program aktiviti kesihatan di sekolah

8/10/2019 Program Aktiviti Kesihatan Di Sekolah

1/45

307Program / Aktiviti Kesihatan di Sekolah

PROGRAM / AKTIVITIKESIHATAN DI SEKOLAH

KesihatanDiri

PemeriksaanKesihatan Diri

KesihatanPersekitaran

Sekolah

Bebas DenggiSekolahBebas Dadah

Program KesihatanSemasa

Rancangan

MakananTambahan

Program SusuSekolah

Programbersama KKM

ProgramKesihatan Mulut

Kempen GayaHidup Sihat

Kelab DoktorMuda

Program ProstarSekolah

KawalanPemakanan

KebersihanKantin Sekolah

KawalanMakanan KantinSekolah

KawalanMakanan Asrama

UNIT 11

PROGRAM / AKTIVITI KESIHATAN DI SEKOLAH

HASIL PEMBELAJARAN

Di akhir unit ini, anda diharap dapat :

1. Memupuk amalan kebersihan, keselamatan serta kesihatan diri dan persekitaran

sekolah dalam kalangan pelajar.

2. Menganalisis program / aktiviti kesihatan sekolah yang dilaksanakan.

3. Mengendalikan program / aktiviti kesihatan di sekolah.

PETA KONSEP TAJUK


2/45


PENGENALAN

Rajah 11.1 : Ragam seorang kanak-kanak apabila disuntik.

(sumber: http://www.tempo.co/read/news/)

Anda mungkin pernah menangis seperti kanak-kanak dalam foto di atas sewaktu zamanpersekolahan dahulu apabila kaki tangan kesihatan hendak menyuntik anda. Anda tak perlu

merasa malu, kerana situasi tersebut berlaku kepada kebanyakan kanak-kanak di seluruh

negara apabila adanya lawatan Pasukan Kesihatan ke sekolah untuk program imunisasi

melalui pelbagai jenis suntikan.

Mungkin juga, sewaktu sedang berada di dalam bilik darjah, anda tertanya-tanya apakah

yang sedang berlaku di sekolah semasa anda terlihat sekumpulan juru rawat tiba di sekolah

dengan membawa beberapa peralatan yang berbungkus putih. Setiap tahun, anda akan

melihat kehadiran juru rawat di sekolah anda. Dan, perkara tersebut berjalan secara

berterusan, hampir setiap tahun sehinggalah anda menamatkan zaman persekolahan.

Kini, kesan daripada program kesihatan yang dilaksanakan di sekolah dengan kerjasama

Kementerian Kesihatan Malaysia membuatkan sebahagian besar daripada kita memperoleh

kesihatan yang lebih baik. Bagaimanakah pula, jika perkhidmatan kesihatan tersebut tidak

dinikmati oleh kita semua?


3/45


ISI KANDUNGAN

Program Kesihatan Sekolah

Unit ini merupakan sambungan kepada unit terdahulu. Fokus utama unit ini adalah untuk

menganalisis beberapa program / aktiviti kesihatan yang telah dan sedang dilaksanakan di

sekolah-sekolah seluruh negara.

Dengan merujuk kepada peta konsep pada awal unit ini, kita akan melihat beberapa contoh

terpilih berkaitan setiap program / aktiviti kesihatan tersebut. Bagi memudahkan pembacaan

dan pemahaman, kita akan menganalisis program tersebut mengikut lima kategori iaitu:

i.

kesihatan diriii. kesihatan persekitaran

iii. program kesihatan semasa

iv. program bersama Kementerian Kesihatan Malaysia

v. kawalan pemakanan

Pada unit 6, kita telah didedahkan mengenai peranan organisasi kesihatan dalam membantu

meningkatkan kesihatan dan kesejahteraan sosial penduduk dunia. Kita juga telah didedahkandengan isu-isu alam sekitar, pembangunan dan sebagainya dan hubungannya yang

mempengaruhi tahap kesihatan dalam kalangan penduduk dunia. Melalui hubungan-hubungan

tersebut, mewujudkan apa yang dipanggil ciri-ciri penduduk yang mampan. Justeru, untuk

mencapai ciri-ciri tersebut pada masa hadapan, ia boleh ditentukan oleh penduduknya yang

sihat dan persekitaran yang selamat.

Demi usaha ke arah masyarakat mampan pada masa hadapan, ia perlu bermula daripada

peringkat awal. Siapakah sasaran kita dalam perkara ini? Sudah tentulah kumpulan sasaran

adalah pelajar sekolah. Golongan ini dianggap sebagai modal insan dan agen perubahan

yang bakal mempengaruhi ahli masyarakat pada masa hadapan. Oleh yang demikian, taraf

kesihatan mereka perlu dikekalkan pada paras yang optima melalui promosi-promosi

kesihatan, pencegahan penyakit, rawatan dan rujukan.


4/45


Kesihatan Diri

Kesihatan diri / peribadi adalah kesihatan keseluruhan badan dan minda. Kita semua berbeza

daripada aspek kesihatan diri. Badan kita memerlukan makanan yang sihat dan bersenam

untuk kekal dalam kedudukan yang baik. Begitu juga dengan minda kita. Otak kita memerlukan

imbangan kimia untuk membantu kita untuk kekal sihat.

Banyak faktor yang bergabung bersama yang mempengaruhi atau memberi kesan kepada

kesihatan individu dan masyarakat. Sihat atau tidak kepada seseorang adalah ditentukan oleh

keadaan dan persekitaran mereka. Secara keseluruhannya, faktor-faktor seperti di mana kita

hidup, keadaan alam sekitar kita, genetik, pendapatan dan tahap pendidikan, dan hubungan

kita dengan rakan-rakan dan keluarga, semuanya mempunyai kesan yang besar ke atas

kesihatan. Walaupun faktor-faktor lain seperti akses dan penggunaan perkhidmatan

penjagaan kesihatan turut memberikan pengaruhnya, namun ia memberikan impak yang lebih

kecil.

Penentu kesihatan termasuklah persekitaran sosial dan ekonomi, persekitaran fizikal, dan ciri-

ciri individu dan tingkah laku. Konteks kehidupan seseorang individu lazimnya menentukan

kesihatan mereka. Untuk menyalahkan individu yang mempunyai kesihatan yang kurang baikatau mengkreditkan mereka untuk kesihatan yang baik adalah kurang sesuai. Setiap individu

tidak mungkin dapat terus mengawal banyak penentu kesihatan. Penentu atau perkara-

perkara yang membuat orang yang sihat atau tidak- termasuk faktor-faktor di atas, dan lain-lain

lagi seperti:

i. Pendapatan dan status sosial - pendapatan yang lebih tinggi dan status sosial

dikaitkan dengan kesihatan yang lebih baik. Semakin besar jurang antara orang kaya

dan miskin, lebih besar perbezaan dalam kesihatan.

ii. Pendidikan - tahap pendidikan yang rendah dikaitkan dengan kesihatan yang kurang

baik, lebih banyak tekanan dan rendah keyakinan diri.

iii. Persekitaran fizikal - air yang selamat dan udara bersih, tempat kerja yang sihat,

rumah-rumah yang selamat, masyarakat dan jalan raya, semuanya menyumbang

kepada kesihatan yang baik.

iv. Rangkaian sokongan sosial - sokongan yang lebih besar daripada keluarga, rakan-

rakan dan masyarakat dikaitkan dengan kesihatan yang lebih baik. Budaya seperti


5/45


adat dan tradisi, dan kepercayaan keluarga dan masyarakat semuanya mempengaruhi

kesihatan.

v. Genetik - keturunan memainkan peranan dalam menentukan jangka hayat, keafiatan

dan kemungkinan mendapat penyakit tertentu. Tingkah laku peribadi dan kemahiran

menangani (coping skills) - pemakanan seimbang, aktif, merokok, minuman alkohol,

dan bagaimana kita berhadapan dengan tekanan hidup dan cabaran semuanya juga

turut mempengaruhi kesihatan.

vi. Perkhidmatan kesihatan - akses dan penggunaan perkhidmatan yang mencegah dan

merawat penyakit juga mempengaruhi kesihatan.

vii. Jantina - lelaki dan wanita mengalami pelbagai jenis penyakit pada umur yang berbeza

(http://www.who.int/hia/evidence/doh/en/)

Faktor pendidikan dan perkhidmatan kesihatan sebagaimana dijelaskan di atas sangat berkait

dengan isi kandungan pada Unit ini. Terdapat pelbagai program-program atau aktiviti yang

dirangka dan dilaksanakan di sekolah yang berfokus kepada kesihatan diri. Justeru Unit ini

akan membincangkan tentang program dan aktiviti tersebut.

Buku Rekod Kesihatan Murid (RKM1)

Buku Rekod Kesihatan Murid (RKM1) merupakan dokumen penting yang mencatatkan

semua maklumat tentang kesihatan murid yang diperoleh semasa alam persekolahan

mereka. Buku ini menjadi buku rujukan yang merekodkan segala proses pertumbuhan

dan perkembangan murid semasa mereka berada di alam persekolahan. Buku ini

lazimnya diberi secara percuma oleh Kementerian Pelajaran Malaysia untuk setiap

murid sekolah sejak dari tahun 1 persekolahan.

Ibu bapa bertanggungjawab untuk mengisi maklumat murid di dalam buku tersebut

dan menandatangani akuan kebenaran kepada petugas kesihatan untuk menjalankan

pemeriksaan kesihatan dan memberi pelalian kepada anak mereka. Amat penting bagi

ibu bapa dan penjaga memahami isi kandungan yang terdapat dalam RKM1 agar

dapat menjadi panduan penjagaan kesihatan anak mereka sepanjang masa

persekolahan. Buku ini akan disimpan oleh pihak sekolah bagi membolehkan dan

memudahkan pengawasan kesihatan murid.


6/45


Buku kesihatan ini akan diberikan kepada murid sekiranya mereka bertukar sekolah

atau memasuki alam sekolah menengah. Seterusnya buku ini perlu di serah kepada

sekolah yang baru untuk simpanan. Ibu bapa boleh minta buku ini daripada pihak

sekolah sekiranya ingin melihat rekod kesihatan anak mereka.

Program pemeriksaan kesihatan diri

Pemeriksaan kesihatan diri merupakan salah satu proses pemeriksaan fizikal yang

dijalankan sama ada oleh pegawai perubatan, juru rawat semasa murid berada dalam

pra sekolah, tahun 1, tahun 6 dan tingkatan 3. Contoh Jadual Pemeriksaan yang

dilakukan adalah seperti di bawah:

Jadual 11.1 : Pemeriksaan kesihatan murid tahun 1

Pemeriksaan Kesihatan Sebab Pemeriksaan

Tinggi dan berat Menentukan status pemakanan murid

Pemeriksaan mataMengesan masalah rabun, mata malas yang bolehmengganggu pencapaian akademik

Saringan pendengaran

Mengesan masalah pendengaran minimum dan

sederhana yang boleh menghalang pencapaianakademik

Pemeriksaan jantung dan paru-paru

Mengesan masalah penyakit jantung kongenitalyang tidak dikenal pasti semasa bayi.

Kes-kes yang dikenal pasti akan dirujuk untukpengesahan

Pemeriksaan tulang rangkaMengesan kecacatan tulang rangka yang tidakdikesan semasa bayi.

Pemeriksaan kebersihan diri Mengesan jangkitan kutu kepala, kudis buta,masalah kulit untuk diberi rawatan.

Pemeriksaan testisMengesan masalah seperti 'hydrocele' dan'undescended testis' di kalangan murid lelaki.

Pengesanan masalah pembelajaran

Menerima rujukan kes daripada guru-guru yangmelaporkan murid mempunyai masalah dalamkemahiran membaca, menulis, mengira danmenaakul. Murid-murid ini seterusnya akan dirujukkepada pakar untuk mendapat pengesahan masalahdan penempatan pembelajaran yang sesuai dengankemampuan murid.


7/45


Jadual 11.2: Pemeriksaan kesihatan murid tahun 6


Pemeriksaan tinggi dan berat

Menentukan status pemakanan murid sama ada

mempunyai berat badan unggul, berisiko beratbadan atau obes.

Pemeriksaan mataMengesan masalah rabun yang belum dikenal pastidan peningkatan rabun di kalangan murid yangmemakai cermin mata.

Saringan rabun warna

Dijalankan ke atas murid lelaki oleh sebabberlaku di kalangan murid lelaki sahaja.

Mengesan masalah rabun warna 'color defect'yang boleh mempengaruhi pilihan kerjaya murid.

Pemeriksaan tulang rangka

Mengesan masalah skoliosis di peringkat awal. Kes-

kes yang disyaki akan dirujuk ke hospital untukpengesahan dan intervensi awal.

Pemeriksaan kebersihan diriMengesan jangkitan kutu kepala, kudis buta,masalah kulit untuk diberi rawatan.

Jadual 11.3: Pemeriksaan kesihatan murid tingkatan 3


Pemeriksaan tinggi dan beratMenentukan status pemakanan murid sama adamempunyai berat badan unggul, berisiko beratbadan atau obes.

Pemeriksaan mataMengesan masalah rabun yang belum dikenal pastidan peningkatan rabun di kalangan murid yangmemakai cermin mata.

Saringan rabun warnaSekiranya tidak dilakukan pada tahun 6.Mengesan masalah rabun warna 'color defect'

yang boleh mempengaruhi pilihan kerjaya murid.

Saringan pendengaran Mengenal pasti murid mengalami risiko kepekakan.

Pemeriksaan tulang rangkaMengesan masalah skoliosisdi peringkat awal. Kes-kes yang disyaki akan dirujuk ke hospital untukpengesahan dan intervensi awal.

Saringan kesihatan remaja

Optional. Tidak dilakukan di semua sekolah. Ibubapa yang berminat boleh membawa anak untukmendapatkan saringan ini di klinik kesihatan yangberhampiran.


8/45


Lazimnya melalui program kesihatan sekolah ini, antara masalah-masalah kesihatan

yang dikesan di kalangan murid sekolah adalah seperti obesiti, ketajaman penglihatan,

rabun warna, tulang rangka yang tidak normal, jangkitan cacing, kudis buta, dan

kurang pendengaran (http://www.myhealth.gov.my/v2/index.php/my/bayikanak-

kanak/umum/perkhidmatan-kesihatan-sekolah).

.

Kesihatan Persekitaran

Terdapat banyak program dan aktiviti yang berkaitan dengan kesihatan persekitaran yang

dijalankan di sekolah-sekolah seluruh negara. Konsep utama kesihatan persekitaran adalah

mengenai kesedaran dan pengetahuan berkenaan aspek alam semula jadi, persekitaran dan

persekitaran terbina (built environment) yang mempunyai hubung kait secara langsung dengan

kesihatan manusia. Dalam erti kata yang lain, kesihatan persekitaran berusaha untuk

menangani faktor-faktor luaran (fizikal, kimia, biologi, kesan tingkah laku) bagi individu yang

merangkumi penilaian dan kawalan faktor-faktor tersebut yang berpotensi untuk menjejaskan

kesihatan manusia.

Dalam bahagian ini, kita akan meninjau dua program yang berkaitan dengan kesihatan

persekitaran di sekolah. Dua program yang akan dibincangkan ini adalah berkaitan dengan

kawalan wabak penyakit berjangkit iaitu denggi dan juga perkara yang berkaitan dengan kesan

tingkah laku iaitu dadah.

Sekolah Bebas Denggi

Pengenalan

Penyakit demam denggi ialah penyakit berjangkit yang menjadi satu masalah global

dan endemik di beberapa buah negara seperti Afrika, Amerika Syarikat, Mediterranean

Timur, Asia Tenggara dan Pasifik Barat (WHO 2001). Penyakit ini disebabkan oleh

virus denggi yang di bawa oleh nyamuk Aedes yang mengakibatkan peningkatan

morbiditi dan mortaliti. Di Malaysia, penyakit demam denggi ialah penyakit berjangkit

yang masih merupakan satu masalah kesihatan awam. Sejak lima tahun yang lalu,

bilangan kes demam denggi yang dilaporkan di negara ini telah menunjukkan

peningkatan iaitu daripada 4,718 kes pada tahun 1999 kepada 15,442 ke pada tahun


9/45


2003. Kadar insiden pula meningkat daripada 20.7/100.000 penduduk pada tahun

1999 kepada 61.6/100,000 pada tahun 2003 (KKM, 2003).

Kes denggi juga didapati naik secara mendadak sehingga kerajaan telah

mengisytiharkan empat negeri iaitu, Pulau Pinang, Wilayah Persekutuan Kuala

Lumpur, Perak dan Selangor memiliki jumlah penghidap denggi kritikal. Dari Januari

sehingga 24 September 2005, sebanyak 27,569 kes demam denggi dicatatkan di

seluruh negara berbanding 21,786 kes dalam tempoh yang sama pada tahun 2004.

Jumlah kematian telah meningkat kepada 70 orang pada 2005 berbanding 68 orang

dalam tempoh yang sama sepanjang tahun sebelumnya. Dalam pada itu, Kementerian

Kesihatan melancarkan Operasi Kawalan Denggi secara besar-besaran di kesemua

negeri terbabit bagi membendung dan mencegah penyebaran penyakit yang boleh

membawa maut.

Rajah 11.2 : Program Jom Ganyang Aedes dilancarkan melalui sidang media.


10/45


Latar belakang program

Program Bebas Denggi di sekolah merupakan program bersama di antara

Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM) dan Kementerian Pendidikan Malaysia

(KPM). Mula dirancang dan dirangka dalam tahun 1994 dan dilaksanakan pada bulan

Januari 1995. Perasmian program ini di peringkat kebangsaan telah dilancarkan oleh

Y.B. Menteri pendidikan pada 16 Disember 1995.

Hasil mesyuarat di antara Bahagian Sekolah (BS) KPM dengan Kementerian

Kesihatan dan penyelia kesihatan Jabatan Pelajaran Negeri (JPN) pada 17 Januari

2005 telah merumuskan perkara berikut:

penubuhan Jawatankuasa Flying Squadmembasmi Wabak Demam Denggi

Peringkat Negeri dan PPG/D.

Semua negeri perlu melaksanakan Program Bebas Denggi di sekolah-sekolah

seluruh negeri berdasarkan Program Bersepadu Sekolah Sihat.

BS KPM mengarahkan JPN memastikan PPG/D digerakkan gotong-royong

Perdana pada 5 Februari 2005, Gotong Royong Perdana di sekolah dijalankan

serentak di seluruh negara.

Pekeliling bil 2/1982 - Kempen Anti Denggi di sekolah-sekolah terkandung perkara

berikut:

Membersihkan kawasan-kawasan sekolah asrama dan persekitarannya.

Membunuh nyamuk aedes dan mencegah pembiakannya.

Merujuk kes-kes yang disyaki kepada pihak-pihak tertentu (pegawai

perubatan).

Menegaskan usaha-usaha pendidikan mengenai demam denggi secara formal

atau tidak.

Menggalakkan penyertaan dan penglibatan masyarakat serta bekerjasama

dengan agensi-agensi lain bagi usaha-usaha pencegahan dan pengawalan

penyakit ini.


11/45


Program ini menggunakan kaedah pendidikan kepada murid-murid bagi membentuk

mereka sebagai agen perubahan yang berkesan dalam mencegah dan mengawal

kejadian penyakit denggi. Program dilaksanakan dengan menyerapkannya ke dalam

program Kesihatan Sekolah yang sedia ada. Murid-murid merupakan golongan yang

mudah di semai dan menerima pengetahuan yang baik dengan harapan mereka dapat

mengamalkan serta membentuk tingkah laku yang positif. Harapan utama program ini

ialah mewujudkan suatu kumpulan yang menjadi agen perubahan kepada masyarakat.

Matlamat penubuhan Program Bebas Denggi Sekolah

Antara matlamat dan objektif program Bebas Denggi di sekolah adalah:

menjadikan amalan kebersihan sebagai budaya Cara Hidup Sihat.

Bertujuan mengawal dan mencegah penularan wabak denggi di kawasan

sekolah dan sekitarnya dengan melibatkan pelajar dan guru-guru secara

langsung.

Melatih murid sebagai `change agent untukmemastikan kediaman bebas dari

aedes.

mewujudkan persekitaran sekolah yang bersih, selamat, kondusif dan bebas

pembiakan nyamuk eades.

Pelaksanaan aktiviti Sekolah Bebas Denggi

Pelbagai aktiviti juga dilaksanakan oleh kementerian kesihatan Malaysia bagi

mencegah dan mengawal penyakit demam denggi seperti menjalankan pemeriksaan

Aedes, penyemburan kabus, larviciding dan penguatkuasaan Akta Pemusnahan

Serangga Bawaan Penyakit 1975 (Pindaan 2000).

Dalam pelaksanaan Program Bebas Denggi ini, Kementerian Pendidikan Malaysia dan

Bahagian Sekolah khususnya memastikan sekolah adalah ZON SELAMAT kepada

semua warga sekolah terutama kepada murid sekolah. Jika didapati sesebuah

sekolah telah dikenakan kompaun, maka pihak sekolah akan dikenakan surat tunjuk

sebab kepada JPN/PPD/PPG.


12/45


Peranan jawatan kuasa pencegahan denggi

Jawatan Kuasa Pencegahan Denggi berperanan:

Merancang dan melaksanakan pelan tindakan Pencegahan Pembiakan

nyamuk aedes ke arah menjadikan kawasan sekolah sebagai kawasan bebas

denggi,

memberi garis panduan kepada guru bagi menyelaras aktiviti pendidikan

pencegahan denggi dan peranan murid sebagai agen perubahan di sekolah,

menyebar maklumat tentang bahaya nyamuk eades dan demam denggi dalam

pelbagai kaedah dan media,

melibatkan pihak luar seperti agensi kerajaan dan swasta dalam merancang

serta melaksanakan program pencegahan denggi,

memantau dan melaporkan pelaksanaan pendidikan pencegahan denggi di

sekolah kepada JPN/PPD,

memantau, melapor, dan merujuk kes-kes yang disyaki demam denggi

kepadapihak berwajib.

Langkah kawalan / pencegahan

Memastikan semua lokasi pembiakan dihapuskan.

Aktifkan program bebas denggi di sekolahmenubuhkan Kelab Anti Denggi

yang aktif menjalankan pelbagai aktiviti.

Preventive fogging.

Mengujudkan HOTLINE di JPN, jika terdapat kes demam denggi atau demam

denggi berdarah kepada pihak JPN segera dihubungi.

Mengadakan taklimat denggi di sekolah contohnya pada perhimpunan pagi.

Aktiviti pendidikan kesihatan oleh kakitangan kesihatan contohnya

seperti: pameran dan mengedarkan risalah.

Sebagai kesimpulannya, program Sekolah Bebas Denggi yang dirancang dan

dilaksanakan tidak akan memberikan impak yang positif jika tidak melibatkan

kerjasama semua pihak. Kejayaan program ini sangat menyumbang kepada

pewujudan persekitaran sekolah yang bersih, selamat, dan kondusif untuk pelajar dan

juga proses pembelajaran mereka.


13/45


Sekolah Bebas Dadah

Masalah disiplin seperti merokok, ponteng sekolah, melawan guru, mencuri, bergaduh

dan merosakkan harta benda sekolah mempunyai perkaitan yang rapat dengan

penyalahgunaan dadah dalam kalangan pelajar sekolah. Hal ini perlu dipandang

dengan serius oleh semua pihak. Hasil kajian Mohd Muzafar Shah & Abdul Malek

(2005) menunjukkan penagih dadah mula mencuba dadah ketika mereka masih di

bangku sekolah lagi iaitu dalam lingkungan usia 13 hingga 17 tahun. Kesannya bukan

sahaja mereka terlibat dengan permasalahan disiplin sekolah, malahan terdedah

kepada risiko gejala sosial di luar sekolah seperti penglibatan dengan kumpulan

samseng, pergaulan bebas, melepak, kehamilan sebelum kahwin dan lari dari rumah

(AADK, 2007).

Kementerian Pelajaran Malaysia, kini Kementerian Pendidikan telah diberi tanggung

jawab untuk mengenal pasti, merancang dan melaksanakan segala program dan

aktiviti tindakan berhubung dengan pendidikan pencegahan dadah. Walau

bagaimanapun, usaha-usaha untuk mencegah dadah perlu kerjasama semua pihak,

kerana generasi muda merupakan tulang belakang dan pewaris kepimpinan negara

pada masa depan. Justeru, memastikan bahawa generasi masa hadapan yang bebas

dan bersih daripada dadah adalah menjadi tanggung jawab kita bersama.

Dasar Dadah Negara

Dasar Dadah Negara ialah untuk mewujudkan negara Malaysia yang bebas dari

ancaman gejala dadah menjelang tahun 2015 bagi menjamin kesejahteraan hidup

masyarakat dan mengekalkan kestabilan dan ketahanan nasional.

Objektif Dasar Dadah Negara

Objektif Dasar Dadah Negara ialah untuk menghapuskan bekalan (supply) dadah dan

menghapuskan permintaan (demand) kepada dadah sehingga mewujudkan:

a. Keluarga Bebas Dadah

b. Sekolah Bebas Dadah

c.

Tempat Kerja Bebas Dadahd. Kawasan Bebas Dadah (http://www.adk.gov.my/)


14/45


Data daripada tahun 2002 sehingga 2005, seramai 1,015 orang pelajar telah dikesan

dan dikenal pasti terlibat dengan dadah (Bahagian Sekolah, 2006). Walaupun terdapat

penurunan dari segi bilangan daripada tahun 2002 sehingga 2005, namun dengan

jumlah yang dikenal pasti seramai 160 pelajar pada 2005 menunjukkan bahawa

fenomena dadah masih belum berjaya dihapuskan sepenuhnya.

Walaupun begitu, penurunan dalam jumlah tersebut juga menunjukkan bahawa pihak

kerajaan telah melaksanakan pelbagai program untuk mencegah penyalahgunaan

dadah dalam kalangan murid-murid. Untuk menghapuskan sepenuhnya gejala ini di

sekolah masih belum menemui titik noktahnya. Program dadah yang dilaksanakan

secara ad hocdan bermusim dikenal pasti sebagai punca mengapa program ini dilihatkurang memberikan impak. Oleh yang demikian Chan Yuen Fook et. al. (2009)

mencadangkan agar program seumpamanya perlu menumpukan kepada kumpulan

pelajar yang berisiko dan penglibatan secara menyeluruh daripada pihak ibu bapa,

keluarga dan masyarakat.

Pendidikan Pencegahan Dadah (PPDa)

Pelbagai strategi pencegahan awalan telah diatur oleh Kementerian Pendidikan bagi

menangani permasalahan dadah dalam kalangan pelajar. Salah satu daripada strategi

tersebut ialah melalui pelaksanaan Program Pendidikan Pencegahan Dadah (PPDa) di

sekolah rendah. Unit Pendidikan Pencegahan Dadah telah ditubuhkan pada

pertengahan tahun 1982 setelah Negara mengisytiharkan Dadah Adalah Ancaman

Kepada Keselamatan Negara dan Dadah Musuh Utama Negara.

Penstrukturan semula JPN pada 1986 menyaksikan Unit Pendidikan Pencegahan

Dadah diletakkan di bawah Sektor Pengurusan Pembangunan Kemanusiaan bersama

Unit Hal Ehwal Murid dan Unit Kokurikulum. Unit ini bertanggungjawab secara

keseluruhannya mentadbir, mengurus dan menyelia hal-hal pendidikan pencegahan

dadah bagi warga pendidikan dan murid sekolah. Seorang pegawai telah dilantik

dengan gelaran Pegawai Khas (Mencegah Salah guna Dadah) dan diletakkan terus di

bawah Pengarah Pendidikan Negeri.


15/45


Pada tahun 2012 unit PPDa

berhasrat untuk menjadi sub institusiyang menggerakkan komitmen dan

kerjasama warga sekolah untuk

bertindak secara bersepadu bagi

merealisasikan matlamat

Sekolah Bebas Dadah

Merancang, menyelaras, memantau dan menilai aktiviti

pendidikan pencegahan dadah sebagai pelengkap

kepada sistem pendidikan bagi membentuk

keterampilan sahsiah pelajar yang seimbang dari segi

jasmani, emosi, rohani dan intelek selaras dengan

Falsafah Pendidikan Kebangsaan.

Visi unit PPDa

Misi unit PPDa

Matlamat PPDa

Matlamat PPDa di sekolah ialah untuk memberi pengetahuan, kemahiran, kesedaran

dan keinsafan kepada murid, guru dan kakitangan pendidikan serta ibu bapa agar

mereka menjauhi rokok, inhalan, alkohol, dadah dan HIV/Aids dan berupaya

menentang ancaman dadah dengan meletakkan sasaran Sekolah Bebas DadahTahun 2012.

Strategi pendidikan pencegahan dadah

Strategi utama melahirkan pelajar bebas daripada dadah melalui PPDa adalah melalui

Kurikulum dan Kokurikulum. Bagi memastikan ia lebih berkesan, dua lagi strategi

tambahan yang berfungsi sebagai pelengkap kepada strategi yang sedia ada iaitu

melalui pengurusan dan kepimpinan serta pembangunan sahsiah.


16/45


pengkayaan

pra -U

pengukuhan

menengah atas dan bawah

awalan

sekolah rendah

Dalam usaha mencapai matlamat tersebut, pelaksanaan PPDa dibuat dalam tiga

tahap seperti ditunjukkan oleh rajah di bawah.

Rajah 11. 3: Tahap pelaksanaan pendidikan pencegahan dadah

Fungsi utama unit PPDa

i. Merancang, menyelaras, memantau dan menilai semua program dan aktiviti di

peringkat negeri, zon dan sekolah.

ii. Mengawal selia perkembangan masalah rokok, inhalan, alkohol, dadah dan

HIV / Aids semasa di sekolah dengan mengumpulkan data dan maklumat

yang berkaitan dengan PPDa.

iii.

Mengadakan lawatan penyeliaan ke sekolah-sekolah untuk memastikanprogram dan aktiviti PPDa berjalan sebagaimana yang dirancangkan.

iv. Menyelaraskan dan menganjurkan kursus-kursus kejurulatihan dan kursus

bina insan yang berkaitan dengan di kalangan guru, kakitangan dan pelajar

v. Bekerjasama dengan agensi-agensi lain seperti AADK, PDRM, Kementerian

Kesihatan, Jabatan Penjara, PEMADAM, dan badan lain yang berkaitan

dengan program PPDa.


17/45


Program Kesihatan Semasa

Rancangan Makanan Tambahan (RMT)

Program RMT dilaksanakan bertujuan membantu seseorang murid sekolah rendahdaripada kalangan keluarga yang miskin. Ianya bermaksud untuk memberi makanan

tambahan secara imbuhan sebanyak 25% - 30% daripada keperluan hariannya.

Rancangan ini merupakan satu usaha yang bersepadu dan selaras dengan usaha-

usaha lain yang berkaitan dengan kesihatan dan pemakanan murid tersebut. Murid

berstatus Warganegara Malaysia dan daripada keluarga berpendapatan di bawah

paras RM400 atau pendapatan per kapita RM800 adalah layak untuk menyertai

program ini.

Tujuan utama program ini adalah untuk membantu meningkatkan taraf pemakanan

murid yang terlibat supaya golongan ini dapat memberi tumpuan sepenuhnya dalam

usaha pengajaran dan pembelajaran di sekolah. Program ini diharap dapat

memastikan pertumbuhan fizikal, kesihatan mental dan kesihatan umum murid sekolah

bertambah baik selain membantu murid mendapat makanan yang seimbang.

Program ini telah dimulakan dalam tahun 1976 sebagai sebahagian daripada

Rancangan Amalan Makanan dan Pemakanan (AMP), kelolaan Jabatan Perdana

Menteri (JPM). AMP merupakan satu program pembangunan masyarakat berteraskan

usaha kesihatan, pertanian dan pendidikan. Pada peringkat awal pelaksanaan,

tumpuan telah diberi kepada murid sekolah rendah dan kawasan luar bandar. Mulai

awal 1980an, apabila Kementerian Pelajaran Malaysia mengambil alih sepenuhnya

pengurusan program, ia telah diperluaskan ke semua kawasan di seluruh negara.

Sejak tahun 1990an, taraf sosio ekonomi keluarga menjadi kriteria utama pemilihan

murid.

Peruntukan dan mekanisme pelaksanaan RMT

Peruntukan pada tahun 2011 yang diberikan oleh kerajaan adalah sebanyak RM247

juta bagi melaksanakan skim RMT kepada hampir 700 ribu pelajar sekolah rendah di

seluruh negara pada tahun ini. Peruntukan tersebut adalah melibatkan peruntukantambahan sebanyak RM194 juta berbanding bajet asal RM53 juta. Hal ini berlaku


18/45


kerana, pada mulanya RMT ini akan dilaksanakan berdasarkan statistik yang diperoleh

daripada pendaftaran e-Kasih yang membabitkan 54 ribu murid miskin sahaja.

Namun, terdapat pelbagai masalah berhubung dengan pemilihan e-Kasih yang

mendakwa ramai murid-murid yang layak telah tercicir daripada senarai menerima

bantuan. Oleh itu, bantuan RMT ini diberikan mengikut Sistem Maklumat Murid yang

dibekalkan pihak sekolah bagi memilih pelajar yang layak menerima bantuan.

Kementerian telah menetapkan 20 menu makanan untuk RMT. Semua menu ini

adalah menu berkhasiat dan sesuai untuk perkembangan kanak-kanak serta kesihatan

mereka. Seterusnya, kontraktor atau biasanya pemilik kantin perlu menyediakan lima

menu makanan sehari yang disenaraikan oleh pihak sekolah mengikut makanan yang

digemari oleh murid-murid dan dimasak secara bergilir-gilir daripada 20 menu yang

telah ditentukan.

Objektif program RMT

Program Rancangan Makanan Tambahan adalah berdasarkan kepada beberapa

objektif iaitu:

Memberi makanan tambahan yang berzat dan seimbang kepada murid-murid

yang berkenaan untuk membantu mereka mengatasi masalah dari segi

pertumbuhan badan dan kekurangan tenaga.

Menyelenggarakan pendidikan kesihatan dan pemakanan secara tidak

langsung.

Menggalakkan penglibatan dan pernyataan masyarakat dalam usaha-usaha

sekolah mengelolakan RMT.

Mengendalikan tabiat-tabiat bersopan-santun, berdisiplin, bertimbang rasa

serta amalan-amalan yang diinginkan berkaitan dengan kebersihan diri,

kebersihan makanan dan kebersihan alam sekitar.

Memberi makanan tambahan kepada murid- murid sekolah rendah,

terutamanya dari luar bandar dan golongan berpendapatan rendah secara

imbuhan dan sementara waktu, untuk memperbaiki keadaan kesihatan

sebagai satu usaha yang selaras dengan Dasar Pembangunan Negara.


19/45


Kriteria pemilihan

Murid sekolah rendah terutama dari luar Bandar dan keluarga yang berpendapatan

bulanan RM400 dan kurang, iaitu RM800 per kapita.

Kadar dan peruntukan

Kadar yang ditetapkan oleh Kementerian Pelajaran Malaysia adalah RM1.80 sehari

bagi murid di Semenanjung dan RM2.05 sehari bagi Sabah, Wilayah Persekutuan dan

Sarawak mulai 1 Mac 2007. Kadar ini dikira berdasarkan kos bahan mentah di pasaran

dan tidak mengambil kira keperluan perkhidmatan, bahan api dan minuman. Program

ini dilaksanakan sepanjang 190 hari persekolahan dalam setahun.

Strategi perlaksanaan

Jawatankuasa RMT akan memilih pembekal makanan yang bertanggungjawab

mengurus bekalan bahan, menyedia dan menghidang makanan, membersih peralatan

serta tempat hidangan. Sekolah akan memilih 5 atau 10 menu daripada senarai 20

menu yang disediakan oleh Kementerian Pelajaran Malaysia dan menu ini diulangi

setiap minggu atau dua minggu mengikut cita rasa setempat, kemampuan bekalan

bahan makanan dan kesesuaian dengan peruntukan kewangan. Dari segi proses

penyediaan makanan, 95% sekolah di Semenanjung dikendalikan oleh pihak kantin

dan makanan akan dinikmati oleh murid beberapa minit sebelum waktu rehat.

Surat pekeliling kewangan bil. 7 tahun 2002 Rancangan MakananTambahan (RMT) di sekolah rendah

Tujuan

Surat Pekeliling ini bertujuan untuk menggariskan peraturan dan tatacara penyaluran

bantuan Rancangan Makanan Tambahan (RMT) ke Sekolah Rendah oleh Jabatan

Pendidikan Negeri (JPN).

Latar belakang

Kebelakangan ini RMT dilaksanakan sebagai satu program yang bertujuan membantu

meningkatkan taraf pemakanan serta kesihatan murid sekolah rendah. Program ini


20/45


yang pada asalnya dikendalikan oleh Jabatan Perdana Menteri diperluaskan

pelaksanaan menurut syor dalam Laporan Jawatankuasa Kabinet Mengkaji

Pelaksanaan Dasar Pelajaran pada tahun 1979. Sejumlah 532,500 murid sekolah

rendah daripada golongan termiskin (keluarga yang berpendapatan kurang RM400.00

sebulan atau RM80.00 per kapita) menerima bantuan ini secara makanan tambahan

dan minuman bagi tempoh 190 hari mulai hari pertama persekolahan pada setiap

tahun.

Kadar bantuan setiap murid adalah RM1.20 sehari bagi negeri-negeri di Semenanjung

dan RM1.35 sehari bagi murid di Sabah dan Sarawak. Jumlah peruntukan semasa

yang disediakan berasaskan kepada jumlah murid dan kadar tersebut adalah

RM123,647,250.00 setahun. Bahagian Sekolah telah menyediakan senarai menu

makanan tambahan dan sekolah-sekolah dibenarkan mengambil kira kemampuan dan

kesesuaian dengan keadaan tempatan bagi menyediakan makanan bagi murid-murid

yang terlibat.

Satu kajian tentang penyaluran peruntukan RMT kepada sekolah telah diadakan oleh

Unit Pemodenan Tadbiran dan Perancangan Pengurusan Malaysia (MAMPU), Jabatan

Perdana Menteri. Hasil kajian yang dikeluarkan pada bulan Jun 2002 telah melaporkan

bahawa penyaluran peruntukan oleh JPN kepada sekolah adalah terlalu lewat kerana

sekolah perlu membuat tuntutan sebelum bantuan RMT diberikan. MAMPU

mengesyorkan bahawa penyaluran bantuan RMT itu hendaklah dibuat terus kepada

sekolah berasaskan kepada rekod jumlah murid yang layak pada tahun semasa.

Kesimpulannya, RMT ini memberikan kanak-kanak peluang untuk mendapatkan

sumber pemakanan yang sihat dan seimbang serta mendapatkan nutrisi yang

diperlukan oleh tubuh badan. Dengan adanya RMT ini pertumbuhan fizikal kanak-

kanak juga akan mencapai tahap normal. Kemudian, melalui pemakanan juga dapat

memberikan tubuh badan yang cergas dan minda yang cerdas. Sehubungan dengan

itu, tahap kognitif,emosi dan sosial pelajar juga akan meningkatkan dan sekolah akan

dapat melahirkan murid-murid yang seimbang dari aspek jasmani, emosi, rohani,

sosial dan intelek.


21/45


Program Susu Sekolah (PSS)

Program Susu Sekolah (PSS) dilaksanakan serentak dengan Rancangan Makanan

Tambahan (RMT). Program ini dilaksanakan untuk murid daripada keluarga miskin

yang berpendapatan isi keluarga di paras status sosio ekonomi yang rendah agar

mendapat makanan seimbang semasa berada di sekolah. Program ini juga bertujuan

untuk meningkatkan taraf kesihatan dan pemakanan murid sekolah rendah bagi

memastikan pertumbuhan fizikal, kesihatan mental dan kesihatan umum murid sekolah

bertambah baik.

PSS bertujuan menggalakkan murid meminum susu di peringkat awal. Kriteria

pemilihan murid adalah terdiri daripada murid sekolah rendah terutama dari luarbandar dan keluarga yang berpendapatan bulanan RM 400 dan kurang, iaitu RM 800

per kapita.

PSS merupakan satu program yang dilaksanakan oleh Kementerian Pelajaran

Malaysia bersama syarikat pengeluar susu selaras dengan konsep Persyarikatan

Malaysia. Program ini yang dilancarkan pada tahun 1983 telah diperluaskan ke seluruh

negara mulai tahun 1995 kecuali Sabah yang mempunyai program susu yang

tersendiri.

Rajah 11.4 : PSS diharap meningkatkan tabiat meminum susu di kalangan muridsekolah rendah.


22/45


Program ini mengandungi dua skim iaitu:

i. Skim Susu Bayaran melibatkan penyertaan murid sekolah secara sukarela,

sama ada secara subsidi atau tanpa subsidi kerajaan.

ii. Skim Susu Percuma melibatkan bekalan susu percuma kepada murid

sekolah yang dipilih di bawah anjuran syarikat susu yang menyertai

Kementerian Pelajaran Malaysia dan atau pertubuhan masyarakat yang lain

sama ada berbentuk persendirian atau sukarela.

Objektif program PSS

Meningkatkan tabiat meminum susu di kalangan murid sekolah rendah dalam

Skim Susu Bayaran.

Membekalkan susu kepada murid terpilih daripada golongan taraf sosio ekonomi

yang rendah dan mengalami kekurangan zat melalui Skim Susu Percuma.

Meningkatkan perancangan, perlaksanaan dan penilaian program melalui

penglibatan bersama agensi kerajaan di bawah konsep persyarikatan Malaysia.

Mengurangkan perbelanjaan sektor awam melalui penglibatan agensi sektor

swasta.

Mengembangkan pengetahuan, sikap dan amalan yang diingini khususnya

berhubung dengan makanan, pemakanan dan kesihatan serta

Walau bagaimanapun, pernah terjadi satu kekangan sehinggakan program PSS ini

dibekukan. Hal ini kerana berhubung dengan kes keracunan ratusan murid di seluruh

negara yang membawa pembekuan PSS pada tahun 2008. Namun demikian, setelah

dibuat mesyuarat dengan Kementerian Kesihatan akhirnya PSS dijalankan semula.

Perdana Menteri telah melancarkan Program Susu Sekolah 1Malaysia. Tujuan

program ini sebagai usaha melahirkan generasi muda yang sihat dan cerdas. Program

ini melibatkan semua murid di sekolah rendah. Menurut Perdana Menteri, program ini

merupakan cita-cita bagi generasi baru Malaysia yang lebih besar tubuh badan dan

cergas otak. Peruntukan untuk program ini adalah sama dengan peruntukan dengan

PSS namun peruntukan ini akan ditambah dari semasa ke semasa agar semua murid

sekolah rendah terlibat.


23/45


Program Bersama Kementerian Kesihatan Malaysia (PBSS)

Program Kesihatan Mulut

Kesihatan mulut adalah berkaitan dengan penjagaan gigi dan mulut yang sangat penting.

Program kesihatan mulut ini seharusnya dibuat bagi memberikan kesedaran kepada

murid-murid di sekolah betapa pentingnya penjagaan mulut dan gigi. Program ini

mendedahkan kepada murid-murid mengenai penjagaan gigi yang lebih baik dan bukan

hanya dengan memberus gigi dua atau tiga kali sehari, malahan banyak lagi perkara yang

perlu dititikberatkan sebagai langkah penjagaan gigi.

Program sedemikian bukan sahaja mengenai penjagaan gigi tetapi juga merangkumi

kesihatan mulut yang tanpa disedari boleh membawa gejala penyakit mulut yang kronik.

Masyarakat sekarang terdedah dengan makanan yang mengandungi kandungan kimia

yang tinggi dan tanpa kita sedari penjagaan gigi yang tidak terurus boleh mendatangkan

masalah sakit gigi atau di bahagian mulut yang berpanjangan. Dengan adanya kempen

seperti ini di setiap sekolah, kanak-kanak akan lebih peka dengan memulakan penjagaan

gigi sejak kecil.

Rawatan pergigian biasanya dibuat setahun sekali di sekolah. Perkhidmatan pergigian

sekolah ini telah diperkenalkan pada tahun 1985. Penjagaan kesihatan pergigian yang

komprehensif dan sistematik ini diberikan untuk memastikan agar murid-murid sekolah

mempunyai kesihatan mulut yang baik apabila mereka tamat zaman persekolahan.

Juru rawat pergigian akan merawat dan memeriksa murid-murid tersebut di bawah

penyeliaan dan pengawasan doktor pergigian. Manakala rawatan pergigian ini

dilaksanakan secara percuma tanpa dikenakan sebarang bayaran kepada murid-murid.

Perkhidmatan kesihatan pergigian

1. Program pergigian pra sekolah

Program Pergigian Pra Sekolah telah dilancarkan pada tahun 1984. Program ini

bertujuan untuk memberi kesedaran tentang kesihatan pergigian dari peringkat

awal kanak-kanak. Ia turut memperkenalkan personel pergigian dan penjagaan

kesihatan dalam persekitaran yang mesra. Kesihatan mulut kanak-kanak

pra sekolah yang baik akan terus menjamin status kesihatan mulut baik pada


24/45


generasi akan datang. Program Pra- sekolah dan program pengapan fisur (fissure

sealant) juga diadakan untuk meningkatkan lagi penjagaan kesihatan gigi dan

mulut dalam kalangan kanak-kanak tersebut.

Program pra sekolah dijalankan oleh Pasukan Pergigian Bergerak Pra-sekolah

dan Pasukan Pergigian Bergerak Sekolah di sekolah rendah yang terdapat pra

sekolah atau sekolah berdekatan dengan tadika. Komponen rawatan diterapkan

ke dalam program- program mulai tahun 1996 di mana murid- murid diberi rawatan

awal (menggunakan teknik ART dan Fisur Sealan) sebelum karies merebak

apabila mereka memasuki Tahun 1 (www.izieherbs.com).

Pelaksanaan program

Pasukan Pergigian Pra Sekolah melawat kelas-kelas pra sekolah dan tadika-

tadika untuk memberi ceramah, latihan memberus gigi, dan aktiviti-aktiviti preventif

yang lain.

Jenis rawatan pra-sekolah

i. Kanak-kanak yang memerlukan rawatan asas seperti tampalan gigi dan

penskaleran akan dirawat di sekolah atau dirujuk ke klinik pergigian yang

berhampiran.

ii. Hanya kanak-kanak yang diberi keizinan oleh ibu bapa atau penjaga

sahaja diberi rawatan tersebut.

Siapakah kumpulan sasarannya?

Kanak-kanak pra sekolah di tadika (Taman Didikan Kanak-kanak) dan sekolah

tajaan kerajaan diberi keutamaan dalam program ini.


25/45


2. Perkhidmatan pergigian sekolah (rendah dan menengah)

Penjagaan kesihatan pergigian yang komprehensif dan sistematik ini diberi untuk

memastikan murid-murid sekolah mempunyai kesihatan mulut yang baik apabila

mereka tamat zaman persekolahan. Juru rawat pergigian bertanggungjawab

memeriksa dan merawat murid-murid tersebut di bawah penyeliaan dan

pengawasan doktor pergigian. Perkhidmatan Kesihatan Pergigian Sekolah

(Rendah dan Menengah) dilaksanakan melalui beberapa cara iaitu:

Klinik pergigian sekolah

Klinik-klinik pergigian sekolah terletak dalam bilik khas di sekolah-sekolah rendah

atau menengah tajaan kerajaan yang terpilih.

Pasukan pergigian bergerak

Pasukan ini memberikan perkhidmatan kesihatan pergigian kepada murid-murid

sekolah, termasuk yang tinggal di kawasan pedalaman. Klinik pergigian sementara

diadakan di tempat yang sesuai di sekolah seperti di makmal sains, bilik kesihatan

pelajar dan bilik mesyuarat sekolah. Pasukan Pergigian Bergerak lazimnya

menggunakan peralatan mudah alih.

Klinik pergigian bergerak

Klinik Pergigian Bergerak merupakan sebuah kenderaan yang diubah suai serta

dilengkapi dengan kerusi dan peralatan pergigian. Klinik ini memberikan

perkhidmatan kepada murid-murid di sekolah-sekolah yang mempunyai ruang

terhad.

Antara perkhidmatan yang disediakan di sekolah adalah penjagaan pergigian asas

termasuk pendidikan kesihatan pergigian, pemeriksaan, tampalan, penskaleran

dan penggilapan gigi. Jika rawatan yang kompleks diperlukan, murid-sekolah

tersebut akan dirujuk kepada pegawai pergigian atau pakar pergigian di hospital-

hospital kerajaan. Semua jenis rawatan pergigian yang disediakan di sekolah tidak

dikenakan bayaran. Kelebihan program ini adalah semua murid sekolah rendah

dan menengah tajaan kerajaan yang diberi keizinan oleh ibu bapa atau penjaga,

layak menerima rawatan ini (Bahagian Pendidikan Kesihatan, KKM)


26/45


Kempen Gaya Hidup Sihat

Pengenalan

Gaya hidup yang sihat adalah merupakan kunci yang paling utama kepada

kesejahteraan insan. Insan yang sihat pastinya dapat memainkan peranan aktif

terhadap pembangunan agama, bangsa dan negara. Pertubuhan Kesihatan Sedunia

(WHO, 1948) mendefinisikan gaya hidup sihat sebagai suatu keadaan fizikal, minda

dan sosial yang sihat, cergas, cerdas serta bebas dari sebarang penyakit

berlandaskan keadaan sosial dan masyarakat.

Definisi ini menegaskan bahawa status gaya hidup yang sihat ditunjangi oleh faktor

fizikal dan mental dan sosial yang sihat, berfungsi, cergas serta tidak diancam oleh

sebarang penyakit yang boleh memudaratkan insan. Aspek kesihatan merupakan

salah satu fokus utama kajian yang dijalankan mengenai amalan gaya hidup sihat.

Malahan, Kementerian Kesihatan telah memperhebatkan kempen gaya hidup sihat

termasuk pemakanan yang betul dan berkhasiat menerusi Dapur Sihat Masyarakat

yang dilancarkan kementerian sejak 2004

Rajah 11.5: Salah satu kempen gaya hidup sihat


27/45


Konsep gaya hidup sihat merupakan suatu kempen aspirasi kerajaan mahupun pihak

swasta bagi melahirkan masyarakat yang sihat, cergas, sejahtera dan bebas dari

penyakit yang disebabkan oleh gaya hidup sedentari. Sasaran utama kempen ini ialah

semua golongan rakyat Malaysia terutamanya remaja dan murid-murid sekolah. Empat

komponen utama yang menjadi teras konsep gaya hidup sihat ini ialah:

peningkatan pengetahuan dan amalan pemakanan,

peningkatan pengetahuan dan amalan menangani stres,

peningkatan pengetahuan dan amalan anti-merokok, dan

peningkatan pengetahuan dan amalan sukan dan rekreasi,

Keberkesanan kempen ini mampu mempertingkatkan tahap kesihatan di kalangan

rakyat Malaysia terutama murid-murid di sekolah. Namun kekurangan penyelidikan

khusus untuk menilai keberkesanan kempen ini selain peningkatan bilangan pesakit

hipokinetik membuktikan bahawa keberkesanan kempen ini boleh diragui (Jabatan

Perangkaan Malaysia, 2004; Penang Cancer Registry, 2000).

Pertubuhan Kesihatan Sedunia mendefinisikan kesihatan adalah sihat dari segi fizikal,

mental dan sosial dan bukan hanya sekadar bebas dari segala penyakit atau

ketidakupayaan. Kita boleh membuat beberapa ujian atau saringan untuk mengetahui

adakah anda sihat atau tidak. Ujian saringan adalah ujian atau penilaian untuk

mengesan awal penyakit atau keadaan luar biasa bagi memudahkan rawatan.

Sebagai contoh, jika kita dapat mengesan lebih awal penyakit darah tinggi atau

kencing manis, kita boleh mengawal keadaan tersebut untuk mengelakkan komplikasi

seperti angin ahmar dan serangan penyakit jantung. Untuk menilai kesihatan fizikal,kita dinasihatkan untuk membuat ujian saringan berikut:

Kegemukan (Obesiti)

Tekanan Darah Tinggi

Kencing Manis

Paras kolesterol dalam darah


28/45


Apa sebenarnya Kempen Gaya Hidup Sihat

Kempen Gaya Hidup Sihat adalah satu program yang boleh memberi ilmu

pengetahuan dan kesedaran kepada masyarakat dan murid-murid khususnya serta

menjamin mereka hidup dengan lebih sejahtera dan bermakna. Kempen Amalan

Gaya Hidup Sihat menjurus kepada pembelajaran tentang kebersihan diri, pemakanan

yang seimbang, senaman yang konsisten, mengelakkan stress dan konflik serta

menjauhi penyalahgunaan dadah.

Kenapa program ini dilaksanakan?

Tujuan kempen gaya hidup sihat ini dilaksanakan adalah untuk menyokong hasrat

Program Bersepadu Sekolah Sihat dan Selamat (PBSS) bagi melahirkan Generasi

Berilmu, Sihat dan Progresif melalui amalan Gaya Hidup Sihat. Di samping itu,

kempen ini juga bertujuan memberi pengetahuan dan pendedahan mengenai aspek

kesihatan kepada para pelajar serta masyarakat sekitar.

Pengetahuan dan kemahiran mengenai aspek ini amatlah wajar ditekankan kepada

golongan sasaran ini memandangkan generasi muda harus dididik dan diterapkan

mengenai kepentingan penjagaan kesihatan dari seawal usia di bangku sekolah.

Kesedaran golongan ibu bapa juga amat penting bagi memastikan amalan gaya hidup

sihat dapat dimanfaatkan bermula dari rumah.

Kelab Doktor Muda

Latar belakang Doktor Muda

Doktor Muda merupakan pelajar sekolah tahun 4, 5 dan 6 yang terpilih dan terlatih

sebagai Pembimbing Rakan Sebaya, yang bertindak sebagai pemangkin kepada

perubahan pengetahuan, sikap dan amalan kesihatan yang positif di kalangan pelajar

sekolah. Doktor Muda ini diberi latihan mengenai asas kesihatan bagi menyediakan

mereka menjadi pendidik kepada rakan sebaya. Mereka bertindak sebagai role model,

promoter dan motivator kesihatan kepada rakan-rakan di sekolah.


29/45


Oleh kerana itu, pemilihan calon yang sesuai sebagai doktor muda amat penting.

Lazimnya, pelajar yang berminat, sihat, kemas, personaliti menarik, memiliki sifat

kepimpinan, bertanggungjawab, berpengaruh, suka menolong dan cemerlang dalam

akademik menjadi kriteria dalam pemilihan Doktor Muda.

Bagaimana idea ini tercetus dan berkembang?

Program Doktor Muda mula dilaksanakan pada tahun 1989 di Sekolah Kebangsaan Sri

Biram, Pekan, Pahang. Bermula dari sini, program ini telah berkembang dari tahun ke

tahun dengan bertambahnya bilangan sekolah yang melaksanakannya. Program ini

kemudiannya bertapak di negeri Kelantan apabila Sekolah Kebangsaan Tanah Merah

1 mula melaksanakannya pada tahun 1991.

Bahagian Pendidikan Kesihatan, Kementerian Kesihatan Malaysia telah menjadikan

Program Doktor Muda ini sebagai salah satu Program Promosi Kesihatan yang

diterajui di peringkat kebangsaan. Perancangan, penyelarasan dan pelaksanaan

program ini ke seluruh negara dilaksanakan secara bersama dengan Bahagian

Sekolah, Kementerian Pelajaran Malaysia.

Sehingga tahun 2004, hanya negeri Pahang, Kelantan, Terengganu, Melaka, Kedah

dan Selangor melaksanakan program doktor muda di sekolah rendah. Sebanyak 347

buah sekolah rendah di negeri-negeri berkenaan terlibat melaksanakan Program

Doktor Muda.

Walau bagaimanapun, bermula tahun 2006, semua negeri termasuk Wilayah

Persekutuan Kuala Lumpur telah melaksanakan Program Doktor Muda denganmelibatkan sebanyak 735 buah sekolah. Pada Mei 2006, Kementerian Pelajaran

Malaysia telah menjadikan program Doktor Muda sebagai salah satu aktiviti

kokurikulum di sekolah rendah dan dikenali sebagai Kelab Doktor Muda.

Penerimaan Program Doktor Muda sebagai aktiviti kokurikulum merupakan satu

pengiktirafan Kementerian Pelajaran Malaysia kepada program ini, yang

sememangnya telah terbukti membawa faedah dan kebaikan kepada murid sekolah.


30/45


Pada Disember 2007, sejumlah 826 buah sekolah telah melaksanakan Program

Doktor Muda dengan penglibatan seramai 21,907 orang Doktor Muda.

Siapakah pencetus idea ini?

Pelaksanaan Program Doktor Muda sebagai aktiviti promosi kesihatan di peringkat

sekolah rendah merupakan hasil cetusan idea Tuan Haji Abdul Jabar bin Ahmad,

Pengarah Bahagian Pendidikan Kesihatan, Kementerian Kesihatan Malaysia. Pada

tahun 1989, semasa menjawat jawatan Pegawai Pendidikan Kesihatan (Penyelidikan

dan Pembangunan) di Jabatan Kesihatan Negeri Pahang, beliau telah

memperkenalkan Program Doktor Muda di Sekolah Kebangsaan Seri Biram, Pekan,

Pahang.

Program ini terus diperkembangkan ke sekolah-sekolah rendah seluruh negeri

Kelantan apabila beliau ditukarkan ke Jabatan Kesihatan Negeri Kelantan untuk

menjawat jawatan Pegawai Pendidikan Kesihatan (Perkhidmatan) pada tahun 1989

hingga 1994. Program Doktor Muda ternyata membawa banyak manfaat kepada

murid dan sekolah.

Program ini dari tahun ke tahun telah berkembang ke seluruh negara. Pada Mei 2006,

Kementerian Pelajaran Malaysia telah menerima program ini sebagai aktiviti

kokurikulum di sekolah rendah dan dikenali sebagai Kelab Doktor Muda.

Berpegang kepada prinsip bahawa membentuk tabiat kesihatan yang baik di peringkat

kanak-kanak adalah lebih mudah daripada menukar tabiat kesihatan yang buruk di

peringkat

dewasa, Tuan Haji Abdul Jabar sentiasa menyumbangkan idea bagimemastikan program ini terus berjaya dilaksanakan di sekolah-sekolah rendah.

Atas jasa dan komitmen terhadap Program Doktor Muda, Tuan Haji Abdul Jabar bin

Ahmad telah dikurniakan Anugerah Tokoh Penggerak Doktor Muda pada Konvensyen

Doktor Muda Peringkat Kebangsaan Kali Kedua tahun 2006.


31/45


Objektif

1. Untuk membentuk tabiat kesihatan di kalangan murid sekolah rendah dengan

meningkatkan pengetahuan dan kemahiran asas kesihatan agar mereka

dapat:

Mengamalkan cara hidup sihat,

Menjadi pembimbing dan pendorong kepada rakan sebaya dan anggota

keluarga ke arah mengamalkan cara hidup sihat,

Membantu anggota kesihatan dan pihak sekolah dalam menjalankan

aktiviti kesihatan di sekolah.

2. Menggalakkan ibu bapa atau penjaga supaya memberi perhatian wajar

kepada kesihatan anak-anak.

3. Memperkukuhkan penglibatan guru serta warga sekolah lain dalam usaha

meningkatkan kesihatan pelajar.

4. Mempertingkatkan kerjasama antara Jabatan Kesihatan dengan Jabatan

Pendidikan dalam menggalakkan amalan kesihatan yang baik di kalangan

murid sekolah rendah.

Aktiviti Doktor Muda

Menyampaikan maklumat kesihatan kepada rakan sebaya.

Membimbing ke arah cara hidup sihat.

Membantu mewujudkan persekitaran sekolah yang bersih, sihat dan selamat.

Membantu anggota kesihatan dan pihak sekolah dalam aktiviti perkhidmatan

kesihatan sekolah.

Pemberitahuan kejadian penyakit / masalah kesihatan.

Merawat kecederaan ringan.

Mencatat aktiviti yang dijalankan ke dalam buku laporan


32/45


Rajah 11.6: Antara aktiviti Kelab Doktor Muda

Faedah pelaksanaan Kelab Doktor Muda

Antara faedah yang boleh diperoleh dalam melaksanakan Kelab Doktor Muda adalah:

Tabiat kesihatan dapat dipupuk di kalangan murid di peringkat sekolah

rendah.

Murid sekolah mendapat pengetahuan dan kemahiran asas kesihatan.

Murid belajar menghargai kesihatan.

Doktor Muda memperoleh dan mengamalkan kemahiran berkomunikasi.

Memupuk sifat kepimpinan dan keyakinan di kalangan doktor muda. Doktor muda mendapat pengalaman membantu pasukan kesihatan sekolah.

Kesihatan asas murid, kebersihan diri dan penyakit kulit dapat dipantau.

Mencegah berlakunya keracunan makanan dan penyakit berjangkit.

Murid akan bentuk sikap positif terhadap anggota kesihatan dan perkhidmatan

kesihatan.

Sekolah bersih.

Sekolah bebas Aedes.

Imej sekolah meningkat.

Bahagian Promosi Kesihatan, Kementerian Kesihatan Malaysia dan Bahagian

Sekolah, Kementerian Pelajaran Malaysia telah menerbitkan Modul Latihan sebagai

panduan dan rujukan kepada Guru Penasihat dalam melaksanakan aktiviti Kelab

Doktor Muda. Modul Latihan terkini yang dihasilkan adalah Modul Latihan Kelab

Doktor Muda Sekolah Rendah edisi ketiga (2008).


33/45


Program Prostar Sekolah

Pengenalan

Prostar merupakan singkatan perkataan kepada Program Sihat Tanpa AIDS bagi

Remaja. Idea penubuhan Prostar ini telah dicetuskan pada tahun 1995 hasil daripada

perbincangan Kementerian Kesihatan Malaysia dengan pelbagai agensi kerajaan dan

bukan kerajaan. Prostar telah dilancarkan pada 24 November 1996 di Dataran

Merdeka, Kuala Lumpur oleh Timbalan Perdana Menteri Malaysia.

Rajah 11.7 : Konsep Prostar Oleh Remaja, Melalui Remaja, Untuk Remaja

Berkonsepkan Oleh Remaja, Melalui Remaja, Untuk Remaja, Prostar menggerakkan

remaja Malaysia yang berumur 13 hingga 25 tahun sebagai pembimbing rakan sebaya

ke arah hidup sihat tanpa AIDS. Sebagai pembimbing rakan sebaya, ahli Prostar

dibekalkan dengan kemahiran untuk menjalankan aktiviti, perkhidmatan dan

pendidikan HIV/AIDS kepada remaja yang lain.

Keperluan kepada program Prostar

AIDS merupakan satu penyakit berbahaya yang melanda umat manusia. Ketiadaan

vaksin dan ubat untuk menghapuskan penyakit ini menyukarkan lagi usaha mengawal

wabak AIDS di negara ini. Kes pertama HIV dilaporkan di negara ini pada tahun 1986.

Sejak itu jumlah kes HIV yang dilaporkan kepada Kementerian Kesihatan Malaysia

(KKM) bertambah setiap tahun. Sehingga Disember 2004 sebanyak 64,439 kes HIV

telah dilaporkan di Malaysia.


34/45


Berdasarkan statistik Kementerian Kesihatan Malaysia, lebih 40% daripada mereka

yang dijangkiti HIV terdiri daripada golongan remaja yang berumur di bawah 29 tahun.

Jangkitan HIV yang dilaporkan berkait rapat dengan tingkah laku dan cara hidup

individu. Dua cara jangkitan utama yang dikenal pasti adalah melalui hubungan seks

dan perkongsian jarum suntikan dadah.

Masalah gejala sosial akibat keruntuhan akhlak di kalangan remaja yang boleh

menjurus kepada merebaknya HIV semakin ketara dan membimbangkan. Kajian

tingkah laku lepak di kalangan remaja yang dijalankan pada tahun 1994, mendapati

18% daripada 6,110 responden remaja mempunyai pengalaman melakukan seks

bebas, dan 14% menyalahgunakan dadah.

Kajian Remaja dan AIDS yang dijalankan pada tahun 1996 ke atas 4,347 orang remaja

awam yang berumur 13-25 tahun pula mendapati 6% pernah melakukan seks bebas,

5% pernah terlibat dengan penagihan dadah dan 31% pula merokok. Perkembangan

negatif di atas, sekiranya tidak dibendung dengan segera akan menjadi lebih buruk

dan seterusnya akan memburukkan lagi masalah AIDS. Oleh itu, langkah-langkah

pencegahan yang khusus untuk golongan remaja perlu dijalankan.

Objektif Prostar

Prostar diasaskan kepada satu formula. Menambah maklumat, membahagi tanggung

jawab, menggandakan usaha, menolak risiko, dan menghasilkan hidup sihat tanpa

AIDS. Prostar bertujuan untuk:

Meningkatkan kesedaran dan pengetahuan remaja akan bahaya jangkitan

HIV, cara pencegahan dan pengawalannya.

Menanam sikap positif di kalangan remaja agar prihatin dengan masalah HIV

yang dikaitkan dengan gejala sosial yang melanda remaja masa kini.

Menggalakkan remaja mengamalkan cara hidup yang sihat serta menghindari

tingkah-lakuberisiko tinggi kepada jangkitan HIV.

Membentuk segolongan pembimbing rakan sebaya yang mempengaruhi

remaja ke arah cara hidup sihat dan menggerakkan remaja agar turut serta

dalam usaha menentang ancaman AIDS. Melahirkan segolongan pembimbing


35/45


rakan sebaya yang berperanan sebagai sukarelawan khidmat sosial dalam

memberi khidmat sokongan kepada remaja.

Rajah 11.8: Rangkuman konsep Prostar yang mendasari objektif penubuhannya

Matlamat Prostar

Bagi mencapai objektif tersebut, beberapa strategi utama telah disusun. Strategi

tersebut adalah:

Pengukuhan jaringan kerjasama pelbagai agensi yang melibatkan secara aktif

dan berterusan dalam merancang, melaksana dan menilai program Prostar

secara perkongsian pintar.

Pendekatan komunikasi secara intensif yang menggunakan kaedah komunikasi

interpersonal dan kaedah-kaedah lain yang bersesuaian secara meluas di setiap

peringkat.

Penggunaan pelbagai media cetak dan elektronik digembelengkan bagi

melaksanakan program ini di sekolah.


36/45


Promosi yang menggunakan pelbagai kombinasi promosi seperti media cetak,

media elektronik, media luar, dan teknologi maklumat mengenai Program

Prostar.

Menyediakan latihan secara intensif menggunakan modul latihan khas mengikut

kumpulan sasar yang spesifik. Sebanyak empat manual latihan dihasilkan iaitu;

Manual latihan fasilitator untuk melatih fasilitator Prostar.

Manual latihan remaja Prostar untuk melatih remaja umum.

Manual latihan Prostar sekolah untuk melatih pelajar sekolah.

Manual latihan remaja harapan untuk melatih remaja berisiko.

Aktiviti Prostar

Untuk menggerakkan aktiviti Prostar, Kelab Prostar telah ditubuhkan dan didaftarkan

pada 30 Jun 1997. Kelab Prostar merupakan sebuah organisasi bukan kerajaan yang

mempunyai rangkaian di seluruh Malaysia pada peringkat negeri, daerah dan sekolah.

Kebanyakan aktiviti Prostar dijalankan melalui Kelab Prostar. Antara aktiviti yang

dilaksanakan oleh Kelab Prostar ialah aktiviti pendidikan seperti pameran, ceramah,

penerbitan, dan pengedaran bahan pendidikan, taklimat, dialog, forum, kuiz, danlawatan sambil belajar.

Aktiviti promosi meliputi aktiviti pelancaran, kempen keahlian baru, pertandingan dan

mencari harta karun, serta laman webProstar. Aktiviti latihan meliputi latihan fasilitator

Prostar, latihan remaja Prostar, latihan remaja harapan, latihan Prostar sekolah,

motivasi, dan kaunseling. Aktiviti rekreasi seperti berkayak, senamrobik, sukaneka,

kembara, perkhemahan dan mendaki gunung. Aktiviti kesenian seperti nasyid, dikir

barat dan tarian.

Aktiviti khidmat sosial seperti aktiviti gotong-royong, keluarga angkat dan kelas

bimbingan. Aktiviti sukarelawan Kelab Prostar meliputi aktiviti temu seru untuk tampil

ke pusat khidmat Prostar. Khidmat nasihat secara individu dan berkumpulan serta

perkhidmatan sokong bantu turut disediakan.


37/45


Hari ini, Prostar bukan sahaja memainkan peranan dalam usaha pengawalan dan

pencegahan wabak HIV dan AIDS, malahan juga melahirkan remaja sihat yang

mampu membina generasi muda yang berkeperibadian tulus, bagi merealisasikan

impian rakyat Malaysia bagi mencapai Wawasan 2020.

Strategi program Prostar Sekolah

1. Pendekatan rakan sebaya

Menggunakan pendekatan rakan sebaya dalam aktiviti pendidikan yang

dilaksanakan oleh Fasilitator Prostar Sekolah

2. Mewujudkan jaringan kerjasama pelbagai agensi

Jaringan kerjasama dengan agensi berkaitan khususnya dengan pihak

Kementerian Pelajaran di semua peringkat. Jaringan ini meliputi bantuan

teknikal, tenaga manusia, perkhidmatan dan kewangan. Penglibatan secara aktif

dan berterusan pelbagai agensi kerajaan dan bukan kerajaan termasuk badan

korporat, badan profesional dan lain-lain dalam usaha memperkukuhkan

Prostar.

3. Membentuk jawatankuasa pemandu

Membentuk Jawatankuasa Pemandu (steering committee) di peringkat

kebangsaan, negeri, daerah dan sekolah untuk menjalankan penyelarasan

aktiviti.

4. Pemilihan fasilitator Prostar sekolah

Pemilihan Fasilitator Prostar Sekolah dilakukan oleh pihak sekolah di kalanganmurid-murid sekolah berdasarkan kriteria yang telah ditetapkan.

5. Pembangunan sumber manusia

Meningkatkan pengetahuan dan kemahiran penjagaan kesihatan murid melalui

latihan yang fleksibel menggunakan modul yang disediakan.


38/45


6. Melaksanakan program secara berpusat

Melaksanakan program secara berpusat di sekolah (school based) secara

berperingkat berdasarkan sumber yang sedia ada.

7. Penekanan terhadap perubahan tingkah laku

Fungsi Program Prostar Sekolah menekankan kepada modifikasi tingkah laku

(behavioral modification) dan perubahan tingkah laku (behavioral change) bagi

mencapai status kesihatan optima dengan mengamalkan Cara Hidup Sihat.

8. Pakej di bawah Program Bersepadu Sekolah Sihat (PBSS)

Program Prostar merupakan satu pakej di bawah Program Bersepadu Sekolah

Sihat (PBSS).

Modul Program Prostar Sekolah

Pelaksanaan aktiviti program PROSTAR sekolah

Terdapat dua kategori pelaksanaan di sekolah iaitu:

1.

Latihan fasilitator PROSTAR sekolah .Latihan ini dilaksanakan oleh Guru Penyelaras / fasilitator terlatih kepada ahli

PROSTAR sekolah yang melibatkan modul-modul yang berikut:

Pengenalan Program PROSTAR

Pendidikan rakan sebaya

Modul 1 : Remaja berketerampilan sihat

Modul 2 : Remaja faham kesihatan seksual dan reproduktif

Modul 3 : Remaja jauhi tingkah laku berisiko

Modul 4 :Remaja minda sihat

Modul 5 : Remaja bijak berkomunikasi

Modul 6 : Remaja bijak merancang dan melaksanakan aktiviti


39/45


2. Aktiviti oleh fasilitator PROSTAR sekolah untuk rakan sebaya.

Aktiviti ini dijalankan dengan menggunakan pelbagai kaedah seperti ceramah ,

pameran kesihatan ,perbincangan kumpulan kecil ,nasihat individu dan lain-lain

yang merangkumi modul-modul berikut:

Modul 1 : Remaja berketerampilan sihat

Modul 2 : Remaja faham kesihatan seksual dan reproduktif

Modul 3 : Remaja jauhi tingkah laku berisiko

Modul 4 : Remaja minda sihat

Rajah 11.9: Aktiviti oleh fasilitator PROSTAR sekolah untuk rakan sebaya

1. Nyatakan 4 aktiviti yang dijalankan dalam Program Doktor Muda dan 4 Faedah

Pelaksanaan Program Doktor Muda?

2. Apakah aktiviti yang dirancang di bawah Program Bebas Denggi ?

3. Bagaimanakah lahirnya idea penubuhan PROSTAR?

4. Apakah konsep PROSTAR?

5. Nyatakan formula asas PROSTAR?

6. Nyatakan pelbagai agensi lain yang bekerjasama dengan PROSTAR bagi

melaksanakan dan menjayakan Program Pencegahan Aids.


40/45


Kawalan Pemakanan di Sekolah

1. Program kesihatan kebersihan kantin sekolah

Matlamat:

Mewujudkan persekitaran kantin lebih bersih, ceria dan selamat.

Mewujud tatacara penggunaan kantin yang betul.

Tatacara tindakan pelajar di kantin

Baca, fahami dan patuhi peraturan penggunaan kantin.

Beratur semasa membeli makanan.

Ikut arahan guru dan pengawas bertugas.

Gunakan sabun dan tuala yang disediakan.

Buang sisa makanan dalam plastik dan tong sampah yang disediakan.

Jangan guna sinki yang rosak dan tersumbat.

Tidak dibenarkan masuk ke ruang penyediaan makanan.

Dibenarkan makan dan minum pada waktu rehat sahaja.

Tatacara pihak pengurusan / guru / warga sekolah di kantin

Bertanggungjawab memastikan kebersihan kantin terjaga.

Memastikan suasana kantin dalam keadaan terkawal.

Memastikan kemudahan kantin terpelihara dan melaporkannya jika terdapat

kerosakan.

Masukkan bekas makanan dan minuman dalam bekas yang disediakan.

Guru disiplin menyediakan pengawas bertugas semasa rehat.

Guru kantin menyediakan peraturan penggunaan kantin dan paparkan dikantin.

2. Program kawalan makanan kantin sekolah

Kawalan pemakanan di sekolah dilaksanakan bertujuan untuk mengawal kualiti dan

tahap kebersihan makanan yang disediakan di sekolah. Antara perkara yang diambil

perhatian ialah:


41/45


Pengurusan makanan di kantin dan asrama sekolah

Sijil Pengendali Makanan

Imunisasi TY2 kepada pengendali makanan

Menu makanan dan kos harga jualan

Makanan dan minuman yang boleh dan tidak boleh dijual

Proses penyajian makanan

Kualiti makanan

Pemantauan berterusan oleh pihak sekolah, Pejabat Pelajaran Daerah,

Jabatan Pelajaran Negeri dan Jabatan Kesihatan Negeri atau Daerah

3. Program kawalan makanan asrama

Keselamatan makanan di kantin dan asrama sekolah mengambil kira:

Kemudahan bekalan air bersih.

Penggunaan peralatan memasak, sajian, inventori, penyimpanan bahan stok

basah dan kering.

Susun atur dan penyelenggaraan premis.

Jadual berkala pembersihan premis dewan makan asrama.

Bahan pencuci, peralatan, kaedah membasuh peralatan

Sistem penyajian dan susun atur yang bersistematik (bertutup, bersih, dan

terhindar daripada LILATI.

Tidak membenarkan penjualan makanan segera dan minuman bergas.

Menasihati murid supaya tidak membeli makanan dan minuman di luar

kawasan sekolah.


42/45


RUMUSAN

Unit ini telah menjelaskan mengenai program atau aktiviti kesihatan yang dibincangkan

melalui lima kategori utama iaitu kesihatan diri kesihatan diri, kesihatan persekitaran, program

kesihatan semasa, program bersama Kementerian Kesihatan Malaysia dan kawalan

pemakanan.

Konteks kehidupan seseorang individu lazimnya menentukan kesihatan mereka. Banyak faktor

yang bergabung bersama yang mempengaruhi atau memberi kesan kepada kesihatan individu

dan masyarakat. Sihat atau tidak kepada seseorang adalah ditentukan oleh keadaan dan

persekitaran mereka. Setiap individu tidak mungkin dapat terus mengawal banyak penentu

kesihatan. Justeru, perbincangan dalam kesihatan diri banyak menyentuh tentang program-program yang berkait dengan perkhidmatan kesihatan - akses dan penggunaan perkhidmatan

yang mencegah dan merawat penyakit juga mempengaruhi kesihatan. Walaupun terdapat

pelbagai lagi program kesihatan yang berkait dengan kesihatan diri, tetapi hanya beberapa

sahaja yang dibincangkan. Ini kerana ada sesetengah program tersebut telah dibincangkan

pada unit-unit awal seperti program imunisasi, pengubatan dan rawatan, dan sebagainya.

Dalam unit ini, pada kategori kesihatan persekitaran, kita telah meninjau dua program yang

berkaitan dengan kesihatan persekitaran di sekolah. Penerangan dan perbincangan adalah

berkaitan dengan kawalan wabak penyakit berjangkit iaitu denggi dan juga hal yang berkaitan

dengan kesan tingkah laku iaitu dadah. Hal ini dapat dikaitkan dengan konsep utama kesihatan

persekitaran - kesedaran dan pengetahuan berkenaan aspek alam semula jadi, persekitaran

dan persekitaran terbina (built environment) yang mempunyai hubung kait secara langsung

dengan kesihatan manusia.

Dua program kesihatan dalam kategori program kesihatan semasa telah dibincangkan iaitu

Rancangan Makanan Tambahan (RMT) dan Program Susu Sekolah (PSS). Kedua-dua

program ini diberikan perhatian untuk dijelaskan dan ditinjau melalui beberapa perspektif. Dua

program kesihatan tersebut sebenarnya merupakan suatu program kesihatan yang telah lama

dilaksanakan di sekolah-sekolah di negara ini. Sehingga kini program tersebut telah melalui

beberapa sejarah dan perkembangannya yang tersendiri. Dan, apa yang lebih penting,

kerajaan masih meneruskan kesinambungan program ini untuk suatu tempoh masa yang

panjang.


43/45


Bagi kategori Program bersama Kementerian Kesihatan Malaysia (PBSS), unit ini telah

membincangkan tentang empat program utama iaitu program kesihatan mulut yang

melibatkan program pergigian pra sekolah, sekolah rendah dan menengah dan Kempen Gaya

Hidup Sihat. Selebihnya, bagi program seterusnya, yang dilihat sangat signifikan untuk

ditonjolkan adalah seperti Program Prostar (Program Sihat Tanpa AIDS bagi Remaja) dan

Doktor Muda.

Program Doktor Muda merupakan sebahagian atau salah satu program promosi kesihatan

yang diterajui di peringkat kebangsaan yang berprinsip adalah lebih mudah untuk membentuk

tabiat kesihatan yang baik di peringkat kanak-kanak daripada menukar tabiat kesihatan yang

buruk di peringkat dewasa. Manakala, Program Prostar menekankan kepada bimbingan, di

mana sebagai pembimbing rakan sebaya, ahli Prostar dibekalkan dengan kemahiran untuk

menjalankan aktiviti, perkhidmatan dan pendidikan HIV/AIDS kepada remaja yang lain

bersesuaian dengan konsep Oleh Remaja, Melalui Remaja, Untuk Remaja.

Akhir sekali, unit ini membincangkan mengenai program kesihatan yang berkait dengan

pemakanan di sekolah. Perkara ini penting untuk diketengahkan kerana sebahagian daripada

kita sering kali bersikap acuh tak acuh terhadap apa yang kita makan sehari-hari. Kita telah

sedia maklum bahawa badan yang sihat datangnya daripada makanan yang berkhasiat. Oleh

itu, di samping aspek kawalan tentang penyediaan makan itu sendiri, antara lain aspek-aspek

kebersihan dan keselamatan di kantin dan juga dirasakan perlu diberi perhatian oleh warga

sekolah khasnya. Pengetahuan tentang perkara ini diharapkan akan dapat mewujudkan

kesihatan dan kesejahteraan yang optimum kepada semua warga sekolah dan masyarakat

umum.


44/45


KATA KUNCI

1. Akta dan Peraturan Kesihatan

2. Gaya Hidup Sedentari

3. Kolaborasi Sekolah dan Masyarakat

4. Pemeriksaan Klinikal

5. Pemeriksaan Persekitaran

6. Pentaksiran Kesihatan

7. Perkhidmatan Kesihatan

8. Program Kesihatan

PENILAIAN KENDIRI

1. Peribahasa melentur buluh biarlah dari rebungnya sangat bersesuaian dan

bertepatan dengan prinsip Program Doktor Muda. Jelaskan.

2. Sejauh manakan relevannya program Prostar sebagai sebahagian daripada usaha

membendung AIDS di negara ini. Adakah tindakan kerajaan berkesan? Berikan

pandangan anda

RUJUKAN

AADK (2007a). Maklumat Dadah 2006. Putrajaya: Kementerian Keselamatan Dalam Negeri.

Abdul Latif Ahmad(2002). Pke3104 Pengenalan Program Kesihatan Sekolah. IPG Kampus TunHussein Onn Batu Pahat Johor

Bahagian Sekolah, Kementerian Pelajaran Malaysia (2006). Perancangan Strategik 5 Tahun Pendidikan Pencegahan Dadah 2007-2011. Percetakan Watan Sdn. Bhd.

Chan Yuen Fook et. al. (2009). Program Pendidikan Pencegahan Dadah di Sekolah Rendah diMalaysia. Atas Talian. http://www.adk.gov.my/html/Pdf/Jurnal/2009/5_7.Pdf. (akses27 Mei 2012).

Jabatan Perdana Menteri (2010). Rancangan Malaysia Kesepuluh 2011-2015. Kuala Lumpur:Unit Perancangan Ekonomi:

MediTV HUKM. Atas Talian.http://pkukmweb.ukm.my/~medipro/home/meditv.asp.(akses 12Jan 2013)
http://pkukmweb.ukm.my/~medipro/home/meditv.asphttp://pkukmweb.ukm.my/~medipro/home/meditv.asp


45/45


Mohd Muzafar Shah Mohd Razali & Abdul Malek Abdul Rahman (2005). Peranan Kaunselor. dalam Mencegah Penyalahgunaan Dadah di Kalangan Pelajar Sekolah. Kertas kerja

yang dibentangkan di Konvensyen Persatuan Kaunseling Malaysia anjuran PersatuanKaunseling Malaysia (PERKAMA). ESSET, Bangi. 24-26 Jun.

Norkumala binti Awang.(2007). Gaya Hidup Sihat Perlu Keseimbangan Rohani dan Jasmani.Kuala Lumpur: IKIM

Program Doktor Muda. Atas Talian.http://www.drmuda.gov.my/drmuda.(akses 29 Jun 2012).

Health Impact Assessment (HIA). Atas Talian. http://www.who.int/hia/evidence/doh/en/. (akses

29 Jun 2012)

http://sobhahunnur.blogspot.com/p/amalkan-aktiviti-rekreasi.html

http://sobhahunnur.blogspot.com/p/peranan-diri-kita-dan-masyarakat.html

http://www.prostar.gov.my/prostar_BM.html

http://www.edutraining.cc/pendidikan/semester2/Manusia%20dan%20alam%20sekitar.

http://www.mysenam.com/MySENAM.asp. (akses 29 Jun 2012)
http://www.drmuda.gov.my/drmudahttp://www.drmuda.gov.my/drmuda

program aktiviti kesihatan di sekolah

Documents