pitaruh ayah untuk anak laki

24
PITARUH AYAH UNTUK ANAK LAKI-LAKI Oleh: Mamak Yus Dt Parpatiah. Mudah-mudahan "Pitaruah Ayah" bisa manjadi padoman bagi kita semua.Nak kanduang sibirang tulang, buah hati limpo bakuruang, ubek jariah palarai damam, sidingin tampa di kapalo. Kamari-mari molah duduak, ado rundiang ayah sampaikan. Kalau diliek dipandangi nak, dicaliak umua nan tapakai, badan Ayah baransua tuo, kini manjalang anam puluah. Hari patang mantari turun, awan di barat merah sago, malam nan tidak lamo lai. Nyampang tibo saruan Allah, aja sampai capek paminto umua alah tibo dijangkauan. Tabuah digoa tigo-tigo, badan baganjua baliak pulang katampek asa mulo jadi suruik ka tanah nan sabingkah. Badarun aia pamandian, ba lasia bunyi cabiak kapan, dikocong dikabek limo, cukuik satanggi jo aia bungo. Bararak tandu ka surau, tibo di surau dibujuakan, mairiang shalat ampek takbir. Kini manuju ka pusaro, iyo ka pandam pakuburan. tagolek di liang lahat, tanah sakapa bapakalang, mahereang mahadok ka kiblat, dibateh papan nan sahalai. Badaro tanah panimbunan, tatagak mejan nan duo, manyalo ciluang hitam, do’a dibaco panghabisan. Tujuah langakah mayik di kubua, nak datang malaikaik pai batanyo. Tapi jangankan tanyo ka tajawab, usaha ndak hawa katabandiang, utang ke anak nan takana, kasiah tagaiang alun sampai. Jo kok basuo nan bak nantun nak, taradok pusako ka bajawek ataupun warih ka di baia, usah diarok dari ayah. Sabab baalah baitu, salamo dunia di tunggu, Ayah diseso parasaian, gilo diarak-arak untuang. Tapi kaganti ameh, bak di urang timbalam, pitih nan babilang, hanyo pitaruah batinggakan, banamo pitaruah Ayah. Itulah tando kasiah sayang, utang nan nyato

Upload: dedi-dukun

Post on 09-Aug-2015

618 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

Page 1: Pitaruh Ayah Untuk Anak Laki

PITARUH AYAH UNTUK ANAK LAKI-LAKI

Oleh:  Mamak Yus Dt Parpatiah. 

Mudah-mudahan "Pitaruah Ayah" bisa manjadi padoman bagi kita semua.Nak kanduang   sibirang   tulang,   buah   hati   limpo   bakuruang,   ubek   jariah   palarai damam, sidingin tampa di kapalo. Kamari-mari molah duduak, ado rundiang ayah sampaikan. Kalau diliek dipandangi nak, dicaliak umua nan tapakai, badan Ayah baransua tuo, kini manjalang anam puluah. Hari patang mantari turun, awan di barat merah sago, malam nan tidak lamo lai. Nyampang tibo saruan Allah, aja sampai capek paminto umua alah tibo dijangkauan.

Tabuah digoa tigo-tigo, badan baganjua baliak pulang katampek asa mulo jadi suruik ka tanah nan sabingkah. Badarun aia pamandian, ba lasia bunyi cabiak kapan, dikocong dikabek limo, cukuik satanggi jo aia bungo. Bararak tandu ka surau, tibo di surau dibujuakan, mairiang shalat ampek takbir. Kini manuju ka pusaro,   iyo   ka   pandam   pakuburan.   tagolek   di   liang   lahat,   tanah   sakapa bapakalang, mahereang mahadok ka kiblat, dibateh papan nan sahalai. Badaro tanah   panimbunan,   tatagak  mejan   nan   duo,  manyalo   ciluang   hitam,   do’a dibaco panghabisan. Tujuah langakah mayik di kubua, nak datang malaikaik pai batanyo.  Tapi   jangankan tanyo ka tajawab, usaha ndak hawa katabandiang, utang ke anak nan takana, kasiah tagaiang alun sampai.

Jo kok basuo nan bak nantun nak, taradok pusako ka bajawek ataupun warih ka di baia, usah diarok dari ayah. Sabab baalah baitu, salamo dunia di tunggu, Ayah diseso  parasaian,  gilo  diarak-arak  untuang.  Tapi  kaganti ameh,  bak  di urang   timbalam,   pitih   nan   babilang,   hanyo   pitaruah   batinggakan,   banamo pitaruah Ayah. Itulah tando kasiah sayang, utang nan nyato pado anak, kini ayah lansaikan. Dangakan molah anak kanduang, simakkan bana nyato-nyato. Satitiak   usah   lupokan,   sabarih   janganlah   hilang,   ganggam   arek,   paciak tantaguah. Siang ambiklah ka patungkek, kok malam jadikan suluah pidoman patang jo pagi.

Takalo maso dulunyo, awal mulonyo san kalahia, bundo di dalam pasawangan sadang dilamun-lamun ombak, angin badai, lauik manggilo, kilek patuih hujan basabuang,   kalam  nan   bukan   alang-alang.   Lua   ke  Allah,   bagantuang   indak kamano   ka   manggapai.   Dek   lamo   lambek   badayuang,   sapueh-pueh panangguangan sampailah juo di Kualo. Tali turun sauh dibuang, kapa marapek di   tapian   balabuah   surang   pasisianyo.   Sawajah   kapado   urang   nantun   nak, mandi darah sakujua badan, kakinyo malajang-lajang, taganggam tangan nan duo, bunyi  pakiak sapanuah kampuang cando pandeka dapek lawan. O .   .   . 

Page 2: Pitaruh Ayah Untuk Anak Laki

buyuang,   kok   ang   nak   tahu,   itulah   anak  manusia   nan   lahia   ka  bumi  Allah nangko   lahia   sarato   jo   untuangnyo.

Adopun tujuan jo mukasuiknyo, mangko jo darah samo tibo, sirah hati pakek panganan   lambang   barani,   lahia   batin   indak   manaruah   gamang-takuik. Mangapa tangan suok kida mandongkak, manyipak-nyipak, itu ma’ana urang bagak, medan galanggang nan nyo hadang cakak nan tidak kunjuang damai. Pakiak bukan sumbarang pakiak, sorak kumando dilewatkan ibaraik badia jo mariam, tando nagari dalam parang. Mako pado hakikatnyo nak, hiduik adolah perjuangan dan satiok perjuangan bakandak manang. Kamanangan janjang ka istana manuju kirisi di partuan. Sasungguahnyo manusia adolah rajo, badaulat di muko bumi Allah bana nan manobatkan, “Inni ja’ilu fil ardhi khalifah”.Untuak itu Ayah pasankan nak, usah manjadi rajo kalah. Nan bajalan manakua-nakua. mangecek tatagun-tagun, hilang banso punah martabat. Manambah gantang tatanakkan,  manyamak  dalam  nagari.   Kalau  Waang  nak   tau   juo  nak,   iduik nangko indaklah lamo, dunia hanyo sakijok mato. Caliaklah contoh jo ibaraik, maso laia di songsong abang, mati di anta dek sumbayang. Antaro abang jo sumbayang,   sinan   kamat   dibacokan   hinggo   itulah   jatah   umua.   Bakato Muhammad Iqbal, apolah kato dek baliau: “Umur bukan ukuran masa, hidup tidak takaran zaman, sehari singa di rimba, seribu tahun bagi si domba”.

Ma’ana manjadi singo nak, bukan manggadang bakato darek bakitabullah di tangan, kandak badannyo awak surang. Indak nak, bukan baitu filsafahnyo, tapi bialah satahun jaguang, pagunokan maso nan pendek, bapacu marabuik buko mambuek   amal   kabaikan.   Baguno   ka   diri   surang,   tapakai   di   masyarakat, manfaat   salingkuang   alam.   Untuak   apo   panjang   bajelo,   hinggo   batungkek saluang  api,   kalau  awak  kiliran   tangan  masak   lacuik,  makan  parentah.  Kok kunun pulo,  kuma bamiang manggata  di  dalam kampuang,  cilako  hiduik   tu namonyo.  Salampiah nan dari  pado  itu,  umua bukan sabateh kubua,  hiduik bukan   salacuik   abiah.   Tapi   adoh  hiduik   sasudah  hiduik.   Panjang   nan  tidak kaujuangan   nak.   Itulah   hiduik   di   akhirat,   kamari   tujuan   sabananyo.   Takalo insan di alam roh, janji-lah sudah tapabuek, patimbang muluik dengan Allah, makhluk   kata   An-Khalik   nyo.   Kito  mamaciak   tali   kamba   nak,   usah   kandua tagang salampiah, dunia akhirat satimbangan. Nyampang kok putuih kaduonyo sinan   tahanyuik   handam   karam.   Kini   di   rintang   angan-angan,   isuak   diseso panyasalan.di dunia rintang jo ratok, di akhirat gilo jo gagau, kalamlah jalan ka sarugo. Mangana sakah nan bak kian nak, Ayah bapasan, bawasiat, rantangkan banang ka langik, hubuangkan diri jo Tuhan. Jalin kulindan ateh bumi, paharek buhua   jo   manusia.   “Hablum   minallah   wa   hamblum   minannas”.   Itulah cancangan duo sagarajai, kapa nan duo salabuahan, samo dek awak kaduonyo.

Page 3: Pitaruh Ayah Untuk Anak Laki

Mano nak  kanduang   jo  nyo  Ayah,   ijanklah  bosan  mandangakan,  mangecek indak ka lamo, taga dek seso manyimpannyo. Jikok anak taruih mamandang, simak jo daliah mato batin. Adopun tubuah manusia tarbangun dari tigo rungo. Partamo, runggo diateh, kaduo runggo di tangah, katigo runggo di bawah. Nan dimukasuik jo runggo ateh, iolah ruang di kapalo, bakandak isi pangatahuan, ibaraik dinamo masin kapa, ulu tanago baliang-baliang, pambalah aia di lauik-tan. Tasabuik runggo di tangah, yaitu dado rumpun hati, sangka iman lubuak agamo, ikolah pidoman juru mudi, kaganti kompas di nan kodoh. Jan sampai sasek  palayaran,  hilang   tujuan   tanah   tapi.   Salorong   runggo  do  bawah  nak, paruik   nan  mintak   dikanyangkan,   umpamo  parka   tampek  barang.   Tansano muatan kosong alamaik oleang  jalan kapa,  dihampeh ombak  jo galombang, manantang karam tak batumpang. Atau kalaulah buliah Ayah misalkan kapado alam Minang kabau tardiri dari tigo luhak. Partamo, luhak nan tuo. Lambang kuciang   warnanyo   kuniang.   Kuciang   itu   binatang   lihai,   tinggi   pangaruah, berwibawa. Kuniang tando kamanangan. Tujuannyo, urang cadiak adi kuasa, sumber ilmu pangatahuan, “Sains Tekhnologi” kato rang kini. Kaduo, luhak nan tangah.  Simbol   sirah harimau campo,  barani  karano bana,  hukumpun tidak makan bandiang banamo parentah syarak. Calak alah tajam pun ado, tingga dek   bawa   manyampaikan.   Adaik   alah   syarak   pun   ado,   tingga   dek   awak mamakaikan, moral, spiritual, istilah baru. Nan katigo, luhak nan bungsu. Corak hitam lambangnyo kambiang, rila jo saba bausaho, rumpuik nan indak pantang daun, dek padi mangko manjadi, dek ameh mangkonyo kamek. Mangecek iyo jo   pitih,   bajalan   tantu   jo   kain,   karajo   tantu   jo   nasi,   ekonomi   baso canggihnyo.Itulah tadi sahalai pilin tigo, tungku tigo sajarangan. Kok waang nak samparono nak, manjadi urang baharago. Sajundun jasmani jo rohani, dunia dapek akhirat buliah. Mako sarek-kan kapalo jo pangatahuan, panuahkan dado jo ugamo, gasaklah paruik jo harato. Di ateh tungku nan tigo, sinan tajarang kahidupan,  masak hakikat  manusia  insan nan kamil  sabatangnyo.  Tapi  usah senjang,  barek   subalah  nak,   rumik  naraco  manimbangnyo.  Kok   cadiak   sajo dibanggakan,  hiduik  bansaik  tangan di  bawah,  tagigik   lidah bapituah.  Ameh hurai nan Ang sambuakan Yuang, loyanglah juo kecek urang.

Tapek bak bunyi buah pantun, kok rintiak bana kalodeta, lakek talilik di kapalo, kok cadiak bana kalau suka, kecek timpik di nan kayo. Baitupun awak binguang, maraso   cadiak,   kecek   indak   bakarunciangan.   Disangko   pitih   pasak   lidah, sombong takabua muaronyo. Gekang-bagekang siliah rarek, indak tau tampuak lah layua, lonjak-balonjak labu anyuik, isi gaja, ampo di dalam mahajan, tuah tarnamokan. Di baliak nan dari pado itu nak, kok di ateh isilah panuah, cadiak alah  pandai   pun   inyo,   nan  di   bawah  muatan   sarek,   pitian   sambua,  bando malimpah. Tapi pasak ditangahnyo lungga, iman goyang, agamo tipih, hilang 

Page 4: Pitaruh Ayah Untuk Anak Laki

pidoman   kapa   basi.   Andaknyo,   kok   kayo   suko   dmakan,   ringan   tangan manolong urang, rajin bazakaik, basidakah. Kok tumbuah awak urang cadiak, kusuik   sato-lah  manyalasaikan,   karuah  baringan  mampajaniah.  Maha   cacek murah nasihat. Sinan nagari mako aman.

Mako dari itu nak, satiok kakok ka diawai, rundiang sapatah ka disabuik. Bulek lah  bana  kato  hati,   sasuai  dalam kiro-kiro,  naiak-kan  dulu  ka  daraik,   caliak timbangan  hukum  syarak   lai   kok  dalam   ridha  Allah.   Itulah  naraco  nan   tak paliang nak sarato bungkah nan piawai, indak mangicuah salamonyo.

Anak kanduang balahan nyao, jarek samato Ayah-Bundo putuih tak jo-aa ka diuleh,   sapihak   ka   badan   diri   Ayah,   urang   nan   bukan   cadiak   pandai,   ilmu kurang sikola tangguang, mangaji tak sampai katam, rumik lah Ayah babarito. Ndak mungkin si bisu ka banyanyi, mustahil si lumpuah ka manari, baa rang buto ka mambimbiang. Hanyo dek sungguah rajin manyimak dari alam dapek baguru di sinan tibo pangajian. Mari kito cari rasionyo. Dibalun sabalun kuku, dikambang   saleba  alam,   alam   takambang   jadi   guru,   bumi   jo   langik   ado  di dalam.

Kini nak Ayah curai  Ayah papakan, tuah cilako nan talukih,  dicaliak  jo mato batin, diambiak ka ujuik paham sinan tasaiah ma’ananyo. Ado ampek suruhan, ampek tagah nak. Nan partamo iduiklah bak rumpun aua, usah dicontoh bak tibarau. Nan kaduo, tiru baringin tangah padang, jauahkan sifaik bak kiambang. Nan  katigo,   simaklah  anau  dalam rimbo,  pantangkan   jadi  bio-bio.  Dan  nan kaampek, jadilah sarupo paku, ijan saroman jo binalu.

Baa  kakanyo   rumpun  aua,   tapuntalang  buluah  bambu,  nyampang   tumbuah hitam   tapi   lereang   tanah   suko,   tabiang  mamuji.   Kok   indak   lah   urek   nan mangungkuang   taban   bandaro   sadionyo.   Bukik   pun   indak   taseso,   lurah   di bawah talinduangan,  gagang manjelo  dapek  junjuang,  maso  rabuang carian urang, kok gadang banyak manfaat, lah tuo paguno juo. Baitu sifat ka dipakai nak.

Dimanapun bumi dipijak, bila di kampung atau di rantau mambao rahmat ka rang  banyak.   Pandai-pandai   jo  masyarakat,   tau-tau  manenggang   raso  usah pamaha takuik rugi. Kok mangecek ma’agak-agak, pikiakan tiok ka bakato, tapi usah katokan nan tapikia.  Sabab  luko di  pisau  tampak darah,  nak duo tigo taweh   panawa,   sanang   nan   tidak   tampak   bakeh,   tapi   luko   di   lidah   sulik ubeknyo mandanyuik ka ubun-ubun, manggaga ka rantai hati. Di lua mungkin tak bakasan, di dalam manaruah kasam. Nan bak kain dimakan nyangek, lipek patahnyo tak barubah, dikambang nyanyai  tiok ragi.  Bak kato-kato rang tuo 

Page 5: Pitaruh Ayah Untuk Anak Laki

ko’ee   “kaki   tataruang   inai   badahannyo,   muluik   tun   taloncek   ameh tantangannyo”.Salain   nan   dari   pado   itu,   satinggi-satinggi   batang   batuang, pucuaknyo   runduak  ka  bawah,  manyilau  bumi   tampek   tumbuah,  guno  nan tidak   talupokan,   sambia  babisiak  bakeh   rabuang  kok   sampai   kalian  gadang isuak  usah   lupokan   jaso   tanah,   tau  mambaleh  budi   baiak.   Lamahnyo  pulo kadikatokan,  maliuak  di  puta  angin,  manggerai  dipupuik   ribuik.  Bak   cando-cando ka tumbang, jangan ka patah ratak tido. Tapi tibo tapaso inyo kareh bisa malantiang ka udaro indak siapo ka manahan. Satiok rueh basambilu, tiok buku bamatang pulo langkok jo duri jo miangnyo, namun tabungkuih dalam kalupak, dari   lua  tak nampak rupo.  Aratinyo,  samantang awak diateh,  usah pan-den palabiak   dado   kujua   takabua   tu   namonyo.   Balarang   bana   jo   ugamo   nak, tacacek   sapanjang   adaik.   Urang   iduik   banyak   batuah,   urang  mati   banyak kiramaik. Lauik sati rantau babego taluaknyo baranjau pulo.Ikhlas-ikhlas kalau manolong,   suko-suko   kalau   baragiah  mahamun   sakali   jangan.   Sabaliaknyo, usah   palupokan   jaso   urang,   walau   sahaluih   bijo   bayam,   gadang   faedah manfaatnyo, pamaaf saba jo rilah habiskan dandam kasumat. Bia urang baniat buruak awak babudi baiak juo. Pakaikan bana tu nak kanduang, usah dicayah dilengahkan, itu tantang buluah jo bambu.Ba’alah pulo jo tibarau. Cubo Ang danga Ang simakkan nak dapek paham hakimahnyo. Iduik tibarau barumpun-rumpun, batangnyo barueh-rueh, badaun panjang bakalupak. Kalau dipandang dari jauah, saroman bana bantuak tabu. Tapi di mamah ramba raia raso amba indak   batantu,   pangicuah   gadang   kironyo.   Tarau   ketek   sabantuak   jaguang, disilau   indak  babuah,  bungo   sahalai   tak  manaruah.   Kalau-inyo   tumbuah  di lereang atau di tanah katinggian sinan tabukak rasionyo. Barambuih angin ka mudiak, tibarau madok ka mudiak, kokbakisa arah ka ilia inyo baputa kian pulo. Nyampang ditumpu dari ateh, lah sato maangguak-angguak urang diam inyo marumuak. Kian iyo, kamari iyo, lawan jo kawan samo iyo. Pendeknyo sagalo iyo, indak ado nan tidak iyo, indak bapendirian. Aa kasudahannyo jadi antimun bungkuak,  masuak karanjang   tak  baetong,  kok pai   indak manukuak,  pulang indak maluahi,  arago bara diri  awak.Di  dalam bahaso nasional  tapeklah kok dikatokan   bahwa   inilah   lambang   kepalsuan,   penuh   kepura-puraan   tanpa motivasi  dan  munafik   sulit   dipercaya.  Awak   ko  musti   jujur  Nak,   kok   indak katokan indak kok lai tunjuakkan lai, usah takah-takah spuluik alun ditanak lah badarai, manipu diri sendiri. Lagak bak cando urang kayo, mangecek pantang di bawah,   baa   jeneang   baa   lah   mantiak   perak   basapuah   dijarinyo,   sarawa bagantiak   juo.   Padohal   baju   basalang   balagakkan   yuang,   tiok   kalapau   tiok utang   cah   bon,   cah   pinjaman,   sakali   indak   babayaran,   ditunggu   urang diariaknyo.  Anak   cacak   tabang  ka  benteang,  tibo  di  benteang  makan  padi, awak rancak putiah, celeang diresek saku tak barisi.  Jauahkan bana nan bak nantun nak. Hongeh kecek urang kampuang, bagunjiang urang suok kida.

Page 6: Pitaruh Ayah Untuk Anak Laki

Ado pulo nan sok urang cadiak, manggaleh inyo nan santiang, impor ekspor buah   tutua-nyo,   bursa   efek   nan   tau   bana.   Baisuak   kawan   disantuangnyo (heh…). Jo ugamo inyo nan paham, nak musarab Mantiak Maani tafsir khazen Imam Ghazali, kasurau tiok hari rayo. Jo politik tau daulu sajak nan dari orde baru, soal KBJ pembangunan sampai ke Irak ke Bosnia, ulu nuklir tanago atom Amerika, Asean juo (heh …). Awak bagak jo aruh balai, sihia jo gayuang ilmu batin,   kungfu,   karate,   silek   tuo   sadonyo   putuih   dek   baliau,   di   garegak   lai basunguik  nyo.  Kok ota soal  baguru pulo,  anjiangnyo paliang batuah,   lupak gerai nan hitam kulik, dado lapang jangkia tagantuang, pilang-pilang bapaneh pulo, sambilan bukik kajarannyo, kakandiak kakijang lamo, lah tigo liang kanai saiang, kabangkai sakali balun. Aa kini caliaklah pulo kayu gadang, baringin di tangah padang. Baurek cukam ka tanah, jauah taunjam ka pitalo, panuahlah bumi  di   rumpunnyo.  Dek  gampo  indak   tabukek-kan,  dek  badai  alun  ka   ta-oleang,   ko-no   lah  goyang  manilalu.   Taguah   jo  pandirian,   istiqamah  dengan tauhid,  beprinsip  tegar  dan kokoh.  Kalau yakin tumbuah dipaham, sajangka duduak tak bakisa, satampok tagak tak bapayuang, walau baalah bujuak rayu, haram kuniang karano kunyik  pantang  lamak ulah dek santan.  Rugi   jo  pitih ndak ditumang nak, jariah payah pasa biaso, tapi jaan diago martabat urang. Lompek-salompek ambua tibo indak baserap kato duo, tak iduik mati pun jadi.Kayu baringin bapucuak cewang ka langik, tinggi malepai awan biru, pidoman musafir lalu. Daun rimbun buliah bataduah, bakeh balinduang kaujanan, paneh kaganti   payuang   panji,   ureknyo   tampek   baselo,   batang   nan   gadang kasandaran,   dahan   nan   rampak   ka   bagantuang.   Aratinyo   panutan   di masyarakat, cadiak ka bakeh rang batanyo, kayo-ka tampek rang batenggang, bagak   tumpuan  ka  mangadu.  Satitiak  katonyo  di   lauiktan,  garak  dibari   jadi contoh,   sifat   ka   suri   jo   tuladan,   sumarak   urang   di   nagari.   Perduli   dnegan lingkungan, baitu ungkapan maso kini.

Sungguahpun   beringin   tinggi   manjulang,   tapi   tingginyo   manungawi   bukan maimpok nan dibawah. Walau gadangnyo tabirumbun, gadang manenggang ka nan   ketek,   urang   nan   indak   takuik   talendo.   Itulah   sifaik   pamimpin   nak, samantang bapisau tajam indak sumbarang dirawikkan doh, jikok manembak baalamat jaleh sasaran makan pelor. Tapi kalau daram atteh lah nyo kabawah, karusuak siku bamain kamuko manggadang sipak, atau lah runciang juo nan barawik, lah nyato lurah tak babatu, marasau sajo dari ateh, bukanlah sifaik dek baringin nak. Ingeklah apo bilo kayu lah rabah, baa bana lah kagadangnyo, batang   lapuak  daun   karegek  usah  diarok   ka  bapucuak,   antah  tindawan   ka bungonyo.  Tuah  nan   lamo  ilang   lalek   jo   loncek-loncek  ka  batonggok  urang mancibia  bakuliliang tangguang  lah doso salamoko.  Pahamkan bana tu Nak kanduang, ubek makan pantangan dikana jauah bala jo panyakik.

Page 7: Pitaruh Ayah Untuk Anak Laki

Nan kaji baringin tangah padang, baa pulo nasib kiambang. Jikok kiambang ka dibaco  itulah samalang-malang untuang nak.   Iduik  nyo manyisiah-nyiah kok ingok manapi-napi, katangah takuik dek galombang. Lai baurek indak cukam, tajuntai kapalang turun. Walaupun tumbuah di aia tapi tarandam-randam nyo tak basah, tarapuang-rapuang nyo tak anyuik. Biduak lalu awak basibak, dek angin badan batundo, kok kunun riak mahampehkan. Kiambang adolah simbol manusia rapuah,   lamah darah bamental   loyo.  Sadangkan iduik  ko parsainga nak, parang ganas medannyo kejam, tekad mambantu nan partamo, mansiu nan kaduo. Ragu-ragu dalam basikap bimbang satiok kaputusan, alamaik awak mati, satokok lah kalah sabalun parang. Urang panggamang mati jatuah nak, urang   pandingin  mati   anyuik,   takuik   jo   bayang-bayang   surang.   Dek   sabab karano itu, yakin-yakin jo pandirian. Jaan bak payuang tagajai pasak co alang-alang lamah bingkai, sasiuik angin mandatang sasambua rinai manimpo awak lah   kucuik  mati  aka.   Tapi   naiakkan  panji-panji   Ang   yuang,   bangkikkan  Nur Muhammad   kipehlah   baro   tungku   batin.   Sakali   masuak   ka   galanggang, pantangkan babaliak  pulang.  Patah sayok batungkek paruah,   lagu nan usah tabangkalai,   cilako   ayam   disabuangan.

Jikok sapancuang alun putuih kalau salangkah indak sampai, kini gagal bisuak ulangi.  Dibaliak-baliak  ba-mamanggang  baru  nyo  masak   lua  dalam,  diulang-ulang bak manyapuah sinan tatampak mangileknyo, sabab “kegagalan adalah sukses yang tertunda” baitu kecek cadiak pandai.Simaklah pulo anau jo rimbo nak,   tumbuah   tak   rago  urang   tanam barabuik   sigaek  nak  mamanjek   indak suatu nan tabuang. Batangnyo manganduang sagu, makanan urang sa nagari jo kudo-kudo   malamakkan,   ruyuang   diambiak   ka   pincuran,   kok   dikabuang dibalah-balah, elok ka kasau jo kalantai, ka paga nan rancak bana. Daun nan tou jadi atok nan pucuak ka daun rokok lidih disusun jadi sapu. Ijuaknyo elok ka tali, saga pun banyak kagunoan. Buah lamak nirunyo manih. Dimasak jadilah gulo,  diparam tuak  namonyo,  kok   rasan   itulah  cuko.  Sampai-pun  ka  miang palapahnyo, tapakai ka rauak api, sabalun datang Kewe jo Ronsul jatuih dakek urang namokan. Sungguahpun awak urang batuah banso anau indak takabua sifaik   sombong   jauah   sakali.   Tagaknyo   manjauah-jauah,   indak   mamiliah tampek tumbuah, di bukik, di lurah dalam, di nan lereang atau nan data. Bia di gurun tanah lakuang inyo basanang hati juo. Daun nyo ndak rampak bana, kok gugua   salero   tuo,   jatuah   barungguak   ka   rumpunnyo,   indak   tagaduah   kiri-kanan.Santano manusia mancontoh anau nak, batang sampia namo asiangnyo. Pastilah, nagari aman kampuang santoso gemah ripah loh jenawi, barek lurah tanam manjadi.   Itulah  masyarkat  nan  adil  makmur,  di  bawah ampun  ridha Allah.  Mako tacapailah nagari  nan “baghdatun tayyibatun warabun ghafur”. Sabab   baalah   yo   baitu   nak,   satiok   urang   bapancarian  mampunyoi   padok 

Page 8: Pitaruh Ayah Untuk Anak Laki

surang-surang   tak   ado   istilah   pangangguran.   Tatimbun   jurang   kamiskinan, hilanglah  bingik   ke   nan   kayo,   kecemburuan   sosial   kato   rang   kini.   Sadonyo berpotensi,   sadonyo aktif  produktif,  nan buto panghuni   lasuang,  nan pakak palapeh badia, nan lumpuah panggaro ayam, nan binguang suruah-suruahan. Inilah   sumber   daya  manusia  modal   utama   pembangunan   baitu   pemimpin mangatokan.

Niro ndak buliah sombong ka didih, kok indaklah karajo sapu batumpuak sarok di   laman. Walau hanyo miang palapah usah dileceh diremehkan. Sabab dek rabuak kaiduik api sanggup mambaka rimbo rayo. Mako kalaulah sampai tak paguno   nak,   ilia   santai   mudiak   bamain,   lah   gadang   bagelong   juo,   iduik bagantuang   ka   ranggaek.  Malulah   awak   bakeh   anau,   urang   lah   pulo   dari sampiak. inok manuangkan tu nak kanduang, bao pikia dalam-dalam.

kaba baraliah, inyo lai sungguah baraliah sinan juo dikaji, tantang bio-bio. Nan dikatokan bio-bio nak, bagagang mamanjek samak, biaso tumbuah di baluka roman saujuik  kacang paga.  Buahnyo baduyun-duyun,  kulik  bakilek  kuniang hamek haluik babulu anak kuciang, itulah miang sabananyo.

Mako salain banamo bio-bio kacang miang namonyo juo jarang lah urang nan tak tau. Dek inyo bagagang panjang, bio-bio manjala tanah, supayo tagak bak urang pulo tapaso malilik batang bagantuang ka rantiang kayu. Banyak kacang pakaro kacang, kacang miang paliang manggata. Gata dek miang bio-bio taseso sabatang tubuah, jantuang lah mintak gawiak pulo. Ba’a bana sakik padiahnyo nak sulih lah Ayah mangatokan, antah kok urang nan marasai.

Sumpah, kutuak,  caci-makian,  upek caraco, caruik kungkang,  dibanci  salamo hiduik.   Jangankan ka mandakek,  mandanga namo sajo  lah  jajok.  Kok kunun maliek ka pamenan. jo api mamunahkannyo nak tunggua dikikih dilantiangkan, baitu doso kacang miang.

Nyampang   kok   kito   manusia   mamakai   sifaik   bio-bio,   sakampuang   kanai miangnyo  manggata   turun-tamurun.   Jauahkan   laku   nan   baitu   nak,   buliah salamaik hiduik awak. Cubo wa’ang bayangkan, ulah dek asuang jo pitanah, gunjiang   kian   kincah   kamari,   bisa  mararak   kasiah   sayang   urang   balaki   di sibaknyo. Tibo didagang panggaleh lahabiah di timpo kabakaran, tansano api nan mamakan tingga juo puntuang baronyo. Taga dek bingik dangki urang toke manjadi   anak   buah.   Santano   kantua   ditimponyo   direktur  masuak   pinjaro, manajer dipecat tagak, sekretaris tabaok rendong. Untuak itu Ayah ingekkan, hati-hati dalam bagaua, banyak batamu bio-bio nak ulek bulu namonyo juo. Karena bak cando jujur muluik manih baso katuju, awak talen parlente pulo 

Page 9: Pitaruh Ayah Untuk Anak Laki

panampilan pun mayakinkan. Ado kalonyo potongan dukun paham rasio dalam batin pandai  manakok hati urang.  Kadang-kadang bantuak ulama,  hadihnyo balapiah-lapiah, ayatnyo bak ilia-ilia, iko dalia iko ma’ana. Ado juo rupo sarjana tau   jo  pasal  undang-undang  hukum pidana   jo  perdata.  Geleknyo  baragam, kicuah jo kecoh nan nyato inyo manyerak miang cundang kabaji nan nyo agiah. Pura-pua   ibo,   kasihan  katonyo   ingin  nak  manolong  barisuak  urang  batagak gaua gawik gapai sapanjang jalan baliau mangakeh di subaliak. Ma adoh iyo urang  macam  itu  nak,   adoh   sifaik  nan   ka  dipakai,   yaitu  manjauah.   Ibaraik marambah bio-bio kok hanyo dioyak dari bawah atau diruntun diratehi alamaik miangnyo batebaran badan ang juo nan kagata. Kalau ka tangguang-tangguang masuak sakadar badebat manumpalak eloklah manyisiah sajo. Sabab dek aluih makan   jarumnyo,   rumik   mancari   jajak   masuak.   Indak   batali   ka   diri   atau tampuaknyo ka dijinjiang

salain dandam parang batin batinju kasudahannyo. Basuo bak pantun-pantun urang,   jam   gadang   di   Bukittinggi   talatak   di   Pasa   Ateh,   tukang   palindih daulunyo. Haluih karajo urang kini mangarang bungo jo karateh dek kumbang basosok   juo.   Nak   duo   pantun   sairiang,   babuah   rambai   di   puguak,   bungo disasok   barau-barau,   ulah   parangai   kayu   bungkuak,   caia   malaleh   kuduak kabau.  Pahamkan bana tu  nak  kanduang,   jago diri  ang  kanai  miang,  apolai manjadi miang, samo tak elok kaduonyo.

Adopun paku ataupun pakis  tarmasuak bangso suku rumpuik.  Sajak dulu di ranah minang paku takato jadi sayua sampai kini musaua juo. Malah ndak sajo di kampuang awak, lapeh ka Jawa, ka Malaysiam ka Ambon, ka Kalimantan, sampai   Brunei   Darussalam,   populer   katupek   gulai   paku,   lontong   Padang namonyo   sinan.  Nan  paliang   lamak  dicampua   jariang,   serak-serakan  udang bariang, asamnyo, asam balimbiang, bungo sambuang konconyo bana. Kok nak tau jo lamak paku nak cubo diulang maangek-i, lah masiak mangkonyo sero. Tapi   ado   saketek   nan  maibo,   manuruik   pituah   angku   doktor,   paku   ndak manganduang   gizi,   sanasib   pulo   jo   cubadak,  manganyang   indak  bavitamin. Bialah ka baa pulo. Nan nyato itulah budaya awak, gulai pusako Minang Kabau. Samanjak alun barabalun,  maso  lauik sacampak jalo,  marapi  sagadang talua itiak,   paku   cubadak   alah   juo.  Hidup  paku   jo   cubadak,  maju   terus   pantang mundur.A . . . kito tinggakan satu taminak, ditalaah sifaik-sifaik-nyo tu ambiak ka   jadi   guru.   Dari   pangalaman   ilmu   paku   ado   bana   nan   kadi   tiru.   Yaitu, perjuangan manantang hiduik,  "Strange for   life",  kato si  bule.  Yakin,  gigiah, pecaya diri tapi jujur. Itu nan patuik kito contoh. Cubo ang like, ang pandangi. Indak sajo di tanah lambuak, di tanah lapa inyo iduik, di salek batu jadi juo. Malah   indak   pun   di   ateh   bumi   di   dahan   kayu   tumbuah   paku,   di   batang 

Page 10: Pitaruh Ayah Untuk Anak Laki

karambia   bisa   subur   sampai   ka   pucuak-pucuak,   atok   paku   ko   tatap   iduik mewah.

Sungguah   manjadi   pengembara,   hinggoknyo   indak   manyeso,   makannyo mancari surang, pantang manggaduah urang lain, bak cando limau di binalu. Mandiri, itu nan patut ka ditiru, suri tauladan ka dipakai. Satantang gigiah jo gagah caliaklah parjuangannyo, walau dihalang, dirintangi, baluka mahambek paneh, angin pun tak dapek lalu ulah dek angkuah kayu gadang. Inyo mampu batahan iduik di bawah bayang kesombongan. Baru kapatang kanai sabik, pagi cako di lanyau kabau, atau diimpok kayu mati, sahinggo punah tingga tunggua, bisuak   pagi   tuneh   tacogok   sa-pakan   lah   rimbun   pulo.   Panek   batauik   tak mambaa,   diparun   alun   kaabih,   antah   kok   urek   nan   tacabuik.   Tapi,   salagi rumpun tak binaso nan paku, bapantang mati. Sadangkan maklhuk tumbuhan tu nak, indak baraka, indak baraso, indak pulo punyo napasu lai gigiah mancari hiduik.   Manga   kalian   kok  manganggur,   haa.   Banyaklah   contoh   Ayah   like, taganda  di   parantauan,   ta   tumbuak  usaho   galeh  pondoh  poroh  pulang   ka kampuang. Pangacuik,  kok ka gadang.raso tak mungkin, pokok tandeh kadai lah lapeh. Carilah mato lokak lain baako lari dari porong. Kandas galeh, lompek ka tukang, ndak lanteh cubo mangantau salek juo ka maojek. Saindak-indaknyo jadi cingkariak, manguli manjawek upah. Pendeknyo usaho, tidak satu jalan ke Roma kato rang sinan. Nan ka usah, kalau ba CV. Duo Jari,  maagen manjua ganja,  manempe   jo   tante   girang,   adaik  malarang,   undang  managah,   isuak basinggang di narako. Kok lai baliak ka kampuang, basawah mambuka landang, baparak, taranak ayam, syukur bana turun ka tani. Ha...iko indak sawah tingga, ladang marimbo, hutan kosong, lahan talantar, inyo nak sungguah di palantah. Tangah hari  di   lapau juo, domino balapia-lapia,  gurau jo kincah nan utamo. Sahinggo di luluak tajak balariah, pinggan tak cukuik. Pamaleh, kanker jo tumor dalam   hiduik   nan   panyagan,   pambarek   tandan,   pamalu   lambek   bakisah. Pantang cilako kami dulu, bagayuik ka urang tuo, babaliak makan ka pusako. Apo lai marengek-rengek, pacar den lah gadang juo, kawin ka baa ko den lah Ayah, itu haram bagi anak Minang. Baitupun taradok palajar, mahasiswa nan pacah mental, pangaluah panjang, patuik baraja dari paku. Mantang-mantang anak   kuliah,   gengsi   bana   turun   ka   pasa,   namuah   manjadi   kutu   rumah. Panganggur  intelek bahaso trend-nyo,  rumus nan dipakai-nyo.  Tujuan sikola jadi pegawai, cari karajo ilia mudiak, masuak kantua kalua kantua, lamar kian kamari,   mohon   kamari.   Sahinggo   lah   tipih   tapak   sipatu,   tabuak   sarawa, tenteang ikua, batarimo ka indak juo. Tidak ada lowongan atau tunggu saja panggilan, baitu jawab pesonalia. Mako dek bosan gilo mananti umua samakin gaek   juo.   Kasudahannyo,   baputuih   aso,   tibo   depres,   frustasi,  mamanuang, 

Page 11: Pitaruh Ayah Untuk Anak Laki

panggalak surang. Dicarak lai kaleang baigon, babuih muncuang dalam kamar. Cengeng.

Mako dari itu nak, karano waang lah SMA nan Insya Allah tanago Ayah kuek juo, talakik manyambuang ka fakultas, kini-kini Ayah pasankan nyampang kok jadi mahasiswa, sampai-tak sampai di wisuda, jaan pasang jarek samato jadi pagawai di kantua-kantua. Karano pitiah tiok mangarik, sogok-manyogok lah biaso atau dek sabab karano lain indak manabuak cito-cito. Mako, bukak-lah usao surang, bewiraswasta, bahaso kalian. Jaan tagoda baman jo pagawai, kok indak di kantua indak ka makan, badasi juo ndaknyo, musti sanggup mandiri, bedikari.   Ingek   kato   Bung   Karno   "Kesempatan   itu   bukan   ditunggu   tapi diciptakan". Kalau hanya hiduik manunggu, samo awak jo lawah-lawah, sifaik pasif tu mah namonyo. Sadangkan awak harus agresif, progresif dan dinamis. Baitu  karakter  urang Minang,  watak pusako dari  dulu,  kini  kalian  mawarisi. Adopun nan ka di pantang ka dihindari, laku parangai dek binalu, sifaik cilako dibaoknyo. Takalo bamulo, inggok manempe di kulik dahan, duduak di ujuang-ujuang rantiang.  Eloklah  baso batang  limau,  urang bataduah di  baok naiak, dijamu dibari makan, tamalam diagiah lapiak. Dek lamo lambek manompang mulai bapucuak salai daun, kian hari batambah rimbun, urek manjala-jala juo kini malilik mangulampai. Akia kato sudahan kalam, nyo barantiang badahan rampak, badaun babungo kambang, batang gampa urek mancakam, kalahlah nan  asa  dek  nan  tibo.  Kini   limau tingga   jo  namo,  ujudnyo  nyato   la  binalu, sumpah bagumam batangguangkan. Jauahkan sifaik nan baitu nak, gadanglah doso mudaratnyo. Tahu-tahu iduik manompang, awak buliah urang tak rugi, usah kalamak dek awak surang, cadiak buruak tu mah namonyo. Licik,  kato urang   subarang,   diagiah  hati,  bakandak   jantuang,   nan  bak  Balando  mintak tanah. Buruak laku, jaek parangai,  aka ciluah busuak pangana, niaik tak lain maniayo.   Banasehat   para   pujangga,   Jangan   ciptakan   kebahagiaan   di   atas penderitaan orang lain atau bahaso populer Minang Kabau "Lamak dek awak katuju dek urang".

Kok   raso  dibaok  naiak,  pareso  dibaok   turun   itulah  timbangan   rang  babudi. Santano  budi   nan   lah   pupuah,   nak   alam   sampik   langkah   tatumbuak.   Sulik batenggang  bakalaka,  badan disisiah  urang  banyak.  Dangalah  pantun urang dulu: Dek ribuik rabahlan padi, dicupak datuak Tumangguang, kalau iduik indak babudi, duduak tagak kumari cangguang. Babelok babilin-bilin, di cako padi ka tabiak, dek elok urang tak ingin, dek baso urang manggarik. Kok tumbuah ba induak   samang,   tenggang   amanah   tabinaso,   pitaruah   dipaliaro,   martabat dijunjuang tinggi, caliakkan raso budi baiak. Ijan samantang urang lah picayo, awak kuli disangko toke, baa kalatiak ujuang jari, angek lah tagah dari cangkia. Nyampang anak  iduik di  rantau agak-agak di  kampuang urang,  bumi dipijak 

Page 12: Pitaruh Ayah Untuk Anak Laki

usah   lambang,   lauik   ditampuah   jan   bariak,   manyauak   indak   mangaruahi. Turuik-kan   adaik   caro   sinan,   isi   cupaknyo   nan   tatagak,   tiru   ragian   nan takambang.  Kok  bakato  di  bawah-bawah,  usah  pangieh   jo  panggisia,   kecek maikua itiak jantan. Lah nyato si pontong tak bajari, cincin ameh baparagokan.Urang lah mati indak makan, rimah disapu ka ilaman, pantangkan bana tu nak kanduang.  Mambunyikan tipi  jo radio,  usah sahabiah-habiah puta,  tenggang subalah-manyubalah.  Mungkin   anaknyo  baru   lalok,   tagaduah  urang   sadang damam,   pikiran   samak-samak   ibo.   Samantang   awak   naiak   honda,   kanalah urang   jalan   kaki,   kanai   potong   indak   mambaa,   nak   nan   bedo   kabuik   di balakang, bunyi knalpotnyo nan manyeso. Kasimpulannyo, walau binalu nan tatuduah ambiak ibaraik jo itibar usah manari di ateh bangkai, Ayah tak suko tantang itu.

O… nak kanduang badan dek Ayah,   lah panjang Ayah batutua,  bajelo kisah tafsiran, mangaji rasio alam. Tapi ba’awal kato bamulai, Ayah bukanlah cadiak pandai,  buto  do dalam pangatahuan,   rabun di   tantang  pangalaman.  Mako, ibaraik   si   buto   dapek   gajah.   Nan   taresek   baru   ikuanyo,   alunlah   tubuah sabatangnyo. Kok lai namuah mambaco, nak manyimak mamparatikan, di alam kuliliang  kito  nagko  batabua   suri   tauladan,  banyaklah   contoh   jo   ibaraik.   Jo kaharibaan bisa disauak, paham di batin manampuangkan, sinan basuo lubuak ilmu aia janiah, sayak nan landai tampek baranang aka budi. Dek sabab karano itu, rajin-rajin anak baguru, maliek bayang nan tasirek. Cubolah jawab tako-taki, kiat isyarat dari alam dan itu anjuran dalam syarak tu nak. Tuhan bana nan manyuruahkan,   batanyo   Allah   jo   firman-Nyo:   “Apakah   kamu   tidak memperhatikan betapa bumi dihamparkan dan langit di sungkupkan, apakah kamu tidak memperhatikan pegantian siang dengan malam, apakah kamu tidak memperhatikan keberadaan binatang unta dan lain sebagainya ?”.

Malah tanyo baruntun dari Tuhan kapado kito manusia : Afala tubbsirun, afala ta’kilun, afala ta’lamun, afala tattafakkarun Ya Ulil Albab?

Satiok tanyo bakandak  jawab,  nak pudulah pulo tanyo Allah.  Hampia sajam Ayah   basurah,   kini   dihimpun   ciek-ciek,   diambiak   pati   santannyo.   Dari sapanjang   tutua   tadi  tigo   sajo   isi   pidoman,   yaitu  hubungan  diri   samo  diri, hubungan diri jo manusia, hubungan diri dengan Allah. Mari disabuik satu-satu. Adopun hubungan diri jo diri indaklah lain mukasuiknyo mambantuak watak jo karakter dalam mancari kepribadian, adolah limo rasionyo, nak Nan partamo, tujuan  hiduik,  motivasi   jo   nawaitu.  Dari  mano  datangnyo   awak,   sadang  di mano kito kini, kamano arah ka dituju. Batanyo ka diri, untuak apo waang ko iduik?   Ka  manga   datang   ka   dunia-ko?   Kok   indak   tau   jawabannyo,   Tuhan manolong  manjawabkan.   “Wama akhlaktul   jinni  wal   insa   illa   liyak  buduni”. 

Page 13: Pitaruh Ayah Untuk Anak Laki

Tidaklah   aku   jadikan   jin  dan  manusia   kato  Allah,   kecuali   untuak  mengabdi kepada-Ku saja. Untuak itu Rasulullah pun batitah, iduiklah sasuko hati, tapi ingek salamo iduik musti ka mati, karajokan apo nan taragak, tapi ingek satiok karajo akan ditanyo, cintoilah apo nan dihati, tapi ingek satiok pertemuan ado perpisahan, itu nan partamo. Nan kaduo, bapandirian taguah, berprinsip nan jaleh istiqamah yakin ke diri. Arek-arek kalau bapacik, taguah-taguah bakeh ka tagak.  Usah baganggam-ganggam baro,   raso  kahangek  dilapehkan.  Kalaulah tagak di nan bana, ijan ragu manantang bandiang. Nyampang nan hak dirabuik, rampeh, martabat dilanyau urang, pantangkan mundur satapak Yuang, haram bumi bakeh Ang lari. Syahid membela kebenaran dan mangalah dengan salah. Nan katigo, jujur jo amanah. Di dalam hati manusia ado zat nan paliang adil, itulah   inyo   kalbu   kato   rang   siak,   nurani   kecek   rang   pandai,   raso   pareso keceknyo adat.  Musuahnyo,   iyolah  napasu,  sadangkan akal  kumari  masuak. Mako  satiok  kakok  ka  diawai,   tanyolah  dulu  nan  di  dalam  lai   kok   izin  hati nurani.   Biasonyo   pikia   sakali,  mananglah   nafsu,   akal  mandorong   jo   usaho, badan mambantu jo karajo. Tapi baoklah maranuang dalam-dalam, duo tigo ulang bapikia. Kalbu nan suci akan manang, picayolah. Kompasnyo indak jauah-jauah, yaitu hukum cacak jangek. Piciaklah diri awak dulu, sakik dek awak, sakik dek urang. Nah, nan kaampek, dinamis, ligat kato rang medan, lasak kato rang Minang.   Usah   layua   pandingin   darah,   talampau   banyak   agak-agak,   suko mananti garah  alah.  Kalau   cameh  jo  gamang   lah  dahulu,   ragu   jo  bimbang, takuik kanai alamaik karajo tak manjadi. Tapi kok lah habih tenggang jo kalaka nan di  juluak ndak jo dareh, nan dijapuik ndak kunjuang tibo, baru tawaqal pado Allah, takdir tu mah namonyo. Hadapilah dunia dnegan senyum, baitu kato ahli fikir.  Nan tarakhir, nan kalimo. Yaitu, basifat saba jo rillah. Nan Ayah mukasuik dengan saba, bukan mambatu muko tembok, kanai lampang pipi nan suok, diagiahkan pulo pipi kida, bukan baitu. Tapi, indak cameh wakatu susah, indak takabua di nan lai. Hindakan tamak jo lobo padokan apo nan ado, syukuri barian Allah. Nan manjadi sifat dari napasu, adolah salalu maraso kurang, ha . . 

Adopun sifaik dek manusia nak, ingin dipuji, dikagumi, diumbuak, disanjuang-sanjuang, bataruih-tarang nyo nan sagan. Siapopun ingin panjang umua, tapi takuik  manjadi   tuo.  Mako sananglah bana dihatinyo,  dikatokan baliau awet mudo, umua gaek, kaniang bakilek, taimpik galombang anak bujang, ha . . . . Pujilah nan disayanginyo, anaknyo nan kamek, lincah, galeknyo nan tagak tali, tapi ijan dipuji inyo rancak, balapia tinju dihiduang ang. Agak-agak maanjuang urang nak, usah malimbak, malabiahkan, overdosis ibaraik ubek. Bisa malonjak anak bayi, babaliak aruah panabangan, nak tuah dapek cilako. Sasudah itu suko manolong,  malang  mujua,   sakik   jo   sanang,   indak   kalapeh  dari   tangga,   kini urang bisuak kok awak. Bakato Buya Hamka : “Jangan tetawakan orang jatuh, 

Page 14: Pitaruh Ayah Untuk Anak Laki

tapi  bersyukurlah  kalau  anda tidak   jatuh,  dan sebaik-baik  pekerjaan  adalah menolong orang dalam jatuh”.Kok sanang  jalang-manjalang,  kok sakik  silau-manyilau, kok mati janguak -manjanguak.Banyak caro manolong urang, tolong jo pitih jo harato, tolong jo jariah jo tanago, saindak-indaknyo tolong tolong jo aka   pikiran,   jo   do’a   jadi   juo.   Sauleh   rimah   dalam   litak   labiah   lah   gadang manfaatnyo dari sakancah nasi, katiko kanyang.

Nan katuju dek Rasulullah, pamaaf indak pandandam. sampilik mambari maaf, pamaha jo karilahan, itulah urang rendah budi. Mambayang ka paroman-nyo, muko karuah, kaniang bakaruik, hati kasek, bantuaknyo sanga, lah pupuih Nur-Hidayah.   Sadangkan  Adam  lai   nyo   khilaf,   talampau  pantang  makan   khuldi, Tuhan  mambari   kaampunan,   kok   kunun-lah   kito  makhluk.  Manuruik   dalih biasonyo,   nak   apobilo   urang   pabaso   tando   ceke,   apobilo   pacimburuan tandonyo  jahek,  urang pasumpah tando ciluah,  pandandam tando  takabua, setan   basarang   di   hatinyo.   Awak   barasiah   tak   badoso,   urang   lah   salah kasadonyo,   namuah   batahun   ndak  manyapo,   jo   dunsanak   bakarek   rotan. Baparingek Nabi jo hadis-nyo, duo nan ka diingek, duo pulo nan ka dilupokan.

Nan kadiingek, salah awak ka urang lain, jaso urang ka diri awak. Dan nan ka dilupokan,   jaso   awak   ka   urang   lain,   salah   urang   ka   diri   awak.   Nyampang sunsang tabaliak pasang nak, cabiak-cabiak silaturrahim, caia ukhwah islamiah, sinan   ka   turun  murka   Allah.   Kini   nan   kalimo,   nan   kalimo   yaitu   panyuko, barasiah   hati,   kok   urang   mandapek   rahmat   sato   basyukur,   bagumbira, nyampang kok bala manimponyo, prihatinlah di nasib kawan. Usah sabaliaknyo nak, manampak kawan barasaki, awaklah masam kurang bunyi, hatipun paneh manggalagak, mancaliak kadai urang kayun, dek awak susuik jua-bali. “Ayam batino nan batalua, ikuanyo padiah dahulu”. Jauahkan sifaik nan baitu nak.

Baitupun   usah   pamatahkan   kecek   urang,   suko   maudi,   marandahkan, manunggu   utang,   di   nan   rami   mamasang   pitih   barakuak.indak   saide sapandapek,  balain   tapi  katagokkan,   itu  biaso  dalam rapek.  Tapi  agak-agak kalau badebat, iyokan dek urang nan tasampai, lalukan dek awak jo daliahnyo, indak   bakasam   sambuang   parak.   Manyubarang   di   aia   dareh   adolah   bana rasionyo. Ambiak ancang agak kahulu, turuikkan hiliran aia, manyerong ansua ka   mudik,   malereng   geser   haluan,   biduak   ka   sampai   di   subarang.   Usah disongsong aruih sungai, karam di riam, diputanyo hanyuik kok indak bamuaro. Manyanangkan hati urang  itulah resep pergaulan  indak karasan salamonyo, picayolah.   Adapun   hubungan   timba   baliak   antaro  makhluk   dengan   Khalik ibaraik ikan dengan aia. Kok nyampang ikan tapisah, carai talantiang dari aia, alamaik hiduik ka sansaro, tak kama manggapai lai. Tapi sabaliaknyo nak, aia indak manganduang  ikan, haram kok  inyo ka tagamang, samiang alun ka ta 

Page 15: Pitaruh Ayah Untuk Anak Laki

came.   Baitulah   pulo   dengan   Tuhan,   walau  manusia   kapia   sadonyo,   langik engka, bumi durako, indak ka sumbiang martabat-Nyo, zat Allah tatap mulia. Dek sabab karano itu nak, ijan manjauah dari Allah. Hubuangkan diri  jo nan satu. Salamo jantuang badanyuik, salagi angok turun-naiak, Tuhan nan ambek dilengahkan. Kalau diri sudah manyatu, dakek nan tidak baantaro, jauah nan tidak bajara’an, sinan hidayah turunnyo. Sahamba-hamba tabu nak, limo kali dalam   sahari   tamui   Tuhan   jo   talipon,   mangecek   langsuang   samo   surang. Mintaklah   apo   ka   di  mintak,   kadukan   nasib   parasaian,   tangih   jo   ratok   ka bapujuak, tagamang lai ka bajawek Rahman jo Rahim salamonyo. Adopun kok Ang nak tau satantang nomor talipon-Nyo, hanyo sabanyak limo angko. Yaitu, 24434.  duo   rakaat   shalat   subuah,   ampek   rakaat  waktu   luhua,   ampek  pulo dimasuak asar, tigo rakataan di mugarib, ditambah ampek shalat isya. Aratinyo, sumbayang nak, sumbayang, sumbayang, sumbayang, usah ditinggakan.

Manuruik   sifaik   jo   janji-janji-Nyo  Allah   itu  Maha  Pengampun,  murah  maaf, maha jo dandam. Tapi ado duo nan tak bahampunan, partamo murtad, kaduo syirik.  Nan  dimukasuik   dengan  murtad  nyato-nyato  mamutuih   tali,  maurak buhua gagang iman, kato jo ruek mambulakang, katie sirah urang namokan. Sawajah tantang pado syirik, dalam nan inyo baindakkan, hati nan ragu, ragu bimbang.  Dilaia   lai  maangguak,  di   dalam batin  manggeleng.   Tauhid   saparo sudah,  mancari   Tuhan   salain  Allah.   Kok   itu   sfat   nan  bapakai,   berang  Allah sampai ka gunjai tunggu jahannam, hari isuak. Jangankan pado Tuhan Allah, manusiapun   lai   pandai   berang.   Kok   ati   bini   alah  manulak,   tubuahnyo   lah mambulakang,   tandonyo   indak   nio   awak,   caraikan   istri   sanan   juo.   Atau  di dalam inyo basuami, mancari pulo laki lain, wajib ditalak salamonyo. Mamakai istri nan baitu gayuik hukumnyo dalam Syarak, tacacek bana di nagari, layua talingo kecek urang.

Mako   kini   Ayah   ingekkan,   hati-hati   manjago   iman.   Taguah-taguah   paciak tauhid,  usah   sumbiang,  usahlah   cakak.  Kok  bulek   indak  bapasagi,   picaknyo indak basuduik, runciangpun indak bajipang. Walau ba’alah badai mahampeh, lauik  gilo   tapan mangamuak,  kamudi  usah dilapehkan.  Hanyo Allah  tampek balinduang nak, bukan dukun, bukanlah datu, bukanlah pulo tukang tanuang atau mamintak bakeh kuburan, kok kunun ka setan jo ubillih. “Iyya kanak budu wa  iyya  kanasta’in,   kapado allah  kito  manyambah kapado-Nyo pulo  mintak tolong”.

Nah…   itulah  nak,   itulah  pitaruah  Ayah.   Kok  nasehat   ko   lah  namonyo,   kok pituah   ka   Ang   katokan.   Nan   nyato   utang   ka   anak   lah   taansua.   Lain   hari Ayahlansaikan. A . . . baa Ang kini, karano hari lah laruik malam, badan latiah, 

Page 16: Pitaruh Ayah Untuk Anak Laki

mato takantuak, kito baganjua lalok dulu. Insya Allah bisuak kok lai iduik juo, disambuang guliang, ditamatkan surah.