zainal Abidin
467 - 472
7 Oil Price Shock and U.S. Dollar: Evidence from ASEAN and BRICS
Hadrry Rony
473 - 482
8 The Impacts of Malaysian Free Trade Agreements on Margins of Trade
Rashidi Said, Normaz Wana Ismail
483 - 492
9 A Nexus Between Intra-ASEAN FDI, Intra-ASEAN Exports and
Economic Growth of ASEAN-10: Evidence Using Panel Causality
Analysis
Wong Koi Nyen, Tan Bee Wah, Goh Soo Khoon
493 - 503
10 Digital Trade Related in Selected Asian Countries
Normaz Wana Ismail
504 - 510
11 Economic Effects of Export Tax on Malaysia’s Cessable Rubber
Medical Devices Export: A Gravity Model Approach
Lee Siu Ming, Radziah Adam, Ku’ Azam Tuan Lonik
12 Does Exchange Rate Important Determinant Affecting Export Demand?
Sarah Nursyazmin Mohamad Kamal, Normaz Wana Ismail, Norazwa
Mohamed Hariri
511 - 520
13 Do Sustainability Certifications Matter for Exporting Palm Oil
Companies?
S. Shahida, Hafizuddin-Syah B.A.M, Siti Hanisah Fuad
521 - 530
14 The Determinants of Foreign Direct Investment (FDI) Across Provinces
in ChinaA Panel ARDL Study
Ruan Meng Juan, Zulkefly Abdul Karim
531 - 545
15 Modelling The Volatility of International Tourism Demand and
Macroeconomic Variables
Kasmaroni Hj Makawi, Norlida Hanim Mohd Salleh, Sharmila
Thinagar
546 - 558
16 The Influence of Inbound Tourism for Education on Economic Growth
in Malaysia: A Macroeconomics Viewpoint
Chor Foon Tang, Yong Kang Cheah, Soo Yean Chua
559 - 567
17 Does Country with Multi-Ethnic, Multi-Linguistic and Multi-Religious
Society Induce Tourist Arrivals? Worldwide Evidence
Muzafar Shah Habibullah, Badariah Haji Din, Siow-Hooi, Tan
568 - 576
xiv
TEMA 4 : EKONOMI PEMBANGUNAN
1
Dilema Pengeluaran Makanan dengan Pemeliharaan Sumber Alam
dalam Pembangunan Lestari Islam
Nurul Suhada Ismail
577 - 582
2 Kesan Perbezaan Kadar Inflasi Terhadap Perbelanjaan Kumpulan
Utama Masyarakat di Malaysia
Mohd Khalid Ribuan, Mohd Ali Mohd Noor, Hairunnizam Wahid
583 - 595
3 The Sources of Cost of Living Pressure and an Expensive City to Live
in Malaysia Capital Cities: A Descriptive Analysis of Basic Needs
Budget for Middle Income Earners
Rusli Latimaha, Zakaria Bahari, Nor Asmat Ismail
596 - 606
4 Kos Sara Hidup: Pendapatan Rendah atau Taraf Hidup Meningkat
Mohd Aqmin Abdul Wahab, Hazrul Izuan Shahiri, Mustazar Mansur
607 - 621
5 Perceptions of Public University Students towards the Rising Cost of
Living in Malaysia
Zurina Kefeli
622 - 632
6 The Basic Needs Budget of Middle Income Earners in the Capital Cities
with a High Cost of Living in Malaysia using OLS Regression Analysis
Rusli Latimaha, Zakaria Bahari, Nor Asmat Ismail
633 - 641
7 Pengaruh Modal Sosial ke Atas Peningkatan Pendapatan Kumpulan Isi
Rumah B40 di Malaysia
Syahrin Suhaimee, Mohd Azlan Shah Zaidi, Mohd Adib Ismail
642 - 651
8 The Determinants of Housing Prices: An Empirical Study Based on
Provincial Panel Data in China
Yang Fan, Zulkefly Abdul Karim
652 - 665
9 Hubungan Antara Perubahan Harga Petrol dengan Jualan Kenderaan
Persendirian di Malaysia
Nizam Ahmat, Nor Ermawati Hussain
666 - 672
10 Kesan Cukai Korporat dan Zakat Perniagaan Terhadap Prestasi
Kewangan Industri Kecil dan Sederhana (IKS)
Sri Nooridayu Salleh, Rubayah Yakob, Aisyah Abdul Rahman
673 - 685
11 Explaining Poverty Persistence in Sabah: The Role of Economic
Growth and Public Policy
M. Niaz Asadullah, Jeron Joseph
686 - 696
xv
12 Penganggaran Kecekapan Teknikal dan Faktor Penentu Kecekapan pada
Perusahaan Kecil Sederhana Sektor Perdagangan dalam Penggunaan
Kredit Usaha Rakyat untuk Pengurangan Kemiskinan di Jawa Timur
Atik Purmiyati
697 - 709
13 Measuring Genuine Progress of Malaysia’s Economic Growth, 1986-
2015
Muhamad Azhan Mohd Nor, Jamal Othman
710 - 723
14 Analisis Impak Output Pengganda dan Rantaian Sektor Dalam NKEA
Malaysia
Florand Anak Jacob, Noorasiah Sulaiman
724 - 735
15 Privatization, An Alternative to Economic Growth in The Difficulties of
The State Budget; Indonesian Case
Syanti Dewi
736 - 743
16 The Impact of IQ on Globalization-Income Inequality Relationship
A.R Mazlina, Saifuzzaman Ibrahim, W.N.W Azman-Saini
744 - 751
17 Impak Modal Manusia dan Inovasi Terhadap Produktiviti Faktor
Keseluruhan (TFP) Industri Pembuatan Minyak Sawit di Malaysia
Naiimah Mohd Sofi , Noorasiah Sulaiman, Rahmah Ismail
18 Relative Social Standing – An Adaptation of Social Comparison Theory
in Explaining Economic Behaviour of Saving and Wealth Accumulation
Poh Boon Lian, Nor Ghani Md. Nor, Jamal Othman
752 - 765
19 Kemeruapan Kadar Pertukaran dan Pertumbuhan Ekonomi di Malaysia:
Analisis NARDL
Nur Idayu Ibrahim, Tamat Sarmidi, Roziana Baharin
766 - 775
20 The effect of islamic and conventional banking efficiency on economic
growth
Mohd Shawal Sidek, Mariani Abdul Majid, Azrina Abdullah Al-Hadi
776 - 787
TEMA 5 : EKONOMI BURUH & SUMBER MANUSIA
1
Education Level and Economic Growth: Study on High-Income Nations
in East Asia
Lai Wei Sieng, Ishak Yusoff
788 - 798
2 Economic Returns to Schooling in Malaysia: A Gender Analysis
Norlin Khalid, Rahmah Ismail, Wye Chung Khain, Hakimah Nur Ahmad
Hamidi, Nur Fakhzan Marwan
799 - 806
xvi
3 Unjuran Keperluan Tenaga Manusia dalam Sektor Perkhidmatan
Terpilih: Analisis Input-Output
Bawani Lelchumanan, Rahmah Ismail, Noorasiah Sulaiman
807 - 822
4 Potensi Tenaga Kerja dalam Sektor Hijau Malaysia: Analisis Input-
Output
Saidatul Akma Zakaria, Noorasiah Sulaiman
823 - 836
5 Keperluan Tenaga Kerja dan Rantaian Guna Tenaga dalam Sektor
Pertanian di Malaysia
Nur Syairah Ismail, Noorasiah Sulaiman, Rahmah Ismail
837 - 845
6 Penentu Kemampuan Pekerja dalam Sektor Pembuatan di Malaysia
Farisha Nadiah Mohd Shah, Rahmah Ismail, Wye Chung Khain
846 - 861
7 Penentu Kemampuan Pekerja dalam Sektor Perkhidmatan di Malaysia
Rabiatul Adawiyah Ismail, Wye Chung Khain, Rahmah Ismail
862 - 876
8 Ketaksamaan Pencapaian dalam Firma Bola Sepak: Analisis
Keseimbangan Bersaing Liga Super Malaysia dengan Kehadiran Buruh
Berkemahiran Tinggi
Zanareyah Salim, Hazrul Izuan Shahiri, Mustazar Mansur
877 - 890
9 Kaedah Penghargaan Sebagai Kaedah Pengurusan Motivasi Pekerja:
Analisis dari Perspektif Islam
Noor Hidayah Samsudin
891 - 896
10 Input-Output Analysis of Manpower Skills Requirement and Job
Generating Industries in Malaysia Services Sector
Mohd Shaiful Hizam Bin Johan, Noorasiah Sulaiman
897 - 905
TEMA 6 : EKONOMI PENGURUSAN & KEUSAHAWANAN
1
Entrepreneurial Marketing and Characteristics of Animation
Technopreneurs: The Mediating Role of Self-Efficacy
Hanis Syazwani Kamarudin, Mohar Yusof
906 - 915
2 Faktor Penglibatan Usahawan dalam Perusahaan Runcit di Sepang
Muhammad Fazli Razali, Suhaili Alma’amun
916 - 924
3 Small Medium Enterprises (SMEs)’ Harmony Culture in Indonesia
Syanti Dewi, Ishak Ramli
925 - 931
4 A Study on Role of Leadership and Green Technology towards
Malaysian Economy Growth
Selvi Narayanan, Soorianarayanan
932 - 937
xvii
5 Elemen-Elemen Persekitaran IPTA yang Menyumbang Kepada
Pemikiran Keusahawanan Pelajar
Armanurah Mohamad, Norashidah Hashim, Awanis Ku Ishak
938 - 945
6 Amalan Pengurusan Kewangan dalam Kalangan Usahawan PKS
Bumiputera
Anwar Nabi Alam, Halimah Harun
946 - 954
7 Peranan Aktiviti Integrasi Pertanian dalam Meningkatkan Produktiviti
Pekebun Kecil Kelapa Sawit
Nurul Atiqah Shahril, Mohd Adib Ismail, Muhammad Hakimi Mohd
Shafiai
955 - 965
8 Kejayaan Perniagaan dan Pencapaian Maqasid Al-Syariah dalam
Kalangan Usahawan Penerima Pembiayaan atau Geran Usahawan
MARA (GUM): Kajian di Negeri Sembilan
Shahzihan Mohamad @ Mohd Noor, Hairunnizam Wahid
966 - 978
9 Hubungan Antara Latarbelakang Pentadbir Masjid, Pengurusan
Kewangan dan Keaktifan Aktiviti Masjid : Kajian di Hulu Terengganu,
Terengganu
Huzaifah Sulong, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd Noor
979 - 990
10 Perusahaan Sosial dalam Pendidikan: Kajian Terhadap Kompleks
Pendidikan Islam Bangi, Selangor
Zirwatul 'Isyqi Mohd Nazri, Hairunnizam Wahid
991 -
1001
11 Faktor Penentu Kejayaan Perniagaan dalam Kalangan Usahawan Orang
Asli: Kajian Perbandingan Antara Negeri Selangor dan Negeri Sembilan
Mohd Naim Abd Karim, Mohd Fadzli Che Rus, Hairunnizam Wahid
1002 -
1013
12 Keberkesanan Bantuan Geran Bimbingan Usahawan Orang Asli: Kajian
di Negeri Sembilan & Selangor
Mohd Fadzli Che Rus, Mohd Naim Abd Karim, Hairunnizam Wahid
1014 -
1027
13 Challenges to Sustainable Safeguarding Halal Food Raw Materials
Integrity
Mohd Helmi Ali, Norhidayah Suleiman
1028 -
1034
TEMA 7 : EKONOMI KEWANGAN & PERBANKAN
1
The Effect of Oil Price and US Factors Volatility on Metal Market
Volatility
Chan Weng, Zulkefly Abdul Karim, Norlin Khalid
1035 -
1047
xviii
2 Performance of Malaysian General Insurance Industry; From the Firm’s
Perspective
Nisaparma Anestya, Mustazar Mansur, Hazrul Izuan Shahiri
1048 -
1057
3 Prestasi Unit Amanah di Malaysia
Yasmin Azuddin, Hawati Janor, Hairunnizam Wahid
1058 -
1069
4 Perjanjian Perkongsian Trans-Pasifik (TPPA): Peluang dan Cabaran Ke
Atas Syarikat Unit Amanah Dd Malaysia
Sahudin Ma’anam @ Saat, Aisyah Abdul Rahman, Rosmah Mat Isa
1070 -
1081
5 Gelombang Penggabungan dan Pengambilalihan di Dunia dan Malaysia
Ria Amaliena Azamuddin, Mohd Hasimi Yaacob
1082 -
1087
6 The Impact of Bank Competition on Liquidity Risk: Comparison
between Conventional and Islamic Banking in Malaysia
Nur Aqilah Abdul Rahman, Aisyah Abdul Rahman, Nafisah Muhammed
1088 -
1098
7 Penentuan Kadar Faedah di Malaysia Menggunakan Pendekatan
Persamaan Peraturan Taylor
Abdul Karim Mhd Sarif, Norlin Khalid
1099 -
1109
8 Pengaruh Norma Subjektif dan Manfaat Tanggapan Kepada Niat
Melanggan Mikro Kredit: Sikap Sebagai Perantaraan (Mediator)
Muhammad Hakimi Mohd. Shafiai, Salmy Edawati Yaacob, Syahrul
Anuar Ali
1110 -
1123
9 Pembiayaan Kos Rawatan Pesakit Kanser Melalui Dana Sadaqah
Crowdfunding: Kajian Kes di Terengganu
Siti Nur Fatin Atirah Rosli, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd Nor
1124 -
1138
10 Portfolio Returns’ Characteristics in Indonesia During The Global Crisis
Ishak Ramli
1139 -
1148
11 The Functional Expense Reporting Practice Among Non-Profit
Organisations
Noor Raudhiah Abu Bakar, Teh Suhaila Tajuddin, Norlia Abdul Karim,
Ridzwana Mohd Said
1149 -
1158
TEMA 8 : ISU-ISU LAIN DALAM EKONOMI
1
Kesedaran Masyarakat Islam Terhadap Penggunaan e-Fidyah dalam
Urusan Pembayaran Fidyah di MAINJ: Kajian di Muar, Johor
Muhammad Shukri Ab Ghani, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd
Noor
1159 -
1171
xix
2 Pindaan Akta GSA (2002) dan Cadangan Model Pembahagian Harta
Pusaka Tanah Rancangan Felda
Noorizan Mohamed Hasnan, Hairunnizam Wahid, Mohd Zamro Muda,
Mohd Yassin Mohd Yusuf
1172 -
1180
3 Perbelanjaan Kesihatan dan Penuaan Populasi: Analisis Empirik
menggunakan Pendekatan Autoregresi Susulan Teragih
Suhaila Saad, Roziana Baharin
1181 -
1188
4 Multi-Factor Crime Activities in Malaysia: Further Evidence from
Bounds Testing of Level Relationships and Granger Non-Causality
Dullah Mulok, Mori Kogid, Rozilee Asid, Jaratin Lily
1189 -
1198
5 Gelagat Tabungan dan Tahap Pengetahuan Pembeli Rumah Terhadap
Proses Kelayakan Pembiayaan Perumahan: Kajian di Lembah Klang
Eh Run Eh Noi, Hairunnizam Wahid
1199 -
1209
6 The Economic Valuation of Environmental Resources in Malaysia: A
Case Study of Taman Tasik Cempaka in Bandar Baru Bangi
Mohd Syauqi Nazmi, Muhammad Taufiqurrahman Ramli, Nik Nor
Rahimah Nik Ab Rahim
1210 -
1217
7 Prospects, Demand-Supply Mismatch of Green or Sustainable Investing
in Malaysia
Raymond Ling Leh Bin, Aye Aye Khin
1218 -
1226
8 Kajian Impak Pembangunan Semula Tebingan Sungai di Malaysia
Azlina Md. Yassin, Haryati Shafii
1227 -
1234
9 Pembangunan Penunjuk dan Indeks Kualiti Hidup Masyarakat Luar
Bandar untuk Kesejahteraan Hidup dan Kelestarian Alam Sekitar
Haryati Shafii, Azlina Md Yasin, Nursyikin Miskam
1235 -
1245
xx
KATA PENGANTAR / PREFACE
Dengan Nama Allah S.W.T. yang Maha Pengasih lagi Maha Penyayang. Segala Puja
dan puji hanya Bagi-Nya Tuhan sekalian alam. Selawat dan salam buat junjungan
Nabi Muhammad S.A.W., Rasul akhir zaman.
Alhamdulillah, rasa syukur dirafakkan kepada Allah S.W.T. kerana dengan
keizinan-Nya jua Prosiding Persidangan Kebangsaan Ekonomi Malaysia dapat
disempurnakan penerbitannya bersempena PERKEM Ke – 12 2017 yang berlangsung
di Universiti Kebangsaan Malaysia dan Hotel Bangi-Putrajaya, Selangor.
Tujuan penerbitan prosiding ini adalah sebagai bahan bacaan dan rujukan
kepada peserta PERKEM Ke – 12 2017 dan juga kepada yang tidak berkesempatan
untuk menghadiri persidangan kali ini. Persidangan ini merupakan acara tahunan
Pusat Pengajian Ekonomi, Fakulti Ekonomi dan Pengurusan, UKM. Ia memberi ruang
kepada para penyelidik, pembuat dasar dan individu membentangkan hasil
penyelidikan masing-masing dan berbincang mengenai isu semasa berkaitan ekonomi
Malaysia secara khususnya.
Tema PERKEM kali ini adalah ‘Kelestarian Pembangunan Ekonomi: Ke arah
Transformasi Dasar yang Holistik, Inklusif dan Futuristik’. Tema ini menyokong
usaha dalam merealisasikan Malaysia sebagai sebuah negara ekonomi berpendapatan
tinggi melangkaui wawasan 2020 dan ke arah TN 2050. Bagi mencapai sasaran
tersebut, perkembangan ekonomi dan transformasi dasar yang digariskan perlu
berlaku secara holistik, keterangkuman kekayaan dan keterangkuman pertumbuhan
tanpa mengabaikan semua golongan sasaran serta transformasi dasar yang bersifat
futuristik yang mengetengahkan peranan belia dan golongan muda sebagai pelapis di
masa akan datang.
Sebanyak 122 kertas kerja telah dikumpulkan dan 105 daripadanya dimuatkan
dalam prosiding ini yang disusun berdasarkan sesi pembentangan dan tema-tema yang
ditentukan. Tema-tema tersebut disusun dalam beberapa tema umum berasaskan
bidang kajian. Ia meliputi i) Ekonomi Islam: Zakat & Wakaf, ii) Perbankan &
Kewangan Islam, iii) Ekonomi Fiskal, Monetari & Antarabangsa, iv) Ekonomi
Pembangunan, v) Ekonomi Buruh & Sumber Manusia, vi) Ekonomi Pengurusan &
Keusahawanan, vii) Ekonomi Kewangan & Perbankan viii) Isu-isu Lain Dalam
Ekonomi. Kepelbagaian tema dan bidang ekonomi yang dibincangkan dapat memberi
peluang yang seluasnya kepada peserta persidangan dan pembaca untuk menatapi
pelbagai hasil penyelidikan dan penemuan baharu. Dapatan ini amat bermanfaat
kepada penggubal dasar dan pengkaji akan datang.
Semoga prosiding ini dapat memberi manfaat kepada negara dan bangsa.
Sekian,terima kasih
PROSIDING PERKEM 12, (2017) 29 – 38
ISSN: 2231-962X
Persidangan Kebangsaan Ekonomi Malaysia ke-12 (PERKEM 12)
"Kelestarian Pembangunan Ekonomi: Ke arah Transformasi Dasar yang Holistik, Inklusif dan Futuristik"
Hotel Bangi-Putrajaya, Bandar Baru Bangi, Selangor, 12 - 13 September 2017
Hubungan Antara Uruf, Amalan Adat Perpatih Terhadap Pembayaran Zakat Harta :
Kajian Di Negeri Sembilan
MOHAMAD NURUL AZWAN MOHAMAD TAIB
Universiti Kebangsaan Malaysia
HAIRUNNIZAM WAHID
Pusat Pengajian Ekonomi
Fakulti Ekonomi dan Pengurusan
Universiti Kebangsaan Malaysia
MOHD ALI MOHD NOOR
Pusat Pengajian Ekonomi
Fakulti Ekonomi dan Pengurusan
Universiti Kebangsaan Malaysia
ABSTRAK
Amalan budaya serta adat setempat yang diwarisi daripada generasi orang tua terdahulu bertujuan untuk menyemai
pengamalan nilai-nilai murni dalam kehidupan bermasyarakat. Nilai-nilai dalam adat yang diterapkan antara lainnya
bertujuan untuk menguatkan nilai serta menjaga kepentingan sesebuah keluarga dan masyarakat dalam pelbagai dimensi
termasuklah aspek penjagaan harta yang merupakan salah satu aspek yang penting dalam maqasid syariah. Nilai ini juga
boleh dikaitkan dengan uruf atau adat setempat iaitu amalan sesebuah masyarakat yang diwarisi secara turun temurun
yang bertujuan menyemai amalan nilai yang baik. Namun begitu, sejak kebelakangan ini pengamalan nilai dan adat amat
berkurangan malah menimbulkan polemik salah faham dalam kalangan orang ramai terutamanya golongan muda terhadap
amalan adat. Justeru kajian ini akan memfokuskan kepada amalan Adat Perpatih yang diamalkan di Negeri Sembilan.
Kajian ini bertujuan untuk membentuk beberapa konstruk amalan adat pepatih dan hubungannya dengan tahap kepatuhan
pembayaran zakat secara formal terutamanya zakat pendapatan oleh masyarakat Islam di Negeri Sembilan. Seramai 150
orang responden dipilih secara rawak mengikut pelbagai suku adat pepatih yang diamalkan di kampong Pedas, Negeri
Sembilan dan sebanyak 100 soal selidik berjaya di analisis dan sesuai digunakan dalam kajian ini. Hasil kajian ini
mendapati terdapat hubungan yang signifikan antara amalan adat perpatih dan membayar zakat melalui institusi zakat
termasuklah membayar zakat pendapatan. Hasil kajian ini mendapati teori yang berkaitan dengan perilaku individu
daripada sudut ekonomi, sosiologi dan psikologi menunjukkan bahawa model hubungan antara pembayaran zakat harta
dan amalan adat perpatih sememangnya dapat dibentuk dengan berasaskan beberapa model zakat yang telah dilakukan
oleh pengkaji yang lepas. Beberapa cadangan serta implikasi dasar turut dibincangkan dalam kajian ini.
Kata Kunci: Pembayar Zakat Secara Formal, Pengamal Adat Perpatih, uruf
ABSTRACT
Local cultural and custom practices inherited from past generations of generations are intended to inculcate the pursuit of
noble values in community life. The values in custom are, among others aimed at strengthening the values and safeguarding
the interests of a family and society in various dimensions, including aspects of property care which is one of the most
important aspects of maqasid syariah. This value can also be attributed to uruf or local custom which is a practice inherited
from a hereditary community that aims to inculcate good value practice. However, in recent years the practice of value and
custom has greatly diminished and has led to a misconception of polemics in the public, especially young people towards
customary practices. Therefore, this study will focus on the practices of Perpatih Customs practiced in Negeri Sembilan.
The purpose of this study is to form several constructs of customary practices and their relation to the level of compliance
of zakat payments formally, especially the income zakat by the Muslim community in Negeri Sembilan. A total of 150
respondents was randomly selected according to various tribal custom practices practiced in the village of Pedas, Negeri
Sembilan and a total of 100 questionnaires were successfully analyzed and suitable for this study. The result of this study
found that there was a significant relationship between the practice of customs and payment of zakat through zakat
institutions including paying zakat income. The findings show that theories related to individual behavior from the economic,
sociological and psychological perspectives show that the model of the relationship between the payment of zakah of
30 Mohamad Nurul Azwan Mohamad Taib, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd Noor
property and the practice of custom practice can be formed based on some zakat models that have been done by the previous
researcher. Some suggestions and policy implications were also discussed in this study.
Keywords: Property Zakat Payer, Customary Practitioner Perpatih, uruf
PENGENALAN Zakat merupakan satu antara rukun Islam yang diwajibkan kepada individu muslim oleh Allah SWT dengan maksud untuk
pembersihan dan penyucian harta bagi orang yang membayarkan (QS:At-Taubah, ayat 103) dan juga untuk menolong kaum
dhu’afa atau orang yang memerlukan (QS:At-Taubah, ayat 103). Objektif kajian ini mengenalpasti faktor-faktor yang
mempengaruhi pembayar zakat harta di Negeri Sembilan yang merupakan pembayaran yang diwajibkan oleh Islam kepada
semua penganutnya yang mempunyai harta dalam pelbagai bentuk sekiranya cukup syarat haul atau tempoh dan nisab atau
satu jumlah minimum yang mencukupi untuk memenuhi keperluan asas selama tempoh yang dikenakan (Alhabshi, 2013).
Namun begitu, Zakat pendapatan merupakan zakat yang belum disepakati para fuqaha’, zakat jenis ini dikenali dengan zakat
harta ‘ikhtilaf’. Walau bagaimanapun, zakat pendapatan ini telah diputuskan sebagai wajib oleh pihak berkuasa di Negeri
Sembilan iaitu dengan Enakmen pentadbiran Hukum Syarak Negeri Sembilan 1991, Mufti Kerajaan Negeri Sembilan
dengan ini membuat dan mengumumkan bahawa Zakat ke atas pendapatan bagi penggajian adalah wajib dikeluarkan oleh
setiap orang Islam bagi seluruh Negeri Sembilan (Pusat Zakat Negeri Sembilan, 2017). Selain itu, Pusat Zakat merupakan
institusi formal pungutan zakat, maka ketidaksediaan individu untuk melakukan pembayaran zakat melalui Pusat Zakat
adalah menyalahi undang-undang dan perkara ini dapat dikatakan sebagai mengelak daripada membayar zakat seperti yang
diwartakan. Oleh itu, pengelakan zakat di sini di maksudkan bahawa individu tidak melakukan pembayaran melalui Pusat
Zakat seperti yang diwartakan, walaupun ianya berkemungkinan dilakukan pembayaran secara terus kepada asnaf atau
institusi tidak formal lain. Di samping itu, kepatuhan Adat dikatakan berkait dengan kepuasan jasmani (keduniaan) individu
semata-mata manakala kepatuhan zakat pula ianya tidak sahaja berkait dengan kepuasan jasmani tetapi juga berkait dengan
ibadah atau kerohanian. Statistik kutipan zakat di Negeri Sembilan adalah memberangsangkan dimana pada tahun 2010,
jumlah kutipan zakat ialah RM46.43 juta telah meningkat kepada RM100.41 juta tahun 2016. Purata kutipan zakat setiap
tahun adalah hampir 13.81 peratus dan peratusan perubahan tahunan kutipan zakat yang tertinggi berlaku pada tahun 2013
iaitu sebanyak 21.82 peratus berbanding tahun sebelumnya (Lihat Jadual 1). Peningkatan ini dapat dilihat meningkat dari
tahun ke tahun. Tambahan pula, data ini merupakan kutipan dari semua kaunter di Negeri Sembilan yang terdiri daripada
kaunter Ibu Pejabat, Port Dickson, Rembau, Tampin, Kuala Pilah, Jempol, Jelebu, Gemas, Nilai, Seremban 2, Senawang
dan Agen Kutipan.
Walaupun jumlah kutipan zakat agak memberangsangkan, namun jumlah kutipan ini masih boleh dipertingkatkan
lagi dimasa akan datang. Terdapat banyak faktor yang dijangkakan dapat meningkatkan kepatuhan membayar zakat
berdasarkan kajian sebelum ini. Namun kajian ini melihat satu keunikan amalan nilai-nilai yang baik dalam kalangan
masyarakat iaitu pengamalan adat perpatih. Persoalan kajian ini ialah adakah pengamalan nilai dalam adat perpatih
berkemungkinan memberi kesan terhadap kepatuhan membayar zakat terutamanya dalam konteks kajian ini ialah zakat
pendapatan. Apakah konstruk yang yang dibina mewakili faktor pengamalan nilai dalam adat perpatih ini. Justeru kajian ini
akan menganalisis kesan pengamalan adat perpatih terhadap tahap kepatuhan pembayaran zakat oleh masyarakat yang
mengamalkan adat pepatih di Negeri Sembilan. Kajian ini diharapkan dapat membuka satu jalan pengkajian bagaimana
pengamalan nilai resam masyarakat terdahulu sebenarnya adalah bertujuan untuk menyemai nilai-nilai Islam melalui
pengamalan adat yang bertujuan untuk melahirkan masyarakat yang unggul sebagai pedoman dalam melakukan sebarang
tindakan yang positif dalam menjalani kehidupan bermasyarakat dan termasuklah perlaksanaan ibadah khusus iaitu ibadah
zakat.
KAJIAN LITERATUR Secara amalannya, pengetahuan adat perpatih adat Minang ini berlandaskan kepada tradisi yang diwarisi secara turun-
temurun dan berpandukan kepada hukum syarak (syariat Islam) dan sudah dianut (Habibah,1990).Untuk itu, diperlukan
pemahaman yang lebih dinamis terhadap harta-harta yang dikenakan zakat (Monzer,1995;1999). Faktor pemahaman dan
pengetahuan zakat ini, menurut kajian Hamid (1998), sama ada zakat pendapatan mahupun zakat pertanian. Perkara ini telah
dikenalpasti dapat meningkatkan kesedaran dan kepatuhan pembayara zakat dalam menunaikan kewajibannya. Sebagaimana
yang didapati daripada kajian Sanep dan Hairunnizam (2003) iaitu wajib zakat disebabkan faktor kefahaman tentang zakat
sehingga meningkatnya kesedaran masyarakat membayar zakat harta tersebut.
Selain itu, bagi pengetahuan pewarisan harta adat perpatih, berdasarkan kajian Muhammad, et.al. (2001) yang
bertajuk justifikasi hukum syarak ke atas amalan adat perpatih dalam pewarisan tanah adat di Indonesia dan Malaysia yang
membincangkan hukum warisan Islam (faraidh), amalan adat perpatih dalam pembahagian harta pusaka ini dilihat
bercanggah dengan hukum yang telah ditetapkan oleh Islam. Namun dalam hasil kajian beliau mendapati bahawa hukum
Prosiding Persidangan Kebangsaan Ekonomi Malaysia Ke-12 2017 31
amalan warisan tanah adat ini adalah menerusi pendekatan wakaf keluarga dengan cara menjadikan pihak perempuan yang
mewarisi harta tersebut hanya sebagai pemegang amanah. Kajian bagi menumpukan kes-kes adat perpatih seperti
pembahagian pusaka dikalangan masyarakat adat perpatih oleh Abdul (1989) yang menyatakan pengaruh ada masih kuat
mempengaruhi kehidupan masyarakat Adat perpatih dalam konteks pesaka.
Tambahan pula, pengetahuan sosial Adat Perpatih, Dalam Pengetahuan sosial adat perpatih yang mementingkan
hubungan kekluargaan, ibu bapa dianggap bertanggungjawab keatas anak-anak mereka sejak dilahirkan untuk memberi
didikan Agama. Dalam adat perpatih ini, tanggungjawab itu dianggap sebagai hutang dalam Islam ia merupakan amanah
Allah yang perlu ditunaikan (norhayati, 2013). Kekeluargaan, merupakan sistem masyarakat yang mementingkan kerjasama,
solidarity, kesetian, sistem kekluargaan memainkan peranan yang penting. Ikatan-ikatan dalam dan antara unit-unit
kekeluargaan adalah dinamakan muafakat itu. Ikatan-ikatan kekeluargaan juga memainkan pernanan yang besar dalam
sistem politik, ekonomi, undang-undang dan organisasi social (Nordin, 1975).
Kedudukan urf dalam pengamal Adat Perpatih Firman Allah S.W.T yang bermaksud:
Terimalah apa yang mudah engkau lakukan dan suruhlah dengan perkara yang baik serta berpalinglah
(jangan hiraukan) orang-orang yang jahil (yang degil dengan kejahilannya).
Mustafa Ahmad al- Zarqa berpendapat bahawa urf dalam ayat diatas dikehendaki dengan maknanya yang lughawi
iaitu perkara baik yang menjadi kebiasaan. Namun begitu, dalil dengan urf dalam ayat diatas boleh mengukuhkan pemakaian
uruf dengan maknanya yang istilahi kerana urf manusia dalam amalan dan muamalat mereka adalah dari sesuatu adat yang
mereka anggap baik dan menjadi kebiasaan kepada mereka.selalunya urf sesuatu kaum menandakan hajat dan keperluan
mereka keada perkara yang sudah dikenali dan menjadi adat dalam kalangan mereka, maka diambil kira itu sebahagian dari
perkara-perkara yang baik. Berdasarkan Hadith yang diriwayatkan oleh Imam Ahmad dalam kitab al-sunnah mauquf yang
berbunyi:
..apa-apa yang dilihat baik oleh umat Islam, maka perkara itu adalah baik disisi Allah
Kajian-kajian tentang penguatkuasaan undang-undang dan institusi zakat telah dilakukan oleh beberapa pakar
diantara oleh Kamil (2002) yang mendapati bahawa terdapat hubungan langsung diantara tanggapan individu kepada
undang-undang zakat dan kebarangkalian pembayaran zakat. Mengenai institusi pula, ianya mempunyai peranan yang sangat
penting (Zulkefly, et.al., 2002), sehingga dalam hal ini Zalina (1999) menyatakan bahawa institusi zakat menjadi faktor
pemangkin kepada mempengaruhi orang lain termasuk untuk menyumbang kepada institusi tersebut. Terdapat kajian yang
menunujukkan bahawa keengganan membayar zakat melalui institusi adalah membabitkan sikap individu yang dipengaruhi
sama ada faktor dalaman seperti faktor keimanan, pengetahuan agama, pendidikan dan sebagainya dan juga faktor luaran
seperti kecekapan institusi zakat itu sendiri dalam mengagihkan dana zakat kepada asnaf.
Manakala faktor penentu pembayaran zakat gaji pula telah dikaji oleh Kamil (2002). Hasil kajian menunjukkan
bahawa faktor jantina, umur, tanggungan keluarga, gaji, persepsi terhadap undang-undang zakat gaji, persepsi terhadap
kualiti perkhidmatan, pendedahan terhadap promosi zakat, pengetahuan tentang zakat gaji dan sikap penerimaan berhubung
secara positif dengan kepatuhan pembayaran zakat gaji. Seterusnya, kajian yang dilakukan oleh Sanep dan Hairunnizam
(2005) yang menyebutkan bahawa beberapa pembolehubah telah dikenalpasti mempengaruhi secara signifikan terhadap
pembayaran zakat pertanian di beberapa negeri di Malaysia. Dengan menggunakan model logistic didapati bahawa faktor
umur, pengetahuan agama, bilangan tanggungan dan kefahaman zakat memberi pengaruh kepada hasil kajian. Manakala
kajian Hairunnizam, et.al. (2007) pula menyimpulkan bahawa kesedaran membayar zakat pendapatan di Malaysia
dipengaruhi secara signifikan oleh faktor jantina, umur, taraf perkahwinan, pendidikan, pendapatan dan skim pemotongan
gaji untuk zakat. kajian yang dilakukan oleh Sanep dan Hairunnizam (2005) yang menyebabkan bahawa beberapa
pembolehubah telah dikenalpasti mempengaruhi secara signifikan terhadap pembayaran zakat pertanian di beberapa negeri
di Malaysia. Dengan menggunakan model logistic didapati bahawa faktor umur, pengetahuan agama, bilangan tanggungan
dan kefahaman memberi pengaruh kepada hasil kajian. Manakala kajian Hairunnizam, et.al. (2007) menyimpulkan bahawa
kesedaran membayar zakat pendapatan di Malaysia dipengaruhi secara signifikan oleh faktor umur, jantina, taraf
perkahwinan, pendidikan, pendapatan dan skim pemotongan gaji untuk zakat.
METODOLOGI KAJIAN Kajian di peringkat awal melibatkan temubual serta perbincangan berkenaan pengurusan zakat serta perlaksanaannya dengan
Ustaz Mohamad Idris Ramli yang merupakan Pegawai Eksekutif Kualiti dan Penyelidikan di Pusat Zakat Negeri Sembilan
(PZNS). Untuk menjawab persoalan kajian, kaedah soal selidik akan dilaksanakan bagi mengenalpasti kepatuhan masyarakat
Islam terhadap pembayaran zakat pendapatan dan kefahaman berkaitan adat perpatih. Sampel kajian ini adalah di daerah
Rembau, yang merupakan salah satu daerah di Negeri Sembilan. Kajian ini menggunakan teknik pensampelan secara rawak
terhadap hampir 150 orang penduduk di Kampung Pedas, yang terdiri daripada penduduk kampung pada bulan Mac 2017
32 Mohamad Nurul Azwan Mohamad Taib, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd Noor
hanya 100 borang soalselidik yang sesuai untuk dianalisis. Responden dalam kajian ini meliputi hampir kesemua suku yang
ada di Negeri Sembilan termasuklah suku Biduanda, Anak Acheh, Sri Lemak dan lain-lain (Lihat Jadual 1). Majoriti
responden adalah terdiri daripada suku Batu Hampar (23%) diikuti suku Tanah Datar (22%) dan suku Biduanda (18%) (Lihat
Jadual 2)
Spesifikasi Model & Kaedah Analisis Data: Kajian ini akan menggunakan pelbagai kaedah analisis data termasuklah
analisis secara diskriptif dalam menganalisis respons kepatuhan membayar zakat pendapatan. Ujian regresi logistik juga
akan dilakukan untuk menguji kebarangkalian faktor amalan adat pepatih mempengaruhi tindakan membayar zakat
pendapatan. Model dibentuk dengan pemboleh ubah bersandar berbentuk binari iaitu sama ada membayar zakat pendapatan
atau sebaliknya. Model yang dianggarkan secara umumnya adalah seperti berikut:
Pi = E (Y=1 | X) = 1 / (1+e-Z) (1)
Yang mana Pi adalah kebarangkalian responden membayar zakat pendapatan, Y=1 untuk responden yang membayar; dan
Y=0 bagi responden yang tidak membayar. Berdasarkan persamaan (1), kajian ini akan menguji beberapa pemboleh ubah
yang dijangka mempengaruhi Pi seperti berikut:
Zi = β0 + β1X1 + β2X2 + β3X3 + … + βiXi (2)
dimana Zi adalah satu fungsi f(X) dengan X adalah pemboleh ubah bebas yang dijangka mempengaruhi pembolehubah
bersandar iaitu faktor jantina, umur, taraf akademik, pendapatan, perundangan zakat, kefahaman zakat, pengetahuan adat
perpatih, pengetahuan pewarisan harta adat perpatih dan pengetahuan sosial adat perpatih. Kesemua konstruk ini adalah
berbentuk skala likert bernilai 1 iaitu sangat tidak setuju hingga nilai 5 iaitu sangat setuju. Oleh itu, berdasarkan kepada
persamaan (2), maka model khusus yang dianggarkan dalam kajian ini adalah:
L = ln (Pi / (1-Pi) = α + β1X1 + β2X2 + β3X3 + β4X4 + β5X5 + β6X6 + β7X7 + β8X8 + β9X9 + υ (3)
Di mana,
L = log bagi nisbah membayar zakat pendapatan.
X1 = Jantina (dami) dimana nilai 1: Lelaki 0: Perempuan
X2 = umur (dami) dimana nilai 1 : umur 36 tahun dan ke atas; 0: umur 35 tahun ke bawah
X3 = pendidikan diukur melalui tahun pembelajaran (tahun)
X4 = pendapatan diukur berdasarkan nilai purata (RM) setiap selang kelas pendapatan
X5 = kefahaman perundangan zakat
X6 = kefahaman zakat
X7 = pengetahuan adat perpatih
X8 = Pengetahuan pewarisan harta adat perpatih
X9 = Pengetahuan soaial adat perpatih
HASIL KAJIAN Latar belakang responden: Majoriti responden adalah perempuan (55%) berumur 46 tahun ke atas (38%), berpendidikan
Sijil Pelajaran Malaysia (SPM) seramai 31 peratus namun ada responden mempunyai ijazah (18%), bekerja di sektor swasta
(60%) dan berpendapatan RM3,000 ke bawah dan hanya 8 peratus yang berpendapatan RM5,000 ke atas (Lihat Jadual 3)
Faktor kefahaman Sosial Adat Perpatih: Berdasarkan dapatan Jadual 4, kajian ini cuba mendapatkan maklumat dari
responden berkenaan faktor kefahaman sosial Adat perpatih yang mencenderungkan individu untuk mengeluarkan wang
untuk zakat harta. Kajian mendapati bahawa 7 peratus mencatatkan mereka berpendapat bahawa adat perpatih bercanggah
dengan ajaran Islam manakala 92 peratus berpendapat bahawa adat perpatih tidak bercanggah dengan agama Islam. Selain
itu, mengikut sistem pelapisan menitik berat amalan bersedekah adalah sebanyak 100 peratus bersetuju manakala
berdasarkan Harta pencarian lelaki jatuh kepada isteri setelah meninggal dunia, sebanyak 3 peratus tidak bersetuju dan
selebihnya 93 bersetuju bahawa Harta pencarian lelaki jatuh kepada isteri setelah meninggal dunia. Ini menunjukkan bahawa
faktor sosial adat perpatih merupakan faktor yang kukuh individu membayar zakat berfaktor kan sosial adat perpatih itu
sendiri.
Kefahaman Pewarisan Harta Adat Perpatih: Berdasarkan Jadual 5, kajian mendapati bahawa tahap kefahaman pewarisan
harta adat perpatih turut menyebabkan individu untuk berzakat. Sebanyak 25.7 peratus bersetuju bahawa Cara Pembahagian
harta mengikut adat perpatih melambangkan tradisi dan hanya 5.9 peratus yang menyatakan bahawa tidak bersetuju Cara
Prosiding Persidangan Kebangsaan Ekonomi Malaysia Ke-12 2017 33
Pembahagian harta mengikut adat perpatih melambangkan tradisi. Selain itu, seratus peratus individu bersetuju bahawa
Harta dibahagi mesti sama rata antara suami isteri selepas cerai. Namun begitu, pewarisan harta mengikut adat masih relevan
masa kini adalah 91.8 peratus bersetuju dan 8.2 peratus menyatakan tidak bersetuju Pewarisan harta mengikut adat masih
relevan masa kini. Sebanyak 93.1 peratus menyatakan setuju Harta pusaka hanya diwarisi oleh perempuan sahaja dan hanya
6 peratus yang menyatakan tidak bersetuju Harta pusaka hanya diwarisi oleh perempuan sahaja.
Pengetahuan Adat Perpatih: Berdasarkan Jadual 6, faktor pengetahuan adat perpatih sendiri yang menyebabkan kepatuhan
individu untuk berzakat. Kajian mendapati bahawa 97 peratus bersetuju bahawa Harta Pusaka perlu di jaga sebagai amanah
dan 80 peratus turut bersetuju Pengetahuan yang banyak berkenaan adat pendorong mereka untuk berzakat. Selain itu, dalam
konteks Adat perpatih tidak beban lelaki, kebanyakan responden bersetuju iaitu 96 peratus bersetuju dan dari segi konteks
Adat perpatih masih relevan di amalkan, yang menyatakan setuju adalah sebanyak 84.2 peratus yang menyatakan bahawa
Adat perpatih masih relevan di amalkan pada masa kini.
Ujian Regresi Logistik Dari Segi pembayar zakat harta dengan Pemgamal Adat Perpatih
Selanjutnya akan dikaji faktor yang mempengaruhi pembayar zakat dengan golongan yang mengamalkan Adat Perpatih.
Maka faktor yang telah diberi nama akan dimasukkan ke dalam model regresi logistik sebagai pembolehubah bebas
(independent variable) beserta faktor lain seperti jantina, umur, akademik, pendapatan, undang, kefahaman, pengetahuan,
pewarisan dan sosial Berdasarkan Jadual 7, menunjukkan bahawa kebarangkalian benar pembayar zakat harta sebenarnya
membayar zakat adalah sebanyak 79 orang dan mereka yang tidak membayar zakat harta adalah sebanyak 4 orang, jangkaan
peratusan benar dibuat untuk mereka yang membayar zakat harta adalah 95.4 peratus dan bagi mereka yang tidak membuat
pembayaran zakat harta seramai 29.4 peratus. secara keseluruhan hasil pengelasan menunjukkan peratusan ketepatan adalah
84 peratus.
Secara keseluruhannya untuk model 1, kaitan antara pembolehubah bersandar dan pembolehubah bebas
ditunjukkan oleh nilai Cox & Snell (R2 = 0.215) dan Nagelkerke (R2= 0.360). Selanjutnya ujian padanan model menggunakan
ujian chi-square Hosmer dan Lemeshow menunjukkan nilai bersamaan 4.814 (df=8) adalah tidak signifikan. Ini bermakna
model ini adalah model yang baik. Manakala secara keseluruhannya untuk model 2, nilai Cox & Snell (R2 = 0.131) dan
Nagelkerke (R2= 0.219) menunjukkan peratusan pemboleh ubah bebas menerangkan pembolehubah bersandar masing-
masing sebanyak 13.1 peratus dan 21.9 peratus. Selanjutnya ujian chi-square Hosmer dan Lemeshow adalah 7.910 (df=8)
dan juga didapati tidak signifikan.
Berdasarkan hasil kajian yang diperoehi dari Model 1 dan Model 2, model 1 menunjukkan hubungan diantara faktor
sosial adat perpatih dengan kepatuhan membayar zakat harta adalah signifikan, walau bagaimanapun menunjukkan nilai
negatif. Nilai koefisien (β) adalah -3.057 dan signifikan pada ras keertian 10 peratus. Namun begitu dalam Model 2, terdapat
dua pembolehubah yang signifikan iaitu faktor kefahaman zakat dan tahap pengetahuan adat perpatih. Dalam model 2 ini,
nilai koefisien (β) pembolehubah kefahaman zakat ialah -4.599 adalah berhubungan secara negatif tetapi signifikan pada
aras keertian 10 peratus. Namun begitu, pembolehubah kefahaman adat pepatih, nilai koefisien (β) ialah 2.065 iaitu
berhubungan secara positif dan signifikan pada aras keertian 10 peratus.
PERBINCANGAN DAN IMPLIKASI DASAR
Pembentukan model pematuhan zakat berlandaskan teori daripada displin ilmu ekonomi, sosiologi dan psikologi nyata telah
memberi suatu sumbangan baharu bagi kajian ini. Selain itu, beberapa pembolehubah baharu yang dibina dalam model ini
seperti sosial adat perpatih, pewarisan harta adat perpatih dan pengetahuan adat perpatih. Keputusan kajian ini menunjukkan
ketiga-tiga pembolehubah tersebut didapati berkait dengan gelagat kepatuhan zakat secara signifikan. Ini bermakna bahawa
pembolehubah sosial adat perpatih, pewarisan harta adat perpatih dan pengetahuan adat perpatih merupakan faktor penting
berkenaan gelagat pembayarran zakat. Daripada dapatan kajian tersebut dapat disimpulkan bahawa kajian ini juga telah
memberi satu lagi sumbangan baharu kepada ilmu dalam teori ini.
Penguatkuasaan Undang-Undang: Hasil kajian berkenaan kesan pembolehubah penguatkuasaan undang-undang
yang merupakan faktor penting dalam rangka meningkatkan pungutan zakat melalui Pusat Zakat. Maka diharapkan pihak
terbabit dapat menjalankan penguatkuasaan undang-undang zakat secara konsisten, tegas dan berterusan kepada individu
wajib zakat yang enggan membayar zakat. Namun, sebelum penguatkuasaan ini dilakukan sebaiknya pihak terbabit perlu
memberi taklimat, pengertian dan pendekatan yang berhemah bagi memastikan individu wajib zakat bersedia membayar
zakat.
Kefahaman atau Pengetahuan Zakat: Dapatan kajian berkenaan kesan pembolehubah kefahaman aau
pengetahuan adalah faktor penting dalam rangka meningkatkan pungutan zakat melalui Pusat Zakat. Dengan demikian,
pemahaman responden berkenaan pensyariatan dan pengertian zakat merupakan perkara yang penting. Masyarakat perlu
memahami bahawa zakat mesti ditunaikan dan ianya akan lebih cekap apabila diurus oleh institusi kerajaan Islam yang
amanah. Hal ini selari dengan perintah agama seperti yang dinyatakan dalam al Quran iaitu zakat hendaklah dipungut yang
34 Mohamad Nurul Azwan Mohamad Taib, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd Noor
bermakna bahawa kena ada suatu pengurusan dari penguatkuasa. Oleh yang demikian, amatlah perlu diberi perhatian yang
serius oleh pelbagai pihak terutamanya pihak berkuasa bagi meningkatkan lagi tahap pemahaman masyarakat terhadap
kewajipan zakat. pemahaman responden perlu ditingkatkan dan diluruskan secara berterusan serta diberi penerangan yang
cukup dan berkesan secara berterusan supaya individu wajib zakat memahami secara menyeluruh mengenai konsep,
pensyariatan dan peranan zakat dalam memangkin ekonomi ummah. Apabila zakat diuruskan oleh tadbir kerajaan melalui
institusi formal. Di samping itu, individu wajib zakat juga perlu memahami peranan kerajaan dalam memperdayakan
(empowering) dana zakat untuk kemaslahatan ummah. Demikian menjadi tugas dan tanggungjawab semua pihak bagi
memberi penjelasan yang memadai melalui pelbagai cara seperti ceramah, khutbah, pendidikan dan lain-lain.
Sosial Adat Perpatih: Dalam adat perpatih terbahagi kepada beberapa sub-sistem yang terdiri daripada sistem
nilai, sistem kekeluargaan, sistem politik, sistem ekonomi, sistem hukum adat dan sistem perlapisan (Nordin, 1975).
Pewarisan harta Adat Perpatih: Pembahagian harta pusaka kepada waris-waris yang berhak menerima sangat jelas
diterangkan di dalam Quran yang kita kenali sebagai Faraid. Sebagai orang yang beriman yang mengaku Tuhan itu Maha
Bijaksana, Maha Adil dan Maha Mengetahui tentulah kita tidak akan mengatakan sistem pembahagian harta pusaka yang
dicipta oleh manusia lebih baik dari sistem faraid. Dalam sistem Tanah Adat Perpatih, tanah adat hanya boleh diwariskan
kepada anak-anak perempuan sahaja. Kalau kebetulan sebuah keluarga itu hanya ada mempunyai anak lelaki sahaja, yang
berhak mewarisi tanah adat keluarga itu ialah anak perempuan dari adik beradik perempuan kepada ibu keluarga itu.
Pengetahuan Adat Perpatih, Individu harus mempunyai pengetahuan yang cukup mengenai Adat Perpatih. Dalam
pelaksanaan adat perpatih ini adalah bertujuan mendidik masyarakat kearah yang lebih baik dan tidak bertentangan dengan
syarak.
KESIMPULAN Kajian mendapati faktor kefahaman dan pengamalan adat perpatih adalah penting dalam membentuk nilai Islam dalam diri
individu dan masyarakat. Walaupun wujud sedikit sebanyak kekurangan dalam adat ini, namun secara keseluruhannya adat
ini sangat kaya dengan nilai Islam dan sebenarnya mengajak masyarakat melayu untuk mengamalkan ajaran Islam melalui
pengamalan adat. Kajian mendapati kefahaman dan pengamalan nilai murni dalam adat telah memberi kesan yang signifikan
terhadap kepatuhan membayar zakat pendapatan. Walaupun didapati tahap kefahaman zakat dalam kalangan masyarakat
masih lagi rendah, namun pengamalalan adat ini sedikit sebanyak dapat menampung kekurangan tahap kefahaman
masyarakat untuk berzakat. Justeru penyemaian nilai dan adat ini perlu diteruskan dalam kalangan masyarakat terutamanya
generasi muda. Ini akhirnya diharapkan dapat meningkatkan jumlah kutipan zakat dan akan menguatkan institusi Islam
dalam menguruskan zakat kepada asnaf yang berhak.
RUJUKAN Abdullah bin Abdul Kadir Munshi.1997. Hikayat Abdullah. Kuala Lumpur: Pustaka Antara.
Ahmad Ibrahim. 1965. Islamic Law in Malaya. Singapore: Malaysian Sociological Research Institute.
Abdullah, I.1999. Agihan zakat menurut prinsip siasah shariyyah. Kertas Kerja dibentangkan pada Kolokium Keberkesanan
Zakat Negeri Selangor, 17 Mei 1999. Shah Alam.
Abu Hassan Sham & Mariam Salim. 1995. Sastera Undang-Undang. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Afzalurrahman.1991. Doktrin Ekonomi Islam. Terjemahan Zaharah Salleh. Jilid III. Kuala Lumpur. Penerbit Dewan Bahasa
dan Pustaka.
Agung, R. 2002. Pajak, zakat dan dhoribah dalam sistem fiscal. Dalam Proceedings Simposium Nasional I SistemEkopnomi
Islami. 13-14 Mac 2002.Yogyakarta.Indonesia.
Aidit, G.1998. Zakat: Satu Tinjauan. Petaling Jaya. Penerbitan IBS Buku Sdn Bhd
Alhabshi, S.O. 2003. Peranan Zakat Dalam Membantu Pembangunan Ekonomi Negara. Kuala Lumpur. Persatuan Ekonomi
dan Pengurusan Islam Malaysia
Andy, L.T. 1997. Beberapa Pemikiran Tentang Mekanisme Badan amil zakat. Dalam Wiwoho, B., et.al : zakat dan pajak.
Jakarta.Penerbitan Gema Insani Press.
Atiyah, M.K. 1998. Perakaunan Zakat. Teori dan Praktis. (terj). Kuala Lumpur. Penerbitan Dewan Bahasa dan Pustaka.
Baqa, L.M. 1997. Sari Penting Kitab al qard hawi: Fiqh zakat. (terj). Palmerston North, New Zealand: Penerbitan Massey
Universiti.
Chapra,U. 1992. Islam and The Economic Challenge.Leiceter
Hairunnizam Wahid, Sanep Ahmad, dan Mohd. Ali. 2007. Kesedaran Membayar Zakat Pendapatan di Malaysia. Islamiyyat
29 (2007): 53-70
Norhalim Hj. Ibrahim. 1993. Adat Perpatih: Perbezaan dan Persamaannya dengan Adat Temenggung. Kuala Lumpur:
Penerbit Fajar Bakti.
Prosiding Persidangan Kebangsaan Ekonomi Malaysia Ke-12 2017 35
Mohd Ali, M.N, Hairunnizam, W , dan Nor Ghani, M. N.2003. Kesedaran membayar zakat kakitangan professional: kajian
kes di Universiti Kebangsaan Malaysia dalam pascasidang Seminar Dasar Awam dalam Era Globalisasi: Penilaian
Semula Kea rah Pemantapan Strategi Bangi. Fakulti Ekonomi Universiti Kebangsaan Malaysia.
Maxwell, W.E. 1884. The Law and Customs of the Malays with Reference to the Tenure of Land. JMBRAS 13: 75-189.
Monzer Kahf. 1995. Ekonomi Islam, Telaah Analitik terhadap Fungsi Sistem Ekonomi Islam. Terjemaah dari Islamic
Economy: Analutical of the functioning of the Islamic economic system
Samad Ahmad. 1996. Sulalatus Salatin (Sejarah Melayu). Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Sanep Ahmad dan Hairunnizam Wahid. 2003.Persepsi dan kesedaran terhadap perluasan sumber zakat harta yang diiktilaf.
Prosiding Halatuju Zakat Korporat di Alaf Baru. Kumpulan Kajian Zakat Universiti Kebangsaan Malaysia.
Sartini. 2001. Pengembangan Objek Zakat dan Perhitungannya Dalam Tinjauan Syariah. Yogyakarta Indonesia. Penerbit
Yayasan Alifa.
Sayed, A. 1999. Place for an expenditure tax in the Islamic fiscal system.J. KAU. Islamic Economic. Vol. 11
Sidiqi, M.N. 1982. Glossary Dalam Monetary and Fiscal Economics of Islam. ICRIE King Abdul Aziz University.
LAMPIRAN
JADUAL 1: Jumlah Kutipan Zakat Negeri Sembilan 2010-2016
Tahun Kutipan
(RM Juta)
Perubahan
tahunan (%)
2010 46.43 -
2011 54.02 16.35
2012 61.37 13.61
2013 74.76 21.82
2014 84.01 12.37
2015 90.14 7.30
2016 100.41 11.39
Purata 73.02 13.81 Sumber: Portal Zakat Negeri Sembilan
JADUAL 2: Suku adat perpatih dan demografi responden
Suku Kekerapan (%)
Biduanda 18 18.0
Batu Hampar 23 23.0
Tanah Datar 22 22.0
Tiga Batu 12 12.0
Sri Lemak 9 9.0
Sri Melenggang 6 6.0
Paya Kumboh 3 3.0
Anak Acheh 3 3.0 Sumber: Maklumat Soalselidik
36 Mohamad Nurul Azwan Mohamad Taib, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd Noor
JADUAL 3: Analisis Demogafi Responde
Sumber: Maklumat soal Selidik
JADUAL 4: Konstruk Kefahaman Faktor Sosial Adat Perpatih+
Nota : ¹Min berdasarkan nilai skala likert;nilai 1 = sangat tidak setuju hingga 5 = sangat setuju
² nilai min keseluruhan konstruk ini ialah 3.23 α cronbach = 0.708
( ) nilai peratus daripada jumlah responden
[ ] nilai ralat piawai bagi nilai min
Latar Belakang Responden Kekerapan (%)
Jantina
: Lelaki
: Perempuan
: Jumlah
45
55
100
45.0
55.0
100
Umur
: 18-25
: 26-35
: 36-45
: 46 tahun ke atas
9
18
35
38
9.0
18.0
35.0
38.0
Pendidikan
:SPR/PMR kebawah
:SPM
:STPM/STAM
:Sijil
:Diploma
:Sarjana Muda
16
31
18
3
14
18
16.0
31.0
18.0
3.0
14.0
18.0
Status Pekahwinan
: Bujang
: Berkahwin
24
76
24.0
76.0
Status Pekerjaan : Kerajaan
: Swasta
40
60
40.0
60.0
Tangunggan
:1-3 orang
: 4-8 orang
: 9-12 orang
: 13 keatas
56
38
1
5
56.0
38.0
1.0
5.0
Pendapatan
:RM3,000 ke bawah
: RM3,001 – RM5,000
: RM5,001 – RM7,000
77
15
8
77.0
15.0
8.0
Kelompok Item Skala
1
2 3 4 5 Min²
(1) Adat Perpatih bercanggah dengan
ajaran Islam
76
(75.2)
17
(16.8)
0
(0.00)
7
(6.9)
0
(0.00)
1.45
(2) Sistem pelapisan menitik berat
amalan sedekah
0
(0.00)
0
(0.00)
0
(0.00)
82
(81.2)
18
(17.8)
4.18
(3) Harta pencarian lelaki jatuh kepada
isteri setelah meninggal dunia
0
(0.00)
3
(3.0)
0
(0.00)
86
(85.1)
11
(10.9)
4.05
Prosiding Persidangan Kebangsaan Ekonomi Malaysia Ke-12 2017 37
JADUAL 5: Konstruk Kefahaman Pewarisan Harta Adat Perpatih
Nota : ¹Min berdasarkan nilai skala likert;nilai 1 = sangat tidak setuju hingga 5 = sangat setuju ²nilai min keseluruhan konstruk ini ialah 4.22
α cronbach = 0.715
( ) nilai peratus daripada jumlah responden [ ] nilai ralat piawai bagi nilai min
JADUAL 6: Konstruk Pengetahuan Umum Adat Perpatih
berdasarkan nilai skala likert;nilai 1 = sangat tidak setuju hingga 5 = sangat setuju
² nilai min keseluruhan konstruk ini ialah 4.13 α cronbach = 0.813
( ) nilai peratus daripada jumlah responden
[ ] nilai ralat piawai bagi nilai min
JADUAL 7: Pengelasan Regresi Logistik
Pembayaran Zakat Harta
Ya Tidak %
Ya 79 4 95.4
Tidak 12 5 29.4
Peratusan keseluruhan 84.0 Nota: Nilai batasan = 0.500
Kelompok Item Skala
1 2 3 4 5 Min²
(1) Cara Pembahagian harta mengikut
adat perpatih melambangkan tradisi
0
(0.00)
6
(5.9)
0
(0.00)
0
(0.00)
26
(25.7)
4.20
(2) Harta dibahagi mesti sama rata
antara suami isteri selepas cerai
0
(0.00)
0
(0.00)
0
(0.00)
63
(62.4)
37
(36.6)
4.37
(3) Pewarisan harta mengikut adat
masih relevan masa kini
0
(0.00)
3
(2.1)
5
(6.1)
71
(71.0)
21
(20.8)
4.10
(4) Harta pusaka hanya diwarisi oleh
perempuan sahaja
3
(3.0)
0
(0.00)
3
(3.0)
61
(60.4)
33
(32.7)
4.21
Kelompok Item Skala
1
2 3 4 5 Min²
(1) Harta Pusaka perlu di jaga sebagai
amanah
0
(0.00)
0
(0.00)
2
(2.00)
70
(69.3)
28
(27.7)
4.26
(2) Pengetahuan yang banyak
berkenaan adat
0
(0.00)
0
(0.00)
20
(19.8)
62
(61.4)
18
(17.8)
3.98
(3) Adat perpatih tidak beban lelaki 0
(0.00)
0
(0.00)
4
(4.00)
76
(75.2)
20
(19.8)
4.16
(4) Adat perpatih masih relevan di
amalkan
0
(0.00)
0
(0.00)
17
(16.8)
56
(55.4)
27
(26.7)
4.10
(5) Terdapat perbezaan adat perpatih
dengan temenggung
0
(0.00)
2
(2.0)
15
(14.9)
52
(51.5)
31
(30.7)
4.12
(6) Adat perpatih terbahagi kepada
perut suku dan luak
0
(0.00)
0
(0.00)
0
(0.00)
84
(16.0)
16
(15.8)
4.16
38 Mohamad Nurul Azwan Mohamad Taib, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd Noor
JADUAL 8: Hasil Regresi logistik
Pembolehubah Bebas Koefisien (β)
Model 1
Nilai Statistik
WALD
Koefisien (β)
Model 2
Nilai Statistik
WALD
Konstan 4.541*
(18.623)
0.031 17.269*
(15.090)
1.159
Jantina(1)
0.240
(0.764)
0.099
-0.087
(0.664)
0.017
Umur(1) -1.511
(1.180)
1.640
-0.998
(0.937)
1.133
Pendidikan -0.217
(0.227)
0.909 -0.276
(0.196)
1.978
Pendapatan 0.000
(0.000)
0.905 0.000
(0.000)
0.124
Perundangan zakat 0.815
(1.353)
0.363 -0.492
(1.123)
0.192
Kefahaman zakat -3.651
(3.295)
1.228 -4.599*
(2.773)
2.751
(1) Pengetahuan adat perpatih
-1.359
(0.963)
1.991
(2) Kefahaman pewarisan harta
adat perpatih
1.509
(1.359)
1.232
(3) Kefahaman sosial adat perpatih 3.057*
(1.003)
9.284
Adat Pepatih
Hosmer dan Lameshow (χ2)
Cox dan Snell R2
Nagelkerke R2
4.814ns
0.215
0.360
2.065*
(1.118)
7.910ns
0.131
0.219
3.408
Nota: * signifikan pada aras keertian 10%
ns tidak signifikan
( ) ralat piawai Model 1: Regresi binomial logistik. Pemboleh ubah bersandar Model = Pembayaran zakat harta; pembolehubah
bebas adalah 3 konstruk faktor adat pepatih Model 2: Regresi binomial logistik. Pemboleh ubah bersandar Model = Pembayaran zakat harta; pembolehubah bebas adalah faktor adat pepatih