1.PENGENALAN

Kebanyakan sistem pendidikan di dunia menekankan kepentingan membina minda yang

kreatif dalam kalangan pelajarnya. Hari ini, kreativiti dan pemikiran asal dikenali sebagai salah

satu faktor penggerak sesebuah negara untuk bersaing di arena antarabangsa. Sistem pendidikan

ini mengenali kepentingan kreativiti dipupuk dari masa kanak-kanak masih kecil lagi kerana

minda mereka belum dibentuk sepenuhnya oleh persekitaran melalui norma masyarakat dan

pembelajaran formal. Kanak-kanak dilahirkan dengan mempunyai sifat yang dinamik serta

berkembang mengikut fitrah semula jadi proses tumbesaran mereka.

Daripada banyak kebolehan semulajadi yang dianugerahkan kepada manusia. Kebolehan

‘kreatif’ biasanya membawa perasaan istimewa dan eksklusif kepada diri individu yang

mempunyai kebolehan itu kerana dia sering dianggap memepunyai beberapa kualiti yang sejati

yang jarang dijumpai. Kualiti inilah yang membezakan individu tersebut dari kumpulan majority

manusia yang kurang kreatif. Walau bagaimanapun, penyelidikan saintifik kebelakangan ini

membawa kepada pemahaman yang lebih jelas berkenaan krativiti dan juga kepada pendekatan

yang lebih realistik untuk menjalankan kajian-kajian tentangnya. Sejak tiga dekad yang lalu

didapati bertambahnya minat terhadap bidang ini dan ada penyelidik-penyelidik yang

berpendapat bahawa “ semua manusia dilahirkan dengan potensi untuk bersifat kreatif ; dan

dengan adanya persekitaran serta teknik-teknik yang sesuai maka potensi ini boleh dikenali,

dipupuk dan diukur” (Jones 1972: vii)

Kini fenomena bertambahnya minat terhadap bidang kreativif dilihat oleh sesetengah

golongan manusia sebagai satu perkembangan yang besar dalam pendidikan. Namun begitu ada

pula yang menganggap bahawa minat baru ini sebagai sesuatu yang bersifat semntara dan akan

lenyap dengan cepat. Di samping itu ada pula mereka yeng begitu berazam untuk memupuk

bakat dan kemahiran kreatif dalam kalangan pelajar dan golongan ini tidak terlepas daripada

kritikan serta kesangsian umum. Contohnya, Ausubel pernah menyatakan seawal tahun enam

puluhan lagi bahawa “ pengajaran untuk memupuk sifat kreatif merupakan satu keganjilan

terbaru yang terus meningkat subur dalam bidang pendidikan pada masa ini.

1

Perkembangan dan pertumbuhan membincangkan perkembangan manusia dari peringkat

bayi sehingga kematian. Kelakuan manusia dari setiap peringkat adalah sangat berbeza apabila

mereka telah mencapai peringkat dewasa. Manusia telah dikaji sejak bayi lagi iaitu ketika di

dalam kandungan. Kita dapat lihat pergerakan manusia bermula dari rahim ibu yang

kemudiannya dilahirkan menjadi bayi dan kemudiannya membesar menjadi kanak-kanak.

Apabila mengalami proses kematangan, mereka akan memasuki alam remaja yang banyak

menimbulkan perbezaan dari aspek mental dan fizikal dan seterusnya menjadi seorang yang

lebih dewasa. Peringkat terakhir dalam kitaran hidup manusia ialah kematian yang sememangnya

tidak dapat dielakkan.

Kanak-kanak adalah seorang yang digelar budak atau anak kecil yang dimaksudkan

sebagai manusia muda iaitu seorang yang belum mencapai baligh serta belum tahu untuk

membuat keputusan dengan sendirinya. Perkembangan kanak-kanak ialah kajian proses dan

mekanisme yang bertindak sewaktu perkembangan fizikal dan mental seorang bayi sebelum

menjadi orang dewasa. Kanak-kanak terbahagi kepada dua iaitu kanak-kanak awal serta kanak-

kanak pertengahan dan akhir, kanak-kanak awal dari usia bayi sehingga umur 6 tahun manakala

kanak-kanak pertengahan dan akhir di antara 7 tahun sehingga 12 tahun. Akhirnya kanak-kanak

pertengahan dan akhir adalah kanak-kanak mula ingin mengetahui sesuatu yang mereka lihat dan

perhatikan.

2.TEORI PERKEMBANGAN

2.1. Teori Jean Piaget

Jean Piaget (Rajah 1.1) ialah ahli psikologi dan pendidik. Beliau telah dilahirkan di

Neuchatel, Switzerland pada 9 Ogos 1896 dan telah meninggal dunia pada tahun 1980. Piaget

berminat dalam bidang biologi. Sepanjang hidupnya beliau suka membaca subjek falsafah,

sosiologi dan teologi. Akhirnya beliau telah memilih bidang psikologi, khususnya mengkaji

tingkah laku kanak-kanak.

2

Rajah 1.1: Jean Piaget

Menurut Piaget, perkembangan intelektual kanak-kanak tidak bergantung kepada

pengajaran secara langsung orang dewasa. Sebaliknya, perkembangan kanak-kanak bergantung

kepada interaksi antara dua faktor utama iaitu faktor keturunan (baka) dan faktor persekitaran.

Kanak-kanak lahir dengan kebolehan mental semula jadi untuk belajar.

Piaget percaya bahawa kanak-kanak belajar melalui aksi. Interaksi mereka dengan

persekitaran semasa membesar membantu mereka mencipta dengan sendiri tanpa pertolongan

orang dewasa, pengetahuan atau skema. Pengetahuan baru sentiasa menggantikan skema yang

lama dalam proses yang dikenali sebagai asimilasi, akomodasi dan ekuiliberasi. Piaget juga

menekankan bahawa perkembangan intelektual menguasai semua aspek perkembangan yang lain

seperti emosi, sosial dan moral.

Piaget paling dikenali untuk hujah beliau yang mengatakan bahawa kematangan dari segi

biologi mendahului kebolehan pembelajaran mereka. Ini bermakna, kanak-kanak harus ada

kesediaan dari segi kematangan (biologi) mereka sebelum mereka boleh melakukan operasi

mental. Menurut Piaget, perkembangan kognitif kanak-kanak dari bayi hingga dewasa adalah

melalui empat peringkat konsekutif iaitu:

Peringkat Sensorimotor: 0-2 tahun

Peringkat Praoperasi: 2- 7 tahun

Peringkat Operasi Konkrit: 7- 11 tahun

Peringkat Operasi Formal: 11 - 15 tahun

3

Implikasi Terhadap Pengajaran Dan Pembelajaran

Oleh kerana Piaget menyarankan bahawa kanak-kanak belajar melalui pengalaman dan

melakukan aktiviti secara hands-on, penyediaan persekitaran yang menarik dan merangsang

pembelajaran adalah penting. Persekitaran yang kondusif adalah penting untuk membolehkan

kanak-kanak mencipta pengetahuan secara tidak langsung. Untuk tujuan ini, penggunaan

makmal, bengkel dan teknologi yang interaktif sangat berguna bagi menggalakkan

perkembangan kreatif kanak-kanak. Sebaliknya, penghafalan maklumat dan pembelajaran bahasa

secara latih-tubi ditolak sama sekali oleh Piaget.

Jelasnya, ramai pakar pendidikan psikologi menganggap teori perkembangan Piaget

sebagai hampir sempurna kepada sistem perkembangan kognitif manusia. Banyak pandangannya

yang bersangkut paut dengan pemprosesan maklumat di dalam otak manusia. Melalui model

pemprosesan maklumat Piaget menjelaskan bahawa penerimaan maklumat bergantung pada

pemprosesan dan penterjemahan data sensori dan menukar data itu ke dalam bentuk yang boleh

disimpan dan diguna semula apabila diperlukan.

Dengan mempelajari bagaimana otak manusia memproses maklumat, kita dapat melihat

dan mengkaji bagaimana manusia mampu berfikir, berpersepsi, menterjemah dan mempercayai.

Jean Piaget memandang kecerdikan itu sebagai dasar kepada proses yang aktif di mana manusia

dapat memperoleh maklumat melalui interaksi dengan pelbagai objek, idea dan pergaulan

dengan orang lain di persekitarannya.

2.2. Teori Vygotsky

Lev S. Vygotsky (Rajah 1.2) ialah seorang pakar psikologi Russia yang meninggalkan

andaian yang jelas tentang perkembangan bahasa. Idea utama Lev Vygotsky ialah kemahiran

perkembangan kognitif berlaku di dalam konteks sosiobudaya dan berkembang di dalam

interaksi sosial kanak-kanak.

4

Rajah 1.2: Lev S. Vygotsky

Lev S. Vygotsky ialah pengkritik terawal kepada andaian-andaian yang diketengahkan

oleh Piaget. Vygotsky memberi pandangan tentang perkembangan kognitif kanak-kanak yang

cukup berlainan dengan pendapat Jean Piaget. Vygotsky menyatakan bahawa perkembangan

kanak-kanak tidak mengikut tahap-tahap perkembangan. Sebaliknya, Vygotsky menegaskan

bahawa setiap fungsi dalam perkembangan budaya kanak-kanak muncul dalam dua aras iaitu

pada aras sosial dan pada aras individu.

Teori budaya-sosial (socio-cultural) menyatakan bahawa kanak-kanak belajar melalui

interaksi sosial dan budaya. Budaya dan masyarakat memainkan peranan sangat penting di dalam

teori Vygotsky. Menurutnya, pengalaman sosial dan budaya mempengaruhi cara berfikir, dan

perkara yang difikirkan. Kanak-kanak berinteraksi menggunakan bahasa atau dialog dengan ahli-

ahli yang lain dalam masyarakatnya untuk belajar tentang nilai budaya. Kanak-kanak

mengembangkan bahasa mereka melalui interaksi dengan ibu bapa serta rakan-rakan di dalam

budaya mereka.

Beberapa ciri penting teori ini dijelaskan seperti berikut:

Tahap pembelajaran atau kematangan mental seseorang kanak-kanak boleh ditingkatkan

melalui scaffolding. Scaffolding merupakan pertolongan atau bimbingan yang diberi oleh

orang yang lebih berpengalaman untuk meningkatkan tahap pembelajaran atau pemikiran

kanak-kanak.

Vygotsky percaya semua orang mempunyai Zone Of Proximal Development (ZPD) iaitu

potensi kognitif pada tahap yang lebih tinggi. Potensi ini hanya mampu dicapai melalui

proses scaffolding.

5

Bahasa merupakan alat untuk berfikir dan alat yang digunakan oleh orang dewasa untuk

memindahkan pengetahuan kepada kanak-kanak.

Alat-alat yang digunakan dalam sesuatu budaya atau cultural tools (seperti bahasa, media,

televisyen atau komputer) adalah sangat penting untuk meningkatkan komunikasi,

pembelajaran dan pemprosesan pemikiran ke tahap yang lebih tinggi.

Implikasi Terhadap Pengajaran Dan Pembelajaran

Dari segi pengajaran dan pembelajaran, seseorang guru yang mengamalkan prinsip-

prinsip teori Vygotsky akan mendapati proses pembelajaran yang sangat aktif. Guru akan

menggunakan teknik scaffolding dengan membimbing dan memberi tindak balas tentang

pembelajaran isi kandungan baru. Guru juga akan menyediakan alat-alat pembelajaran yang

bersesuaian dan mencukupi untuk mencapai objektif pengajatan yang efektif.

Vygotsky mengutarakan cadangan supaya perkembangan kanak-kanak didasarkan

kepada keupayaan mereka menggunakan perantaraan bahasa, sistem nombor dan peta bagi

perkembangan kognitif. Keupayaan mereka pula bergantung kepada pendedahan mereka kepada

pembantu dan persekitaran orang dewasa yang kebiasaannya terdiri daripada guru-guru dan

pengasuh. Ini sangat bermakna terhadap perkembangan kreativiti, kognitif, sosial dan kemahiran

mengawal perasaan.

Pendekatan Teori Perkembangan Kanak-kanak Piaget dan Vygotsky terhadap Konsep Kreativiti

Walaupun pendekatan teori Piaget dan Vygotsky terhadap pengajaran dan pembelajaran

berbeza, namun kedua-dua teori ini bersetuju akan kepentingan pembelajaran melaluidiscovery

learning. Piaget menyarankan pembelajaran penemuan di mana guru kurang membimbing.

Vygotsky pula menekankan bimbingan guru sebagai faktor utama.

Dalam konteks perkembangan kreativiti, Piaget dan Vygotsky bersetuju berkenaan

kebaikan bermain dalam mengembangkan kreativiti kanak-kanak. Kreativiti boleh dirangsang

melalui aktiviti bermain. Bagi kanak-kanak, masa bermain merupakan masa yang penuh dengan

keseronokan dan cabaran. Justeru, rangsangan melalui permainan berbentuk akademik juga perlu

diwujudkan. Sebagai contoh, guru boleh menggalakkan aktiviti seperti aktiviti melukis,

menconteng, membuat kolaj, “sandplay” dan sebagainya.

6

Apabila bermain, kanak-kanak menggunakan daya imaginasi ketika bermain. Menurut

Piaget dan Vygotsky, imaginasi terikat kepada cara bagaimana kanak-kanak memahami dunia

persekitarannya dan perkara-perkara yang berlaku di sekeliling mereka. Murid juga seharusnya

diberikan peluang untuk memilih bahan dan alatan yang boleh digunakan untuk pelbagai aktiviti

bermain dan aktiviti seni.

Oleh itu, dalam pengajaran dan pembelajaran, adalah berfaedah jika guru menyediakan

aktiviti-aktiviti yang berbentuk permainan untuk mengembangkan kreativiti kanak-kanak.

2.3. Teori kecerdasan pelbagai

Howard Gardner (1983), merupakan orang yang bertanggungjawab mengasaskan teori

kecerdasan pelbagai. Beliau merupakan seorang ahli psikologi Jerman terkenal dan berpengaruh

dari Universiti Havard. Gardner (1983) menyatakan bahawa manusia mempunyai sekurang-

kurangnya lapan kecerdasan dan pada tahun 1999 Gardner menyatakan bahawa semua ada satu

lagi kecerdasan iaitu Kecerdasan Spiritual.

Rajah 1.4: Howard Garder

7

Rajah 1.5 Menerangkan teori kecerdasan menurut Gardner.

Rajah 1.5: Sembilan Jenis Kecerdasan Menurut Gardner

Gardner percaya semua jenis kecerdasan ini bekerjasama secara kompleks, berkembang

melalui pendidikan, pengalaman dan persekitaran yang bermakna dan kecerdasan tersebut boleh

dipelajari, dibentuk, ditingkatkan dan sentiasa berubah sepanjang hayat.

Beberapa prinsip penting Teori Kecerdasan Pelbagai ialah seperti berikut:

Kecerdasan pada asasnya adalah diwarisi turun temurun tetapi boleh ditingkatkan melalui

pembelajaran dan pengajaran.

Setiap individu mempunyai kombinasi 9 kecerdasan yang dipanggil profil kecerdasan

yang berbeza bagi setiap individu.

8

Setiap individu mempunyai kebolehan membangunkan kesemua kecerdasannya dengan

adanya galakan, pengayaan dan pengajaran yang sesuai.

Semua kecerdasan adalah bersifat dinamik yang boleh dikenal pasti dan dinyatakan

dengan jelas jika setiap individu mendapat peluang untuk mengenal dan membangunkan

kepelbagaian kecerdasannya.

Latar belakang peribadi menjadi faktor penting dalam membentuk dan mengembangkan

pengetahuan, kepercayaan dan kemahiran dalam semua jenis kecerdasan.

Setiap individu mempunyai adunan kecerdasan yang unik, sentiasa berubah, kecerdasan

antara individu itu adalah berbeza dari segi perkembangannya.

Teori Kecerdasan Pelbagai Dan Perkembangan Kreativiti Kanak-kanak

Gardner (1993) menganggap semua kanak-kanak berpotensi berfikir secara kreatif. Pada

peringkat awal, kanak-kanak sentiasa melintasi sempadan-sempadan norma ketika asyik

bermain atau apabila tekun melakukan sesuatu aktiviti.

Menurut Gardner (1999), kreativiti kanak-kanak boleh ditingkatkan melalui cara-cara

berikut:

Pendedahan awal kepada individu lain yang selesa mengambil risiko dan yang tidak

mudah mengalah.

Memberi peluang untuk cemerlang dalam sekurang-kurangnya satu aktiviti atau bidang

yang diceburi.

Menyediakan persekitaran yang sentiasa mencabar supaya murid sentiasa berada pada

tahap kecemerlangan.

Membentuk hubungan dengan rakan sebaya yang rela diuji dan tidak takut gagal.

Menyediakan persekitaran keluarga yang menggalakkan atau mewujudkan hubungan

toleransi terhadap sifat kanak-kanak yang gemar mencabar autoriti.

Aktiviti Kreativiti Dan Estetika Yang Membantu Perkembangan Kecerdasan Pelbagai

Unsur-unsur Kreativiti Dan Estetika adalah terdiri daripada elemen asas yang penting

dalam menghasilkan sesuatu yang mempunyai unsur kreatif. Guru boleh melaksanakan aktiviti

berikut untuk mengembangkan pelbagai kecerdasan murid.

9

Membentuk Garisan: Garisan ialah cantuman dari satu titik ke titik yang lain dengan

mempunyai jarak-jarak tertentu. Aplikasi berbagai jenis garisan dapat mencipta rupa,

jalinan, ton, corak serta menimbulkan gambaran bentuk, ruang dan gerakan dalam seni

visual (lihat Rajah 1.6).

Melakar bentuk atau rupa : Rupa mesti mempunyai garisan luar (outline) dan sempadan

yang mengelilinginya. Ianya dapat dikategorikan kepada rupa geometri dan organik.

Rupa geometri lebih kepada rupa yang mempunyai sudut dan penjuru. Rupa organik pula

yang mempunyai rupa bebas dan tidak terikat pada bentuk yang khusus. Rupa ialah

sesuatu kawasan yang berbeza dari ruang di sekeliling dan bersifat 2-D (tidak berjisim).

Merupakan hasil pertemuan antara penghujung garisan dan permulaannya.

Membentuk : Bentuk lazimnya merujuk kepada struktur jisim dan isi padu. Terdapat dua

jenis bentuk iaitu bentuk konkrit dan bentuk ilusi. Bentuk dapat dihasilkan melalui

lukisan, catan, arca, komputer dan kraf tradisi. Bentuk konkrit ialah bentuk sebenar yang

bersifat tiga dimensi. Bentuk ilusi ialah bentuk yang dilihat melalui gambar atau ilustrasi.

Ianya bersifat rata dan boleh dihasilkan melalui lakaran, catan dan lukisan berkomputer 3

dimensi.

Jalinan : Jalinan merujuk kepada kesan yang terdapat pada permukaan sesuatu objek. Ia

dapat menunjukkan kesan rasa dan ekspresi sesuatu objek kepada kita. Jalinan terbahagi

kepada dua iaitu; jalinan sentuh dan jalinan tampak. Jalinan sentuh ialah jalinan yang

dapat dirasai melalui sentuhan, contohnya kulit buah durian (alam semula jadi) dan

jahitan sulaman (alam buatan manusia). Jalinan tampak pula jenis jalinan yang hanya

dapat dilihat tetapi tidak dapat dirasai melalui sentuhan. Ruang merupakan kawasan yang

dikelilingi oleh garisan, atau kawasan kosong di sekeliling objek, atau jarak antara dua

objek.

Warna : Warna ialah pigmen pewarna kimia yang bertindak balas pada sesuatu

permukaan. Warna terbahagi kepada tiga kumpulan utama iaitu warna asas, warna

sekunder dan warna tertier. Warna asas terdiri daripada warna biru, merah dan kuning;

dan ianya boleh menghasilkan warna sekunder dan warna tertier. Warna sekunder pula

terdiri daripada warna hijau, jingga dan ungu; dan dapat dihasilkan daripada campuran

dua warna asas. Sementara itu, warna tertier terhasil daripada percampuran warna asas

dan sekunder.

10

3.KREATIVITI

3.1.Pengertian Kreativiti

Lowenfeld (1975) percaya bahawa setiap kanak-kanak dilahirkan kreatif. Penyataan ini

disokong dengan sifat semula jadi kanakkanak yang gemar meneroka, dan penuh dengan

perasaan ingin tahu.

Kreativiti berasal daripada perkataan Latin iaitu “creare” yang membawa maksud

“membuat”. Manakala daripada perkataan Greek pula “creare” bermaksud “memenuhi’. Kamus

Dewan, (2002) mentakrifkan kreativiti sebagai satu kemampuan (kebolehan) mencipta daya

kreatif, kekreatifan manakala kreatif pula sebagai mempunyai kebolehan mencipta,

menghasilkan dan mengembangkan sesuatu idea baru dan asli.

Kesimpulannya kreativiti adalah kebolehan dan kemampuan seseorang menghasilkan

sesuatu yang kreatif, baru dan asli. Ada juga pendapat yang mentakrifkan kreatif dan kreativiti

sebagai penghasilan sesuatu yang tidak ada sebelumnya.

3.2. Pandangan tokoh-tokoh seni visual mengenai kreativiti

Ellis Paul Torrance atau lebih dikenali sebagai Paul Torrance merupakan penyelidik dan

ahli akademik yang tersohor dalam bidang kreativiti. Kerja-kerja penyelidikannya di

dalam mendalami bidang ini telah berjaya mengembangkan bidang kreativiti dan beliau

telah diiktiraf dengan gelaran Bapa Kreativiti.

June King McFee pula mentakrifkan kreativiti itu sebagai keupayaan seseorang mencipta

sesuatu yang baru dan pada masa yang sama mampu untuk mengolah idea.

Carl Rogers telah menggariskan lima faktor yang menjadi asas kepada individu yang

sihat, yang dapat berfungsi dengan sepenuhnya dalam kehidupan. Kelima-lima faktor

tersebut ialah keterbukaan kepada pengalaman, cuba menikmati kehidupan yang

dialaminya, menghargai diri sendiri, mengamalkan kebebasan dan akhirnya menjadi

individu kreatif. Beliau percaya bahawa individu yang bebas dan mempunyai rasa

tanggungjawab akan cuba menyumbang kepada insan serta makhluk lain di

11

persekitarannya. Sumbangan ini boleh dinyatakan dalam bentuk kreativiti di dalam

bidang seni ataupun sains,

Victor Lowenfeld menjelaskan bahawa kreativiti seseorang murid itu boleh diukur

melalui empat omponen utama iaitu kelancaran,( secara spontan serta pantas ) fleksibel,

(mampu menyesuaikan diri dengan pelbagai keadaan dan situasi keaslian (mencari idea

baru dan asli kepekaan. (Penggunaan deria pancaindera seperti melihat, merasa,

mendengar, menghidu dan sentuhan digunakan secara sepenuhnya sebagi proses

pengamatan dan merekod.)

4. TAHAP PERKEMBANGAN KREATIVITI

4.1 Perkembangan Kreativiti Fisher

(a) Peringkat Rangsangan

Pemikiran kreatif dirangsang dengan apa, mengapa, siapa, bagaimana dan sebagainya. Guru

perlu merangsang minda pelajar dengan pelbagai soalan dan gambar.

(b) Peringkat Penerokaan

Peringkat rangsangan telah berjaya merangsang murid untuk berusaha menjawab persoalan yang

dikemukakan oleh guru atau permasalahan yang timbul.

12

(c) Peringkat Perancangan

Peringkat ini menggalakkan pemikiran kreatif untuk merancang dan memetakan semua aktiviti

dan merekodkan segala kemungkinan.

Aktiviti pada peringkat ini akan dilakukan melalui 3 cara iaitu:

• Perancangan secara verbal iaitu perancangan melalui perbincangan, pemerhatian, interaksi dan

sebagainya.

• Perancangan secara visual dilakukan melalui visual, graf, imej lukisan dan sebagainya.

(d) Peringkat Aktiviti

Pemikiran kreatif bermula dengan set idea. Justeru melahirkan pemikiran kreatif melalui

tindakan setelah merencana segala aktiviti.

13

Pada peringkat ini segala perancangan dibantu melalui persoalanpersoalan seperti ‘’Bagaimana

harus kita mengambil tindakan ke atas cadangan tersebut?’’

(e) Kajian Semula

Peringkat ini menilai keberkesanan tindakan yang telah diambil bagi proses penambahbaikan

selain melihat pencapaian objektif kerja.

Murid-murid digesa untuk memberikan pendapat dan komen terhadap apa yang telah dilalui

sebagai satu bentuk refleksi diri.

4.2 Laura H. Chapman memperkenalkan 3 kaedah :

(a) Kaedah Penjanaan Idea (Inception of Idea)

14

Di dalam menjana idea, pengkarya menetapkan objektif, haluan dan tujuan penghasilan karya.

guru dimestikan untuk membimbing pelajar dalam menetapkan hala tuju penghasilan karya

selain menerangkan kaedah menjana idea.

(b) Pengolahan dan Pemurniaan (Elaboration and Refinement)

Proses pengolahan dan pemurnian idea dilakukan bagi mendapatkan kajian visual yang lebih

sistematik dan tersusun.

Proses ini digunakan oleh pengkarya bagi memastikan imej atau visual yang hendak dihasilkan

atau dipilih bertepatan dengan tema dan objektif penghasilan.

(c) Kemahiran Menggunakan Bahan (Execution in a Medium)

15

guru perlu membimbing murid melalui pengenalan terhadap bahan dan teknik penggunaan serta

penghasilan. Guru perlu menjelaskan melalui demonstrasi dan tunjuk cara supaya pemilihan

bahan oleh murid mempunyai makna dan nilai tersendiri.

5.CIRI-CIRI KREATIVITI

(a) Bersifat Fleksibel

Seseorang yang kreatif berupaya untuk menyesuaikan dirinya dalam pelbagai keadaan dan

situasi selain mempunyai keyakinan optimis.

(b) Sensitif dan Peka

Individu ini mempunyai daya sensitiviti yang tinggi terhadap keadaan sekelilingnya termasuk

gaya hidup, keperluan, persekitaran dan turut sensitif menggunakan deria.

(c) Gagasan/Idea yang Asli dan Tulen

Seseorang yang dikategorikan sebagai kreatif sering kali mengutarakan idea dan gagasan yang

asli. Ini bermakna, cetusan idea bukanlah hasil cedokan daripada mana-mana sumber. Idea

mereka unik dan menarik, malah tidak stereotaip dan juga tidak kovensional. Mereka ini

biasanya menghasilkan hasil kerja dan karya mengikut cetusan rasa. Hasil karya yang mereka

hasilkan sering kali berbeza daripada yang biasa.

(d) Bersifat Terbuka

16

Mempunyai sifat keterbukaan di dalam menerima pandangan dan pendapat orang lain mengenai

hasil karya dan kerja mereka. Mengamalkan sikap bebas serta demokratik.

(e) Logik

Murid-murid peka dan sering berfikir secara logik dan rasional. Mereka tahu membezakan yang

baik dan tidak baik. Selain menghargai masa mereka juga sangat menghormati masa.

(f) Berfikiran Bebas

Golongan kreatif ini mempunyai daya pemikiran yang tidak terkongkong pada satusatu perkara

sahaja. Golongan ini pandai dan bijak merancang agar projek dan perkara yang dirancang

selamat dan berjalan lancar. Pada kebiasaannya mereka ini sangat berhati-hati dan bijak

membuat keputusan.

6 STRATEGI MERANGSANG KREATIVITI

5.6.1 Kaedah Sumbangsaran (Brainstorming)

(a) Kaedah Pertama

Elakkan membuat penilaian, terutama semasa proses awal sumbangsaran. Ini boleh

membantutkan usaha murid untuk menyalurkan idea kerana khuatir idea yang diberikan tidak

mampu dilaksanakan.

(b) Kedah Kedua

Elakkan pemilikan idea oleh kumpulan dan individu. Ini kerana apabila idea dan saranan

dihakmilikkan oleh individu atau kumpulan ianya akan menyebabkan perasaan ego wujud lalu

mengurangkan kerjasama di kalangan murid. Keadaan ini biasanya mewujudkan suasana tegang

kerana mereka cuba untuk mempertahankan idea dan secara tidak langsung menyebabkan

kesukaran untuk memperbaiki idea tersebut.

(c) Kaedah Ketiga

17

Menjelaskan kepada murid bahawa tidak menjadi kesalahan untuk meminjam idea dan cara sedia

ada bagi tujuan penambahbaikan dalam proses kemudiannya.

(d) Kaedah Keempat

Menggalakkan sumbangsaran idea yang luar biasa yang kadangkala tidak masuk akal. Galakan

sebegini akan merangsang murid untuk berfikir luar daripada kemampuan supaya murid

mempunyai idea menarik, tidak bersifat konvensional dan bersifat biasa sahaja.

5.6.2.Kreativiti Paul Torrance

(a) Penyoalan

Rangsangan melalui proses penyoalan melalui sesi kritikan seni.

(b) Penemuan

Proses penemuan merujuk kepada usaha untuk memberikan galakan dan rangsangan oleh guru

kepada murid bagi menggalakkan penemuan-penemuan terbaru melalui penyelidikan dan kajian.

(c) Pemerhatian

proses pemerhatian tidak tertumpu hanya pada deria pengamatan semata-mata malahan proses

pemerhatian turut melibatkan deria yang lain seperti deria sentuhan, dan sebagainya.

(d) Percubaan

Percubaan merujuk kepada usaha berterusan bagi mendapatkan hasil terbaik. Individu yang

kreatif akan terus bereksperimentasi bagi mendapatkan kesan dan hasil yang dikehendaki.

(e) Penerokaan

Penerokaan atau eksplorasi merujuk kepada galakan untuk memanipulasi pelbagai barangan dan

alat yang terdapat di sekeliling.

(f) Memanipulasi

18

murid mampu menggunakan objek dan bahan yang terdapat di sekeliling untuk dijadikan hasilan

seni. Dalam konteks pendidikan seni visual usaha ini mengajar pelajar supaya lebih berjimat dan

mengelakkan pembaziran.

(g) Aktiviti/Bermain

Kreativiti boleh dirangsang melalui aktiviti bermain. Bagi kanakkanak, masa bermain merupakan

masa yang penuh dengan keseronokan dan cabaran. Justeru, rangsangan perlu diwujudkan

melalui permainan berbentuk akademik. Sebagai contoh, guru boleh menggalakkan aktiviti

seperti membuat mural di sekolah.

5.6.3. Motivasi

Strategi dan saranan yang boleh digunakan oleh guru bagi menyuburkan proses kreativiti.

(a) Memilih Bahan dan Alat

Murid seharusnya diberikan peluang untuk memilih bahan dan alatan yang boleh digunakan

untuk pelbagai aktiviti seni visual.

(b) Masa

Rancang pelajaran dengan baik dan teratur supaya murid mempunyai masa yang cukup untuk

berfikir, membuat eksperimentasi, dan meneroka.

(c) Rangsangan

Pamerkan hasil karya murid sebagai satu bentuk sokongan berterusan. Pameran hasil karya

murid boleh merangsang pelajar untuk menghasilkan banyak lagi hasil karya seni visual.

(d) Pengajaran dan Pembelajaran Fleksibel

Guru pendidikan perlu fleksibel dalam proses pengajaran. Mereka seharusnya bersedia untuk

mengubah cara mengajar mengikut minat idea dan cadangan daripada murid.

(e) Hormat-menghormati

19

Guru pendidikan seni visual perlu mempunyai sikap menghormati murid dan menghargai

sumbangan dan komitmen yang ditunjukkan

(f) Memberikan Galakan dan Motivasi

Elakkan daripada mengkritik keterlaluan sehingga pelajar patah semangat dan tidak berminat

untuk meneruskan penghasilan karya.

(g) Penghargaan

Galakkan dan berikan penghargaan kepada murid di atas usaha dan komitmen yang mereka

berikan di dalam kelas

6.KESIMPULAN

Jelas disini apabila kita mengkaji berkenaan kreativiti, segalanya adalah bermula dari

perkembanagan kanak-kanak. Tahap kekreatifan kanak-kanak boleh dilihat secara berperingkat,

seperti yang diperjelaskaskan melalui teori perkembanagn kanak-kank piaget, yang terdiri dari

empat tahap yang menunjukkan perubahan yang amat ketara.

Disamping itu, melalui tahap ini kita boleh mengenal peringkat kreativiti kanak-kanak

dan secara aktifnya, kanak-kanak akan memperlihatkan tahap kekreatifan pada usia empat tahun

seperti yang dikatakan oleh E. Paul Torrance (1964), kerana padavtahap ini la kanak-kanak cuba

memahami segala yang ada disekitarnya dan mengaplikasikan kedalam bentuk seni.

Umpamanya, mengikut pengalaman daripada diri saya sendiri, pada usia ini, saya mula melukis,

ayam, manusia, pokok namun ia msih dalam bentuk dua dimensi yang masih belum boleh

mencapai tahap operasi formal yang boleh melihat kepada bentuk tiga dimensi.

Di samping itu juga kreatif memfokuskan beberapa perkara iaitu:

Teori perkembangan intelektual memberi inspirasi dan panduan berguna kepada pendidik

kerana memberikan gambaran yang menakjubkan berkenaan dunia pemikiran murid.

20

Sekiranya guru dapat mengesan dan membantu murid untuk mengatasi kekurangan atau

kelemahan di dalam perkembangan pemikiran mereka, maka proses pengajaran dan

pembelajaran menjadi lebih berkesan.

Teori ini juga penting untuk membantu guru mengembangkan konsep pemprosesan

maklumat kerana perkembangan kognitif individu dapat digambarkan sebagai suatu

proses perkembangan yang berterusan dalam sistem pemprosesan maklumat.

Proses kognitif adalah termasuk persepsi, perhatian, ingatan dan menguji hipotesis yang

saling berkait di dalam proses pengembangan bahasa khususnya kemahiran membaca.

Kecemerlangan kognitif kanak-kanak bukan sahaja dapat dilihat dalam bentuk hitungan

nombor sahaja, malah tetap diperlukan di dalam bidang sastera, budaya dan sosial serta

lebih banyak berkaitan dengan kreativiti.

Kanak-kanak sangat berminat dengan aktiviti seni dan kreatif. Aktiviti seni dan kreatif

memberi peluang kepada kanak-kanak untuk merealisasikan imaginasi mereka di dalam

pelbagai cara. Ini termasuklah aktiviti seni seperti melukis, mewarna, kraf tangan, muzik,

nyanyian, drama, puisi, membentuk arca dan sebagainya.

Kanak-kanak seronok melibatkan diri dalam aktiviti-aktiviti kreatif dan estetika, yang

paling penting guru haruslah sentiasa bersedia dan membuat perancangan yang teliti

terutamanya dalam menyediakan bahan yang ingin digunakan untuk sesuatu aktiviti

kerana perancangan yang baik membantu kelancaran pengajaran dan pembelajaran

21

7.BIBLIOGRAFI

Ainon & Abdullah, (1994). Pemikiran Reka Cipta, PTS Consultants Sdn Bhd, Kuala Lumpur.

Ainon Mohd Abdullah Hassan,(1997). Seni Berfikir Kreatif, PTS Consultants Sdn Bhd, Kuala

Lumpur.

Leonard M S Yong, (1993). Kreativiti Kearah Membentuk Masyarakat Kreatif. arenabuku sdn

bhd. Kuala Lumpur.

Joan Bouza koster, (2001). Growing Artists Teaching Art to Young Children

Maimunah Osman, ( 2005). PEMIKIRAN KREATIF. Institusi Tadbiran Awam Negara (INTAN),

Kuala Lumpur.

Mohd. Azhar Abd. Hamid Othman A. Kassim Muhammed Fauzi Othman, (2005). CIPTAAN

IDEA BARU, PTS Consultants Sdn Bhd, Kuala Lumpur.

Rebecca T. Isbell & Shirley C. Raines, (2003). Creativity and the Arts with Young Children.

Robert Schirrmacher, (1998). Art And Creative Development For Young Children, Delmar

Publishers an internasional Thomsom Publishing Company.

Robert W. Olson , (1980) . Seni Berfikir Kreatif, P.T Gelora Aksara Pratama.

Yew Kam Keong, (2002). Bebaskan Kreativiti Anda, Perpustakaan Negara Malaysia, Kuala

Lumpur.

http://slideshare

http://fppsm.utm

http://ppgusm.blogspot

http://fskpm.upsi.edu.my

22