perkembanganindustripenanaman getah di...

PERKEMBANGANINDUSTRIPENANAMAN GETAH DI BORNEO UTARA, 1915-1941

linel Noin*

Pengenalan

Sebelum pentadbiran Borneo Utara diambil alih oleh Syarikat Berpiagam Borneo Utara (SBBU), ekonomi masyarakatnya tertumpu kepada kegiatan sara diri, berskala kecil dan tiada tanaman komersil diusahakan. Keadaan ini mula berubah apabila SBB U mula mentadbir negeri pada tahun 188l. SBBU mengeksploitasi hasil bumi bagi mengukuhkan kewangan mereka. Pad a awalnya, tanaman ladang yang diusahakan ialah tembakau, sagu, kelapa dan kopi yang dikenalpasti berpotensi cerah sebagai tanaman komersil. Namun begitu tanaman ladang yang paling penting ialah getah. Penanaman getahjenis Hevea Brasiliensis bermula pada tahun 1882 apabila pokok getah dari Botanical Garden Singapura di hantar ke Borneo Utara. i Perkembangan industri getah Borneo Utara hampir sarna dengan perkembangan di Indonesia di mana kejatuhan harga tembakau pada tahun 1891 menyebabkan ramai pengusaha beralih kepada penanaman getah. 2 Industri ini diperkembangkan apabila kerajaan campur tangan dalam menggalakkan kemasukan modal pelaburan.1 Kcrajaan berpendapat bahawa penanaman getah seharusnya diusahakan secara besar-besaran dan dijadikan sebagai satu perusahaan yang paling menguntungkan.4 Pada 12 Oi sember 1905, Pengarah Urusan SBBU, W.C. Cowie telah mengumumkan dua intensif: iaitu tidak mengenakan cukai eksport kepada penanam (untuk tempoh 50 tahun bermula 1905) dan

Penulis ialah calon Sarjana Sastera Jabatan Sejarah. fakulti Sastera dan Sai,,, Sosial. Universiti Malaya. Kuala

Lumpur Handbook o/The State o/North Borneo. Issued hy BNBC Company. Torquay: Davonshirc press. 1934. him. 67.

2 Jagir Singh. The Geographic IlIIpact 0/ Foreigll Assistance On [he (;rowth 0/ Illdone.lian· \" Rubl)N And Petroleum Industry. London: University Microfilm International. 1979. him. 259. Pada awal abad ke-20. penanaman getah berlaku dengan cepat akibat daripada pcrkemhangan indmtri auiomohil di samping kenaikan harga getah di pasaran dan penawarannya pula kurang. Keadaan ini menychahkan penanaman getah asli dalam skala yang hesar berlaku di Asia Selalan dan Asia Tenggara. Lihat Lim Swec Aun. Ruhlwr Alld The Malaysian Economic: Implication o/Declillillg Prices. Ohio University: International Studies. 1969. him. \. Jumlah pengeluaran kenderaan bermotor di Amerika Syarikat meningkat dengan han yak dalam masa heherapa tahun iaitu 4.192 buah pad a tahun 1900 menjadi 24.250 pada tahun 11)05. Di samping itu. pengeluaran trak dan has juga sedang diusahakan dengan pengeluaran awal sebanyak 750 huah pada tahun 1905. Lihat J.H. Drahhlc. Rubber In Malaya 1876-1<)22: "file Genesis o/The Industr\'. Kuala Lumpur: Oxford University Press. 1973. hIm. 224.

4 voon Phin Keong. Western Rubber PlantilJl! Ellte/prise in Southeast Asia 1876-1921. Kuala Lumpur:

Penerbit Universiti Malaya. 11)76, hIm. lOR.

190

Hak Cipta Terpelihara © 2012 – Persatuan Sejarah Malaysia


PERKEMBANGANINDUSTRIPENANAMAN GETAH DI BORNEO UTARA, 1915-1941

Jinel Noin*

Pengenalan

Sebelum pentadbiran Borneo Utara diambil alih oleh Syarikat Berpiagam Borneo Utara (SBBU), ekonomi masyarakatnya tertumpu kepada kegiatan sara diri, berskala kecil dan tiada tanaman komersil diusahakan. Keadaan ini mula berubah apabila SBBU mula menladbir negeri pada tahun 1881. SBBU mengeksploitasi hasil bumi bagi mengukuhkan kewangan mereka. Pad a awalnya, tanaman ladang yang diusahakan ialah tembakau , sagu, kelapa dan kopi yang dikenalpasti berpotensi cerah sebagai tanaman komersil. Namun begitu tanaman ladang yang paling penting ialah getah. Penanaman getahjenis Hevea Brasiliensis bermula pada tahun 1882 apabila pokok getah dari Botanical Garden Singapura di hantar ke Borneo Utara. 1 Perkembangan industri getah Borneo Utara hampir sarna dengan perkembangan di Indonesia di mana kejatuhan harga tembakau pada tahun 1891 menyebabkan ramai pengusaha beralih kepada penanaman getah. 2 llldustri ini diperk embangkall apabila kerajaan campur tangan dal am mellggalakkan kemasukan modal pelaburan.l Kcrajaan berpendapat bahawa penanaman getah seharusnya diusahakan secara besar-besarall dan dijadikan sebagai satu perusahaan yang paling menguntungkan. 4 Pada 12 Disember 1905, Pengarah Urusan SBBU, W.e. Cowie telah mengumumkan dua illtensif: iaitu tidak mengellakan cukai eksport kepada penanam (untuk tempoh 50 tahun bermula 1905) dan

Penulis ialah calon Sarjana SaSlera Jabatan Sejarah. f'akulti Sastera dan Sains Sosial. Universiti Malaya. Kuala

Lumpur Handhook '!FThe Stale of Nor/h HOrl/m. Issued hy BNI3C Company. Torquay: D"vonshire press. 1934. hIm.

67. 2 Jagir Singh. The G,'og ral'hic IlIIl'aO qf Foreign Assislilncl' On rhe GrrJll"/h Of Indonesian's RuhlJe r And

Pelroleul1l Indus/ry, London: University Microfilm International. 1979. hIm. 259. Pada awal abad ke-20, penanaman getah bcrlaku dengan cepat akibat daripada perkem bangan industri aulomohil di samping kenaikan harga getah di pasaran dan pcnawarannya pula kurang . Keadaan ini menychahkan pcnanaman getah asli dalam skala yang hesar berlaku di Asia ScI alan dan Asia Tengga ra. Lihal Li m Swec Aun. Ru""('/' AI/(l The Malavsian Economic: Implica/ion "FDeclining Prices. Ohio University: International Studies, 1969. hIm. I . Jumlah pe ngeluaran kenderaan hcrmotor di Amcrika Syarikat meningkat dengan han yak dalam masa bcherapa tahun iaitu 4. I 92 buah pada tahun 19()O menjadi 24.250 pada tuhun 1905 . Di samping itu. pengcluaran trak dan has juga sedang diusahakan dcngan pengeluaran a\Val scban yak 750 buah pada lahun 1905 . Lihat J.H . Drabhle. Rubber III Malam IX76-/922: Fhe Gen esis o(The Indlls/rv. Kuala Lumpur: Oxford Univers ity Press , 1973. hIm. 224.

4 Voon Phin Keong . Wes/em Ruhher PlanlillR EII/I'fl'rise ill SOlllhellsl Asia IX76- fi)2 1. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya, 1976, hIm. lOX.

190

PERKEMBANGAN INOUSTRI PENANAMAN GETAH DI BORNEO UTARA, 1915-1941

jaminan dividen untuk mengatasi kesukaran mendapatkan modal bagi membantu perkembangan industri. 5 Dasar ini menyaksikan 12 syarikat dibentuk. Kejayaan pertama dicapai pada tahun 1905 dan berterusan sehingga mencapai zaman "boom" pada tahun 19LO.h Pad a tahun 1907, kebanyakan syarikat mula menggunakan modal besar untuk mengusahakan getah pada keluasan yang semakin meningkat.7 Faktor kepesatan tanaman getah pada peringkat ini digalakkan lagi dengan sistem pengangkutan yang efektif terutamanya kemudahan keretapi. Ini membolehkan banyak kawasan dibuka di Pantai Barat dan pedalaman. Selain itu, bekalan buruh memainkan peranan yang sangat penting terutamanya dalam kerja-kerja pembersihan kawasan, menan am anak pokok getah, menjaga, menoreh serta mengumpul hasil susu getah.H Selepas satu dekad getah ditanam secara komcrsiL para penanam dan pelabur berjaya menikmati keuntungan. Pada tahun 1911, jumlah hasil negeri mencapai £200,000 dan ianya ban yak disumbangkan oleh hasil getah yang mencapai zaman boom pad a tahun 1909 dan 1910.'! Walau bagaimanapun, industri ini mengalami kemerosotan apabila Perang Dunia Pertama lO meletus pada tahun 1914. Semasa perang, permintaan berkurangan dan harga jatuh teruk menyebabkan keluaran getah dibekukan di pelabuhan-pelabuhan. Keadaan ini menyebabkan kebanyakan syarikat pengusaha getah Borneo Utara mengalami kerugian besar.

Perkembangan SeJepas Perang, 1915-1920

Selepas perang tamat, keadaan harga getah di pasaran semakin menggalakkan berikutan permintaan kembali meningkat. Peningkatan ini menyebabkan kebanyakan pengusaha terutamanya di Asia Tenggara meningkatkan usaha untuk memajukan perusahaan mereka demi mendapatkan keuntungan berganda selepas mengalami kerugian. Ketika perang, kehanyakan pengeluar terpaksa membekukan hasil keluaran di pelabuhan kerana tiada

K.('. Tregllnning. Under Charlered Compan\' (North Borneo 1881-1946. him. 89. Lihatjuga Kuat Kwai Fong. Perkembangan Ekllnomi Ladang Oi Sabah 1881 -1941. Tesis Sarjana Sastera. Jabatan Sejarah Universiti Malaya. Kuala Lumpur. 19%. him. 173.

6 VOlln Phin Keong. Western Rubber Planting Enterprise in Southeast Asia 1876-1921. him. lOS. 7 5/1' 1423 "'Planting ill British North Borneo". Printed at Government Printing Office British North Borneo.

Sandakan. 1907. him. 10. S BNBH. I Februari 1917. 9 Ian Black. A Camhlillg Strle of GOl'ernflll'l1t: The t:stablishment of Chartered Company Rule in Sahah 1878-

1915. Kuala Lumpur: Oxford University Press. 1983. him. 209. 10 Perang Ounia Pertama berlaku antara 28 Julai 1914 hingga I I November 1918 dan bennula di Balkan. Perang

ini berlaku disebabkan oleh faktor politik dan ekonomi. Antara faktor politik termasuklah kemunculan nasionalisme dan sistem pakatan negara-negara Eropah. iaitu Perikatan Kuasa Tengah dan Pakatan Bertiga. Faktor ekllnomi pula melibatkan pcrsaingan kuasa-kuasa besar merebut peluang ekonomi. Pad a penghujung abad ke- I 9. negaranegara kecil di Eropah telah bersatu dan membentuk sebuah negara bangsa yang lebih besar misalnya Jerman dan Itali. Kedua-dua negara ini menyertai kuasa besar Eropah yang lain seperti Britain. Perancis. Austria-Hungary dan Rusia dalam usaha mendapatkan tanah jajahan. Nasionalisme yang kuat menyebabkan kuasa-kuasa besar ini sanggup berperang bagi membuktikan kekuasaan masing-masing. Menjelang penghujung abad ke-19 dan awal abad ke-20. persaingan sengit berlaku dalam kalangan kuasa Eropah ini menyebabkan Imperialisme baru. Kuasa besar mula bersaing bagi membentuk lingkungan pengaruh masing-masing untuk mendapatkan bahan mentah scrta memasarkan harangan .... iap mereka.

191



PERKEMBANGAN INDUSTRI PENANAMAN GETAH DI BORNEO UTARA, 1915-1941

jaminan dividen untuk mengatasi kesukaran mendapatkan modal bagi membantu perkembangan industri. ' Dasar ini menyaksikan 12 syarikat dibentuk. Kejayaan pertama dicapai pada tahun 1905 dan berterusan sehingga mencapai zaman "boom" pada tahun 1910." Pad a tahun 1907. kebanyakan syarikat mula menggunakan modal besar untuk mengusahakan getah pada keluasan yang semakin meningkat.7 Faktor kepesatan tanaman getah pada peringkat ini digalakkan lagi dengan sistem pengangkutan yang efektif terutamanya kemudahan keretapi. Ini membolehkan banyak kawasan dibuka di Pantai Barat dan pedalaman. Selain itu , bekalan buruh memainkan peranan yang sangat penting terutamanya dalam kerja-kerja pembersihan kawasan, menanam anak pokok getah, menjaga, menoreh serta mengumpul hasil susu getah.x Selepas satu dekad getah ditanam secara komcrsiL para penanam dan pelabur berjaya menikmati keuntungan. Pada tahun 1911, jumlah hasil negeri mencapai £200,000 dan ianya ban yak di sumbangkan oleh hasil getah yang mencapai zaman boom pada tahun 1909 dan 1910.') Walau bagaimanapun, industri ini mengalami kemerosotan apabila Perang Dunia Pertama 10 meletus pada tahun 1914. Semasa perang, permintaan berkurangan dan harga jatuh teruk menyebabkan keluaran getah dibekukan di pelabuhan-pelabuhan . Keadaan ini menyebabkan kebanyakan syarikat pengusaha getah Borneo Utara mengalami kerugian besar.

Perkembangan Selepas Perang, 1915-1920

Selepas perang tamaL keadaan harga getah di pasaran semakin menggalakkan berikutan permintaan kembali meningkat. Peningkatan ini menyebabkan kebanyakan pengusaha terutamanya di Asia Tenggara meningkatkan usaha untuk memajukan perusahaan mereka demi mendapatkan keuntungan berganda selepas mengalami kerugian . Ketika perang, kebanyakan pengeluar terpaksa membekukan hasil keluaran di pelab uhan kerana tiada

5 K.G. Tregonning. Under Charlered COlllpan.\' (Norlh Borneo 1881-1946, him. 89. Lihatjuga Kuat Kwai Fong, Perkembangan Ekonomi Ladang Oi Sabah 188 I -1941, Tesis Sarjana Sastera. Jabatan Sejarah Universiti Malaya , Kuala Lumpur. 19'!6. him. 173.

(, Vonn Phin Keong. W,'slem Rubber Planling Emerprise il1 Soulheasl Asia 1876-1921, him. lOS . 7 S/I-' 1423 "Plalliing ill Brilish Norlh Bom","· . Printed at Governmcnt Printing Office British North Borneo,

Sandakan. 1907. hIm. 10. X BNBH. I Fcbruari 1917. 9 Ian Black , A GamMilig Slrle oI COl'l'rlllnelll: Th e /:.·.l"Iablishml'nl 01" Charlered COllllwnv Rule in Sahah 11178-

1915, Kuala Lumpur: Oxford University Press, 1983. him. 209. 10 Perang Dunia Penama berlaku antara 28 Julai 1914 hingga II Novcmber 1918 dan bermula di Balkan. Perang

ini berlaku disebabkan oleh faktor politik dan ckonomi. Anl"ra faktor politik termasuklah kcmunculan nasionalisme dan sistem pakatan negara-negara Eropah, iaitu Pcrikatan Kuasa Tcngah dan Pakatan Berliga. Faktor ekonomi pula melibatkan pcrsaingan kuasa-kuasa besar mcrebut pciuang ekonomi. Pad a penghujung abad ke-I9. negaranegara kecil di Eropah lelah bersatu dan membentuk scbuah negara bangsa yang lebih besar misalnya Jerman dan ltali. Kedua-dua negara ini menycrtai kuasa besar Eropah yang lain seperti Britain, Perancis, Austria-Hungary dan Rusia dalam usaha me ndapatkan tanah jajaban. Nasionalismc yang kuat menyebabkan kuasa-kuasa besar ini sanggup berperang hagi membuktikan kekuasaan masing-masing. Menjelang penghujung abad ke-19 dan awal abad ke-20, pcrsaingan sengi t berlaku dalam kalangan kuasa Eropah ini menyebabkan Imperialisme baru. Kuasa hesar mula bersaing bagi membcn tuk lingkungan pengaruh masing-masing untuk mendapatkan bahan mentah scrta memasarkan barangan siap mcreka.

191

MALAYSIA OARI SEGI SEJARAH

pengangkutan untuk membawa hasil tersebut ke Eropah. Usaha keras dilakukan oleh kebanyakan pengusaha getah di Borneo Utara sekitar tahun 1915 hingga 1920.

Faktor yang menyebabkan perusahaan getah meningkat dengan cepat selepas perang ialah kejatuhan harga tembakau secara mendadak. Pada tahun 1914, perusahaan getah agak memberangsangkan apabi1a kuantiti eksportnya meningkat kepada 34%. Walau bagaimanapun, hutang yang banyak menyebabkan harganya jatuh dan akibatnya hasil dikurangkan sebanyak £18,000. Meskipun keluaran getah Borneo Utara dikatakan antara yang berkualiti tinggi dan mempunyai harga tinggi di pasaran, namun masa depan industri ini sukar diramal. Ini terbukti pad a tahun 1914 apabila perang menjejaskan ekonomi dunia dan memberi implikasi yang parah kepada industri getah di Asia Tenggara. 11 Namun begitu, eksportnya meningkat kembali pada tahun 1915 dimana mencapai 2,353,412 Ib dengan nilai £274,000 berbanding £ 190,000 tahun sebelumnya. 12

Kawasan yang ditanam

Seperti di Tanah Melayu, jumlah kawasan tanaman getah pada awal tahun 191O-an amat menggalakkan dan syarikat yang beroperasi menggandakan pengeluaran mereka selepas perang. Walaupun demikian, keadaan telah berubah pada lewat tahun 191 O-an apabila pekebun kecil (Cina dan orang tempatan) mengambil inisiatif untuk melibatkan diri secara langsung dalam perusahaan tersebut dengan memiliki kebun sendiri. Pada tahun 1914, purata kawasan yang ditanam oleh syarikat perusahaan ialah 10,680 ekar dan jumlah ini memberikan peratusan yang tinggi iaitu 85%. Namun demikian, peratusan tersebut jatllh kepada52% pada tahun 1921 dengan purata tanaman setiap syarikat 12,289 ekar. Sebahagian besar kawasan tanaman yang tersebut disumbangkan oleh syarikat yang menerima dividen daripada kerajaan. Ll

Statistik keluasan tanaman getah pada tahun 1915 lebih besar herbanding tahun 1914 iaitu meningkat sebanyak 511 ekar berbanding 142 sebelum ini. Jumlah kawasan tanaman pada masa ini ialah 29,827 ekar dimana 21,339 ekar daripadanya di Pantai Barat, 3,165 ekardi Pedalaman, 2,794 ekardi Sandakan, 1,754 ekardi Kudat dan 955 ekar di Pantai Timur. 14 Dalam tempoh tiga tahun, jumlah terebut menunjllkkan peningkatan besar terutamanya dengan pembukaan tanah-tanah baru di Tawau. Pada penghlljung tahun

11 BNBH. 16 September 1915, hIm. 176. 12 BNBH. 16 September 1916. hIm. 3. 13 Kerajaan telah mengeluarkan bayaran jaminan dividen sebanyak £247.690 pada tahun 1915 dan £ 159,345

ditambah sebagai pinjaman. Oasar ini banyak membantu syarikat pengusaha untuk meningkatkan aktivili di estet mereka. Walau bagaimanapun. dasar terscbut lidaklah memberi kesan positif kepada industri seeara keseluruhannya kerana dividen yang diberikan oleh kerajaan telah dibayar semula oleh kebanyakan syarikat dan ini telah mengurangkan keuntungan kerajaan pada lahun 191O-an. Lihal Yoon Phin Keong. Western Ru""e,. Planting Enterprise in Southeast Asia 11176-1921. hIm. III.

14 Annual Report 011 Agriculture For 1915. British North Borneo Administration Report 1915. Printed At The Government Printing Office: Sandakan. Supplement To The Official Gazette. I February 1916. him. XX. Lihat juga dalam BNBH, 1 Februari 1917. hIm. 21.

192



MALAYSIA DARI SEGI SEJARAH

pengangkutan untuk membawa hasil tersebut ke Eropah. Usaha keras dilakukan oleh kebanyakan pengusaha getah di Borneo Utara sekitar tahun 1915 hingga 1920.

Faktor yang menyebabkan perusahaan getah meningkat dengan cepat selepas perang ialah kejatuhan harga tembakau secara mendadak. Pada tahun 1914, perusahaan getah agak memberangsangkan apabila kuantiti eksportnya meningkat kepada 34%. Walau bagaimanapun, hutang yang banyak menyebabkan harganya jatuh dan akibatnya hasil dikurangkan sebanyak £18,000. Meskipun keluaran getah Borneo Utara dikatakan antara yang berkualiti tinggi dan mempunyai harga tinggi di pasaran, namun masa depan industri ini sukar diramal.lni terbukti pada tahun 1914 apabila perang menjejaskan ekonomi dunia dan memberi implikasi yang parah kepada i ndustri getah di Asia Tenggara. 11 Namun begitu, eksportnya meningkat kembali pad a tahun 1915 dimana mencapai 2.353,412 Ib dengan nilai £274,000 berbanding £ 190,000 tahun sebelumnya. 12

Kawasan yang ditanam

Seperti di Tanah Melayu, jumlah kawasan tanaman getah pada awal tahun 191O-an amat menggalakkan dan syarikat yang beroperasi menggandakan pengeluaran mereka selepas perang. Walaupun demikian, keadaan telah berubah pad a lewat tahun 1910-an apabila pekebun kecil (Cina dan orang tempatan) mengambil inisiatif untuk melibatkan diri secara langsung dalam perusahaan tersebut dengan memiliki kebun sendiri. Pada tahun 1914, purata kawasan yang ditanam oleh syarikat perusahaan ialah 10,680 ekar dan jumlah ini memberikan peratusan yang tinggi iaitu 85%. Namun demikian, peratusan tersebut jatuh kepada 52% pada tahun 1921 dengan purata tanaman setiap syarikat 12,289 ekar. Sebahagian besar kawasan tanaman yang tersebut disumbangkan oleh syarikat yang menerima dividen daripada kerajaan. U

Statistik keluasan tanaman getah pada tahun 1915 lebih besar berbanding tahun 1914 iaitu meningkat sebanyak 511 ekar berbanding 142 sebelum ini. lumlah kawasan tanaman pada masa ini ialah 29,827 ekar dimana 21 ,339 ekar daripadanya di Pantai Barat, 3,165 ekardi Pedalaman, 2,794 ekardi Sandakan, 1,754 ekardi Kudat dan 955 ekar di Pantai Timur. 14 Dalam tempoh tiga tahun, jumlah terebut menunjukkan peningkatan besar terutamanya dengan pembukaan tanah-tanah baru di Tawau. Pad a penghujung tahun

II BNBH, 16 September IYI5. him . 176. 12 BNBH. 16 September 1916. him. 3. J3 Kerajaan telah mcngeluarkan bayaran jaminan dividen sebanyak £247.6<)() pada tahun 1<)15 dan £ I 5<),345

ditambah scbagai pinjaman. Dasar ini banyak membantu syarikat pengusaha unluk meningkatkan aklivili di estet mereka. Walau bagaimanapun. dasar terscbut tidaklah mcmhcri kesan I'0sitif kcpada industri sceara keseluruhannya kerana dividen yang dibcrikan olch kcrajaan tclah dibayar sClllula oleh keb:ln yakan syarikat dan ini telah mengurangkan keuntungan kerajaan pada tahun I <) I O-an. Lihat Voon Phin Kcong . Western Nllhh"r Planting Enterprise in Southeast Asia 11176-1921. him. I I I.

14 Annual Report Oil A/iricultllre For 1<) 15. British North Borneo Administration Report I'! I 5. Printed At Thc Government Printing Ofllce: Sandakan. Supplemcnt To The Official Gazette. I Fehruary 1<) I fl. him. XX. Lihat juga dalam BNBH. I Februari 1917. him. 21.

192

PERKEMBANGAN INDUSTRI PENANAMAN GETAH Dl BORNEO UTARA, 1'i15-1'i41

19 I 8. kawasan tanaman mencapai 40j23 ekar termasuk milik pekebun kecil yang dianggarkan seluas 3,850 ekar. Pantai Timur menunjukkan jumlah peningkatan paling ketara iaitu meningkat kepada 4.299 ekar. Pantai Barat juga menunjukkan peningkatan yang banyak dengan mencatatkan jumlah kawasan 26,700 ekar. Manakala kaluasan tanaman getah di Pedalaman. Sandakan dan Kudat masing-masing 3,800 ekar, 3,462 ekar dan 2,626 ekar. 15

Pad a tahun 19 I 9.jumlah kawasan yang ditanam ialah 47,739 ekar. Oalam tempoh setahun, pekebun kecil telah menggandakan jumlah penanaman. Kawasan yang dimiliki oleh mereka meningkat sekali ganda iaitu menjadi 7,578 ekar. Pantai Timur sekali lagi menunjukkan peningkatan sebanyak 3,147 ekar sekaligus menjadikan keluasan tanaman di kawasan itu menjangkau 7,446 ekar. lumlah tanaman di Pantai Barat pula meningkat kepada 29.799 ekar manakala kawasan lain seperti Sandakan, Pedalaman dan Kudat hanya menunjukkan sedikit peningkatan. 1(,

Pad a tahap ini, sebahagian besar kawasan tanaman getah kebanyakannya dimiliki oleh syarikat yang menerimajaminan dividen. Pada awalnya penanaman hanya tertumpu di Pantai Barat kerana kesesuaian tanahnya berbanding di Pantai Timur yang lebih sesuai untuk penanaman tembakau (terutamanya Lembah Segama). Pada tahun 1907, hanya satu per sepuluh getah ditanam di Pantai Timur tetapi menjelang pertengahan 191O-an,jumlah tersebut menunjukkan peningkatan yang ketara. Pad a tahun 192 I, Pantai Timur menunjukkan lebih daripada empat per sepuluh kawasan tanaman getah di Borneo Utara dan sebahagian besarnya dimiliki oleh pekebun kecil.

Oalam tempoh lapan tahun (19 I 2- I 920). hanya tiga buah syarikat sahaja yang telah ditubuhkan. Sebahagian besar syarikat yang terlibat awal dalam industri pula telah menghentikan operasinya dimana hanya 18 syarikat sahaja yang beroperasi pada tahun 192 I. Sejak pertengahan tahun 19 IO-an sebahagian besar perusahaan dimiliki oleh orang Eropah. pekebun kecil Cina dan pekebun kecil tempatan terutamanya di Pantai Barat. Pad a tahun 19 I 8. kawasan yang dimiliki oleh pekebun kecil ialah 3,850 ekar dan meningkat kepada 7.578 ekar pada tahun 19 I 9. Pad a masa ini, kawasan Beaufort merekodkanj~mlah keluasan tanaman pekebun kecil terbesar iaitu 4,199 ekar.17

Pada tahap ini. bekalan buruh masih banyak dipersoalkan tetapi masalah ini lebih meluas di Pantai Timur berikutan pembukaan kawasan penanaman secara besar-besaran. Oi Pantai Barat pula beberapa penempatan besar berpotensi sebagai sumber bekalan buruh untuk berkerja di estet-estet sekitarnya. Ini jelas apabila North Borneo Trading Company memilih tanah di Tuaran dan Tenghelan untuk membuka estet kerana dipengaruhi oleh penempatan orang Kadazan dan Bajau yang mungkin mampu mengurangkan pengimportan buruh dari China. Namun demikian. kadar kematian buruh yang tinggi menyebabkan sesetengah syarikat menghadapi kelemahan dalam operasi mereka. 1K

15 AIIII/wl Report Oil Agriculture For l'iIS. British North Borneo Administration Report l'iIS. Printed At The Government Printing Office: Sandakan. Supplement To The Official Gazette. him. 83.

If> AII/IlI,,1 Report (III Agriculture For 1'i19. British North Borneo Administration Report 1919. Printed At The Government Printing Office: Sandakan. Supplement To The Official Gazette. him. 85.

17 AIlIlt/,,1 Report Oil Agriculture For 1919. him. 85.

18 Voon Phin KeDng. Westel'/1 Rubber PllIl1tillg f:lllerprise ill Southeast Asi" 1876-1'}21. him. 114.

193



PLRKEMBANGAN INDUSTRI PENANAMAN GETAH DI BORNEO UTARA. l'!IS-1 941

1<) 18. kawasan tanaman mencapai 40,523 ekar termasuk milik pekebun kecil yang dianggarkan se luas 3,850 ekar. Pantai Timur menunjukkan jumlah peningkatan paling ketara iaitu meningkat kepada 4,2<)9 ekar. Pantai Barat juga menunjukkan peningkatan yang banyak dengan me ncatatkan jumlah kawasan 26,700 ekar. Manakala kaluasan tanaman getah di Pedalaman. Sandakan dan Kudat masing-masing 3,800 ekar, 3,462 ekar dan 2,626 ekar. 15

Pad a tahun 1919, jumlah kawasan yang ditanam ialah 47 ,739 ekar. Dalam tempoh setahun, pekebun kecil telah menggandakan jumlah penanaman. Kawasan yang dimiliki oleh mereka meningkat sekali ganda iaitu menjadi 7,578 ekar. Pantai Timur sekali lagi menunjukkan peningkatan sebanyak 3,147 ekar sekaligus menjadikan keluasan tanaman di kawasan itu menjangkau 7,446 ekar. lumlah tanaman di Pantai Barat pula meningkat kepada 29,7<)<) ekar manakala kawasan lain seperti Sandakan, Pedalaman dan Kudat hanya menunjukkan sediki t peningkatan.]('

Pada tahap ini, sebahagian besar kawasan tanaman getah kebanyakannya dimiliki oleh syarikat yang menerimajaminan dividen. Pad a awalnya penanaman hanya tertumpu di Pantai Barat kerana kesesuai an tanahnya berbanding di Pantai Timur yang lebih sesuai untuk penanaman tembakau (terutamanya Lembah Segama). Pada tahun 1907, hanya satu per sepuluh getah ditanam di Pantai Timur tetapi menjelang pertengahan 1910-an, jumlah tersebut menunjukkan peningkatan yang ketara. Pad a tahun 1921, Pantai Timur menunjukkan lebih daripada empat per sepuluh kawasan tanaman getah di Borneo Utara dan sebahagian besarnya dimiliki oleh pekebun kecil.

Dalam tempoh lapan tahun (19 12-1 920). hanya tiga buah syarikat sahaja yang telah ditubuhkan . Sebahagian besar syarikat yang terlibat awal dalam industri pula te lah menghentikan operasinya dimana hanya 18 syarikat sahaja yang beroperasi pad a tahun 1921. Sejak pertengahan tahun 1910-an sebahagian besar perusahaan dimiliki o leh orang Eropah, pekebun kecil Cina dan pekebun kecil tempatan terutamanya di Pantai Barat. Pada tahun 1918. kawasan yang dimiliki oleh pekebun kecil ialah 3,850 ekar dan meningkat kepada 7.578 ekar pad a tahun 1919. Pad a masa ini , kawasan Beaufort merekodkan j~mlah keluasan tanaman pekebun keciJ terbesar iaitu 4, 199 ekar. 17

Pada tahap ini. bekalan buruh masih ban yak dipersoalkan tetapi masalah ini lebih meluas di Pantai Timur berikutan pembukaan kawasan penanaman secara besar-besaran. Di Pantai Barat pula be be rap a penempatan besar berpotensi sebagai sumber bekalan buruh untuk berkerja di estet-estet sekitarnya. Ini jelas apabila North Borneo Trading Company memilih tanah di Tuaran dan Tenghelan untuk membuka estet kerana dipengaruhi oleh penempatan orang Kadazan dan Bajau yang mungkin mampu mengurangkan pengimportan buruh dari China. Namun demikian, kadar ke matian buruh yang tinggi menyebabkan sesetengah syari kat menghadapi kelemahan dal am operasi mereka. 1

K

15 Allllllal Report Oil Agri,.ullLlre For I'! I X. Briti sh North Bornco Admini stration Report 191 8. Printed At The Government Pri nting Office: Sandakan . Supp le ment To The Official Gazette. him. X3.

16 AllllulIl Report 011 Agricultu re For 1919. British North Borneo Administration Report 1919. Printed At T he Government Printing Office: Sandabn. Supplcment To T he Official Gazelle. him . 85.

17 Allllllal Report Oil Agriculture For 1919. him. 85.

18 Voon Phin Kcong. Westl'nI Rubber PIUlltillg Ellterprise ill Soullim st Asia 1876-1<;21. him. 114.

1<)3

MALAYSlA DAR! SEGI SEJARAH

CJD o

• Pantai Barat

s

,edalaman

Pantai Tilllur .. Peta 1: Taburan Kawasan Penanaman Getah di Borneo Utara pada tahun 1919

Kawasan yang ditoreh dan Eksport

Pada tahun 1915, aktiviti menoreh getah terus diperluaskan. Kawasan yang menunjukkan kematangan semua pokok pada ketika itu ialah 9,806 ekar berbanding hanya 3,936 ekar tahun sebelumnya. Secara puratanya jumlah kawasan yang ditoreh di kebanyakan estet ialah 4,300 ekar dan purata hasil susu getah ialah 299 Ib per ekar.19 Pada tahun 1918, kawastln yang boleh ditoreh sepenuhnya ialah 23,300 ekar. Ini menunjukkan pertambahan hampir 2,000 ekar berbanding tahun 1917 dan peningkatan ini amat memberangsangkan.20

Aktiviti menoreh sangat pesat dan meningkat secara mendadak dimana dalam tempoh setahun jumlah kawasan yang ditoreh meningkat kepada 29,970 ekar pada tahun 1919.21

Peningkatan ketara ini disebabkan oleh aktiviti penanaman yang memberangsangkan pada awal tahun 191O-an. Kewujudan ban yak syarikat perusahaan membolehkan semakin banyak kawasan dibuka lebih-lebih lagi di Pantai Timur yang sebelum ini tidak terlibat dengan industri.

Sementara itu, eksport juga semakin meningkat berikutan kebanyakan pokok yang ditanam pada akhir tahun 1900-an telah ditoreh. Pada tahun 1915, eksport getah Borneo Utara termasuk data yang dihantar oleh labatan Kastam kepada labatan Pertanian ialah sebanyak 1,050 tan berbanding 613 tan pada tahun 1914.22 Pada tahun 1917,jumlah

19 Annual Report on Agriculture For 19 15. hIm. 88. 20 Annual Report on Agriculture For 1918, hIm. 83. 21 Annual Report on Agricultllre For 19 19. hIm. 85. 22 Annual Report on Agriculture For 1915, him. 88.

194



MALAYSlA DAR! SEGI SEJARAH

CJD o

• Pantai Barat

s

,edalaman

Pantai Til11ur

~

Peta 1: Taburan Kawasan Penanaman Getah di Borneo Utara pada tahun 1919

Kawasan yang ditoreh dan Eksport

Pada tahun 1915, aktiviti menoreh getah terus diperluaskan. Kawasan yang menunjukkan kematangan semua pokok pada ketika itu ialah 9,806 ekar berbanding hanya 3,936 ekar tahun sebelumnya. Secara puratanya jumlah kawasan yang ditoreh di kebanyakan estet ialah 4,300 ekar dan purata hasil susu getah ialah 299 Ib per ekar. 19 Pada tahun 1918, kawas1m yang boleh ditoreh sepenuhnya ialah 23,300 ekar.lni menunjukkan pertambahan hampir 2,000 ekar berbanding tahun 1917 dan peningkatan ini amat memberangsangkan.20

Aktiviti menoreh sangat pesat dan meningkat secara mendadak dimana dalam tempoh setahun jumlah kawasan yang ditoreh meningkat kepada 29,970 ekar pada tahun 1919.21

Peningkatan ketara ini disebabkan oleh aktiviti penanaman yang memberangsangkan pada awal tahun 191O-an. Kewujudan banyak syarikat perusahaan membolehkan semakin banyak kawasan dibuka lebih-lebih lagi di Pantai Timur yang sebelum ini tidak terlibat dengan industri.

Sementara itu, eksport juga semakin meningkat berikutan kebanyakan pokok yang ditanam pada akhir tahun 1900-an telah ditoreh. Pada tahun 1915, eksport getah Borneo Utara termasuk data yang dihantar oleh labatan Kastam kepada labatan Pertanian ialah sebanyak 1,050 tan berbanding 613 tan pada tahun 1914.22 Pada tahun 1917,jumlah

19 Annual Report on Agriculture For 1915. him. 88. 20 Annual Report on Agriculture For 1918, him. 83. 21 Annual Report on Agriculture For 1919, him. 85. 22 Annual Report on Agriculture For 1915, him. 88.

194

PERKE~BAN(j;\N INDUSTRI PENANAMAN GETAH DI BORNEO UTARA, 1'115-1'141

eksport meningkat kepada 2,444 tan 2,593Y2 tan pada tahun 1918, lumlah ini menunjukkan peningkatan paling kecil kerana beberapa syarikat besar secara sukarela menghadkan pengeluaran bagi memberi sokongan kepada skim kawalan yang dilaksanakan oleh Persatuan Penanam Getah (Rubber Gm we r' s Association).21 Pada tahun 1919, eksport getah meningkat sebanyak 52% iaitu 8,823,422 Ib berbanding dengan 5,808,870 Ibs tahun sebelumnya. 24

Dalam fasa di antara tahun 1915 sehingga akhir 1920, syarikat-syarikat di Pantai Barat menjadi penyumbang terbanyak dalam pengeluaran dan eksport getah Borneo Utara. Misalnya, SekollU Rubber Company Limited telah mengeluarkan 144,3591bs pada tahun 1915 dan ianya meningkat berbanding tahun sebelumnya iaitu hanya 126,522 Ibs. 25

Membakut Rubber Limited pula menghasilkan 133,340 Ibs26 manakala Kimanis Rubber Limited merekodkan keluaran scbanyak 118,521Ibs. Bem~f()rt North Borneo Trust Limited pula mcnghasilkan 228,2161bs pada tahun 1915-1916 dan ianyadiperolehi daripada 91 ,250 batang pokok getah. Kualiti pengeluaran estet pada ketika ini sangat memuaskan dan bcrupaya mendapat harga tinggi di pasaran apabila kualiti 85% kepingan getah yang dihasilkan tergolong dalam gred pertamaY Sablas North Borneo Rubber Limited pula memulakan aktiviti menoreh pada tahun 1914-1915 dan meskipun kerja menoreh tergendala akibat kcmarau teruk (awal 1915), tetapi ia mampu menghasilkan 160,9531bs getah,2K

Keuntungan Syarikat dan Bayaran Semula Dividen

Bagi menggalakkan penanaman getah, kcrajaan telah mengeluarkan wang sebanyak £247,690 sehagai jaminan di viden dan pinjaman tambahan sebanyak £ 159,345 pada tahun 1915. Kcrajaan juga memegang perkongsian dengan pelhagai syarikat perusahaan berjumlah £268,353, Namun, pelaksanaan dasar ini tidak memberikan kesan positif kepada scmua syarikat pengusaha secara keseluruhannya, laminan dividen itu dibayar semula oleh syarikat-syarikat yang beroperasi kcpada kerajaan dan ini telah mengurangkan keuntungan mereka pada tahun 191O-an. Pada tahun 1920, jumlah eksport getah ialah sebanyak 4, 105 tan metrik dan menurun kepada 3,170 tan metrik pada tahun 1922.

Antara syarikat perusahaan yang beroperasi secara bebas daripada jaminan dividen ialah British North Borneo Tradinu Company. Syarikat ini telah menubuhkan beberapa buah estet antara tahun 1909 dan 1911 iaitu Bode (1909), Lamag (1910), Tuaran ( 1910), dan Tenghelan (1911). Kesemua estet ini bersama dengan estet Sekong mempunyai keluasan 8,389 ekar tctapi hanya 570 ekar ditanami getah pada tahun 1911. Pada tahun 1908, estet Sekong menjadi sebuah badan perdagangan bebas dimana 70% bahagiannya dipegang oleh syarikat induk (SBBU). Begitu juga dengan estet Bode dan Lamag yang

n Allllual Report O/l Agriculture For I'll g, him. H3. 24 Alllllwi Report Oil Agriculture For 191'1, hIm. 85. 25 BNBH, 16 Fehruari 1<,)16. him. 32.

26 Ihit!., hlm .. hlm .. 13-34. 27 BNBH, 16 Okto/Jer 1')16. him. IgO.

2H BNBH, 2 [)i.lclI1/Jcr 19/6, him. 211.

195



PERKEMIlANGAN INDUSTRI PENANAMAN GETAH DI BORNEO UTARA, 1'115- 1'141

eksport meningkat kepada 2,444 tan 2,593\12 tan pada tahun 1918, Jumlah ini menunjukkan peningkatan paling kecil kerana beberapa syarikat besar secara sukarela menghadkan pengeluaran bagi memberi sokongan kepada skim kawalan yang dilaksanakan oleh Persatuan Penanam Getah (Rubber Gm we r' s Association) .2.1 Pada tahun 1919. eksport getah meningkat sebanyak 52% iaitu 8,823,422Ib berbanding dengan 5,808,870 Ibs tahun sebelumnya. 2

.1

Dalam rasa di antara tahun 1915 sehingga akhir 1920, syarikat-syarikat di Pantai Barat menjadi penyumbang terbanyak dalam pengeluaran dan eksport getah Borneo Utara. Misalnya, SekorlK Rubber Company Limited telah mengeluarkan 144,359 Ibs pada tahun 1915 dan ianya meningkat berbanding tahun sebelumnya iaitu hanya 126,522 Ibs. 25

Membakut Rubber Limited pula menghasilkan 133,340 Ibs26 manakala Kimanis Rubber Limited merekodkan keluaran scbanyak 118,521Ibs. Beau/em North Borneo Trust Limited pula menghasilkan 228,2161bs pada tahun 1915-1916 dan ianyadiperolehi daripada 91 ,250 batang pokok getah. Kualiti pengeluaran estet pada ketika ini sangat memuaskan dan bcrupaya mendapat harga tinggi di pasaran apabila kualiti 85% kepingan getah yang dihasilkan tergolong dalam gred pertan1a. 27 Sablas North Borneo Rubber Limited pula memulakan aktiviti menoreh pada tahun 1914-1915 dan meskipun kerja menoreh tergendala akibat kemarau teruk (awal 1915), tetapi ia mampu menghasilkan 160,9531bs getah,2K

Keuntungan Syarikat dan Bayaran Semula Dividen

Bagi menggalakkan penanaman getah, kerajaan telah mengeluarkan wang sebanyak £247,690 sebagai jaminan di viden dan pinjaman tambahan sebanyak £ 159,345 pada tahun 1915. Kcrajaan juga memegang perkongsian dengan pelbagai syarikat perusahaan beljumlah £268,353 . Namun, pelaksanaan dasar ini tidak memberikan kesan positif kepada scmua syarikat pengusaha secara keseluruhannya, Jaminan divjden itu dibayar semula oleh syarikat-syarikat yang beroperasi kepada kerajaan dan ini telah mengurangkan keuntungan mereka pada tahun 191O-an. Pada tahun 1920, jumlah eksport getah ialah sebanyak 4,105 tan metrik dan menurun kepada 3, 170 tan metrik pada tahun 1922.

Antara syarikat perusahaan yang beroperasi secara bebas daripada jaminan dividen ialah British North Borneo Truding Company. Syarikat ini te1ah menubuhkan beberapa buah estet antara tahun 1909 dan 1911 iaitu Bode (1909), Lamag (1910), Tuaran ( 1910). dan Tenghelan (1911). Kesemua estet ini bersama dengan estet Sekong mempunyai keluasan 8,389 ekar tctapi hanya 570 ekar ditanami getah pada tahun 1911 . Pada tahun 1908, estet Sekong menjadi sebuah badan perdagangan bebas dimana 70% bahagiannya clipegang oleh syarikat induk (SBBU). Begitu juga dengan estet Bode dan Lamag yang

:23 !ll/l/lial Re{!{)1'1 fill AgriclIltlire For I'! I~, him. S3. 24 AIIIIIIlII RCJ'1I1'l 1111 AgrinillUrc For l'IIl) . him . ~5. 25 IlNlIH. 16 Felmlllri 19/6. him .. 1:2. 26 fllid .. hlm .. hlm .. 1.1-34. 17 lINBH. 16 OklOIJer 1CJ16. him. ISO. 2S IlNBH . .? Oisell1hcr 1916, him. 211.

195


diuruskan sepenuhnya oleh anak syarikat pada tahun 1910 dan menerimajaminan dividen daripada kerajaan untuk beberapa tahun.24

Wa1aupun kebanyakan syarikat menikmati keuntungan memberangsangkan selepas perang berakhir, namun keuntungan terse but tidak semuanya disimpan oleh syarikat pengusaha sebaliknya sebahagian daripadanya digunakan untuk membayar jaminan dividen kepada kerajaan. Misalnya. Sekong Rubber Company Limited yang menikmati keuntungan sebanyak £2,385 daripada 126,5221b getah pada tahun 1914 terpaksa membayar semulajaminan dividen tersebut.10 Pada tahun berikutnya, syarikat ini meraih keuntungan sebanyak £6,940 kerana pengeluarannya bertambah dan harga bersih sedikit meningkat. Walau bagaimanapun. kos pengeluaran yang ban yak terpaksa diganti oleh syarikat menyebabkan untung bersih berkurangan ditambah pula dengan pembayaran semula jaminan dividen.1l

Sementara itu, Tenom Rubber Company pula mencatatkan keuntungan sebanyak £14.240 pada tahun 1914. Namun begitu, kesemua keuntungan ini tidak dinikmati kerana terpaksa membayar jaminan dividen sebanyak 2Y2% daripadajumlah tersebut. 32 Pada tahun 1915, syarikat ini membayar semulajaminan dividen sebanyak 20% kemudian membawa £14,000 sebagai bayaran modal tahun berikutnya.11 Sementara itu. Membakut Rubber Limited menikmati keuntungan sebanyak £4,333 pada tahun 1915. Syarikat ini sebenarnya tidak lagi dibantu olehjaminan dividen pada tahun 1910-an sebaliknya terpaksa bergantung kepada keuntungan yang diperolehi.14 Manakala Bode Rubber Estate pula mendapat keuntungan sebanyak £1.120 pada 31 Disember 1914. Daripada jumlah itu, komisen sebanyak £872 telah dipotong dan baki yang tinggal hanya £247.15

Dalam masa yang sarna. Beaufort Borneo Rubber Company Limited telah membuat bayaran semula sebanyak £8,613 kepada kerajaan. J(, Marudu Rubber Limited pula mencatatkan keuntungan sebanyak £4.955 daripada 70,838 Ib hasil getah dan jaminan dividen yang dibayar semula ialah £2,355.17 Sementara itu. estet Sablas yang memulakan aktiviti penorehan pada tahun 1914-1915 tidak menikmati keuntungan yang ban yak akibat kemarau teruk melanda Borneo Utara pada awal 1915 sehingga estet tersebut hanya mampu menghasilkan 160,953 Ib getah.1H Tenom Rubber Company pula agak menderita kerana tidak mampu memberi perhatian dalam aktiviti ekonomi. Selepas membayar 20% jaminan dividen untuk tahun 19 I 5, syarikat ini memperuntukkan £ 14,000 pula untuk bayaran modal tahun berikutnya. Selain itu, jumlah upah yang tinggi untuk semua kakitangan termasuk buruh mencapai 40%.14

2lJ Yoon Phin Keong. Western Rubber Planting Enterprise in SOlltiJeast Asia 11176·1921, him. III. 30 BNBH, I Februari IlJ15. him. 23. 31 BNBH, 16 Februari IlJ16. him. 32. 32 BNBH, 1 Julai 1915. him. 127. 33 BNBH, 1 Februari 1917. him. 2R. 34 BNBH, 16 Februari 1916, him. 33-34. 3S BNBH, 16 Ogos 1916. him. 4. 36 BNBH, 16 Oktoher 1916. him. 180. 37 BNBH, 2 Discmbcr 1916. him. 210. 38 Ibid .. him. 2 I I. 39 BNBH, I Fchruari IlJl7, him. 28.

196




diuruskan sepenuhnya oleh anak syarikat pad a tahun 1910 dan menerima jaminan di viden daripada kerajaan untuk beberapa tahun. 2

"

Walaupun kebanyakan syarikat menikmati keuntungan memberangsangkan selepas perang berakhir, namun keuntungan terse but tidak semuanya disimpan oleh syarikat pengusaha sebaliknya sebahagian daripadanya digunakan lIntlik membayar jaminan dividen kepada kerajaan. Misalnya. Sekong Rubber Company Limited yang menikmati keuntungan sebanyak £2,385 daripada 126,522 Ib getah pada tahun 1914 terpaksa membayar semulajaminan dividen tersebut:10 Pada tahlln berikutnya, syarikat ini meraih keuntllngan sebanyak £6,940 kerana pengeillarannya bertambah dan harga bersih sedikit meningkat. Walau bagaimanapun, kos pengeluaran yang banyak terpaksa diganti oleh syarikat menyebabkan untung bersih berkurangan ditambah pula dengan pembayaran semula jaminan dividen.J '

Sementara itu, Tenom Rubber Company pula mencatatkan keuntungan sebanyak £14,240 pada tahun 1914. Namlln begitll, kesemua keuntungan ini tidak dinikmati kerana terpaksa membayar jaminan dividen sebanyak 2Wro daripadajumlah tersebut. 12 Pada tahun 1915, syarikat ini membayar semulajaminan dividen sebanyak 20% kemudian membawa £14,000 sebagai bayaran modal tahun berikutnya." Sementara itu, Mem.bakut Rubber Limited menikmati keuntllngan sebanyak £4,333 pada tahun 1915. Syarikat ini sebenarnya tidak lagi dibantu olehjaminan dividen pada tahun 1910-an sebaliknya terpaksa bergantllng kepada keuntungan yang diperolehi. J4 Manakala Bode Rubber Estate pula mendapat keuntungan sebanyak £ 1,120 pada 31 Disember 1914. Daripada jumlah itu, komisen sebanyak £872 telah dipotong dan baki yang tinggal hanya £247.15

Dalam masa yang sama, Beaufort Borneo Rubber Company Limited telah membuat bayaran semliia sebanyak £8,613 kepada kerajaan. 16 Marudu Rubber Limited pula mencatatkan kellntungan sebanyak £4,955 daripada 70,838 Ib hasil getah dan jaminan dividen yang dibayar semliia ialah £2,355. 17 Sementara itu, estet Sablas yang memulakan aktiviti penorehan pada tahun 1914-1915 tidak menikmati keuntungan yang banyak akibat kemarall terllk melanda Borneo Utara pada awal 1915 sehingga estet tersebut hanya mampu menghasilkan 160,953 Ib getah. JX Tenom Rubber Company pula agak menderita kerana tidak mampu memberi perhatian dalam aktiviti ekonomi. Selepas membayar 20% jaminan dividen lIntuk tahun 1915, syarikat ini memperllntukkan £ 14,000 pula untuk bayaran modal tahun beriklltnya. Selain itu, jumlah upah yang tinggi untuk semlla kakitangan termasuk buruh mencapai 40%.w

29 Voon Phin Keong, Wes/em Rubber Plan/ing En/erprise in SOIl/iIeas/ Asia 1876·1921, him. III. 30 BNBH, I Februari 1915. him. 23. 31 BNBH, 16 Februari 1916. him. 32. 32 BNBH, I Julai 1915. him. 127. 33 BNBH, I Februari 1917. him. 2lL 34 BNBH. 16 Februari 1916. him. 33-34. 35 BNBH. 16 Ogo, 1916. him. 4. 36 BNBH, 16 Oktober 1916. him. 180. 37 BNBH, 2 Discmbcr 1916. him. 210. 3g Ibid .. him. 211. 39 BNBH. I Fcbruari 1917. him. 28.

196

PERKEMBANGAN INDUSTRI PENANAMAN GETAH Dl BORNEO UTARA. 1915-1941

Perkembangan Getah dan Skim Kawalan, 1922-1941

Kemerosotan harga buat kali kedua berlaku sekitar penghujung tahun 1920. Selepas perang berakhir. keadaan harga getah di pasaran semakin stabil dan para pengusaha getah mampu menarik nafas lega. Namun begitu. harga pasaran jatuh lagi apabila ekonomi dunia sekali lagi meleset pada awal 1920-an dan keadaan ini menimbulkan kebimbangan. Oleh itu. pelbagai langkah diwujudkan bagi mengatasi masalah tersebut. Antara skim kawalan yang diwujudkan ialah Skim Sekatan Stevenson 1922, Kawalan Persatuan Penanam Getah 1930 dan Perjanjian Peraturan Getah Antarabangsa (IRRA) 1934. Langkah kawalan ini dijalankan secara berterusan sehinggalah lewat tahun 1930-an.

Skim Sekatan Stevenson 1922-1928

Pad a awal tahun 1920-an, kejatuhan harga getah berlaku sekali lagi menyebabkan keadaan perusahaan ini mencapai tahap yang paling membimbangkan. Harga getah di pasaran turun naik antara $0.115 dan $1.02 setiap paun dalam tempoh tahun 1914 sehingga tahun 1922. Terdapat be be rap a faktor yang menyebabkan keadaan harga getah misalnya serangan penyakit yang menyebabkan pokok-pokok getah di Brazil tidak mampu mengeluarkan hasil produktif.~() Perusahaan baru yang dimulakan oleh British dan Belanda di Tanah Melayu dan Hindia Timur Belandajuga menjadi penyebab kepada keadaan itu. Selain itu, kesan Revolusi Rusia (Oktober 1917) yang membuat getah sintetik (projek Bogtayr) daripada alkohol ethyl dan Treugolnik menyebabkan negara tersebut berjaya mengurangkan permintaan getah daripada British. Ini menyebabkan ban yak keluaran getah dunia menjadi beku dan lambakan stok semakin bertambah.

Pengeluar utama getah seperti Tanah Melayu, Ceylon, Hindia Timur Belanda, dan negeri Borneo menunjukkan kebimbangan serius memandangkan komoditi ini merupakan sumber ekonomi terpenting. Di Borneo Utara, segelintir pengusaha tidak lagi berupaya meneruskan perusahaan dengan modal sendiri melainkan hanya mengharapkan bantuan daripada kerajaan.41 Ketika industri ini sedang bergelut dengan masalah kejatuhan harga dan lambakan keluaran, kerajaan British mengambil inisiatif untuk mewujudkanjalan penyelesaian untuk menyiasat keadaan yang sedang berlaku dengan menubuhkan satu jawatankuasa.42 Pada tahun 1920, Persatuan Penanam Getah British telah menemui Winston Churchill (Setiausaha Kolonial British) untuk mendapatkan bantuan. Oleh itu, Churchill memulakan Majlis Penyiasat dengan ahlinya ialah Persatuan Penanam Getah dan dipengerusikan oleh Sir James Stevenson. Mereka sebulat suara menjadikan bad an ini sebagai satu rancangan untuk menstabilkan harga getah di pasaran dengan menghadkan

40 O. Warren. Hra~iI and the Struggle JfJl' Ruhher: A Stud,. in Environmental His/ory. Cambridge: Cambridge University Press. 1987. him. 105.

41 HNBH. Januari 1922. hIm. 13. 42 Kuat Kwai Fong. Pcrkembangan Ekonomi Ladang Oi Sabah 1881-1941. him. 293.

197



PERKEMBANGAN INDUSTRI PENANAMAN GETAH DI BORNEO UTARA. 1915-1941

Perkembangan Getah dan Skim Kawalan, 1922-1941

Kemerosotan harga buat kali kedua berlaku sekitar penghujung tahun 1920. Selepas perang berakhir. keadaan harga getah di pasaran semakin stabil dan para pengusaha getah mampu menarik nafas lega. Namun begitu. harga pasaran jatuh lagi apabila ekonomi dunia sekali lagi meleset pada awal 1920-an dan keadaan ini menimbulkan kebimbangan. Oleh itu, pelbagai langkah diwujudkan bagi mengatasi masalah tersebut. Antara skim kawalan yang diwujudkan ialah Skim Sekatan Stevenson 1922, Kawalan Persatuan Penanam Getah 1930 dan Perjanjian Peraturan Getah Antarabangsa (IRRA) 1934. Langkah kawalan ini dijalankan secara berterusan sehinggalah lew at tahun 1930-an.

Skim Sekatan Stevenson 1922-1928

Pad a awal tahun 1920-an, kejatuhan harga getah berlaku sekali lagi menyebabkan keadaan perusahaan ini mencapai tahap yang paling membimbangkan. Harga getah di pasaran turun naik antara $0.115 dan $1.02 setiap paun dalam tempoh tahun 1914 sehingga tahun 1922. Terdapat beberapa faktor yang menyebabkan keadaan harga getah misalnya serangan penyakit yang menyebabkan pokok-pokok getah di Brazil tidak mampu mengeluarkan hasil produktif. 41l Perusahaan baru yang dimulakan oleh British dan Belanda di Tanah Melayu dan Hindia Timur Belandajuga menjadi penyebab kepada keadaan itu . Selain itu, kesan Revolusi Rusia (Oktober 1917) yang membuat getah sintetik (projek Bogtayr) daripada alkohol ethyl dan Treugolnik menyebabkan negara terse but berjaya mengurangkan permintaan getah daripada British. Ini menyebabkan banyak keluaran getah dunia menjadi beku dan lambakan stok semakin bertambah.

Pengeluar utama getah seperti Tanah Melayu, Ceylon, Hindia Timur Belanda, dan negeri Borneo menunjukkan kebimbangan serius memandangkan komoditi ini merupakan sumber ekonomi terpenting. Oi Borneo Utara, segelintir pengusaha tidak lagi berupaya meneruskan perusahaan dengan modal sendiri melainkan hanya mengharapkan bantuan daripada kerajaan.41 Ketika industri ini sedang bergelut dengan masalah kejatuhan harga dan lambakan keluaran, kerajaan British mengambil inisiatif untuk mewujudkan jalan penyelesaian untuk menyiasat keadaan yang sedang berlaku dengan menubuhkan satu jawatankuasa.4~ Pada tahun 1920, Persatuan Penanam Getah British telah menemui Winston Churchill (Setiausaha Kolonial British) untuk mendapatkan bantuan. Oleh itu, Churchill memulakan Majlis Penyiasat dengan ahlinya ialah Persatuan Penanam Getah dan dipengerusikan oleh Sir James Stevenson. Mereka sebulat suara menjadikan bad an ini sebagai satu rancangan untuk menstabilkan harga getah di pasaran dengan menghadkan

40 O. Warren. Bra;:';/ 1I11d Ille Sirugg/e ./(JI' Ruh"u: A SitU/V ill Em'imlllttellia/ Hislll ry. Cambridge: Cambridge University Press. 1987, him. 105 .

41 BNBH. Januari 1922. him . 13. 42 Kuat Kwai Fong. Perkembangan Ekonomi Ladang Oi Sabah 1881-1941 . him. 293.

197


jumlah yang bolch dieksport oleh setiap wilayah pengeluar. Rancangan ini dilaksanakan mengikut Akta Stevenson dan Churchill bertanggungjawab mempengaruhi Parlimen British untuk meluluskannya sehingga menjadi satu enakmen pada bulan November 1922.

Pada tahun 1922, British memegang 72% saham daripada pengeluaran getah dunia manakala Amerika Syarikat menggunakan 7S% keluaran getah dunia. Dalam pada itu, kerajaan British masih membayar hutang perang kepada Amerika Syarikat dan perlu mendapatkan keuntungan dalam industri getah:B Belanda pula enggan menyertai Rancangan Stevenson kerana menganggap ia tidak berdasarkan falsafah dan mereka tidak mahu keuntungan dinikmati oleh British sahaja.44 Sebenarnya British melancarkan kaedah penyelesaian ini kerana bimbang mengenai kejatuhan industri tersebut akan menyebabkan hilangnya punca pendapatan memandangkan mereka merupakan pengeluar gctah terbesar dunia. Skim Sekatan Stevenson bukanlah langkah kawalan yang pertama dilaksanakan berhubung dengan masalah kemelesetan harga getah. Pada akhir tahun 1920, kerajaan British telahpun mengambil satu langkah untuk tujuan yang sarna dimana Persatuan Penanam Getah di Britain telah melaksanakan kawalan pengeluaran getah kepada 2S%. Namun begitu, rancangan ini tidak berjaya kerana sokongan yang lemah daripada sebahagian penanam.

Setiausaha Persatuan Penanam Getah, Frank G. Smith memaklumkan kepada ahlinya bahawa persatuan perlu mendapat persetujuan lebih 90% daripada keahlian untuk mengawal pengeluaran sebanyak 2S% bagi tempoh I November 1921 sehingga 31 Disember 1921. Tambahan pula, terdapat penanam bukan ahli persatuan di United Kingdom yang mewakili SO,OOO ekar tanaman memberikan sokongan terhadap polisi ini. Selain itu, sokongan besar juga diperolehi daripada ahli Persatuan Antarabangsa (International Association) di Hague, pemilik tempatan di Ceylon. Persatuan Pengeluar Getah dan Persatuan Penanam Jepun di Malaya. Surat pekeliling bertarikh 13 Disember 1920 dihantar kepada semua pihak yang memberikan sokongan (kecuali pemilik di Ceylon) untuk meletakkan tanggungjawab kawalan drastik kepada kebanyakan estet. 45 Walau bagaimanapun, langkah ini tidak memperlihatkan kesan kepada industri dan memaksa satu lagi skim kawalan di1aksanakan pada tahun 1922.

Umumnya, matlamat utama Skim Sekatan Stevenson adalah untuk meredakan kejatuhan harga getah akibat pengeluaran berlebihan46 di mana jumlah eksport yang dibenarkan untuk sesebuah negeri dikawal melalui penetapan kuota. Kuota yang dibenarkan untuk Borneo Utara ialah 60% daripada jumlah eksport sebelumnya. Namun akhbar British North Borneo Herald (BNBH) menyatakan bahawa kerjasama yang diberikan oleh syarikat-syarikat getah telah membantu meningkatkan eksport kepada 7S%.47 Setelah

43 The 1Ime Maga:ine "'Rubber Restricted". 7 May 1934. 44 Selain kedegilan Belanda untuk menyertai Skim Stevenson. terdapat juga halangan hebat yang datang daripada

pengeluar tempatan yang beroperasi di wilayah-wilayah pengeluar yang lain. Sementara ilu. di Amcrika Syarikat pembuat tayar, Harvey Firestone menunjukkan reaksi tidak puas hati terhadap akta yang dibuat olch Setiausaha Perdagangan. Herbert Hoover.

45 The New York limes, 26 Oktober 1921. 46 BNBH, "'Rubber Restriction", 16 Januari 1925. him. S. 47 Knat Kwai Fong. Pcrkembangan Ekonomi Ladang Di Sabah ISSI 1941. him. 295.

198




jumlah yang boleb dieksport oleh setiap wilayab pengeluar. Rancangan ini dilaksanakan mengikut Akta Stevenson dan Churchill bertanggungjawab mempengaruhi Parlimen British untuk meluluskannya sehingga menjadi satu enakmen pada bulan November 1922.

Pada tabun 1922, British memegang 72% sabam daripada pengeluaran getah dunia manakala Amerika Syarikat menggunakan 75 % keluaran getah dunia. Oalam pada itu, kerajaan British masih membayar hutang perang kepada Amerika Syarikat dan perlll mendapatkan keuntungan dalam industri getah.4' Belanda pula enggan menyertai Rancangan Stevenson kerana menganggap ia tidak berdasarkan falsafah dan mereka tidak mahu keuntungan dinikmati oleh British sahaja.44 Sebenarnya British melancarkan kaedah penyelesaian ini kerana bimbang mengenai kejatuban industri tersebut akan menyebabkan hilangnya punca pendapatan memandangkan mereka merupakan pengeluar getah terbesar dunia. Skim Sekatan Stevenson bukanlah langkah kawalan yang pertama dilaksanakan berhubung dengan masalah kemelesetan barga getah. Pada akhir tahun 1920, kerajaan British telahpun mengambil satu langkah untuk tujuan yang sama dimana Persatuan Penanam Getah di Britain telah melaksanakan kawalan pengeluaran getah kepada 25 %. Namun begitu, rancangan ini tidak berjaya kerana sokongan yang lemah daripada sebahagian penanam.

Setiausaha Persatuan Penanam Getah, Frank G. Smith memaklumkan kepada ahlinya bahawa persatuan perlu mendapat persetujuan lebih 90% daripada keablian untuk mengawal pengeluaran sebanyak 25% bagi tempoh I November 1921 sehingga 31 Oisember 1921. Tambahan pula. terdapat penanam bukan ahli persatuan di United Kingdom yang mewakili 50,OOOekartanaman memberikan sokongan terhadap polisi ini. Selain itu, sokongan besar juga diperolehi daripada ahli Persatuan Antarabangsa (International Association) di Hague, pemilik tempatan di Ceylon. Persatuan Pengeluar Getah dan Persatuan Penanam Jepun di Malaya. Surat pekeliling bertarikh 13 Oisember 1920 dihantar kepada semua pihak yang memberikan sokongan (kecuali pemilik di Ceylon) untuk meletakkan tanggungjawab kawalan drastik kepada kebanyakan estet.45 Walau bagaimanapun , langkah ini tidak memperlihatkan kesan kepada industri dan memaksa satu lagi skim kawalan di1aksanakan pada tahun 1922.

Umumnya, matlamat utama Skim Sekatan Stevenson adalah untuk meredakan kejatuhan barga getab akibat pengeluaran berlebiban46 di mana jumlah eksport yang dibenarkan untuk sesebuah negeri dikawal melalui penetapan bIota. Kuota yang dibenarkan untuk Borneo Utara ialah 60% daripada jumlah eksport sebelumnya. Namun akbbar British North Borneo Herald (BNBH) menyatakan bahawa kerjasama yang diberikan oleh syarikat-syarikat getah telah membantu meningkatkan eksport kepada 75%.47 Setelah

43 The 1imi' Mal?a:ine "Rubber Restricted". 7 M"y 1934. 44 Selain kedegilan Beland" untuk menyertai Skim Stevenson. terd"p"t juga hal"ngan hebat yang datang daripada

pengcluar tempatan y"ng bcroperasi di wilayah-wilayah pengeluar yang lain. Sement"ra itu. di Amerika Syarikat pembuat tayar. Harvey Firestone menunjukbn reaksi tidak puas hati terhadap akt" yang dibuat oleh Setiausaha Perdagangan, Herbert Hoover.

45 The New York 7imes, 26 Oktober 1921. 46 BNBH. "Rubber Restriction". 16 hnuari 1925. him. S. 47 Kuat Kwai Fong. Pcrkembangan Ekonomi Ladang Di Sabah ISRI - I'!41. him. 295.

198


skim dilaksanakan, berlaku sedikit perubahan dalam pasaran getah, Pad a tahun 1923, stok getah di London dikurangkan sebanyak 12,500 tan dan sekurang-kurangnya 30,000 tan telah dikurangkan pada tahun 1924, Kesan skim kawalan ini amat dirasakan dan ia merupakan langkah pertama yang berjaya mengurangkan lebihan tidak dikehendaki (unwanted surplus),4X Semua pihak yang menyertai skim ini berjaya mengurangkan hutang dan keuntungan sedikit meningkat44

Skim ini agak berjaya namun masalah timbul apabila pekebun kecil tidak mematuhi peraturan skim dan negara penanam besar seperti Hindia Timur Belanda tidak memberi sokongan, Skim Stevenson tergugat kerana kebanjiran getah yang dihasilkan oleh pekebun kecil Hindia Timur Belanda memberi kesan negatifkepada pasaran, Tambahan pula, pekebun kecil tidak perlu menampung kos pengurusan dan pengeluaran tinggi kerana mereka mempunyai kemahiran dan pengalaman menoreh yang diperolehi ketika berkerja dengan estet-estet besar, Majoriti pengusaha dan pemegang saham getah di Hindia Timur Belanda tidak menerima kenyataan yang terkandung dalam skim,50 Akibatnya, negeri-negeri peserta menghadapi masalah kerana negara yang tidak menyertai skim terus menerus membuat pengeluaran tanpa kawalan,51

Pad a tahun 1925 kerajan British di Tanah Melayu terus mempertahankan Skim Stevenson dan menyatakan bahawa ia akan terus beroperasi sehingga tugasannya selesai, Secara mutlaknya, skim ini tidak bimbang untuk terus beroperasi walaupun terdapat propaganda atau campur tangan daripada pihak-pihak tertentu,52 Sementara itu, Pengerusi Persatuan Penanam Getah, Eric Miller menyatakan bahawa pengalaman selama dua tahun skim itu dilaksanakan mengajar tentang keadilan dan juga merupakan alat pengukur mengenai trend pasaran yang tidak dapat dibayangkan selama ini,53 Kebanyakan pengusaha ladang pula percaya bahawa skim ini mampu memperbaiki harga pasaran dan dianggap sebagai penyelamat kepada industri getah yang hampir tidak bergerak untuk tempoh beberapa ketika, Oleh itu, skim ini terus beroperasi dalam beberapa tahun lagi sebelum ditamatkan pada tahun 1928 selepas kerajaan British melakukan siasatan terperinci mengenainya,54 Ketika skim ditamatkan, eksport getah Borneo Utara ialah 6,698 tan dengan jumlah keluasan tanaman sebanyak 96,037 ekar,55

48 BNBH, "Improving Rubber Prospects" 16 Februari 1925, hIm. 3l. 49 BNBH. "Stevenson Scheme Benefits", 2 Fcbruari 1925, hIm. 2l. 50 BNBH, "Defence of Stevenson Scheme", 16 Februari 1925, hIm. 32. 51 McFadyean, Andrew, 71,e Historr o{Ruhher Rel(u/ation 1934-43. London: O. Allen & Unwin for the International

Rubber Regulation Comitee, 1944, hIm. 80. 52 BNBH, "Stevenson Scheme Benefits", 2 Februari 1925. hIm. 2l. 53 BNBH, "For Stability in Rubber", 2 Mac 1925, him. 38. 54 Jika Skim Stevenson tents beroperasi, negara-negara peserta akan mengalami lebih banyak kerugian danjurang

perbezaan diantara mereka dengan pengusaha di negara-negara yang tidak menyertai skim akan bertambah. 01eh itu, apabila negara bukan peserta menikmati faedah daripada pelaksanaan skim ini, maka adalah lebih baik jika ia ditamatkan sahaja. Pengumuman penamatan skim ini dilakukan oleh Perdana Menteri Britain pada bulan April 19n. Lihat Kuat Kwai Fong, Perkembangan Ekonomi Ladang Di Sabah 1881-1941, hIm. 299.

55 Ihid .. hIm. 299.

199



PERKEMBANGAN INDUSTRI PENANAMAN GETA H DI BORNEO UTARA, 1915-1941

skim dilaksanakan, berlaku sedikit perubahan dalam pasaran getah, Pad a tahun 1923, stok getah di London dikurangkan sebanyak 12,500 tan dan sekurang-kurangnya 30,000 tan telah dikurangkan pada tahun 1924, Kesan skim kawalan ini amat dirasakan dan ia merupakan langkah pertama yang berjaya mengurangkan lebihan tidak dikehendaki (unwanted surplus),"X Semua pihak yang menyertai skim ini berjaya mengurangkan hutang dan keuntungan sedikit meningkat"4

Skim ini agak berjaya namun masalah timbul apabila pekebun kecil tidak mematuhi peraturan skim dan negara penanam besar seperti Hindia Timur Belanda tidak memberi sokongan, Skim Stevenson tergugat kerana kebanjiran getah yang dihasilkan oleh pekebun kecil Hindia Timur Belanda memberi kesan negatif kepada pasaran, Tambahan pula, pekebun kecil tidak perlu menampung kos pengurusan dan pengeluaran tinggi kerana mereka mempunyai kemahiran dan pengalaman menoreh yang diperolehi ketika berkerja dengan estet-estet besar. Majoriti pengusaha dan pemegang saham getah di Hindia Timur Belanda tidak menerima kenyataan yang terkandung dalam skim,50 Akibatnya, negeri-negeri peserta menghadapi masalah kerana negara yang tidak menyertai skim terus menerus membuat pengeluaran tanpa kawalan,51

Pad a tahun 1925 kerajan British di Tanah Melayu terus mempertahankan Skim Stevenson dan menyatakan bahawa ia akan terus beroperasi sehingga tugasannya selesai, Secara mutlaknya, skim ini tidak bimbang untuk terus beroperasi walaupun terdapat propaganda atau campur tangan daripada pihak-pihak tertentu,52 Sementara itu, Pengerusi Persatuan Penanam Getah. Eric Miller menyatakan bahawa pengalaman selama dua tahun skim itu dilaksanakan mengajar tentang keadilan dan juga merupakan alat pengukur mengenai trend pasaran yang tidak dapat dibayangkan selama ini.53 Kebanyakan pengusaha ladang pula percaya bahawa skim ini mampu memperbaiki harga pasaran dan dianggap sebagai penyelamat kepada industri getah yang hampir tidak bergerak untuk tempoh beberapa ketika. Oleh itu, skim ini terus beroperasi dalam be be rap a tahun lagi sebelum ditamatkan pada tahun 1928 selepas kerajaan British melakukan siasatan terperinci mengenainya.5" Ketika skim ditamatkan, eksport getah Borneo Utara ialah 6,698 tan dengan jumlah keluasan tanaman sebanyak 96,037 ekar.55

4R BNBH. " Improving Rubber ProspcCIS" 16 Fcbruari 1925, him. 31. 49 BNBH. "Stevcnson Scheme Benefits", 2 Februari 1925, him. 21. 50 BNBH. "Defence of Stevcnson Schcme", 16 Februari 1925, him. 32. 51 McFadyean, Andrew, 71le Historr 'ifRu!Jber Rellulotion 1934·43. London: G. Allen & Unwin for the lnlernational

Rubber Regulalion Comilee, 1944. him. RO. 52 BNBH. "Stevenson Schemc Benefits", 2 Februari 1925. him. 21. 53 BNBH, "For Stability in Rubber", 2 Mac 1925, him. 38. 54 Jib Skim Stevenson lenlS beroperasi . ncgara-negara peserta akan mengalami lebih banyak kerugian dan jurang

perbczaan dian tara mercka dengan pengusaha di negara-negara yang tidak menyertai skim akan bcrtambah. Oleh itu, apabila negara bukan peserta menikmati faedah daripada pelaksanaan skim ini, maka adalah lebih baik jika ia ditamatkan sahaja. Pengum uman penamatan skim ini dilakukan oleh Perdana Menteri Britain pada bulan April 19n. Lihat Kuat Kwai Fong, Pcrkembangan Ekonomi Ladang Oi Sabah 1881 - 1941, him. 299.

SS fhid .. him. 299.

199


Usaha Kawalan Persatuan Penanam Getah Borneo Utara

Keadaan pasaran yang dibanjiri pengeluaran getah dan harga rendah menyebabkan Persatuan Penanam Getah Borneo Utara dengan kerjasama kerajaan melaksanakan kawalan pengeluaran iaitu pemberhentian penorehan sepanjang bulan Mei 1930. Kawalan ini bukanlah bersifat menyeluruh, tetapi merupakan satu langkah memperlahankan pengeluaran berikutan keadaan harga pasaran yang tidak menentu selain mengelak pembaziran keluaran. Pada II April 1930, Setiausaha Persatuan Penanam Getah, Frank G. Smith telah menyatakan mengenai skim tersebut khusus untuk Persatuan Penanam Getah (The Rubber Growers Association). Lebih daripada separuh ahli persatuan setuju menerima skim itu dan ianya akan beroperasi dalam masa yang ditetapkan. Oalam mesyuarat tahunan persatuan, pengerusinya menyatakan bahawa skim ini telah mendapat tindak balas luar biasa daripada pengeluar getah di seluruh dunia. Pengeluar di United Kingdom memberi sokongan sebanyak 90% manakala pengeluar di Hindia Timur Belanda menunjukkan sokongan sebanyak 91 % dan 79% dari Tanah Melayu.sr,

Selain itu, sedikit sokongan juga diterima daripada penanam di Indochina manakala tindak balas daripada syarikat Eropah yang beroperasi di Ceylon amat sedikit walaupun jumlah keluaran negara itu tidak memberi kesan yang besar kepada pengeluaran getah dunia. Satu perkara yang amat memeranjatkan ialah tindak balas daripada pengeluar di Tanah Melayu yang merupakan pengeluar terbesar di Asia (pengeluaran tahunan 78,000 tan). Walaupun mendapat sokongan daripada pelbagai pihak di peringkat antarabangsa, namun kerajaan peflu merujuk kepada para pengusaha di Borneo Utara sendiri. Oleh itu, kakitangan kerajaan yang bertugas di setiap bahagian ditugaskan untuk mendapatkan tindak balas daripada pengusaha terlibat. Selepas kakitangan kerajaan mengambil kenyataan daripada pengusaha getah, maklumat baru yang diperolehi harus dihantar kepada kerajaan bagi memudahkan skim ini dilaksanakan.

Pad a 16 April 1930, Pemangku Residen di pedalaman memaklumkan kepada kerajaan bahawa sesiapa yang mengusahakan getah di Pedalaman akan dipanggil untuk berjumpa dengan Residen serta ahli-ahlinya pada 15 dan 16 April 1930. Mereka dikehendaki menyokong pemberhentian penorehan itu kerana peke bun kecil di Tenom dan Pantai Barat telahpun menunjukkan sokongan. Oi Tenom, pemimpin Cina dan tempatan yang terlibat sebagai pekebun kecil telah menemui Pegawai Daerah dan menyatakan persetujuan mereka terhadap skim yang dirancang. Surat untuk memastikan persetujuan mereka telah dihantar kepada pengurus estet Melalap dan estet Sapong tetapi kedua-duanya dikehendaki untuk memberikan keterangan Iisan kepada Pegawai Daerah. 57

Pada 17 April 1930, Pemangku Setiausaha telah mengirimkan surat kepada gabenor Borneo Utara iaitu A.F. Richards mengenai kawalan pengeluaran getah. Belial! menyatakan telah menerima surat daripada Persatuan Penanam Getah yang menyokong skim ini dan

56 S/F 1456C, Surat MaklUlnan Setiausaha Kerajaan. Frank G. Smith kepada Pengamh Uru.HlII S\'arikat Berpiagam Borneo Utara (SBBU) vang heralamat di 17, St He/clI's Place E.C.3. bcrtarikh II April 1930.

57 S/F 1456C. (R.O.I. Contidcn 3/30). Surat sufit. Pemangku Resid"" Ba!wgiall Pedalall/oll kel'odo !Jiila" kerajaall di Sandakan. Pejabat Residcn Pedalaman. Kcningau. It) April 1930.

200




Usaha Kawalan Persatuan Penanam Getah Borneo Utara

Keadaan pasaran yang dibanjiri pengeluaran getah dan harga rendah menyebabkan Persatuan Penanam Getah Borneo Utara dengan kerjasama kerajaan melaksanakan kawalan pengeluaran iaitu pemberhentian penorehan sepanjang bulan Mei 1930. Kawalan ini bukanlah bersifat menyeluruh , tetapi merupakan satu langkah memperlahankan pengeluaran berikutan keadaan harga pasaran yang tidak menentu selain mengelak pembaziran keluaran. Pada II April 1930, Setiausaha Persatuan Penanam Getah, Frank G. Smith telah menyatakan mengenai skim tersebut khusus untuk Persatuan Penanam Getah (The Rubber Growers Association). Lebih daripada separuh ahli persatuan setuju menerima skim itu dan ianya akan beroperasi dalam masa yang ditetapkan. Oalam mesyuarat tahunan persatuan, pengerusinya menyatakan bahawa skim ini telah mendapat tindak balas luar biasa daripada pengeluar getah di seluruh dunia. Pengeluar di United Kingdom memberi sokongan sebanyak 90% manakala pengeluar di Hindia Timur Belanda menunjukkan sokongan sebanyak 91 % dan 79% dari Tanah MelayuY'

Selain itu, sedikit sokongan juga diterima daripada penanam di Indochina manakala tindak balas daripada syarikat Eropah yang beroperasi di Ceylon amat sedikit walaupun jumlah keluaran negara itu tidak memberi kesan yang besar kepada pengeluaran getah dunia. Satu perkara yang amat memeranjatkan ialah tindak balas daripada pengeluar di Tanah Melayu yang merupakan pengeluar terbesar di Asia (penge luaran tahunan 78,000 tan) . Walaupun mendapat sokongan daripada pelbagai pihak di peringkat antarabangsa. namun kerajaan perlu merujuk kepada para pengusaha di Borneo Utara sendiri. Oleh itu, kakitangan kerajaan yang bertugas di setiap bahagian ditugaskan untuk mendapatkan tindak balas daripada pengusaha terlibat. Selepas kakitangan kerajaan mengambil kenyataan daripada pengusaha getah, maklumat baru yang diperolehi harus dihantar kepada kerajaan bagi memudahkan skim ini dilaksanakan.

Pada 16 April 1930, Pemangku Residen di pedalaman memaklumkan kepada kerajaan bahawa sesiapa yang mengusahakan getah di Pedalaman akan dipanggil untuk berjumpa dengan Residen serta ahli-ahlinya pada 15 dan 16 April 1930. Mereka dikehendaki menyokong pemberhentian penorehan itu kerana pekebun kecil di Tenom dan Pantai Barat telahpun menunjukkan sokongan. Oi Tenom, pemimpin Cina dan tempatan yang terlibat sebagai pekebun kecil telah menemui Pegawai Daerah dan menyatakan persetujuan mereka terhadap skim yang dirancang. Surat untuk memastikan persetujuan mereka telah dihantar kepada pengurus estet Melalap dan estet Sapong tetapi kedua-duanya dikehendaki untuk memberikan keterangan lisan kepada Pegawai Daerah. S7

Pada 17 April 1930, Pemangku Setiausaha telah mengirimkan surat kepada gabenor Borneo Utara iaitu A.F. Richards mengenai kawalan pengeluaran getah. Beliau menyatakan telah menerima surat daripada Persatuan Penanam Getah yang menyokong skim ini dan

56 S/F 1456C, Sural Male/ullla/1 Seliau-'lIho Kerajoll/1. Frallk G. Smilh kel'adll Pellgllm" UruWII Smrikllt Berpiagal11 Bomeo Utara (SBBU) rang baalamat di 17. St Helell"s Plac,' E.C.3. bcrtarikh II Arril ll) lO.

57 S/F 1456C. (R.O.I. Contidcn 3/30). SlIral slIlit. Pemangku Residen Balli/gillll Pei/alllnwlI k"l'"d" Ili/lilk k<'rajaan di Sandakllll. Pejabat Residen Pedalaman. Kcningau. I n April 1930.

200


ianya telah diterima daripada pelbagai pengeluar. Hanya tiga syarikat yang tidak bersetuju untuk mengikuti skim iaitu The North Borneo Rubber Limited, The Borneo Para Rubber Company Limited dan Lahad Datu Cultuur Maatschappij. Ketiga-tiga syarikat ini menyatakan bahawa mereka secara sukarela menerima kesan daripada kawalan "penggiliran merehatkan pokok" pada tahun I 928 5X dan oleh sebab itulah mereka tidak setuju untuk menyertai skim tersebut. Bode Rubber Estate juga tidak menunjukkan sokongan terhadap skimini.

Pemangku Residen menyatakan agak sukar untuk berhadapan dengan keengganan itu dan sukar untuk mengurangkan tekanan estet yang dimiliki oleh orang Eropah yang mengambil bahagian dalam skim. Oleh itu, adalah lebih baik jika pegawai dibenarkan mengambil bahagian selanjutnya dalam organisasi skim tersebut.59 Dalam pada itu, Pemangku Residen juga telah memaklumkan Setiausaha Kerajaan bahawa satu perjumpaan telah diadakan di Chinese Chamber of Commerce Building, Sandakan dan dipengerusikan oleh FW. Pinnock. Dalam perjumpaan tersebut, satu keputusan telah dicapai yang mana semua pengusaha getah di Sandakan bersetuju untuk menyokong skim terse but.

Di Tawau, hanya pekebun kecil seperti Wing Woo Cheong sahaja yang bersetuju menyertai skim ini. Residen Tawau memaklumkan kepada Setiausaha Kerajaan di Sandakan bahawa Pegawai Daerah Lahad Datu menyatakan ejen pengurusan Lower Segama Rubber Estate telah menerima arahan daripada Lembaga Getah untuk meneruskan penorehan pada bulan Mei. Pengurus Lahad Datu Cultuur Maatschappij pula bercadang untuk terus menoreh sehingga arahan bertentangan diterima.(>l

Terdapat juga beberapa syarikat yang tidak menunjukkan kerjasama misalnya North Borneo State Rubber, Beaufort Estate dan Trewalk Estate, Walaupun pekebun kecil sebulat suara menyokong skim ini namun pemilik yang bergantung sepenuhnya kepada hasil getah untuk meneruskan hidup dikecualikan untuk menyertainya. Sementara itu, sebanyak 72 keluarga Cina di bahagian Utara telah bersetuju untuk menghentikan penorehan meskipun kebanyakannya hanya memiliki kawasan penanaman yang keciL61 Hasil daripada sokongan-sokongan yang diperolehi, skim pemberhentian menoreh dilaksanakan sepanjang bulan Mei 1930, Ia berjalan selama satu bulan dan tidak menunjukkan kesan yang membanggakan kerana tidak dapat meningkatkan semula harga, Namun begitu. ianya telah membantu mengurangkan bekalan getah yang dikeluarkan oleh Borneo Utara pada waktu itu.

5R S/F 1457C (G.S.O. No. 572130. Sheet No. 2(5). Sliral Pernan!!ku Seriausaha kepada Cabenor Borneo Ulara, A.F Richards. hertajuk Kawalan Pengeluaran Getah (Rislriction of Rubber Output), 17 April 1930.

59 S/F 1456C (R.O.S 129/30). Sliral Pemallgku Residell kepada Seliallsaha Kerajaan di Salldakan. Pejabat Residen. Sandakan, 28 April 1'!30.

hO S/F 1456C (R.7. 115/30), Sural Residell Tawllll kepada Seliausaha Kerajaall £Ii Sundakan, Pejabat Residen Tawau. 1st Mei 1930.

hi S/F 194. (G.S.O. No. 572/30 Sheet No.4), Kerlas Minil Seliausaha Kerajaan, 30 April 1930.

201



I'ERKEMBAN(lAN INDUSTRI PENANAMAN GETAH DI BORNEO UTARA, 1915-1941

ianya telah diterima daripada pelbagai pengeluar. Hanya tiga syarikat yang tidak bersetuju untuk mengikuti skim iaitu The North Borneo Rubber Limited, The Borneo Para Rubber Company Limited dan Lahad Datll ClI/tulIr Maatschappij. Ketiga-tiga syarikat ini menyatakan bahawa mereka secant sukarela menerima kesan daripada kawalan "penggiliran merehatkan pokok" pada tahun I 928 5X dan oleh sebab itulah mereka tidak setuju untuk menyertai skim terse but. Bode Rubber Estate juga tidak menunjukkan sokongan terhadap skimini.

Pe mangku Residen menyatakan agak sukar untuk berh adapan dengan keengganan itu dan sukar untuk mengurangkan tekanan estet yang dimiliki oleh orang Eropah yang mengambil bahagian dalam skim. Oleh itu, adalah lebih baik jika pegawai dibenarkan mengambil bahagian selanjutnya dalam organisasi skim tersebut,59 Dalam pada itu , Pemangku Residen juga telah memaklumkan Setiausaha Kerajaan bahawa satu perjumpaan telah diadakan di Chinese Chamber of Commerce Building, Sandakan dan dipengerusikan oleh FW. Pinnock. Dalam peljumpaan tersebut, satu keputusan telah dicapai yang mana semua pengusaha getah di Sandakan bersetuju untuk menyokong skim terse but.

Di Tawau, hanya pekebun kecil seperti Wing Woo Cheong sahaja yang bersetuju menyertai skim ini . Residen Tawau memaklumkan kepada Setiausaha Kerajaan di Sandakan bahawa Pegawai Daerah Lahad Datu menyatakan ejen pengurusan Lower Segama Rubber Estate telah menerima arahan daripada Lembaga Getah untuk meneruskan penorehan pada bulan Mei. Pengurus Lahad Datu Cultullr Maatschappij pula bercadang untuk terus menoreh sehingga arahan bertentangan diterima.60

Terdapat juga beberapa syarikat yang tidak menunjukkan kerjasama misalnya North Borneo State Rubher, Beaufort Estate dan Trewalk Estate, Walaupun pekebun kecil sebulat suara menyokong skim ini namun pemilik yang bergantung sepenuhnya kepada hasil getah untuk meneruskan hidup dikecualikan untuk menyertainya. Sementara itu. sebanyak 72 keluarga Cina di bahagian Utara telah bersetuju untuk menghentikan penorehan meskipun kebanyakannya hanya memiliki kawasan penanaman yang keciL61 Hasil daripada sokongan-sokongan yang diperolehi, skim pemberhentian menoreh dilaksanakan sepanjang bulan Mei 1930, Ia berjalan selama satu bulan dan tidak menunjukkan kesan yang membanggakan kerana tidak dapat meningkatkan semula harga. Namun begitu, ianya telah membantu mengurangkan bekalan getah yang dikeluarkan oleh Borneo Utara pada waktu itu .

5R S/F 1457e. (G.S.O. No. 572/30. Shect No. 265). Surat Pemallgku S,'tiausaha k,'pada Gabenor Borneo Utara, A.f: Riclulfl!s. nenajuk Kawalan Pcngel uaran Getah (Ristriction of Rubber Output), 17 April 1930.

59 S/F 14S6e. (R. O.S 129/30). Surat Pemallgku Residel1 kepada SetiaL/saha Kerajaal1 di Salldakal1. Pejabat Residen. Sandakan , 28 April 1930.

(,0 S/F 1456e. (R.7. 115/30). Surat Residen Tawilu kepada Serial/saha Kerajaal1 di Salldakall , Pejabat Residen Tawau. 1st Mei 1930.

61 S/F 194. ((I.s.O. No. 572/3(1 Shcct No. 4), Kerto.\' Mil/i t Se tiau.\'aha Kerajaofl. 30 April 1930.

201


Perjanjian Peraturan Getah Antarabangsa (International Rubber Regulation Agreement -IRRA)

Pada tahun 1929, kejatuhan harga berlaku lagi dan ianya berpanjangan sehingga memberi tamparan hebat kepada para pengusaha di Borneo Utara. Pad a masa ini, mereka hanya mengharapkan supaya skim kawalan lain dilaksanakan bagi meredakan kekecewaan terhadap skim sebelum ini. Pada tahun 1934, satu skim diwujudkan untuk mengatasi masalah tersebut iaitu Perjanjian Peraturan Getah Antarabangsa (International Rubber Regulation Agreement - IRRA). Skim ini memperuntukkan kuota as as untuk mengembalikan harga seperti sebelum jatuh. Pekebun kecil juga menderita sepanjang tempoh kejatuhan harga tetapi tidak sebanding estet-estet besar yang memperuntukkan kos pengeluaran tinggi. Apabila rundingan dimulakan untuk mewujudkan skim ini, perhatian mula diberikan kepada pekebun ked!. Namun begitu, apabila skim dirangka pada lun 1934, keluaran pekebun kecil dikawal sehingga mencapai purata 50%. Oleh itu, skim kawalan tersebut menjadi kurang popular pada awal 1935.62

Bagi mengatasi masalah kejatuhan harga, kuota asas ditetapkan untuk jumlah tanaman dan eksport yang dibenarkan. Kuota ini terbahagi kepada dua iaitu "as as tetap" (purata eksport akan termasuk dalam tahun 1929-1932) dan "tambahan kepada as as tetap" (skala kawasan penanaman yang dibenarkan dalam tempoh 1921-1931). Hasil kuota asas untuk Borneo Utara bagi setiap lima tahun adalah seperti berikut:-

ladual 1: Kuota as as yang ditetapkan untuk Borneo Utara dalam masa lima tahun

Tahun Asas Tetap Tambahan kepada Jumlah (Tan)

(Tan) Asas Tetap (Tan)

1934 6,525 5,475 12,CXXl

1935 6,525 6,475 13,CXXl

1936 6,525 7,475 14,CXXl

1937 6,525 8,975 15,500

1938 6,525 9,975 16,500

Sumber: SIF 1455C, (G.S.O. No. 00151) Memorandum Sulit bertajuk "North Borneo Claim for Additional Rubber Quota Recopitulated and Reconsider in the Light of the Decisions Taken on the 20th November by the International Rubber Regulation Committee", hIm 2.

62 S/F 1455C. (G.S.O. No. 00151) Memorandum Sufit bertajuk "North Borneo Claim.li!Y Additional Rubber Quota Recopitulated and Reconsider in the Light of the Decisions Taken Oil the 20th NOl'emher bv the [ntemational Rubber Regulation Committee", hIm. 2.

202




Perjanjian Peraturan GetahAntarabangsa (International Rubber Regulation Agreement -IRRA)

Pad a tahun 1929, kejatuhan harga berlaku lagi dan ianya berpanjangan sehingga memberi tamparan hebat kepada para pengusaha di Borneo Utara. Pad a masa ini, mereka hanya mengharapkan supaya skim kawalan lain dilaksanakan bagi meredakan kekecewaan terhadap skim sebelum ini. Pada tahun 1934, satu skim diwujudkan untuk mengatasi masalah tersebut iaitu Perjanjian Peraturan Getah Antarabangsa (International Ruhber Regulation Agreement - IRRA). Skim ini memperuntukkan kuota asas untuk mengembalikan harga seperti sebelum jatuh. Pekebun kecil juga menderita sepanjang tempoh kejatuhan harga tetapi tidak sebanding estet-estet besar yang memperuntukkan kos pengeluaran tinggi. Apabila rundingan dimulakan untuk mewujudkan skim ini, perhatian mula diberikan kepada pekebun kecil. Namun begitu, apabila skim dirangka pada Jun 1934, keluaran pekebun kecil dikawal sehingga mencapai purata 50%. Oleh itu, skim kawalan tersebut menjadi kurang popular pada awal 1935.62

Bagi mengatasi masalah kejatuhan harga, kuota asas ditetapkan untuk jumlah tanaman dan eksport yang dibenarkan. Kuota ini terbahagi kepada dua iaitu "as as tetap" (purata eksport akan termasuk dalam tahun 1929-1932) dan "tam bah an kepada asas tetap" (skala kawasan penanaman yang dibenarkan dalam tempoh 1921-1931). Hasil kuola asas untuk Borneo Utara bagi setiap lima tahun adalah seperti berikut:-

ladual I: Kuota as as yang ditetapkan untuk Borneo Utara dalam mas a lima tahun

Tahun Asas Tetap Tambahan kepada Jumlah (Tan)

(Tan) Asas Tetap (Tan)

1934 6,525 5,475 /

12,CXXl

1935 6,525 6,475 13,CXXl

1936 6,525 (' 7,475 14,(XXl

1937 6,525 8,975 15,500

1938 6,525 9,975 16,500

Sumber: SIF 1455C, (G.S.O. No. 00 151) Memorandum Sulit bertajuk "North Borneo Claim for Additional Rubber Quota Recopitulated and Reconsider in the Light of the Decisions Taken on the 20th November by the International Rubber Regulation Committee", him 2.

62 SfF 1455C. (G.S.O. No. 00151) Memorandum 5ulit bertajuk "North Borneo Cloim jilr Additional Rubber Quota Recopitlilated and Reconsider in the Light of the Decisions Taken on Ihe 20th No\'ember hy the international Rubber Regulation Committee" , hIm. 2.

202

PERKEMBANGAN INDUSTRI PENANAMAN GETAH Dl BORNEO UTARA, 1915-1941

Eksport as as tetap dihitung dengan mengambil kirajumlah pengeluaran dari tahun 1929 sehingga tahun 1932. Semua pengeluar menghasilkan 26, III tan dengan purata pengeluaran setiap tahun ialah 6,528 tan. Mengikut statistik data yang dikeluarkan oleh jabatan pertanian, getah yang ditanam pada akhir tahun 1924 hingga 1927 mulai ditoreh selepas ia mencapai usia an tara empat hingga lima tahun. Dalamjangka mas a ini, aktiviti menoreh pokok muda ditangguhkan sehingga mencapai tahap matang. Ini kerana kos tore han pokok muda lebih tinggi dan hasil torehan tidak akan dibayar apabila harga getah berada pada tahap rendah. lumlah pokok yang telah ditoreh sebelum tahun 1929 tidak dimasukkan dalam rekod jumlah pengeluaran kerana beberapa estet orang Eropah telah menghentikan aktiviti menoreh dalam masa berbeza an tara tahun 1929 hingga 1932."' Antara estet terse but ialah Bengawan, Batu Lima, Bukit Padang, Kinarut, Langkon, Lower Segama, Lumat, Mandahan, Mawao, Mambakut, Papar, Pitas, Sapong, Sekong, Sungai Batang, Taritipan dan Tenghilan. Keluasan estet-estet ini adalah 42% daripadajumlah keseluruhan kawasan yang ditanam oleh Syarikat Eropah dan Pemilik lepun di Borneo Utara. Selain itu, terdapat juga sesetengah estet yang meneruskan penorehan misalnya estet Kuhara dan Kubota. Manakala estet lain pula membiasakan amalan torehan terpilih di mana pokokpokok yang dikenalpasti kurang memberikan hasil tidak akan ditoreh bagi mengurangkan kos pengeluaran. Walau bagaimanapun, perkara ini telah mendapat tentangan kerana eksport getah dalamjangka masa tahun 1929-1932 seharusnya menjadi rujukan bagi melihat kemampuan Borneo Utara bersaing dalam pasaran getah antarabangsa. Oleh itu, syarikat yang cuba mengecualikan estet mereka daripada melakukan tore han akan dilupuskan modalnya. Sebenarnya, estet yang merehatkan pokok getah daripada ditoreh bukan kerana terpaksa sebaliknya mereka cuba melindungi dan meningkatkan simpanan mereka. Misalnya, pemilik estet Kuhara dan Kubota di Tawau disekat daripada menoreh berdasarkan perbandingan usia pokok yang di toreh dan bukannya mereka tidak mampu mengeluarkan modal.(H

Pad a 14 November 1933, satu Sub-lawatankuasa Wilayah Tanah Melayu melaporkan bahawa lawatankuasa Peraturan Getah (Rubber Regulation Comittee) daripada Persatuan Penanam Getah (Rubber Growers' Association) mengesyorkan penyesuaian harga tetap kepada pengeluar individu diikuti dengan kiraan kuota antarabangsa. Ini akan menuntut supaya pengeluar mengurangkan pengeluaran dengan lebih banyak berbanding purata pengeluaran 1929-1932. Oleh itu, penangguhan torehan awal perlu dilakukan supaya pokok mencapai tahap matang sebelum ditoreh. Langkah ini dilaksanakan di Borneo Utara bagi menyesuaikan jumlah pengeluarannya dengan negeri-negeri lain dan juga untuk melihat sejauh mana keberkesanan pelaksanaan kuota asas. Borneo Utara seharusnya diberikan kebenaran untuk menetapkan pengeluaran kepada 9,000 tan setahun. Dalam jangka masa 1929-1932, jumlah yang diperolehi dari kawasan boleh ditoreh ditunjukkan dalamjadual berikut:-

63 Ibid .. him. 3. 64 Ibid .. him. 4.

203




Eksport asas tetap dihitung dengan mengambil kirajumlah pengeluaran dari tahun 1929 sehingga tahun 1932. Semua pengeluar menghasilkan 26, III tan dengan purata pengeluaran setiap tahun ialah 6,528 tan. Mengikut statistik data yang dikeluarkan oleh jabatan pertanian, getah yang ditanam pada akhir tahun 1924 hingga 1927 mulai ditoreh selepas ia mencapai usia antara empat hingga lima tahun. Dalamjangka mas a ini, aktiviti menoreh pokok muda ditangguhkan sehingga mencapai tahap matang. (ni kerana kos torehan pokok muda lebih tinggi dan hasil toreban tidak akan dibayar apabila harga getah berada pada tahap rendah. lumlah pokok yang telah ditoreh sebelum tabun 1929 tidak dimasukkan dalam rekod jumlah pengeluaran kerana beberapa estet orang Eropah telah menghentikan aktiviti menoreh dalam masa berbeza an tara tahun 1929 hingga 1932."' Antara estet terse but ialah Bengawan, Batu Lima, Bukit Padang, Kinarut, Langkon, Lower Segama, Lumat, Mandahan, Mawao, Mambakut, Papar, Pitas, Sapong, Sekong, Sungai Batang, Taritipan dan Tenghilan. Keluasan estet-estet ini adalah 42% daripadajumlah keseluruban kawasan yang ditanam oleh Syarikat Eropah dan Pemilik Jepun di Borneo Utara. Selain itu, terdapat juga sesetengah estet yang meneruskan penorehan misalnya estet Kuhara dan Kubota. Manakala estet lain pula membiasakan am alan torehan terpilih di mana pokokpokok yang dikenalpasti kurang memberikan hasil tidak akan ditoreh bagi mengurangkan kos pengeluaran. Walau bagaimanapun, perkara ini telab mendapat tentangan kerana eksport getah dalamjangka masa tahun 1929-1932 seharusnya menjadi rujukan bagi melihat kemampuan Borneo Utara bersaing dalam pasaran getah antarabangsa. Oleh itu, syarikat yang cuba mengecualikan estet mereka daripada melakukan torehan akan dilupuskan modalnya. Sebenarnya, estet yang merehatkan pokok getah daripada ditoreh bukan kerana terpaksa sebaliknya mereka cuba melindungi dan meningkatkan simpanan mereka. Misalnya, pemilik estet Kuhara dan Kubota di Tawau disekat daripada menoreh berdasarkan perbandingan usia pokok yang di toreh dan bukannya mereka tidak mampu mengeluarkan modal.(>'!

Pada 14 November 1933, satu Sub-lawatankuasa Wilayah Tanah Melayu melaporkan bahawa lawatankuasa Peraturan Getah (Rubber Regulation Comittee) daripada Persatuan Penanam Getah (Rubber Growers' Association) mengesyorkan penyesuaian harga tetap kepada pengeluar individu diikuti dengan kiraan kuota antarabangsa. Ini akan menuntut supaya pengeluar mengurangkan pengeluaran dengan lebih banyak berbanding purata pengeluaran 1929-1932. Oleh itu, penangguhan torehan awal perlu dilakukan supaya pokok mencapai tahap matang sebelum ditoreh. Langkah ini dilaksanakan di Borneo Utara bagi menyesuaikan jumlah pengeluarannya dengan negeri-negeri lain dan juga untuk melihat sejauh mana keberkesanan pelaksanaan kuota asas. Borneo Utara seharusnya diberikan kebenaran untuk menetapkan pengeluaran kepada 9,000 tan setahun. Dalam jangka masa 1929-1932, jumlah yang diperolehi dari kawasan boleh ditoreh ditunjukkan dalamjadual berikut:-

63 'bid .. hIm. 3. 04 'bid., hIm. 4.

203


Jadual2: Jumlah kawasan yang boleh ditoreh dan jumlah tan yang diperoleh dalamjangka masa 1929-1932

Tahun Kawasan yang boleh ditoreh Tanaman @ 265 lbs (per ekar)

1929 62,268ekar 7,381 tan

193O 70,466ekar 8,350 tan

1931 81,0I3ekar 9,600 tan

1932 90,490ekar 10,723 tan

Jumlah 36,054 tanJ4 = 9,013 tan

Jumlah ini memberi potensi produktifkepada Borneo Utara apabila kadar 2651bs ditetapkan untuk setiap ekar. Tetapi ia akan berlebihan jika penorehan pokok getah yang matang tidak ditangguhkan.65 Oleh itu, penangguhan menoreh getah muda perIu dilakukan agar keluaran lebih produktif. Bagaimanapun, sesetengah penanam bam yang mempunyai pokok getah bertunas ham dibenarkan menoreh dalam kadar lebih tinggi. 66

Pad a dasarnya, anggaran dan kuota hanya diberikan kepada negeri yang telah menandatangani perjanjian. Di Borneo Utara, kuota yang diberikan sedikitjatuh daripada purata sepatutnya iaitu 4,800 tan setahun. Kedudukan ini bertambah buruk pada tahun 1936 apabila kuota asas dikurangkan daripada 14,000 tan kepada 13,020 tan. Hal ini berikutan Perjanjian Antarabangsa telah ditandatangani antara India, Burma, Siam dengan Hindia Timur Belanda. Keadaan ini menimbulkan rasa tidak puas hati dikalangan pengeluarpengeluar di Borneo Utara kerana pada dasarnya langkah tersebut difikirkan mampu menambah kuota asas tetapi sebaliknya pengeluaran negeri tersebut memndum. Ini menyebabkan para pengeluar menentang skim ini.

Keadaan tersebut tidak meyakinkan kerana Borneo Utara masih boleh mengeksport getah dengan jumlah yang ban yak walaupun potongan antarabangsa sebanyak 40% dilaksanakan. Selain itu, percanggahan tidak jelas antara jumlah eksport Borneo Utara dengan eksport rendah yang dibenarkan untuk estet-estet getah juga menimbulkan keraguan kepada para pengeluar Borneo Utara terhadap skim terse but. Mereka kemudiannya menuding kesilapan tersebut kepada pentadbiran peringkat tempatan kerana lebih menumpukan keutamaan kawalan kepada pekebun kecil. Berdasarkan kuota asas yang dibenarkan, Borneo Utara telah menghasilkan 20,600 tan pada tahun 1935 dan meningkat kepada 25,400 tan pada tahun 1938.

Sebenarnya kemuncak kesukaran kawalan yang dilaksanakan oleh IRRA bukan hanya tertumpu kepada pengeluaran hasil yang dikeluarkan oleh para pengusaha getah sebaliknya tertumpu kepadajumlah eksport. Pada tahun 1934, pengeluaran dihadkan kepada

65 Ibid, him. 6. 66 SfF 1455C (O.S.O. No. OOlS I) Memorandum Sufil herlajuk "Norlh Homeo Claim Fir Addilional Rubber

Quola Recopilulated and Reconsider in Ilze Liglzl of Ihe Decisions Taken on Ilze 20lh NO\'cmher b.l' Ihe Inlernational Ruhber Regulalion Commillee", him. 7.

204




Jadual2: Jumlah kawasan yang boleh ditoreh dan jumlah tan yang diperoleh dalamjangka masa 1929-1932

Tahun Kawasan yang boleh ditoreh Tanaman @ 265 Ibs (per ekar)

1929 62,268ekar 7,381 tan

1930 70,466ekar 8,350 tan

1931 81,013ekar 9,600 tan

1932 90,490ekar 10,723 tan

Jumlah 36,054 tanJ4 = 9,013 tan

Jumlah ini memberi potensi produktifkepada Borneo Utara apab ila kadar 265 Ibs ditetapkan untuk setiap ekar. Tetapi ia akan berlebihan jika penorehan pokok getah yang matang tidak ditangguhkan. 65 Oleh itu, penangguhan menoreh getah muda perlu dilakukan agar keluaran lebih produktif. Bagaimanapun, sesetengah penanam baru yang mempunyai pokok getah bertunas haru dibenarkan menoreh dalam kadar lebih tinggi.fi6

Pad a dasarnya, anggaran dan kuota hanya diberikan kepada negeri yang telah menandatangani perjanjian. Di Borneo Utara, kuota yang diberikan sedikitjatuh daripada purata sepatutnya iaitu 4,800 tan setahun. Kedudukan ini bertambah buruk pada tahun 1936 apabila kuota a<;as dikurangkan daripada 14.000 tan kepada 13,020 tan. Hal ini berikutan Perjanjian Antarabangsa telah ditandatangani antara India, Burma, Siam dengan Hindia Timur Belanda. Keadaan ini menimbulkan rasa tidak puas hati dikalangan pengeluarpengeluar di Borneo Utara kerana pada dasarnya langkah tersebut difikirkan mampu menambah kuota asas tetapi sebaliknya pengeluaran negeri tersebut merundum. Ini menyebabkan para pengeluar menentang skim ini.

Keadaan tersebut tidak meyakinkan kerana Borneo Utara masih boleh mengeksport getah dengan jumlah yang banyak walaupun potongan antarabangsa sebanyak 40% dilaksanakan. Selain itu, percanggahan tidak jelas antara jumlah eksport Borneo Utara dengan eksport rendah yang dibenarkan untuk estet-estet getah juga menimbulkan keraguan kepada para pengeluar Borneo Utara terhadap skim tersebut. Mereka kemudiannya menuding kesilapan tersebut kepada pentadbiran peringkat tempatan kerana lebih menumpukan keutamaan kawalan kepada pekebun kecil. Berdasarkan kuota asas yang dibenarkan, Borneo Utara telah menghasilkan 20,600 tan pada tahun 1935 dan meningkat kepada 25,400 tan pada tahun 1938.

Sebenarnya kemuncak kesukaran kawalan yang dilaksanakan oleh IRRA bukan hanya tertumpu kepada pengeluaran hasil yang dikeluarkan oleh para pengusaha getah sebaliknya tertumpu kepadajumlah eksport. Pada tahun 1934, pengeluaran dihadkan kepada

6S Ibid. him. 6. 66 SfF 145SC. (G.S.O. No. 00\51) Memoralldum Sulil bl'l"lajuk "Norlh Borneo CllIim ji". Addiliollal Rubber

Quotll Recopitulated alld Recollsider ill the LiMht of the Decisiolls TlIken Oil the 20th N(Il"t'lIIher bv Ihe Inl ernmiona l Rubber Regulation COllllllillee". him. 7.

204

PERKEMBANGAN INDUSTRI PENANAMAN GETAH DI BORNEO UTARA, 19 15-1941

1,019,000 tan sebelum meningkat kepada 25% pada tahun 1938. Pada tahun pertama kuota itu dilaksanakan, pengeluaran dari Tanah Melayu ialah 504,000 tan, Hindia Timur Belanda 352,000 tan, Ceylon 77,000 tan, Sarawak 24,000 tan, Siam 15,000 tan, Borneo Utara 12,000 tan, India 6,850 tan dan Burma 5, 150 tan. Secara praktiknya, penanaman baru tidak dibenarkan manakala hanya 20% sahaja penanaman semula yang dibenarkan. Sementara itu, eksport benih getah ke kawasan yang berpotensi untuk penanaman getah adalah dilarang.

IRRA telah diperbaharui pada 6 Oktober 1938 dan berkuatkuasa sehingga 31 Disember 1943. Pembaharuan itu menyebabkan kuota pengeluaran getah Borneo Utara dipertingkatkan daripada 16,500 tan kepada 21,000 tan pada tahun 1939. Walau bagaimanapun, penambahan keluasan kawasan tanaman tidak dibenarkan. Ini merupakan dasar yang kurang adil bagi Borneo Utara kerana negara-negara peserta yang lain tidak dikenakan sekatan yang sama.67 Meskipun demikian, satu peraturan bam telah dikeluarkan iaitu memberi kebenaran kepada estet untuk meluaskan tanaman tidak melebihi 5% daripada jumlah keseluruhan kawasan tanaman mereka. Hasilnya, kuota pengeluaran getah Borneo Utara meningkat secara perlahan-perlahan berdasarkan peningkatan harga dan keadaan pasaran yang semakin menggalakkan.

?1 D o _ K ........ C<t.h

LA UT CHI NA SELATAN LAUTSUW

Peta 2: Taburan Penanaman Getah di Borneo Utara pada tahun 1940

67 BNBH, 16 September 1938, hIm. 177.

205



PERKEMBANGAN lNDUSTRI PENANAMAN GETAH DI BORNEO UTARA, 1915-1941

1,019,000 tan sebelum meningkat kepada 25% pada tahun 1938. Pada tahun pertama kuota itu dilaksanakan, pengeluaran dari Tanah Melayu ialah 504,000 tan, Hindia Timur Belanda 352,000 tan, Ceylon 77,000 tan, Sarawak 24,000 tan, Siam 15,000 tan, Borneo Utara 12,000 tan, India 6,850 tan dan Burma 5, 150 tan. Secara praktiknya, penanaman baru tidak dibenarkan manakala hanya 20% sahaja penanaman semula yang dibenarkan. Sementara itu, eksport benih getah ke kawasan yang berpotensi untuk penanaman getah adalah dilarang.

IRRA telah diperbaharui pada 6 Oktober 1938 dan berkuatkuasa sehingga 31 Disember 1943. Pembaharuan itu menyebabkan kuota pengeluaran getah Borneo Utara dipertingkatkan daripada 16,500 tan kepada 21,000 tan pada tahun 1939. Walau bagaimanapun, penambahan keluasan kawasan tanaman tidak dibenarkan. Ini merupakan dasar yang kurang adil bagi Borneo Utara kerana negara-negara peserta yang lain tidak dikenakan sekatan yang sama.67 Meskipun demikian, satu peraturan baru telah dikeluarkan iaitu memberi kebenaran kepada estet untuk meluaskan tanaman tidak melebihi 5% daripada jumlah keseluruhan kawasan tanaman mereka. Hasilnya, kuota pengeluaran getah Borneo Utara meningkat secara perlahan-perlahan berdasarkan peningkatan harga dan keadaan pasaran yang semakin menggalakkan.

_ K.w.s •• Gtl.h

LA UT CHINA SELATAN LAUTSUW

Peta 2: Taburan Penanaman Getah di Borneo Utara pada tahun 1940

67 BNBH, 16 September 1938, hIm. 177.

205


Jika dilihat kepada perkembangan yang berlaku, kerajaan sepatutnya menikmati keuntungan yang tinggi berdasarkan jumlah eksport dan pendapatan yang diperolehi pada tahun 1940 dimana Borneo Utara berjaya mengeksport 39,474,026 Ib getah dengan pendapatan sebanyak $14,444,759. Namun, ker~aan hanya menikmati keuntungan tersebut dalam masa yang singkat kerana telah mengecualikan levi eksport kepada pengusaha yang beroperasi dibawah skim jaminan dividen. 6X Walaupun demikian, IRRA berjaya memberikan kesan positif kepada industri penanaman getah di Borneo Utara sehingga jumlah keluasan tanaman getah mencapai 133,000 ekar iaitu 74,000 ekar dimiliki oleh estet dan 59,000 dimiliki oleh pekebun keci!. Berdasarkan peta, taburan penanaman getah di Borneo Utara pad a tempoh ini masih lagi di dominasi oleh kawasan Pedalaman dan Pantai Barat dan keadaan ini dipengaruhi oleh perkembangan industri pada peringkat awal yang tertumpu di kawasan ini. Menjelang tahun 1941, keadaan industri getah di Borneo Utara menunjukkan perkembangan yang positif dan mula memberi pulangan memberangsangkan kepada para pengusaha yang beroperasi.

Kesimpulan

Tanaman getah sesuai ditanam secara komersil kerana ianya mempunyai kelebihan iaitu cepat memberikan hasil dan penjagaan yang lebih mudah. Keadaan ini mendorong pembukaan kawasan penanaman yang lebih luas.lnsentifjaminan dividen dan pengecualian duti eksport selama 50 tahun ternyata menarik banyak syarikat melibatkan diri dalam industri dan ianya digalakkan lagi dengan pembinaan landasan keretapi dari Pantai Barat ke pedalaman. Selepas perang, industri ini semakin rancak dan satu fenomena baru berlaku iaitu kemunculan pekebun kecil Cina dan orang tempatan. Mereka menjadi saingan utama kepada syarikat-syarikat yang beroperasi pada ketika itu. Meskipun industri semakin berkembang, namun kejatuhan harga berlaku pada penghujung tahun 1920. Oleh itu, Skim Sekatan Stevenson (1922-1928) dilaksanakan untuk mengatsai masalah tersebut. Bagaimanapun ianya agak mengecewakan kerana pengeluar besar seperti Hindi Timur Belanda tidak memberi sokongan dan keluaran getah dalam pasaran terus bertambah. Sekitar tahun 1929-1933, ekonomi dunia mengalami kemelesetan sehingga harga getah tllrun ke tahap paling rendah dalam sejarah. Keadaan ini memaksa Persatllan Penanam Getah memikirkan cara untllk meningkatkan semula harga pasaran dengan mengawal pengeluaran getah di negara-negara pengeluar. Pelaksanaan IRRA pada tahun 1934 tclah mengubah keadaan terse but apabila kllota pengelllaran lIntllk setiap pengeluar ditctapkan. Walauplln segelintir pengusaha di Borneo Utara tidak puas hati dengan dasar-dasar IRRA namun secara keseluruhannya kerajaan mendapat faedah daripadanya kerana mampu memberi keuntungan kepada industri. Secara keseluruhannya, aktiviti penanaman getah di Borneo Utara telah memberi keuntungan lumayan kepada kerajaan. Sebagai scbuah

68 Kual Kwai Fong. Perkembangan Ekonomi Laoang Di Sabah 1881·1941. hIm. 326.

206




Jika dilihat kepada perkembangan yang berlaku, kerajaan sepatutnya menikmati keuntungan yang tinggi berdasarkan jumlah eksport dan pendapatan yang diperolehi pada tahun 1940 dimana Borneo Utara berjaya mengeksport 39,474,026 Ib getah dengan pendapatan sebanyak $14,444,759. Namun, ker<0aan hanya menikmati keuntungan tersebut dalam masa yang singkat kerana telah mengecualikan levi eksport kepada pengusaha yang beroperasi dibawah skim jaminan dividen. 6X Walaupun demikian, IRRA berjaya memberikan kesan positif kepada industri penanaman getah di Borneo Utara sehingga jumlah keluasan tanaman getah mencapai 133,000 ekar iaitu 74,000 ekar dimiliki oleh estet dan 59,000 dimiliki oleh pekebun kecil. Berdasarkan peta, taburan penanaman getah di Borneo Utara pada tempoh ini masih lagi di dominasi oleh kawasan Pedalaman dan Pantai Barat dan keadaan ini dipengaruhi oleh perkembangan industri pada peringkat awal yang tertumpu di kawasan ini. Menjelang tahun 1941 , keadaan industri getah di Borneo Utara menunjukkan perkembangan yang positif dan mula memberi pulangan memberangsangkan kepada para pengusaha yang beroperasi.

Kesimpulan

Tanaman getah sesuai ditanam secara komersil kerana ianya mempunyai kelebihan iaitu cepat memberikan hasil dan penjagaan yang lebih mudah. Keadaan ini mendorong pembukaan kawasan penanaman yang lebih luas.lnsentifjaminan dividen dan pengecualian duti eksport selama 50 tahun ternyata menarik banyak syarikat melibatkan diri dalam industri dan ianya digalakkan lagi dengan pembinaan landasan keretapi dari Pantai Baral ke pedalaman. Selepas perang, industri ini semakin rancak dan satu fenomena baru berlaku iaitu kemunculan pekebun kecil Cina dan orang tempatan. Mereka menjadi saingan utama kepada syarikat-syarikat yang beroperasi pad a ketika itu. Meskipun industri semakin berkembang, namun kejatuhan harga berlaku pada penghuj ung tahun 1920. Oleh itu, Skim Sekatan Steve nson (1922-1928) dilaksanakan untuk mengatsai masalah terseb ut. Bagaimanapun ianya agak mengecewakan kerana pengeluar besar seperti Hindi Timur Belanda tidak memberi sokongan dan keluaran getah dalam pasaran terus bertambah. Sekitar tahun 1929-1933, ekonomi dunia mengalami kemelesetan sehingga harga getah turun ke tahap paling rendah dalam sejarah. Keadaan ini memaksa Persatuan Penanam Getah memikirkan cara untuk meningkatkan semul a harga pasaran dengan mengawal pengeluaran getah di negara-negara pengeluar. Pelaksanaan IRRA pada tahun 1934 tclah mengubah keadaan tersebut apabila kuota pengeluaran untuk setiap pengeluar ditetapkan. Walaupun segelintir pengusaha di Borneo Utara tidak puas hati dengan dasar-dasar JRRA namun secara keseluruhannya kerajaan mendapat faedah daripadanya kerana mampu memberi keuntungan kepada industri. Secara keseluruhannya, aktiviti penanaman getah di Borneo Utara telah memberi keuntungan lumayan kepada kerajaan. Sebagai scbuah

68 Kual Kwui Fong. Perkembangan Ekol1omi Ladang Di Sabah IS XI-IIJ41, him. 326.

206


badan pentadbir, kerajaan menggunakan pendapatannya untuk membangunkan negeri. Pembinaan landasan keretapi. jalanraya dan pelabuhan lebih pesat kerana kemudahan ini digunakan untuk melicinkan urusan industri dan secara tidak lang sung berfungsi sebagai alat perhubungan. Satu kesan sosial yang amat jelas ialah pertambahan penduduk. Keperluan buruh untuk berkerja di estet-estet getah menuntut pengimportan tenaga kerja dari China dan Pulau Jawa berlaku. Langkah ini bukan sahaja membantu perkembangan industri getah tetapijuga meningkatkanjumlah penduduk. Kesan daripada perkembangan industri ini. perubahan ketara dalam aspek ekonomi, infrastruktur dan demografi dapat dilihat.

207



PF.RKEMBANGAN JNOUSTRJ PENANAMAN GETAH OJ BORNEO UTARA. 1915-1941

badan pentadbir, kerajaan menggunakan pendapatannya untuk membangunkan negeri. Pembinaan landasan keretapi, jalanraya dan pelabuhan lebih pesat kerana kemudahan ini digunakan untuk melicinkan urusan industri dan secara tidak lang sung berfungsi sebagai alat perhubungan. Satu kesan sosial yang amat jelas ialah pertambahan penduduk. Keperluan buruh untuk berkerja di estet-estet getah menuntut pengimportan tenaga kerja dari China dan Pulau Jawa berlaku. Langkah ini bukan sahaja membantu perkembangan industri getah tetapi juga meningkatkan jumlah penduduk. Kesan daripada perkembangan industri ini, perubahan ketara dalam aspek ekonomi, infrastruktur dan demografi dapat dilihat.

207

perkembanganindustripenanaman getah di...

Documents