peranan pengetua dlm kokurikulum
TRANSCRIPT
PSZ 19:16 (Pind. 1/97)
UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA
BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS JUDUL: PERANAN PENGETUA SEBAGAI PENGURUS KOKURIKULUM DI SEKOLAH MENENGAH DAERAH MERSING.
SESI PENGAJIAN : 2007/2008
Saya NOR AZAH BINTI AZMAN
(HURUF BESAR)
mengaku membenarkan tesis (PSM/Sarjana/Doktor Falsafah)* ini disimpan di Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut:- 1. Tesis adalah hakmilik Universiti Teknologi Malaysia. 2. Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dibenarkan membuat salinan untuk tujuan pengajian sahaja. 3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan teisis ini sebagai bahan pertukaran antara institusi pengajian tinggi. 4. **Sila tandakan ( 4) SULIT (Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau kepentingan Malaysia seperti yang termaktub di dalam AKTA RAHSIA RASMI 1972). TERHAD (Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan oleh organisasi/badan di mana penyelidikan dijalankan) TIDAK TERHAD Disahkan oleh _______________________ ___________________________ (TANDATANGAN PENULIS) (TANDATANGAN PENYELIA) Alamat Tetap: NO. 118, TMN MULIA, JALAN KESANG LAUT, DR MOHD ANUAR BIN ABDUL RAHMAN 84000 MUAR, JOHOR. Nama Penyelia
Tarikh: 30. 10. 2007 Tarikh: __________________ CATATAN: * Potong yang tidak berkenaan. ** Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak berkuasa/organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh tesis ini perlu dikelaskan sebagai SULIT dan TERHAD. Tesis dimaksudkan sebagai tesis bagi Ijazah Doktor Falsafah dan Sarjana secara penyelidikan, atau disertasi bagi pengajian secara kerja kursus dan penyelidikan, atau Laporan Projek Sarjana Muda (PSM).
"Saya akui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan saya ini adalah
memadai dari skop dan kualiti untuk tujuan penganugerahan Ijazah Sarjana
Pendidikan (Pengurusan Dan Pentadbiran) "
Tandatangan : ………………………….
Nama Penyelia : DR. HJ. MOHD ANUAR BIN ABDUL RAHMAN
Tarikh : ………………………….
PERANAN PENGETUA SEBAGAI PENGURUS KOKURIKULUM DI SEKOLAH
MENENGAH DAERAH MERSING
NOR AZAH BINTI AZMAN
Disertasi ini dikemukakan
Sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat
Penganugerahan ijazah Sarjana Pengurusan dan Pentadbiran Pendidikan
Fakulti Pendidikan
Universiti Teknologi Malaysia
2007
ii
PENGAKUAN
“Saya akui karya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan
yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya”.
Tandatangan: …………………………………………..
Nama Penulis: NOR AZAH BINTI AZMAN
Tarikh:
iii
DEDIKASI
Untuk ibu dan papa tersayang,
Khusus buat suami tercinta, Mohd Hapiz Bin Raya,
Anak-anak, Mohd Haziq dan Iwani,
Kasih sayang dan dorongan kalian amat kuhargai buat selamanya.
iv
PENGHARGAAN
Alhamdulillah, segala puji-pujian bagi Allah SWT. kerana dengan keizinan-Nya
dapat saya menyiapkan Kertas Projek ini. Saya terlebih dahulu melafazkan sekalung doa dan
ucapan terima kasih kepada Penyelia Kertas Projek, Dr. Mohd. Anuar Bin Abdul Rahman
yang telah memberikan bimbingan dan pandangan bagi menyiapkan Kertas Projek ini.
Terima kasih juga diucapkan kepada pensyarah-pensyarah lain yang telah banyak
memberikan pelajaran serta pengajaran kepada saya selama mengikuti kursus ini bagi
menambahkan ilmu dan pengalaman yang tidak ternilai harganya.
Bagi kedua-dua ibu bapa, terima kasih , dorongan dan segala pengorbanan yang
dicurahkan dan diberikan akan dikenang sepanjang hayat. Ribuan terima kasih kepada suami
tercinta, Mohd Hapiz Bin Hj. Raya kerana memahami masalah yang dihadapi oleh isteri
sebagai seorang pelajar dan sentiasa memberikan restu bagi meneruskan perjalanan dalam
mendapatkan ilmu bagi bekalan meneruskan wadah perjuangan di alam pekerjaan di
kemudian hari. Adik-adik yang memahami, angah dan adik terima kasih juga diucapkan
kerana sentiasa memberikan dorongan dan inspirasi. Buat anak-anak yang dikasihi;
Muhammad Haziq dan Iwani, kesabaran kalian menjadi pendorong kepada ibu meneruskan
pengajian. Semoga anakanda berdua akan menjadi anak yang berjaya di dunia dan akhirat.
v
ABSTRAK
Kajian ini dijalankan bertujuan untuk melihat persepsi penyelaras kokurikulum
terhadap peranan pengetua sebagai pengurus kokurikulum di sekolah-sekolah menengah
daerah Mersing. Aspek pengurusan kokurikulum yang dilihat adalah pengetua sebagai
perancang, pengelola, pemimpin, dan pengawal pengurusan kokurikulum serta pengurusan
kokurikulum secara keseluruhan. Sampel kajian ini terdiri daripada 90 orang guru dari 9
buah sekolah menengah di daerah Mersing. Kajian ini bersifat deskriptif dengan
menggunakan soal selidik yang dibina berdasarkan kepada panduan pengurusan
kokurikulum yang telah dikeluarkan oleh Jemaah Nazir Sekolah. Soal selidik telah diuji
terlebih dahulu untuk memastikan kebolehpercayaan dan kesahan dengan mengadakan satu
kajian rintis dan kemudian dianalisis dengan menggunakan alpa Cronbach dan mendapati
nilai Alpha adalah 0.952. Data yang diperolehi dianalisis telah menggunakan kaedah
deskriptif bagi menerangkan dapatan Skor min dan sisihan piawai digunakan bagi
menerangkan setiap dimensi yang dikaji. Ujian-t dan ANOVA digunakan untuk menilai
persepsi penyelaras kokurikulum berdasarkan maklumat demografi penyelaras kokurikulum
untuk peranan yang dimainkan oleh pengetua sebagai pengurus kokurikulum di sekolah.
Dapatan menunjukkan bahawa guru-guru mempersepsikan pengetua mereka memainkan
peranannya dalam pengurusan kokurikum pada tahap sederhana bagi setiap dimensi dan
pengurusan keseluruhan. Justeru itu, diharapkan agar pengetua memainkan peranan yang
lebih efektif dalam pengurusan kokurikulum agar guru dapat merasakan pengetua sentiasa
terlibat dalam pelaksanaan kokurikulum di sekolah.
vi
ABSTRACT
The aim of the study was to investigate at the co-curriculum coordinator perception
to wards role of principals in co-curriculum management in Mersing district. The principal’s
of co-curriculum management studied includes the area ofplanning,organizing, controlling
and overall leadership. The sample onsists of 90 teachers from 9 secondary school in
Mersing. The study carried out is descriptive in nature using a set of questionnaire based on
the “ Buku Panduan Pengurusan Profesional Sekolah Menengah” by Jemaah Nazir Sekolah
Persekutuan with chapter on co-curriculum management as a guide its validity and
reliability. Analysis using the Alpha Cronbach resulted in an Alpha value of 0.952. The data
were analysed using descriptive statistic. Each of the dimension is explained using mean
score and standard deviation.T-Test and ANOVA based on the co-curiculum coordinator
demographic background are also carried out to evaluate the co-curriculum coordinator
perception to wards the role of principal in co-curriculum management. The findings
indicate that the principals were perceived to be performed their co-curriculum management
for every dimension and overall, at a moderate level only. Therefore, the principal were
hoped to play more effective roles in their co-curriculum management , so the teachers will
feel that the principals always involved in their co-curiculum management schools.
vii
KANDUNGAN
BAB PERKARA MUKA SURAT
PENGAKUAN ii
DEDIKASI iii
PENGHARGAAN iv
ABSTRAK v
KANDUNGAN vii
SENARAI JADUAL x
SENARAI RAJAH xi
1 PENGENALAN
1.1 Pengenalan 1
1.2 Latar Belakang Masalah 3
1.3 Pernyataan Masalah 6
1.4 Objektif Kajian 7
1.5 Persoalan Kajian Dan Hipotesis 8
Kajian
1.5.1 Persoalan Kajian 8
1.5.2 Hipotesis Kajian 9
1.6 Rasional Kajian 9
1.7 Kepentingan Kajian 10
1.8 Skop Batasan kajian 11
1.9 Kerangka Kajian 13
1.10 Definisi Kajian 16
viii
1.10.1 Peranan Pengetua 16
1.10.2 Pengurusan Kokurikulum 16
2 SOROTAN PENULISAN
2.1 Pengenalan 18
2.2 Konsep pengurusan 18
2.2.1 Pengurusan 18
2.2.2 Kokurikulum 27
2.2.3 Dasar Pelaksanaan Kokurikulum 29
Di Sekolah
2.2.4 Tujuan Program 31
Kokurikulum
Di Sekolah
2.2.5 Konsep Kesepaduan 32
Dalam Kokurikulum
Bersepadu
2.3 Pengetua Sebagai Pengurus 33
Kokurikulum
3 METODOLOGI
3.1 Pengenalan 37
3.2 Reka Bentuk 37
3.3 Tempat dan Sampel Kajian 38
3.4 Instrumen 39
3.5 Kebolehpercayaan Dan Kesahan item 41
3.6 Prosedur Kajian 42
3.7 Analisis Data 43
ix
4 DAPATAN KAJIAN
4.1 Pengenalan 46
4.2 Analisis tentang latar belakang responden 47
4.3 Dimensi Peranan Yang Sepatutnya 51
dan Yang Sebenar Dilakukan Oleh
Pengetua
4.4 Pengujian Hipotesis 52
4.4.1 Hipotesis 1 (Ho1) 52
4.4.2 Hipotesis 2 (Ho2) 53
5 KESIMPULAN
5.1 Pengenalan 54
5.2 Rumusan Kajian 54
5.3 Perbincangan dan Kesimpulan 56
5.4 Cadangan Dan Tindakan 60
5.5 Penutup 61
RUJUKAN 63
x
SENARAI JADUAL NO. JADUAL TAJUK MUKA SURAT 3.1 Pembahagian Item Pengetua Sebagai Pengurus 40
Kokurikulum (Perancang, Pengelola, Pemimpin, dan Pengawal)
3.2 Jadual objektif dan statistik yang digunakan 44 3.3 Pengukuran Tahap 44 4.1 Analisis Bilangan Responden Mengikut Jawatan 47
Yang Disandang, Umur Serta Jantina 4.2 Analisis Responden Mengikut Jawatan Yang 48
Disandang, Kelulusan Akademik Tertinggi Dan Jantina
4.3 Analisis Responden Mengikut Jawatan Yang 49
Disandang, Kelulusa Akademik Tertinggi Dan Jantina
4.4 Peranan Yang Sepatutnya Dan Yang Sebenar 51
Dilakukan Oleh Pengetua 4.5 Ujian-t Bagi Amalan Pengetua Sebagai Pengurus 52
Kokurikulum Mengikut Jantina.
4.6 ANOVA bagi amalan pengetua sebagai pengurus 53 kokurikulum mengikut jawatan penyelaras kokurikulum sekolah.
xi
SENARAI RAJAH NO. RAJAH TAJUK MUKA SURAT 1.1 Kerangka Kajian 13 2.1 Proses Pengurusan Dalam Organisasi 21 2.2 Konsep Pengurusan Taylor 26
BAB 1
PENGENALAN
1.1 Pengenalan
Kokurikulum merupakan suatu aktiviti dan pengalaman pendidikan yang
dilaksanakan diluar bilik darjah. Menurut Abd.Alim (1995), aktiviti kokurikulum
merupakan kesinambungan dan pengukuhan kepada program atau aktiviti
pembelajaran di bilik darjah atau kurikulum. Kegiatan kokurikulum sesungguhnya
penting untuk membantu melengkapi dan memperkukuhkan proses pembelajaran di
dalam bilik darjah, di samping itu ianya dapat menunjukkan perubahan tingkah laku
dan banyak mempengaruhi sahsiah murid. Justeru itu, Kementerian Pelajaran telah
mewajibkan semua sekolah melaksanakan aktiviti kokurikulum dan setiap pelajar
pula ditegaskan untuk melibatkan diri dalam setiap aktiviti yang telah diprogramkan.
Kementerian Pelajaran (1989), menyatakan gerak kerja kokurikulum adalah gerak
kerja yang bercorak pendidikan dan menyediakan pengalaman-pengalaman
pembelajaran. Gerak kerja kokurikulum boleh dijalankan di dalam atau di luar bilik
darjah seperti bidang badan beruniform, bidang persatuan dan kelab dan bidang
sukan dan permainan.
Ibrahim (2001) merumuskan kegiatan kokurikulum adalah satu bidang
pembelajaran yang berasaskan pelbagai gerak kerja terancang dan perlu dilakukan
dalam masa persekolahan. Gerak kerja kokurikulum adalah berorentasikan dari dan
2
bukan berasaskan mata pelajaran akademik. Kegiatan-kegiatan kokurikulum juga
dikatakan satu cara bagi mencapai matlamat-matlamat pendidikan. Berdasarkan
laporan Jawatankuasa Kabinet Mengkaji Pelaksanaan Dasar Pelajaran (1979)
menyatakan bahawa gerak kerja kokurikulum ini;
“...adalah penting untuk menyemai, memupuk, dan menanam perasaan
kekitaan atau ‘esperit de corps’ di antara pelajar-pelajar berbagai-bagai
keturunan. Aktiviti kokurikulum bertujuan melatih pelajar-pelajar supaya
bertanggungjawab. Kegiatan ini juga boleh melatih mereka berdisiplin,
berdikari, dan berkemahiran dalam sesuatu lapangan yang mereka sertai”.
(sumber: Laporan Jawatankusa Kabinet Mengkaji Pelaksanaan Dasar Pelajaan
tahun 1979)
Namun begitu, sekolah-sekolah di Malaysia masih terdapat kelemahan dari
segi pelaksanaan dan keberkesanan gerak kerja kokurikulumnya. Antara sebab-
sebabnya adalah wujudnya anggapan bahawa gerak kerja kokurikulum ini tidak
penting kerana tidak menekankan domain intelek. Menurut Coleman (1961), melalui
model ‘Zero Sum’ menegaskan bahawa penglibatan yang tinggi oleh para pelajar
dalam kegiatan kokurikulum akan melemahkan pencapaian akademik mereka akibat
daripada pengurangan masa yang digunakan untuk pembelajaran akademik.
Walaubagaimanapun, banyak kajian yang dibuat selepas Coleman (1961)
yang menunjukkan dapatan sebaliknya. Contohnya, menurut Holland dan Andre
dalam buku pengurusan sekolah (Omardin : 1999), penglibatan pelajar di dalam
kegiatan kokurikulum menggalakkan perkembangan keseluruhan individu itu.
Penglibatan pelajar dalam kokurikulum juga boleh menghasilkan kesan yang positif
yang dapat dilihat daripada ciri-ciri penghargaan kendiri pelajar yang tinggi,
keupayaan untuk mengawal kehidupan sendiri, mempunyai aspirasi yang tinggi serta
mempunyai pencapaian akademik yang tinggi terutama bagi pelajar lelaki, di
samping penglibatan dalam aktiviti sosial dan politik yang tinggi.
Di sekolah, pengetua merupakan individu yang paling penting untuk
menerajui kegiatan kokurikulum. Pengetua juga merupakan individu penting yang
berusaha memimpin sesebuah sekolah bagi mencapai matlamat sekolah. Sebagai
ketua dalam organisasi sekolah, pengetua diharap dapat mentadbir dan mengurus
3
ketiga-tiga bidang tugas sekaligus. Sebagai pengurus kokurikulum pula, pengetua
seharusnya mempunyai asas-asas pengetahuan semasa yang terkini untuk
menjalankan tugas mereka dengan lebih cekap, berwibawa, berkualiti serta
berpandangan jauh dalam merangka program terhadap kemajuan kokurikulum dalam
organisasinya. Dalam hal ini pengetua harus mempunyai idea yang bernas dan
pemikiran yang strategik. Oleh itu, bagi menentukan perancangan strategik ini,
pengetua perlu menentukan visi dan misi yang dapat dicapai melalui perancangan
jangka panjang yang terperinci, pelaksanaan yang tepat serta penilaian dan
pengawasan prestasi yang berkesan agar tahap pencapaian kokurikulum di sekolah
mencapai matlamatnya. Pengetua memerlukan perancangan dan pengurusan sumber
tenaga yang kemas iaitu bertindak sebagai perancang utama tetapi melaksanakannya
melalui ‘empowerment’kepada organisasi dibawahnya.
1.2 Latar Belakang Masalah
Tugas mengurus sekolah pada masa ini sangat mencabar, hanya pemimpin
sekolah terutamanya pengetua yang mengetahui beban tugas yang dipikul apabila
berhadapan dengan pelbagai harapan dari pelbagai pihak. Sekiranya dahulu seorang
pengetua boleh menjalankan tugasnya dengan selesa kerana tidak banyak sangat
kerenah yang dihadapi. Tetapi dewasa ini, masyarakat sudah berubah menjadi lebih
kompleks, lantas banyak perkara yang ditimbulkan dari segi isu-isu pendidikan.
Lantaran itu seorang pengetua sekolah, sama ada sekolah rendah atau sekolah
menengah, tidak boleh cepat berpuashati dengan apa yang ada padanya. Pengetua
perlulah menambahkan lagi kepakaranya dalam kepemimpinan bukan sahaja untuk
melicinkan pengurusan murid, guru, kakitangan, kurikulum, kokurikulum, keceriaan
kawasan dan bangunan sekolah bahkan untuk dapat mengurai dengan segera
pelbagai isu yang bakal timbul.
Pengetua adalah sebagai pelaksana dasar kerajaan di sekolah.Kerajaan
Malaysia telah banyak memperuntukkan perbelanjaan dalam pembangunan mutu
pendidikan dan kemudahan infrastuktur. Tindakan ini banyak dilakukan melalui
dasar-dasarnya. Bagi pembangunan mutu pendidikan, kerajaan melakukan
4
penambahbaikannya melalui dasar Plan Induk Pembangunan Pelajaran yang
menekankan untuk pembentukan dan melahirkan lebih banyak model insan kelas
pertama manakala pembangunan dari segi teknikal banyak dibantu oleh pengagihan
peruntukan perbelanjaan di RMK 9 iaitu menaik taraf kemudahan-kemudahan fizikal
yang terdapat di sekolah-sekolah.
Oleh sedemikian, pengetua merupakan tunggak utama pelaksanaan bagi
dasar-dasar kerajaan perlulah sentiasa memastikan perjalanan aktiviti di sekolah
sentiasa seiring dengan aspirasi dasar-dasar yang dilancarkan. Pendidikan adalah
nadi pembangunan sesuatu bangsa. Jika pendidikan jumud, bangsa juga turut kaku
dan beku. Sebaliknya kalau pendidikan dinamik, bangsa menjadi cergas dan maju.
Kenyataannya boleh dilihat sendiri oleh sesiapa sahaja. Negara-negara yang bergerak
pantas adalah negara-negara yang memberi tumpuan dan penekanan serius kepada
pendidikan dalam pelbagai bidang terutamanya bidang sains dan teknologi. Hasilnya
ciptaan-ciptaan canggih diwujudkan terus menerus bertali arus. Negara-negara ini
berada di depan menjadi pemimpin dunia. Dengan ini, jika pengurusan pengetua
tidak pro aktif maka ia akan memberi kesan kepada pendidikan negara secara tidak
langsung,
Pengetua adalah sebagai penggerak jentera kerja yang berkesan.
Pengetua sepatutnya sentiasa berperanan mengkemudi kumpulan kerja yang sentiasa
bergerak di atas landasan yang tepat. Karisma seorang pengetua perlu ditunjukkan
kepada kumpulan pekerjanya supaya mendapat keyakinan dari para pekerja bahawa
mereka telah menerima setiap arahan dan panduan di bawah seorang yang cekap.
Untuk tujuan ini, pengetua perlu mencaturkan segala tindak-tanduk dan memberikan
keputusan dengan sempurna dalam melaksanakan dasar dan menyelesaikan masalah.
Namun demikian, pengetua masih sukar bertindak sebagai ketua yang berkesan
kerana arahan sering kali tidak dapat memuaskan hati semua pihak. Faktor-faktor
kejayaan sekolah sebenarnya wujud hasil pengurusan yang mantap. Oleh yang
demikian, seseorang pengetua sekolah perlu memahami semua hal pengurusan
dengan mendalam jika ingin melihat sekolahnya berjaya. Pengurusan adalah sebagai
proses membuat sesuatu dengan bersama orang lain untuk mencapai matlamat yang
ditetapkan. Maka konotasinya, mengurus ialah mengendalikan sesuatu dengan baik.
Ia melibatkan penggemblengan aktiviti merancang, mengatur, menyusun, melaksana,
5
menyelenggara dan mengawal secara sempurna untuk mengeluarkan hasil seperti
yang dikehendaki. Dalam pengurusan yang unggul iaitu yang berjaya mencapai
matlamat yang dihasratkan, pengendalian ini dilakukan oleh pengurus dengan
kerjasama ahli-ahlinya yang lain. Oleh yang demikian, adalah harus dikatakan
bahawa pengetua juga merupakan pengurus kokurikulum disekolah.
Pengetua adalah sebagai penyelia dan penilai bagi gerak kerja aktiviti di
sekolah, segala perancangan strategi telah dirancang, diusul dan dipersetujui. Tetapi
dari segi pelaksanaannya perlulah di pantau oleh pengetua. Ini adalah kerana tanpa
pemantauan pengetua, aktiviti yang dijalankan adalah kurang berkualiti dan dari segi
perlaksanaannya perlulah didokumentasikan dengan cekap. Kemudiananya,
pelaporan dan dokumentasian yang disediakan dijadikan instrumen pengukur bagi
mutu kerja para pekerjanya. Teapi secara realiti, sekiranya pemantauan pihak nazir
dilakukan, maklumat perlaksanaan aktiviti yang dirujuk adalah tidak
menggambarkan perlaksanaan aktiviti yang berkualiti sepertimana yang direkod.
Menurut Mohd Shaphri (1999), kerja-kerja mengurus dan perencanaan
kokurikulum sekolah tidak termasuk di dalam jadual kerja pengetua. Mereka sering
terikat dengan kerja-kerja yang rutin dan kurang berusaha membabitkan diri dengan
aktiviti peningkatan berterusan perkembangan profesionalismenya. Justeru,
kekurangan penglibatan pengetua dalam menerajui pengurusan kokurikulum di
sekolah adalah lumrah melanda sistem pendidikan kita. Seringkali pengetua
terkongkong dengan budaya pandang sebelah mata kerana ingin menumpukan
sepenuhnya kepada pengurusan kurikulum sahaja. Hal ini secara tidak langsung
membantutkan usaha untuk meningkatkan pengurusan kokurikulum di sekolah.
Seperti mana kurikulum, gerak kerja kokurikulum juga mempunyai peranan
dalam pembentukan perkembangan jasmani dan rohani pelajar-pelajar. Oleh yang
demikian, kokurikulum sekolah juga seharusnya dapat dititikberatkan oleh sekolah-
sekolah. Apa yang jelas pada masa ini,ialah bahawa gerak kerja kokurikulum sekolah
kurang medapat tempat yang sewajarnya.(Surat Pekeliling Iktisas Bil. 4/1995)
Sekolah-sekolah yang tidak memberi ketegasan yang sewajarnya bagi
mengimbangkan antara kepentingan gerak kerja kokurikulum dengan akademik dan
6
kurang pula menekankan tentang penyertaan menyeluruh pelajar-pelajar di dalam
gerak kerja tersebut, boleh menyebabkan pendidikan menyeluruh tidak dapat dicapai.
(Surat Pekeliling Iktisas Bil. 7/1988)
1.3 Pernyataan Masalah
Pengetua berada di dalam kedudukan dilema di dalam memfokuskan
kecemerlangan sekolahnya. Dibandingkan untuk mengejarkan kecemerlangan
kokurikulum individu setiap murid di sekolahnya, pengetua lebih memfokus untuk
mengacapi kecemerlangan sasaran akademiknya. Pengetua lebih cenderung berusaha
untuk menempatkan sekolahnya untuk berada di dalam senarai terbaik di dalam
peperiksaan umum Malaysia sama ada PMR, SPM mahupun STPM. Ini adalah
kerana pihak atasan iaitu JPN telah menjadikan pencapaian akademik sekolah
sebagai satu kayu ukuran keberkesanan pengurusan pengetua di sekolah. Fokus
pengetua terhadap kokurikulum boleh dilihat dari segi peruntukan perbelanjaan yang
dilakukan terhadap pembangunan kemudahan fizikal dan jumlah perbelanjaan
mengurus aktiviti kokurikulumnya. Sekiranya perbelanjaan hanya banyak kepada
kurikulum, masalah dan kekangan akan timbul dari segi kelancaran aktiviti
kokurikulum yang akan dijalankan. Begitu juga dengan focus pembangunan
peningkatan kemahiran guru, dimana sokongan dan galakan oleh pengetua terhadap
kursus-kursus yang dapat membantu guru-guru meningkatkan ilmu pengetahuan
untuk menjalankan aktiviti kokurikulum.
Berdasarkan masalah dan huraian-huraian mengenai peranan dan kepimpinan
pengetua di atas, adalah menjadi fokus kepada kajian ini untuk merungkai
permasalahan peranan pengetua berkaitan dengan perkara-perkara iaitu peranan
pengetua sebagai menggerakkan aktiviti kokurikulum di sekolah sejajar dengan dasar
kerajaan untuk menyeimbangkan perlaksanaan aktiviti dengan kurikulum
sepertimana yang dinyatakan di dalam Surat Pekeliling Iktisas Bil. 1/1985 yang
menjelaskan bahawa pengetua-pengetua sekolah seringkali memfokuskan
kecermelangan hanya kepada bidang kurikulum berbanding kecemerlangan
kokurikulum.
7
Selain daripada itu, peranan pengetua sebagai menyediakan elemen-elemen
yang lengkap untuk menjalankan kegiatan kokurikulum di sekolah. Elemen yang
dimaksudkan ialah kemudahan fizikal untuk aktiviti kokurikulm dan tenaga kerja
mahir untuk mengendali dan menjalankan aktiviti kokurikulum yang berkualiti.
Seterusnya, peranan pengetua sebagai menguruskan perlaksanaan kegiatan
kokurikulum di sekolah. Ini akan melihatkan sejauhmana campurtangan pengetua
dalam memastikan kegiatan kokurikulum yang dijalankan adalah berkualiti.
Berdasarkan laporan Jemaah Nazir Sekolah Persekutuan dalam Buku Panduan
Pengurusan Profesional Sekolah Menengah (1993), faktor kepimpinan, khususnya
dalam bidang pengurusan juga menjadi punca kepada timbulnya pelbagai masalah
dalam perlaksanaan kokurikulum. Penekanan terhadap pengurusan kokurikulum
pada umumnya masih belum begitu tegas berbanding dengan perhatian yang
diberikan kepada bidang akademik. Ini dapat dilihat daripada kualiti perancangan
pelaksanaan dan kawalan yang terdapat di beberapa buah sekolah.
Peranan pengetua sebagai mengikhtiraf pencapaian aktiviti kokurikulum yang
dijalankan adalah satu intrumen bagi penilaian prestasi kerja pekerjanya. Tahap
penilaian pengetua tidak hanya merujuk kepada pelaporan tetapi bagaimana proses
perlaksanaan kegiatan kokurikulum dilakukan iaitu secara pendekatan sosial seperti
tahap moral dan kecekapan mengurus ketika kegiatan itu dilakukan.
1.4 Objektif Kajian
Objektif kajian ini adalah bertujuan untuk:
1. Melihat tahap peranan yang sepatutnya dimainkan oleh pengetua sebagai
pengurus kokurikulum.
2. Mengenalpasti tahap peranan yang sebenar dimainkan oleh pengetua sebagai
pengurus kokurikulum menurut persepsi penyelaras kokurikulum.
8
3. Mengenalpasti tahap peranan sebenar yang dimainkan oleh pengetua sebagai
pengurus kokurikulum berdasarkan bidang tugas
4. Melihat perbezaan amalan pengetua berdasarkan jawatan penyelaras
kokurikulum sekolah.
5. Melihat perbezaan amalan pengetua sebagai pengurus kokurikulum
berdasarkan jantina.
1.5 Persoalan Kajian Dan Hipotesis Kajian.
Bahagian ini membincangkan persoalan kajian dan hipotesis kajian.
1.5.1 Persoalan Kajian
Berdasarkan tujuan di atas, kajian ini dijalankan untuk mencari jawapan
kepada soalan-soalan berikut;
1. Apakah tahap peranan yang sepatutnya dimainkan oleh pengetua sebagai
pengurus kokurikulum menurut persepsi penyelaras kokurikulum?
2. Apakah tahap peranan yang sebenar dimainkan oleh pengetua sebagai
penguru kokurikulum menurut persepsi penyelaras kokurikulum?
3. Apakah tahap peranan sebenar yang dimainkan oleh pengetua sebagai
pengurus kokurikulum berdasarkan bidang tugas?
4. Adakah terdapat perbezaan amalan pengetua sebagai pengurus kokurikulum
berdasarkan kumpulan penyelaras?
5. Adakah terdapat perbezaan amalan pengetua sebagai pengurus kokurikulum
berdasarkan jantina?
9
1.5.2 Hipotesis Kajian
Ho1: Tidak ada perbezaan yang signifikan diantara amalan pengetua berdasarkan
jantina.
Ho2: Tidak ada perbezaan yang signifikan diantara amalan pengetua berdasarkan
jawatan penyelaras kokurikulum sekolah.
1.6 Rasional Kajian
Pengurusan kokurikulum yang berkesan dapat menjamin output yang
optimum. Para pendidik harus peka tentang prosedur dan pengkaedahan dalam
pengurusan kegiatan kokurikulum yang dilaksanakan di peringkat sekolah. Pengetua
sebagai pengurus kokurikulum harus jelas dalam pengurusanya.
Pengurusan kegiatan kokurikulum yang lebih meluas dan fleksibel dapat
memberi pulangan yang setimpal kepada pelajar-pelajar. Keberkesanan kokurikulum
bergantung kepada sistem pengurusan sekolah yang berkesan. Pengetua sebagai
pengurus harus mengurus “do things right”. Ini bermakna seorang pengurus
merupakan seseorang yang mempunyai kecekapan dan kemahiran yang tinggi dalam
pengurusan (Hussein, 1997). Pengurusan kegiatan kokurikulum di sekolah dan
peranan pentadbir sekolah merupakan tunjang dan tenaga penggerak dalam
pelaksanaanya. Dengan ini, pengetua bertanggungjawab untuk memastikan segala
peracangan seluruh aktiviti kerja, pembimbing dan penggalak bagi meningkatkan
kecekapan guru melaksanakan gerak kerja kokurikulum. Sebagai pemimpin,
pengetua mesti memberi contoh dan bersikap tegas, seterusnya menjalankan
penilaian bagi menentukan matlamat kegiatan kokurikulum tercapai. Menurut Abu
Bakar (1991), isu kokurikulum telah diberi penegasan yang kuat dengan kenyataan
Menteri Pendidikan pada tahun 1984 tentang usaha kementerian untuk meningkatkan
mutu pendidikan, di mana pelajar-pelajar diwajibkan melibatkan diri dalam aktiviti
kokurikulum.
10
Sebagai seorang pengurus kokurikulum, pengetua harus melalui empat proses
utama (aktiviti kokurikulum) iaitu merancang, mengelola, memimpin, dan
mengawal. Di sini, penulis bertujuan untuk membuat satu tinjauan di sekolah
menengah di sekitar bandar daerah Mersing mengenai pengetua sebagai pengurus
kokurikulum sekolah.
1.7 Kepentingan Kajian
Hasil kajian ini adalah penting untuk dijadikan panduan kepada berbagai pihak
seperti berikut:
1. Memberi maklumat kepada pengetua, Pejabat Daerah, Jabatan Pendidikan
Negeri dan Kementerian Pendidikan Malaysia situasi sebenar untuk pengurusan
kokurikulum oleh pengetua di sekolah menengah.
2. Membantu pihak Kementerian Pendidikan Malaysia, Jabatan Pendidikan
Negeri dan Pejabat Daerah mengenalpasti beberapa kelemahan yang ada pada
pengetua sebagai pengurus kokurikulum di sekolah dalam usaha untuk merancang
dan menyusun beberapa program yang perlu diberi keutamaan agar pengetua dapat
berperanan sebagai pengurus kokurikulum yang berkesan.
3. Membantu pengetua untuk menilai sendiri prestasi pengurusan kokurikulum
masing-masing dan mengambil beberapa langkah penyelesaian yang dicadangkan
untuk memperbaikinya.
4. Memberi kesedaran kepada pengetua bahawa peranan yang dimainkan oleh
mereka hendaklah diseimbangkan di antara tugas pentadbiran dan pengurusan
kokurikulum iaitu sentiasa mengambil berat tugas-tugas yang dilaksanakan oleh guru
yang menyandang jawatan sebagai penyelaras kokurikulum khususnya dalam
pengurusan kokurikulum di sekolah.
11
5. Membantu pengetua mengetahui beberapa penilaian guru yang menyandang
jawatan sebagai penyelaras kokurikulum terhadap peranan mereka sebagai pengurus
kokurikulum yang boleh dijadikan panduan untuk memastikan pada masa akan
datang pernan ini dapat dilaksanakan dengan sebaik mungkin agar tidak timbul
ketidakpuasan dikalangan guru-guru.
6. Membantu kajian-kajian akan datang untuk mengkaji mengenai peranan
pengetua sebagai pengurusan kokurikulum dari berbagai sudut yang lain agar
peranan ini tidak dibiarkan begitu sahaja kerana ianya berkait rapat dengan
kecemerlangan kokurikulum pelajar.
1.8 Skop Batasan kajian
Kajian ini dibataskan kepada pengetua sebagai pengurus kokurikulum di
sekolah-sekolah menengah di sekitar bandar Mersing, Johor Darul Ta’zim. Sekolah-
sekolah tersebut adalah sekolah menengah harian biasa, gred A dan gred B.
Seterusnya, kajian ini hanya terbatas kepada pandangan guru-guru di sekolah yang
dipilih. Kaedah yang digunakan ialah kaedah tinjauan melalui soal selidik. Jawapan
yang akan diberikan oleh responden berasaskan kepada kejujuran dan keikhlisan
responden. Jadi diharap responden memberikan jawapan secara jujur dan ikhlas.
Andaian penyelidik tentang pengetua di sekolah berkenaan adalah mereka yang
berperanan sebagai pengurus kokurikulum sekolah. Guru-guru yang menjadi subjek
kajian merupakan guru yang menyandang mana-mana jawatan penyelaras
kokurikulum.
Penyelidikan ini terbatas kerana jangka masa yang terlalu singkat. Alat ukur
min dan sisihan piawai digunakan untuk melihat tahap peranan yang sepatutnya
dimainkan oleh pengetua sebagai pengurus kokurikulum menurut persepsi
penyelaras kokurikulum, mengenalpasti tahap peranan yang sebenar dimainkan oleh
pengetua menurut persepsi penyelaras kokurikulum dan mengenalpasti tahap peranan
sebenar yang dimainkan oleh pengetua berdasarkan bidang tugas. Untuk melihat
perbezaan amalan pengetua berdasarkan penyelaras kokurikulum sekolah alat ukur
12
Anova digunakan. Manakala alat ukur Ujian-t digunakan untuk melihat perbezaan
amalan pengetua berdasarkan jantina. Keputusan kajian ini mungkin dapat digunakan
untuk membuat kesimpulan bagi tempat-tempat lain
13
1.9 Kerangka Kajian
Kerangka kajian dapat dijelaskan seperti rajah di bawah:
Peranan Pengetua Sebagai Pengurus
Kokurikulum sekolah
1. Pengetua sebagai
perancang
kokurikulum.
2. Pengetua sebagai
pengelola
kokurikulum
sekolah.
3. Pengetua sebagai
pemimpin
kokurikulum.
4. Pengetua sebagai
pengawal dalam
pengurusan
kokurikulum
sekolah.
Penyelaras
kokurikulum
1. Penyelaras Kelab dan Persatuan
2. Penyelaras
Sukan dan Permainan
3. Penyelaras
Unit Beruniform
Peranan yang sepatutnya dilakukan oleh pengetua.
Peranan yang sebenar dilakukan oleh pengetua.
Rajah 1.1 : Kerangka Kajian
14
Berdasarkan Rajah 1.1, kumpulan penyelaras kokurikulum terdiri daripada
penyelaras kelab dan persatuan, penyelaras sukan dan permainan dan penyelaras unit
beruniform. Jawatan penyelaras kelab dan persatuan adalah terdiri daripada guru
penasihat untuk setiap kelab dan persatuan yang terdapat di sekolah. Begitu juga bagi
jawatan penyelaras sukan dan permainan adalah terdiri daripada guru penasihat
untuk setiap sukan dan permainan. Bagi jawatan penyelaras unit beruniform pula
adalah terdiri daripada guru penasihat untuk setiap unit beruniform.
Peranan pengetua sebagai pengurus kokurikulum di sekolah terdiri daripada
empat dimensi iaitu perancang kokurikulum, pengelola kokurikulum, pemimpin
kokurikulum dan pengurus kokurikulum sekolah. Kumpulan penyelaras kokurikulum
diambil sebagai responden untuk melihat peranan yang sebenar dilakukan oleh
pengetua disekolah. Setiap peranan pengetua sebagai pengurus kokurikulum di
sekolah adalah diperolehi daripada Buku Panduan Pengurusan Profesional Sekolah
Menengah (1993) yang dikeluarkan oleh Jemaah Nazir Persekutuan. Dan peranan
pengetua yang dinyatakan di atas merupakan peranan yang sepatutnya dilakukan
oleh pengetua di setiap sekolah.
Berdasarkan gambar Rajah 1.1, dari sudut prosesnya merangkumi fungsi-fungsi
seperti merancang, mengelola, memimpin, mengawal. Hal ini bersesuaian dengan
pendapat Mohd Salleh (2000), mengenai menggariskan keberkesanan tingkah laku
pemimpin, iaitu:
1. Bekerja dengan bersungguh-sungguh dan memberi arahan kepada
kakitangannya untuk mencapai matlamat organisasi.
2. Mempunyai matlamat dan visi jangka masa pendek dan jangka masa panjang
serta melatih kakitagannya memahami dan memenuhi matlamat yang
dikehendaki.
3. Meningkatkan prestasi kerja kakitangan-kakitangan yang lain.
4. Berusaha untuk melakukan perubahan yang baik.
15
5. Pemimpin mestilah tegas dan berusaha untuk menggerakkan atau
memotivasikan kakitangan berdasarkan peraturan-peraturan tertentu.
6. Sanggup menghadapi risiko. Seseorang pengetua harus mempertahankan
hujah-hujah tertentu jika terdapat bantahan dan rungutan daripada pihak luar.
7. Mempunyai kematangan dan kecerdasan berfikir. Dengan adanya daya
pemikiran yang sihat. Ianya membolehkan seseorang pemimpin itu
merancang sebarang perancangan atau strategi dengan teratur.
8. Pemimpin perlu mewujudkan suasana kerja yang menyeronokkan.
9. Berjaya mempengaruhi dan menyakinkan kakitangannya dalam sebarang idea
atau perancangan yang hendak dilakukan.
10. Mempunyai sifat bertimbang rasa seperti kemesraan, layanan yang baik, dan
hormat menghormati terhadap kakitangan.
11. Pengetua juga perlu mementingkan tugas yang berstruktur, seperti membuat
perancangan yang teratur, mencuba idea-idea yang baru, dan pandai
mengawasi perjalanan organisasi.
12. Mempunyai bakat semula jadi atau dilahirkan sebagai pemimpin.
Maksudnya, seseorang yang menjadi pemimpin biasanya mempunyai
ketokohan dan kewibawaan sebagai seorang pemimpin.
13. Banyak melibatkan diri dengan komunikasi di antara kakitangan-kakitangan
melalui proses komunikasi dua hala.
14. Pemimpin juga perlu sabar dan tabah sekiranya terdapat tekanan-tekanan
daripada pihak tertentu.
16
1.10 Definisi Kajian
Bahagian ini memfokuskan definisi pengetua dan pengurusan kokurikulum.
1.10.1 Peranan Pengetua
Peranan bermaksud tugas atau tanggungjawab yang mesti dilaksanakan oleh
seseorang pengetua. Sebagai seorang pengetua, peranannya adalah mengetuai
sekolah. Walau bagaimanapun peranan pengetua dalam kajian ini ialah sebagai
pengurus kokurikulum yang hanya membincangkan empat peranan sahaja iaitu
sebagai perancang kokurikulum, pengelola kokurikulum, pemimpin kokurikulum dan
pengawal dalam pengurusan kokurikulum sekolah.
1.10.2 Pengurusan Kokurikulum
Kemahiran mengurus kokurikulum merupakan satu proses yang sangat
penting bagi mencapai matlamat dan tujuan kegiatan kokurikulum. Apabila disebut
perkataan pengurusan, dua konsep yang tidak boleh dipisahkan dan sentiasa
berhubung kait atau saling bertindan ialah konsep mengurus dan mentadbir. Kedua-
dua konsep ini mempunyai persamaan dan perbezaanya.
Mengikut Kamus Dewan (1994), mentadbir adalah mengelola, menjalankan,
dan memerintah atau mengarah. Manakala mengurus pula adalah mengendali,
mengelola, dan menjaga sesuatu perkara supaya teratur, rapi, dan sempurna serta
menyelenggara dan menyelesaikan sesuatu perkara.
Menurut Abd. Alim (1995), dalam situasi pengurusan kokurikulum di
sekolah, inputnya ialah kewangan, tenaga jurulatih, peralatan, dan kemudahan-
kemudahan lain. Manakala output ialah murid atau pelajar yang mendapat sesuatu
manfaat daripada penyertaan mereka alam aktiviti kokurikulum yang dirancang oleh
sekolah atau persatuan dan selaras dengan Falsafah Pendidikan Kebangsaan.
17
Antara beberapa tugas utama pengurus kokurikulum ialah perancangan,
dimana seseorang pengurus itu dapat menentukan objektif dan matlamat aktiviti
kokurikulum, membentuk AJK dan mengenal pasti peserta-peserta serta kemudahan
dan tempat menjalankan aktiviti. Tugas yang kedua penting ialah pengelolaan,
dimana mewujudkan struktur organisasi dan perlembagaan dengan pernyataan tugas-
tugas, peranan, objektif dan matlamatnya. Tugas yang ketiga ialah pimpinan, dimana
memainkan peranan sebagai penasihat, pemimpin dan fasilator. Tugas yang ke empat
ialah penyeliaan, dimana bertugas sebagai memerhati, mengawal dan menilai aktiviti
dan program semasa dijalankan untuk menentukan pencapaian matlamatnyadan
tugas yang kelima ialah perhubungan luar, dimana berhubung dengan ibu bapa dan
agensi-agensi yang boleh memberi sokongan dan bantuan untuk menjalankan aktiviti
kokurikulum yang ditentukan.
Untuk mengurus dan melaksanakan aktiviti kokurikulum dengan berkesan,
pengurus harus menguasai pengetahuan dan kemahiran pengurusan aktiviti
kokurikulum serta memperoleh sikap positif antaranya ialah memperoleh
pengetahuan tentang tatacara pengurusan organisasi kokurikulum, memperoleh
pengetahuan tentang perlembagaan atau peraturan atau undang-undang terhadap
aktiviti kokurikulum yang dipertanggungjawabkan, menguasai kemahiran
merancang, menyelaras, melaksana, memantau dan menyelidik pelaporan tentang
aktiviti kokurikulum yang dipertanggungjawabkan, menguasai kemahiran hubungan
interpersonal dan kemahiran khusus tentang aktiviti kokurikulum yang
dipertanggungjawabkan, serta kemahiran menilai dan membuat keputusan. Selain itu,
pengurus perlu mempunyai sikap cemerlang yang dapat mengharumkan nama baik
sekolah.
Kesimpulannya, di sini jelas menunjukkan bahawa kemahiran mengurus
mempunyai perkaitan dengan kemahiran merancang, mengatur, strategi, menyelia,
melaksana dan mengarah, memotivasi, perhubungan manusia, dan membuat
penilaian.
BAB 2
SOROTAN PENULISAN
2.1 Pengenalan
Bab ini akan memfokuskan perbincangan kepada sorotan penulisan yang
berkaitan dengan konsep pengurusan, dasar pelaksanaan kokurikulum di sekolah dan
pengetua sebagai pengurus kokurikulum di sekolah.
2.2 Konsep pengurusan
Bahagian ini membincangkan konsep pengurusan yang terdiri daripada pengurusan,
kokurikulum, dasar pelaksanaan kokurikulum di sekolah, tujuan program
kokurikulum di sekolah dan konsep kesepaduan dalam kokurikulum bersepadu.
2.2.1 Pengurusan
Apabila satu organisasi telah diwujudkan, masalah yang akan timbul ialah
bagaimana organisasi itu harus diuruskan dengan sempurna, berkesan dan mencapai
matlamat yang dirancangkan. Tanpa pengurusan yang betul, pelbagai masalah
mungkin akan timbul, baik dari segi kewangan, pemprosesan, dan inventori
hinggalah kepada masalah peribadi di kalangan para pekerja. Menurut Ab. Aziz
(2000) pengurusan pada amnya dapat didefinisikan seperti berikut:
19
1. Pengurusan sebagai proses perancangan, penyusunan, pengarahan, dan
pengawalan usaha ahli-ahli organisasi dan menggunakan semuasumber
organisasi untuk mencapai matlamat organisasi.
2. Pengurusan sebagai proses pengarahan, penyelarasan, dan pengaruh ke atas
operasi organisasi untuk mencapai matlamat yang dikehendaki dan prestasi
sepenuhnya.
Definisi di atas, walaupun mempunyai sedikit perbezaan dari segi bilangan dan
jenis fungsi pengurusan, tetapi kedua-dua definisi itu mengandungi perkataan
“proses” dan “matlamat”. Ini bermakna, dua aspek penting di dalam pengurusan
ialah:
1. Pengurusan sebagai proses: Menjalankan kerja secara sistematik serta
memerlukan hubungan tertentu antara satu aktiviti dengan satu aktiviti yang
lain.
2. Mencapai matlamat organisasi: Apabila aktiviti organisasi itu berjalan dengan
teratur dan berhubung atau membantu antara satu dengan lain, maka
matlamat organisasi itu dapat dicapai. Matlamat organisasi dapat berbentuk
kualitatif (subjektif) atau kuantitatif (objektif).
Thierauf et.al, (1977) dan Stoner (1984), menyatakan pengurusan sebagai
satu proses menempatkan input organisasi melalui perancangan, pengelolaan,
pengarahan dan pengawalan bagi menghasilkan output supaya mencapai matlamat
organisasi. Menurut Mohd Jaafar (1988), pengurusan adalah satu proses
mengagihkan input-input organisasi termasuk sumber kakitangan dengan cara
perancangan, pengorganisasian, pengarahan, dan pengawalan untuk tujuan
mengeluarkan output (perkhidmatan) yang diperlukan oleh pelanggan supaya
objektif organisasi tercapai.
Dalam pengurusan moden, pengurusan dikaitkan dengan tingkahlaku
manusia dan dilihat sebagai satu unsur penting dalam sesebuah organisasi untuk
menjalankan tugas-tugas mengurusan dengan berkesan untuk mencapai
20
matlamat.Terdapat pelbagai definisi pengurusan yang telah dikemukakan oleh para
sarjana dalam bidang pengurusan. Secara amnya, pengurusan merujuk kepada proses
pencapaian matlamat organisasi mengikut cara yang berkesan dan cekap. Ini
dilakukan melalui proses perancangan, pengorganisasian, kepimpinan dan
pengawalan sumber-sumber organisasi (Draft, 1997:8). Dua ide penting yang
terkandung dalam definisi ini ialah fungsi pengurusan ada empat iaitu perancangan,
pengorganisasian, kepimpinan dan pengawalan. Yang kedua ialah matlamat
organisasi dicapai mengikut cara yang berkesan dan cekap.
Semua organisasi mempunyai individu yang bertanggungjawab untuk
membantu mereka mencapai matlamat. Individu ini digelar pengurus. Peranan
pengurus ialah untuk memandu organisasi kearah pencapaian matlamat. Oleh kerana
semua organisasi wujud untuk memenuhi tujuan-tujuan tertentu, maka golongan
pengurus bertanggungjawab untuk menggabungkan dan menggunakan sumber-
sumber organisasi bagi memastikan organisasi mereka mencapai matlamat yang
dikehendaki. Secara khusus, pengurus merupakan individu yang membuat
perancangan, pengorganisasian, kepimpinan, dan pengawalan ke atas sumber-sumber
manusia, kewangan, fizikal dan maklumat organisasi (Griffin, 1993:6).
Memandangkan sumber manusia merupakan asset terpenting dalam sesebuah
organisasi, pengurus bertanggungjawab menyelia kerja-kerja subordinatnya.
Pengurus menggunakan pelbagai jenis kemahiran untuk melaksanakan peranannya.
Pengurus yang gagal menjalankan fungsi-fungsi pengurusan dengan berkesan dan
cekap akan menjejaskan kejayaan organisasinya.
Pengurus yang berjaya berupaya melaksanakan keempat-empat fungsi asas
pengurusan iaitu perancangan, pengorganisasian, kepimpinan, dan pengawalan di
dalam organisasinya. Kebanyakan pengurus terlibat lebih daripada satu aktiviti pada
masa yang sama. Di dalam Rajah 1.2 menunjukkan proses pengurusan dalam
organisasi.
21
Rajah 2.1 Proses Pengurusan Dalam Organisasi
Berdasarkan rajah 2.1 diatas menunjukkan proses pengurusan dalam
organisasi, perancangan bermaksud ke arah mana organisasi ingin berada pada masa
akan datang dan bagaimana untuk mencapai matlamat ini (Draft, 1997:8). Pada
amnya, perancangan bermaksud mendefinisikan matlamat organisasi untuk masa
akan datang dan membuat keputusan mengenai tugas dan penggunaan sumber yang
diperlukan untuk mencapai matlamat tersebut. Pengurus melakukan perancangan
untuk tiga tujuan berikut:
1. menetapkan arah yang hendak dituju oleh organisasi pada masa akan datang
seperti meningkatkan keuntungan, meluaskan pasaran, atau memperjuangkan
tanggungjawab sosial.
Input daripada Persekitaran
• Sumber Manusia
• Sumber kewangan
• Sumber fizikal
• Sumber maklumat
• Sumber- sumber lain
Matlamat Dicapai secara:
• Cekap • Berkes
Perancang Pengorganisasi
Pengawala Kepimpin
22
2. mengenalpasti sumber-sumber yang diperlukan untuk mencapai matlamat.
3. membuat keputusan mengenai aktiviti-aktiviti yang diperlukan bagi mencapai
matlamat.
Setelah pelan disediakan oleh pengurus, langkah selajutnya ialah
menterjemahkan ide-ide abstrak yang terdapat dalam pelan tadi kepada realiti.
Tindakan ini memerlukan fungsi pengorganisasian. Pengorganisasian melibatkan
mengagihan tugas-tugas, pengumpulan tugas-tugas ke dalam jabatan, pembentukan
deskripsi kerja, pengagihan sumber-sumber kepada jabatan dna penstafan. Aktiviti
ini memerlukan pembentukan struktur perhubungan yang akan membolehkan pekerja
melaksanakan pelan yang telah dibentuk oleh pengurus. Pengorganisasian yang
dilakukan dengan berkesan dapat membantu pengurus dalam menyelaraskan sumber-
sumber manusia dan bahan dengan lebih baik. Kejayaan organisasi bergantung ke
atas kebolehan pihak pengurusan untuk menggunakan sumber-sumber organisasi
secara cekap dan berkesan.
Kepimpinan merupakan fungsi pengurusan yang semakin penting setelah
pelan dibentuk, struktur perhubungan dalam organisasi diwujudkan, dan pekerja
yang berkebolehan direkrutkan. Kepimpinan bukan sahaja dilakukan selepas proses
perancangan dan pengorganisasian. Ia juga penting kepada kejayaan fungsi-fungsi
berkenaan. Kepimpinan merujuk kepada penggunaan pengaruh untuk memotivasikan
pekerja ke arah pencapaian matlamat organisasi (Draf, 1997:10). Kepimpinan
bermaksud mewujudkan budaya dan nilai yang dikongsi bersama, menyalurkan
maklumat mengenai matlamat kepada semua ahli organisasi melalui proses
komunikasi, dan menanamkan dalam diri pekerja semangat berusaha ke arah tahap
prestasi yang tinggi. Kepimpinan melibatkan proses memotivasikan keseluruhan
jabatan, bahagian dan individu yang bekerja rapat dengan seseorang pengurus.
Kebolehan untuk membentuk budaya, menyalurkan matlamat dan memotivasikan
pekerja adalah kritikan kepada kejayaan perniagaan terutama dalam era
ketidakpastian, pengecilan saiz organisasi, persaingan antarabangsa, dan
kepelbagaian dalam tenaga pekerja.
23
Pengawal merupakan fungsi keempat dalam proses pengurusan. Pengawalan
merujuk kepada proses dalam mana seseorang individu, kumpulan mahupun
organisasi, secara sedar mengawasi prestasi dan mengambil tindakan-tindakan
pembaikan (Hellriegel & Slocum, 1996:9). Pengurus mestilah memastikan organisasi
bergerak kearah matlamatnya. Arah aliran baru yang membabitkan perkongsian
kuasa (empowerment) dan peningkatan kepercayaan pihak pengurusan terhadap
golongan pekerja bawahan telah mengurangkan aktiviti kawalan yang bercorak ‘atas
ke bawah’ (top down). Sebaliknya, tumpuan yang lebih banyak diberikan ke atas
aktiviti latihan bagi memperbaiki prestasi kerja mereka sendiri. Dalam proses
pengawalan, pengurus akan menetapkan piawaian prestasi, mengukur prestasi masa
kini berbanding dengan piawaian yang telah ditetapkan, mengambil tindakan untuk
memperbaiki apa-apa penyimpangan dan mengubahsuai piawaian jika perlu.
Fungsi sistem kawalan samalah seperti sistem termostat yang menghantar
isyarat kepada sistem pemanasan bahawa suhu bilik adalah terlalu tinggi atau terlalu
rendah. Dalam hal ini, sistem kawalan akan memberi isyarat kepada pengurus
bahawa sesuatu yang berlaku itu adalah tidak seperti yang dirancangkan. Jika tidak,
tindakan pembaikan bagi mengatasi masalah tersebut diperlukan.
Pengurus melaksanakan empat fungsi asas pengurusan, disamping memegang
beberapa peranan pengurusan. Henry Mintyberg telah mengkaji pelbagai pekerjaan
pengurusan. Beliau telah membuat rumusan bahawa aktiviti-aktiviti pengurusan yang
berbeza dapat dikelaskan kepada sepuluh peranan. Peranan merujuk kepada
sekelompok jangkaan mengenai gelagat individu (Draft, 1997:21). Peranan-peranan
pengurusan ini dibahagikan kepada tiga kategori iaitu interpersonal (mengurus
melalui manusia), Informasional (mengurus melalui maklumat) dan pembuatan
keputusan (mengurus tindakan). Setiap peranan mewakili aktiviti yang pengurus
perlu ambil bagi melaksanakan fungsi perancangan, pengorganisasian, kepimpinan,
dan pengawalan. Sebelum membincangkan peranan-peranan pengurusan dengan
lebih lanjut, kita perlu sedar bahawa pekerjaan setiap pengurus mengandungi
kombinasi beberapa peranan. Peranan-peranan ini lazimnya mempengaruhi kerja-
kerja pengurusan. Peranan-peranan ini juga saling berkait dan kepentingan suatu
peranan berbanding dengan peranan yang lain adalah berbeza mengikut peringkat
dan fungsi pengurus.
24
Dalam Buku Panduan Pengurusan Profesional Sekolah Menengah oleh Jemaah
Nazir Sekolah Persekutuan (1993 : 8), digariskan bahawa untuk menjadi seorang
pengurus yang kreatif dan bermutu di samping memberi pengurusan yang cekap dan
berkesan, seseorang pengurus perlu memiliki sifat-sifat peribadi yang mulia serta
ciri-ciri positif seperti berikut:
1. Berkhemah tinggi, seperti bersikap amanah, jujur, adil, dan
bertanggungjawab;
2. Mempunyai wawasan untuk organisasinya;
3. Bersikap inovatif dan berorientasikan perubahan;
4. Dapat mendorong pegawai dan kakitangan di bawahnya untuk bekerja
dengan bersungguh-sungguh dan berkomitmen;
5. Berupaya untuk memupuk semangat kekitaan di kalangan pegawai dan
kakitangannya;
6. Bersedia untuk melibatkan pihak tersebut dalam proses membuat keputusan
yang menyentuh hal kebajikan mereka
7. Bersedia untuk mendengar pandangan serta fikiran mereka mengenai sesuatu
isu atau masalah.
Hickman dan Silva (1985), menggambarkan pengurus yang mempunyai wawasan
mempunyai ciri-ciri seperti berikut:
1. Sentiasa mencari idea, konsep, dan cara pemikiran sehingga tercapai
wawasan yang jelas
2. Menerangkan wawasanya melalui falsafah yang mudah difahami.
25
3. Mendorong staf dan kakitangannya untuk menyokong atau menerima
wawasannya melalui cara-cara yang boleh dijadikan sebagai contoh atau
teladan kepada mereka.
4. Menghubungi serta berinteraksi dengan semua lapisan pekerja di dalam
organisasinya untuk mengetahui akan kebimbangan mereka dan kesan
wawasan itu ke atas mereka.
Konsep pengurusan Taylor (1984) merupakan salah satu panduan kepada
pengetua dalam pelaksanaan pengurusan di sekolah. Merujuk Rajah 2.2 terdapat
kitaran bagaimana pengurusan berjalan dengan lancar, terarurdan berkesan.
26
Konsep Pengurusan Taylor (1984)
Prinsip pengurusan Taylor (1984) merangkumi;:
i. Menggantikan ‘Rules Of Thumb’ dengan sains, iaitu sesuatu pengetahuan
yang terancang.
ii. Mendapatkan keharmonian di dalam kumpulan, bukannya perpecahan.
iii. Mencapai kerjasama di antara manusia, bukannya individualisme yang
bertentangan.
iv. Bekerja untuk ‘output’ yang maksimum, bukan yang terhad.
v. Pekerja diperkembangkan dengan seberapa yang dapat untuk kemakmuran
majikan dan diri sendiri.
PERANCANGAN
TINDAKAN PELAKSANAAN
SEMAK
Prestasi pekerja langsung – tidak ada penglibatan dalam proses membuat keputusan ataupun aktiviti penyelesaian masalah
Kawalan oleh pihak pentadbiran. Pentadbir bertanggungjawab atas semua aktiviti menyelesaikan masalah.
Rajah 2.2 : Konsep Pengurusan Taylor
27
2.2.2 Kokurikulum
Kokurikulum adalah segala aktiviti dan pengalaman pembelajaran
dirancangkan dan dibimbing oleh pihak sekolah di luar waktu sekolah mencapai
matlamat dan objektif pendidikan. Ia juga dikenali sebagai kurikulum tambahan
(exta-curriculum) atau pendidikan untuk waktu lapang (education for leisure) atau
aktiviti kelas tambahan (extra-class activities). Gerak kerja kokurikulum (GERKO)
merupakan sebahagian kurikulum formal yang merangkumi aktiviti-aktiviti
persatuan, kelab, permainan dan sukan, serta unit beruniform dijalankan di luar bilik
darjah. Aktiviti-aktiviti kokurikulum ini tidak termasuk dalam jadual waktu mata-
mata pelajaran sekolah. Aktiviti kokurikulum merupakan pelbagai aktiviti
pendidikan luar Sukatan Pelajaran dan disertai oleh pelajar-pelajar mengikut minat
ataupun kepandaian istimewa diri mereka. Pada asasnya ia merupakan sebahagian
daripada kurikulum sekolah atau lebih tepat lagi sebagai lanjutan daripada bilik
darjah.
Kokurikulum adalah bertujuan untuk memperkukuh dan memperluaskan
pendidikan dalam bilik darjah melalui aktiviti dan pengalaman yang sesuai serta
terancang. Selain daripada itu, ia merangkumi kokuriklum dalam kurikulum formal
ialah memupuk minat, kegemaran dan kepandaian istimewa pelajar, demi
mengakomodasi dan mengembangkan keperluan, intelek, kebolehan dan bakat
kreatif, meluaskan bidang ilmu pengetahuan, mempertingkatkan kesihatan jasmani
dan kemahiran pemikiran, memupuk nilai moral, estetik, rohani dan sosial, serta
melapangkan jiwa murni pelajar. Oleh itu, kokurikulum adalah merupakan gerak
kerja yang membantu perkembangan murid secara sepadu, seimbang,dan harmonis.
Isi kandungan aktiviti-aktiviti kokurikulum merangkumi aktiviti pendidikan
jasmani, seni dan rekreasi, aktiviti sains dan teknologi, serta aktiviti kumpulan dan
sosial. Antara prinsip-prinsip melaksanakan aktiviti kokurikulum ialah isi kandungan
dan organisasinya hendaklah berlandaskan Dasar Pendidikan Negara, penyertaan
pelajar hendaklah berlandaskan minat, kebolehan, bakat kegemaran dan
kesukarelaan, pelajar memainkan peranan utama dalam aktiviti kokurikulum dimana
guru hanya memainkan peranan sebagai pemudahcara (fasilitator) dan penasihat
sahaja. Aktiviti kokurikulum juga hendaklah sesuai dengan peringkat perkembangan
28
dan pertumbuhan pelajar dan akhir sekali ialah aktiviti kokurikulum hendaklah
sesuai dengan situasi, alam sekitar, ekonomi, kebudayan masyarakat dan keadaan
institut pendidikan.
Rancangan KBSR dan KBSM serta institusi pendidikan tinggi pula
menitikberatkan program kokurikulum. Di bawah rancangan kokurikulum, tumpuan
diberikan kepada aktiviti-aktiviti yang merangkumi aspek-aspek khidmat
masyarakat, rekreasi dan pengayaan. Melalui aktiviti-aktiviti persatuan berpakaian
seragam, kelab-kelab, permainan dan sukan, kurikulum formal dan pengalaman
amali dikukuhkan serta diluaskan, dan nilai-nilai murni dapat dipupuk secara
langsung. Kokurikulum merupakan satu saluran pembelajaran yang berasaskan gerak
kerja terancang. Aktiviti ini merupakan lanjutan daripada proses pengajaran dan
pembelajaran di bilik darjah. Oleh itu, aktiviti-aktiviti kokurikulum dapat
menyediakan peluang kepada pelajar untuk menambah, mengukuh dan mengamalkan
pengetahuan, kemahiran dan nilai-nilai yang telah dipelajari di dalam bilik darjah.
Antara peranan kokurikulum ialah mengamalkan dan mengukuhkan ilmu
pengetahuan yang diperoleh di dalam bilik darjah, memupuk dan mengeratkan
hubungan di kalangan pelajar dan juga antara sekolah dengan masyarakat, mengisi
masa lapang dengan aktiviti-aktiviti yang menyeronokkan dan berfaedah, disamping
memelihara kesihatan fizikal dan mental, membantu pelajar melengkapkan bidang
akademik dengan memupuk kesedaran tentang pemilihan kerjaya dan memberikan
pelajar peluang untuk melatih diri serta memupuk sikap yakin kepada diri sendiri dan
berdikari.
Mengikut laporan Jawatankuasa Kabinet mengenai Pelaksanaan Dasar
Pelajaran (1979), gerak kerja kokurikulum boleh dikategorikan seperti berikut:
Pasukan Pakaian Seragam (Unit Beruniform), Kelab dan Persatuan serta Sukan dan
Olahraga (permainan). Pelaksanaan ativiti kokurikulum adalah bertujuan
mengembangkan potensi, bakat dan kepimpinan pelajar dalam bidang jasmani,
sosial, kebudayaan dan khidmat masyarakat, disamping membentuk sahsiah dan
sikap yang positif. Sebagai guru penasihat, mereka juga dilatih dengan kemahiran
pengurusan aktiviti kokurikulum di peringkat sekolah.
29
Maka program perancangan gerak kerja kokurikulum dalam institusi
perguruan mengutamakan penguasaan kemahiran asas, kebolehan mengurus,
kebolehan memimpin, dan kepegawaian dan kejurulatihan. Oleh itu, bagi kursus
perguruan, struktur gerak kerja kokurikulum adalah dirancang dalam tiga komponen
yang utama seperti kemahiran dan pengurusan persatuan, kemahiran dan pengurusan
unit beruniform dan akhir sekali ialah kemhiran dan pengurusan pemaina dan
olahraga.
2.2.3 Dasar Pelaksanaan Kokurikulum Di Sekolah
Menurut Y. A. B. Datuk Seri Abdullah dalam Kementerian Pelajaran
Malaysia (2000), matlamat dasar pendidikan kebangsaan ialah untuk mewujudkan
suatu bangsa bercorak Malaysia yang bersatu padu dan dihormati. Hasrat ini akan
dapat dicapai jika generasi muda sekarang dapat diberi pendidikan uang seimbang
dan sempurna. Pendidikan yang seimbang dan sempurna sentiasa memberi
penekanan kepada kedua-dua aspek iaitu akademik dan gerak kerja kokurikulum. Ini
bermakna seseorang pelajar itu diberi didikan yang menyeluruh merangkumi aspek
mental, fizikal, dan spiritual.
Menurut Dato’ Abdul Rahman dalam Kementerian Pelajaran Malaysia
(2000), penekanan baru kepada gerak kerja kokurikulum di sekolah-sekolah adalah
sesuai dengan masa dan keperluan pendidikan di Negara kita sekarang. Ini akan
menjadi pendidikan yang menyeluruh merangkumi bidang akademik dan
kokurikulum. Kedua-dua bidang ini seharusnya digabungkan, diberi penekanan baru,
dan diberi penilaian dan pengiktirafan yang sesuai supaya keseluruhan pelajar-pelajar
dan guru-guru dapat memahami konsep pendidikan yang berasaskan kepada
penekanan yang sama kepada bidang kokurikulum dan bidang akademik.
Di dalam laporan Jawatankuasa Kabinet Mengkaji Pelaksanaan Dasar
Pelajaran (1979), gerak kerja kokurikulum adalah penting untuk menyemai,
memupuk dan menanam perasaan kekitaan ataupun ‘esprit de crops’ di antara
pelajar-peajar pelbagai keturunan yang mempunyai latar belakang dan cara hidup
yang berlainan.ia juga bertujuan melatih pelajar-pelajar supaya bersikap
30
bertanggungjawab. Kegiatan ini juga boleh melatih mereka berdisiplin, berdikari dan
berkemahiran dalam sesuatu lapangan yang mereka sertai.
Peranan dan tanggungjawab utama sekolah bukan hanya semata-mata kepada
menyampaikan ilmu pengetahuan dan memupuk kemahiran-kemahiran tertentu
kepada pelajar-pelajar, bahkan juga bagi melahirkan pelajar-pelajar yang dapat
memberi sumbangan ke arah hidup yang harmonis, bersatu padu, bertoleransi,
berdisiplin, dan bahagia. Justeru itu, sekolah adalah tempat bagi melahirkan pelajar-
pelajar yang mempunyai sahsiah yang baik, iaitu yang mempunyai sikap serta
menghayati nilai-nilai hidup berasaskan prinsip-prinsip Rukun Negara (Surat
Pekeliling Iktisas Bil. 1/1985)
Dalam konteks pendidikan kebangsaan, kegiatan kokurikulum merupakan
satu program penting demi membangunkan potensi pelajar secara menyeluruh.
Secara umum kegiatan kokurikulum yang sedia ada telah berjaya membina disiplin
pelajar serta meningkatkan minat mereka terhadap pembelajaran (Surat Pekeliling
Iktisas Bil. 4/1995)
Menurut N. Marimuthu dalam Kementerian Pelajaran Malaysia (2000),
terdapat pelajar yang mengumpul 80 mata gagal mengikuti kursus perubatan apabila
mendapat tiga mata untuk kegiatan kokurikulum. Pada masa yang sama, pelajar yang
berjaya mengikuti kursus perubatan walaupun mendapat 76 mata dan memperolehi
lapan mata untuk kokurikulum. Kesimpulannya, bukan sahaja akademik adalah
penting tetapi kokurikulum juga turut sama pentingnya.
Menurut Dato’ Dr Abd. Shukor dalam Kementerian Pelajaran Malaysia
(2000), Kementerian Pelajaran Malaysia telah membuat keputusan dan menetapkan
bahawa dasar dan syarat pemilihan pelajar ke tingkatan satu di Sekolah Berasrama
Penuh (SBP) bermula kemasukan tahun 2000, memberi penekanan utama kepada
penglibatan dan pencapaian pelajar dalam aspek kepimpinan, sukan dan
kokurikulum, di samping mengekalkan syarat kecemerlangan akademik.
31
2.2.4 Tujuan Program Kokurikulum Di Sekolah
Sebuah organisasi yang ditubuhkan mestilah mempunyai matlamat yang
digariskan bagi memastikan kejayaan sesuatu projek. Menurut Omardin (1999),
sekolah yang mengadakan program kokurikulum untuk mengembangkan seluruh
potensi individu yang meliputi perkara-perkara yang berikut:
1. Pengukuhan dan pengayaan perkara yang dipelajari dalam kelas dan
perluasan pengalaman pelajar dalam bidang tertentu.
2. Pembentukan sahsiah dan membina konsep kendiri dan peningkatan
disiplin di kalangan pelajar.
3. Peningkatan tahap kesihatan, kesejahteraan diri, kecergasan fizikal,
penyemaian nilai murni, dan pembentukan insan berakhlak.
4. Penggunaan masa lapang yang berfaedah dan bermakna dan
pemupukan sikap positif, selaras dengan hasrat Rukun Negara.
5. Menerapkan interaksi dan integrasi kaum, minat, dan kecenderungan
pelajar dalam kegiatan kokurikulum.
6. Integrasi sosial yang bermakna dan mengeratkan hubungan dengan
peningkatan kerjasama antara sekolah, ibubapa, dan masyarakat.
7. Perkembangan dan meningkatkan kemahiran-kemahiran asas sesuatu
permainan, persatuan dan unit beruniform.
8. Pencegahan jenayah remaja dengan menyediakan peluang kegiatan
masa lapang yang berfaedah dan bermanfaat.
32
9. Pencapaian kecemerlangan dalam bidang sukan ke peringkat daerah,
negeri, kebangsaan, dan antarabangsa.
10. Melahirkan pemimpin berkualiti pada masa depan.
2.2.5 Konsep Kesepaduan Dalam Kokurikulum Bersepadu
Falsafah Pendidikan Kebangsaan telah menekankan konsep kesepaduan
dalam Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah dan Kurikulum Bersepadu Sekolah
Rendah. Ini bererti konsep kesepaduan juga perlu dimasukkan dalam kokurikulum
dan menjadikannya Kokurikulum Bersepadu. Menurut Mahmud Ash’ari (1998),
semasa merancang dan melaksanakan aktiviti kokurikulum di sekolah, ada beberapa
konsep kesepaduan yang perlu diberikan penekanan. Konsep –konsep tersebut mesti
difahami dan dikuasai oleh semua guru kerana mereka adalah orang yang
bertanggungjawab untuk memberikan bimbingan, latihan, dan aktiviti tersebut
kepada pelajar. Konsep kesepaduan dalam aktiviti Kokurikulum Bersepadu
memberikan penekanan kepada :
1. Bersepadu dengan kurikulum – aktiviti perstuan yang dirancang dan
dilaksanakan itu dapat memberikan pengukuhan kepada mata
pelajaran yang dipelajari semasa di bilik darjah, contoh Aktiviti Reka
Cipta Taman Sains dan Teknologi oleh Persatuan Sains dan
Matematik.
2. Bersepadu dan merentasi dengan kokurikulum yang lain – pelajar
dapat menjalankan aktiviti persatuannya dengan pelbagai jenis aktiviti
persatuan lain, contoh Aktiviti Pertandingan Syarahan agama yang
dilakukan melalui Persatuan Bahasa Melayu.
3. Bersepadu dengan nilai murni dan penghayatan Islam atau Moral –
setiap aktiviti perstuan hendaklah memupuk nilai ke arah melahirkan
pelajar berilmu, beriman, beramal dan berakhlak mulia.
33
4. Bersepadu degnan nilai kepimpinan – setiap aktiviti persatuan
hendaklah menjurus ke arah pembentukan sikap, sahsiah, dan minda
mereka untuk menjadi pemimpin, jurulatih, pegawai, pengurus serta
pakar pada masa hadapan.
Dengan adanya konsep kesepaduan dalam pengurusan kokurikulum, nescaya
pihak sekolah akan dapat mewujudkan satu bentuk kegiatan kokurikulum yang lebih
mantap ke arah membentuk generasi pelajar yang berilmu, berketrampilan,
berwibawa, beriman, dan berakhlak mulia.
2.3 Pengetua Sebagai Pengurus Kokurikulum
Menurut Omardin (1999), dalam pengurusan kegiatan kokurikulum di
sekolah bidang tugas dan peranan pentadbir sekolah merupakan tunjang dan tenaga
penggerak dalam pelaksanaannya. Pengetua bertanggungjawab untuk memastikan
segala perancangan seluruh aktiviti kerja, pembimbing, dan penggalak bagi
meningkatkan kecekapan guru melaksanakan gerak kerja kokurikulum. Pengetua
harus berbincang dan memberikan galakan bagi meningkatkan lagi kecekapan guru
melaksanakan program. Sebagai pemimpin, pengetua mesti memberi contoh dan
bersikap tegas, seterusnya menjalankan penilaian bagi menentukan matlamat
kegiatan kokurikulum tercapai.
Sebagai seorang pengurus, pengetua tidak dapat lari daripada melalui empat
proses utama dalam mencapai matlamat organisasinya walaupun melibatkan aktiviti
kokurikulum iaitu merancang, mengelola, memimpin, dan mengawal. Berdasarkan
Buku Panduan Pengurusan Profesional Sekolah Menengah oleh jemaah Nazir
Sekolah Persekutuan (1993 : 74 – 78) peranan Pengetua sebagai pengurus
kokurikulum adalah seperti berikut:
i. Pengetua Sebagai Perancang Kokurikulum
1. Menyatakan matlamat dan objektif kokurikum.
34
2. Mengenalpasti input utama yang sedia ada serta kemungkinan
perolehan input-input dalam bentuk kemudahan fizikal, tenaga
jurulatih, potensi pelajar, teknologi, dan kewangan sebagai sumber
bahan perancang kokurikulum.
3. Menentukan komponen dan menubuhkan unit-unit kokurikulum
yang sesuai dengan situasi sekolah.
4. Menentukan kandungan program kurikulum. Aktiviti-aktiviti
program hendaklah disusun mengikut urutan dan perkembangan
yang boleh membantu serta menyokong pembelajaran secara
bersepadu.
5. Menyediakan jadual sesi kokurikulum yang berasaskan kepada satu
sistem yang praktikal, rasional dan ekonomi dari segi pengumpulan
pelajar, agihan sumber tenaga, jurulatih, alatan dan bahan serta
kemudahan-kemudahan ruang dan masa.
ii.Pengetua Sebagai Pengelola Kokurikulum
1. Pengetua harus menubuhkan jawatankuasa kokurikulum yang kuat dan
mantap dengan dianggotai oleh guru-guru yang berpengetahuan,
berkemahiran, dan mempunyai sikap yang sesuai.
2. Bidang dan spesifikasi tugas jawatankuasa ditentukan dengan jelas agar
semua ahli memahami saluran komunikasi dan peringkat tanggungjawab
masing-masing.
3. Jawatankuasa kokurikulum bertanggungjawab menggariskan dasar-dasar
utama berkaitan dengan kokurikulum selaras dengan falsafah dan matlamat
sekolah.
35
iii.Pengetua Sebagai Pemimpin Kokurikulum
1. Sentiasa berbincang dengan guru-guru kokurikulum tentang perkara penting
bagi tujuan penyeliaan secara formatif.
2. Mengatur garis panduan formal dan tidak formal yang baik pada semua
peringkat organisasi kokurikulum sekolah.
3. Membina pendekatan yang berteraskan kerjasama berpasukan dalam
pengurusan kokurikulum.
4. Melibatkan diri secara peribadi dakam menentukan harapan dan menyokong
inisiatif-inisiatif yang sesuai yang dicadangkan oleh guru.
5. Menanam semangat tinggi dikalangan masyarakat sekolah untuk menaikkan
nama sekolah melalui kecemerlangan dalam aktiviti kokurikulum.
iv. Pengetua Sebagai Pengawal dalam Pengurusan Kokurikulum
1. Menyelia pergerakan kokurikulum dengan membandingkan pencapaian
sebenar dengan sasaran yang ditetapkan. Pengetua harus mengesan dan
membimbing
dengan menggunakan teknik pemerhatian untuk mengumpul maklumat untuk
dianalisis yang boleh membantunya membuat keputusan dengan berkesan.
2. Menilai kualiti kandungan kokurikulum dari segi pengalaman pengajaran dan
pembelajaran, kemajuan pencapaian pelajar, pengurusan tenaga guru serta
peralatan, dan perhubungan infrastruktur fizikal.
3. Menyimpan rekod dan data perlulah dilaksanakan oleh semua peringkat yang
bertanggungjawab dalam organisasi kokurikulum sekolah mengikut
keutamaan dan keperluannya. Jenis rekod yang boleh disimpan ialah seperti
rekod kehadiran pelajar dan laporan aktiviti perjumpaan.
36
4. Rekod prestasi pelajar, hasilan projek, penggunaan kemudahan, alatan dan
bahan, aktiviti-aktiviti yang dijalankan serta minit-minit mesyuarat yang
dijalankan.
5. Keselamatan pelajar, keselamatan guru, rekod dan dokumen serta kemudahan
kelengkapan alat dan bahan perlulah dititikberatkan.
Sekiranya pengetua dapat berperanan secara efektif sebagai pengurus
kokurikulum, pastinya kegiatan kokurikulum dianggap berkesan untuk memupuk
keseimbangan perkembangan mental dengan perkembangan rohani, jasmani, dan
sosial pelajar. Aktiviti-aktiviti kokurikulum boleh memberi arah tuju kepada pelajar
supaya melibatkan diri dalam aktiviti yang berfaedah. Berikutan penglibatan ini,
adalah diharapkan dengan kemahiran-kemahiran yang dipelajari melalui aktiviti-
aktiviti tersebut boleh memupuk gaya hidup yang sihat selepas alam persekolahan
pelajar itu nanti (Wee, 1996).
Menurut Azmi dan Hamsiah (2000), kegiatan kokurikulum yang mantap
dapat memperkukuhkan interaksi antara pelajar dan sekali gus memupuk integrasi
antara kaum dalam masyarakat majmuk Malaysia. Kegiatan ini juga boleh memupuk
sifat kesopanan, berdikari, kerajinan bekerja, berdisiplin, dan patuh kepada undang-
undang dan boleh membentuk pelajar supaya menjadi warganegara yang berguna.
Justeru itu, jelas bahawa kegiatan kokurikulum yang berkesan di sekolah perlulah
diurus dengan efektif dan professional oleh pengetua. Dengan adanya peranan
perancangan, pengelola, kepemimpinan, dan pengawalan yang rapi, maka
Bab 3
METODOLOGI
3.1 Pengenalan
Bab ini menjelaskan kaedah kajian yang digunakan untuk menilai persepsi
penyelaras kokurikulum terhadap peranan pengetua sebagai pengurus kokurikulum
di sekolah-sekolah di daerah Mersing, Johor Darul Takzim. Pelaksanaan kajian ini
melibatkan aktiviti memilih tempat dan sampel, reka bentuk kajian, instrumen,
prosedur dan analisis data.
3.2 Reka Bentuk
Kajian ini bersifat deskriptif dan dijalankan menggunakan pendekatan
tinjauan. Pendekatan tinjauan dipilih kerana keputusan yang diperoleh mempunyai
kesahan dan kebolehpercayaan yang agak tinggi dimana pola perlakuan masyarakat
sukar berubah dengan mendadak (Mohd Najib : 2003). Pembolehubah yang diukur
adalah pengetua sebagai pengurus kokurikulum di sekolah. Soal selidik digunakan
untuk menilai persepsi guru yang menyandang jawatan penyelaras kokurikulum iaitu
guru penasihat kelab dan persatuan atau guru penasihat unit beruniform atau guru
penasihat sukan dan permainan terhadap pengetua sebagai pengurus kokurikulum di
38
sekolah-sekolah. Penggunaan soal selidik di pilih kerana soal selidik ialah alat atau
instrumen yang digunakan untuk mengukur tingkahlaku responden (Mohd Najib:
2003). Aspek pengurusan pengetua dalam bidang kokurikulum dilihat dari segi
peranananya sebagai perancang, pengelola, pemimpin, dan pengawal.
3.3 Tempat Dan Sampel Kajian
Kajian ini dijalankan di sembilan buah sekolah menengah di daerah Mersing,
Johor Darul Ta’zim iaitu:
i. Sekolah Menengah Kebangsaan Pai Chee(CF).
ii. Sekolah Menengah Kebangsaan Sri Mersing.
iii. Sekolah Menengah Kebangsaan Mersing.
iv. Sekolah Menengah Kebangsaan Anjaung Batu.
v. Sekolah Menengah Kebangsaan Ungku Husin.
vi. Sekolah Menengah Sains Sultan Iskandar.
vii. Sekolah Menengah Kebangsaan Nitar.
viii. Sekolah Menengah Kebangsaan Tan Sri Abdul Kadir.
ix. Sekolah Menengah Kebangsaan (FELDA) Tenggaroh.
Responden terdiri daripada kalangan guru-guru sekolah menengah yang
sedang berkhidmat di sekolah- sekolah menengah di daerah Mersing dan memegang
jawatan sebagai penyelaras kelab dan persatuan atau penyelaras sukan dan permainan
atau penyelaras unit beruniform. Mereka dikategorikan sebagai telah berkhidmat
selama kurang 1 tahun, 2 hingga 10 tahun, dan melebihi 10 tahun. Seramai 10 orang
responden telah diambil dari setiap sekolah menjadikan sampel seramai 90 orang
responden.
39
3.4 Instrumen
Soal selidik telah dibentuk berdasarkan kepada panduan pengurusan
kokurikulum yang telah dikeluarkan oleh Jemaah Nazir Sekolah Persekutuan dalam
Buku Panduan Pengurusan Profesional Sekolah Menengah (1993) iaitu pengetua
sebagai perancang, pengelola, pemimpin, dan pengawal.
Soal selidik yang digunakan dibahagikan kepada dua bahagian iaitu:
Bahagian A: Makluamat demografi guru iaitu jenis jawatan penyelaras yang
disandang, jantina, umur, tahap pendidikan, dan pengalaman mengajar.
Bahagian B: Mengandungi 36 item yang mengukur peranan pengetua yang
sepatutnya dan yang sebenar sebagai pengurus kokurikulum di sekolah iaitu
sebagai perancang, pengelola, pemimpin, dan pengawal. Item-item yang terdapat di
bahagian ini adalah merupakan penyesuaian berdasarkan senarai tugas pengetua
sebagai pengurus kokurikulum seperti mana yang dikeluarkan oleh Jemaah nazir
Persekutuan dalam Buku Panduan Pengurusan Profesional Sekolah Menengah
(1993). Pembahagian item adalah seperti berikut dalam Jadua 3.l.
40
Jadual 3.1 : Pembahagian Item Pengetua Sebagai Pengurus Kokurikulum
(Perancang, Pengelola, Pemimpin, dan Pengawal)
Pengetua Sebagai
Pengurus Kokurikulum
Item
Jumlah Item
Pengetua Sebagai
Perancang Kokurikulum
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
9
Pengetua Sebagai
Pengelola Kokurikulum
Sekolah
10, 11, 12
3
Pengetua Sebagai
Pemimpin Kokurikulum
13, 14, 15, 16, 17, 18
6
Pengetua Sebagai
Pengawal Dalam
Pengurusan Kokurikulum
Sekolah
19, 20, 21, 22, 23, 24, 25,
26, 27, 28, 29, 30, 31, 32,
33, 34, 35, 36
18
Kesemua item positif digunakan untuk mengukur peranan pengetua yang
sepatutnya dan yang sebenar sebagai pengurus kokurikulum di sekolah. Skil Likert 5
skala yang digunakan adalah seperti berikut;
5 = Sangat setuju
4 = Setuju
3 = Tidak pasti
2 = Tidak setuju
1 = Sangat tidak setuju
41
3.5 Kebolehpercayaan Dan Kesahan Item
Soal selidik yang dibentuk adalah berdasarkan kepada Panduan Pengurusan
Kokurikulum yang telah dikeluarkan oleh Jemaah Nazir Sekolah Persekutuan dalam
Buku Panduan Pengurusan Profesional Sekolah Menengah (2003) iaitu pengetua
sebagai perancang, pengelola, pemipin dan pengawal. Soalan bagi soal selidik adalah
berbentuk positif.
Satu kajian rintis telah dijalankan bagi memastikan kesesuaian format, aspek
menggunakan bahasa, ketepatan, dan kefahaman terhadap maksud item-item yang
terkandung dalam soal selidik tersebut. Seramai 24 orang guru sekolah menengah
(guru penolong kanan kokurikulum dan setiausaha kokurikulum) dipilih untuk satu
kajian rintis. Guru berpengalaman dipilih untuk memastikan ketepatan dan
kesesuaian item yang digunakan untuk mengukur pembolehubah yang dikaji. Nilai
Alpha cronbach yang diperoleh untuk 36 item ialah 0.952 (rujuk lampiran B). Nilai
indeks adalah antara 0 hingga 1. Nilai hampir 0 bermakna tahap kebolehpercayaan
yang sangat rendah dan nilai yang hampir kepada 1 ialah tahap kebolehpercayaan
yang sangat tinggi (Mohd Najib, 2003). Nilai 0.6 didapati memadai untuk diterima
sebagai tahap kebolehpercayaan yang sesuai untuk sesuatu alat.
Bagi memastikan item-item yang terkandung dalam soal selidik tersebut
mudah difahami, bersesuaian dengan keadaan setempat, serta terhindar daripada
unsur-unsur yang sensitif, soal selidik terlebih dahulu dikemukakan kepada penyelia
projek. Kebenaran untuk menjalankan kajian dipohon daripada Kementerian
Pendidikan Malaysia, Bahagian Perancang Dan Penyelidikan Dasar Pendidikan
(EPRD). Selain itu, kebenaran daripada Jabatan Pelajaran Negeri dan Jabatan
Pelajaran Daerah juga diminta bagi mebolehkan kajian dilakukan di sekolah-sekolah
yang berkenaan.
42
3.6 Prosedur Kajian
Prosedur Kajian ini dilakukan adalah secara berperingkat seperti yang berikut:
1. Meminta kebenaran daripada pihak yang berkenaan; Dekan Fakulti
Pendidikan, Kementerian Pendidikan Malaysia, Bahagian Perancang Dan
Penyelidikan Dasar Pendidikan (EPRD), Jabatan Pelajaran Negeri Johor,
Pejabat Pelajaran Daerah Mersing, dan Pengetua sekolah disekitar Bandar
Mersing yang dikaji.
2. Mendapatkan maklumat awal berkenaan sekolah yang dikaji dengan
mengadakan temu bual dengan pengetua sekolah yang dipilih. Manakala satu
hari lain diperuntukkan untuk setiap buah sekolah untuk mentadbir soal
selidik. Sepuluh orang guru dipilih untuk menjawab soal selidik. Borang soal
selidik diedarkan dan guru-guru diberi tempoh tujuh hari untuk mengisi
borang soal selidik, dikumpulkan pada hari kelapan setelah diedarkan. Ini
bagi memberi tempoh masa yang mencukupi bagi guru-guru mengisi borang
soal selidik.
3. Borang soal selidik dikumpulkan (data diperolehi) dan dianalisis
43
3.7 Analisis Data
Segala soal selidik dikumpulkan dalam jangka masa yang telah ditetapkan.
Soal selidik yang dikembalikan dan disemak bagi memastikan segala item dijawab
atau dipenuhi oleh responden. Soal selidik yang lengkap untuk dianalisis perlu
dikumpulkan. Untuk di analisis, soal selidik perlu ditukar dalam bentuk angka
dengan diberikan kod (pengkodan) untuk memudahkan analisis secara kuantitatif.
Selepas dianalisis, segala angka tadi akan diterjemahkan semula dalam bentuk
deskriptif (ayat). Pengkaji menggunakan perisian SPSS for Windows bagi tujuan
menganalisis data. Oleh kerana reka bentuk penyelidikan ini ialah penyelidikan
kuantitatif, maka prosedur penganalisaan data dibahagikan kepada dua bahagian
iaitu:
i. Analisis Deskriptif
ii. Analisis statistik Inferen
Analisis Deskriptif lebih ditumpukan kepada sesuatu yang menunjukkan status
semasa. Analisis data secara deskriptif digunakan untuk menganalisis data belakang
(demografi) responden dan analisis statistik inferen menggunakan kaedah Ujian-t dan
ANOVA satu hala.
Bagi menganalisis profil responden, kaedah statistik deskriptif telah
digunakan bagi mendapatkan bilangan dan peratusan responden. Bagi menilai setiap
tahap peranan pengurusan pengetua iaitu pengetua sebagai perancang kokurikulum,
pengelola kokurikulum, pemimpin kokurikulum, pengawal kokurikulum, dan
pengetua sebagai pengurus kokurikulum di sekolah secara keseluruhannya, pengkaji
telah menggunakan kaedah statistik deskriptif bagi menerangkan dapatan. Skor min
dan sisihan piawai juga diperolehi bagi menerangkan setiap dimensi yang dikaji.
Kaedah statistik inferen memfokuskan untuk melihat perhubungan di antara
pembolehubah yang terdapat dalam hipotesis iaitu hubungan diantara pembolehubah
peranan sebenar dan sepatutnya dimainkan oleh pengetua sebagai pengurus
kokurikulum di sekolah. Analisis ini juga digunakan intuk melihat perbezaan amalan
44
pengetua berdasarkan penyelaras kokurikulum sekolah dan perbezaan amalan
pengetua berdasarkan jantina. Jadual 3.2 menunjukkan objektif dan kaedah statistik
yang digunakan.
Jadual 3.2 : Jadual objektif dan statistik yang digunakan
Bil Objektif Statistik
1. Melihat tahap peranan yang sepatutnya dimainkan
oleh pengetua sebagai pengurus kokurikulum
menurut persepsi penyelaras kokurikulum.
Min dan Sisihan Piawai
2. Mengenalpasti tahap peranan yang sebenar
dimainkan oleh pengetua menurut persepsi
penyelaras kokurikulum.
Min dan Sisihan Piawai
3. Mengenalpasti tahap peranan sebenar yang
dimainkan oleh pengetua berdasarkan bidang
tugas
Min dan Sisihan Piawai
4. Melihat perbezaan amalan pengetua berdasarkan
penyelaras kokurikulum sekolah.
Anova
5. Melihat perbezaan amalan pengetua berdasarkan
jantina.
Ujian-t
Bagi analisis infrensi, tahap diukur berdasarkan kepada jadual 3.3 dibawah.
Jadual 3.3: Pengukuran Tahap
Nilai Indeks Interpretasi
3.68 – 5.00 Tinggi
2.34 – 3.67 Sedarhana
1.0 – 2.33 Rendah
45
Bagi pengujian hipotesis pula, aras signifikan 0.05 digunakan untuk
menerima atau menolak hipotesis yang dibina. Kaedah Ujian-t dan Anova satu hala
yang digunakan akan dapat menjawab persoalan hipotesis penyelidikan sebagaimana
berikut:
1. Hipotesis Ho1 yang mengatakan tidak ada perbezaan yang signifikan diantara
amalan pengetua berdasarkan jantina. Di uji dengan menggunakan ujian-t kerana
terdapat dua pembolehubah.
2. Hipotesis Ho2 yang menyatakan tidak ada perbezaan yang signifikan diantara
amalan pengetua berdasarkan jawatan penyelaras kokurikulum sekolah. Oleh kerana
terdapat lebih daripada dua pebolehubah maka ANOVA telah digunakan
Bagi nilai signifikan yang kurang daripada 0.05, Ho akan ditolak dan
bermakna terdapat perbezaan yang signifikan pada hipotesis yang dibina. Sekiranya
nilai signifikan lebih daripada 0.05, maka Ho akan diterima dan bermakna tidak
terdapat perbezaan yang signifikan pada hipotesis yang dibina.
BAB 4
DAPATAN KAJIAN
4.1 Pengenalan
Bab ini akan membentangkan dapatan kajian serta perbincangan terhadap
penemuan kajian. Dapatan kajian yang dibentangkan adalah berdasarkan pernyataan
dan analisis masalah yang dinyatakan dalam kajian ini. Aspek-aspek yang akan
dibincangkan adalah profil responden, dan dimensi-dimensi kajian iaitu pengetua
sebagai perancang kokurikulum, pengetua sebagai pengelola kokurikulum, pengetua
sebagai pemimpin kokurikulum, pengetua sebagai pengawal pengurusan
kokurikulum, dan dimensi keseluruhan iaitu pengetua sebagai pengurus kokurikulum
di sekolah.
Seterusnya, kajian ini juga akan melihat perkaitan antara profil responden
iaitu jawatan penyelaras kokurikulum, jantina, umur, pengalaman mengajar dan juga
kelulusan akademik dengan persepsi responden terhadap peranan pengetua sebagai
pengurus kokurikulum di sekolah secara keseluruhan dengan menggunakan kaedah
Jadual Silang (Coss-tabulation)
47
4.2 Analisis tentang latar belakang responden
Responden kajian terdiri daripada 90 orang guru yang sedang
berkhidmat di sekolah-sekolah menengah daerah Mersing. Profil responden iaitu
jawatan yang disandang dalam unit kokurikulum, jantina , umur, kelulusan akademik
tertinggi, dan pengalaman sebagai guru.
Jadual 4.1 di bawah menunjukkan responden terdiri daripada 39 orang
(43.3%) lelaki dan 51 orang (56.7%) perempuan. 36 orang (40%) menyandang
jawatan sebagai guru penasihat kelab dan persatuan manakala 29 orang (32.2%)
menyandang jawatan sebagai guru penasihat badan beruniform dan 25 orang (27.8%)
yang menyandang jawatan guru penasihat sukan dan permainan.
Jadual 4.1 : Analisis Bilangan Responden Mengikut Jawatan Yang
Disandang, Umur Serta Jantina
Bil Jawatan Umur Jumlah Kurang
daripada 30 tahun
31 tahun Hingga
39 tahun
Melebihi 40 tahun
L P L P L P 1 Guru Penasihat
Kelab & Persatuan 3 8 12 9 2 2 36
2 Guru Penasihat Unit Beruniform
4 7 2 10 5 1 29
3 Guru Penasihat Sukan & Permainan
4 5 5 6 2 3 25
JUMLAH 11 20 19 25 9 6 90 PERATUS 34.4% 49% 16.6% 100%
• L = Lelaki
• P = Perempuan
Berdasarkan dapatan, 31 orang (34.4%) adalah terdiri daripada responden
yang berumur kurang daripada 30 tahun. Seramai 44 orang (49%) pula berumur
antara 31 hingga 39 tahun dan 15 orang (16.6%) pula melebihi 40 tahun. Seramai 3
orang lelaki dan 8 orang perempuan yang menyandang sebagai guru penasihat kelab
dan persatuan, manakala 4 orang lelaki dan 7 orang perempuan yang menyandang
sebagai guru penasihat badan beruniform serta 4 orang lelaki dan 5 orang perempuan
yang menyandang jawatan guru penasihat sukan dan permainan, kesemua responden
48
ini berumur kurang daripada 30 tahun. Bagi responden yang berumur antara 31
hingga 39 tahun pula, 12 orang lelaki dan 9 orang perempuan menyandang jawatan
guru penasihat kelab dan persatuan manakala 2 orang lelaki dan 10 orang perempuan
menyadang jawatan guru penasihat badan beruniform. Bagi jawatan guru penasihat
sukan dan permainan pula terdiri daripada 5 orang lelaki dan 6 orang perempuan.
Jumlah responden yang berumur melebihi 40 tahun pula adalah 2 orang lelaki dan 2
orang perempuan yang menyandang sebagai guru penasihat kelab dan persatuan,
bagi guru penasihat badan beruniform pula adalah 5 orang lelaki dan 1 orang
perempuan sahaja. Dan akhir sekali, jawatan guru penasihat sukan dan permainan
diwakili oleh 2 orang lelaki dan 3 orang perempuan.
Jadual 4.2 : Analisis Responden Mengikut Jawatan Yang Disandang, Kelulusan
Akademik Tertinggi Dan Jantina
Bil Jawatan Kelulusan Akademik Tertinggi
Diploma
Sarjana Muda
Sarjana
Lelaki Perempuan Lelaki Perempuan Lelaki Perempuan1 Guru
Penasihat Kelab & Persatuan
1 0 16 18 0 1
2 Guru Penasihat Unit Beruniform
0 0 11 18 0 0
3 Guru Penasihat Sukan & Permainan
0 0 10 12 1 2
JUMLAH 1 0 37 48 1 3 PERATUS 1.1% 94.4% 4.5%
Merujuk kepada Jadual 4.2 hanya terdapat seorang lelaki yang berkelulusan
diploma yang memegang jawatan sebagai guru penasihat kelab dan persatuan dan
tiada langsung bagi jawatan penasihat yang lain. Manakala tiada langsung guru
perempuan yang berkelulusan diploma memegang sebarang jawatan penyelaras
kokurikulum dan ini memberi perangkaan 1.1% bagi kelulusan diploma yang
menjadi guru penasihat kokurikulum. Bagi kelulusan tertinggi sarjana muda pula,
bilangan guru penasihat bagi kelab dan persatuan masing-masing adalah 16 lelaki
49
dan 18 perempuan. Seterusnya untuk guru penasihat unit beruniform, bilangan bagi
guru lelaki ialah 11 orang dan 18 orang bagi guru perempuan. Dan bagi guru
penasihat sukan dan permainan, seramai 37orang guru lelaki dan 12 orang guru
perempuan. Secara kolektifnya terdapat 37 orang guru lelaki dan bilangan guru
perempuan adalah lebih ramai iaitu 48 orang yang mempunyai kelulusan sarjana
muda. Peratusan guru berkelulusan sarjana muda didapati berjumlah 94.4%.
Bahagian guru penasihat berkelulusan sarjana pula memberikan hanya seorang lelaki
sahaja yang menjadi guru penasihat sukan dan permainan dan tiada guru lelaki lain
menjadi penasihat unit kokurikulum yang lain. Tetapi terdapat 3 orang guru
perempuan yang menjadi guru penasihat dimana seorang di unit kelab dan persatuan
dan 2 orang selebihnya di unit sukan dan permainan. Secara keseluruhannya,
peratusan guru berkelulusan sarjana ialah 4.5%. Kini dapat dilihat bahawa jumlah
peratusan tertinggi yang menjadi guru penasihat kokurikulum adalah berkelulusan
sarjana muda sebanyak 94.4 % diikuti dengan kelulusan sarjana iaitu 4.5% dan
akkhirnya guru berkelulusan diploma iaitu 1.1%.
Jadual 4.3 : Analisis Responden Mengikut Jawatan Yang Disandang,
Pengalaman Sebagai Guru Dan Jantina
Bil Jawatan Pengalaman Sebagai Guru Kurang
Daripada 1 tahun
2 tahun Hingga
10 tahun
Melebihi 10 tahun
Lelaki Perempuan Lelaki Perempuan Lelaki Perempuan1 Guru
Penasihat Kelab & Persatuan
1
1
12
12
4
6
2 Guru Penasihat Unit Beruniform
1
4
5
13
5
1
3 Guru Penasihat Sukan & Permainan
3
1
5
9
3
4
JUMLAH 5 6 22 34 12 11 PERATUS 12.2% 62.2% 25.6%
50
Analisis pengalaman mengajar menunjukkan bahawa 11 orang (12.2%) guru
penasihat yang baru berkhidmat kurang daripada 1 tahun, 56 orang (62.2%)
berpengalaman antara 2 hingga 10 tahun, dan 23 orang (25.6%) berpengalaman
melebihi 10 tahun. Hanya 1 orang lelaki dan 1 orang perempuan menyandang
jawatan sebagai guru penasihat kelab dan persatuan, 1 orang lelaki dan 4 orang
perempuan menyadang sebagai guru penasihat unit beruniform serta 3 orang lelaki
dan 1 orang perempuan sebagai guru penasihat sukan dan permainan yang baru
berkhidmat kurang daripada 1 tahun. Bagi responden yang berpengalaman antara 2
hingga 10 tahun pula, mewakili 12 orang lelaki dan 12orang perempuan sebagai guru
penasihat kelab dan persatuan, 5 orang lelaki dan 13 orang perempuan untuk jawatan
guru penasihat badan beruniform serta 5 orang lelaki dan 9 orang perempuan untuk
guru penasihat sukan dan permainan. Responden yang mempunyai pengalaman
melebihi 10 tahun mewakili 4 orang lelaki dan 6 orang perempuan menyandang
jawatan guru penasihat kelab dan persatuan, bagi jawatan guru penasihat badan
beruniform pula terdiri daripada 5 orang lelaki dan 1 orang perempuan, serta 3 orang
lelaki dan 4 orang perempuan menyandang jawatan sebagai guru penasihat sukan dan
permainan. Secara keseluruhannya, guru yang berpengalaman antara 2 hingga10
tahun lebih ramai menyandang jawatan sebagai guru penasihat iaitu 62.2%, di ikuti
oleh guru yang berpengalaman melebihi 10 tahun iaitu 25.6% dan bagi guru yang
berpengalaman kurang daripada 1 tahun ialah 12.2%.
51
4.3 Dimensi Peranan Yang Sepatutnya Dan Yang Sebenar Dilakukan Oleh
Pengetua
Jadual 4.4 : Peranan Yang Sepatutnya Dan Yang Sebenar Dilakukan Oleh
Pengetua
Aspek Peranan Sepatutnya dilakukan oleh pengetua
Peranan Sebenarnya dilakukan oleh pengetua
Min Sisihan Piawai Min Sisihan piawai Perancang Kokurikulum
4.40 0.49 3.33 0.85
Pengelola Kokurikulum
4.44
0.60 3.26 0.90
Pemimpin Kokurikulum
4.45 0.51 3.10 0.97
Pengawal Dalam Pengurusan Kokurikulum
4.42 0.61 3.14 0.94
Keseluruhan 4.43 0.55 3.20 0.912
Berdasarkan jadual 4.4, skor min dimensi peranan yang sepatutnya dilakukan
oleh pengetua sebagai perancang kokurikulum adalah 4.40 dengan sisihan piawai
0.49. Manakala skor min bagi dimensi peranan yang sepatutnya dilakukan oleh
pengetua sebagai pengelola kokurikulum adalah 4.44 dengan sisihan piawai 0.60.
Bagi skor min peranan yang sepatutnya dilakukan oleh pengetua sebagai pemimpin
kokurikulum adalah 4.45 dengan sisihan piawai 0.51. Skor min bagi dimensi peranan
yang sepatutnya dilakukan oleh pengetua sebagai pengawal dalam pengurusan
kokurikulum sekolah adalah 4.42 dengan sisihan piawai 0.61. Manakala skor min
bagi dimensi peranan yang sepatutnya dilakukan oleh pengetua sebagai pengurusan
kokurikulum sekolah secara keseluruhan adalah 4.43 dengan sisihan piawai 0.55.
Bagi skor min dimensi peranan yang sebenarnya dilakukan oleh pengetua
sebagai perancang kokurikulum adalah 3.33 dengan sisihan piawai 0.85. Manakala
skor min bagi dimensi peranan yang sebenarnya dilakukan oleh pengetua sebagai
pengelola kokurikulum adalah 3.26 dengan sisihan piawai 0.90. Skor min bagi
dimensi peranan yang sebenarnya dilakukan oleh pengetua sebagai pemimpin
kokurikulum adalah 3.10 dengan sisihan piawai 0.97. Skor min bagi dimensi peranan
yang sebenarnya dilakukan oleh pengetua sebagai pengawal dalam pengurusan
52
kokurikulum sekolah pula adalah 3.14 dengan sisihan piawai 0.94. dan secara
keseluruhannya, skor min bagi dimensi peranan yang sebenarnya dilakukan oleh
pengetua sebagai pengurusan kokurikulum adalah 3.20 dengan sisihan piawai 0.912.
Dengan ini skor min peranan sepatutnya dilakukan oleh pengetua adalah lebih tinggi
iaitu 4.43 berbandinga dengan skor min peranan sebenar yang dilakukan oleh
pengetua iaitu 3.20.
4.4 Pengujian Hipotesis
Pengujian hipotesis didalam kajian ini dibahagikan kepada dua iaitu hipotesis 1 (Ho1)
dan hipotesis 2 (Ho2).
4.4.1 Hipotesis 1 (Ho1):
Hipotesis ini mengatakan bahawa tiada perbezaan yang signifikan di antara amalan
pengetua mengikut jantina.
Jadual 4.5 : Ujian-t Bagi Amalan Pengetua Sebagai Pengurus Kokurikulum
Mengikut Jantina.
Kategori N Min Sisihan
Piawai
t dk Signifikan
(p)
Lelaki 39 4.3561 0.48154 -1.208 88 0.022
Perempuan 51 4.4790 0.47611
* Anggaran signifikan adalah 0.05
Data dalam jadual 4.5 diatas adalah hasil dari ujian-t yang telah dijalankan.
Nilai signifikan adalah 0.022 iaitu kurang daripada aras signifikan 0.05. Oleh itu,
hipotesis nol ditolak (Ho1). Keputusannya didapati terdapat perbezaan yang
signifikan antara amalan pengetua sebagai pengurus kokurikulum mengikut jantina
di terima.
53
Min guru lelaki ialah 4.3561 dan min guru perempuan ialah 4.4790.
Perbezaan sebanyak 0.1229 ini memberikan nilai t = -1.208 yang signifikan pada
aras p < 0.05. Dengan ini hipotesis nol yang menyatakan tiada perbezaan yang
signifikan di antara guru lelaki dan guru perempuan adalah ditolak. Ini menjelaskan
bahawa wujud perbezaan yang signifikan antara amalan pengetua sebagai pengurus
kokurikulum di antara guru lelaki dan guru perempuan.
4.4.2 Hipotesis 2 (Ho2):
Hipotesis 2 mengatakan bahawa tiada perbezaan yang signifikan di antara amalan
pengetua mengikut jawatan penyelaras kokurikulum sekolah.
Jadual 4.6 ANOVA bagi amalan pengetua sebagai pengurus kokurikulum
mengikut jawatan penyelaras kokurikulum sekolah.
Punca
Varians
Jum. Kuasa
dua
dk Min Nisbah
F
Signifikan
(p)
Antara
Kumpulan
0.529 2 0.265
Dalam
Kumpuan
60.929 87 0.700 0.378 0.686
Jumlah 61.458 89
* Anggaran signifikan adalah 0.05
Daripada jadual 4.6 di atas, didapati darjah kebebasan di antara kumpulan
ialah 2, nisbah F = 0.378 dan p = 0.686. Dengan ini ianya tidak signifikan pada aras
0.05 di mana menyebabkan hipotesis nol di terima. Keputusan di dapati tidak
terdapat perbezaan yang signifikan antara amalan pengetua sebagai pengurus
kokurikulum mengikut jawatan penyelaras kokurikulum sekolah.
BAB 5
KESIMPULAN
5.1 Pengenalan
Bab ini akan membincangkan beberapa perkara iaitu rumusan kajian,
perbincangan kajian, kesimpulan kajian dan cadangan kajian.
5.2 Rumusan Kajian
Kajian ini dijalankan bagi menilai peranan sepatut dan sebenar pengetua sebagai
pengurus kokurikulum di sekolah-sekolah menengah di daerah Mersing, Johor Darul
Takzim. Sekolah-sekolah yang terlibat terdiri daripada sembilan buah sekolah yang
terletak di bandar dan luar bandar. Seramai 90 orang responden telah dipilih bagi tujuan
kajian. Responden yang dipilih terdiri daripada guru yang menyandang jawatan
penyelaras kokurikulum di sekolah. Kajian dijalankan dengan menggunakan soal selidik
yang dibentuk dan diubah suai berdasarkan kepada panduan pengurusan kokurikulum
yang telah dikeluarkan oleh Jemaan Nazir Responden menjawab soal selidik yang
mengandungi 2 bahagian iaitu bahagian A dan bahagian B iaitu peranan sepatutnya dan
sebenar yang dimainkan oleh pengetua di sekolah. Soal selidik mengandungi 36 soalan
keseluruhannya. 9 soalan berkaitan dengan peranan pengetua sebagai perancang
55
kokurikulum, 3 soalan berkaitan peranan pengetua sebagai pengelola kokurikulum di
sekolah, 6 soalan berkaitan peranan pengetua sebagai pemimpin kokurikulum dan 18
soalan berkaitan peranan pengetua sebagai pengawal dalam pengurusan kokurikulum
sekolah.
Hasil kajian menunjukkan peranan pengetua sebagai perancangan menurut
persepsi penyelaras kokurikulum adalah hanya kerap kali (setuju) pengetua
menjalankan peranannya sebagai perancang. Peratusan bagi sentiasa (sangat setuju)
agak kurang, dan didapati ada juga penyelaras kokurikulum yang memberi persepsi
sekali sekala (sedikit setuju).
Bagi dimensi pengetua sebagai pemimpin dan pengelola menurut persepsi
penyelaras kokurikulum berada pada tahap kerap kali (setuju) dan sekali sekala
(sedikit setuju). Berdasarkan konsep Taylor, tahap pengurusan ini iaitu sebagai
pemimpin dan pengelola berada pada tahap pelaksanaan di mana dalam prinsip
pengurusan Taylor. Sebagai pemimpin dan pengelola, pengetua perlu menggantikan
‘Rules Of Thumb’dengan sains, iaitu pengetahuan yang terancang, mendapatkan
keharmonian di dalam kumpulan, bukannya perpecahan, mencapai kerjasama di
antara manusia, bukannya individualisme yang bertentangan, bekerja untuk ‘output’
yang maksimum, bukan yang terhad, dan pekerja diperkembangkan dengan seberapa
yang dapat untuk kemakmuran majikan dan diri sendiri.
Seterusnya, bagi dimensi pengetua sebagai pengawal kokurikulum menurut
persepsi penyelaras kokurikulum berada pada tahap kerap kali (setuju). Sepatutnya,
dimensi ini perlu diambil tindakan dan perhatian yang serius oleh pengetua sebagai
pengurus kokurikulum sekolah.
56
5.3 Perbincangan kajian dan Kesimpulan kajian
Kajian ini melibatkan responden seramai 90 orang. Persepsi penyelaras
kokurikulum adalah untuk melihat sejauh mana pengetua telah menjalankan peranan
sebagai perancang, pemimpin, pengelola, dan pengawal dalam pengurusan
kokurikulum di sekolah. Konsep pengurusan Taylor (1984) telah dijadikan panduan
perbincangan. Oleh itu, perbincangan ini diharap dapat dijadikan panduan kepada
pengetua untuk membaiki keadaan yang perlu agar pelaksanaan kokurikulum di
sekolah dapat berjalan lancar, teratur, dan berkesan.
5.3.1 Tahap peranan yang sepatutnya dimainkan oleh pengetua sebagai
pengurus kokurikulum.
Bahagian ini menerangkan persepsi penyelaras kokurikulum terhadap
peranan sepatutnya dimainkan pengetua sebagai pengurus kokurikulum di sekolah.
Bagi persepsi penyelaras kokurikulum terhadap peranan yang sepatutnya dimainkan
pengetua sebagai perancang kokurikulum.didapati 89 peratus menyatakan sangat
setuju dan 11 peratus menyatakan setuju. Keseluruhannya didapati peranan pengetua
sebagai perancang kokurikulum adalah sangat perlu dalam pengurusan kokurikulum
Bagi persepsi penyelaras kokurikulum terhadap peranan yang sepatutnya dimainkan
pengetua sebagai pengelola kokurikulum pula didapati penyelaras kokurikulum
menyatakan pengetua sepatutnya menjalankan peranan sebagai pengelola
kokurikulum iaitu 100 peratus menyatakan sangat setuju. Ini menunjukkan peranan
pengetua sebagai pengelola kokurikulum adalah diperlukan dalam pengurusan
kokurikulum.
Bagi persepsi penyelaras kokurikulum terhadap peranan yang sepatutnya
dimainkan pengetua sebagai pemimpin kokurikulum, kebanyakan penyelaras
kokurikulum menyatakan pengetua sepatutnya menjalankan peranan sebagai
pemimpin kokurikulum iaitu 67 peratus menyatakan sangat setuju dan 33 peratus
menyatakan setuju. Dengan ini dapat dirumuskan bahawa pengetua perlu memainkan
peranan sebagai pemimpin kokurikulum dalam pengurusan kokurikulum di sekolah.
Persepsi penyelaras kokurikulum terhadap peranan yang sepatutnya dimainkan
pengetua sebagai pengawal dalam pengurusan kokurikulum di sekolah, didapati 67
57
peratus menyatakan sangat setuju dan 33 peratus menyatakan setuju. Secara
umumnya peranan pengetua sebagai pengawal kokurikulum adalah diperlukan.
Secara keseluruhan, peranan seperti perancang kokurikulum, pengelola kokurikulum,
pemimpin kokurikulum dan pengawal dalam pengurusan kokurikulum di sekolah
adalah penting dalam pengurusan kokurikulum di sekolah dan pengetua perlu
menitik beratkan aspek ini bagi memperolehi pengurusan yang cemerlang.
5.3.2 Tahap peranan yang sebenar dimainkan oleh pengetua sebagai pengurus
kokurikulum menurut persepsi penyelaras kokurikulum.
Bahagian ini pula menerangkan persepsi penyelaras kokurikulum terhadap
peranan sebenarnya dimainkan pengetua sebagai pengurus kokurikulum di sekolah.
Persepsi penyelaras kokurikulum terhadap peranan yang sebenarnya dimainkan
pengetua sebagai perancang kokurikulum adalah 56 peratus menyatakan sedikit
setuju dan 44 peratus menyatakan setuju. Menunjukkan bahawa pengetua kurang
memainkan peranan sebagai perancang kokuriklum disekolah. Bagi persepsi
penyelaras kokurikulum terhadap peranan yang sebenarnya dimainkan pengetua
sebagai pengelola kokurikulum pula didapati 67 peratus menyatakan setuju dan 36
peratus menyatakan sedikit setuju. Ini menunjukkan sebahagian kecil pengetua
kurang berperanan sebagai pengelola kokurikulum di sekolah. Persepsi penyelaras
kokurikulum terhadap peranan yang sebenarnya dimainkan pengetua sebagai
pemimpin kokurikulum, 50 peratus setuju bahawa pengetua sebenarnya menjalankan
peranan sebagai pemimpin kokurikulum dan 50 peratus menyatakan sedikit setuju.
Secara umum boleh dikatakan sebahagian pengetua kurang memainkan peranan
sebagai pemimpin kokurikulum di sekolah. Untuk persepsi penyelaras kokurikulum
terhadap peranan yang sebenarnya dimainkan pengetua sebagai pengawal dalam
pengurusan kokurikulum di sekolah, 67 peratus menyatakan setuju dan 33 peratus
menyatakan sedikit setuju. Dengan ini sebahagian pengetua kurang memainkan
peranan sebagai pengawal dalam pengurusan kokurikulum. Secara keseluruhan, nilai
min bagi peranan sebenar yang dimainkan oleh pengetua sebagai pengurus
kokurikulum menunjukkan pengetua kurang memainkan peranan sebagai pengurus
kokurikulum di sekolah.
58
5.3.3 Perbezaan amalan pengetua berdasarkan jawatan penyelaras
kokurikulum sekolah.
Bagi hipotesis dua (Ho2) mengatakan bahawa tiada perbezaan yang signifikan di
antara amalan pengetua mengikut jawatan penyelaras kokurikulum sekolah. Daripada
analisis ANOVA, didapati tidak terdapat perbezaan yang signifikan di antara amalan
pengetua mengikut jawatan penyelaras kokurikulum sekolah.
5.3.4 Perbezaan amalan pengetua sebagai pengurus kokurikulum
berdasarkan jantina.
Hipotesis yang pertama (Ho1) menyatakan bahawa tiada perbezaan yang
signifikan antara amalan pengetua sebagai pengurus kokurikulum mengikut jantina.
Daripada ujian-t, didapati terdapat perbezaan yang signifikan di antara amalan
pengetua sebagai pengurus kokurikulum dengan jantina penyelaras kokurikulum.(t =
- 1.208, p < 0.05). Ini menunjukkan bahawa penyelaras kokurikulum lelaki dan
perempuan bersetuju bahawa pengetua perlu memainkan peranan sebagai pengurus
kokurikulum di sekolah.
Berpandukan objektif kajian, peranan pengetua sebagai perancangan menurut
persepsi penyelaras kokurikulum adalah hanya kerap kali (setuju) pengetua
menjalankan peranannya sebagai perancang. Peratusan bagi sentiasa (sangat setuju)
agak kurang, dan didapati ada juga penyelaras kokurikulum yang memberi persepsi
sekali sekala (sedikit setuju). Justeru, berdasarkan konsep pengurusan Taylor, hal ini
perlu di utamakan. Ini kerana menurut Omardin (1999), perancangan merupakan
suatu matlamat yang mana meramalkan keadaan pada masa akan datang supaya
dapat memaju dan mengembangkan tindakan yang bakal diambil untuk memenuhi
keadaan yang dijangkakan. Perancangan juga merupakan kaedah untuk mencapai
penyelarasan di kalangan unit kecil dalam sesebuah organisasi. Selain itu,
perancangan merupakan penentu agar rancangan unit-unit kecil tidak bertindih.
Perancangan juga dapat membantu pengurus menentukan keperluan untuk
mengembangkan sumber dengan meletakkan peraturan dan keutamaan. Perancangan
juga merupakan sebahagian daripada system kawalan disebabkan perancangan
digunakan sebagai standard prestasi yang dapat dinilai.
59
Bagi dimensi pengetua sebagai pemimpin dan pengelola menurut persepsi
penyelaras kokurikulum berada pada tahap kerap kali (setuju) dan sekali sekala
(sedikit setuju). Berdasarkan konsep Taylor, tahap pengurusan ini iaitu sebagai
pemimpin dan pengelola berada pada tahap pelaksanaan di mana dalam prinsip
pengurusan Taylor. Sebagai pemimpin dan pengelola, pengetua perlu menggantikan
‘Rules Of Thumb’dengan sains, iaitu pengetahuan yang terancang, mendapatkan
keharmonian di dalam kumpulan, bukannya perpecahan, mencapai kerjasama di
antara manusia, bukannya individualisme yang bertentangan, bekerja untuk ‘output’
yang maksimum, bukan yang terhad, dan pekerja diperkembangkan dengan seberapa
yang dapat untuk kemakmuran majikan dan diri sendiri.
Seterusnya, bagi dimensi pengetua sebagai pengawal kokurikulum menurut
persepsi penyelaras kokurikulum berada pada tahap kerap kali (setuju). Sepatutnya,
dimensi ini perlu diambil tindakan dan perhatian yangserius oleh pengetua sebagai
pengurus kokurikulum sekolah. Berdasarkan konsep Pengurusan Taylor perkara ini
berada pada tahap semak dan ambil tindakan di mana ada kawalan oleh phak
pentadbiran. Pentadbir bertanggungjawab atas kesemua aktiviti menyelesaikan
masalah. Menurut Omardin (1999), penyeliaan merupakan pengawasan
pelaksanaannya agar aktiviti dapat berjalan dengan tersusun bagi mencapai matlamat
yang ditetapkan.
5.3.5 Kesimpulan
Kesimpulannya, bagi peranan pengetua sebagai pengurus kokurikulum di
sekolah, majoriti persepsi penyelaras kokurikulum mengatakan berada pada tahap
setuju sahaja. Perlu diingatkan bahawa pengurusan kokurikulum yang melibatkan
perancangan, pengelolaan, pimimpin dan pengawalan mestilah dibuat dengan adil,
teliti, kemas dan tersusun. Bagi melicinkan perjalanan dan pengendalian gerak kerja
kokurikulum di sekolah dan bagi memastikan pengetua dapat memainkan peranan
yang efektif dalam pengurusan kokurikulum, segala langkah perlu diatur agar setiap
individu dalam organisasi itu perlu mengetahui dengan jelas mengenai kedudukan
60
dan bidang tugas tersebut. Oleh itu, pengetua perlu tegas dalam hal ini dan jangan
menyerahkan tugas ini sepenuhnya kepada penolong kanan untuk melaksanakannya.
5.4 Cadangan Kajian
Berdasarkan dapatan dan metodologi kajian terdapat cadangan tindakan dan
cadangan lanjutan.
5.4.1 Cadangan Tindakan
Berdasarkan kepada dapatan yang diperolehi , didapati:
a) Peranan pengetua sebagai perancang kokurikulum adalah sangat
diperlukan kerana perancangan merupakan kaedah untuk mencapai
penyelarasan di kalangan unit kecil dalam sesebuah organisasi.
b) Peranan pengetua sebagai pemimpin kokurikulum juga turut penting
kerana dapat memimpin organisasi untuk mencapai matlamat pengurusan
kokurikulum.
c) Peranan pengetua sebagai pengelola kokurikulum diperlukan dalam
pengurusan kokurikulum di sekolah supaya aktivit kokurikulum dapat
berjalan dengan lancar sebagai mana yang dirancang.
d) Peranan pengetua sebagai pengawal kokurikulum juga turut diperlukan
kerana pengawasan perlaksanaan aktiviti dapat berjalan dengan tersusun
bagi mencapai matlamat yang ditetapkan.
5.4.2 Cadangan Lanjutan
Berdasarkan limitasi dalam kajian inidiharapkan kajian lanjutan boleh
dilakukan antaranya:
a) Kajian yang telah dijalankan hanya meliputi daerah kecil Mersing dan
tidak boleh dijadikan generalisasi bagi keseluruhan persepsi
61
penyelaras kokurikulum yang berada di Malaysia. Pengkaji hanya
melihat persepsi penyelaras kokurikulum berdasarkan dimensi iaitu
sebagai perancang, pengelola, pemimpin, dan pengawal.
Perbincangan terhadap item-item bagi setiap dimensi tidak dilakukan
secara terperinci. Oleh itu, dicadangkan kajian lanjutan dilakukan
seperti mengkaji setiap item dalam peranan pengetua sebagai
perancang kokurikulum, pengelola kokuriulum, pemimpin
kokurikulum dan pengawal dalam pengurusan kokurikulum secara
mendalam.
b) Selain daripada itu, kajian boleh dibuat dalam aspek permasalahan-
permasalahan yang dihadapi oleh pengetua bagi menjalankan
tanggungjawab sebagai perancang, pengelola, pemimpin, dan
pengawal kokurikulum.
c) Memandangkan sampel kajian ini hanya terdiri daripada guru-guru di
sembilan sekolah di daerah Mersing sahaja, maka dicadangkan supaya
kajian seumpama ini dibuat di tempat-tempat dan latar belakang yang
lain supaya menemui hasil yang lebih umumdan dapat dipakai seluruh
negara.
d) Kajian ini juga boleh dibuat mengenai peranan pengetua sebagai
pengurus kokurikulum di sekolah mengikut persepsi murid-murid,ibu
bapa dan sebagainya. Persepsi mereka mungkin berbeza danmungkin
lebih tepat.
5.5 Penutup
Keberkesanan gerak kerja kokurikulum di sekolah bergantung kepada
perancangan, stratergi, pelaksanaan, dan penyeliaan yang teliti daripada semua pihak.
Namun, tidak dinafikan bahawa pengetua merupakan tunjang utama disekolah
memainkan peranan bagi memastikan perkara ini dilakukan dengan teliti dan
sistematik.Justeru itu, sebagai pengurus kokurikulum, pengetua seharusnya
mempunyai asas-asas pengetahuan semasa yang terkini untuk menjalankan tugas
mereka dengan lebih cekap, berwibawa, berkualiti serta berpandangan jauh terhadap
62
kemajuan kokurikulum dalam organisasinya. Bagi menjamin keberkesanan
pelaksanaan kokurikulum, pengetua harus mempunyai idea yang bernas dan
pemikiran yang stratergik. Bagi menentukan perancangan yang stratergik ini,
pengetua perlu menentukan arah haluan melalui perancangan jangka panjang yang
terperinci, pelaksanaan yang tepat serta penilaian dan pengawasan prestasi yang
berkesan seperti mana yang disyorkan berdasarkan konsep Taylor (1984) agar tahap
pencapaian kokurikulum disekolah mencapai matlamatnya. Kesannya, pasti pengetua
dapat memainkan peranan yang sepatutnya dalam pengurusan kokurikulum di
sekolah.
63
Bibliografi
Abd. Alim Abdul Rahim (1995). “Pengurusan Kokurikul.” Shah Alam: Penerbit
Fajar Bakti.
Abd. Alim Abdul Rahim (1999). “Pengurusan Kokurikulum dan Badan Berunifom.”
Shah Alam: Penerbit Fajar Bakti.
Abd. Aziz Yusof (2000). “Perubahan Dan Kepimpinan.” Sintok: Universiti Utara
Malaysia.
Abdul Shukor Abdullah (1998). “Fokus Pengurusan Pendidikan.” Kuala Lumpur:
Kementerian Pendidikan.
Abu Bakar Nordin (1991). “Kurikulum : Perspektif Dan Pelaksanaan.” DBP: Kuala
Lumpur.
Azmi Abd Rahman dan Hamsiah Mohd Dahalan (2000). “Pengetua Sebagai Pengurus
Kokurikulum Sekolah.” Genting Highlands: Kertas Kerja seminar Nasional
Pengurusan Dan Kepimpinan Ke-9.
Coleman, J.S (1961). “The Adoloscent Society.” New York: Free Press.
Draf, R.L. (1997). “Management. 4th ed.” Orlando: The Dryden Press.
Griffin, R.W. (1993). “Management. 4th ed.” Boston: Houghton Mifflin Company.
64
Hellriegel, D.& Slocum Jr., J.W. (1996). “Management. 7 th ed.” Ohio: South Western
College Publishing.
Hichman & Silva, M.A (1885). “Creating Excellence.” London: Umwim Paperback
Hussein Mahmood (1997). “Kepimpinan dan Keberkesanan Sekolah.” Kuala Lumpur:
Dewan Bahasa dan Pustaka.
Ibrahim Mamat (2001). “Pengetua Sekolah Menangani Isu Dan Cabaran Kepimpinan.”
Kuala Lumpur: Kumpulan Budiman.
Ismail Adnan (1998). “Kepimpinan Pengetua/ Guru Besar Ke arah Pelaksanaan
Kurikulum Yang Berkesan.” Jurnal Pendidikan (1). 88 – 108.
Jemaah Nazir Sekolah Persekutuan (1993). “Buku Panduan Pengurusan Profesional
Sekolah Menengah.” Kuala Lumpur: Kementerian Pendidikan Malaysia.
Kamus Dewan (1994). “Kamus Dewan.” (Edisi Ketiga). Kuala Lumpur: Dewan Bahasa
dan Pustaka.
Kementerian Pendidikan Malaysia (1979). “Laporan JawatanKuasa Kabinet Mengkaji
Pelaksanaan Dasar Pelajaran.” Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Kementerian Pelajaran Malaysia (1989). “Buku Panduan Pengurusan Gerak Kerja Kokurikulum Sekolah Menengah.” Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Kementerian Pelajaran Malaysia (2000). “Dokumen Undang-undang, Tatacara Dan
Kaedah Pelaksanaan Kokurikulum Di Sekolah-sekolah.” Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka
Mahmud Ash’ari (1998). “Kokurikulum Bersepadu Sebagai Usaha Menangani Masalah
Pelajar Dan Remaja.” Kuala Lumpur: Kementerian Pendidikan Malaysia.
65
Mohd. Jaafar Bin Abdul Karim (1988). “Pengurusan Sekolah.” Petaling Jaya: Maju
Enterprise.
Mohd. Najib Abdul Ghafar (2003). “Reka Bentuk Tinjauan Soal Selidik Pendidikan.”
Skudai: Universiti Teknologi Malaysia.
Mohd Salleh Lebar (2000). “Pentadbiran Pendidikan Dan Pendidikan Di Malaysia.”
Kuala Lumpur: Longman.
Mohd. Shaphri Bin Mohd Yusof (1999). “Penyelidikan Pengurusan Pendidikan Di
Peringkat Sekolah: Satu Cabaran Dan Penyelesaian Di Kalangan Pengetua.”
Johor: Terbitan Persidangan Kebangsaan Pengetua-Pengetua Sekolah Menengah
Negeri Johor.
Omardin Ashaari (1999). “Pengurusan Sekolah : Satu Panduan Lengkap.” Kuala
Lumpur.Utusan Publication and Distribution Sdn. Bhd.
Stoner J.A.F (1984). “Management.” New Jersey. Englewood Cliffs. Prentice – Hall Inc.
Taylor, W. (ed) (1984). “Metaphors of Education.” London: Heinemann. Thierauf et al. (1977). “Management Principles and Practices: Acontigency and
Questionnarire Approach.”. New Jersey: John Wiley And Sons.
Wee Eng Hoe (1996). “Gerak Kerja Kokurikulum (Sukan).” Shah Alam: Penerbitan
Fajar Bakti.