1

PENGORGANISASIAN BAHAN DAN PENYUSUNAN

Oleh :Hendon Abdullah

Pustakwan KatalogPerpustakaan Tun Seri Lanang, UKM

2

Definisi Pengkatalogan (i)

Katalog merupakan set rekod-rekod mengenai bahan maklumat buku& bukan buku), yang tersusun/ teratur dan mewakili koleksi bahan maklumat sesebuah pusat sumber/ perpustakaan.

Koleksi boleh mengandungi pelbagai bentuk bahan seperti buku, bahan bersiri, peta, bahan 3-dimensi, rakaman bunyian, bahan lukisan, dll

Proses menyediakan rekod katalog ini dipanggil PENGKATALOGAN

3

Definisi Pengkatalogan (ii)

Penyediaan maklumat bibliografik untuk membuat rekod katalogContoh maklumat bibliografik:

butiran tentang nama pengarang, judul, tempat terbit, penerbit dan tarikh terbit serta huraian fizikal bahan berkenaan.

4

Pengkatalogan

Menggunakan peralatan pengkatalogan, yang berasaskan peraturan dan standard/ piawaian antarabangsa;

5

Pengkatalogan :Contoh peralatan

AACR2R: Anglo-American Cataloguing Rules, 2nd ed. (Revised ed.)

LCSH: Library of Congress Subject Headings (Senarai Tajuk Perkara Libr. of Congress)

DDC22 : Dewey Decimal Classification, 22nd ed. (Skim Pengkelasan Perpuluhan D ewey)

LCC : Library of Congress Classification (Skim Pengkelasan Library of Congress)

6

Pengkatalogan

Melibatkan semua aktiviti iaitu mengorganisasi maklumat, dan penetapan bentuk tajuk-tajuk entri.

7

Mengapa perlu katalog ??

• Untuk membantu dalam pemilihan bahan di Pusat Sumber:

penanggungjawab/pengarang Judul format fizikal kandungan/topik/subjek edisi

8

Untuk membolehkan pengguna mencari dan mendapatkan kembali bahan maklumat dalam pelbagai bentuk denganmudah dan tepat

Untuk memberi panduan kepada pengguna tentang sistem penyusunan maklumat di perpustakaan

Mengapa perlu katalog ??

9

Untuk menunjukkan samada perpustakaan mempunyai sesuatu bahan maklumat, dan sekiranya ada, di mana lokasi bahan tersebut di perpustakaan

Mengapa perlu katalog ??

10

Komponen Katalog Perpustakaan

Terdapat 4 komponen:

Entri Utama (Heading)Keterangan (Deskripsi)Jejakan (Tracing)Nombor Panggilan/Lokasi

11

Entri Utama/Heading

Berfungsi sebagai punca akses utama kepada sesuatu bahan maklumat

Dibina dengan mengambil dari nama orang perseorangan, nama institusi, badan bergabung atau judul bahan

Dibentuk dengan format yang konsisten, oleh itu perlu merujuk AACR2

12

Panduan Menentukan Entri Utama & Entri Tambahan

PERNYATAAN PENANGGUNGJAWAB

ENTRI UTAMA(Main entry)

ENTRI TAMBAHAN (Tracing)

Seorang pengarang Pengarang Perkara Judul Siri ( jika ada)

Tidak lebih tiga orang pengarang

Pengarang pertama Perkara • Pengarang kedua • Pengarang ketiga • Judul • Siri ( jika ada )

Bahan adalah secara langsung berkaitan badan bergabung

Nama badan bergabung

• Perkara • Judul • Siri ( jika ada )

13

Panduan Menentukan Entri Utama & Entri Tambahan

PERNYATAAN PENANGGUNGJAWAB

ENTRI UTAMA ENTRI TAMBAHAN

Pengarang lebih daripada tiga orang ( et al.)

Judul Perkara • Pengarang pertama sahaja • Siri ( jika ada )

Tidak ada penanggungjawab

Judul Perkara • Siri ( jika ada)

Hasil sesuatu persidangan tetapi \nama persidangan tidak jelas

Judul • Perkara • Nama badan bergabung • Siri (jika ada)

14

Proses Penyediaan Katalog

Pengkatalogan DeskriptifMenyediakan maklumat tentang ciri-ciri

fizikal sesuatu bahan serta maklumat penanggungjawab bahan

Contoh: maklumat judul, kenyataan penanggungjawab, penerbitan,saiz, jumlah mukasurat dll

15

8 Kawasan Deskripsi

1. Judul dan kenyataan penanggungjawabJudul sebenar termasuk judul pilihan jika

adaJudul selari/judul lain jika adaKenyataan penanggungjawab

2. Kawasan Kenyataan EdisiKenyataan edisi (Nama, nombor atau

kedua-duanya sekali)Kenyataan penanggungjawab berhubung

edisi (tetapi bukan pada semua edisi)

16

8 Kawasan Deskripsi

3. Maklumat Perincian Khusus BahanUntuk bahan kartografi : contoh maklumat

skalaUntuk terbitan bersiri contoh maklumat

nombor atau susunan kronologi (1967)atau berabjad (No. 1)

4. Kawasan Penerbitan, pengedaran dllTempat penerbitan, pengedaran dllNama penerbit, pengedar dllTarikh/tahun penerbitan, pengedaran dll

17

8 Kawasan Deskripsi

5. Kawasan Deskripsi Huraian FizikalKeluasan bahan (jumlah muka surat, jilid)Butiran fizikal lain ( ilustrasi, had laju

permainan dll)Bahan iringan ( panduan guru, peta, kaset)

6. Kenyataan siriJudul siri yang sebenar, judul selariKenyataan penanggungjawab berhubung siriNo ISSNPenomboran dalam siri, subsiri, siri kedua dll

18

8 Kawasan Deskripsi

7. NotaMaklumat lain yang diperlukan, tetapi tidak

dapat dimasukkan dalam kawasan rekod Tiap-tiap catatan perlu dibuat dalam

perenggan berasingan

8. Kawasan Nombor Standard & syarat-syarat PerolehanISBN/ISSNJudul penting terbitan bersiriSyarat-syarat perolehan : harga bahan

19

Jejakan

Satu kawasan dalam rekod katalog untuk merekodkan punca akses tambahan agar pengguna dapat menjejaki bahan maklumat yang diperlukan.

20

Nombor panggilan

Nombor lokasi kedudukan sesuatu bahan maklumat dalam koleksi perpustakaan

Dibentuk dengan berasaskan nombor pengkelasan dan nombor buku

21

NO PANGGILAN DS597.2.A639 1992

PENANGGUNGJAWAB Abu Hussin Ahmad.

JUDUL Menuju wawasan 2020/ Abu Hussin Ahmad.

EDISI Ed. 2.

PENERBIT Kuala Lumpur: Gedung Ilmu, 1992

DESKRIPSI FIZIKAL 225 p. ; 22 cm.

ISBN 9822986024 : RM10.00

NOTA In Malay“Lampiran ucapan Y.AB. Dato’ Seri Dr. Mahathir Mohamad, Perdana Menteri Malaysia.

TAJUK PERKARA 1. Malaysia - Politics and government.

2. Malaysia – Social conditions.

No. panggilan/No. Lokasi

Entri Utama

Deskripsi

Jejakan (Tracing)

Komponen Katalog

22

Rekod Katalog (Komponen)

23

Kaedah Menghasilkan Rekod Katalog

Pengkatalogan Asal (Original Cataloging)

Proses pendeskripsian bahan iaitu kenalpasti 8 kawasan deskripsi

Penetapan punca akses iaitu tentukan entri utama atau entri tambahan

Penetapan tajuk perkaraPemberian nombor pengkelasan dan

nombor panggilan bahan

24

Sumber Maklumat UtamaPengkatalog perlu rujuk sumber maklumat

utama untuk mendapatkan data-data bibliografik

Jenis Bahan Sumber Maklumat Utama

Bahan kartografik Bahan kartografik itu sendiriBekasan

Rakaman bunyi Disk dan labelnya

Buku Muka surat judul (title page)Belakang muka surat judul (Verso title page)

Tape Kaset dan labelnya

25

Kaedah Menghasilkan Rekod Katalog

Pengkatalogan penyalinan (Copy Cataloging)

Menyalin rekod katalog dari sumber-sumber yant telah disediakan oleh perpustakaan lainContoh : CIP

26

Proses Penyediaan Katalog

Meliputi …

Pengkatalogan Deskriptif;Pengkatalogan perkaraPengkelasan

27

Proses Penyediaan KatalogPengkatalogan Perkara

Memberi maklumat tentang subjek atau kandungan intelektual sesuatu bahan maklumat

Pengkatalog perlu kenalpasti subjek/tajuk perkara yang terkandung dalam bahan yang dikatalog

Perlu keseragaman justeru perlu merujuk alat kawalan istilah seperti LCSH

28

Proses Penyediaan KatalogPengkelasan

Proses menetapkan kelas atau kumpulan sesuatu bahan

Dibuat berdasarkan subjek bahan tersebutBahan yang telah ditetapkan kelasnya akan

diberikan kod/notasiPemberian kod berdasarkan skim-skim

pengkelasan yang diiktiraf seperti LCC, DDC atau UDC

Untuk keseragaman perlu berpandukan alat pengkatalogan seperti AACR2, LCSH dan LCC/DDC

29

30

Panduan Penentuan Nama Pengarang

Nama orang Nama Sebenar Direkodkan kepada

Barat Timothy Dalton Dalton, Timothy

Melayu Shamsuddin Ibrahim Shamsuddin Ibrahim (tanpa bin)

Cina Goh En An Goh, En An

Cina (Kristian) Brigitte Lin Ching Hsia Lin, Brigitte Ching Hsia

India M. Kumaresan Kumaresan M.

Jika orang Sikh Atma Singh Atma Singh

India (Kristian) Steven Raj Raj, Steven

Orang Asli Kanang Anak Langkau Kanang Anak Langkau

Arab Ali ibn al-Hasan ibn Asakir Ibn Asakir, Ali ibn al-Hasan

31

Jenis-Jenis Katalog

Katalog Buku [Book catalogue]

Katalog Kad [Card catalogue‟]: Saiz 3 x 5 in.

Katalog bentuk Mikro [Microform catalogue‟]

Katalog Atas Talian/Automasi(Katalog Berkomputer) [Online catalogue‟]

32

Katalog Atas Talian (Opac) Juga dikenali sebagai Katalog Umum Atas Talian atau OPAC(‘Online Public Access Catalogue’)Boleh diakses melalui internetKatalog yang mengandungi butiran bibliografik untuk paparan di komputer dan disimpan dalam memori komputer atau cakera CD-Rom.Menggunakan struktur MARC untuk reka bentuk dan pengekodan rekod katalog

33

MARC Akronim untuk Machine Readable CatalogHasil kerja pengkatalogan disimpan dalam bentuk

yang mampu dibaca /diproses oleh komputerData-data di dalam rekod katalog dikod untuk

kegunaan komputerProses Pengekodan dapat mengasingkan bahagian

tertentu maklumat bahanMelalui pengasingan, arahan dapat diberikan

kepada sistem komputer untuk menentukan bagaimana setiap daripada bahagian maklumat dapat dipaparkan di layar komputer

34

Rekod Katalog (Format OPAC)

35

Beberapa Contoh Katalog Awam Atas Talian

36

Katalog Awam Atas Talian Melalui Perisian Terbuka

Perisian Sumber Terbuka” adalah perisian yang boleh diperolehi dalam bentuk sumber kod (source code).

Orang ramai boleh mengubah kod perisian mengikut kehendak masing-masing, tanpa perlu meminta kebenaran daripada pemaju (developer) asal perisian tersebut.

Perisian sumber terbuka ini boleh didapati dan dimuat turun daripada Internet.

37

Cth:http://ptsl-jcp.ukm.my/libvc

38

Contoh Input Data Bahan (Buku) dalam Sistem OpenBiblio

Title The RDA primer

Remainder of Title : a guide for the occasional cataloger

Statement of responsibility, etc. Hart, Amy

Personal name

Topical term or geographic name as entry element

Descriptive cataloging –Standards

Edition statement 2nd ed.

International Standard Book Number 9781586833480

Library of Congress Call Number (classification number)

Z694.15.R47H347

Dewey Decimal Classification Number -

Place of Publication,distribution,etc. Santa Barbara, Calif.

Name of publisher,distributor, etc. Linworth

Date of publication, distribution, etc. 2010

39

Contoh Deskripsi Bahan

Summary, etc. note:

Physical description (extent) xiii, 89 p.

Physical description (other physical details) ill.

Physical description (dimensions) 24 cm.

Physical description (Accompanying material)

1 CD-ROM

Terms of availability

Purchase price RM127.60

40

Sekianlah....

Jom buat Amali pula........