pembinaan dan penilaian panduan pengajaran … · pembinaan dan penilaian panduan pengajaran...

PEMBINAAN DAN PENILAIAN PANDUAN PENGAJARAN

MENGGUNAKAN PENDEKATAN PENYELESAIAN MASALAH BAGI

MATA PELAJARAN OPERASI PERKHIDMATAN MAKANAN

NORHAYATI BINTI SARIP@SHARIF

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALASIA

19:16Pind. 1/97

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA CATATAN * Potong yang tidak berkenaan.

** Jika tesis ini SULIT atau TERHAD sila lampirkan surat daripada pihak berkuasa/organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh tesis ini perlu dikelaskan sebagai SULIT atau TERHAD Tesis dimaksudkan sebagai tesis bagi Ijazah Doktor Falsafah dan Sarjana secara

Penyelidikan, atau di sertasi bagi pengajian secara kerja kursus dan penyelidikan, atau Laporan Projek Sarjana Muda (PSM)

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS

JUDUL: PEMBINAAN DAN PENILAIAN PANDUAN PENGAJARAN

MENGGUNAKAN PENDEKATAN PENYELESAIAN MASALAH BAGI MATA PELAJARAN OPERASI PERKHIDMATAN MAKANAN

. SESI PENGAJIAN: 2007/2008

Saya NORHAYATI BINTI SARIP@SHARIF .

(HURUF BESAR)

mengaku membenarkan tesis (PSM/Sarjana/Doktor Falsafah)* ini disimpan di perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut:

1. Tesis adalah hak milik Universiti Teknologi Malaysia. 2. Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dibenarkan membuat salinan untuk tujuan

pengajian sahaja. 3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesisi ini sebagai bahan pertukaran antara Institusi

pengajian tinggi. 4. ** sila tandakan ( )

SULIT

SULIT TIDAK TERHAD Disahkan oleh, ___________________________ ____________________________ (TANDATANGAN PENULIS) (TANDATANGAN PENYELIA)

Alamat Tetap: CIK SARIMAH BINTI ISMAIL NO 126-A FELDA APING TIMUR Nama Penyelia 81900 KOTA TINGGI JOHOR DARUL TAKZIM Tarikh : APRIL 2008 Tarikh : 30 APRIL 2008

(Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau kepentingan Malaysia seperti yang termaktub di dalam AKTA RAHSIA RASMI 1972)

(Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan oleh organisasi/badan di mana penyelidikan dijalankan)

√

“Saya akui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan saya karya

ini adalah memadai dari segi skop dan kualiti untuk penganugerahan Ijazah

Sarjana Muda Teknologi Serta Pendidikan (Kemahiran Hidup)”

Tandatangan : ............................................................

Nama Penyelia : Cik Sarimah Binti Ismail

Tarikh : 30 APRIL 2008

i

PEMBINAAN DAN PENILAIAN PANDUAN PENGAJARAN MENGGUNAKAN

PENDEKATAN PENYELESAIAN MASALAH BAGI MATA PELAJARAN

OPERASI PERKHIDMATAN MAKANAN

NORHAYATI BINTI HJ SARIP @SHARIF

Laporan projek ini dikemukakan sebagai memenuhi

sebahagian daripada syarat penganugerahan

Ijazah Sarjana Muda Teknologi serta Pendidikan (Kemahiran Hidup)

Fakulti Pendidikan

Universiti Teknologi Malaysia

April, 2008

ii

“Saya akui karya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan

yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya.”

Tandatangan : …………………..

Nama Penulis : Norhayati Binti Hj Sarip@Sharif

Tarikh : April, 2008

iii

Dipanjatkan kesyukuran dan kerahmatan buat-Nya yang mengizinkan akan

segala sesuatu..........

Untuk ayahanda dan bonda

Hj Sarif@Sharif Bin Abu dan Hjh Saniah Bte Garib

Doa, jasa dan pengorbananmu mengiringi kehidupan dan kejayaanku

Terima kasih ayahanda dan bonda

Untuk bapa dan ibu mertua

En Yusup Bin Saba dan Hjh Rasmah Bte Senga

Doa, sokongan dan nasihatmu mengiringi kejayaanku

Terima kasih abah dan mak

Buat suami tersayang

En Yuli Bin Yusup

Terima kasih atas kesabaran,sokongan dan

Pengorbanan yang tidak ternilai hatta dengan wang ringgit sekalipun

Dan

Pensyarah Pembimbing yang dihormati

Cik Sarimah Ismail

Atas segala tunjuk ajar dan bimbingan

“KEJAYAAN ADALAH HASIL DARIPADA USAHA

DAN

USAHA ITU TIDAK AKAN BERKAT TANPA DOA....”

iv

PENGHARGAAN

Dengan Nama Allah Yang Maha Pengasih Dan Maha Penyayang. Segala puji

Bagi Allah S.W.T. dan salam atas Nabi Muhammad S.A.W serta keluarga dan

sahabatnya. Dengan Taufik Dan HidayahNya dapatlah penyelidik menyempurnakan

kajian ini.

Setinggi-tinggi penghargaan terima kasih kepada Cik Sarimah binti Ismail

selaku penyelia projek ini diatas komitmen, kesabaran, bimbingan dan nasihat yang

dihulurkan kepada saya dalam melaksanakan projek ini. Beliau adalah seorang yang

profesional terhadap tugasnya.

Penghargaan dan terima kasih juga kepada Pn. Rubiah, Pn Zaharah dan En

Sanip Sapaat dari Institut Perguruan Sultan Ibrahim kerana telah memberikan

kerjasama dalam membantu menyempurnakan projek sarjana muda ini. Seterusnya

kepada rakan – rakan seperjuangan diatas bantuan, dorongan dan tunjuk ajar,

sumbangan idea dan pendapat dalam menjayakan projek ini.

Terima Kasih

v

ABSTRAK

Panduan Pengajaran ialah bahan rujukan dan panduan untuk memudahkan

pengajaran. Kajian ini mengaplikasi rekabentuk kajian deskriptif tinjauan bagi

menilai keberkesanan tiga Panduan Pengajaran yang dibina bertajuk Pengenalan

Pendekatan Penyelesaian Masalah bagi mata pelajaran Operasi Perkhidmatan

Makanan, Aplikasi Pendekatan Penyelesaian Masalah dalam Pengajaran Hidangan

Barat dan Aplikasi Pendekatan Penyelesaian Masalah dalam Pengajaran Hidangan

Melayu. Seramai lapan belas orang pensyarah yang berpengalaman mengajar mata

pelajaran Operasi Perkhidmatan Makanan telah terlibat dalam penilaian bagi tiga

Panduan Pengajaran yang dibina. Borang soal selidik yang digunakan sebagai

instrumen kajian terdiri daripada bahagian A yang mengandungi item berhubung

latar belakang responden dan bahagian B mengandung 20 item yang berhubung

dengan pembolehubah kesesuaian struktur ayat, isi kandungan mata pelajaran

Operasi Perkhidmatan Makanan, format, ilustrasi dan aplikasi pendekatan

Penyelesaian Masalah. Data – data dianalisis menggunakan perisian SPSS versi 13.0

untuk mendapatkan nilai kekerapan, peratusan, min dan nilai signifikan bagi ujian-

T. Hasil kajian menunjukkan ketiga – tiga Panduan Pengajaran yang dibina adalah

amat sesuai digunakan sebagai bahan rujukan untuk membantu pensyarah dalam

pengajaran mereka bagi mata pelajaran Operasi Perkhidmatan Makanan dan tidak

terdapat perbezaan yang signifikan di antara pengalaman mengajar penilai terhadap

aspek dinilai iaitu kesesuaian struktur ayat, isi kandungan, aplikasi penggunaan

pendekatan penyelesaian masalah, ilustrasi dan format bagi ketiga – tiga Panduan

Pengajaran tersebut.

vi

ABSTRACT

Teaching Guidance is the materials used by lecturers as reference and Guides

for effective teaching. This research is a descriptive research and purpose is to

construct and evaluate the effectiveness of three Teaching Guides titled Introduction

of problem solving approach for Operasi Perkhidmatan Makanan, application of

Problem Solving approach in teaching western food presentation and application of

Problem Solving approach in teaching Malay Dishes. This Teaching Guide is

evaluated using evaluation method. About eighteen experienced lecturers in Operasi

Perkhidmatan Makanan are involved in this evaluation. A form of Questionnaire

which consist part A about the respondents background and part B consisting 20

items related to sentence suitability, contents of Operasi Perkhidmatan Makanan

subject, format, illustration and application using Problem Solving method was

distributed to respondents. Data collected was analyzed using SPSS version 13.0

software to evaluate the frequency, percentage, mean and the value of p for

significance for T-test to answer research question for this research. The outcome of

this research shows that the three Teaching Guide books constructed is very suitable

to be used in teaching and learning process for Operasi Perkhidmatan Makanan

subject and there is no significance difference between teaching experience and

sentence suitability, contents of Operasi Perkhidmatan Makanan subject, format,

illustration and application using Problem Solving method.

vii

ISI KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKASURAT

HALAMAN PENGAKUAN ii

HALAMAN DEDIKASI iii

HALAMAN PENGHARGAAN iv

ABSTRAK v

ABSTRACT vi

KANDUNGAN vii

SENARAI JADUAL xiii

SENARAI RAJAH xvi

SENARAI LAMPIRAN xvii

BAB 1 PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan 1

1.2 Latar Belakang Masalah 4

1.2.1 Fungsi Jabatan Restoran 7

1.2.2 Fungsi Jabatan Dapur 8

1.2.3 Fungsi Jabatan Pantri 8

1.3 Pernyataan Masalah 10

1.4 Objektif Kajian 11

1.5 Persoalan Kajian 11

1.6 Hipotesis Kajian 12

viii

1.7 Rangka Kerja Konsep 13

1.8 Skop Dan Batasan Kajian 14

1.9 Kepentingan Kajian 15

1.8.1 Pensyarah Mata Pelajaran Operasi

Perkhidmatan Makanan 16

1.8.2 Pelajar 16

1.8.3 Institusi Pengajian Tinggi 16

1.10 Istilah Dan Definisi 17

1.10.1 Strategi 17

1.10.2 Masalah 17

1.10.3 Penyelesaian Masalah 17

1.10.4 Operasi Perkhidmatan Makanan 18

1.10.5 Penilaian 18

BAB 2 SOROTAN KAJIAN

2.0 Pendahuluan 20

2.1 Penilaian Panduan Pengajaran 20

2.1.1 Konsep Penilaian 21

2.1.2 Tujuan Penilaian 21

2.1.3 Struktur Ayat dan Bahasa 22

2.1.4 Persembahan dan Format 23

2.1.5 Visual dan Ilustrasi 23

2.1.6 Isi Kandungan 25

2.2 Ciri – Ciri Penyelesaian Masalah 25

2.3 Pendekatan Mengajar Penyelesaian Masalah 27

2.4 Kebaikan Kaedah Penyelesaian Masalah 28

2.4.1 Kebaikan Kepada Pelajar 28

2.4.2 Kebaikan Kepada Guru 30

2.5 Cabaran Dan Kekangan Dalam Penggunaan Kaedah

Penyelesaian Masalah 32

2.5.1 Cabaran Terhadap Guru Dan Cara Mengatasinya 32

2.5.2 Cabaran Terhadap Pelajar Dan Cara Mengatasinya 34

ix

2.6 Model – Model Penyelesaian Masalah 35

2.6.1 Model Dewey (1948) 35

2.6.2 Model Polya (1957) 36

2.6.3 Model Lester (1978) 37

2.6.4 Model Rudnick Dan Krulick (1980) 38

2.6.5 Model Newell Dan Simon (1972) 40

2.6.6 Rumusan Model –Model Penyelesaian Masalah 40

2.7 Rasional Penggunaan Model Penyelesaian Masalah 43

2.7.1 Fasa Pertama: Memahami Masalah 44

2.7.2 Fasa Kedua: Mencari Maklumat 44

2.7.3 Fasa Ketiga: Merancang Strategi Penyelesaian

Masalah 45

2.7.4 Fasa Keempat: Melaksanakan Strategi

Penyelesaian 45

2.7.5 Fasa Kelima: Menilai Dan Membuat Refleksi 47

2.8 Aplikasi Penyelesaian Masalah Dalam Kajian Pendidikan

Teknikal 48

2.8.1 Kajian Pendidikan Di Dalam Lukisan Kejuruteraan 48

2.8.2 Kajian Pendidikan Di Dalam Mata Pelajaran

Reka Cipta 52

BAB 3 METODOLOGI KAJIAN

3.0 Pengenalan 54

3.1 Rekabentuk Kajian 54

3.2 Tempat Kajian 55

3.3 Populasi Dan Sampel Kajian 56

3.4 Instrumen Kajian 57

3.5 Kebolehpercayaan Soal Selidik 58

3.6 Tatacara Kajian 60

3.6.1 Kajian Tahap 1: Membina Panduan Pengajaran 61

3.6.2 Kajian Tahap 2: Kajian Rintis Dan Penilaian

Formatif 62

x

3.6.3 Kajian Tahap 3: Analisis Data Dan Maklumat 64

BAB 4 KEPUTUSAN KAJIAN

4.0 Pengenalan 67

4.1 Analisis Bahagian A-Demografi 68

4.1.1 Taburan Responden Berdasarkan Jantina 68

4.1.2 Taburan Responden Berdasarkan Kelulusan

Akademik 68

4.1.3 Taburan Responden Berdasarkan Pengkhususan

Akademik 69

4.1.4 Taburan Responden Berdasarkan Pengalaman

Mengajar 70

4.1.5 Taburan Responden Berdasarkan Tempat

Berkhidmat 70

4.2 Analisis Bahagian B 71

4.2.1 Analisa Persoalan Kajian 1 71

4.2.2 Analisa Persoalan Kajian 2 73

4.2.2.1 Kesesuaian Dari Segi Struktur Ayat Dan

Bahasa 74

4.2.2.2 Kesesuaian Dari Segi Isi Kandungan 77

4.2.2.3 Kesesuaian Dari Segi Format 84

4.2.2.4 Kesesuaian Dari Segi Ilustrasi 86

4.2.2.5 Aplikasi Penyelesaian Masalah Dalam

Panduan Pengajaran 88

4.2.1.6 Rumusan Dapatan Persoalan Kajian 2 93

4.2.3 Analisis Persoalan Kajian 3 93

4.2.3.1 Dapatan Analisis Persoalan Kajian 3

Bagi Panduan Pengajaran 1 94




xi


4.2.3.4 Kesesuaian Ketiga–Tiga Panduan Pengajaran

Digunakan Sebagai Bahan Pengajaran Dan

Pembelajaran Dalam Mata Pelajaran

Operasi Perkhidmatan Makanan. 99

4.2.3.5 Perbezaan Penilaian Kesesuaian Bahan

Pengajaran Dibina Sebagai Panduan

Pengajaran Merentasi Pengalaman

Mengajar Penilai 100

4.3 Cadangan Penambahbaikan Panduan Pengajaran 101

4.3.1 Panduan Pengajaran 1: Pengenalan Pendekatan

Penyelesaian Masalah Bagi Mata Pelajaran

Operasi Perkhidmatan Makanan 101

4.3.2 Panduan Pengajaran 2: Aplikasi Pendekatan

Penyelesaian Masalah Dalam Pengajaran

Hidangan Barat 102

4.3.3 Panduan Pengejaran 3: Aplikasi Pendekatan

Penyelesaian Masalah Dalam Pengajaran

Hidangan Melayu 102

4.4 Penutup 103

BAB 5 PERBINCANGAN, RUMUSAN, CADANGAN DAN

KESIMPULAN

5.0 Pengenalan 104

5.1 Perbincangan Bahagian A: Demografi 104

5.2 Perbincangan Persoalan Kajian 1 106

5.3 Perbincangan Persoalan Kajian 2

5.3.1 Apakah Struktur Ayat Yang Digunakan Dalam

Panduan Pengajaran Bersesuaian 109

5.3.2 Apakah Isi Kandungan Yang Terkandung

Dalam Panduan Pengajaran Bersesuaian 109

xii

5.3.3 Apakah Format Yang Digunakan Dalam


5.3.4 Apakah Ilustrasi Yang Digunakan Dalam


5.3.5 Apakah Aplikasi Pendekatan Penyelesaian

Masalah Panduan Secara Keseluruhan

Bersesuaian 114

5.3.5.1 Apakah Aplikasi Model Penyelesaian

Masalah Panduan Pengajaran 1

Bersesuaian? 114

5.3.5.2 Apakah Aplikasi Model Penyelesaian

Masalah Panduan Pengajaran 2

Bersesuaian? 116

5.3.5.3 Apakah aplikasi model penyelesaian

masalah Panduan Pengajaran 3

bersesuaian? 117

5.4 Perbincangan Persoalan Kajian 3 117

5.5 Rumusan 118

5.6 Cadangan Berdasarkan Dapatan Kajian 119

5.7 Cadangan Kajian Lanjutan 120

5.8 Kesimpulan 122

RUJUKAN 123

LAMPIRAN 128-139

xiii

SENARAI JADUAL

NO. JADUAL TAJUK MUKASURAT 1.1 Mata Pelajaran Yang Di Tawarkan Oleh Jabatan PTK 5 1.2 Sukatan Pelajaran Operasi Perkhidmatan Makanan 7 1.3 Taburan Responden Yang Dipilih Berdasarkan Institut

Pengajian Tinggi 14 2.1 Perbezaan Antara Kejayaan Dan Kegagalan Pelajar Dalam

Penyelesaian Masalah 29 2.2 Kebaikan Pendekatan Penyelesaian Masalah Melalui Kajian 30 2.3 Perbandingan Model–Model Penyelesaian Masalah 42 3.1 Taburan Responden Yang Dipilih Berdasarkan Institut Pengajian Tinggi 56 3.2 Pembahagian Item Soalan Bahagian B 57 3.3 Pekali Alpha Conbach 58 3.4 Hasil kajian rintis 59 3.5 Pengkelasan Skala Lima Mata 64 3.6 Markat Skala Penyelidik 64 3.7 Perubahan markat dan skala 65 3.8 Klasifikasi ujian –T 65 4.1 Taburan Bilangan Responden Berdasarkan Jantina 68 4.2 Taburan Bilangan Responden Berdasarkan Kelulusan Akademik 69

xiv

4.3 Taburan Bilangan Responden Berdasarkan Pengkhususan Akademik 69

4.4 Taburan Bilangan Responden Mengikut Pengalaman Mengajar 70 4.5 Taburan Bilangan Responden Mengikut Institut Pengajian Tinggi 70 4.6 Kesesuaian Ayat Dan Bahasa Panduan Pengajaran 1 74 4.7 Kesesuaian Ayat Dan Bahasa Panduan Pengajaran 2 75 4.8 Kesesuaian Ayat Dan Bahasa Panduan Pengajaran 3 76 4.9 Kesesuaian Isi Kandungan Panduan Pengajaran 1 78 4.10 Kesesuaian Isi Kandungan Panduan Pengajaran 2 80 4.11 Kesesuaian Isi Kandungan Panduan Pengajaran 3 82 4.12 Kesesuaian Format Panduan Pengajaran 1 84 4.13 Kesesuaian Format Panduan Pengajaran 2 85 4.14 Kesesuaian Format Panduan Pengajaran 3 85 4.15 Kesesuaian Ilustrasi Panduan Pengajaran 1 86 4.16 Kesesuaian Ilustrasi Panduan Pengajaran 2 87 4.17 Kesesuaian Ilustrasi Panduan Pengajaran 3 87 4.18 Aplikasi Penyelesaian Masalah Panduan Pengajaran 1 88 4.19 Aplikasi Penyelesaian Masalah Di Dalam Panduan Pengajaran 2 90 4.20 Aplikasi Penyelesaian Masalah Di Dalam Panduan Pengajaran 3 91 4.21 Kesesuaian Bahan–bahan Pengajaran Di Bina Sebagai Panduan

Pengajaran Bagi Mata Pelajaran Operasi Perkhidmatan Makanan 93 4.22 Ujian-T Antara Pengalaman Mengajar Penilai Dengan Panduan

Pengajaran 1 94 4.23 Ujian-T Antara Pengalaman Mengajar Penilai Dengan Panduan

Pengajaran 2 96 4.24 Ujian-T Antara Pengalaman Mengajar Penilai Dengan Panduan

Pengajaran 3 98

xv

4.25 Purata Kesesuaian Panduan Pengajaran 100 4.26 Rumusan Dapatan Persoalan Kajian 2 Menggunakan Ujian-T 100 4.27 Maklum Balas Responden Panduan Pengajaran 1 101 4.28 Maklum Balas Responden Panduan Pengajaran 2 102 4.29 Maklum Balas Responden Panduan Pengajaran 3 103

xvi

SENARAI RAJAH

NO. RAJAH TAJUK MUKASURAT

1.1 Rangka kerja konsep 13

2.1 Penyelesaian masalah berdasarkan Model Dewey 35

2.2 Penyelesaian masalah berdasarkan Model Polya (1957) 36

2.3 Model pengajaran berasaskan Penyelesaian Masalah bagi

kajian ini 43

2.4 Pendekatan Penyelesaian Masalah Hatta berdasarkan teori

Skemp (2001) Bagi Lukisan Ortografik dan Pandangan Keratan 50

3.1 Model pengajaran berasaskan Penyelesaian Masalah bagi

kajian ini 55

3.2 Rangka Kerja Kajian Keseluruhan 60

3.3 Rangka Kerja Kajian Tahap 1 61

3.4 Rangka Kerja Kajian Rintis 62

3.5 Rangka Kerja Penilaian 63

5.1 Rangka kerja Aplikasi Penyelesaian Masalah dalam Panduan

Pengajaran Operasi Perkhidmatan Makanan 108

xvii

SENARAI LAMPIRAN

LAMPIRAN TAJUK MUKASURAT

A Borang Soal Selidik 128

B Dapatan nilai Alpha kajian rintis 134

C Analisis dapatan kajian 136

1

BAB 1

PENDAHULUAN

1.0 Pengenalan

Perubahan sistem pendidikan di Malaysia pada masa kini telah membawa

satu perubahan besar di dalam kaedah pengajaran guru. Mereka tidak lagi

mengamalkan kaedah tradisional yang lebih berpusatkan guru tetapi

mempelbagaikan cara pengajaran yang lebih berpusatkan pelajar. Senario ini telah

menyebabkan perubahan cara belajar yang lebih baik kepada pelajar. Mereka tidak

lagi dibelenggu cara pemikiran yang lama tetapi kini pembelajaran sedemikian telah

menjana pemikiran pelajar agar lebih kreatif, kritis, analitis, logik dan rasional.

Kaedah pengajaran menggunakan pendekatan Penyelesaian Masalah (PM)

bukanlah merupakan satu pendekatan yang baru, malah ia telah lama digunakan

sama ada di Malaysia atau di luar negara. Kaedah PM merupakan pendekatan yang

kompleks untuk merangsang pembelajaran. Menurut Barrows, (1996), Boud &

Faletti (1991) dan Savery & Duffy (2001), kaedah PM ini telah digunakan sebagai

pendekatan pedagogi bermula dari tahun 1970. Pendekatan ini digunakan secara

meluas bukan sahaja dalam bidang pendidikan tetapi turut digunakan dalam bidang

perubatan, kejururawatan dan pertanian (Kenny, 2005). Tujuan kaedah ini

diperkenalkan adalah untuk menggalakkan pelajar–pelajar melibatkan diri secara

aktif dalam menghadapi situasi sebenar, meminta mereka mengenal pasti masalah

dan mencari maklumat yang diperlukan bagi menyelesaikan masalah tersebut.

2

Lester seorang ahli matematik terkenal dalam tahun 1978 menggambarkan

masalah sebagai suatu situasi apabila seseorang individu atau kumpulan itu

dikehendaki melaksanakan kerja penyelesaiannya. Mereka perlu menentukan strategi

dan kaedah penyelesaian masalah terlebih dahulu sebelum melaksanakan kerja

penyelesaiannya (Sang, 1997). Penyelesaian ditakrifkan sebagai strategi ataupun

proses mental yang memerlukan seseorang berfikir secara kritis dan kreatif bagi

memutuskan cadangan yang terbaik bagi mengatasi kesukaran, halangan atau pun

kekurangan yang dihadapi. Travers et al., (1977) pula menyatakan masalah ialah

soalan yang sukar dan memerlukan kebolehan mensintesiskannya celik akal untuk

menjawabnya. Selain itu, masalah dicirikan sebagai satu situasi apabila seseorang itu

ingin mencari penyelesaiannya. Namun, wujud halangan atau cabaran, maka

penyelesaian tidak dapat diperoleh dengan serta merta (Lesh dan Zawojewski, 1992;

Travers et al., 1977). Manakala Mayer (1985) dalam Uzi Dollah (2006) pula

menyatakan masalah berlaku apabila terdapat halangan antara maklumat yang diberi

dengan matlamat yang ingin dicapai.

Definisi PM menurut Sternberg (1986) dalam Azizi et al., (2005) adalah

penyelesaian masalah hanya berlaku apabila manusia itu diberikan tugasan, soalan

ataupun mencapai matlamat. Menurut Simon (1962) dalam Philips (1997) semua

aktiviti kognitif atau pemikiran pada asasnya ialah penyelesaian masalah. Kaedah

PM ini juga telah ditakrifkan sebagai satu proses kognitif yang berperingkat tinggi

dan memerlukan perubahan serta pengawalan kemahiran-kemahiran yang lebih rutin

atau asas (Goldstein & Levin, 1987). Szetela dan Nicol (1992) dalam Lee (2002)

menyatakan PM sebagai proses menghadapi suatu situasi yang baru, membentuk

perhubungan antara fakta–fakta yang diberi, mengenal pasti tujuan dan meninjau

strategi–strategi yang mungkin untuk mencapai tujuan itu. Mayer (1985) dalam Uzi

Dollah (2006) pula menjelaskan PM adalah proses yang dilakukan oleh pelajar untuk

mencapai matlamat, berdasarkan maklumat yang diberikan dalam sesuatu masalah.

Pelajar harus mampu menterjemahkan dan mengintegrasikan maklumat dalam

masalah tersebut agar masalah dapat difahami. Ia merupakan pemikiran yang

merangsang pembelajaran secara aktif dan dapat menggalakkan pelajar–pelajar

berfikir secara analitis, logik, rasional dan objektif.

3

Terdapat tiga ciri utama di dalam kaedah iaitu keadaan PM matlamat,

keadaan awal dan pelaksana, (Simon 1962; dalam Philips, 1997). Kaedah

penyelesaian masalah yang digunakan di dalam pengajaran dan pembelajaran dalam

sesuatu waktu mata pelajaran biasanya melibatkan beberapa aktiviti seperti

membimbing pelajar–pelajar memahami, mengenal pasti ciri–ciri masalah yang

dikemukakan, mengingati semula pengalaman lalu yang berkaitan untuk

membolehkan mereka menyelesaikan masalah yang diberi, memilih strategi yang

sesuai dan menggunakan kemahiran mereka untuk menjalankan aktiviti penyelesaian

(Sang, 1997).

Kajian lepas menunjukkan pengajaran menggunakan pendekatan PM ini telah

diaplikasikan hampir kepada semua mata pelajaran. Antara kajian PM adalah di

dalam mata pelajaran matematik oleh Anderson (1998) dan Fatimah (1999).

Manakala Sam Chee Hoo (2000) dan Lee Min Fong (2002) telah mengkaji

pendekatan Penyelesaian Masalah dalam Lukisan Kejuruteraan dan Reka cipta.

Proses penyelesaian masalah ini bergantung kepada mata pelajaran yang

diajar. Semasa proses pengajaran dan pembelajaran, pemikiran yang diterapkan

kepada pelajar adalah untuk mencipta perubahan, inovasi dan penyelesaian masalah

(Ainon, 1994). Pelajar diberi suatu masalah dan mereka diminta supaya mereka

cipta pelbagai strategi untuk menyelesaikan masalah tersebut.

Di dalam mata pelajaran reka cipta, terdapat empat peringkat penyelesaian

masalah iaitu mengungkapkan masalah sebenar yang perlu diselesaikan, mengenal

masalah utama dan masalah sampingan, mengenal perbezaan antara masalah dan

tugas, menerbitkan pelbagai cara yang boleh dilakukan untuk menyelesaikan sesuatu

masalah dan memilih cara yang terbaik.

Terdapat empat peringkat proses penyelesaian masalah yang diperkenalkan

dalam mata pelajaran Matematik menerusi Model Polya iaitu memahami soalan

bermasalah, merancang strategi penyelesaian, melaksanakan penyelesaian dan

menyemak masalah serta penyelesaiannya semula.

4

Lester (1978) telah menyarankan enam peringkat penyelesaian masalah yang

dikenali sebagai model Lester iaitu kesedaran masalah, kefahaman masalah, analisis

objektif, perancangan strategi, pelaksanaan strategi dan prosedur serta penilaian

penyelesaian.

Menurut Newell dan Simon (1972) pula langkah–langkah penyelesaian

masalah adalah bermula dengan mengenal pasti masalah, mendefinisikan masalah,

mencari penyelesaian, bertindak dan menilai kejayaan tindakan (Philips,1997).

Manakala menurut Kenny (2005), terdapat tiga pendekatan utama penyelesaian

masalah iaitu berpusatkan pelajar, pembelajaran kendiri dan refleksi.

Kesimpulannya, terdapat lebih daripada satu kaedah penyelesaian masalah

yang boleh digunakan dalam melaksanakan proses pengajaran dan pembelajaran.

Namun begitu, pemilihan kaedah penyelesaian masalah ini perlulah sesuai dengan

mata pelajaran yang akan diajar agar objektif pembelajaran tercapai.

1.2 Latar Belakang Masalah

Menurut sejarah, pendidikan Teknik dan Vokasional ini telah diperkenalkan

di beberapa sekolah di negeri Melayu bersekutu pada tahun 1918. Pada masa

tersebut dikenali sebagai sekolah tukang (Muhd Rashid, 2006). Di Universiti

Teknologi Malaysia (UTM) pendidikan tersebut dikendalikan oleh Jabatan

Pendidikan Teknikal dan Kejuruteraan. Jabatan ini menawarkan pelbagai mata

pelajaran (rujuk Jadual 1.1) di mana kurikulumnya adalah berdasarkan kurikulum

Pendidikan Teknik dan Vokasional.

5

Jadual 1.1: Mata Pelajaran Yang Ditawarkan Oleh Jabatan PTK

Kategori

Mata Pelajaran

Mata Pelajaran Kod Nama Kredit

SPE 1032 Keselamatan Bengkel 2

SPE 1022 Lukisan Kejuruteraan 1 2

SPE 4052 Organisasi Pengurusan Bengkel 2

SPE 2022 Penghantar Pendidikan Teknik & Vokasional 2

SPE 3022 Industri dan PTV 2

SPE 3002 Perdagangan dan Keusahawanan 2

SPE 2062 Pengukuran dan Penilaian dalam PTV 2

SPE 2112 Lukisan Kejuruteraan Berbantu Komputer 2

SPE 4602 Teknologi Pembuatan 2

SPE 4612 Asas Pneumatik dan Hidraulik 2

SPE 1002 Asas Lukisan Kejuruteraan 2

SPE 2032 Asas Reka cipta 3

SPE 2622 Reka bentuk Industri 2

SPA 3003 Latihan Industri (HW) 2

SPM 1002 Teknologi Pengajaran dan Pembelajaran 2

SPM 1012 Telekomunikasi dan Rangkaian 2

SPP 3042 Kaedah Penyelidikan Dalam Pendidikan 2

SPU 4902 Projek Sarjana Muda I 2

SPU 4904 Projek Sarjana Muda II 4

Mata Pelajaran Wajib

/ Teras Fakulti

Jumlah 41

SPL 1302 Asas Perdagangan 2

SPL 1002 Teknologi Kayu 2

SPL 1112 Asas Penyediaan Makanan dan Pemakanan 2

SPL 2412 Asas Pemasaran 2

SPL 1022 Asas Elektrik 2

SPL 1212 Pembiakan dan Pengurusan Tanaman 2

SPL 1122 Pakaian dan Fabrik 2

SPL 3422 Kajian Konsumer dan Amalan 2

SPL 2112 Pengajian Pakaian 2

SPL 3212 Hortikultur Hiasan 2

SPL 2012 Kimpalan dan Fabrikasi Logam 2

Mata pelajaran Teras

Program/

Pengkhususan

SPL 2122 Penyediaan Makanan 2

6

Sumber: Buku Panduan Akademik Fakulti Pendidikan Siri Kemasukan 2007/2008

Mata pelajaran yang ditawarkan oleh Jabatan Pendidikan Teknikal dan

Kejuruteraan ini menggunakan pendekatan kaedah Penyelesaian Masalah sama ada

secara menyeluruh atau tidak. Namun begitu bagi tujuan kajian ini penyelidik akan

memfokuskan kepada kaedah Penyelesaian Masalah di dalam mata pelajaran Operasi

Perkhidmatan Makanan (SPH 5012). Berikut adalah sukatan pelajaran bagi mata

pelajaran Operasi Perkhidmatan Makanan bagi Jabatan Pendidikan Teknikal dan

Kejuruteraan di Universiti Teknologi Malaysia.

Kategori

Mata Pelajaran

Mata Pelajaran Kod Nama Kredit

SPL 3212 Hortikultur Hiasan 2

SPL 2012 Kimpalan dan Fabrikasi Logam 2

SPL 2122 Penyediaan Makanan 2

SPL 2402 Reka bentuk Berbantukan Komputer 2

SPL 1012 Asas Elektrik dan Elektronik 2

SPL 3002 Perkhidmatan Bangunan : Perpaipan 2

Jumlah 30

SOK 3412 Aplikasi Komputer Grafik 2

SPL 4102 Teknologi Pemprosesan Pemakanan I 2

SPL 4402 Asas Pengurusan Inovasi dan Pengeluaran Produk 2

SPL 4403 Reka cipta 2

SPL 4002 Teknologi Automotif 2

SPL 4222 Prinsip Pengeluaran Ternakan 2

SPL 4112 Teknologi Pemprosesan Pemakanan II 2

SPL 4202 Agroteknologi 2

Jumlah 18

Mata Pelajaran Teras

Program /

Pengkhususan

Jumlah Kredit Keseluruhan 101

7

Jadual 1.2: Sukatan Pelajaran Operasi Perkhidmatan Makanan

Sumber: Sukatan Pelajaran Operasi Perkhidmatan Makanan Semester 1 sesi 2006/2007

Secara umumnya, pendekatan PM yang diaplikasikan dalam mata pelajaran

Operasi Perkhidmatan Makanan bermula dengan membahagikan pelajar kepada tiga

Jabatan iaitu Jabatan Pantri, Jabatan Restoran dan Jabatan Dapur. Setiap Jabatan

mempunyai seorang penyelia. Ketiga–tiga Jabatan ini diketuai oleh seorang General

Manager. Setiap Jabatan mempunyai tugas yang berbeza–beza. Tugas–tugas ini

perlu dilakukan secara sistematik dan teratur agar perjalanan pembelajaran dan

pengajaran Operasi Perkhidmatan Makanan berjalan dengan lancar. Mata pelajaran

Operasi Perkhidmatan Makanan amat mementingkan sikap kerjasama di antara ahli

kumpulan sama ada kumpulan besar (di dalam satu kelas) dan kumpulan kecil (di

dalam satu Jabatan).

1.2.1 Jabatan Restoran

Antara tugas-tugas di Jabatan Restoran ini adalah mencari pelanggan,

menghias ruang makan yang bersesuaian dengan tema yang telah dipilih,

Minggu Kandungan / Tema

1 Pengenalan kursus Operasi Perkhidmatan Makanan

2 Tunjuk cara peranggu meja, melayan pelanggan, pengiraan kos dan merancang strategi 3 Operasi Perkhidmatan Makanan bagi Hidangan Barat

4 Operasi Perkhidmatan Makanan bagi Hidangan Melayu

5 Operasi Perkhidmatan Makanan bagi Hidangan Cina

6 Operasi Perkhidmatan Makanan bagi Hidangan India

7 Operasi Perkhidmatan Makanan bagi Hidangan Bufet Continental

8 Operasi Perkhidmatan Makanan bagi Hidangan Barat

9 Projek berkumpulan

10 Operasi Perkhidmatan Makanan bagi Jualan kuih Raya - Pengeluaran



13 Operasi Perkhidmatan Makanan bagi Jualan kuih Raya - Pembungkusan

14 Operasi Perkhidmatan Makanan bagi Jualan kuih Raya - Penghantaran

8

menetapkan peralatan yang perlu digunakan untuk menghidang makanan melalui

perbincangan dengan Jabatan Dapur, menggosok napkin, menyediakan alas meja,

kad menu dan ‘guest comment card’, mengubah bunga, menyusun atur meja,

menyediakan ‘table setting’, sentiasa memberi khidmat layanan yang berkualiti

dengan memastikan keselesaan tetamu yang berkunjung ke premis makanan,

menyajikan makanan dan minuman mengikut peraturan yang betul dan sistematik

serta mengatasi masalah tetamu dan melayani mereka dengan mesra (Kamariah,

2005).

1.2.2 Jabatan Dapur

Staf di Jabatan Dapur ditugaskan untuk membuat senarai bahan yang perlu

dimasak kepada tetamu, mencari resepi masakan mengikut tema yang telah

ditetapkan oleh pensyarah. Di antara menu yang perlu disediakan adalah pembuka

selera, hidangan utama, pencuci mulut dan minuman. Selain itu mereka juga perlu

memasak makanan yang akan dinikmati oleh pelanggan mengikut bilangan

pelanggan, menghias makanan yang telah dimasak, menghidang makanan dan

mengemas semula peralatan memasak yang telah digunakan. Mereka juga sentiasa

bekerjasama dengan kakitangan Jabatan Dapur dan Jabatan Restoran bagi

membincangkan peralatan yang sesuai digunakan di dalam hidangan selari dengan

tema yang telah ditetapkan.

1.2.3 Jabatan Pantri

Tugas utama Jabatan Pantri pula adalah menyediakan peralatan memasak

yang diperlukan untuk Jabatan Dapur dan menyediakan peralatan hidangan seperti

kutleri, pinggan mangkuk dan water goblet, mengeluarkan alatan memasak untuk

hidangan staf, mengeluarkan alatan untuk menghidang, menyediakan sarapan pagi

untuk staf, menyediakan makan tengah hari untuk staf, mencuci peralatan hidangan

9

yang telah digunakan oleh jabatan restoran. Pembersihan keseluruhan kawasan Pantri

seperti menyapu sampah, membersihkan lantai menggunakan air panas, mencuci

longkang dan membuang sampah, memastikan semua kepala gas ditanggalkan

daripada tong gas dan menutup semua suis. Setiap Jabatan ini akan bertukar–tukar

tugas mengikut jadual yang ditetapkan (Sukatan Pelajaran Operasi Perkhidmatan

Makanan Semester 1 sesi 2006/2007).

Di dalam mata pelajaran Operasi Perkhidmatan Makanan, sistem penilaian

yang digunakan ditentukan oleh pelajar, pensyarah dan pelanggan restoran.

Pensyarah menilai pelajar mengikut skema pemarkahan yang ditetapkan. Penilaian

untuk Jabatan Restoran adalah berbeza dengan penilaian untuk Jabatan Dapur dan

Jabatan Pantri. Pelajar–pelajar turut diberi peluang untuk menilai rakan mereka sama

ada menjalankan tugas dengan baik atau sebaliknya kerana orientasi pembelajaran

adalah secara berkumpulan. Ini bertujuan untuk mengelakkan berlakunya

ketidakadilan di dalam pemberian markah kepada setiap pelajar dan menjadikan

penilaian tersebut mempunyai kesahan yang tinggi. Pelanggan restoran pula menilai

melalui ‘guest comment card’ yang telah diberi kepada mereka semasa datang ke

restoran. Di antara perkara–perkara yang dinilai oleh pelanggan adalah tempahan

yang dibuka kepada pelanggan, perkhidmatan yang cekap dan mesra, kedudukan

restoran yang selesa, makanan yang disediakan, cara bayaran yang dikendalikan oleh

pramusaji dan layanan setelah selesai majlis kepada pelanggan. Pelanggan juga

digalakkan memberi cadangan untuk membuat sebarang penambahbaikan tentang

perkhidmatan yang telah diberikan.

Berdasarkan penerangan yang dinyatakan secara umum tentang mata

pelajaran Operasi Perkhidmatan Makanan menunjukkan mata pelajaran ini memberi

penekanan kepada kerja–kerja amali di samping memerlukan pengetahuan yang

mendalam di dalam teori Operasi Perkhidmatan Makanan sebelum melaksanakan

amali. Penggunaan bahan pengajaran dan pembelajaran bagi mata pelajaran ini

sangat penting bagi membantu para pensyarah memahami dengan lebih mendalam

tentang cara pengendalian kelas Operasi Perkhidmatan Makanan. Selain itu

kepentingan bahan bantu mengajar dapat menghasilkan pembelajaran yang bermakna

dan lebih kekal, membantu berlakunya pemindahan pembelajaran kerana konsep–

10

konsep dapat diterapkan dengan lebih jelas lagi. Penggunaan bahan bantu mengajar

sangat berfaedah kepada pelajar–pelajar yang lemah kerana isinya bersifat lebih

konkrit manakala bahan bantu mengajar yang lebih canggih amat mencabar bagi

pelajar–pelajar berpencapaian tinggi. Selain itu, penggunaan bahan bantu mengajar

ini dapat mengelakkan kebosanan semasa proses pengajaran dan pembelajaran. Ia

turut menimbulkan suasana pengajaran yang lebih berkesan serta menyeronokkan di

samping merangsang dan memupuk pemikiran yang analitis, kritis dan kreatif.

Sesuatu konsep dapat dijelaskan dengan lebih cepat melalui penggunaan bahan bantu

mengajar. Terdapat banyak bahan pengajaran dan pembelajaran Operasi

Perkhidmatan Makanan yang boleh diperolehi di pasaran sama ada berbentuk modul

atau bahan bacaan tetapi agak sukar untuk mendapatkan bahan pengajaran yang telah

memenuhi status kesesuaiannya daripada aspek isi kandungannya dan aspek–aspek

penting yang lain yang sepatutnya ada dalam sesebuah bahan pengajaran. Melihat

kepentingan dan faedah penggunaan bahan pengajaran dan pembelajaran ini, satu

Panduan Pengajaran untuk mata pelajaran Operasi Perkhidmatan Makanan perlu

diwujudkan bagi membantu pengajar menyampaikan isi pelajaran dengan lebih

mudah.

1.3 Pernyataan Masalah

Hasil daripada temuduga bersama Pensyarah Operasi Perkhidmatan Makanan

di UTM, penyelidik mendapati bahawa penggunaan bahan bantu mengajar yang

sedia ada seperti penggunaan buku teks, modul pengajaran kendiri, pengajaran

terancang, bahan maujud, carta dan transparensi yang digunakan untuk pengajaran

dan pembelajaran di dalam mata pelajaran Operasi Perkhidmatan Makanan masih

belum mencukupi untuk membantu pengajar menyampaikan isi pelajaran dengan

lebih mudah dan berkesan untuk meningkatkan generik pelajar. Oleh itu kajian ini

bertujuan untuk membangunkan Panduan Pengajaran yang mengaplikasikan

pendekatan Penyelesaian Masalah bagi mata pelajaran Operasi Perkhidmatan

Makanan. Ini untuk memudahkan pengajar menyampaikan isi pelajaran bagi mata

pelajaran Operasi Perkhidmatan Makanan.

11

1.4 Objektif Kajian

Objektif kajian ini adalah untuk :

1. Membina tiga Panduan Pengajaran berdasarkan kaedah Penyelesaian Masalah

bagi mata pelajaran Operasi Perkhidmatan makanan bagi tajuk:

a. Panduan Pengajaran 1: Pengenalan pendekatan Penyelesaian Masalah

dalam mata pelajaran Operasi Perkhidmatan

makanan.

b. Panduan Pengajaran 2: Aplikasi pendekatan Penyelesaian Masalah

dalam pengajaran Hidangan Barat.

c. Panduan Pengajaran 3 : Aplikasi pendekatan Penyelesaian Masalah

dalam pengajaran Hidangan Melayu.

2. Menilai kesesuaian ketiga–tiga Panduan Pengajaran yang telah dibina bagi

kegunaan pengajaran yang mengajar mata pelajaran Operasi Perkhidmatan

makanan.

3. Membandingkan kesesuaian ketiga–tiga Panduan pengajaran yang telah

dibina untuk pengajaran mata pelajaran Operasi Perkhidmatan Makanan

merentas pengalaman mengajar penilai.

1.5 Persoalan Kajian

Persoalan kajian ini adalah merangkumi beberapa aspek seperti berikut:

1. Apakah tiga Panduan Pengajaran yang dibina menggunakan pendekatan

Penyelesaian Masalah?

12

2. Apakah penilaian oleh penilai ke atas ketiga–tiga Panduan Pengajaran yang

dibina sesuai untuk digunakan sebagai bahan pengajaran dan pembelajaran

dalam mata pelajaran Operasi Perkhidmatan Makanan?

3. Apakah terdapat perbezaan dalam penilaian oleh penilai terhadap ketiga–tiga

Panduan Pengajaran yang dibina berdasarkan pengalaman mengajar penilai?

pembinaan dan penilaian panduan pengajaran … · pembinaan dan penilaian panduan pengajaran...

Documents