PERSEPSI PELAJAR CEMERLANG BIOLOGI TERHADAP KEPENTINGAN PENGGUNAAN VISUAL MELALUI

BUKU TEKS DALAM PEMBELAJARAN BIOLOGI

Wan Hanim Bt Wan Yahya @ Wan Abdullah

Master of Science (Learning Sciences)

2015

Pusat Khidmat MakJumat Akadem"k UNlVERsln MALAYSIA SARA\VA~

PERSEPSI PELAJAR CEMERLANG BIOLOGI TERHADAP KEPENTINGAN PENGGUNAAN VISUAL MELALUI BUKU TEKS

DALAM PEMBELAJARAN BIOLOGI

WAN HANIM BTWAN YAHYA @ WAN ABDULLAH

Projek yang dikemukakan sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat untuk mendapatkan Sarjana Sains di Fakulti Sains K~gnitif dan Pembangunan Manusia.

Fakulti Sains Kognitif dan Pembangunan Manusia

UNIVERSITI MALAYSIA SARAWAK

(2015)

Pusat Khidmat Maklumat Akademit UNIVERSm MALAYSIA SARA' VAK

EXCELLENT BIOLOGY STUDENTS' PERCEPTIONS ON THE IMPORTANCE OF VISUAL AIDS IN TEXT BOOK IN LEARNING BIOLOGY

WAN HANIM BT WAN Y AHY A @ WAN ABDULLAH

This project is submitted in partial fulfilment of the requirements for Master of Science

(Learning Sciences)

Faculty of Cognitive Sciences and Human Development UNIVERSITI MALAYSIA SARA W AK

2015

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS Gred: A JUDUL : PERSEPSI PELAJAR CEMERLANG BIOLOGI TERHADAP

KEPENTINGAN PENGGUNAAN VISUAL MELALUI BUKU TEKS DALAM PEMBELAJARAN BIOLOGI

SESI PENGAJIAN : 2014/2015

Saya WAN HANIM BT WAN Y AHY A @ WAN ABDULLAH

mengaku membenarkan tesis * ini disimpan di Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut:

1. Tesis adalah hakmilik Universiti Malaysia Sarawak. 2. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan

membuat salinan untuk tujuan pengajian sahaja. 3. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan

membuat pendigitan untuk membangunkan Pangkalan Data Kandungan Tempatan. 4. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan

membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran antara institusi pengajian tinggi.

** sila tandakan (..J )

D (Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau SULIT

kepentingan seperti termaktub di dalam AKTA RAHSIA RASMI 1972)

D (Mengandungi maklumat Terhad yang telah ditentukan oleh TERHAD

organisasi/badan di mana penyelidikan dijalankan)

/o TIDAK TERHAD

(WAN HANIM BT W . Y AHYA @ W . ABDULLAH) (PROF MADYA DR

Alamat Tetap: SL 12, PRC GARDEN, JAL~N MA TANG-BA TV KA W A, 93250 KVCHING, SARA W AK

' )"'-o , {'t {,Tarikh : 05 JUN 2015 Tarikh: 5" J-------=~~~'/r---------

Catatan: *Tesis dimaksudkan sebagai tesis bagi Jjazah Doktor Falsafah, Sarjana dan Sarjana Muda *Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak berkuasa/organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh tesis ini perlu dikelaskan sebagai TERHAD.

Projek bertajuk 'PERSEPSI PELAJAR CEMERLANG BIOLOGI TERHADAP KEPENTINGAN PENGGUNAAN VISUAL MELALUI BUKU TEKS DALAM PEMBELAJARAN BIOLOGI' telah disediakan oleh WAN HANIM BT WAN YAHYA @ WAN ABDULLAH dan telah diserahkan kepada Fakulti Sains Kognitif dan Pembangunan Manusia sebagai memenuhi syarat untuk Sarjana Sains ( Sains Pembelajaran)

Diterima untuk diperiksa oleh:

(PROF MADY A DR. HAS EE

Tarikh:

Gred

A

The project entitled 'EXCELLENT BIOLOGY STUDENTS' PERCEPTIONS ON THE IMPORTANCE OF VISUAL AIDS IN TEXT BOOK IN LEARNING BIOLOGY' was prepared by WAN HANIM BT WAN Y AHY A @ WAN ABDULLAH and submitted to the Faculty of Cognitive Sciences and Human Development in partial fulfillment of the requirements for a Master of Sc ience (Learning Sciences)

Received for examination by:

(ASSOC PROF DR HASBEE HJ USOP)

Date:

Gred

-----

UNIVERSITI MALAYSIA SARA W AK

Grade :

Please tick ('~)

Final Year Project Report D

Masters D PhD D

DECLARATION OF ORIGINAL WORK

This declaration is made on the 5 day of June 2015 .

Student's Declaration:

I, WAN HANIM BT WAN YAHYA @ WAN ABDULLAH, 14030149, FACULTY OF COGNITIVE SCIENCES AND HUMAN DEVELOPMENT hereby declare that the work

entitled, PERSEPSI PELAJAR CEMERLANG BIOLOGI TERHADAP KEPENTINGAN PENGGUNAAN VISUAL MELALUI BUKU TEKS DALAM PEMBELAJARAN BIOLOGI is my original work. I have not copied from any other students' work or from any

other sources except where due reference or acknowledgement is made explicitly in the text, nor has any part been written for me by another person.

5 June 2015 ..... Wan Hanim bt Wan Yahya @ Wan Abdullah (14030149)

Supervisor's Declaration:

J ASSOC. PROF. DR. HASBEE USOP hereby certifies that the work entitled, PERSEPSI PELAJAR CEMERLANG BIOLOGI TERHADAP KEPENTINGAN PENGGUNAAN VISUAL MELALUI BUKU TEKS DALAM PEMBELAJARAN BIOLOGI was prepared by

the above named student, and was submitted to the "FACULTY" as a * partial/full fulfillment for

the conferment of MASTER OF SCIENCE (LEARNING SCIENCES), and the aforementioned work, to the best of my knowledge, is the said dent's work

Received for examination by: ____ Date: -r-/~ / )-o/~f J

(Assoc. Prof. asbee Usop) """"""'=-___

I declare this Project/Thesis is classified as (Please tick (..J)) :

D CONFIDENTIAL (Contains confidential information under the Official Secret Act 1972)*

oRESTRICTED (Contains restricted information as specified by the organization where research was done)*

Q]OPEN ACCESS

Validation ofProjectfIhesis

I therefore duly affirmed with free consent and willingness declared that this said Project/Thesis

shall be placed officially in the Centre for Academic Information Services with the abide interest and rights as follows:

• This Project/Thesis is the sole legal property of University Malaysia Sarawak (UNIMAS).

• The Centre for Academic Information Services has the lawful right to make copies for the purpose of academic and research only and not for other purpose.

• The Centre for Academic Information Services has the lawful right to digitize the content to for the Local Content Database.

• The Centre for Academic Information Services has the lawful right to make copies of the Project/Thesis for academic exchange between Higher Learning Institute.

• No dispute or any claim shall arise from the student itself neither third party on this Project/Thesis once it becomes sole property ofUNIMAS.

• This Project/Thesis or any material, data and information related to it shall not be distributed, published or disclosed to any party by the student except wit~ UNIMAS permIssIon.

Student's s ignature _-=L_0....;..tf_~_,-/ft,.__Jl._~_--_<,,--_ _

(5 June 2015) ( 'S/ Current Address:

SL 12, PRC GARDEN, JALAN MATANG-BATU KAWA, 93250 KUCHING, SARAWAK

Notes: * If the Project/Thesis is CONFIDENTIAL or RESTRICTED, please attach together as annexure a letter from the organization with the period and reasons of confidentiality and

restriction.

[The instrument was duly prepared by The Centre for Academic Information Services]

Supervisor's signature: ----7"'~~$O--

PENGHARGAAN

Syukur ke hadrat I1ahi kerana dengan izin-Nya saya telah berjaya menyiapkan kajian

bertajuk Persepsi Pelajar Cemerlang Biologi Terhadap Penggunaan Visual melalui Buku Teks

dalam Pembelajaran Biologi ini mengikut masa yang telah ditetapkan. lusteru itu, setinggi-tinggi

penghargaan dan ucapan terima kasih kepada Profesor Madya Dr Hasbee Usop yang telah

menyelia, membimbing serta memberi nasihat sepanjang menyiapkan penyelidikan ini . Selain itu,

ribuan terima kasih juga diucapkan kepada En. Mohd Hafizan bin Hashim kerana turut membantu

dalam menjayakan kajian ini . Tanpa bimbingan dan panduan yang diberikan, tidak mungkin saya

dapat menyiapkan kajian ini dengan sempurna.

Penghargaan ini juga ditujukan kepada seluruh warga SMK Matang laya khasnya

Pengetua, rakan-rakan guru terutama Pn. Zalinah Kamsani dan pelajar-pelajar yang sentiasa

memberi kerjasama, bantuan dan dorongan sehingga kajian ini selesai . lutaan terima kasih turut

diucapkan kepada rakan seperjuangan di Universiti Malaysia Sarawak yang sentiasa memberi

semangat dan tunjuk ajar, semua informan yang terlibat dalam penyelidikan ini yang sangat

membantu sepanjang proses pengumpulan data dan seterusnya kepada pihak Kementerian

Pendidikan atas tawaran biasiswa yang diberikan.

Akhir sekali, ucapan terima kasih yang tidak terhingga juga kepada seluruh ahli keluarga,

terutama suami tercinta Mohamad Nadzrull Wahid dan anak-anak tersayang kerana terus kekal

berada di sisi memberi perangsang dan semangat sepanjang saya melengkapkan penulisan tesis

Inl.

Segala kerjasama, bantuan, dorongan, pengorbanan semua pihak sentiasa dikenang dan

amat saya hargai . Hanya Allah s.w.t sahaja yang dapat membalas segala jasa dan budi kalian

semua. Wassalam.

Wan Hanim Wan Yahya @ Wan Abdullah lun 2015

Pusat Khidmat MakJumat AkademP UNIVERSm MALAVSIA S WJ\ a"_

KANDUNGAN

Halaman Penghargaan Kandungan 11

Senarai ladual lV

Abstrak lX

Senarai Rajah v

Abstract x

Bab 1 Pendahuluan 1.0 Pengenalan 1 1.1 Latar Belakang Kajian 3 1.2 Penyataan Masalah 5 1.3 Objektif Kaj ian 6

1.3 .1 ObjektifUmum 6 1.3.2 Objektif Khusus 6

1.4 Soalan Kajian 7 1.5 Kepentingan Kajian 7 1.6 Batasan Kajian 8 1.7 Definisi Istilah 9

Bab2 Kajian Literatur 2.0 Pengenalan 13 2.1 Penggunaan Visual dalam Teori 14

Pembelajaran Kognitif 2.2 Kepentingan Penggunaan Visual Melalui 16

Buku Teks 2.3 Impak Penggunaan Visual dalam 18

Perribefajaran 2.4 Penggunaan Visual dalam Pembelajaran 20

Sains 2.5 Kesimpulan 22

Bab3 Kaedah Kajian 3.0 Pengenalan 23 3.1 Rekabentuk Kajian 23 3.2 Populasi, sampel dan persampelan 24 3.3 Instrumen Kajian 26 3.4 Prosedur Pengumpulan data 30 3.5 Teknik Penganalisaan data 31 3.6 Kesimpulan 32

ii

,...--....".-,---- ­

Bab 4

Bab 5

Dapatan Kajian 4.0 Pengenalan 4.1 Profil Demografi Informan 4.2 Anal isis dan perbincangan soalan pembukaan 4.3 Soalan kajian 1 4.4 Soalan kajian 2 4.5 Soalan kajian 3 4.6 Kesimpulan

Perbincangan, Rumusan, Cadangan dan Kesimpulan 5.0 Pengenalan 5.1 Perbincangan Hasil Kajian 5.2 Rumusan Kajian 5.3 Cadangan 5.4 Kesimpulan

Rujukan

Lampiran

Halaman

33 33 37 43 49 56 62

63 64 79 81 82

83

87

iii

SENARAI JADUAL

Jadual3.1 25

Taburan data bagi informan mengikut jantina dan sekolah.

Jadual3.2 27

Taburan item dalam soal selidik mengikut bahagian.

Jadual4.1 34

Taburan data mengenai maklumat latar belakang demografi informan.

Jadual4.2 35

Taburan informan mengikut Jantina

Jadual4.3 35

Taburan informan mengikut umur

Jadual4.4 36

Taburan informan mengikut sekolah menengah terakhir

Jadual4.5 37

Taburan informan mengikut gred Biologi dalam SPM 2014

iv

SENARAIRAJAH

Rajah 3.1 31

Langkah-Iangkah pengumpulan data

Rajah 4.1 43

Kepentingan penggunaan visual melalui buku teks dalam pembelajaran biologi

pelajar.

Rajah 4.2 44

Kepentingan penggunaan visual terhadap pembelajaran pelajar

Rajah 4.3 46

Kepentingan penggunaan visual terhadap minat pelajar

Rajah 4.4 47

Kepentingan penggunaan visual sebagai sumber rujukan pelajar

Rajah 4.5 49

Masalah yang di hadapi oleh pelajar dalam penggunaan bahan visual di dalam

buku teks Biologi .

Rajah 4.6 50

Masalah kualiti gambar dalam penggunaan bahan visual di dalam buku teks

Biologi

Rajah 4.7 51

Masalah saiz dalam penggunaan bahan visual di daJam buku teks Biologi

Rajah 4.8 52

Masalah peJabelan dalam penggunaan bahan visual di dalam buku teks BioJogi

Rajah 4.9 53

Masalah warna dalam penggunaan bahan visual di dalam buku teks Biologi

v

Rajah 4.10 54

Masalah pada keterangan teks dalam penggunaan bahan visual di dalam buku

teks Biologi.

Rajab 4.11 56

Jenis visual dalam buku teks membantu dalam meningkatkan kefahaman Biologi

pelajar

Rajah 4.12 57

Persepsi pelajar terhadap keberkesanan gambar foto dalam membantu

meningkatkan kefahaman Biologi pelajar

Rajah 4.13 59

Persepsi pelajar terhadap keberkesanan rajah dalam membantu meningkatkan

kefahaman Biologi peJajar

Rajah 4.14 61

Persepsi pelajar terhadap keberkesanan graf dalam meningkatkan kefahaman

Biologi pelajar

Rajah 5.1 64

Kepentingan penggunaan visual melalui buku teks dalam pembelajaran biologi

pelajar.

Rajah 5.2 65

Kepentingan penggunaan visual terhadap pembelajaran biologi pelajar

Rajah 5.3 66

Kepentingan penggunaan visual terhadap minat pelajar

Rajah 5.4 67

Kepentingan penggunaan visual sebagai sumber rujukan pelajar

vi

Rajah 5.5 68

Kepentingan penggunaan visual bagi tujuan pemerhatian pelajar

Rajah 5.6 69

Masalah yang dihadapi oleh pelajar dalam penggunaan bahan visual di dalam

buku teks Biologi

Rajah 5.7 70

Masalah kualiti gambar dalam penggunaan bahan visual di dalam buku teks

Biologi

Raj ah 5.8 71

Masalah saiz bahan visual dalam penggunaan bahan visual di dalam buku teks

Biologi

Rajah 5.9 72

Masalah pelabelan dalam penggunaan bahan visual di dalam buku teks Biologi

Rajah 5.10 73

Masalah bagi aspek warn a pada bahan visual di dalam buku teks Biologi

Rajah 5.11 74

Masalah berkaitan keterangan teks dalam penggunaan bahan visual di dalam

buku teks Biologi

Rajah 5.12 75

Jenis visual di dalam buku teks paling berkesan dalam membantu meningkatkan

kefahaman Biologi pelajar

Rajah 5.13. 76

Persepsi pelajar terhadap keberkesanan gambar foto dalam membantu

meningkatkan kefahaman Biologi pelajar

vii

77

78

Rajah 5.14.

Persepsi pelajar terhadap keberkesanan rajah dalam membantu meningkatkan

kefahaman Biologi pelajar

Rajah 5.15

Persepsi pelajar terhadap keberkesanan graf dalam membantumeningkatkan

kefahaman Biologi pelajar

viii

ABSTRAK

PERSEPSI PELAJAR CEMERLANG BIOLOGI TERHADAP KEPENTINGAN PENGGUNAAN VISUAL MELALUI BUKU TEKS DALAM PEMBELAJARAN

BIOLOGI

Wan Hanim Bt Wan Yahya @ Wan Abdullah

Tujuan umum kajian ini dijalankan adalah untuk menmJau persepsi pelajar-pelajar cemerlang Biologi terhadap kepentingan penggunaan visual melalui buku teks terhadap pembelajaran Biologi di peringkat sekolah menengah di Malaysia. Kajian telah dilaksanakan ke atas lapan orang informan yang telah berjaya mendapat keputusan cemerlang iaitu gred A+ dan gred A dalam subjek biologi pada peperiksaan Sijil Pelajaran Malaysia (SPM) 2014 yang lepas. Lapan informan terbabit merupakan bekas pelajar bagi tiga buah sekolah di sekitar Daerah Padawan yang terdiri daripada SMK Matang Jaya, SMK Tunku Abdul Rahman dan SM Sains Kuching. Kaedah penyelidikan bagi kajian ini adalah menggunakan pendekatan kualitatif melalui kajian kes dan menggunakan soal selidik terbuka sebagai instrumen mengumpul data. Dapatan kajian mendapati semua informan berpendapat bahawa penggunaan visual di dalam buku teks Biologi sangat membantu pelajar dalam memahami fakta dengan lebih baik. Selain itu, melalui bantuan visual seperti rajah, gambarfoto dan graf, terutama bagi visual yang berwarna turut dapat menarik minat serta perhatian pelajar untuk terus membaca maklumat (teks) dengan lebih lanjut. Hasil penyelidikan ini turut menunjukkan para informan telah memilih rajah dan graf sebagai bahan visual paling berkesan dalam membantu meningkatkan kefahaman Biologi pelajar. Kesimpulannya, melalui dapatan kajian ini, diharap dapat dimanafaatkan oleh semua pihak khasnya para pelajar serta guru agar proses pengajaran dan pembelajaran Biologi dapat berlaku dengan lebih berkesan. Seterusnya turut menjadi panduan dan sumber rujukan maklumat yang berguna kepada Bahagian Buku Teks Kementerian Pendidikan Malaysia, para pendidik dan penyeUdik lain yang berminat menjalankan kajian dalam bidang yang sarna.

ix

_---~-.J,..----__r----__==__---------- ------~----

ABSTRACT

EXCELLENT BIOLOGY STUDENTS' PERCEPTIONS ON THE IMPORTANCE OF VISUAL AIDS IN TEXT BOOK IN LEARNING BIOLOGY

Wan Hanim Bt Wan Yahya@ Wan Abdullah

This study aims to explore the excellent students' perceptions on the importance of visual

aids in the Biology textbooks in learning Biology as a subject in the selected secondary schools in

the state of Sarawak, Malaysia. This study was carried out on eight informants who achieved

excellent grades in their Biology paper that is grade A + and A in Siji/ Pelajaran Malaysia (SPM)

2014. The informants involved in this study are from three secondary schools. These schools are

Sekolah Menengah Kebangsaan Matang Jaya, Sekolah Menengah Kebangsaan Tunku Abdul

Rahman dan Sekolah Menengah Sains Kuching in Pada11Jan District in the state of Sarawak,

Malaysia. This study employed a qualitative approach through case studies and open-ended

questionnaires for data collection purposes. The findings of this study indicates that, the use of

colourful illustrations in the Biology textbooks are very helpful in helping them in better

understanding the lesson contents besides it can help them to enhance their interests in reading

the textbooks. To teachers and students in secondary schools it is also hope that, the findings of

this research paper is ofgreat help to them in supporting teaching and learning activities in the

classrooms. To the Ministry ofEducation Malaysia, educators and future researchers it is hope

that this research finding may prOVide useful information to them to further research in the

related fie Ids.

x

BABI

PENDAHULUAN

1.0 Pengenalan

Sains merupakan satu bidang yang merangkumi beberapa elemen penting termasuklah

pengetahuan, kemahiran, sikap saintifik dan nilai murni yang amat membantu dalam

membentuk seseorang yang mampu membuat keputusan yang bijak bagi menyelesaikan

masalah dalam kehidupan harian. Selain itu, sains juga merupakan satu proses yang

mengutamakan kaedah inkuiri dan penyelesaian masalah yang membolehkan murid memahami

alam sekeliling mereka. Melalui pengetahuan sams, pelajar dibimbing untuk

menghubungkaitkan fakta kepada konsep, mengaitkan pembelajaran baru dengan ilmu sedia

ada dan seterusnya mengaplikasikan ilmu tersebut dalam kehidupan seharian, (Spesifikasi

Kurikulum Biologi Tingkatan 5, 2013). Oleh sebab itu, pendedahan konsep sains penting bagi

merealisasikan hasrat kerajaan untuk melahirkan seramai mungkin pelajar aliran sains

mengikut nisbah 60:40 iaitu bagi setiap dua pelajar aliran sastera terdapat tiga peJajar aliran

sains untuk membantu Negara ke arah pembangunan dalam sains dan teknologi (Saradha dan

Nirmala Dewi, 2005).

Walau bagaimanapun, lanya amat sukar dikuasai di kalangan pelajar kerana ianya

melibatkan penyiasatan terhadap fenomena yang kompleks, abstrak dan tidak boleh dikaji

secara langsung,(Johari, Hasniza & Yusof, 2007). Malah menurut dapatan Cimer (2011); Lu

Wei Wang (2012), perkara ini turut menjadi salah satu faktor kepada penurunan minat pelajar

1

terhadap subjek sains serta menjelaskan berkaitan masalah pelajar yang sering mengasingkan

diri daripada penglibatan dalam subjek sains, (Kamisah, Zaraton & Lilia, 2007). Ketiadaan asas

yang kukuh dalam sains menyebabkan pelajar gagal untuk mengaplikasikan amalan saintifik

dalam kehidupan mereka seperti ketika membuat keputusan dan menyelesaikan masalah.

Banyak kajian mendapati amalan saintifik seringkali diabaikan dalam membina

penyclesaian dalam kehidupan akibat kelemahan mereka menguasai konsep saintifik (Johari et

aI., 2007). Menurut Azean dan Zaidatun (2008), amalan sikap saintifik seperti belajar untuk

berfikir melalui penggunaan imej visual seperti rajah, gambar rajah, gambar dan graf mampu

mempertingkatkan pencapaian sains. Rentetan dapatan ini, lohari et al. (2007) telah

menyarankan agar kemampuan belajar melalui penggunaan visual perlu dipertingkatkan dalam

kalangan pelajar bagi membentuk seorang pelajar yang berupaya menerangkan fenomena

fizikal di persekitarannya secara mendalam. Amalan sikap saintifik yang haTUs diterapkan

kepada pel ajar adalah; I) pelajar-pelajar perlu mampu menerangkan perhubungan antara

pelbagai visual (contohnya, daripada bentuk 2D kepada 3D, graf kepada carta serta jadual

kepada histogram), 2) pelajar mampu menggunakan visual dan ciri-cirinya untuk menyokong

hujah, membina inferens dan membuat sesuatu ramalan terhadap fenomena yang diperhatikan,

3) memastikan pelajar mampu memilih visual dan menerangkan mengapa ianya penting bagi

sesuatu konteks.

SeJain daripada itu, lohari et aI., (2007) tUTUt !11endapati proses pembeJajaran amat

memerJukan kemampuan seseorang untuk memahami, mentafsir, menghubung dan membina •

orientasi antara pelbagai fenomena dan perwakilan visual seperti gambar, rajah, lakaran dan

simbol. MaJah kemampuan ini juga, amat diperlukan bagi mempelajari sesuatu melalui

pembacaan buku teks yang berasaskan gambaran maya yang lazimnya dalam paparan dua

dimensi . Perkara ini tUTUt disokong oleh NorAzean dan Zaidatun (2008) yang mendapati masih ,:,

ramai bersetuju bahawa gam~ar rajah mampu menyampaikan, menerangkan dan menghuraikan

2

makJumat tertentu yang sukar difahami. HasiJnya, perkara ini dapat merangsang dan

menggalakkan proses kognitif daJam kaJangan pelajar dan seterusnya membantu para peJajar

untuk memahami isi kandungan pelajaran dengan lebih mudah dan berkesan.

1.1 Latar Belakang Kajian

Menurut Aszoura (2007), kebanyakan pelajar menganggap sams merupakan mata

pelajaran yang sukar untuk dipelajari dan kurang diminati . Melalui dapatan Cimer (2011),

terdapat banyak konsep atau tajuk daJam Biologi seperti, pengangkutan air di dalam tumbuhan,

sintesis protein, respirasi dan fotosintesis, mitosis dan meiosis, konsep pewarisan berdasarkan

Mendel, serta kejuruteraan genetik sukar difahami oleh pelajar di peringkat sekolah menengah.

Malah kajian yang dijalankan oleh Takkaya et aI., (2001) seperti yang dipetik dari Cimer

(201 1) turut menyokong perkara yang sarna. Begitu juga dengan dapatan oleh Maria dan

Roszelina (n.d.), pelajar menunjukkan kefahaman yang semakin berkurang terhadap tajuk-tajuk

osmosis seperti proses osmosis, pergerakan rawak molekul dan kepekatan larutan. Hal ini

mungkin berlaku kerana guru dan pelajar masih tidak dapat memahami dan "melihat" konsep

yang bersifat abstrak ini dengan baik. Perkara ini telah menyebabkan pelajar kurang

bermotivasi untuk mempelajari Biologi. Oleh yang demikian, kaedah pembelajaran yang

berkesan adalah perIu bagi meningkatkan pengetahuan dan penguasaan serta pemahaman

mereka terhadap sesuatu konsep dan seterusnya memupuk minat peJajar terhadap sains.

Dalam hal yang berkaitan, terdapat kajian-kajian yang telah menunjukkan kaedah

pengajaran dan pembelajaran berbantukan komputer (multimedia) dapat mewujudkan

persekitaran pembelajaran baru dan kesan positif kepada pelajar, namun, dakwaan yang

menyatakan pengajaran dan pembelajaran berasaskan multimedia adalah berkesan pada

hakikatnya, tidak menyeluruh kepada segenap lapisan pelajar termasuklah pelajar yang lemah

pencapaian akademik yang dilabelkan sebagai pelajar berisiko. Justeru, dapatan kajian tentang

3

penggunaan multimedia di dalam kelas adalah lebih baik berbanding kaedah tradisional ke atas

pencapaian dan sikap pelajar, hakikatnya masih lagi belum jelas dan tidak menyeluruh seperti

yang dinyatakan oleh kebanyakan dapatan kajian sebelum ini , (Azura, Zakaria, Hasan &

Bahaman, 2009). Malah, melalui kajian yang dijalankan oleh Johari dan Siti Norazlina (2010);

Zaidatun dan Lim (2010), mereka mendapati faktor kekurangan kemudahan peralatan komputer

terutama di sekolah luar bandar dan faktor masa sekiranya terlalu kerap menggunakan

komputer, silibus mata pelajaran tidak akan dapat dihabiskan seperti mana yang telah

dirancangkan juga menyebabkan guru mengehadkan penggunaan komputer dalam proses

pengajaran dan pembelajaran. Manakala Tay (2010) dalam kajiannya pula, menegaskan

bahawa buku teks adalah antara bahan pengajaran dan pembelajaran yang paling penting dan

senng digunakan sebagai sumber pemerolehan ilmu pengetahuan. Tambah beliau, dalam

konteks pendidikan di Malaysia, buku teks ialah buku yang digunakan sebagai bahan asas

utama dan sumber maklumat mengenai mata pelajaran atau bidang dalam pelaksanaan

kemahiran bersepadu sekolah rendah (KBSR) mahupun di sekolah menengah (KBSM). Bukan

itu saja, dapatan dari Tay (2010) yang turut menunjukkan guru, murid, ibu bapa dan pegawai

Kementerian Pendidikan Malaysia berpendapat bahawa buku teks membantu murid dalam

persediaan menghadapi peperiksaan. Mereka juga berpendapat bahawa buku teks digunakan

untuk memahami pengajaran guru, membuat kerja rumah dan sebagai sumber rujukan utama

peperiksaan.

Selain daripada itu, dengan merujuk kepada bahagian pendahuluan Buku Teks Biologi

KBSM Tingkatan 5, penulis buku teks turut menyediakan gambar foto yang berkaitan dengan

kandungan bab dan disertai dengan soalan induksi untuk mencetus minda murid. Selain itu,

kandungan buku teks juga dilengkapkan dengan gambar foto yang menarik serta diselitkan

dengan ciri-ciri seperti Sudut info, Bio akses. Ringkasan serta Aplikasi Biologi bagi menarik

minat pelajar menggunakannya. Bahkan menurut Bahagian Buku Teks, Jabatan Sekolah (2008)

4

Pusat Khidm . UN

seperti yang dipetik dari Tay (2010), telah menyimpulkan beberapa peranan buku teks sebagai

menyarnpaikan maklumat mata pelajaran, memberi pengalaman sosialisasi yang sarna bagi

mengintegrasikan masyarakat, menyediakan bahan fizikal kepada masyarakat untuk kenai

kurikulum, sekolah dan bilik darjah, serta memastikan keseragaman pelaksanaan kurikulum

bagi seluruh pelajar sekolah di bawah kerajaan Malaysia. Oleh sebab demikian, penyelidik

lebih berminat dalam mengkaji kepentingan penggunaan visual di dalam buku teks sebagai

sumber pengajaran dan pembelajaran berbanding penggunaan visual melalui bahan

pembelajaran yang lain.

1.2 Pernyataan Masalah

Melalui pemerhatian dan pengalaman penyelidik mengajar subjek Sains dan Biologi

selama lapan tahun, keadaan yang sentiasa menjadi perhatian sewaktu sesi pengajaran dan

pembelajaran Biologi di sekolah adalah masih rarnai pelajar yang kurang memanfaatkan

bahan visual dalam buku teks seperti rajah, gambar foto dan graf sebagai sumber maklumat

utama yang dapat membantu mereka untuk lebih memahami sesuatu isi pelajaran. Malah, kesan

dari kurangnya mengaplikasi sikap saintifik ketika pembelajaran sains di sekolah,

menyebabkan pelajar kurang memahami konsep pembelajaran dan mudah lupa dengan apa

yang telah mereka pelajari . Perkara ini tUTUt disokong oleh Maria & Roszelina (n.d) yang

menjelaskan apabila terdapat pelajar yang mempersoalkan bagaimana pergerakan air dari

kawasan yang berkepekatan air yang tinggi ke kawasan berkepekatan air yang rendah di dalam

proses osmosis, didapati pelajar menghadapi masalah dalam memahami konsep osmosis

tersebut disebabkan guru hanya menyampaikan pengetahuan tersebut dalam bentuk syarahan.

Malah, konsep abstrak ini turut diajar dengan menggunakan pendekatan orientasi peperiksaan

iaitu melalui hafalan tanpa memberi penekanan kepada pelajar untuk memahami konsep

osmosis itu sendiri terlebih dahulu. Ketidakfahaman ini menunjukkan bahawa pelajar sains ini

tidak dapat membina perwakilan mental terhadap konsep abstrak sains tersebut.

5

Seterusnya, di Malaysia, penyelidikan yang telah dibuat berkaitan penggunaan visual

sebagai bahan bantu pembelajaran telah mula dijalankan secara meluas dari pelbagai bidang.

Narnun demikian, kajian-kajian tersebut tidak tertumpu kepada penggunaan visual di dalam

buku teks. Bahkan am at sedikit kajian berkaitan penggunaan visual dijalankan khusus

berkenaan subjek Biologi. Sebaliknya, kajian-kajian yang dilaksanakan oleh penyelidik seperti

Ahmad Nazir (2006) seperti dipetik dari Lu Wei Wang (2012); lohari et aI., (2007); Lee

(201 2); Widad dan Lee (2004) lebih tertumpu kepada bidang teknikal dan matematik. Oleh

yang demikian, fokus penyelidikan ini adalah bertujuan untuk meninjau persepsi pelajar-pelajar

cemerlang Biologi terhadap kepentingan penggunaan visual melalui buku teks terhadap

pembelajaran Biologi di peringkat sekolah menengah di Malaysia.

1.3 Objektif Penyelidikan

1.3.10bjektifUmum

Kajian ini dijalankan bagi memnJau persepsi pelajar cemerlang biologi terhadap

kepentingan penggunaan visual melalui buku teks dalam pembelajaran Biologi.

1.3.2 Objektif Khusus

I. Mengkaji kepentingan penggunaan visual melalui buku teks dalam pembelajaran

Biologi pelajar.

2. Mengenal pasti kekurangan atau kelemahan.visual dalam buku teks Biologi

sepanjang pelajar menggunakan buku tersebut.

3. Mengenal pasti jenis visual dalam buku teks paling berkesan dalam meningkatkan

kefahaman Biologi pelajar.

6