PENERIMAAN GURU PELATIH TERHADAP PENGGUNAAN PPBK:

KAJIAN KES TERHADAP GURU PELATIH,

FAKULTI PENDIDIKAN, UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

SITI KHATIJAH BT NARAMAN

Tesis ini dikemukakan sebagai memenuhi syarat penganugerahan

Ijazah Sarjana Muda Sains dan Komputer serta Pendidikan (Matematik)

Fakulti Pendidikan

Universiti Teknologi Malaysia

APRIL, 2008

iii

Untuk keluarga tersayang dan ibu, Hasnah Bt Shafiee;

Untuk abang, Tahar Bin Hashim, yang dikasihi.

iv

PENGHARGAAN

Setinggi-tinggi penghargaan kepada penyelia saya Puan Noor Azean Bt Atan atas

segala jasa baik dan tunjuk ajar yang diberikan sepanjang tempoh penghasilan projek

sarjana muda ini. Saya amat berterima kasih kepada beliau atas segala masa dan tenaga

yang telah dicurahkan bagi membantu saya menyemak dan memberi komen-komen yang

membina bagi menyiapkan projek sarjana muda ini.

Rakaman terima kasih juga ditujukan kepada para responden yang rela

meluangkan masa untuk menjawab borang soal selidik dengan ikhlas. Mereka telah

memberi maklumat yang banyak dan berguna kepada penulis.

Tidak lupa juga penghargaan ini ditujukan kepada keluarga tersayang atas

sokongan dan dorongan yang telah diberikan untuk membantu saya menyiapkan projek

sarjana muda ini.

Akhir sekali, saya ingin berterima kasih kepada rakan-rakan seperjuangan atas

segala sokongan dan bantuan yang diterima untuk menyiapkan projek sarjana muda ini.

v

ABSTRAK

Pengetahuan dan kemahiran menggunakan komputer merupakan agenda penting

pada zaman era teknologi maklumat. Inisiatif untuk mengintegrasikan ICT dalam

pengajaran dan pembelajaran adalah tepat pada masanya. Justeru, kajian ini dijalankan

bertujuan mengkaji aspek penerimaan guru pelatih terhadap penggunaan Pengajaran

Pembelajaran Berbantukan Komputer (PPBK) di Universiti Teknologi Malaysia (UTM).

Aspek yang dikaji ialah kebergunaan (usefulness), rekabentuk perisian, kesenangan untuk

digunakan (ease to use) dan keseronokan mengguna. Borang soal selidik telah digunakan

untuk mengumpul data-data dan seramai 74 orang responden telah menjawab soal selidik

yang diedarkan. Data dianalisis menggunakan perisian Statistical Package For Science

Social (SPSS 11.5). Analisis deskriptif dan analisis Oneway ANOVA telah digunakan

untuk menjawab persoalan kajian. Dapatan kajian menunjukkan aspek yang dikaji

mempunyai nilai min 4.25 (kebergunaan), 4.03 (rekabentuk perisian), 3.97 (kesenangan

untuk digunakan) dan 3.76 (keseronokan mengguna). Terdapat perbezaan yang

signifikan antara penerimaan penggunaan PPBK di kalangan responden daripada kursus

SPT dengan responden daripada kursus SPK tetapi tidak di kalangan responden daripada

kursus SPT dengan responden daripada kursus SPP dan antara responden daripada kursus

SPP dengan responden daripada kursus SPK. Oleh demikian, ini menunjukkan guru

pelatih dapat menerima penggunaan PPBK dalam pengajaran dan pembelajaran iaitu di

peringkat sekolah mahupun di universiti.

vi

ABSTRACT

Knowledge and skills in technology especially in computing is one of the

important tools in the era of information technology. The initiative on integrating ICT in

teaching and learning is at the right time. This research has been organized to examine

the training teacher’s acceptance to PPBK at Universiti Teknologi Malaysia (UTM). The

aspects that being examined are usefulness, software design, ease of use and enjoyment.

The questionnaires were employed to gather related data and 74 respondents had

answered the questionnaires. The data was analyzed using Statistical Package For

Science Social (SPSS 11.5) software. Descriptive and Oneway ANOVA analysis have

been used to answer the questionnaires. The survey results shows that the aspect have the

mean value of 4.25 (usefulness), 4.03 (software design), 3.97 (ease of use) and 3.76

(enjoyment). There are significant different between the acceptance of PPBK among the

SPT respondents compared to SPK respondents, but there are no difference between SPT

and SPP respondents and also between SPP and SPK respondents. Therefore, it shows

that training teacher had accepted the usage of PPBK in teaching and learning at school

or university level.

vii

KANDUNGAN

BAB PERKARA HALAMAN

BORANG PENGESAHAN

PENGESAHAN PENYELIA

JUDUL i

PENGAKUAN ii

DEDIKASI iii

PENGHARGAAN iv

ABSTRAK v

ABSTRACT vi

KANDUNGAN vii

SENARAI JADUAL xi

SENARAI SIMBOL xii

SENARAI LAMPIRAN xiv

BAB 1 PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan 1

1.2 Latar Belakang Masalah 4

1.3 Pernyataan Masalah 6

1.4 Objektif Kajian 7

1.5 Persoalan Kajian 8

1.6 Kepentingan Kajian 9

viii

1.6.1 Guru 9

1.6.2 Kementerian Pelajaran Malaysia 9

1.6.3 Guru Pelatih (Pelajar Jurusan Pendidikan) 10

1.7 Skop dan Batasan Kajian 10

1.8 Definisi Istilah 11

1.8.1 Penerimaan 12

1.8.2 Penggunaan 12

1.8.3 Guru Pelatih 13

1.8.4 Pengajaran Pembelajaran Berbantukan 13

Komputer (PPBK)

1.8.5 Kajian Kes 14

BAB II KAJIAN LITERATUR

2.1 Pengenalan 15

2.2 Kebaikan Pengajaran Pembelajaran 16

Berbantukan Komputer (PPBK)

2.3 Projek Perintis Sekolah Bestari 19

2.4 Kajian Penerimaan Guru Terhadap 24

Penggunaan PPBK

2.5 Aspek Penerimaan Penggunaan PPBK 26

2.5.1 Technology Acceptance Model (TAM) 27

2.5.2 Kebergunaan (Usefulness) 28

2.5.3 Rekabentuk Perisian 29

2.5.4 Kesenangan Mengguna 29

(Ease of Use)

2.5.5 Keseronokan Mengguna 30

(Enjoyment)

2.6 Kajian Permasalahan Dalam Penggunaan PPBK 31

2.7 Kesimpulan 34

ix

BAB III METODOLOGI KAJIAN

3.1 Pengenalan 36

3.2 Rekabentuk Kajian 37

3.3 Tempat Kajian 37

3.4 Populasi Kajian 38

3.5 Instrumen Kajian 38

3.6 Prosedur Kajian 42

3.7 Kajian Rintis. 43

3.8 Kaedah Pengumpulan Data 44

3.9 Kaedah Penganalisisan Data 44

3.9.1 Kaedah Analisis Kuantitatif 45

3.9.2 Kaedah Analisis Kualitatif 47

3.10 Penutup 47

BAB IV ANALISIS HASIL KAJIAN

4.1 Pendahuluan 48

4.2 Persoalan Kajian 1 49

4.2.1 Aspek Kebergunaan 50

4.2.2 Aspek Rekabentuk Perisian 52

4.2.3 Aspek Kesenangan Untuk Digunakan 55

4.2.4 Aspek Keseronokan Mengguna 58

4.2.5 Min Keseluruhan Aspek-Aspek 60

Penerimaan Terhadap Penggunaan PPBK

4.3 Persoalan Kajian 2 61

4.4 Persoalan Kajian 3 63

4.4.1 Kelebihan Yang Wujud Dalam 64

Penggunaan (PPBK) Mengikut

Pandangan Guru Pelatih Daripada

x

Fakulti Pendidikan, UTM.

4.4.2 Kelemahan Yang Wujud Dalam 65

Penggunaan (PPBK) Mengikut

Pandangan Guru Pelatih Daripada

Fakulti Pendidikan, UTM.

4.5 Persoalan Kajian 4 66

4.6 Penutup 68

BAB V PERBINCANGAN, KESIMPULAN DAN CADANGAN

5.1 Pendahuluan 69

5.2 Perbincangan Hasil Kajian 70

5.2.1 Pencapaian Objektif Pertama 70

5.2.2 Pencapaian Objektif Kedua 73

5.2.3 Pencapaian Objektif Ketiga 76

5.2.4 Pencapaian Objektif Keempat 77

5.3 Kesimpulan 78

5.4 Cadangan 80

5.4.1 Cadangan Kepada Kementerian 80

Pelajaran Malaysia

5.4.2 Cadangan Kepada Guru Pelatih/ 81

Bakal Guru

5.4.3 Cadangan Kepada Pengkaji-Pengkaji 82

Akan Datang

5.5 Penutup 84

RUJUKAN 85

LAMPIRAN 91

xi

SENARAI JADUAL

NO. JADUAL TAJUK HALAMAN

3.1 Taburan Populasi Mengikut Kursus 38

3.2 Taburan Item-Item Soalan Soal Selidik 40

3.3 Taburan Bentuk Soalan Mengikut Bahagian 41

3.4 Taburan Skor Mengikut Skala Likert Lima Skor 42

3.5 Nilai Kebolehpercayaan (Alpha) Soal Selidik 44

3.6 Penentuan perbezaan signifikan 46

4.1 Analisis Mengenai Kebergunaan Sebagai Aspek 50

Penerimaan PPBK.

4.2 Analisis Mengenai Rekabentuk Perisian Sebagai 54

Aspek Penerimaan PPBK.

4.3 Analisis Mengenai Kesenangan Untuk Digunakan 56

Sebagai Aspek Penerimaan PPBK.

4.4 Analisis Mengenai Keseronokan Mengguna Sebagai 59

Aspek Penerimaan PPBK

4.5 Min Keseluruhan Aspek-Aspek Penerimaan Terhadap 61

Penggunaan PPBK.

4.6 Analisis Mengenai Masalah yang Dihadapi dalam 62

Penggunaan PPBK

4.7 Hasil Analisis Prosedur Oneway ANOVA 66

4.8 Hasil Analisis Oneway ANOVA (LSD) 67

xii

SENARAI SIMBOL

BBM Bahan Bantu Mengajar

BTP Bahagian Teknologi Pendidikan

CAI Computer Aided Instruction

CD-ROM Compact disc-read only memory

ICELS Sistem penilaian pembelajaran interaktif dalam darjah

ICT Teknologi Maklumat dan Komunikasi

IT Teknologi Maklumat

KDP Komputer dalam Pendidikan

KPM Kementerian Pelajaran Malaysia

LCD Pemapar kristal cecair

LM Latihan Mengajar

LSD Least Significant Different

MSC Multimedia Super Corridor

NCTM National Council of Teachers' of Mathematics

P&P Pengajaran dan Pembelajaran

PIL Partners In Learning

PPBK Pengajaran Pembelajaran Berbantukan Komputer

PPMSI Pengajaran dan Pembelajaran Matematik dan Sains dalam Bahasa Inggeris

RMK-9 Rancangan Malaysia Ke-9

SK Sekolah Kebangsaan

SPK Sarjana Muda Sains dan Komputer serta Pendidikan (Kimia)

SPP Sarjana Muda Sains dan Komputer serta Pendidikan (Fizik)

SPSS Statistical Package For Science Social

xiii

SPT Sarjana Muda Sains dan Komputer serta Pendidikan (Matematik)

TAM Technology Acceptance Model

TRA Theory of Reasoned Action

TSS Telekom Smart School

TVP Televisyen Pendidikan

UPM Universiti Putra Malaysia

UPSI Universiti Pendidikan Sultan Idris

USM Universiti Sains Malaysia

UTHM Universiti Tun Hussein Onn Malaysia

UTM Universiti Teknologi Malaysia

WLAN Wireless Local Area Networks

xiv

SENARAI LAMPIRAN

LAMPIRAN TAJUK HALAMAN

A Borang Soal Selidik 91

B Jadual Keputusan Nilai Kebolehpercayaan Alpha 97

C Jadual Keputusan Prosedur Oneway Anova 98

D Jadual Min Item-Item Borang Soal Selidik 100

BAB I

PENGENALAN.

1.1 Pendahuluan

Perkembangan dunia teknologi dan telekomunikasi serta projek Multimedia Super

Corridor (MSC) telah menempatkan Malaysia dalam hubungan global antara negara-

negara maju di dunia. Pelbagai usaha telah dijalankan untuk memaksimakan penggunaan

ICT dalam mentransformasikan masyarakat Malaysia kepada masyarakat bermaklumat

(knowledge based society). Persaingan masyarakat dunia yang lebih hebat dalam abad

ke-21 dan perubahan ke arah masyarakat bermaklumat menimbulkan cabaran baru

kepada institusi pendidikan. Untuk mencapai matlamat Wawasan 2020 dan mewujudkan

masyarakat bermaklumat, maka inisiatif untuk mengintegrasikan penggunaan ICT dan

multimedia dalam pengajaran dan pembelajaran (P&P) adalah perlu. (Rusmini, 2003).

Perubahan era globalisasi menerusi ledakan maklumat dan kemajuan teknologi

multimedia telah menukar wajah dunia pendidikan daripada ‘sage on stage’ (pendita atas

pentas) kepada ‘guide by the side’ (pembimbing di sisi). Pencetusan era globalisasi ini

juga telah menghasilkan satu pencetus idea baru bagi reformasi pendidikan dengan

menggunakan Teknologi Maklumat dan Komunikasi atau Information Communication

Technology (ICT) sebagai medium terkini dalam sistem pendidikan di negara kita (Nor

Azan. 2000).

Masyarakat yang terdiri dari guru, pelajar dan semuanya dapat berkumpul,

berkomunikasi dan berinteraksi antara satu sama lain dengan cepat dan mudah dalam

ruang siber yang bersifat global dan dinamik. E-mel, dunia web, teknologi digital,

internet, CD-ROM dan bahan multimedia interaktif yang lain telah menjadi alat atau

kemudahan baru dalam sistem pendidikan yang bersifat bestari. Masyarakat yang

bermaklumat ini dapat menyediakan generasi yang berketrampilan, kreatif dan inovatif

(Maizatul et al., 2004).

Berita Harian, Kuala Lipis, 28 Mei 2005 - Kementerian Pelajaran Malaysia akan

menggariskan lima perkara tambahan di dalam cadangan tokoh pendidikan, Tan Sri

Murad Mohd. Nor agar pendidikan negara dirombak dalam usaha memperkasakan

sekolah kebangsaan (SK) menjelang tahun 2020. Menterinya, Datuk Seri Hishammuddin

Hussein berkata, kementerian bersedia menilai cadangan Murad di samping

mengemukakan syor tambahan iaitu memajukan bidang teknologi maklumat dan

komunikasi (ICT) di semua sekolah termasuk sekolah luar bandar.

Imbangan prasarana itu membabitkan kelengkapan semua kemudahan

pembelajaran bestari di sekolah seperti kemudahan peralatan komputer, perisian dan

melatih ramai sumber manusia (guru) yang pakar di dalam bidang ICT di dalam tempoh

lima tahun.

Berita Harian, Putrajaya: Kementerian Pelajaran yakin berjaya melengkapkan

kemudahan infrastruktur teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) di 95 peratus

daripada 9,000 sekolah seluruh negara menjelang akhir Rancangan Malaysia Kesembilan

(RMK-9) pada 2010.

Menterinya, Datuk Seri Hishammuddin Hussein berkata, Kementerian Pelajaran

Malaysia membestarikan sekolah menerusi lima kriteria, iaitu Komputer dalam

Pendidikan (KDP), Projek Rintis Sekolah Bestasi, School-Net, Pengajaran dan

Pembelajaran Sains dan Matematik dalam Bahasa Inggeris dan TV Pendidikan.

Katanya, Kementerian Pelajaran menyediakan 99,000 komputer, 4,600 server,

97,000 laptop, 70,000 pemapar kristal cecair (LCD) dan 14,000 televisyen bagi TV

Pendidikan di sekolah. Kementerian Tenaga, Air dan Komunikasi juga sudah

melengkapkan 8,120 sekolah dengan kemudahan sambungan internet jalur lebar menerusi

projek School-Net.

Datuk Seri Abdullah Ahmad Badawi meminta Kementerian Pelajaran Malaysia

menyegerakan pelaksanaan Sekolah Bestari bagi mengimbangkan kualiti pendidikan di

bandar dan luar bandar. Pendekatan itu juga diyakini dapat menentukan secara terperinci

mengenai bentuk kelas dan sekolah yang boleh dikatakan sudah mencapai tahap bestari

dari segi perkakasan, perisian, latihan guru, dan tahap penggunaan ICT selain pengurusan

guru, murid serta sekolah.

Teknologi pendidikan pula adalah satu pendekatan yang dipadukan secara

harmonis kepada masalah yang dihadapi dalam proses pengajaran dan pembelajaran. Ia

melibatkan penggunaan kemahiran dan teknik moden yang meliputi kemudahan belajar,

perkaedahan dan penyesuaian bahan dengan persekitaran agar ia dapat menimbulkan

ransangan, kefahaman dan membolehkan pelajar mendapat ilmu pengetahuan. (Abd

Rahman, 2001).

Justeru, pelaksanaan pengajaran dan pembelajaran dengan berbantukan

kemudahan ICT ini akan dapat membantu mengoptimumkan pembelajaran.

Dengan ini tidak dinafikan, penggunaan ICT seperti jaringan internet, mel

elektronik, faksimili, rangkaian pangkalan data, sistem maklumat berpusat, persidangan

video, rangkaian penyiaran satelit dan telefon mudah alih kini sudah mampu

mendekatkan golongan pendidik, guru dan pentadbir sekolah untuk menumpukan aspek

pengajaran dan pembelajaran secara meluas. Perkembangan ICT ini juga telah

menawarkan pelbagai perkakasan teknologi (hardware) dan perisian (software) baru

untuk menyampaikan isi pelajaran kepada pelajar di semua peringkat bagi memastikan

pembelajaran berlaku sebaiknya (Nor Azan, 2000).

1.2 Latar Belakang Masalah

Pendidik yang berkompetensi teknologi memahami hubungan di antara fungsi

asas komputer dan pembelajaran pelajar. Mereka menggunakan kefahaman ini untuk

menggubal, membimbing, dan mengurus persekitaran pembelajaran multidimensi

berpusatkan pelajar yang mempunyai unsur penggunaan teknologi di dalam kurikulum.

Kompetensi teknologi memerlukan perubahan daripada menggunakan komputer sebagai

sistem penyampai pelajaran (computer-assisted instruction) kepada penggunaan

komputer sebagai alat pembelajaran (computer-supported instruction). (Hong, 2000).

Ellington et al. (1993) menjelaskan bahawa penggunaan komputer dalam

pendidikan mempunyai beberapa kekuatan dan kelemahan tersendiri yang mana lebih

berasaskan sebagai satu teknik pengajaran dan pembelajaran yang menekankan peranan

individu. Kekuatan penggunaan komputer dalam pendidikan adalah objektif

pembelajarannya yang lebih luas; pembelajarannya yang boleh dilakukan sendiri serta

mendapat maklum balas segera melalui pendekatan interaktif; dan membolehkan simulasi

pengalaman pembelajaran dilakukan secara terus. Manakala kelemahan penggunaan

komputer dalam proses pengajaran dan pembelajaran pula ialah teknologi maklumat dan

komunikasi (ICT) memerlukan guru-guru celik komputer. Selain itu, terdapat di kalangan

guru merasakan sukar mendapatkan bahan berasaskan komputer yang sesuai dan tersedia,

dan usaha merekabentuk bahan pembelajaran berasaskan komputer memerlukan kemahiran

yang tinggi (Ellington et al. 1993).

Menurut Rosli et al. (2001) menyatakan bahawa sikap guru yang positif akan

lebih mendorong dan menggerakkan penggunaan ICT dalam pengajaran dan

pembelajaran. Guru perlu menjadi penggerak dan pencetus kepada perubahan

masyarakat ICT dan pembentukan masyarakat digital menjelang tahun 2020. Guru perlu

bersedia melaksanakan tugas baru bagi membangunkan ICT dalam pengajaran dan

pembelajaran. (Rosli et al., 2001)

Pihak sekolah yang tidak mempunyai sumber kewangan yang mencukupi bagi

membiayai berbagai-bagai kos penggunaan teknologi maklumat akan kembali kepada

pembelajaran konvensional. Kelemahan kepimpinan sekolah yang kurang komited

terhadap penggunaan ICT juga boleh menyebabkan sekolah tertinggal dari arus

perubahan perdana yang berlaku. Sekolah juga gagal memainkan peranan positif bagi

membangunkan pelajar supaya celik komputer, terutama di kawasan luar bandar.

Perubahan ini akan memberikan cabaran besar terhadap tenaga pengajar. Mereka perlu

bersedia meningkatkan pengetahuan dan kemahiran mereka bagi menjadikan komputer

sebagai teknologi pengajaran dan pembelajaran menggantikan pendekatan konvensional

yang kurang berasaskan inovasi teknologi. (Ting dan Woo, 2005)

1.3 Penyataan Masalah

Pada masa kini, Pengajaran Pembelajaran Berbantukan Komputer (PPBK) yang

disediakan oleh pihak Bahagian Teknologi Pendidikan (BTP), Kementerian Pelajaran

Malaysia (KPM) masih kurang digunakan secara optimum oleh guru-guru di sekolah,

terutamanya di kalangan guru pelatih semasa menjalani Latihan Mengajar. Walaupun

pelbagai kemudahan dan prasarana diberikan kepada guru-guru, masih lagi terdapat

rungutan dan permasalahan dalam penggunaan PPBK dalam Pengajaran dan

Pembelajaran (P&P) di bilik darjah. Justeru itu, penyelidik ingin mengkaji sejauh

manakah penerimaan guru pelatih terhadap penggunaan Pengajaran Pembelajaran

Berbantukan Komputer (PPBK) bagi yang telah menjalani Latihan Mengajar (LM) dan

telah mengambil subjek Pengajaran Mikro dan menjalani kelas Kaedah Mengajar Sains

Komputer (SPM 4712) di Universiti Teknologi Malaysia (UTM). Selain itu, penyelidik

ingin mengenalpasti masalah-masalah yang dihadapi oleh guru pelatih terhadap

penggunaan PPBK dalam P&P.

1.4 Objektif Kajian

Kajian ini bertujuan untuk menjawab persoalan kajian yang dijalankan berasaskan

objektif kajian seperti berikut :

a. Mengenalpasti penerimaan guru pelatih terhadap penggunaan pengajaran

pembelajaran berbantukan komputer (PPBK) dalam pengajaran dan pembelajaran

(P&P).

b. Mengenalpasti masalah-masalah yang dihadapi oleh guru pelatih terhadap

penggunaan pengajaran pembelajaran berbantukan komputer (PPBK) dalam

pengajaran dan pembelajaran (P&P).

c. Mengenalpasti kelebihan dan kelemahan yang wujud dalam penggunaan

pengajaran pembelajaran berbantukan komputer (PPBK) dalam pengajaran dan

pembelajaran (P&P).

d. Mengenalpasti perbezaan yang signifikan antara guru pelatih daripada tiga kursus

berlainan iaitu Ijazah Sarjana Muda Sains dan Komputer serta Pendidikan

(Matematik) - SPT, Ijazah Sarjana Muda Sains dan Komputer serta Pendidikan

(Fizik) - SPP dan Ijazah Sarjana Muda Sains dan Komputer serta Pendidikan

(Kimia) - SPK terhadap penerimaan penggunaan pengajaran pembelajaran

berbantukan komputer (PPBK).