PEMBINAAN DAN PENILAIAN KESESUAIAN MODUL PENGAJARAN

KENDIRI (MPK) HABA DAN TENAGA BAGI MATA PELAJARAN

FIZIK KBSM TINGKATAN EMPAT

CHONG YEE LING

Laporan projek ini dikemukakan sebagai memenuhi sebahagian

daripada syarat penganugerahan Ijazah Sarjana Muda Sains Dan Komputer

Serta Pendidikan (Fizik)

Fakulti Pendidikan

Universiti Teknologi Malaysia

2004

ii

iii

Untuk ayah, ibu dan adik-adik tersayang

iv

PENGHARGAAN

Dalam usaha untuk membina dan menilai MPK Haba dan Tenaga,

pelbagai pihak telah bersungguh-sungguh menghulurkan bantuan dan tunjuk ajar.

Dengan adanya bantuan pihak yang berkenaan, dapatlah penyelidikan ini

diselesaikan dengan sempurnanya.

Jutaan terima kasih ingin dirakamkan kepada P.M. Dr. Hj Shaharom

Noordin selaku penyelia Projek Sarjana Mudaku. Beliau tidak jemu-jemu

mendidik dan membetulkan kesalahan yang telah saya lakukan sepanjang projek

ini dijalankan. Ketegasan dan keikhlasan beliau tidak akan ku lupakan buat

selama-lamanya.

Ribuan terima kasih juga ingin ditujukan kepada Bahagian Perancangan

dan Penyelidikan Dasar Pendidikan, Kementerian Pendidikan Malaysia, Jabatan

Pendidikan Negeri Johor dan Fakulti Pendidikan atas kebenaran menjalankan

penyelidikan.

Selain itu, setinggi-tinggi penghargaan ingin disampaikan kepada semua

pengetua dan guru Fizik atas kerjasama yang dihulurkan, khasnya sekolah-

sekolah menengah di sekitar daerah Segamat dan Gemas yang terlibat dalam

proses menilai status kesesuaian MPK yang telah dibina ini.

Akhirnya tidak lupa juga merakamkan sekian terima kasih kepada rakan

seperjuangan dan keluarga tersayang yang banyak memberi dorongan serta

perangsang untuk menjayakan projek penyelidikan ini.

v

ABSTRAK

Demi melahirkan generasi pelapis yang berilmu pengetahuan dan

berakhlak mulia, penggunaan bahan yang bermutu amat memainkan peranannya.

Modul Pengajaran Kendiri (MPK) adalah satu alternatif yang dapat dimanfaatkan

oleh pelajar dan guru kerana MPK dibina secara sistematik, teratur dan terancang

supaya memenuhi keperluan setiap pelajar dengan mengambil kira perbezaan

individu. Dalam konteks kajian yang telah dijalankan, tiga MPK Haba dan

Tenaga telah dibina dan dinilai status kesesuaiannya. MPK yang dibina termasuk

MPK 1: Sifat Termometri, MPK 2: Muatan Haba dan MPK 3: Haba Pendam.

MPK ini dibina berdasarkan Model Teras-Cabang (Shaharom, 1994). Alat kajian

yang digunakan ialah set soal selidik iaitu Soal Selidik Kesesuaian Modul

Pengajaran Kendiri (MPK)(Guru)(Shaharom, 1994). Pemboleh ubah bebas yang

digunakan ialah kedudukan sekolah yang dikategorikan sebagai sekolah Bandar

(B) dan sekolah Luar Bandar (LB). Kesesuaian MPK dinilai menerusi dua

peringkat penilaian iaitu kajian rintis dan penilaian formatif. Penilaian formatif

pula melibatkan dua fasa penilaian iaitu seramai empat orang guru Fizik yang

terlibat dalam PFSS manakala 10 orang guru Fizik terlibat dalam PFKK. Kajian

rintis pula melibatkan enam orang guru Fizik. Responden kajian dipilih daripada

guru Fizik yang mengajar di sekolah menengah sekitar daerah Segamat dan

Gemas. Data yang diperolehi dianalisis secara statistik deskriptif dalam bentuk

min, sisihan min, maksimum dan minimum. Hasil kajian menunjukkan bahawa

status kesesuaian MPK yang dibina ialah “Amat Sesuai”. Di samping itu,

terdapat perbezaan status kesesuaian MPK Haba dan Tenaga merentas kedudukan

sekolah dalam kedua-dua fasa penilaian formatif yang dijalankan. Implikasinya,

MPK yang dibina adalah sesuai digunakan dan memenuhi Huraian Sukatan

Pelajaran Fizik KBSM Tingkatan Empat.

vi

Abstract

The use of quality materials plays a very important role in producing the

next generations equipped with knowledge and high morality. Self Instructional

Module (SIM) is an alternative that can be benefited by students and teachers for

SIM is developed systematically, organized and planned to fulfill the needs of

each students while taking into considerations of individual differences. In the

context of the research that was carried out, three SIMs Haba dan Tenaga have

been developed and evaluated of its suitability status. SIMs that were developed

include SIM1: Sifat termometri, SIM2: Muatan Haba and SIM3: Haba Pendam.

These SIMs were developed based on the Teras-Cabang Model (Shaharom,

1994). Instrument of study that was used is questionnaire set which is Soal Selidik

Kesesuaian Modul Penajaran Kendiri (MPK)(Guru)(Shaharom,1994). The school

location was used as independent variable which was categorized as Urban

School (B) and Rural School (LB). The suitability of the SIM is evaluated in two

evaluation phase which are pilot study and formative evaluation. Formative

evaluation includes two evaluation phases which are four Physics teachers

involved in PFSS and 10 Physics teachers involved in PFKK. On the other hand,

pilot study involves six Physics teachers. Study respondents were chosen from

Physics teachers who are teaching in secondary schools around Segamat and

Gemas district. The collected data was analyzed statistically in descriptive form

such as mean, mean differences, minimum and maximum. The result of this study

shows that the suitability status of the developed SIM was “Very Suitable”.

Besides that, there are differences of suitability status in SIM Haba dan Tenaga in

different school locations in both phases of formative evaluations. As an

implication, the developed SIM is suitable to be used and fulfills the Huraian

Sukatan Pelajaran Fizik KBSM Tingkatan Empat.

vii

KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKA SURAT

PENGAKUAN ii

DEDIKASI iii

PENGHARGAAN iv

ABSTRAK v

ABSTRACT vi

KANDUNGAN vii

SENARAI JADUAL xii

SENARAI RAJAH xiii

SENARAI SINGKATAN/ SIMBOL xiv

SENARAI LAMPIRAN xv

BAB I PENGENALAN 1

1.0 Pendahuluan 1

1.1 Latar Belakang Masalah 4

1.1.1 Penterjemahan Bahasa

Asing 4

1.1.2 Kurang Bahan Bacaan

Dalam Bahasa Melayu 6

1.1.3 Teks Yang Kurang

Menekankan Penglibatan

Pelajar 7

viii

1.1.3 Ketiadaan Objektif Bagi

Buku Teks Dan Buku

Rujukan 9

1.1.5 Gambarajah Yang Kurang

Menekankan Penglibatan

Pelajar 10

1.1.6 Soalan Di Akhir Bab Yang

Kurang Menekankan

Penglibatan Pelajar 11

1.1.7 Ringkasan Bab Yang

Kurang Menekankan

Penglibatan Pelajar 13

1.1.8 Aktiviti Yang Kurang

Menekankan Penglibatan

Pelajar 14

1.2 Pernyataan Masalah 15

1.3 Objektif Kajian 15

1.4 Persoalan Kajian 16

1.5 Rangka Kerja Konsep 16

1.6 Kepentingan Kajian Kepada 17

1.6.1 Pelajar 18

1.6.2 Guru 19

1.6.3 Institusi Pendidikan Guru 20

1.6.4 Institusi Pengajian Tinggi 21

1.6.5 Pusat Perkembangan

Kurikulum 22

1.7 Skop Kajian 22

1.8 Takrifan Istilah 23

1.9 Ringkasan 25

ix

BAB II SOROTAN PENULISAN 27

2.0 Pendahuluan 27

2.1 Model-model Modul Pengajaran

Kendiri (MPK) 28

2.1.1 Model Burns (1972) 28

2.1.2 Model Klingstedt (1972) 30

2.1.3 Model Eijl (1976) 32

2.1.4 Model De Vito (1976) 32

2.1.5 Model Meyer (1984) 34

2.1.6 Model Teras-Cabang

(Shaharom, 1994) 36

2.1.6.1 Bahagian Teras 38

2.1.6.2 Bahagian Cabang 40

2.2 Rasional Penggunaan Model

Teras-Cabang (Shaharom, 1994) 42

2.3 Penilaian Formatif 45

2.3.1 Penilaian Formatif Satu

Dengan Satu

(On-to-one Evaluation) 46

2.3.2 Penilaian Formatif

Kelompok Kecil

(Small Group Evaluation) 47

2.3.3 Ujian Lapangan (Field Trial) 48

2.4 Strategi Pembelajaran Penguasaan

(Mastery Learning – ML) 48

2.5 Kajian-kajian Yang Berkaitan

Dengan Pembinaan Dan Penilaian

MPK Dalam Bidang Fizik 51

2.5.1 Di Dalam Negara 52

2.5.2 Di Luar Negara 58

2.6 Kajian-kajian Yang Berkaitan Dengan

Pembinaan Dan Penilaian MPK Dalam

Bidang-bidang Lain Di Dalam Negara 61

x

2.7 Ringkasan 64

BAB III PENGKAEDAHAN KAJIAN 65

3.0 Pendahuluan 65

3.1 Reka Bentuk Kajian 65

3.2 Tajuk-tajuk Modul Pengajaran

Kendiri (MPK) 66

3.3 Responden Kajian 67

3.4 Alat Kajian 67

3.5 Tatacara Kajian 68

3.5.1 Kajian Tahap Satu:

Pembinaan MPK 70

3.5.2 Kajian Tahap Dua: Kajian

Rintis Dan Penilaian

Formatif 72

3.5.2.1 Kajian Rintis 72

2.5.2.2 PFSS 73

3.5.2.3 PFKK 73

3.5.3 Kajian Tahap Tiga: Analisis

Data Dan Maklumat 75

3.6 Andaian Kajian 77

3.7 Batasan kajian 78

3.8 Ringkasan 79

BAB IV KEPUTUSAN KAJIAN 80

4.0 Pendahuluan 80

4.1 Kajian Rintis 81

4.2 Penilaian Formatif Terhadap

Kesesuaian MPK Oleh Guru Fizik 82

4.2.1 Persoalan Kajian Satu 82

xi

4.2.2 Persoalan Kajian Dua 84

4.3 Penilaian Formatif Merentas

Kedudukan Sekolah 85

4.3.1 Persoalan Kajian Tiga 86

4.3.2 Persoalan Kajian Empat 88

4.4 Ringkasan 90

BAB V PERBINCANGAN, KESIMPULAN DAN

CADANGAN 92

5.0 Pendahuluan 92

5.1 Ringkasan Dan Perbincangan 93

5.2 Kesimpulan 98

5.3 Implikasi 99

5.3.1 Pelajar 99

5.3.2 Guru 101

5.3.3 Institusi Pendidikan 103

5.3.4 Penggubal Kurikulum 104

5.4 Cadangan 105

5.5 Cadangan Penyelidikan Masa

Hadapan 106

5.6 Ringkasan 108

RUJUKAN 109

LAMPIRAN

Lampiran A – H 118-135

xii

SENARAI JADUAL

NO. JADUAL TAJUK MUKA SURAT

2.1 Perbandingan Model-model MPK 44

4.1 PFSS Oleh Guru Fizik Terhadap Kesesuaian

MPK 83

4.2 Kesimpulan Hasil PFSS Terhadap Kesesuaian

MPK 83

4.3 PFKK Oleh Guru Fizik Terhadap Kesesuian MPK 84

4.4 Kesimpulan Hasil PFKK Terhadap Kesesuaian

MPK 84

4.5 PFSS Oleh Guru Fizik Merentas Kedudukan

Sekolah 87

4.6 Kesimpulan Hasil PFSS Oleh Guru Fizik Merentas

Kedudukan Sekolah 87

4.7 PFKK Oleh Guru Merentas Kedudukan Sekolah 89

4.8 Kesimpulan Hasil PFKK Oleh Guru Fizik

Merentas Kedudukan Sekolah 89

5.1 Analisis PFSS dan PFKK Merentas Pemboleh

Ubah Bebas Bagi Mata Pelajaran Fizik 95

xiii

SENARAI RAJAH

NO. RAJAH TAJUK MUKA SURAT

1.1 Rangka Kerja Konsep Kajian 17

2.1 Model Teras-Cabang

(Sumber: Shaharom, 1994) 37

2.2 Model Pembelajaran Penguasaan

(Sumber: Pusat Perkembangan Kurikulum, 2001) 49

3.1 Rangka Kerja Kajian Keseluruhan

(Ubahsuai: Abdul Razak, 1999) 69

3.2 Rangka Kerja Tahap Satu

(Ubahsuai: Salohi, 1999) 70

3.3 Rangka Kerja Kajian Pembinaan MPK

(Ubahsuai: Shaharom, 1994) 71

3.4 Rangka Kerja Kajian Rintis

(Ubahsuai: Abdul Razak, 1999) 72

3.5 Rangka Kerja Penilaian Formatif

(Ubahsuai: Abdul Razak, 1999) 74

xiv

SENARAI SIMBOL / SINGKATAN

n - Bilangan markat

& - Dan

∑ - Jumlah

x - Min atau purata

xi - Setiap markat subjek

+ - Tambah atau campur

= - Bersamaan

ALP - Agensi Latihan Perguruan

AS - Amat Sesuai

B - Bandar

FPK - Falsafah Pendidikan Kebangsaan

HSP - Huraian Sukatan Pelajaran

IM - Instructional Module

JPK - Jadual Pemeringkatan Kesesuaian MPK (Guru)

KBKK - Kemahiran Berfikir Kreatif Dan Kritis

KBSM - Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah

KPM - Kementerian Pendidikan Malaysia

LB - Luar Bandar

MPK - Modul Pengajaran Kendiri

PB - Pengajaran Bermodul

P&P - Pengajaran Dan Pembelajaran

PFKK - Penilaian Formatif Kelompok Kecil

PFSS - Penilaian Formatif Satu Dengan Satu

PPK - Pusat Perkembangan Kurikulum

S - Sesuai

xv

SENARAI LAMPIRAN

LAMPIRAN TAJUK MUKA SURAT

A Borang Pengesahan Pakar Bidang 118

B Borang Pengesahan Modul Pengajaran

Kendiri (MPK) 119

C Soal Selidik Kesesuaian Modul Pengajaran

Kendiri (MPK)(Guru) 121

D Jadual Pemeringkatan Kesesuaian (JPK)

MPK Untuk Guru 127

E Surat Kebenaran Daripada Fakulti Pendidikan 128

F Surat Kebenaran Daripada Jabatan Pendidikan

Negeri Johor 129

G Surat Kebenaran Daripada Kementerian

Pendidikan Malaysia 130

H Huraian Sukatan Pelajaran Fizik Tingkatan

Empat KBSM 2001 132

1

BAB I

PENGENALAN

1.0 Pendahuluan

Sejajar dengan era modenisasi dan ledakan teknologi maklumat, negara

kita Malaysia juga bergiat mengorak langkah untuk memajukan diri agar tidak

ketinggalan dalam arus globalisasi. Negara kita ingin berdiri sama tinggi dan

duduk sama rendah dengan negara maju yang lain serta ingin memartabatkan

nama negara Malaysia di arena antarabangsa. Dalam pada itu, Y.A.B. Dato Seri

Dr. Mahathir bin Mohamad selaku Perdana Menteri telah menggariskan Wawasan

2020 yang mengandungi sembilan cabaran sebagai asas bagi negara kita untuk

mencapai status sebagai negara yang maju.

Dalam cabaran keenam bagi Wawasan 2020, iaitu mewujudkan masyarakat

yang saintifik dan progresif serta menyumbang kepada pembentukan peradaban

sains dan teknologi pada masa hadapan, jadi setiap warganegara Malaysia harus

berganding bahu untuk menyahut cabaran tersebut supaya melahirkan masyarakat

yang inovatif dan memandang jauh ke hadapan. Kita ingin mewujudkan

masyarakat yang bukan sahaja menjadi pengguna teknologi tetapi juga memberi

sumbangan kepada kemajuan teknologi masa depan. Lantaran itu sistem

pendidikan di Malaysia sekarang ini tidak harus hanya menekankan kepada 3M

2

(membaca, menulis, mengira) sahaja tetapi juga menekankan kemahiran berfikir,

kemahiran saintifik dan kemahiran teknologi (Som & Mohd Dahalan, 2002).

Guru adalah agen kepada keberkesanan pendidikan. Sebaik manapun suatu

sistem pendidikan tetapi tanpa agen yang melaksanakan dengan berkesan akan

membantutkan matlamat yang hendak dicapai. Selain ada tenaga pengajar yang

berkesan, juga perlu bahan yang bersesuaian dan bermanfaat supaya dapat

menghasilkan pembelajaran yang berkesan. Bahan yang dikategorikan sebagai

baik terdiri daripada persepaduan yang berlandaskan teori pengajaran,

pembelajaran dan penilaian yang kukuh dan dinamik (Adnan, 1993).

Bahan pengajaran yang berkesan seharusnya melibatkan pelajar secara aktif

supaya dapat merangsang pemikiran pelajar supaya berfikir secara kreatif dan kritis

serta bukan sekadar baca dan hafal sahaja yang tanpa melibatkan perkembangan

minda. Bahan pengajaran yang berkesan juga harus memenuhi faktor perbezaan

individu seperti kemampuan intelek, latar belakang akademik dan perbezaan dari

segi gaya dan cara pembelajaran (Meyer, 1988). Pelajar berbeza dari segi kognitif,

afektif, sosial dan psikomotor. Bagi memenuhi keperluan semua pelajar supaya

meningkatkan keberkesanan pengajaran dan pembelajaran (P&P), Modul

Pengajaran Kendiri (MPK) merupakan satu alternatif yang baik kerana faktor

perbezaan individu merupakan salah satu faktor yang dipertimbangkan semasa

pembinaan sesuatu MPK.

Disebabkan terdapat perbezaan aras kognitif bagi setiap pelajar, maka MPK

turut menyediakan kemudahan supaya setiap pelajar boleh belajar sendiri mengikut

kemampuan dan kebolehan sendiri serta boleh mengulangi bahagian-bahagian yang

ingin diperkukuhkan.

Menurut Meyer (1988:23);

“Self-instructional modules allow the rate of learning to be adjusted to suit

the needs of each individual student. The slow learner is able to repeat any part

of the package which was found difficult. Fast learners can move more quickly

provided they can demonstrate achievement of the objectives set for that module.

3

In many cases students using modules can work alone and this frees them from

keeping to the average pace of a group.”

Dalam pengajaran bermodul (PB), pelajar juga berpeluang memilih media

yang sesuai untuk memudahkan dan mempercepatkan pemahaman. Media boleh

berupa bahan bercetak, bahan bukan bercetak atau gabungan kedua-duanya

(Shaharom, 1994). Biasanya gabungan beberapa media adalah lebih

menyeronokkan dan dapat menarik perhatian pelajar untuk mempelajari sesuatu

topik itu. Media-media tersebut membolehkan pelajar belajar dengan gabungan

pelbagai deria seperti mata, telinga, hidung, sentuhan dan sebagainya. Ini dapat

mengukuhkan ingatan pelajar serta mewujudkan suasana P&P yang lebih ceria

dan merangsang penggunaan pelbagai deria. Ini adalah berbeza dengan cara P&P

tradisional yang kurang menyeronokkan dan membosankan.

Dalam MPK juga menyediakan soalan-soalan pengukuhan dan pengayaan

yang mencabar minda serta daya pemikiran pelajar. Pelajar boleh mencuba soalan

tersebut dan menguji tahap penguasaan terhadap tajuk tersebut. Dari situ, pelajar

dapat mengetahui kelemahan dan kelebihan sendiri serta dapat membuat

pengukuhan yang sewajarnya. Menurut Adnan (1993), pembelajaran yang sebenar

hanya berlaku sekiranya pelajar bergiat mencari jawapan soalan dengan sendiri dan

mengusulkan bagaimana mencari jawapan itu. Jadi selain soalan pemulihan dan

pengayaan, juga terdapat soalan-soalan yang mencabar minda pelajar untuk mencari

dan mengumpul maklumat untuk mendapatkan jawapan. Medan pencarian ilmu

bagi pelajar sekarang bukan lagi hanya terhad dalam bilik darjah malah melibatkan

aktiviti luar bilik darjah. Dengan cara sedemikian, pelajar akan terdedah kepada

perkembangan dunia luar. Ini bukan sahaja dapat meluaskan ilmu pengetahuan

pelajar malahan dapat melahirkan pelajar yang berfikiran kritis dan kreatif.

Jadi, sebagai generasi wawasan, pelajar seharusnya mempunyai motivasi

untuk mencari jawapan dan mempraktikkan ilmu yang dipelajari dalam kehidupan

seharian agar dapat meningkatkan mutu pendidikan dan membawakan manfaat

kepada diri, bangsa dan negara. Ini akan membimbing negara kita melangkah satu

langkah ke arah mencapai Wawasan 2020.

4

1.1 Latar Belakang Masalah

Terdapat pelbagai jenis buku rujukan Fizik yang terdapat di pasaran untuk

pilihan pelajar. Namun begitu, adakah buku-buku rujukan tersebut memenuhi

keperluan pelajar? Menurut kajian, kebanyakan penerbit hanyalah mengutamakan

keuntungan komersial sehingga lalai terhadap mutu bahan bacaan yang diterbitkan.

Berikut dipaparkan beberapa isu tentang bahan-bahan bacaan tersebut serta

implikasinya terhadap proses P&P pelajar. Masalah-masalah tersebut telah

menimbulkan reformasi kepada pendidikan sehingga munculnya MPK yang dibina

secara sistematik, teratur dan terancang supaya dapat memenuhi keperluan setiap

pelajar dengan mengambil kira faktor perbezaan antara individu (Shaharom, 1994).

Antara masalah-masalah yang diutarakan adalah seperti berikut:

1.1.1 Penterjemahan Bahasa Asing

Bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi negara Malaysia ialah Bahasa

Melayu seperti yang diperuntukkan dalam Perlembagaan Negara Malaysia.

Bahasa Melayu sedang mengalami perkembangan pesat sebagai bahasa pengantar

pengajaran, bahasa untuk berkomunikasi dalam bidang sosial dan iktisas.

Negara kita dipengaruhi oleh sistem pendidikan British, jadi kebanyakan

buku-buku teks dan bahan-bahan bacaan dalam bidang sains dan teknologi perlu

diterjemah daripada bahasa Inggeris (Siow, 1976). Namun begitu, Bahasa Melayu

merupakan bahasa tradisional dan mengalami masalah kekurangan istilah dalam

bidang sains. Lantaran usaha untuk mengumpul dan mencipta istilah-istilah dalam

bidang sains perlu dipergiatkan sejajar dengan perkembangan sains dan teknologi.

5

Dalam usaha untuk memperbanyakkan istilah dalam bidang sains, kaedah

penterjemahan bahasa asing digunakan. Menurut Molly (1982: 60);

“…many of such terms are coined using European root-words, some of

which have resulted in confusion among both teachers and pupils for the concepts

which the word represent may not easily understood.”

Terdapat keadaan ketidakselanjaran dalam penterjemahan bagi sesetengah

perkataan sains dan matematik. Contohnya perkataan “oksida” dan “oksid” untuk

“oxide”, perkataan “saitoplasma” dan “sitoplasma” untuk “cytoplasm”, perkataan

“kosinus” dan “kosine” untuk “cosine”, perkataan “purata” dan “hitung panjang”

untuk “average” ( Molly, 1982). Ini telah membantutkan perkembangan pemikiran

saintifik pelajar dan telah mengelirukan cara pemikiran pelajar.

Penterjemahan bahan bacaan daripada Bahasa Inggeris kepada Bahasa

Melayu memerlukan penguasaan kedua-dua bahasa yang baik dan juga mempunyai

pengetahuan yang mendalam tentang maksud isi kandungan perenggan atau ayat

tersebut. Sekiranya syarat ini tidak dipenuhi, penterjemah hanyalah membuat

penterjemahan secara perkataan-demi-perkataan yang tidak memberi sebarang

makna. Ayat tersebut mungkin mempunyai bahasa yang baik tetapi mengandungi

konsep yang salah. Masalah ini timbul kerana susah untuk mendapatkan seorang

yang cekap dalam Bahasa Melayu serta mempunyai pengetahuan yang mendalam

dalam bidang sains (Siow, 1976).

Dalam konteks ini, usaha untuk meningkatkan mutu penterjemahan harus

dipertingkatkan dan harus mempunyai keseragaman dalam penggunaan istilah agar

tidak menimbulkan kekeliruan dan keraguan. Pihak-pihak yang berkaitan harus

memastikan penggunaan sesuatu istilah itu adalah sesuai dan melingkupi maksud

yang ingin disampaikan. Bahasa merupakan bahan pengantaraan yang digunakan

untuk menyampaikan sesuatu maklumat serta menyalurkan sesuatu konsep supaya

pembaca dapat memahami dan menghayati ilmu pengetahuan tersebut. Sekiranya

terdapat kesangsian dalam penggunaan istilah untuk menyampaikan sesuatu

maklumat, bagaimanakah pelajar dapat menghayati maksud sebenar ilmu tersebut

serta mempraktikkannya? Secara langsung, fenomena ini akan merupakan batu

6

penghalang untuk melahirkan pelajar yang berilmu pengetahuan, berfikiran

kreatif dan kritis.

1.1.2 Kurang Bahan Bacaan Dalam Bahasa Melayu

Di pasaran kurang terdapat bahan bacaan bagi bidang sains dalam bentuk

Bahasa Melayu. Sumber asal kebanyakan bahan ilmiah, jurnal, kajian dan

sebagainya adalah dalam bentuk Bahasa Inggeris. Ini menyebabkan pelajar

menghadapai masalah untuk mendapatkan bahan bacaan tambahan bagi bidang

sains dalam bentuk Bahasa Melayu. Lantas, tabiat membaca di kalangan pelajar

menjadi rendah.

Gaya pembelajaran pelajar yang sedang berada di bangku sekolah lebih

berorientasikan pembacaan buku teks dan buku rujukan yang diterbit berdasarkan

sukatan pelajaran. Lantas ini tidak menggalakkan perkembangan minda pelajar

kerana pelajar tidak mengikuti perkembangan semasa dalam bidang sains dan

teknologi. Pelajar hanyalah seperti katak di bawah tempurung yang lambat laun

akan ketinggalan dalam arus modenisasi. Ini adalah bercanggah dengan Falsafah

Pendidikan Kebangsaan (FPK) yang ingin mewujudkan insan yang seimbang dan

harmonis dari segi jasmani, emosi, rohani dan intelek.

Di Malaysia, bahasa rasmi dan bahasa kebangsaan adalah Bahasa Melayu.

Jadi, bahan bacaan dalam Bahasa Melayu harus diperbanyakkan menerusi usaha

penterjemahan. Pihak kerajaan turut perlu menggalakkan dan merangsang

penghasilan bahan bacaan dalam Bahasa Melayu menerusi usaha penyelidikan,

kajian dan sebagainya. Cara ini bukan sahaja dapat memperkayakan bahan bacaan

dalam Bahasa Melayu malah dapat menggalakkan perkembangan ilmu

pengetahuan serta kemahiran berfikir di kalangan rakyat Malaysia bagi

menghasilkan bahan bacaan yang bermutu.

7

1.1.3 Teks Yang Kurang Menekankan Penglibatan Pelajar

Sesuatu teks boleh dikategorikan sebagai baik sekiranya ia menekankan

penglibatan pelajar secara aktif serta melibatkan penggunaan kemahiran saintifik

pelajar. Teks yang bermutu bukan hanya berperanan sebagai kenyataan yang

menyampaikan atau mempersembahkan data malahan harus melibatkan pelajar

untuk mengumpul data, menganalisis data dan seterusnya membuat kesimpulan

daripadanya (Romey, 1968).

Menurut Hanafi (2002: 1);

“Kebanyakan bahan bacaan pelajar di pasaran lebih mementingkan aspek

fakta pengetahuan dan isinya kurang dikaitkan dengan aspek-aspek kognitif yang

perlu dihubungkaitkan dengan apklikasinya, nilai dan norma kehidupan masyarakat

persekitaran tempatan dan negara.”

Cara pembelajaran sedemikian adalah secara pasif kerana pelajar hanya

menghafal sesuatu konsep tersebut dan mengeluarkannya semula dari ingatan

semasa menduduki peperiksaan. Secara tidak langsung, fenomena ini akan

menghasilkan “ulat buku” yang hanya tahu teori dan tidak tahu secara praktikalnya.

Dalam proses P&P, pelajar harus mengambil bahagian secara aktif untuk

mengaitkan sesuatu ilmu yang dipelajari dengan kehidupan seharian. Ini dapat

memperkembangkan minda pelajar dan menekankan kemahiran berfikir dan

kemahiran saintifik pelajar. Namun begitu, masalah yang dipersoalkan ialah,

adakah buku-buku teks yang terdapat di pasaran menekankan kemahiran tersebut?

Bagi menghasilkan buku yang bermutu dan menggalakkan kemahiran

berfikir, para penerbit seharusnya menerbitkan buku berdasarkan buku Penghayatan

Kurikulum Sains KBSM yang diterbitkan oleh Pusat Perkembangan Kurikulum

(PPK) iaitu bahagian Penekanan Dalam Kurikulum Sains Yang Disemak Semula.

Kurikulum sains yang disemak semula mementingkan pembelajaran berfikir

melalui pendekatan inkuiri iaitu integrasi pemerolehan pengetahuan dan

penguasaan serta penerapan sikap saintifik dan nilai murni dalam proses

pembelajaran (PPK, 2001).

8

Daripada kajian yang dilakukan oleh Noor Zalina (2001) dan Fikriah (1995),

didapati indeks penglibatan pelajar untuk teks (It) dalam buku Kurikulum

Bersepadu Sekolah Menengah Fizik Tingkatan 5 (Lim dan Chia,1992) ialah 0.10.

Ini menunjukkan bahawa buku ini adalah bersifat autoritarian (Romey, 1968).

Menurut kajian oleh Wong (2000) terhadap buku Sukses Lengkap Terkini SPM

Fizik Tingkatan 4 dan 5 (Yap, 1997), It bernilai 0.16. Menurut laporan yang dibuat

oleh Mat Kamil (2000), It ialah 0.06 bagi buku Nota Komprehensif SPM Fizik

(Christine Chen, 1999). Menurut Ahmad (2000), It bernilai sifar bagi kajian yang

dilakukan ke atas buku Siri Peneguhan Cekap KBSM Fizik Tingkatan 4

(Chew,1992).

Daripada data-data yang dipamerkan di atas, didapati indeks penglibatan

pelajar untuk teks dalam semua kes adalah kurang daripada 1.00 dan ini

menunjukkan bahawa cara pembelajaran pelajar lebih cenderung kepada hafalan

dan takrifan sahaja tanpa melibatkan kemahiran berfikir (Romey, 1968). Ini

merupakan satu fenomena yang membimbangkan kerana pelajar tidak dapat

mempraktikkan ilmu yang dipelajari dalam kehidupan. Pelajar juga tidak berupaya

untuk memilih pengetahuan yang sesuai untuk dipadankan dengan situasi untuk

mencari jalan penyelesaian yang bersesuaian. Minda pelajar tidak diterokai.

Fenomena ini akan menyebabkan hasrat negara kita untuk mencapai Wawasan

2020 tergendala.

Implikasinya, terlalu banyak kepentingan atau tumpuan diberi kepada isi

pelajaran dan peperiksaan serta tidak memberi perhatian kepada pembelajaran

yang memberi tumpuan kepada penggunaan pengetahuan secara semulajadi (Lim,

1976).

9

1.1.4 Ketiadaan Objektif Bagi Buku Teks dan Buku Rujukan

Objektif adalah penting dalam proses P&P kerana pada akhir P&P kita akan

bertanya kepada diri kita, apa yang telah kita perolehi? Adakah matlamat kita

tercapai? Semua ini terangkum dalam objektif. Objektif memainkan peranan yang

penting dalam membuat perancangan dan merupakan garis panduan bagi kita untuk

menilai keberkesanan proses P&P. Objektif akan memberikan arah dan fokus yang

perlu diberi perhatian. Jadi penghasilan bahan P&P harus tahu arah yang hendak

dituju sebelum aktiviti mereka bentuk dimulakan supaya setiap media dan aktiviti

yang disediakan memenuhi keperluan objektif pembelajaran (Shaharom, 1994).

Namun begitu daripada kajian yang dijalankan, didapati kebanyakan buku

teks dan buku rujukan tidak memuatkan objektif. Menurut kajian yang dilakukan

oleh Rosliza (2001) terhadap buku Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah Fizik

Tingkatan 5 (Chong dan Loh, 2000), didapati objektif pembelajaran tidak

disediakan. Menurut kajian oleh Wong (2000) terhadap buku Sukses Lengkap

Terkini SPM Fizik Tingkatan 4 dan 5 (Yap, 1997), objektif juga tidak disenaraikan.

Selain itu, menurut laporan yang dibuat oleh Ahmad (2000), buku Siri Pengukuhan

Cekap KBSM Fizik Tingkatan 4 (Chew,1992) juga tidak disediakan objektif.

Keadaan yang sama dijumpai oleh Norhafiza (2002) dalam buku Fokus Indigo

SPM Fizik (Lim, Chia dan Poh, 2001).

Objektif dapat membimbing proses pembelajaran pelajar kerana pelajar

dapat mengetahui apa yang perlu dipelajari lantas mereka akan menumpukan

perhatian terhadap pengajaran guru. Pelajar boleh menggunakan objektif untuk

menghasilkan pembelajaran yang lebih cepat dan efisien (Yelon, 1992). Tanpa

objektif, ternyatalah bahan bacaan tersebut ada kelemahan dan kurang sesuai

digunakan untuk menghasilkan P&P yang berkesan.

10

1.1.5 Gambarajah Yang Kurang Melibatkan Pelajar

Biasanya gambarajah yang dimuatkan dalam bahan bacaan adalah bertujuan

untuk memberikan maklumat dan mengukuhkan ingatan pelajar terhadap tajuk

tersebut. Namun begitu, sesuatu gambarajah itu boleh dikategorikan sebagai

bermutu sekiranya ia memerlukan pelajar melakukan sesuatu aktiviti atau

menggunakan data (Romey, 1968). Gambarajah juga bertujuan untuk memberi

gambaran yang lebih menyeluruh dan konkrit agar pelajar boleh membayangkan

sesuatu keadaan yang sebenar.

Kajian yang dilakukan oleh Norhafiza (2002) terhadap buku Fokus Indigo

SPM Fizik (Lim, Chia dan Poh, 2001) didapati bahawa indeks penglibatan pelajar

dalam gambarajah (Ig) ialah 0.50 iaitu bersifat autoritarian dan kurang mencabar

(Romey, 1968). Menurut kajian Wong (2000) terhadap buku Sukses Lengkap

Terkini SPM Fizik Tingkatan 4 dan 5 (Yap, 1997), Ig ialah 0.25. Nilai ini adalah

sama dengan keputusan kajian yang dilakukan oleh Ahmad (2000) terhadap buku

Siri Pengukuhan Cekap KBSM Fizik Tingkatan 4 (Chew, 1992). Menurut Phang

(2002), Ig adalah bernilai 0.49 bagi buku Siri Sumber Dan Rujukan KBSM Fizik

Tingkatan 4 (Poh, 2002).

Nilai-nilai yang dipaparkan ini menunjukkan bahawa gambarajah yang

dimuatkan dalam buku-buku tersebut kurang memberi rangsangan kepada pelajar

untuk berfikir dan menganalisis data daripada gambarajah. Gambarajah tersebut

lebih berperanan untuk tujuan penerangan (Romey, 1968).

Menurut Jamalludin & Zaidatun (2000: 38);

“Grafik seperti lukisan, gambar foto atau carta amat membantu dalam

menyampaikan sesuatu maklumat dengan lebih berkesan. Visualisasi merupakan

antara proses yang penting dalam komunikasi maklumat dan grafik boleh

digunakan untuk tujuan ini bagi meningkatkan penekanan terhadap sesuatu

maklumat. Ia juga berperanan bagi menarik perhatian pengguna, mengilustrasikan

sesebuah konsep dan juga bertindak sebagai latar belakang bagi sesuatu konsep.”

11

Gambarajah yang melibatkan aktiviti pelajar akan meningkatkan

keberkesanan proses P&P kerana pelajar dapat menggunakan minda untuk berfikir

dan mengaitkan situasi dengan konsep untuk mencari jalan penyelesaian yang

terbaik. Selain itu, pelajar juga perlu mengumpul maklumat dan pengalaman

daripada gambarajah yang diberikan untuk mendapatkan jawapannya. Pelajar akan

berasa puas hati dan seronok apabila berjaya mencari jalan penyelesaiannya.

Secara tidak langsung, ini merupakan satu motivasi kepada pelajar untuk terus

berusaha untuk mencuba soalan yang seterusnya.

1.1.6 Soalan Di Akhir Bab Yang Kurang Menekankan Penglibatan Pelajar

Soalan boleh dikelompokkan kepada salah satu kategori berikut (Romey,

1968):

(a) jawapannya boleh diperolehi terus daripada teks

(b) takrifan

(c) soalan yang memerlukan pelajar mengaplikasi pembelajarannya

daripada bab berkenaan ke situasi baharu

(d) soalan yang memerlukan pelajar menyelesaikan masalah

Menurut kajian yang dilakukan oleh Hanafi (2003) terhadap buku Fizik

Tingkatan 4 (Poh dan Sabtu, 2001), indeks penglibatan pelajar untuk soalan (Is)

ialah 5.48. Nilai ini adalah lebih besar daripada 1.50 dan ini menunjukkan bahawa

soalan-soalan yang dikemukakan pada keseluruhannya tanpa isi kandungan, tidak

mempunyai maklumat atau data yang mencukupi untuk membolehkan pelajar

bekerja dengan lebih berkesan (Romey, 1968).

Menurut kajian oleh Phang (2002) terhadap buku Siri Sumber Dan Rujukan

KBSM Fizik Tingkatan 4 (Poh, 2002), Is bernilai 2.41. Ini bermaksud soalan yang

disediakan terlalu banyak dan memerlukan pelajar mengaplikasikan pembelajaran

kepada situasi baru dan penyelesaian masalah mungkin boleh melemahkan

12

semangat pelajar. Buku-buku seperti Siri Pengukuhan Cekap KBSM Fizik

Tingkatan 4 (Chew,1992) dan buku Nota Komprehensif SPM Fizik (Christine

Chen, 1999) juga mengalami masalah yang sama iaitu Is adalah masing-masing

bernilai 2.27 dan 1.59. Kajian ini masing-masing dilakukan oleh Ahmad (2000)

dan Mat Kamil (2000).

Menurut kajian yang dilakukan oleh Norhafiza (2002) terhadap buku Fokus

Indigo SPM Fizik (Lim, Chia dan Poh, 2001), Is bernilai 2.10. Nilai ini lebih besar

daripada 1.50 dan ini menunjukkan soalan yang diberikan tidak membolehkan

pelajar bekerja dengan berkesan. Soalan berbentuk objektif dalam buku tersebut

lebih cenderung kepada pengiraan penyelesaian masalah tetapi maklumat yang

diberikan tidak mencukupi untuk membolehkan pelajar menyelesaikan masalah

dengan lebih berkesan. Manakala bagi soalan berbentuk esei pula lebih kepada

jenis takrifan dan jawapannya boleh diperolehi terus daripada buku (Romey, 1968).

Soalan-soalan yang bermutu seharusnya dibina berdasarkan Taksonomi

Bloom iaitu meliputi aras pengetahuan, kefahaman, aplikasi, analisis, sintesis dan

penilaian yang disusun dengan aras yang semakin meningkat (Bloom, Hastings

dan Madaus, 1971). Soalan-soalan yang melibatkan analisis, sintesis dan penilaian

merupakan soalan aras tinggi yang dapat merangsang pemikiran pelajar. Pelajar

harus diberi latihan, tugasan dan ujian yang mencerminkan bukan sahaja

kebolehan kefahaman, tetapi juga aplikasi, analisis dan penilaian. Kebolehan-

kebolehan di peringkat kognitif yang lebih tinggi adalah lebih kekal, lebih

bermakna dan lebih bermanfaat (Sharifah, 1986).

13

1.1.7 Ringkasan Bab Yang Kurang Menekankan Penglibatan Pelajar

Ringkasan bab boleh dikelompokkan kepada kategori berikut (Romey,

1968):

(a) mengulangi kesimpulan bab

(b) mengemukakan soalan-soalan baru di mana jawapannya tidak terdapat

dalam teks atau tertakluk pada kajian semasa

Menurut kajian yang dijalankan oleh Wong (2000) terhadap buku Sukses

Lengkap Terkini SPM FizikTingkatan 4 dan 5 (Yap, 1997), didapati tidak terdapat

bahagian ringkasan bab. Keadaan yang sama dijumpai oleh Ahmat (2000) dalam

kajian terhadap buku Siri Pengukuhan Cekap KBSM Fizik Tingkatan 4 (Chew,

1992).

Daripada kajian Aznira (2000) terhadap buku Siri Pelangi Fizik Fokus

Jingga SPM (Lim, Chia dan Poh, 1999), didapati indeks penglibatan pelajar dalam

ringkasan bab (IR) adalah sifar. Keadaan yang serupa juga dijumpai oleh Phang

(2002) dalam kajiannya terhadap buku Siri Sumber dan Rujukan KBSM Fizik

Tingkatan 4 (Poh, 2002). Manakala dalam kajian yang dilakukan oleh Mat Kamil

(2000) terhadap buku Nota Komprehensif SPM Fizik (Christine Chen, 1999),

didapati IR bernilai infiniti. Ini bermakna ringkasan bab yang dipaparkan tidak

mempunyai isi kandungan. Ringkasan bab hanya mengemukakan maklumat-

maklumat baru sahaja.

Ringkasan bab memainkan peranan yang penting dalam mengulangi isi

penting yang terkandung dalam bab tersebut serta mengemukakan soalan-soalan

yang berkaitan dengan alam kehidupan atau isu semasa supaya dapat merangsang

pemikiran pelajar serta menggalakkan pelajar mengikuti perkembangan semasa.

Selain itu, ringkasan bab juga membolehkan pelajar mengingat kembali isi penting

yang pernah dipelajari dan boleh membuat ulang kaji secara sepintas lalu terhadap

konsep-konsep yang perlu dititikberatkan.

14

1.1.8 Aktiviti Yang Kurang Menekankan Penglibatan Pelajar

Menurut kajian yang dilakukan oleh Phang (2002) terhadap buku Siri

Sumber Dan Rujukan KBSM Fizik Tingkatan 4 (Poh, 2002), didapati indeks

penglibatan pelajar dalam aktiviti (Ia) bernilai 0.11. Menurut Mat (2000), Ia

bernilai 0.17 bagi buku Nota Komprehensif SPM Fizik (Christine Chen, 1999).

Manakala menurut Ahmad (2000), Ia bernilai 0.60 bagi buku Siri Pengukuhan

Cekap KBSM Fizik Tingkatan 4 (Chew, 1992). Buku Kurikulum Bersepadu

Sekolah Menengah Fizik Tingktan 5 (Lim & Chia, 1992) yang dikaji oleh Noor

Zalina (2001) juga menunjukkan nilai yang sama.

Nilai-nilai tersebut menunjukkan aktiviti yang terkandung dalam buku-

buku tersebut berada pada tahap di bawah keseimbangan (Romey, 1968). Aktiviti-

aktiviti tersebut kurang dari segi pembelajaran secara praktikal yang boleh

membantu pelajar belajar secara dua hala.

Menurut Hazil & Zainal (2001: 192);

“Setiap aktiviti sekurang-kurangnya mempunyai 3 dimensi. Pertama

dimensi aktiviti itu sendiri. Apakah yang perlu dilakukan oleh pelajar di dalam

aktiviti yang telah ditentukan. Kedua, dimensi struktur sosial tugasan itu. Ini

bermakna apakah hubungan yang perlu ada di antara murid atau di antara murid

dengan guru di dalam aktiviti ini. Aspek yang ketiga ialah dimensi struktur

kognitif tugasan itu, pengetahuan atau maklumat yang akan disampaikan melalui

aktiviti.”

Dengan berlandaskan garis ganduan yang dikemukakan, soalan yang

dibina akan memenuhi keperluan pelajar dengan merangsang pemikiran pelajar

dan menggalakkan cetusan idea. Ini sekaligus akan melahirkan pelajar yang

berfikir secara kreatif dan kritis.

15

1.2 Pernyataan Masalah

Tiga MPK dibina dan digunakan sebagai bahan P&P bagi peringkat

tingkatan empat di sekolah. Kajian dijalankan untuk mengetahui sama ada MPK

Haba dan Tenaga (Sifat Termometri, Muatan Haba dan Haba Pendam) yang

dibina sesuai digunakan sebagai bahan P&P bagi peringkat tingkatan empat aliran

sains berdasarkan penilaian formatif yang dijalankan.

1.3 Objektif Kajian

Objektif kajian ini dilakukan adalah untuk:

1. Membina tiga MPK bagi tajuk Haba Dan Tenaga dengan menggunakan

Model Teras-Cabang (Shaharom, 1994) iaitu:

MPK 1 : Sifat Termometri

MPK 2 : Muatan Haba

MPK 3 : Haba Pendam

bagi mata pelajaran Fizik tingkatan empat yang memenuhi keperluan

Huraian Sukatan Pelajaran Fizik KBSM (PPK, 2001).

2. Menilai kesesuaian MPK Haba dan Tenaga yang dibina untuk pelajar

tingkatan empat yang mengambil mata pelajaran Fizik.

3. Menilai kesesuaian MPK Haba dan Tenaga yang dibina untuk pelajar

tingkatan empat oleh guru merentas kedudukan sekolah.

16

1.4 Persoalan Kajian

Dalam kajian yang dijalankan, perkara-perkara berikut dipertimbangkan:

1. Adakah Penilaian Formatif Satu Dengan Satu oleh guru mata pelajaran

Fizik ke atas MPK Haba dan Tenaga yang dibina menunjukkan ia sesuai

digunakan sebagai bahan P&P dalam mata pelajaran Fizik untuk pelajar

tingkatan empat?

2. Adakah Penilaian Formatif Kelompok Kecil oleh guru mata pelajaran

Fizik ke atas MPK Haba dan Tenaga yang dibina menunjukkan ia sesuai

digunakan sebagai bahan P&P dalam mata pelajaran Fizik untuk pelajar

tingkatan empat?

3. Adakah terdapat perbezaan status kesesuaian ke atas MPK Haba dan

Tenaga yang dibina di peringkat Penilaian Formatif Satu Dengan Satu

bagi guru merentas kedudukan sekolah?

4. Adakah terdapat perbezaan status kesesuaian ke atas MPK Haba dan

Tenaga yang dibina di peringkat Penilaian Formatif Kelompok Kecil

bagi guru merentas kedudukan sekolah?