perang jepun rusia

8/10/2019 perang jepun rusia

1/33

1

1.0 PENGENALAN

Awal abad 20 menyaksikan satu era penting buat Jepun. Negara yang berada di timur jauh ini

mengorak langkah ke arah kemajuan, pada masa sama China yang dikenali sebagai Middle

Kingdom pula semakin dihimpit kesulitan pentadbiran. Pemodenan yang dilakukan pemerintah

seperti Maharaja Meiji menaikkan lagi semangat penduduk dari segenap lapisan untuk

menjadikan Jepun sebagai sebuah negara hebat. Pada tempoh itu, negara matahari terbit

menghadapi kekangan dalam memperluaskan kuasa lantaran Rusia cuba memainkan peranan

mengaut keuntungan di Timur Jauh. Manchuria dan Korea merupakan dua kawasan penting yang

diminati Jepun dan Rusia. Pada tahun 1891, pembinaan projek kereta api Trans-Siberia

dilancarkan Rusia. Projek tersebut yang dibina di Manchuria mampu menjimatkan perbelanjaan

kerana menyingkatkan tempoh perjalanan. Antara tahun 1897 hingga 1903 pula satu lagi

landasan dibina Rusia yang dinamakan Landasan China-Timur yang mampu memendekkan lagi

perjalanan.1Hal tersebut sebenarnya adalah salah satu cara Rusia mengukuhkan kuasanya dalam

aspek perdagangan di sekitar wilayah itu

Pengawalan ekonomi yang dibuat Rusia ke atas Manchuria membimbangkan Jepun.

Maka, pengintip diupah bagi mendapatkan segala maklumat berkaitan rancangan Rusia. Pajakan

yang diberi China kepada Rusia di kawasan selatan Semenanjung Liaotung menyebabkan Jepun

semakin tidak berpuas hati kerana Rusia akan mengaut hasil ekonomi di wilayah yang turut

diminati Jepun seperti Port Arthur. Maka atas, sebab-sebab tersebut Jepun melancarkan perang

terlebih dahulu kepada Rusia kerana degil mengeluarkan tenteranya dari wilayah itu pada 1904.

Dendam Jepun terbalas untuk merampas kembali kawasan yang pada dahulunya diberikan China

kepada mereka untuk bebas melakukan kegiatan ekonomi. Perang Rusia-Jepun merupakan

tumpuan dunia ketika itu, apatah lagi ia merupakan konflik pertama pergelutan abad ke 20 oleh

kuasa ketenteraan yang sama-sama kuat dan berhempas pulas menggunakan senjata mahupun

teknologi baharu supaya dapat menonjolkan kekuatan kedua-dua buah negara. Penulisan ilmiah

ini akan menekankan latar belakang faktor di sebalik peperangan dan kesan yang diterima Jepun

hasil pertembungan yang akhirnya memberi kejayaan kepada Jepun sekali gus menjadi sebuah

kuasa Asia Timur yang digeruni barat dalam bidang pertahanan dan ketenteraan.kuasa Asia

1 Geoffrey Jukes. (2002). The Russo-Japanese War 1904-1905. London: Osprey Publishing. Hlm 8


2/33

2

Timur yang digeruni barat dalam bidang pertahanan dan ketenteraan. Semangat dan tahap

nasionalisme dalam kalangan penduduk jepun yang terlampau, telah menjadikan Jepun sebagai

sebuah negara penakluk.

China merupakan mangsa pertama kerana yang menjadi negara taklukan Jepun. Sejak

kejayaanya mengalahkan China dalam tahun 1894 sehingga 1895, Jepun mula menonjolkan

dirinya sebagai satu kuasa terunggul di sebelah Timur. Dan selepas kejayaan ketika Perang

China-Jepun, meletus pula Perang Rusia-Jepun pada 1904-1905 yang juga telah memihak kepada

Jepun. Jepun juga telah merampas Korea pada tahun 1910, campur tangan di Siberia pada 1917

dan pada tahun yang sama tanpa menghiraukan kedaulatan negeri China, Jepun cuba menduduki

wilayah Shantung, menakluki Manchuria pada 1931, menceroboh China pada 1937 dan akhirnya

dengan perasaan angkuh, mereka telah memulakan Perang Pasifik pada tahun 1941.2Tambahan

pula, pendapat bahawa Jepun merupakan kuasa Asia pertama yang menewaskan kuasa Barat

turut disokong oleh Yoshihisa Tak Matsusaka yang menyatakan bahawa selepas kemenangan

Jepun telah menyebabkan semangat pemerintah Jepun semakin meningkat untuk meluaskan

kuasa dan menyebabkan persepsi pihak Barat terhadap Jepun yang mengatakan Jepun sebuah

negara yang kuat dan tidak dapat ditandingi. Selain itu, Jon Livingston, Joe Moore dan Felicia

Oldfather turut menyokong bahawa Jepun menjadi sebuah negara yang kuat selepas dapat

menewaskan Rusia dan kejayaan Jepun tersebut menjadikannya sebagai hero baru dalam kuasa

dunia yang tidak dapat dinafikan lagi oleh kuasa-kuasa besar yang lain. Tambahan pula,

pendapat ini turut disokong oleh W. G. Beasley yang menyatakan bahawa kekalahan Rusia telah

menyebabkan Jepun menjadi sebuah kuasa Asia yang kuat dan tidak dapat ditandingi.

Justeru itu, kemenangan Jepun yang dapat menewakan kusa Barat iaitu Rusia

membolehkan Jepun semakin disanjungi oleh kuasa-kuasa Barat yang lain. Perkara ini jelas

dapat dilihat apabila tercetusnya peperangan antara Rusia dan Jepun. Oleh itu, terdapat beberpa

faktor yang membawa kepada peperangan tersebut dan menyebabkan berlakunya kekalahan

Rusia ke atas Jepun serta menyebabkan beberapa kesan terhadap Jepun itu sendiri dan juga pihak

Rusia.

2Maswari Rosdi. (1983). Sejarah China dan Jepun Moden 1800-1955. Kuala Lumpur : Adabi Publishing

Sdn.Bhd.hlm.152


3/33

3

2.0 FAKTOR PERANG RUSIA- JEPUN 1904

Tiada satu sebab yang boleh dianggap sepenuhnya sebagai punca Perang Rusia-Jepun

1904. Peperangan ini boleh dianggap berlaku sejak awal tahun 1875 lagi, dan perang yang

sebenar hanya tercetus pada tahun 1904. Terdapat banyak faktor yang membawa kepada Perang

Rusia Jepun sama ada dari segi dalaman Jepun sendiri mahupun faktor luar yang mencetuskan

peperangan ini.

2.1 Perkembangan Ketenteraan Jepun

Kejayaan Jepun dalam Perang Rusia- Jepun tidak dapat dinafikan lagi didorong oleh

kejayaan Jepun dalam memperkuatkan ketenteraannya. Bermula dari kejayaan pemulihan kuasa

Meiji, meletusnya perang dengan China 1895 yang menandakan tamatnya Zaman Pemulihan

Jepun serta permulaan zaman baharu bagi Jepun3. Perkembangnnya berterusan sehinggalah

kepada perluasan kuasa Jepun ke benua Asia dari tahun 1895 sehingga 1945. Menurut Edwin. O.

Reischauer, zaman 45 tahun pemerintahan Meiji hakikatnya adalah merupakan zaman Jepun

belajar, meminjam, dan secara beransur-ansur mengasimilasikan unsur unsur tamadun Barat4.

Zaman pemerintahan Meiji yang penuh dengan kegemilangan tersebut digelar sebagai Zaman

Victoria Jepun.

Sejak itu, golongan tentera telah mendominasi senario politik Jepun. Mereka bertindak

melakukan pencerobohan keatas Manchuria China, yang akhirnya mengheret Jepun ke kancah

Perang Dunia Kedua. Jepun adalah merupakan sebuah negara yang mempunyai tradisi

ketenteraan yang sangat kuat sehinggakan terdapat juga karya yang mencatatkan bahawa tidak

ada negara lain yang dapat menandingi Jepun dimana anggota tentera mereka disambut dengan

sanjungan yang cukup tinggi. Lantaran daripada itu dapat dilihat bahawa kerajaan baharu Jepun

dibawah kuasa Meiji5sangat memberi keutamaan dalam perkembangan tentera darat dan lautnya

3Joginder Singh Jessy (1981).Sejarah China dan Jepun. Kuala Lumpur : Anthonian. Hlm 1654Maswari Rosdi.(1985). Sejarah China dan Jepun Moden 1800-1955. Kuala Lumpur : Adabi Publishing Sdn. Bhd.

Hlm. 1965Joginder Singh Jessy (1981).Sejarah China dan Jepun. Kuala Lumpur : Anthonian. Hlm 165


4/33

4

yang bakal mengubah keseluruhan perkembangan negara Jepun kelak. Lantaran itu, kerajaan

Jepun memberikan keutamaan terhadap pembangunan tentera darat dan lautnya.

2.2 Kedatangan Barat Ke Jepun

Awal kurun ke-19, ramai pegawai Amerika dan Eropah yang berulang ke Jepun

menghantar angkatan tentera bagi mempengaruhi Jepun membuka pelabuhannya kepada kapal-

kapal asing namun tidak diperdulikan Edo. Kehadiran orang Eropah yang semakin meningkat

terutamanya selepas kekalahan China dalam Perang Candu mendorong segelintir pelajar yang

berpendididikan ketenteraan barat menggesa kerajaan Jepun meningkatkan sistem

pertahanannya melalui persenjataan dan organisasi Barat. Hanya sekitar tahun 1841 sahaja idea

tersebut dipertimbangkan kembali.

Terdapat juga dalam kalangan mereka yang belajar di Eropah menganjurkan pembukaan

Jepun namun ditentang keras penduduk Jepun. Lantaran itu, Amerika telah bertindak menghantar

angkatan lautnya yang besar memasuki perairan Teluk Jepun dibawah pimpinan Komander

Matthew C. Perry pada Julai 18536 bagi menyampaikan surat Presiden Amerika menuntut

pembukaan pelabuhan Jepun. Angkatan Perry kembali semula pada Februari 1854, dan dengan

gertakan daripada meriam kapal-kapal Amerika, Tokugawa terpaksa membuka dua buah

pelabuhannya kepada Amerika7. Dengan pembukaan pintu Jepun, dalam masa dua tahun, Edo

terpaksa menandatangani perjanjian membuka pintunya kepada England, Rusia dan Belanda.

Kini Jepun sudah terbuka luas kepada dunia luar dan jelas bakal menerima sistem ketenteraan

Barat serta perkembangan sains dan teknologi mereka.

2.3 Pengorganisasian Tentera

Jepun tahu bahawa untuk muncul sebagai kuasa yang kuat di Rantau Asia, mereka

memerlukan permodenan dan perubahan pertama yang dilakukan adalah pengorganisasian

tentera. Maka timbul keinginan mencipta Jepun moden dengan membangunkan kuasa tentera

6Joginder Singh Jessy.(1981) Sejarah China dan Jepun.Kuala Lumpur : Anthonian. Hlm 1697Ibid. hlm.170


5/33

5

melalui pembaharuan dalam aspek ekonomi, sosial dan intelek. Organisasi ketenteraan adalah

merupakan pemula kepada peralihan kuasa Tokugawa kepada Meiji melalui penyerapan

organisasi8bercorak Barat serta menggaji penasihat asing. Organisasi ketenteraan darat dan laut

lantas menjadi organisasi terbesar dalam masyarakat Jepun dan merangsang pembangunan

sistem-sistem yang lain. Pada 1850, Jepun berhadapan Barat tanpa adanya angkatan darat dan

laut yang kukuh. Pendekatan terbaik untuk menjadikan organisasi tentera sepenuh masa adalah

menggunakan unit samurai dalam tugas pengawalan dan polis.

Ketua Turus Angkatan Tentera yang dahulunya terletak di tangan Menteri Awam telah

dijadikan sebagai badan bebas sekitar tahun 1878. Tiga tahun kemudiannya, setelah lama

menggunakan penasihat orang Perancis dan tambahan kekalahan Perancis di Tangan Prussia,

kerajaan Jepun telah menggantikan mereka dengan penasihat Jerman. Hal ini demikian kerana

orang-orang Jerman telah membuktikan bahawa mereka lebih handal dari orang Perancis ketika

Perang Franco-Prusia9di Eropah.

Sejak Jepun menghapuskan dasar Isolasi, perhubungannya dengan kuasa-kuasa Barat

adalah lebih kukuh berbanding sebelumnya. Orang-orang Jepun sentiasa mengawasi

perkembangan- perkembangan dalam bidang sains moden dan teknologi yang dibangunkan oleh

orang-orang Eropah pada ketika itu. Selepas 1868, ramai juruteknik luar yang muncul terdiri

daripada orang Inggeris Britain, Amerika, Perancis, Jerman dan Belanda10

. Mereka digaji oleh

Jepun sebagai nakhoda, jurutera keretapi dan kapal laut, penasihat keewangan dan undang-

undang, pakar pertanian, guru-guru universiti dan sekolah serta model pelatih tentera darat dan

laut. Menjelang tahun 1875, terdapat sekitar 600 penasihat asing dan jumlah mereka mencecah

3000 orang pada 1890. Semua penasihat diletakkan di bawah pegawai Jepun dan perkhidmatan

mereka bakal ditamatkan setelah Jepun yakin boleh melakukan kerja berkenaan tanpa mereka

lagi.

.

2.4 Penubuhan Akademi Ketenteraan

8Maswari Rosdi (1985). Sejarah China dan Jepun Moden 1800-1955. Kuala Lumpur : Express Printers Sdn. Bhd.

Hlm 203.9Ibid.hlm.20410Joginder Singh Jessy. (1981). Sejarah China dan Jepun. Kuala Lumpur : Anthonian. Hlm 167


6/33

6

Kejayaan Jepun dalam perang Russia Jepun juga dibantu oleh Dasar reformasi 1867 yang

dibentuk telah mendorong pembukaan akademi latihan bagi tentera di Edo yang dianggotai oleh

pegawai tentera Perancis. Bakufu juga menggunakan nasihat teknikal dari Perancis dalam

pembinaan foundari besi dan limbungan kapal. Ramai pelatih Perancis dilahirkan daripada

institut latihan ketenteraan yang ditubuhkan di Edo itu. Beberapa domain pula telah meneruskan

pengimportan senjata, sebagai contohnya pengimportan beberapa ribu senapang jarum dari

Jerman pada 1870 yang diiringi oleh pegawai Jerman bagi mengajar cara penggunanya.

Kebanyakkan sekolah utama juga diperluaskan untuk mempelajari ketenteraan Barat. Sebagai

orang baharu, satu penyelarasan dan kawalan telah ditubuhkan termasuk kakitangan Am, jemaah

nazir untuk menyelia dan menyeragamkan pendidikan dan latihan tentera seperti yang

dilaporkan seperti Staf Jeneral terus kepada Maharaja11

. Model-model utama untuk perubahan ini

telah diambil dari Jerman. Tentera Perancis menekankan peranan sekolah tentera, kepentingan

semangat dan nasionalisme.

Pada 1870, penentuan beberapa buah sekolah bagi melatih tentera darat dan laut dibuat

berasaskan nasihat tentera asing namun bersandar sepenuhnya kepada pengetahuan dan

pengalaman daripada pelajar senior yang lebih awal atau mereka yang baharu pulang dari belajar

di luar negara. Sekolah latihan tentera dibawah rejim baru yang pertama ditubuhkan di Kyoto

pada 1868 dengan kokurikulumnya adalah berorientasikan kajian Barat namun ianya

dikendalikan oleh pihak Jepun. Menjelang 1871, kerajaan Meiji memutuskan mengembalikan

dasar lamanya dan membawa seramai 16 pegawai Perancis ke Jepun pada 1872. Perancis akan

menyediakan kakitangan teras kelas pertama di Akademi tentera (Shikan Gakko). Sekolah

tentera laut Meiji pertama ditubuhkan pada 1869 di Yokohama dan Jepun telah mengupah tenaga

pengajar dari British. Kurang daripada separuh dari 450 000 samurai yang menganggur telah

dimasukkan kedalam angkatan tentera yang baharu dan tentera laut berasaskan model barat.

Bilangan mereka melebihi kekuatan tentera sebenar yang dikuasai oleh jepun12

.

2.5 Sistem Kerahan

Pertambahan jumlah tentera serta semangat tentera yang kuat hasil daripada pelaksanaan

sistem keras mendorong kejayaan Jepun dalam perang mereka. Pengumuman yang dibuat lewat

11Joginder Singh Jessy. (1981). Sejarah China dan Jepun. Kuala Lumpur : Anthonian. Hlm 167

12Ibid.hlm.168


7/33

7

1872 dan Perintah Kerahan 1873 telah diktiraf Tentera darat dan laut secara berterusan menerima

sukarelawan samurai. Bilangan penduduk yang dikerahkan pula adalah sedikit sahaja sekitar 3

peratus daripada kesesuaian umur lelaki untuk berkhidmat dalam tentera pada 1870. Dalam

perintah pengerahan tersebut, terdapat pengecualian bagi perkhidmatan iaitu seseorang lelaki

yang menjadi ketua keluarga, orang yang mewarisi ladang dan perniagaan keluarga. Selepas

pengembalian, kerajaan telah mengambil langkah-langkah permulaan ke arah pembentukan satu

angkatan tentera yang moden bagi menandakan komitmen kerajaan Jepun membina negara

bangsa moden mengikut model barat apabila peruntukan Undang-undang Kerahan yang pertama

telah diluluskan pada awal tahun 1872.

Melalui undang-undang ini, kerajaan mampu untuk memiliki satu kuasa angkatan tentera

tetap seramai 240 00 orang anggota yang kemudiannya terus meningkat hampir setengah juta

jumlahnya. Mengikut Yamagata, orang Jepun sama ada dari golongan tentera mahupun tidak,

berasal daripada darah yang sama dan apabila tertakluk dengan tata tertib tentera maka mereka

pasti tidak akan gagal menjadi askar-askar. Sebelum pengenalan undang-undang itu sendiri,

dapat dilihat disebabkan status samurai yang tinggi dan penting dalam masyarakat feudal Jepun

maka ianya agak sukar dihapuskan. Menyedarinya, Choshu13

mencari jalan bagi melucutkan

taraf samurai dalam kasta hulubalang dengan memperkenalkan perkhidmatan tentera negara

yang seterusnya menjurus kepada Undang-Undang Kerahan.

Perlu diketahui juga, dalam proses pertama pembaharuan, Meiji bertindak pada mulanya

dengan menghapuskan penggunaan senjata-senjata kuno. Dengan ini juga, golongan samurai

yang selama ini mewarisi jawatan kepahlawanan secara turun temurun telah dihapuskan. Hal ini

termasuklah melarang rakyatnya daripada membawa senjata terutamanya pedang kecuali tentera

dan polis. Terdapat kira-kira setengah juta samurai semasa sistem feudal telah dihapuskan.

Golongan samurai ini seterusnya telah menceburkan diri mereka dalam kegiatan perdagangan

dan perindustrian baharu di Jepun14.

Terdapat cadangan diwujudkan Jabatan Hal Ehwal ketenteraan dan Pengerahan, 1872.

Hal ini kerana angkatan tentera diperlukan bagi mempertahankan negara mereka. Seorang


14Ibid.hlm.169


8/33

8

pemuda, apabila umurnya telah meningkat kepada 20 tahun, mereka akan dikerahkan untuk

bertugas dengan aktif selama tiga tahun yang dikenali sebagai Khidmat Wajib Tentera. Ini diikuti

pula selama empat tahun mereka terpaksa berkhidmat sebagai askar simpanan serta bersedia

untuk menunaikan kehendak- kehendak darurat sehingga mereka mencapai umur 30 tahun. Pada

tahun yang sama, kerajaan telah membubarkan Jabatan Hal Ehwal Tentera dan

mengabungkannya dengan Jabatan Perang dan Angkatan Laut. Badan Pemimpin Agung yang

berada di bawah Jabatan Perang telah dijadikan sebagi badan bebas pada tahun 1878 dan sebuah

akademi ketenteraan telah ditubuhkan pada 1882. Dibawah pimpinan pegawai-pegawai muda

yang berkebolehan seperti Yamagata dari Choshu15

, satu pasukan tentera daripada kaum petani

telah dikerahkan dan dibentuk. Permulaanya ia menggunakan contoh tentera Perancis, dan

kemudiannya beralih kepada Jerman.

Jepun telah menghantar pemudanya yang terbaik ke segenap Eropah bagi mempelajari

setiap teknologi baharu seperti ke England bagi mempelajari tentang angkatan laut dan

perkapalan perdagangan, ke Jerman untuk mempelajari tentang tentera darat dan perubatan, ke

Perancis untuk undang-undang dan ke Amerika bagi mempelajai teknik perniagaan. Asasnya

sudah tentulah bertujuan untuk membina kekuatan tentera darat dan laut yang kuat yang

bermodelkan Barat. Bagi merealisasikannya, mereka memerlukan sokongan dari sistem politik

yang kukuh, rakyat yang sihat jasmani dan cekap teknik strategi serta satu rangkaian sistem

ekonomi yang kukuh dan maju dalam perusahan yang akhirnya akan membawa kepada matlamat

mereka.

2.6 Rusia Menduduki Pulau Sakhalin

Pada akhir abad ke-18 pihak Bakufu berasa amat gentar terhadap perluasan kuasa Rusia

ke Selatan apabila meluaskan daerahnya hingga ke Sakhalin dan mengugut Pulau Yedo

(Hokaido). Pada tahun 1875, apabila nasionalisme secara beransur-ansur berkembang di Jepun,

Rusia cuba untuk menduduki Pulau Sakhalin yang merupakan milik Jepun. Oleh kerana Jepun

tidak bersedia untuk berperang di peringkat ini, Rusia tidak pernah dilupakan oleh Jepun yang



9/33

9

mahu mengambil peluang untuk pemulihan pada masa yang sesuai. Antara kepentingan Pulau

Sakhalin ialah menambahkan lagi pasaran bagi barangan keluaran Jepun.

2.7 Kepentingan Manchuria

Manchuria terletak di atas garisan lintang 39-53 30 Utara. Iklimnya sangat sejuk pada

musim dingin dan sangat panas pada musim panas. Kebanyakan kawasan tersebut mengeluarkan

hasil tanaman seperti kacang, sekoi, kaolin dan gandum. Pada asalnya, Rusia ingin memajukan

daerah Siberia Timor yang lebih mundur daripada Manchuria, namun oleh kerana Manchuria

mempunyai hasil kayu kayan dan galian seperti arang batu, besi dan emas menyebabkan Rusia

memilih Manchuria yang difikirkan dapat menjadi asas untuk pekan baru dan perusahaan Rusia

ingin mengembangkan ekonominya ke Manchuria.

Rusia perlu melanjutkan landasan kereta apinya ke Manchuria. Rusia membina landasan

keretapi Trans-Siberia di Manchuria. Projek kereta apiTrans-Siberia telah dilancarkan pada tahun

1981. Dari tahun 1891 hingga tahun 1916, Rusia membina landasan kereta api Trans-Siberian.

Sehingga landasan kereta api itu siap pada 1916, Rusia percaya landasan Trans-Manchuria dapat

menghubungkan Eropah dan Asia Rusia. Landasan kereta api dikenali sebagai Chinese Eastern

Railway (CER) yang mempunyai laluan sepanjang 1782 batu yang menghubungkan China

dengan Vladivostok dan kawasan selatan ke Port Arthur. Chinese Eastern Railways (CER) ini

mula beroperasi pada 1889. Perluasan Empayar Rusia merupakan faktor utama yang

menyebabkan Rusia ingin membina Chinese Eastern Railway. Rusia telah lama berminat di Asia

Timur sebagai nama yang dicadangkan iaitu Vladivostok yang merupakan pelabuhan yang

terpenting Rusia yang boleh diterjemahkan kepada Ruler of the East16

.

Rusia memerlukan Manchuria untuk tujuan politik terutama dari aspek ketenteraan17

. Hal

ini dapat dilihat yang mana Rusia sangat memerlukan Manchuria untuk mendapatkan pangkalan

tentera laut bagi menggantikan pelabuhan Vladivostok yang berada di Timur jauh. Rusia

berminat untuk mendapatkan sebuah pelabuhan yang tidak terpengaruh dengan cuaca iklim atau

pelabuhan yang tidak membeku pada musim sejuk (ice-free). Kuasa Eropah bersaing untuk

mendapatkan kepentingan yang sebanyak mungkin di Timur. Rusia dari segi geografi dan

16W. Scott Morton (2006)Jepun : Sejarah dan Budaya.Kuala Lumpur : Universiti Malaya Hlm. 189


Hlm 205.


10/33

10

sejarahnya, tidak tercabar dengan kuasa-kuasa lain kerana telah meluaskan pengaruhnya di

Timur selama 500 tahun.

Perluasan kuasa ke Manchuria merupakan fasa yang terbaru dalam menjelajah di Asia

Timur. Kepentingan ekonomi merupakan faktor yang lain yang menyebabkan Rusia ingin

meluaskan pengaruhnya. Menteri Peperangan iaitu Jeneral Aleksei Nikolaevich Kuropatkin

menulis pada tahun 1900 bahawa apabila Rusia mempunyai kuasa landasan kereta api antara

Laut Baltik dan Lautan Pasifik dan apabila Rusia mendapatkan Bosporus di Lautan India dan

Lautan Pasifik, kemudian Rusia banyak sekali bekalan sumber semula jadi akan menyebabkan

semua kuasa dunia akan mengagumkan persaingan ekonomi. Tsar Nicholas II juga percaya

akan Russian East Asia akan dapat membiaya diri sendiri.

Keselamatan negara merupakan faktor ketiga dan merupakan faktor segera dari kaca

mata pemimpin Rusia. Dalam tempoh waktu dari Perang China-Jepun Pertama (1894-1895)

bersambung sehingga Perang Rusia-Jepun (1904-1905), landasan kereta api Rusia berkembang

di Asia Timur boleh dilihat sebagai dasar asingnya. Pembinaan landasan kereta api di Asia

Timur merupakan reaksi kepada keperluan keselamatan negara Rusia. Pada 1881, China

memaksa Rusia untuk berundur dari kawasan yang didudukinya sejak 1871 sehingga

penentangan besar-besaran China Muslim yang berada di Xinjiang (Sinkiang) dari tahun 1862

hingga tahun 1978. China cuba untuk menghentikan penentangan ini dan menduduki kawasan ini

yang merupakan kawasan Rusia. Oleh kerana masalah kewangan disebakan oleh Perang Rusia-

Turki (1877-1878), Rusia menghentikan Persetiaan Livadia 1879 dengan memberi wilayah ini,

untuk menandatangani Persetiaan St. Peterburg 188118

.

Manchuria pada dasarnya di perintah oleh China secara langsung. Bukan hanya Jepun

yang risau akan kemaraan Rusia ke atas Manchuria, namun kuasa-kuasa Barat yang lain seperti

Amerika Syarikat dan British juga bimbang akan perluasan kuasa Rusia di atas dasar-dasar dan

usaha yang dilakukan Rusia di Manchuria. Manchuria dilihat sebagai pembekal dan perhubunganyang lebih baik kedudukannya di Siberia Timur. Manakala negara Jepun pula amat berminat

18Maswadi Rosdi.(1985). Sejarah China dan Jepun Moden 1800-1955. Kuala Lumpur: Adabi Publishing Sdn. Bhd.

Hlm. 166.


11/33

11

terhadap Manchuria yang kaya dengan sumber asli seperti arang batu dan besi19

. Walaupun

iklimnya keterlaluan, tetapi kebanyakan dari kawasan itu banyak mengeluarkan hasil.

2.8 Campur Tangan Tiga Kuasa Iaitu Rusia, Perancis Dan Jerman, 1895

Pada 23 April 1895, Jerman, Rusia dan Perancis menuntut supaya kerajaan Jepun

membatalkan pemilikannya terhadap Semenanjung Lioutung dengan alasan keamanan di Timur

Jauh. Campur tangan tiga kuasa iaitu Rusia, Jerman dan Perancis mengenai Lioatung

menaikkan kemarahan Jepun. Oleh kerana menganggap China lemah lebih daripada yang

disangkakan menyebabkan campur tangan kuasa Perancis, Jerman dan Rusia yang kononnya

inginkan pembayaran pampasan untuk melindungi China menentang Jepun untuk mengambil

alih Jepun yang telah mendesak China namun telah ditolak oleh China. Kemenangan Jepun,

dalam peperangan dengan China pada tahun 189520

, menyebabkan Jepun menjadi kuasa yang

hebat dan agung di Asia. Oleh itu, Jepun dapat bertapak di China dengan mudah selepas China

kalah kepada Jepun dalam Perang China-Jepun. Namun begitu, Rusia dilihat kerap ingin

menguasai kawasan di China. Boleh dikatakan bahawa Rusia yang menimbulkan rasa cemas di

Jepun.

Sesetengah kawasan pelabuhan dibuka untuk syarikat asing. Wilayah sempadan bagi

Perancis dan Rusia di kawasan utara ke selatan serta Jerman di Shantung. Selain itu juga boleh

dilihat, Perancis dan Jerman kerap memberi bantuan kewangan kepada China yang dilihat seperti

ingin membantu China untuk memodenkan dan pembaharuan di China. Pada tahun 1895 hingga

tahun 1900 dikatakan mempunyai kata sepakat bagi kuasa-kuasa ini. Terdapat tiga ciri iaitu yang

pertama, perolehan kereta api istimewa dan konsesi perlombongan di wilayah China, kedua

kawasan pajakan termasuklah pusat operasi kapal laut yang mana kepentingan mereka dapat

dilindungi dan perjanjian dengan China akan memastikan kawasan mereka tidak dicerobohi

kuasa-kuasa lain. Kawasan di China seperti sudah tersusun untuk kuasa Barat bertapak seperti

kemasukan Perancis ke wilayah Yunnan, Kwangsi dan Kwangtung pada tahun 1895-1896,

19Ibid.hlm.16720Joginder Singh Jessy (1981).Sejarah China dan Jepun. Kuala Lumpur : Anthonian. Hlm 189


12/33

12

Jerman di Shantung pada tahun 1897-1898 manakala Rusia pula di Manchuria pada tarikh yang

berbeza di antara tahun 1896 hingga tahun 1898.

2.9 Rusia Berminat Ke Atas China

Pada tahun 1896, China telah menandatangani perjanjian sulit dengan Rusia yang

berkaitan dengan melindungi China dari kemaraan Jepun. China membayar pampasan kepada

Rusia untuk campur tangan dalam Perjanjian Shimonoseki bagi pihak China termasuk pajakan

bagi kawasan Port Athur dan Dairen yang bersebelahan dengan Semenanjung Shantung dan

Liaotung. Rusia menganggap tindakannya adalah kerana serangan dan ancaman Jepun ke arah

keamanan di China. Peranan Rusia lebih menonjol dalam keselamatan di China tetapi dengan

syarat menyediakan kestabilan di area tersebut. Fobia terhadap Rusia di kalangan orang Jepun

yang dikenali sebagai Russophobia berfokuskan kepada hubungan Sino-Rusia yang merujuk

kepada hubungan China dan Rusia21

. Di Jepun, telah tersebar luas mengenai China telah menjadi

boneka kepada Rusia.

2.1.1 Rusia Ingin Menduduki Korea

Semasa Perang Sino-Japanese, Korea telah berada di bawah perlindungan tentera Jepun

melalui persetiaan yang ditandatangani di Seoul pada 26 Ogos 1894. Walaupun kemerdekaan

telah diakui melalui Perjanjian Shimonoseki, Jepun mendapat pengaruh dan perhatian yang

utama selepas peperangan. Pada tahun 1895, permaisuri Korea telah dibunuh dan dikatakan

kementerian Jepun menjadi dalang di sebalik kematiannya. Menurut Peter Duus, Miura

merupakan seorang yang fanatik dengan aktivis kepada Jepun mengambil inisiatif sendiri dengan

merancang pembunuhan Permaisuri Min yang di sangkakan merupakan orang yang menjadi

ketua kepada puak anti-Jepun.

21Abdullah Zakaria Ghazali et.al. (2003). Sejarah Asia Tenggara, Asia Selatan dan Asia Timur 1800-1963.


13/33

13

Pada awal tahun 1896, tentera laut Rusia telah singgah di Chemulpo (Inchon) dan Raja

Korea telah berlindung di kementerian Rusia. Rusia sekarang menumpukan perhatian ke atas

Korea dan Rusia mendapat hak istimewa di China dan Korea. Hal ini secara tidak langsung

menyebabkan kemaraan Jepun kerana Jepun terasa terancam. Rusia dan Jepun berminat untuk

mendapatkan Korea. Dari segi kekuatan, Rusia mengatur secara terperinci protokol baru dengan

Jepun berkaitan dengan Semenanjung Korea22

. Protokol ini memaksa Jepun untuk melepaskan

dominasi kepentingan politik dan ketenteraan ke atas Korea.

Perjanjian Nishi-Rosen yang ditandatangani pada 25 April 1989 adalah untuk meminta

Jepun dan Rusia sama-sama untuk menahan diri supaya tidak campur tangan dalam urusan

Korea dan berunding sesama sendiri sebelum melantik tentera atau penasihat kewangan,

termasuklah Rusia berjanji tidak akan menghalang pembangunan Jepun, pengaruh Jepun dan

kepentingan ekonomi di Rusia. Hal ini bermakna idea Inoue pada Julai 1895 untuk membentuk

pengaruh Jepun di Korea akhirnya dapat dijalankan. Hal ini dapat dilihat dalam perbankan,

Jepun akhirnya dapat menonjolkan dirinya dan mendapat kelebihan yang besar. Bank Shibusawa

Eiichis Dai Ichi mempunyai kepentingan dalam kewangan perdagangan Jepun dengan Korea

setelah membuka cawangan baru di Pusan pada tahun 187823

.

Kekurangan kekuatan dalam ketenteraan dan politik menyebabkan Jepun mengelakkan

diri dari sebarang konfrontasi dengan Rusia. Jepun menganggap protokol ini sebagai lampu

hijau bagi dirinya untuk terlibat dengan perkembangan komersial perniagaan di Korea. Pada

tahun 1900, perdagangan Jepun-Korea dan jumlah orang Jepun yang menetap di Korea semakin

meningkat. Jepun memperoleh hak dalam pembinaan landasan kereta api bagi landasan Seoul-

Inchon dan Seoul-Fusan. Konsortium bagi kepentingan perniagaan Jepun terjamin untuk

membina laluan kereta api yang menghubungkan Seoul dengan bandar utama iaitu Pusan dan

Inchon dan Kementerian Jepun berusaha untuk mengatur pinjaman-pinjaman dari bank Jepun

untuk melabur kewangan dalam kerajaan Korea.

Kepentingan landasan kereta api merupakan salah satu kepentingan Jepun di Korea. Hal

ini boleh dilihat dalam salah satu artikel di dalam majalah Tokyo iaitu Taiyo menyatakan bahawa

22Maswari Rosdi (1985). Sejarah China dan Jepun Moden 1800-1955.Kuala Lumpur : Express Printers Sdn. Bhd.

Hlm 20523W. Scott Morton (2006)Jepun : Sejarah dan Budaya.Kuala Lumpur : Universiti Malaya. Hlm. 190


14/33

14

pada Julai 1899, makna memperluas wilayah tanpa menggunakan askar-askar ialah polisi

landasan kereta api. Jepun telah mengambil alihkonsesi landasan kereta api dari kerajaan Korea

bagi landasan Seoul-Pusan dan Seoul-Inchon (Chemulpo). Namun begitu, konsesi bagi Seoul-

Inchon telah diserahkan kepada Amerika. Oleh kerana kesukaran untuk membangunkan modal,

oleh itu kerajaan Jepun menjual kepentingannya pada tahun1897 kepada sindiket persendirian

Jepun yang diketuai oleh Shibusawa dalam empat Syarikat Zaibatsu24

(Mitsui, Mitsubishi,

Yasuda dan Okura).

Dari segi strategik Korea menjadi sebuah pusat yang penting bagi pertahanan Jepun dan

juga menjadi batu loncatan bagi Jepun untuk meluaskan pengaruhnya di Asia Timur pada masa

hadapan. Pada tahun 1890, Yagamata Aritomo Perdana Menteri Jepun ketika itu memberi

pandangan beliau mengenai memorandum polisi luarnya bahawa ia merupakan prinsip asas yang

mana untuk mengekalkan kedaulatan Jepun, Korea diperlukan untuk melindung Pulau Jepun.

Jepun telah mendirikan banyak pengkalan tentera darat, laut dan udara serta telah membina

landasan-landasan keretapi dan jalan raya dengan tujuan memenuhi keperluan ketenteraannya.

Selain itu juga, Jepun dan Korea juga telah meletakkan askarnya dalam jumlah yang kecil di

beberapa bahagian Korea untuk tujuan ketenteraan. Dengan perjanjian tempatan antara Jepun

dan Korea pada tahun 189625

, Jepun mempunyai kepentingan untuk meletakkan askarnya dalam

jumlah yang kecil di Seoul, Pusan dan Wonsan agar dapat membentuk telegraf ketenteraan jika

ada-ada kecemasan dan maklumat yang ingin disampaikan.

2.1.2 Persetiaan Anglo-Japanese 1902

Pada tahun 1900, Jepun cuba mencari rakan sekutu untuk menguatkan kedudukannya di

Timur. Kemaraan Rusia di Timur menyebabkan Jepun mula terasa tergugat dan mula mencari

jalan bagaimana untuk menghalang kemaraan Rusia. Kemaraan Rusia di Timur menyebabkan

Perdana Menteri Jepun iaitu Taro Katsura yakin bahawa Rusia tidak akan berhenti untuk

menghuni Manchuria. Percaya kepada teori mendominasi domino theory di Timur, Taro

24Joginder Singh Jessy.(1981). Sejarah China dan Jepun. Kuala Lumpur : Anthonian. Hlm 209


Hlm 205


15/33

15

Katsura mengatakan bahawa Rusia akan dan pasti memperluaskan pengaruhnya ke Korea dan

tidak akan berhenti sehingga tiada ruang lagi untuk kita. Bagi Jepun, isu Korea berkaitan

dengan soal hidup dan mati. Oleh itu, Jepun memerlukan rakan sekutu bagi menguatkan dirinya.

British berminat untuk menguasai China adalah kerana faktor ekonomi untuk

mendapatkan keuntungan dan bukanlah untuk menguasai Korea. Oleh itu, bagi Jepun, Britain

adalah negara yang sesuai untuk dijadikan sekutu. Kekalahan China dalam Perang China-Jepun

1894-1895 telah mengakibatkan dua masalah kepada England yang mana ia mencabar

kedaulatan British di China dan membawa masalah kepada England untuk berhadapan dengan

masalah untuk menyelesaikan polisinya dalam proses pemecahan China26

. British pula mula

bimbang akan kemaraan Rusia di China kerana kepentingan ekonominya. Ditambah pula

persetiaan di antara Perancis dan Rusia yang mana mereka akan bersatu untuk menentang Britain

jika berlaku apa-apa. Persetiaan antara Rusia dan Perancis juga membimbangkan Jepun jika

berlaku konflik ketenteraan antara Jepun dan Rusia. Oleh sebab kepentingan perdagangan British

di China, British risau akan pemecahan China dan kemaraan Rusia di Timur akan mengganggu

gugat kepentingan British. Oleh itu, Britain memerlukan sekutu untuk mengatasi masalah ini.

Persetiaan yang dipersetujui antara Jepun dengan kuasa Eropah ini membentuk keyakinan diri

dalam kalangan masyarakat Jepun27

.

Persetiaan di antara Britain dan Jepun ditandatangani di London pada 30 Januari 1902,

yang diwakili oleh Hayashi untuk Jepun dan Lansdowne bagi Great Britain. Persetiaan Anglo-

Japanese 1902 dikatakan merupakan peristiwa romantik dalam sejarah dunia yang mana ia

merupakan kesatuan pertama di antara Timur dan Barat, pengesahan pertama Kesatuan Asia

berkebolehan memberikan bantuan kepada kuasa yang terkenal di Barat. Hal ini adalah kerana

tidak pernah ada kuasa di Asia yang bersekutu dengan Barat. Perkara yang penting dalam

persetiaan ini ialah yang pertama England dan Jepun akan membantu satu sama lain di dalam kes

peperangan dengan China dan Korea, kedua persetiaan ini mengakui kepentingan istimewa Great

Britain di China dan Jepun di Korea, bila-bila masa England dan Jepun merasakan kepentingan

mereka terancam dan ketiga kedua-dua negara ini akan berkomunikasi sepenuhnya dan secara

terus-terang.


27Ibid.hlm.178


16/33

16

Persetiaan ini memberi kekuatan diplomatik perluasan kepentingan Jepun di Korea. Hal

ini disokong oleh Taylor yang mana, Persetiaan Anglo-Japanese ditandatangani pada 30 Januari

1902, memberi Jepun peluang dalam kepentingan istimewa mereka di Korea. Persetiaan ini

ditandatangani untuk mengekalkan kebebasan dan integriti wilayah di China dan Korea dalam

masa yang sama untuk melindungi peluang yang sama di China dan Korea dalam perdagangan

dan industri bagi semua bangsa. Persetiaan Anglo-Japanese merupakan penanda awal kepada

imperialism Jepun di Korea. Selain itu, akibat tekanan daripada Perancis, Jerman dan Rusia ke

atas Jepun menyebabkan Jepun membuat persetiaan dengan England pada tahun 1902 untuk

menguatkan kedudukan mereka. Hal ini di sokong oleh Peter Duus yang mana kesan dari

persetiaan ini akan memberi amaran kepada sekutu Rusia jika Rusia berperang dengan Jepun28

.

Rusia dan Jepun juga dilihat sibuk untuk melakukan pembalakan di Sungai Yalu. Jepun

menentang tindakan Rusia kerana telah melanggar Persetiaan Anglo-Japanese. Oleh sebab yang

kecil ini, tentera Rusia dan Jepun melakukan serangan dan menyebabkan beberapa orang tentera

Rusia mati. Rusia tersinggung dengan peristiwa ini dan menghantar tentera-tenteranya ke Korea

untuk menghukum Jepun. Jepun bersungguh-sungguh untuk melawan namun Rusia tidak

memberi perhatian kepadanya. Oleh itu, Jepun telah mengisytiharkan perang menentang Rusia

pada 5 Februari 1904. Sesetengah tokoh berpendapat bahawa punca yang mencetuskan perang

Rusia-Jepun adalah kerana keadaan Jepun yang yakin akan kekuatannya.

3.0 KRONOLOGI PERANG RUSIA- JEPUN 1904

Peristiwa perang Rusia-Jepun merupakan peristiwa yang membuktikan bahawa Jepun

merupakan sebuah negara Asia pertama yang mampu mengalahkan kuasa Barat. Jepun berjaya

mendapatkan Manchuria, setengah Pulau Sakhalin dan Korea. Pada mulanya, Manchuria

merupakan kepentingan utama Rusia manakala Korea sangat penting bagi Jepun. Kepentingan

Manchuria bagi Jepun pada mulanya tidak mempunyai kepentingan. Namun setelah menemui

sumber ekonomi dan sebagai kawasan jajahan bagi menempatkan penduduknya yang

bersebelahan dengan negaranya, ia menjadi kepentingan ekonomi yang penting bagi Jepun29

.

28W. Scott Morton (2006)Jepun : Sejarah dan Budaya.Kuala Lumpur : Universiti Malaya Hlm. 18929Joginder Singh Jessy.(1981). Sejarah China dan Jepun. Kuala Lumpur : Anthonian. Hlm 174


17/33

17

Pergelutan antara Rusia dan Jepun ini bermula sebaik sahaja Persetiaan Shimonoseki

ditandatangani. Perjanjian Shimonoseki ditandatangani pada 17 April 1895 dimana penyerahan

Farmosa, Kepulauan Pescadores dan Semenanjung Liotung termasuklah Port Athur kepada

Jepun. Jepun menyedari bahawa mereka terpaksa berkongsi kedudukan bersama Rusia di Korea.

Kedua- dua buah Negara ini menanamkan cita- cita untuk menguasai China. Perjanjian ini

merupakan titik permulaan Rusia untuk mendapatkan Port Athur30

. Rusia telah menggunakan

pelbagai alasan untuk mendapatkannya.Pada awalnya, Jepun hanya ingin menahan penguasaan

Rusia di China. Keadaan ini menunjukkan perbezaan ketara dengan kerjasama imperialisme

apabila Jepun terpaksa bergabung dan berkongsi keistimewaan bersama Rusia seperti mana yang

termaktub dalam perjanjian tersebut. Rusia merupakan pencabar bagi Jepun kerana ia merupakan

Tiga Intervensi yang telah dibuat jelas dengan beberapa petunjuk sokongan daripada Britain dan

Amerika.

Pada 30 Januari 1902, Perjanjian Anglo-Jepun telah dimaterai di London bagi

mengukuhkan ikatan antara Negara Jepun dan Britain. Hal ini merupakan usaha meningkatkan

keselamatan Jepun pada masa hadapan. Dalam perjanjian ini, Britain bersetuju untuk

mengekalkan kemerdekaan dan integriti wilayah China dan Korea serta mendapatkan peluang

sama rata di negara-negara ini. Britain mengiktiraf perjanjian itu kerana kepentingannya di China

dan melindungi kepentingan Jepun ke atas Korea31

. Perjanjian Anglo-Jepun adalah satu peristiwa

penting dalam sejarah hubungan asing Jepun. Dalam tempoh 35 tahun pemulihan Meiji, Jepun

telah mengalahkan China dan telah diikuti kemenangan Jepun mendapatkan kedudukan yang

kukuh di Korea. Jepun telah mendapat pengiktirafan berbentuk perjanjian, Jepun mendapat

kemajuan yang besar dalam tahun 1902. Namun Rusia dapatkan perundingan yang dibuat bagi

mencadangkan pertukaran hak Rusia ke atas Manchuria dalam pertukaran hak Jepun ke atas

Korea dengan membuat perjanjian dengan China untuk mendapatkan Manchuria pada April

1903. Ketegangan ini bertambah kerana kawalan Rusia terhadap Manchuria semakin meningkat

menyebabkan Jepun merasa tercabar. Pada bulan Julai 1903, Jepun telah memulakan satu siriusaha diplomatik bagi mencapai persetujuan bagi pembahagia pengaruh China dan Korea.

30Ibid.hlm.17531Joginder Singh Jessy.(1981). Sejarah China dan Jepun. Kuala Lumpur : Anthonian. Hlm 174


18/33

18

Kepentingan Rusia di Manchuria ialah apabila diberi hak untuk membina jalan kereta api

Trans-Siberia yang merentasi Manchuria Utara dari Kampung di China iaitu Vladivostok.

Seterusnya Rusia diberi hak untuk membina jalan kereta api di selatan pula iaitu dari Harbin ke

Port Athur. Rusia juga memajak Semenanjung Liaotong walaupun sebenarnya ia di bawah

kekuasaan Jepun. Jepun pada mulanya berat hati untuk menyerahkan semula daerah Liaotong

kepada China namun telah memberinya kepada Rusia bagi memperbaharui kedudukannya. Pada

mulanya, cadangan perundingan datangnya dari Jerman, bukannya dari Jepun dan Great Britain

bagi mengadakan ikatan antara tiga kuasa. Perikatan ini telah bekerjasama dengan membuat

persetujuan dalam tahun 1900 untuk mengekalkan keadaan yang sedia ada di negeri China. Bagi

Jepun, dengan mengadakan ikatan dengan salah sebuah Negara Barat yang terkuat, ia merupakan

tanda kepada suatu kemajuan besar dalam pembangunan Jepun sebagai sebuah kuasa Asia. Ia

juga menandakan Jepun mempunyai kedudukan yang tinggi dalam Lembaga Majlis Asia.

Sejak tertubuhnya Perjanjian Anglo-Jepun dengan bantuan ketenteraan daripada Britain,

Jepun boleh berurusan dengan isu- isu yang dibangkitkan berkenaan dengan pendudukan Rusia

di Manchuria tanpa risau dengan campur tangan dari pihak Tiga Intervensi . Pada tahun 1902 dan

1903, ia merupakan pengunduran tentera Rusia dari Manchuria dan Korea. Pada mulanya, ia

berjaya. Namun bagi kali kedua tidak pada semuanya berjaya dilakukan. Pada akhir tahun 1903,

keputusan yang diambil ialah peperangan. Jepun merasakan bahawa impian untuk menguasai

seluruh Asia terhalang apabila Rusia mara ke Manchuria dan Korea. Jepun ingin menjadikan

kawasan ini sebahagian daripada kawasan jajahannya. Ini kerana Manchuria merupakan sumber

ekonomi bagi Jepun manakala jika Rusia menguasai Manchuria, Rusia akan turut campurtangan

dalam Korea. Jadi Jepun merasakan bahawa peperangan adalah jalan yang memang sesuai untuk

menyelesaikan masalah ini. Rusia tidak terburu-buru memberikan respon kepada cadangan

Jepun. Apa yang terkandung cadangan itu bukanlah perkara yang baru. Pada 6 Februari 1904,

tentera Rusia telah mendahului dengan menyerang Sungai Yalu untuk memasuki Korea. Pada

masa itu juga, Jepun telah berlayar daripada Pengkalan Angkatan Laut Sasebo menuju keCemulpo. Pada 8 Februari 1904, angkatan tentera laut Rusia menyerang Pelabuhan Arthur dan ia


19/33

19

dikepung. Pada masa itu juga tentera Jepun dikerahkan ke Incheon, korea. Dua hari kemudian,

jepun mengisytiharkan perang.32

Perang diisytiharkan pada 10 Februari, tetapi persengketaan sudah pun bermula dua hari

lebih awal. Peperangan bermula di Korea dan di sepanjang pantai menuju ke Liaotung. Pada

bulan April kemenangan tentera laut di luar Port Arthur membolehkan Jepun mengawal seluruh

laut yang diperlukan bagi menggerakkan bala tenteranya sekaligus membolehkan sekumpulan

tentera pertama mereka untuk menyerang ke utara merentasi sungai Yalu ke Manchuria pada

bulan Mei dan sekumpulan tentera kedua mendarat di semenanjung Liaotung beberapa hari

kemudian. Dalam tempoh sebulan, sekumpulan tentera yang ketiga dibawah Jeneral Nogi

Maresuke telah mengepung Port Arthur sendiri. Pertempuran ini berlaku sepanjang Liaoyang

pada ogos dan awal september 1904. Penawanan Port Arthur oleh Jepun bermula pada awal

Januari 1905. Mukden pula ditawan pada 10 Mac 1905 dan terdapat banyak jiwa yang terkorban.

Namun pada akhir peperang tersebut, Jepun berjaya menewaskan Rusia.33

Dalam peperangan tersebut, terdapat banyak kemusnahan dan kehilangan nyawa

walaupun Jepun terus berjaya dalam menentang Rusia. Jepun sebenarnya mula menyedari

bahawa mereka tidak mampu lagi untuk bertahan lama. Namun mereka tidak mahu

menunjukkkan kelemahan- kelemahan tersebut. Jepun membuat keputusan untuk membuat

rundingan damai dengan Rusia. Akan tetapi Rusia masih mahu untuk meneruskan perjuangan

mereka bagi menebus kerugian yang mereka alami tetapi tidak mampu ekoran dari masalah

kewangan dan keadaan negerinya. Jadi mereka terpaksa menerima rundingan tersebut. Pada

tahun 1905, termeterainya Perjanjian di Portsmouth antara Viscount Komura dengan Count

Witte. Dengan kemenangan ini, imej Jepun telah semakin meningkat di mata dunia. Kuasa-

kuasa Barat merasa terperanjat dengan kekalahan Rusia di tangan Jepun, sebuah Negara yang

kecil sedangkan Rusia merupakan sebuah Negara Eropah yang besar34

.

32Maswari Rosdi.(1985). Sejarah China dan Jepun Moden 1800-1955. Kuala Lumpur : Adabi Publishing Sdn. Bhd.

Hlm. 257.33Joginder Singh Jessy.(1981). Sejarah China dan Jepun. Kuala Lumpur : Anthonian. Hlm 176



20/33

20

4.0 KESAN PERANG RUSIA-JEPUN 1904

Jepun merasakan kedudukannya adalah cukup kuat menjelang tahun 1905. Hal ini

kerana, Jepun telah mempunyai permulaan empayar baru dengan kawasan jajahan yang baru.

Antaranya Taiwan, yang digunakan sebagai kawasan penempatan bagi penempatan penduduk

Jepun yang berkembang pesat. Perang yang berlaku antara Jepun dan Rusia ini sedikit sebanyak

memberi kesan yang baik kepada perluasan kuasa mereka di samping peningkatan ekonomi

negara walaupun pada mulanya dilihat ekonomi Jepun mengalami kejatuhan selepas Perang

Rusia Jepun ini. Antara kesannya ialah perluasan kuasa Jepun di Pulau Sakhalin,

menyemarakkan semangat nasionalisme bukan sahaja dalam kalangan rakyat Jepun sendiri

malah penduduk di Asia Tenggara serta kesan dalam aspek ekonomi di Jepun.

4.1 POLITIK

4.1.1 Jepun Menjalankan Dasar Imperialisme

Permodenan Jepun yang bermula selepas pemerintahan Maharaja Meiji telah memacu

negara itu ke era penuh kegemilangan. Politik dan ekonomi tradisional Jepun telah diganti

dengan sistem pentadbiran dan ekonomi gaya Barat. Secara tidak langsung, permodenan Jepun

berjaya mengelakkan daripada menjadi mangsa penjajahan Barat. Sebaik sahaja berjaya

memansuhkan perjanjian berat sebelah (unequal treaty) yang dibuat dengan Barat pada era

Tokugawa dahulu, Jepun mula melancarkan dasar luar yang lebih agresif di Asia Timur,

terutamanya terhadap negara China. Peningkatan minat kuasa Barat meluaskan cengkaman

masing-masing di China setelah negara itu kalah kepada Jepun dalam perang pada tahun 1894

dan juga mendesak Jepun untuk terlibat sama dalam perlumbaan membuka kawasan pengaruhdi negara yang sangat berpotensi dalam melengkapi keperluan industrinya.

35

35 A.Ghapa Harun dan Rupawan Ahmad. Imperialisme Jepun dan Konsep Lingkungan Kesemakmuran Asia Timur

Raya.. Sumber diperolehi daripada http://journalarticle.ukm.my/427/1/1.pdf


21/33

21

Kejayaan Jepun telah mengubah tindakan mereka menjadi sebuah negara penakluk.

Faktor-faktor ekonomi, semangat nasionalisme yang melampau dan tekanan politik serta

tentera menyebabkan Jepun menyertai kuasa-kuasa Barat menjadi negara penakluk. Mangsa

pertama Jepun ialah negara China. Peristiwa pembunuhan seramai 54 orang nelayan Kepulauan

Ryukyu di Taiwan pada tahun 1874 menjadi alasan bagi Jepun untuk menuntut Kepulauan

Ryukyu dan ganti rugi. Negara China terpaksa melayani tuntutan Jepun itu.36

Pada tahun 1894

sehingga 1895, berlaku siri peperangan antara China dan Jepun yang dikenali Perang China-

Jepun. Jepun berjaya mengalahkan China sehingga menyebabkan China terpaksa menerima

syarat-syarat yang dikenakan oleh Jepun. Pada 17 April 1895, Perjanjian Shimonoseki

ditandatangani oleh kedua-dua pihak. Perjanjian tersebut memberi hak kepada Jepun ke atas

Taiwan, Kepulauan Pescadores dan Semenanjung Liaotung. Namun, Semenanjung Liaotung

dikembalikan semula kepada Negara China akibat bantahan daripada Jerman, Rusia dan

Perancis.

Seterusnya, Jepun melihat Korea sebagai kawasan strategik dan mempunyai kepentingan

ekonomi. Jepun menganggap Korea merupakan sebuah kawasan yang boleh melindungi

negaranya kerana Korea boleh digunakan sebagai medan pertempuran bagi menggelakkan

negara matahari terbit itu menerima kehancuran apabila berlakunya peperangan. Salah satu

faktor berlakunya Perang China-Jepun adalah disebabkan berlakunya krisis dalam Korea

sehingga menyebabkan tercetusnya Pemberontakan Tonghak.37

Korea sangat penting bagi

Jepun dari segi strategi sekiranya Jepun berhasrat memperluaskan tanah jajahannya hingga ke

Manchuria dan China. Korea akan dapat dijadikan batu loncatan bagi melangkau lebih jauh lagi

dalam menggapai cita-cita imperialisme Jepun. Oleh sebab takut akan ancaman luar khususnya

Rusia dan ingin menguasai Korea daripada Negara China, maka Jepun bertindak memaksa

Korea pada 26 Februari 1876, menandatangani perjanjian perdagangan dan persahabatan.

36Abdullah Zakaria Ghazali, Azhar Hj. Mad Aros.et. (2005). Sejarah Asia Tenggara, Asia Selatan dan Asia Timur

1800-1963. Selangor : Penerbit Fajar Bakti Sdn.Bhd. hlm. 40637Tonghak bermaksud satu aliran mazhab agama campuran iaiatu Confuciusisme, Taoisme dan Budhisme. Penganut

agama ini melancarkan pemberontakan kerana menentang kehadiran pengaruh asing di Korea terutama kuasa China

dan Jepun.


22/33

22

Perjanjian itu menyatakan pembukaan tiga pelabuhan Korea iaitu Pusan, Inchon dan Wonsan.

Jepun juga telah mengiktiraf kemerdekaan Korea.38

Perang China-Jepun menjelaskan bahawa Jepun menjadi kuasa besar Asia. Menjelang

awal abad 20, ia berdepan pula dengan Rusia. Krisis Rusia-Jepun berpunca daripada masalah

Manchuria dan Korea. Rusia dikatakan semakin berminat dengan Manchuria. Manakala,

Perjanjian Li-Lobanov pada Jun 1896 antara Rusia dan Negara China telah menyetujui

pembinaan Jalan Kereta Api Trans-Siberia Manchuria. Perkhimatan kereta api ini secara

rasminya dibuka oleh Czar Nicholas II pada tahun 1891 yang menyambungkan Vladivostok

dengan Russia di sebelah Eropah.39

Seterusnya pada Mac 1898, Rusia mendapat pajakan 25

tahun ke atas bahagian Selatan Semenanjung Liaotung yang mengandungi Port Arthur dan

Dairen. Sebelum ini Jepun ditekan oleh Rusia agar tidak mengambil Semenanjung Liaotung

tetapi pajakan ke atas semenanjung ini mencerminkan sikap Rusia yang ingin meluaskan

pengaruhnya ke Asia Timur.

Bagi mengawal kuasa Rusia di Asia Timur, Jepun telah mengambil jalan kekerasan. Oleh

sebab itu, berlaku Perang Rusia-Jepun pada 10 Februari 1904 dan akhirnya melalui perang ini

ianya menyebelahi pihak Jepun. Pada 5 September 1905, Perjanjian Portsmouth telah

ditandatangani oleh kedua-dua pihak. Dalam perjanjian tersebut, Rusia mengakui kepentingan-

kepentingan Jepun di Korea. Manakala, pajakan Rusia ke atas Semenanjung Liaotung dan jalan

kereta api dari Port Arthur ke Mukden diserah kepada Jepun. Selain itu, Rusia terpaksa

menyerahkan pula bahagian selatan Pulau Shaklin. Kejayaan Jepun ini meletakkan Jepun

sebagai kuasa besar dunia. Selepas perjanjian tersebut, Jepun semakin melampau apabila

berjaya menakluk Korea pada tahun 1910.40

Pada tahun 1914, Perang Dunia Pertama meletus di Eropah dan kuasa-kuasa Barat

terpaksa menumpukan perhatian mereka di Eropah. Perang ini membolehkan Jepun untuk

menguatkan kepentingan dan pengaruhnya di Asia Timur. Untuk mendapat sokongan kuasa

38Abdullah Zakaria Ghazali, Azhar Hj. Mad Aros.et. (2005). Sejarah Asia Tenggara, Asia Selatan dan Asia Timur

1800-1963. Selangor : Penerbit Fajar Bakti Sdn.Bhd. hlm. 40639Joginder Singh Jessy.(1981). Sejarah China dan Jepun.Kuala Lumpur : Anthonian Store Sdn. Bhd. hlm.16240 Abdullah Zakaria Ghazali, Azhar Hj. Mad Aros.et. (2005). Sejarah Asia Tenggara, Asia Selatan dan Asia Timur

1800-1963. Selangor : Penerbit Fajar Bakti Sdn.Bhd. hlm. 407.


23/33


24/33

24

4.1.2 Kekuatan Organisasi Ketenteraan

Salah satu faktor mengapa Jepun dianggap sebagai kuasa imperialis yang sangat kuat di

Asia adalah disebabkan kekuatan tenteranya. Kekuatan tentera Jepun membuatkan Jepun lebih

agresif dan menjadi kuasa penakluk. Permodenan dan pembesaran angkatan tentera mendapat

perhatian utama sejak Maharaja Meiji mengambil alih tampuk pemerintahan Jepun daripada

pemerintahan Shogun. Maharaja Meiji sedar bahawa kekuatan bangsa barat adalah terletak pada

persenjataan yang moden. Oleh sebab itu, untuk menandingi bangsa barat Jepun haruslah

mempunyai senjata-senjata dan tentera moden43

. Pihak tentera telah merangkumi bidang kuasa

politik yang luas. Maka di atas dasar ini, kerajaan Jepun memberi keutamaan terhadap

pembangunan angkatan tentera darat dan laut.44

Dalam membentuk satu pasukan ketenteraan yang moden, Yagamata Aritmomo dari

Choshu merupakan salah satu tokoh yang penting dalam hal yang berkaitan kenteraan. Seperti

negara-negara Barat, Jepun telah mengadakan undang-undang kerahan tenaga kepada pemuda-

pemuda berumur 20 tahun dalam tahun 1872. Dalam tahun 1873, Jepun telah berjaya

membentuk Tentera Kebangsaan Jepun yang mana anggotanya diambil dari segenap lapisan

masyarakat, tidak dimonopoli oleh golongan samurai seperti zaman lampau. Pada 1878,

Semangat Ketenteraan diwujudkan bertujuan menanamkan semangat keperwiraan, taat setia dan

mengikut perintah.45

Angkatan Laut Jepun juga tidak lepas dari mengalami permodenan. Puak Satsuma yang

terkenal sebagai kaum pelaut adalah bertanggungjawab dalam kebangkitan angkatan laut sebagai

satu angkatan laut yang kuat. Dalam perkara-perkara mengenai angkatan laut, Jepun

menumpukan perhatian ke Britain untuk mendapatkan pegawai-pegawai bagi melatih angkatan

laut Jepun kerana Britain terkenal sebagai kuasa terkuat dalam angkatan laut. Kapal-kapal perang

bagi angkatan laut Jepun dibeli dari Britain. Namun demikian, Jepun telah berusaha untuk

membina kapal perangnya sendiri. Pada tahun 1875, Jepun telah berjaya membina dua kapal

43Alistair D. Swale.(2009). The Meiji Restoration : Monarchism, Mass Communication and Conservative

Revolution. Great Britain :CPI Antony Rowe. Hlm.17944Joginder Singh Jessy.(1981). Sejarah China dan Jepun.Kuala Lumpur : Anthonian Store Sdn. Bhd. hlm.14845Maswari Rosdi. (1983). Sejarah China dan Jepun Moden 1800-1955. Kuala Lumpur : Adabi Publishing Sdn.Bhd.

hlm. 97


25/33

25

perang di limbungan Nagasaki. Dengan usaha yang bersungguh-sungguh Jepun telah berjaya

membentuk satu pasukan tentera yang benar-benar moden dan kuat. Sebagai contoh kejayaan

Tentera Kebangsaan Jepun dalam tahun 1877 apabila tentera Jepun telah menumpaskan

pemberontakan golongan samurai pemimpin Saigo Takamori. Tentera Kebangsaan yang telah

terlatih secara barat dengan mudah sahaja mengalahkan pemerontakan itu.46

Kekuatan angkatan laut Jepun terbukti apabila Angkatan Laut Jepun berjaya

mengalahkan Angkatan Laut China di Muara Sungai Yalu dalam bulan September 1894 ketika

berlakunya Perang China-Jepun. Sebelum peperangan itu meletus, Jepun menganggap bahawa

negara tersebut tidak yakin boleh mengalahkan China. Namun akhirnya, China mengalami

kekalahan dalam perang tersebut. Begitu juga ketika Perang Rusia-Jepun 1904-1905 yang mana

pihak Jepun berjaya mengalahkan angkatan laut Rusia dalam pertempuran di Selat Tsushima.

Kejayaan angkatan laut Jepun dalam kedua-dua pertempuran itu, tidak sahaja menaikkan imej

bangsa Jepun malahan nama pegawai-pegawai Inggeris juga turut harum kerana latihan yang

diberikan kepada angkatan laut Jepun. Begitu juga dengan senjata dan peralatan perang mahupun

kapal-kapal perang yang dibeli dari Barrow, Elswick dan Sheffield di England.47

4.1.3 Perluasan kuasa Jepun di Sakhalin dan pengambilan Liaotung.

Sebelum ini Rusia telah menguasai Pulau Sakhalin. Pada akhir abad ke-18 pihak Bakufu

berasa amat gentar terhadap perluasan kuasa Rusia ke Selatan apabila meluaskan daerahnya

hingga ke Sakhalin dan mengugut Pulau Yedo (Hokaido).48

Namun selepas perang Rusia Jepun,

Jepun mendapat kembali Pulau Sakhalin. Kesan yang paling ketara peperangan Rusia Jepun

ialah perluasan kuasa Jepun di Sakhalin dan Liaotung. Hal ini termaktub dalam perjanjian

Porstmouth iaitu diserahkan kepada Jepun sebahagian daripada Sakhalin yang di sebelah selatan

garis Lintang 50.49

46Ibid. hlm.9847Ibid.hlm.9948Norman E. H. (1991).Kemunculan Jepun sebagai Negara Moden (Masalah Politik dan Ekonomi Zaman Meiji).

Kuala Lumpur : Yayasan Penataran Ilmu. Hlm. 24.49Harold M. Vinacke. (1986). Sejarah Timur Jauh dalam Zaman Moden. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan

Pustaka. Hlm 292.


26/33

26

Kepentingan Pulau Sakhalin ialah menambahkan lagi pasaran bagi barang keluaran

Jepun. Keunggulan Jepun di Korea mula diiktiraf oleh Rusia (melalui perjanjian Portsmouth) dan

kemudian oleh Amerika Syarikat dan Britain. Pada musim luruh 1905, Jepun telah bertindak

menjadikan Korea sebuah negara naungan. Ito telah menjadi Residen-Jeneral pertama. Berikutan

itu, Jepun menyerang Korea pada bulan Ogos 1910 dan semua hak-hak kedaulatan dipindahkan

kepada Maharaja Jepun.50

Korea menjadi bahagian yang melengkapkan empayar Jepun.

4.1.4 Memberi kesempatan kepada Jepun untuk menguasai Manchuria.

Selepas termeterainya perjanjian Portsmouth 1905, Menteri Luar Jepun Komura telah

memperolehi persetujuan China untuk memindahkan hak-hak dan kepentingan Rusia di

Manchuria Selatan kepada Jepun. Perjanjian Peking itu telah ditandatangani pada 22 Disember

1905 dan telah memberi Jepun kuasa penuh ke atas Manchuria Selatan51

. Dari segi ekonomi,

Manchuria Selatan telah dieksploitasi oleh Jepun. Dari segi strategik Korea menjadi sebuah

pusat yang penting bagi pertahanan Jepun dan juga menjadi batu loncatan bagi Jepun untuk

meluaskan pengaruhnya di Asia Timur pada masa hadapan.

Jepun telah mendirikan banyak pangkalan tentera darat, laut dan udara serta telah

membina landasan-landasan keretapi dan jalan raya dengan tujuan memenuhi keperluan

militarinya. Kemenangan yang dicapai dalam peperangan ini merupakan perangsang utamakepada perkembangan semangat nasionalisme di Jepun. Jepun berasa bangga dengan hakikat

bahawa orang-orang Eropah, Amerika dan Asia mengiktiraf kekuatan tentera Jepun dan bahawa

kuasa-kuasa Barat telah memberi Jepun status sebagai sebuah kuasa yang besar. Kejayaan ini

mengubah nasionalisme Jepun kepada satu ciri keyakinan yang lebih besar.

4.1.5 Kekacauan politik.

Walaupun Jepun mendapat keuntungan hasil daripada peperangan itu, namun terdapat

implikasi negatif berlaku terhadap Jepun. Orang-orang Jepun terutamanya golongan-golongan

ekstrimisme menunjukkan rasa kurang senang terhadap perjanjian Portsmouth. Orang Jepun

50Maswari Rosdi. (1983). Sejarah China dan Jepun 1800-1955. Kuala Lumpur : Adabi Publishing Sdn. Bhd. Hlm

158.51Alistair D. Swale.(2009). The Meiji Restoration : Monarchism, Mass Communication and Conservative

Revolution. Great Britain :CPI Antony Rowe. Hlm.179


27/33

27

yang tidak mengetahui muslihat kerajaan untuk menamatkan peperangan yang menjejaskan

ekonomi dan tentera, berasa kecewa dengan syarat-syarat yang terkandung dalam perjanjian itu.

Mereka tidak berpuas hati terhadap kerajaan kerana tidak berjaya mendapatkan ganti rugi dari

Rusia.

Golongan ekstrimisme berharap dengan adanya gantirugi dapat mengurangkan beban

rakyat dan membiayai pengawasan dan kos pembinaan jalan keretapi di Manchuria52

. Tunjuk

perasaan telah berlaku yang diikuti oleh rusuhan-rusuhan oleh golongan ekstrimisme. Golongan

tentera terpaksa campurtangan dan undang-undang tentera telah diisytiharkan di Jepun. Perasaan

tidak berpuas hati yang wujud akhirnya membawa kepada penggulingan kerajaan Katsura dalam

bulan Januari 1906 diganti oleh Putera Saionji. Beliau memegang jawatan sehingga bulan Julai

1908.

53

4.3 EKONOMI

4.3.1 Kos Perang Tinggi

Ekonomi Jepun selepas berperang dengan Rusia menyaksikan pertumbuhan terbantut dari

tahun 1904 hingga 1914. Peperangan dengan kuasa barat tersebut menyebabkan Jepun terpaksa

menanggungkan perbelanjaan perang berjumlah lebih kurang 1700 juta yen. Malah hutang awam

yang dimiliki ketika tempoh tersebut adalah sekitar 147 juta yen.54

Pada tahun 1905 sahaja,

Jepun menanggung lebihan import sebanyak 176 juta yen. Apabila berlaku lebihan import, ini

sudah tentu membawa petanda buruk terhadap pendapatan negara Jepun. Kelemahan eksport

sekali gus menyumbang kepada imbangan pembayaran negatif kerana berlaku penerusan lebihan

52Julian Dierkes.(2010).Postwar History Education in Japan and the Germanys. New York: Routledge Madison

Eve. Hlm. 3.53Maswari Rosdi. (1983). Sejarah China dan Jepun 1800-1955. Kuala Lumpur : Adabi Publishing Sdn. Bhd. Hlm

171.54 C.D. Cowan (ed). (1964). The Economic Development of China and Japan. New York: Routledge . Hlm 228


28/33

28

import sehingga iaitu wang dalam negara mengalir keluar kepada syarikat luar. Kabinet Katsura

yang dibentuk memaksa Jepun membuat pelbagai usaha mengukuhkan kestabilan ekonominya.

Dari segi pinjaman luar, Jepun meminta pertolongan dari Britain dan Amerika supaya

mendanai segala persiapan perang. Syarikat swasta menjadi sasaran utama Jepun menempah

peluru dan senjata lain bagi memperkuat ketumbukan tentera. Sungguhpun penyediaan inventori

peperangan merupakan antara perkara wajib dalam akaun belanjawan negara, ia secara tidak

langsung menjadikan ekonomi Negara Matahari Terbit itu dalam keadaan tergugat. Maka,

golongan pemerintah mengambil langkah mengurus persediaan perang melalui dasar fiskalnya.

Hasil daripada pinjaman yang dibuat dari pihak luar, negara itu dapat membayar perbelanjaan

perang untuk tempoh enam bulan, malah bakinya turut boleh sebagai simpanan persediaan

kepada pertarungan besar yang lain. Sungguhpun begitu, selepas perang dengan Rusia,

kebanyakan sumber manusia dan fizikalnya sudah pun kehabisan. Tambahan pula, Jepun tidak

menuntut sebarang ganti rugi kepada kerajaan Rusia.

Maka, penelitian terperinci terhadap kesan perang tersebut mengingatkan Jepun bahawa

dasar pemencilan bukan menjadi agenda utama sebagaimana pada pemerintahan tradisional

keshogunan, sebaliknya mereka lebih mengutamakan usaha pertumbuhan dan perkembangan

pantas seiring dengan kuasa-kuasa barat55

. Pelajar tempatan yang dihantar menuntut pengetahuan

ke Eropah yang giat menghadiri taklimat ekonomi menjadikan ia sebagai batu loncatan buat

mereka menabur bakti kepada tanah Air seusai tamat pengajian. Dalam negara pula, impak

perang turut mendesak kerajaan menumpang hasil rakyat untuk kestabilan ekonominya.

Pinjaman yang dilakukan untuk biaya perang telah menyebabkan peningkatan mendadak

terhadap cukai. Cukai perniagaan umpamanya meningkat 70 peratus, malah cukai pertempatan

penduduk bandar dinaikkan dua kali ganda

4.3.2

Industri Berat Mengukuhkan Ekonomi Jepun

Meskipun berada dalam keadaan perang, eksport Jepun masih beroperasi. Jepun

berupaya menghasilkan produk industri berat. Perang dengan Rusia memang membawa



29/33

29

kemerosotan ekonomi Jepun56

. Tetapi, selepas peperangan tersebut pembangunan industri berat

masih giat berjalan. Pembinaan kapal, keluli, dan bahan kimia merupakan antara prospek yang

mengukuhkan industri berat di samping menjadi penyelamat kepada Jepun untuk meneruskan

pengeluaran hasil eksport yang menjadi pendapatan negara. Pada tahun 1896, loji pemprosesan

yang dilengkapi peralatan barat dibina bagi mempercepat produktiviti dalam industri besi dan

keluli.57

Yawata Iron Works merupakan antara badan yang aktif memulakan pengeluaran besi

ketika itu. Hasil pengeluaran positif menyaksikan beberapa loji baru dibina oleh pemodal-

pemodal besar. Peperangan dengan Rusia tidak mengurangkan pertumbuhan ekonomi berat

kerana dari tahun ke tahun ia masih berkembang. Pada tahun 1913 hasil keluli mencapai jumlah

255 000 tan, manakala hasil bijih besi mencapai sebanyak 243 000 tan. Hal ini juga didorong

oleh kepelbagaian permintaan produk, umpamanya keluli yang siap dalam proses akhir diminta

untuk penghasilan industri cabang yang lain iaitu dalam pembuatan landasan, piring, rod wayar

dan sebagainya.

Pengenalan teknik moden dari barat juga, industri perlombongan arang batu mendapat

sambutan menggalakkan. Arang batu dihasilkan dalam skala besar oleh mereka yang bergabung

dengan zaibatsu iaitu konglomerat berpengaruh pada era Meiji dan akhir perang dunia kedua.

Purata arang batu yang dihasilkan pada 1905 hingga 1914 ialah 16.8 juta tan dan terus meningkat

tahun berikutnya. Selain itu, penubuhan Akta Galakan Pembinaan kapal mengukuhkan lagi

industri berat Jepun. Kemudian limbungan kapal turut rancak dibina sebagai tanda syarikat

tempatan merebut peluang yang diberi kerajaan di samping membantu penyediaan kapal perang.

Pekilang-pekilang tempatan juga mendapat keuntungan menerusi penjualan komponen-

komponen kapal dalam pelbagai bentuk serta jenis keluli58

. Secara tidak langsung, kerancakan

industri ini melahirkan ramai tenaga mahir berpengalaman dalam pembuatan kapal. Lanjutan itu,

keluarga-keluarga berpengaruh dalam perniagaan di Jepun menubuhkan firma kejuruteraan dan

juga perusahaan lain. Perusahaan perlombongan tembaga serta industri penapisan diseliakan oleh

Sumitomo dan Furukawa. Perkembangan bidang perkapalan turut mendorong syarikat Kawasakimembina loji kilang bagi pemprosesan enjin.


Hlm 205.57 G.C. Allen. (1946). A Short Economic History of Modern Japan 1867-1937, Volume 1.

London: Routledge. Hlm 74

58Ibid.hlm.75


30/33

30

4.3.3 Jepun Menguasai Ekonomi Korea

Perjanjian Portsmouth yang dibuat dengan Rusia ternyata memberi kelebihan kepada

Jepun kerana kuasa barat itu bersetuju memberi ruang kebebasan kepada Jepun berada di Korea.

Beras, bijirin dan hasil-hasil laut dari Korea mendapat pasaran yang baik di Jepun. Jepun telah

mengaut sumber ekonomi Korea melalui pembinaan industri berkaitan dengannya. Penekanan

khas diberi kepada pengeluaran alat perang seperti besi, keluli dan jentera. Majoriti industri di

Korea adalah kepunyaan Zaibatsu. Barang yang diperlukan masyarakat Korea juga dikeluarkan

Jepun contohnya mengeksport tekstil seperti baju dan benang.59

Syarikat Toyo Spinning

merupakan pengilang utama mengeksport produk kapas. Ketika melanda masalah kekurangan

beras, Jepun mengambil keputusan mengimportnya dari tanah jajahan. Meskipun, Korea

bukanlah pengeluar beras yang besar, perkembangannya adalah lebih baik berbanding Jepun.

Maka kuasa imperialis itu memberi bantuan kewangan terhadap pertanian padi di Korea.

Tatkala Jepun menghadapi isu lebihan pertumbuhan penduduk, peluang pekerjaan

menjadi semakin terhad. Kerajaan menggalakkan warganya untuk berhijrah ke Korea bagi

mendapatkan kerja di sana di samping mengambil segala manfaat di tanah koloni itu. Bagi

mereka yang terlibat dengan sektor bukan pertanian seperti golongan pegawai dan birokrat pula,

gaji yang diberi adalah dua kali ganda berbanding di Jepun60

. Hal ini terjadi berikutan

masyarakat Korea memiliki kemahiran yang sedikit berbanding Jepun yang lebih maju dan

berdaya fikir tinggi. Golongan pelabur, dan agen perdagangan turut memainkan pengaruh

ekonomi di tanah koloni dengan mengikut segala dasar kerajaan Jepun.

4.4 SOSIAL

4.4.1 KERUGIAN SUMBER DAN TENAGA MANUSIA

Anggaran 20,000 rakyat Jepun telah terkorban dalam peperangan tersebut. Jepun telah

membelanjakan sejumlah 1.5 billion untuk membiayai kos peperangan. Hal ini telah

59 Michael Smitka (ed). (1998). The Interwar Economy of Japan: Colonialism, Depression, and Recovery, 1910-

1940, Volume 2. USA: Taylor and Francis. Hlm 2.

60Peter Duus (1998).Modern Japan Second Edition.Boston : Standford University . Hlm. 208


31/33

31

membazirkan serta mengurangkan sumber-sumber kewangan negara Jepun. Pada awalnya

kerajaan Meiji telah menyedari bahawa Jepun tidak lagi mampu menanggung pembiayaan

peperangan itu. Oleh sebab itu, kerajaan Jepun telah mengambil daya usaha untuk mewujudkan

perdamaian dengan Rusia dalam tahun 1905.61

Kerugian yang dialami oleh golongan petani dan

buruh juga telah meningkat. Petani telah menanggung beban cukai yang tinggi iaitu sebanyak

70% untuk membiayai proses pembangunan industri dan modenisasi negara. Petani terpaksa

mengeluarkan modal sendiri untuk membeli peralatan, benih dan baja. Bagi menambahkan

pendapatan, petani telah melibatkan diri dalam perusahaan pembiakan ulat sutera. Golongan

pekerja menerima kesan yang negatif akibat daripada peperangan ini. Pekerja-pekerja di sektor

perindustrian kecil terpaksa bekerja dengan bayaran upah yang kecil. Pekerja terpaksa bekerja

lebih berat bagi menyara kehidupan seharian dan juga membiayai proses pembangunan industri

dan modenisasi negara.

4.5 KESAN KEPADA RUSIA

Perang ini bukan sahaja memberi kesan kepada pihak Jepun, malah Rusia turut menerima

impaknya. Rusia mendapat keuntungan daripada kekalahan itu kerana ia menyumbang kepada

tercetusnya Revolusi 1905. Kekalahan mereka menyebabkan rakyat Rusia mempersoalkan

kekuatan pasukan ketenteraan kerajaan pusat. Kekalahan dalam perang Rusia Jepun ini

merupakan kekalahan kedua selepas kekalahan mereka dalam Perang Crimea pada tahun 1853hingga 1856

62. Kegagalan pemerintahan Tsar itu juga akhirnya menyebabkan Rusia kehilangan

banyak negeri jajahannya. Contohnya, pengaruh Rusia di Asia iaitu di China berakhir dan pihak

Rusia menumpukan semula ke kawasan Balkan yang telah lama ditinggalkan. Kewibawaan

kepimpinan Tsar Nicholas II, pemimpin Rusia ketika itu semakin tercabar dan terpaksa

melaksanakan pelbagai perubahan. Kelemahan Tsar ini juga memberi peluang kepada rakyat

Rusia untuk membina kekuatan mencapai matlamat mereka, iaitu menghapuskan pemerintahan

autokratik.

Secara kesimpulannya, dapat dilihat bahawa kesan daripada Perang Rusia-Jepun ini

bukan menguntungkan sebelah pihak sahaja, malah turut memberi manfaat kepada kedua-

duanya. Pihak Jepun dapat meluaskan perluasan kuasanya seiring dengan matlamat mereka yang

61Joginder Singh Jessy. (1981). Sejarah China dan Jepun. Kuala Lumpur : Anthonian. Hlm 20562Peter Duus (1998).Modern Japan Second Edition.Boston : Standford University . Hlm. 202


32/33

32

disemarakkan oleh Maharaja Meiji. Walaupun Jepun memperoleh Pulau Sakhalin, namun Rusia

masih mendapat tawaran untuk menyewa semenanjung Liaotung daripada pihak Jepun. Selain

itu, kemenangan Jepun ini secara tidak langsung telah menaikkan semangat nasionalisme

penduduk di kawasan Asia Tenggara. Hal ini kerana, Jepun merupakan sebuah negara Asia yang

kecil tetapi mampu mengalahkan pihak barat dan ini menunjukkan satu kejayaan yang besar bagi

mereka. Dari aspek ekonomi di Jepun pula, walaupun ekonominya jatuh selepas perang,

kemenangan mereka telah membangkitkan semangat mereka untuk terus berusaha dan berjaya

memulihkan ekonominya. Rusia jua memperoleh manfaat daripada kekalahannya. Akibat

daripada kekalahan itulah tercetusnya Revolusi 1905 yang mana rakyat Rusia bangkit menentang

pemerintahan Tsar63

. Oleh itu, tidak dapat dinafikan bahawa, kedua-dua pihak turut mendapat

manfaat akibat daripada perang yang berlaku tersebut.

4.6 KESAN KEPADA KUASA BARAT

Perang antara Rusia dan Jepun bukan sahaja mendatangkan kesan kepada negara Jepun

dan Rusia itu sendiri tetapi turut mendatangkan kesan kepada kuasa-kuasa Barat yang lain

khususnya daripada segi imbangan kuasa dunia64

. Hal ini kerana keputusan Perang Rusia-Jepun

merupakan salah satu pandangan baru mengenai keamanan dan keselamatan dunia. Hal ini

kerana kemenangan Jepun yang merupakan sebuah negara yang kecil dapat mengalahkan kuasa

Eropah yang besar menyebabkan kuasa Barat mula melihat Jepun sebagai sebuah negara yang

besar dan mengiktiraf Jepun. Kesan yang dapat dilihat apabila Jepun mula bekerjasama dengan

Britain dan Amerika kerana telah mengamalkan dasar pintu terbuka. Hal ini jelas telah

menggugat campur tangan tiga kuasa iaitu Rusia, Perancis dan Jerman di kawasan mereka. Hal

ini telah menyebabkan berlakunya bibit-bibit ke arah Perang Dunia Pertama.


Hlm 205.

64Ibid.hlm.207


33/33

5.0 KESIMPULAN

Secara keseluruhannya, peperangan antara Jepun dan Rusia merupakan satu titik tolak kepada

Jepun menjadi sebuah negara yang disegani dalam kalangan kuasa-kuasa besar Barat.

Sememangnya kekuasaan Jepun dalam bidang ketenteraan tidak dapat dinafikan lagi dan telah

menyebabkan Jepun muncul sebagai salah satu negara yang setanding dengan negara Barat

walaupun merupakan sebuah negara yang kecil. Faktor luaran dan juga faktor dalaman yang

telah menggerakkan peperangan antara Rusia dan Jepun telah menyebabkan Jepun semakin

dapat memperluaskan kuasanya di Asia. Rentetan daripada perang antara Jepun dan Rusia

meninggalkan kesan baik dan buruk kepada Jepun, Rusia dan kuasa-kuasa Barat yang lain. Bagi

Jepun pula peperangan ini telah meningkatkan semangat warga Jepun untuk melakukan

imprealisme. Justeru itu, tidak dapat dinafikan lagi bahawa kemenangan Jepun telah membawa

semangat imprealisme dalam kalangan pemerintah Jepun sehinggakan tercetusnya Perang Dunia

Pertama sehinggakan kepada Perang Dunia Kedua serta Jepun dapat menguasai negara-negara

lain seperti di Asia Tenggara.

perang jepun rusia

Documents