pengukuhan integriti perkhidmatan awam

8/11/2019 Pengukuhan Integriti Perkhidmatan Awam

1/10

PENGUKUHAN INTEGRITI PERKHIDMATAN AWAM:

PENDEKATAN MELALUI PROGRAM NILAI-NILAI MURNI

Dato' Haji Othman bin Mustapha

ABSTRACT

Integrity is a commendable value. This value is in line with Islamic

teachings as mentioned in al-Quran and al-Sunnah. Appreciation of the

value of integrity is a prerequisite for a country to achieve development.

Without integrity, particularly within the public service, the stability of

the country in all areas will be affected. As members of an important

institution in the administration, civil servants must have integrity as a

basis to be excellent bureaucrats. In this article, steps to strengthen

integrity among civil servants are discussed, taking into account the ethical

values approach.

PENDAHULUAN

Membangunkan sesebuah kerajaan yang berintegriti dan mempunyai nilai

good-

governance

adalah tanggungjawab yang bukan hanya perlu digalas oleh para

pemimpin utama kerajaan bahkan membabitkan semua pihak yang berada di

dalam organisasi kerajaan tersebut. Tidak terkecuali walau seorang individu

yang berada dalam pasukan dan jentera kerajaan.

Apabila ditelusuri sejarah pentadbiran Kerajaan Malaysia, para pemimpin

terdahulu dan semasa telah menjadikan integriti sebagai dasar terpenting

yang memacu pentadbiran kerajaan. Ini telah terbukti dengan pelaksanaan

dasar-dasar utama kerajaan seperti dasar Penerapan Nilai-Nilai Islam, PeLan

Integriti Nasional (PIN), Pendekatan Islam Hadhari, Pendekatan Wasatiyyah di

camping pendekatan bijaksana Perdana Menteri Malaysia, YAB. Dato' Sri Mohd.

Najib bin Tun Haji Abdul Razak yang telah melaksanakan Program Transformasi

Kerajaan (GTP)

1

yang secara langsung telah memberikan penekanan terhadap

isu-isu yang melibatkan integriti dan

good-governance.

Sememangnya pendekatan seumpama ini adalah selaras dengan tuntutan

ajaran Islam yang amat menitik-beratkan aspek integriti dan ketelusan dalam

apa jua lapangan kehidupan termasuklah soal pengurusan dan kepimpinan.

Bersesuaian dengan tugas manusia sebagai khalifah yang bertanggungjawab

memakmurkan bumi ini mengikut tunas dan kehendak Maha Pencipta.

1

aman Web Rasmi Unit Pengurusan Prestasi dan Pelaksanaan (PEMANDU) (t.t), "Pelan

Transformasi Kerajaan" dalam http://www.pemandu.gov.my/gtp/?page_id=20

Jurnal Pengurusan Awam / 2012

7-


2/10


3/10

Baginda Nabi SAW juga telah memperingatkan seluruh umat Islam bahawa

sifat tidak amanah adalah salah satu sifat orang yang munafik.

-., ,

..

i : 1

c :;1 ,

I

1 :4

-,,

: Lis-

. . ) ;

1 : 4 3 1 ; - L

t S . .

.54 .< ,: ..

i tA N , ,

:e

1;1.

,

5

.i

. i 3 O .- 1:)1:

-)

L C

-1;1: Iili

. .?-

.

S

:..) . .k.,- 61

,

y u13:- .J

Maksud Hadith

Ada empat perkara, sesiapa yang melakukannya maka is

adalah seorang munafik yang tulen. Sesiapa yang melakukan

satu daripada em pat perkara itu, maka is mempunyai salah

satu daripada sifat munafik, hingga dia meninggalkannya.

(Em pat sifat itu ialah) apabila dipercayai is khianat, apabila

bercerita is dusta, apabila berjanji is mungkir dan apabila

bertengkar is mengenepi kebenaran.

Riwayat al-Bukhari)

Dalam hal ini, Khalifah Umar bin Abdul Aziz telah menonjolkan gaya

kepimpinannya yang beramanah. Pada suatu malam ketika beliau sedang

tekun menyiapkan kerja-kerja rasminya dalam bilik istana, tiba-tiba salah

seorang puteranya telah masuk untuk membincangkan suatu hal yang

berhubung dengan urusan keluarganya. Setelah puteranya duduk, beliau

terus memadamkan lampu yang berada di atas mejanya yang digunakan oleh

beliau ketika beliau bekerja dan menggantikan lampu tersebut dengan lampu

kepunyaannya sendiri kerana mereka mahu membincangkan hal-hal berkaitan

kekeluargaan dan peribadi mereka, iaitu urusan yang tidak berkaitan dengan

urusan rasmi kerajaan. Sifat yang ditonjolkan ini adalah sebuah sifat murni

yang sememangnya menjadi intipati ajaran Islam.'

Sememangnya tidak syak lagi, sifat-sifat luhur yang terkandung dalam nilai

integriti adalah merupakan akhlak Islami dan bertepatan dengan ajaran Islam

yang mesti dihayati oleh penjawat awam.

5

hmad b. All b. Hajr al-Asqalani (2000),

Fath al-Bari Syarh Sahih al-Bukhari

Kitab al-Iman,

Bab `Alamat al-Munafiq, no. hadith 34.

6

anduan al-Quran dan Hadith bagi Pegawai dan Kakitangan Perkhidmatan Awam

(2009),

Putrajaya:Jabatan Kemaju an Islam Malaysia, h. 17.

Jurnal Pengurusan A wam / 2012

9-


4/10

DASAR-DASAR ISLAM DALAM PENGUKUHAN INTEGRITI PERKHIDMATAN

AWAM

Dalam konteks perkhidmatan awam, untuk mengukuhkan budaya integriti

dan beramanah khususnya di kalangan anggota perkhidmatan awam, pihak

kerajaan telah menggubal serta melaksanakan banyak dasar. Antara dasar

yang berteraskan nilai Islami yang telah dilaksanakan kerajaan adalah seperti

berikut:

i)

Penerapan Nilai-Nilai Islam

Dasar Penerapan Nilai-Nilai Islam (PNI) telah mula diperkenalkan pada

tahun 1985. Kemudiannya, pada 18 Mei 2001, Pekeliling Am Bil. 2 Tahun

2001 mengenai Garis Panduan Mengadakan Ceramah Penerapan Nilai-Nilai

Islam Dalam Perkhidmatan Awam telah diperkenalkan dengan memberikan

penekanan kepada penerapan nilai-nilai teras bagi dihayati oleh setiap

anggota perkhidmatan awam ke arah mencapai kualiti perkhidmatan yang

cemerlang.

Sudah tentulah dasar PNI bertujuan memupuk sikap bekerja dengan

bertanggungjawab, ikhlas, beramanah, cekap dan memberikan perkhidmatan yang

berimpak tinggi kepada masyarakat dan rakyat secara keseluruhannya.

ii)

Pendekatan Islam Hadhari

Pendekatan Islam Hadhari telah dilaksanakan oleh kerajaan pada tahun

2004. Dengan menggunakan pendekatan yang holistik dan progresif, prinsip

amanah telah menjadi sebahagian halatuju penting dalam gagasan Pendekatan

Islam Hadhari. Sudah tentulah budaya dan gaya kerja cemerlang berteraskan

prinsip Islam Hadhari melahirkan masyarakat dan pekerja yang meletakkan

keberhasilan kerja sebagai aspek utama penumpuan termasuklah nilai amanah,

integriti dan akauntabiliti.

iii)

Pelan Integriti Nasional

Pelan Integriti Nasional (PIN) juga turut dilancarkan pada tahun 2004.

PIN merupakan sebuah pelan yang digarap sebagai pemangkin kepada

pencapaian wawasan untuk melahirkan masyarakat yang menjulang tinggi

nilai integriti. Hasil gagasan PIN juga telah membawa kepada penubuhan

Institut Integriti Malaysia (IIM) yang menjalankan program-program semasa

berkaitan integriti.

iv)

Modul Pengukuhan Integriti Perkhidmatan Awam

Jakim selaku sebuah agensi pusat yang bertanggungjawab berkaitan hal ehwal

Islam di Malaysia telah diberikan peranan dan tanggungjawab oleh Kerajaan

untuk melaksanakan modul PIPA di peringkat agensi Kerajaan. Program yang

-10-

urnal Pengurusan Awam / 2012


5/10

telah mula dilaksanakan sejak tahun 2005 ini telah memberikan input serta

pengukuhan integriti di kalangan penjawat awam khususnya. Antara topik

yang disentuh dalam modul ini adalah seperti berikut

7 :

a.

Akauntabiliti dan Kaitannya dengan Hari Pembalasan

b. Sabar dan Syukur

c.

Hubungan Aqidah, Syariah dan Akhlak

d.

lhsan Sebagai Indikator Penting Al-Falah

e.

Kemantapan man Asas Integriti

f.

Kesempurnaan Solat Pemangkin Integriti

g.

Konsep ltqan

h. Muhasabah Diri

Sesungguhnya dasar ini adalah berkesinambungan daripada dasar-dasar

lain contohnya Dasar Penerapan Nilai Islam dan Pendekatan Hadhari yang

telah dilaksanakan oleh kerajaan. Sebagai salah sebuat agensi pusat yang

menjalankan dasar-dasar kerajaan, Jakim sentiasa komited dengan agenda

pemerkasaan integriti di Malaysia. Dengan kepakaran yang ada, Jakim

akan sentiasa menghulurkan bantuan kepada mana-mana pihak yang mahu

bekerjasama dalam isu-isu yang berkaitan untuk menjayakan hasrat dan

wawasan pemimpin negara.

PENGUKUHAN INTEGRITI DI KALANGAN PENJAWATAWAM MELALUI PENDEKATAN

NILAI-NILAI MURNI

Manakala dalam aspek pengukuhan integriti di kalangan warga perkhidmatan

awam pula, aspek nilai-nilai murni juga memainkan peranan yang ampuh

dalam pembentukan jati diri dan pengukuhan budaya integriti. Antara

pendekatan nilai-nllai murni bagi mengukuhkan nilai integriti adalah seperti

berikut:

i)

enghayatan Nilai Amanah

Perkara utama yang perlu difahami dan diperingatkan semula kepada seluruh

penjawat awam bahawa jawatan yang sedang disandang oleh kita semua pada

hari ini adalah sebuah amanah yang mesti ditunaikan sebaik mungkin.

7

odul Pengukuhan Integriti Perkhidmatan Awam

(2007), Putrajaya: Jabatan Kemajuan Islam

Malaysia.

Jurnal Pengurusan Awam / 2012

11-


6/10

Perkara yang mesti diingat juga, amanah yang digalas ini tidak akan terhenti

setakat di atas dunia ini semata-mata, sebaliknya akan dipanjangkan sehingga

di hari akhirat kelak di mana kita akan disoal oleh Allah Rabbul Jalil. Perkara

ini dapat diperhatikan dalam sebuah hadith yang direkodkan oleh Imam

Muslim seperti berikut:

8 co 4 4,4 AI

1

1

Maksud Hadith:

"Bahawa itu adalah suatu amanah dan is di hari kiamat akan

menjadi kerugian dan penyesalan, kecuali bagi orang yang

mengambilnya dengan cara hak serta menunaikan kewajipan

yang terpikul di atas bahunya".

(Riwayat Muslim)

ii)

Penghayatan Konsep Ihsan

Konsep ihsan adalah salah satu daripada konsep yang diajarkan oleh Nabi

SAW kepada seluruh umat manusia. Konsep ihsan mengajar manusia supaya

mengerti akan hakikat bahawa setiap masa dan ketika, seluruh manusia

berada dalam pantauan dan pengawasan Allah SWT. Tidak kira di mana jua

tempatnya, pastinya tidak akan terlepas daripada pandangan dan pemantauan

Allah SWT.

Sekiranya nilai ini dihayati sepenuhnya, sudah tentulah akan menerbitkan rasa

takut dan gentar dalam jiwa di kalangan penjawat awam untuk melakukan

perkara-perkara yang bercanggah dengan prinsip agama dan apa jua perilaku

yang bertentangan dengan undang-undang negara. Ini adalah kerana setiap

tindakan yang dilaksanakan pasti tidak terlepas daripada penilaian Allah

S W T .

iii)

Penghayatan Kerja Sebagai Ibadah

Para ulama telah bersetuju untuk menyatakan bahawa setiap pekerjaan

yang dilakukan oleh manusia sekiranya menepati syarat-syarat berikut akan

diklasifikasikan sebagai ibadah umum yang akan diganjari pahala kebajikan.

Syarat-syarat tersebut adalah seperti berikut

9 :

8

l-Nawawi (2000).

Sahih Muslim bi Syarhi al-Imam Muhy al-Din al-Nawawi,

Kitab al-Imarah,

Bab Karahah al-Imarah Bi Ghair Dharurah, no. hadith 4696.

9

hafie Haji Mohd. Saleh,

Kecemerlangan Pentadbiran Dasar dan Amalan Dalam Islam

(1991),

Kuala Lumpur: Institut Tadbiran Awam Negara, h. 134.

-12-

urnal Pengurusan Awam / 2012


7/10

a.

Pekerjaan tersebut mestilah pekerjaan yang harus dikerjakan

menurut Islam.

b.

Perkerjaan yang disertakan dengan niat yang suci iaitu yang

mengandungi objektif dan matlamat yang diredhai Allah seperti

mencari rezeki yang halal.

c.

Pekerjaan yang dilaksanakan dengan tekun dan cekap.

d.

Penglibatan pekerjaan dengan prinsip-prinsip Syariah.

e.

Pekerjaan yang tidak menghalang pekerjanya daripada menunaikan

kewajipan kepada Allah.

Warga perkhidmatan awam yang benar-benar mahu menjadikan pekerjaan

seharian di pejabat sebagai "modal" pahala buat bekalan di alam akhirat,

sudah tentulah akan memastikan pekerjaan seharian yang dilaksanakan

benar-benar menepati syarat-syarat seperti yang dinyatakan di atas. Mereka

akan memberikan penumpuan sepenuhnya kepada pekerjaan ketika berada

di pejabat. Sudah pastilah juga mereka tidak mempunyai sebarang niat lain

dalam pekerjaan melainkan untuk mendapat pahala dan sebagai jalan untuk

mendapatkan keredhaan Allah SWT. Firman Allah SWT dalam surah al-Zalzalah

telah memberikan motivasi yang cukup sempurna dalam hat ini:

e

s;

pengukuhan integriti perkhidmatan awam

Documents