PEMBINAAN DAN PENILAIAN KESESUAIAN MODUL PENGAJARAN

KENDIRI SIFAT JIRIM BAGI MATA PELAJARAN FIZIK

TINGKATAN EMPAT

NORLIANA BINTI HASHIM

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

PEMBINAAN DAN PENILAIAN KESESUAIAN MODUL PENGAJARAN

KENDIRI (MPK) SIFAT JIRIM BAGI MATA PELAJARAN

FIZIK TINGKATAN EMPAT

NORLIANA BINTI HASHIM

Laporan projek ini dikemukakan sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat

penganugerahan Ijazah Sarjana Muda Sains Serta Pendidikan (Fizik)

Fakulti Pendidikan

Universiti Teknologi Malaysia

OKTOBER, 2004

iii

Buat dua insan yang amat ku sayangi..

Ayah dan Emak

Hashim Bin Mohamad dan Fatimah Binti Yusoh

Terima kasih di atas kasih sayang dan pengorbanan kalian selama ini…

iv

PENGHARGAAN

Syukur ke hadrat Ilahi kerana dengan limpah kurnia dan izinNya maka projek

pembinaan dan penilaian Modul Pengajaran Kendiri Sifat Jirim bagi Projek Sarjana

Muda ini telah disempurnakan dengan jayanya.

Jutaan terima kasih yang tidak terhingga kepada penyelia Projek Sarjana

Muda, iaitu P.M Dr. Hj Shaharom Bin Noordin yang tidak pernah mengenal erti

jemu dalam memberikan bimbingan dan tunjuk ajar sehingga tesis ini dapat

disempurnakan.

Sekalung terima kasih juga diucapkan kepada semua pengetua dan guru Fizik

yang berkhidmat di kawasan Alor Gajah, Kluang, Pontian dan Johor Bahru di atas

kerjasama yang telah diberikan semasa proses menilai status kesesuaian Modul

Pengajaran Kendiri dijalankan.

Akhir kata terima kasih buat ahli keluarga tersayang dan teman-teman setia

yang tidak pernah mengenal erti jemu memberikan perangsang untuk menjayakan

penyelidikan ini.

v

ABSTRAK

MPK merupakan salah satu alternatif bagi mengatasi masalah kekurangan

bahan pengajaran dan pembelajaran (P&P) yang bermutu serta sesuai untuk

digunakan oleh para pelajar dan guru. Kajian ini dijalankan merangkumi pembinaan

serta penilaian kesesuaian tiga MPK Sifat Jirim bagi mata pelajaran Fizik Tingkatan

Empat. MPK Sifat Jirim yang dibina ialah MPK 1: Kekuatan dan Ketegaran Bahan,

MPK 2: Tegangan Permukaan, Daya Lekitan dan Daya Lekatan dan MPK 3:

Tekanan. Model yang digunakan untuk pembinaan MPK ialah Model Teras-Cabang

(Shaharom, 1994). Alat kajian yang digunakan adalah set borang Soal-selidik

Kesesuaian Modul Pengajaran Kendiri (MPK) (Guru) (Shaharom, 1994). Pemboleh

ubah bebas yang digunakan ialah kedudukan sekolah yang dikategorikan sebagai

sekolah bandar dan sekolah luar bandar. MPK Sifat Jirim yang dibina dinilai

kesesuaiannya oleh guru Fizik yang berkhidmat di sekolah daerah Alor Gajah

(Melaka), Johor Bahru, Kluang dan Pontian (Johor) menerusi dua peringkat

Penilaian Formatif iaitu Penilaian Formatif Satu dengan Satu (PFSS) dan Penilaian

Formatif Kelompok Kecil (PFKK). Seramai empat orang guru terlibat dalam PFSS

dan 10 orang dalam PFKK. Data yang diperolehi dianalisis secara statistik deskriptif

dalam bentuk min, sisihan min, maksimum dan minimum. Hasil kajian mendapati

status ketiga-tiga MPK yang dibina adalah sesuai dan amat sesuai pada kedua-dua

peringkat PFSS dan PFKK. Namun begitu terdapat perbezaan status kesesuaian MPK

yang dibina merentas kedudukan sekolah. Penggunaan MPK banyak membawa

implikasi positif kepada pelajar, guru, penggubal kurikulum, institusi pendidikan dan

Bahagian Buku Teks KPM.

vi

ABSTRACT

Self Instructional Module (SIM) is an alternative to fulfill the lack of a

quality of teaching and learning materials and suitable for students and teacher’s

usage. This research study incorporated the design and evaluation of three Sifat Jirim

SIMs for Form Four KBSM Physics subject that includes SIM 1: Kekuatan dan

Ketegaran Bahan, SIM 2: Tegangan Permukaan, Daya Lekitan dan Daya Lekatan

and SIM 3: Tekanan. Model Teras-Cabang (Shaharom, 1994) had been used as a

model in developing those SIMs and the set of Soal Selidik Kesesuaian Modul

Pengajaran Kendiri (MPK) (Guru) (Shaharom, 1994) had been selected as the

research study task. The location of school, which had been categorized into two

category; Urban School and Rural School, was used as the independent variable. The

Physics teachers from selected school around Alor Gajah, Johor Bahru, Kluang and

Pontian assessed those three Sifat Jirim SIMs. These SIMs were assessed at two

phases, which are One-to-One Formative Evaluation (OOFE) and Small Group

Formative Evaluation (SGFE). Four teachers were involved in OOFE and another 10

teachers participated in SGFE. Statistics descriptive in terms of mean, mean

deviation, minimum and maximum were used to analyze the data collected. The

study indicated that SIM design was suitable and very suitable at both levels of

evaluation, OOFE and SGFE. But, there ware differences of suitability status in Sifat

Jirim SIMs in different schools location. The usage of those SIMs had offered

positive implications to the pupils, teachers, curriculum legislators, education

institution and Textbook Department (Ministry of Education).

vii

KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKA SURAT

PENGAKUAN ii

DEDIKASI iii

PENGHARGAAN iv

ABSTRAK v

ABSTRACT vi

KANDUNGAN vii

SENARAI JADUAL xii

SENARAI RAJAH xiii

SENARAI SINGKATAN / SIMBOL xiv

SENARAI LAMPIRAN xv

1 PENGENALAN

1.0 Pendahuluan 1

1.1 Latar Belakang Masalah 3

1.1.1 Teks Yang Kurang Penglibatan

Pelajar 3

1.1.2 Gambarajah Yang Kurang

Penglibatan

Pelajar 6

1.1.3 Soalan Di Akhir Bab Yang Kurang

Penglibatan Pelajar 7

1.1.4 Ringkasan Bab Yang Kurang

Penglibatan Pelajar 9

viii1.1.5 Aktiviti Yang Kurang Penglibatan

Pelajar 10

1.1.6 Objektif Pembelajaran Yang

Kurang Penglibatan Pelajar 11

1.2 Pernyataan Masalah 12

1.3 Objektif Kajian 12

1.4 Persoalan Kajian 13

1.5 Rangka Kerja Konsep 14

1.6 Kepentingan Kajian 15

1.6.1 Pelajar 15

1.6.2 Guru 16

1.6.3 Penggubal Kurikulum 17

1.6.4 Institusi Pendidikan 17

1.6.5 Bahagian Buku Teks KPM 18

1.7 Skop Kajian 19

1.8 Takrifan Istilah 19

1.8.1 Kesesuaian 19

1.8.2 Pembinaan 19

1.8.3 Modul Pembelajaran Kendiri 20

1.8.4 Kedudukan Sekolah 20

1.8.5 Guru 20

1.8.6 Penilaian Formatif 20

1.9 Rumusan 21

II SOROTAN KAJIAN

2.0 Pendahuluan 22

2.1 Teori Yang Berkaitan Dengan Pembinaan

MPK 23

2.1.1 Penilaian Formatif 23

1.9.1.1 Penilaian Formatif Satu Dengan Satu 24

2.1.1.2 Penilaian Formatif Kelompok Kecil 26

ix2.1.1.3 Penilaian Lapangan 27

2.1.2 Pembelajaran Penguasaan 28

2.2 Model-Model MPK 32

2.2.1 Model Burns 33

2.2.2 Model Klingstedt 35

2.2.3 Model Eijl 36

2.2.4 Model De Vito 37

2.2.5 Model Meyer 39

2.2.6 Model Teras-Cabang Shaharom 41

2.2.6.1 Bahagian Teras 43

2.2.6.2 Bahagian Cabang 44

2.3 Rasional Penggunaan Model Teras-Cabang 45

2.4 Kajian-kajian Yang Berkaitan Dengan

Pembinaan Dan Penilaian MPK 47

2.4.1 Kajian Tentang Pembinaan dan

Penilaian MPK Dalam Bidang Fizik

Di Dalam Negara 47

2.4.2 Kajian Tentang Pembinaan dan

Penilaian MPK Dalam Bidang Fizik

Di Luar Negara 52

2.4.3 Kajian Tentang Pembinaan dan

Penilaian MPK Dalam Bidang Fizik

Merentas Kedudukan Sekolah 59

2.5 Rumusan 62

III PENGKAEDAHAN

3.0 Pendahuluan 63

3.1 Kandungan MPK 63

3.1.1 MPK 1: Kekuatan Dan Ketegaran Bahan 64

3.1.2 MPK 2: Tegangan Permukaan, Daya

Lekitan Dan Daya Lekatan 64

x 3.1.3 MPK 3: Tekanan 64

3.2 Subjek Kajian 65

3.3 Alat Kajian 65

3.4 Tatacara Kajian 65

3.4.1 Kajian Tahap 1: Pembinaan MPK 69

3.4.2 Kajian Tahap 2 72

3.4.2.1 Kajian Rintis 72

3.4.2.2 Penilaian Formatif 73

3.5 Analisis Data 75

3.6 Andaian 77

3.7 Batasan Kajian 77

3.8 Rumusan 78

IV KEPUTUSAN KAJIAN

4.0 Pendahuluan 79

4.1 Kajian Rintis 80

4.2 Penilaian Formatif Terhadap Kesesuaian

MPK Oleh Guru Fizik 81

4.2.1 Persoalan Kajian 1 82

4.2.2 Persoalan Kajian 2 83

4.3 Penilaian Formatif Merentas Kedudukan

Sekolah 84

4.3.1 Persoalan Kajian 3 84

4.3.2 Persoalan Kajian 4 86

4.4 Rumusan 87

V PERBINCANGAN, KESIMPULAN DAN

CADANGAN

5.0 Pendahuluan 89

xi5.1 Ringkasan Dan Perbincangan 90

5.2 Kesimpulan 97

5.3 Implikasi 98

5.3.1 Pelajar 99

5.3.2 Guru 100

5.3.3 Institusi Pendidikan 101

5.3.4 Penggubal Kurikulum 101

5.3.5 Bahagian Buku Teks KPM 102

5.4 Cadangan 102

5.5 Cadangan Penyelidikan Masa Depan 107

5.6 Rumusan 109

RUJUKAN 107

LAMPIRAN

Lampiran A- I 115-127

xii

SENARAI JADUAL

NO. JADUAL TAJUK MUKA SURAT

1.1 Tafsiran Indeks Bagi Penglibatan Pelajar 4

4.1 Penilaian Formatif Satu Dengan Satu Oleh Guru

Fizik 82

4.2 Penilaian Formatif Kelompok Kecil Oleh Guru

Fizik 83

4.3 Penilaian Formatif Satu Dengan Satu Merentas

Kedudukan Sekolah 85

4.4 Penilaian Formatif Kelompok Kecil Merentas

Kedudukan Sekolah 86

5.1 Analisis PFSS dan PFKK Penyelidik Merentas

Kedudukan Sekolah 95

xiii

SENARAI RAJAH

NO. RAJAH TAJUK MUKA SURAT

1.1 Rangka kerja konsep 14

2.1 Model Pembelajaran Penguasaan

(Sumber: Pusat Perkembangan Kurikulum, 2001) 29

2.2 Model Teras-Cabang

(Sumber: Shaharom, 1994) 41

3.1 Rangka Kerja Kajian Keseluruhan

(Ubahsuai: Abdul Razak, 1999) 68

3.2 Rangka Kerja Tahap Satu

(Ubahsuai: Salohi, 1999) 70

3.3 Rangka Kerja Kajian Pembinaan MPK

(Ubahsuai: Shaharom, 1994) 71

3.4 Rangka Kerja Kajian Rintis

(Ubahsuai: Nor Rahimah, 2002) 73

3.5 Rangka Kerja Penilaian Formatif

(Ubahsuai: Nor Rahimah, 2002) 74

xiv

SENARAI SIMBOL / SINGKATAN

n - Bilangan Markat

& - Dan

Σ - Jumlah

x - Min atau purata

xi - Setiap markat subjek

+ - Tambah atau campur

= - Bersamaan

AS - Amat Sesuai

BBT - Bahagian Buku Teks

FPK - Falsafah Pendidikan Kebangsaan

JPK - Jadual Pemeringkatan Kesesuaian

KPM - Kementerian Pendidikan Malaysia

LM - Learning Module

MPK - Modul Pengajaran Kendiri

P&P - Pengajaran Dan Pembelajaran

PFKK - Penilaian Formatif Kelompok Kecil

PFSS - Penilaian Formatif Satu Dengan Satu

PL - Penilaian Lapangan

PPK - Pusat Perkembangan Kurikulum

S - Sesuai

URK - Ujian Rujukan Kriteria

xv

SENARAI LAMPIRAN

LAMPIRAN TAJUK MUKA SURAT

A Borang Pengesahan Modul Pengajaran

Kendiri (MPK) 115

B Borang Pengesahan Pakar Bidang 117

C Soal Selidik Kesesuaian Modul Pengajaran

Kendiri (MPK) (Guru) 118

D Jadual Pemeringkatan Kesesuaian (JPK)

MPK Untuk Guru 122

E Surat Kebenaran Daripada Fakulti Pendidikan 123

F Surat Kebenaran Daripada Jabatan Pendidikan

Negeri Melaka 124

G Surat Kebenaran Daripada Jabatan Pendidikan

Negeri Johor 125

H Surat Kebenaran Daripada Kementerian

Pendidikan Malaysia 126

I Huraian Sukatan Pelajaran Fizik Tingkatan

Empat KBSM 2001 127

BAB I

PENGENALAN

1.0 Pendahuluan

Dewasa ini dalam keghairahan negara menongkah arus kemajuan beserta

usaha untuk mencapai Wawasan 2020, sistem pendidikan negara turut mendapat

kesannya dan terus berkembang seiring dengan Falsafah Pendidikan Kebangsaan

(FPK) yang ingin melahirkan insan yang seimbang dan harmonis dari segi jasmani,

emosi, rohani dan intelek (JERI). Maka dengan ini adalah sepatutnya sistem

pendidikan negara diperbaharui dari semasa ke semasa.

Oleh yang demikian, untuk mencapai hasrat yang dicitakan, terdapat pelbagai

aspek di dalam bidang pendidikan yang perlu dirombak secara perlahan-lahan dan di

antaranya ialah pembaharuan di dalam bidang kurikulum. Ini memberi kesan

terhadap mata pelajaran Fizik Tingkatan Empat dan seterusnya turut mendatangkan

kesan terhadap penulisan buku teks.

2

Menurut Abdul Shukor dan Yunus (1982: 12):

“Walaupun peranan buku teks dari segi proses pengajaran dan pembelajaran

pada masa kini menghadapi saingan dari alat atau media elektronik seperti

komputer, radio, televisyen dan video, namun ia masih merupakan bahan

yang penting dan luas digunakan oleh murid dan guru.”

Walaupun buku teks masih lagi merupakan bahan penting dalam proses

pembelajaran dan pengajaran (P&P) di dalam bilik darjah, fungsi buku teks masih

lagi menimbulkan banyak persoalan terutamanya mengenai keberkesanannya

terhadap proses P&P pelajar.

Menurut Abdul Shukor dan Yunus (1982: 12):

“Walaupun respon sample murid menyatakan bahawa buku teks ada

mempunyai pengaruh terhadap prestasi akademik mereka, tetapi mereka

merasai banyak faktor-faktor selain dari buku teks yang lebih memberi

sumbangan terhadap prestasi mereka.”

Oleh yang demikian, persoalannya, sejauh manakah keberkesanan bahan-

bahan P&P yang digunakan oleh guru dan pelajar itu bersesuaian dengan sukatan

pelajaran dan menekankan penglibatan serta membina pemikiran pelajar?

Walaupun tidak dapat dinafikan buku teks adalah penting selain daripada

buku rujukan dari segi proses P&P, namun kesan serta sumbangannya terhadap

pencapaian akademik masih dipersoalkan. Maka langkah bijak haruslah diambil

untuk menangai masalah ini. Antara langkah penyelesaian yang sesuai untuk

dilaksanakan bagi mengatasi masalah ini adalah dengan menggunakan modul

pengajaran kendiri (MPK) yang bersesuaian dengan perbezaan tahap pencapaian di

kalangan pelajar dimana pelajar boleh belajar mengikut tahap kebolehan pelajar yang

tersendiri serta memilih cara pembelajaran yang paling sesuai untuk diri pelajar

(Shaharom dan Yap, 1991).

3

1.1 Latar Belakang Masalah

Menurut Lim (1979:18):

“Many textbooks on general physics usually introduce fundamental physics

concepts based on certain philosophical viewpoints, either explicitly or

implicitly. Very often the authors of these textbooks do not explain clearly

their philosophical assumption and their implications.”

Inilah yang menjadi masalah terhadap pencapaian akademik pelajar secara

amnya dan terhadap pencapaian mata pelajaran Fizik pelajar khususnya. Selain itu,

menerusi kajian yang dijalankan, teks, gambarajah, objektif pembelajaran, ringkasan

bab, soalan di akhir bab serta aktiviti adalah merupakan pemboleh ubah-pemboleh

ubah yang terdapat di dalam bahan P&P yang mempengaruhi penglibatan pelajar

dalam proses pembelajaran (Romey, 1968).

1.1.1 Teks Yang Kurang Penglibatan Pelajar

Teks di dalam bahan P&P yang terdapat di pasaran pada masa kini kurang

mencabar minda pelajar untuk berfikir serta membina pemikiran mereka. Teks

sesebuah bahan bacaan seharusnya boleh membuat pelajar berfikir secara kritis dan

kreatif dan bukan hanya menyediakan fakta-fakta untuk dihafal oleh pelajar semata-

mata.

Teks di dalam sesebuah bahan P&P haruslah mempunyai kenyataan fakta,

kesimpulan, takrifan serta soalan yang jawapannya boleh didapati segera di dalam

teks tersebut dan kategori ini tidak memerlukan penglibatan pelajar atau

menggunakan kemahiran saintifik. Selain daripada itu, terdapat juga teks yang

mengandungi soalan yang memerlukan pelajar menganalisis data, merumuskan

4

kesimpulan sendiri, arahan yang memberitahu pelajar supaya melakukan dan

menganalisis sesuatu aktiviti atau kenyataan serta soalan yang menaikkan minat

pelajar tetapi tidak terdapat jawapan segera di dalam teks tersebut dan kategori ini

adalah bersesuaian untuk proses P&P yang berorientasikan penyiasatan.

Jadual 1.1: Tafsiran Indeks Bagi Penglibatan Pelajar

NILAI INDEKS TAFSIRAN

0.00 Tiada penglibatan pelajar

<0.40 Autoritarian dan kurang mencabar (Hafalan dan Takrifan)

1.00 Buku yang seimbang (ideal) diantara kenyataan-kenyataan yang

tiada penglibatan pelajar dengan kenyataan-kenyataan yang

memerlukan pemikiran pelajar

>1.50 Tanpa isi kandungan. Hanya cukup data atau maklumat untuk

pelajar bekerja dengan berkesan.

Infiniti Setiap kenyataan dan setiap gambarajah memerlukan pelajar

membuat analisis. Tanpa isi kandungan.

Sumber: Ubahsuai Romey (1968)

Analisis yang dilakukan oleh Normalah (2001) dan Ch’ng (2000) ke atas

buku Revisi Komprehensif Fizik SPM (Tan, 1996) dan buku Pintas Cekap SPM

Fizik Tingkatan 4 dan 5 (Zakaria, 2000) mendapati indeks penglibatan pelajar bagi

teks untuk kedua-dua buku ialah 0.00. Berdasarkan Jadual 1.1 didapati teks yang

terdapat pada kedua-dua buku tersebut langsung tiada penglibatan pelajar dan ini

bermakna teks ini kurang sesuai digunakan dalam bahan P&P kerana tidak

melibatkan pelajar untuk berfikir.

Analisis Noor Zalina (2001), Chin (2001) dan Phang (2002) ke atas buku

Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah Fizik Tingkatan 5 (Lim dan Chia, 1992),

buku Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah Fizik tingkatan 4 (Chan dan Lock,

1999) dan buku Siri Sumber & Rujukan KBSM Fizik Tingkatan 4 (Poh, 2002)

mendapati indeks penglibatan pelajar bagi teks ialah 0.07, 0.10 dan 0.20.

5

Berdasarkan Jadual 1.1, nilai ini berada diantara julat 0.00 dan 0. 40 dan ini

bermakna teks di dalam buku-buku tersebut tidak menglibatkan penglibatan pelajar

atau menggunakan kemahiran saintifik, bersifat autoritarian dan kurang mencabar. Ia

juga lebih ke arah hafalan dan takrifan semata-mata serta kurang menglibatkan

proses P&P yang berasaskan penyiasatan.

Teks di dalam sesebuah bahan bacaan seharusnya boleh mencapai objektif

pembelajaran apabila digunakan oleh pelajar. Teks yang baik haruslah seimbang

diantara kenyataan-kenyataan yang yang tiada menglibatkan pelajar dengan

kenyataan yang memerlukan pemikiran pelajar. Ini bermakna teks harus seimbang

dalam pelbagai segi seperti fakta, kesimpulan, takrifan, soalan, arahan serta

kenyataan penerangan agar dapat membentuk sikap mahu berfikir di kalangan pelajar

sewaktu membacanya (Romey, 1968).

Teks seharusnya mempunyai kenyataan yang memerlukan pelajar membuat

kesimpulan sendiri dengan ini secara tidak langsung pelajar dapat mengasah

kemahiran berfikir secara kritis dan kreatif dari semasa ke semasa. Kenyataan ini

disokong oleh Mok (2001a: 44):

“Aktiviti-aktiviti bercorak kemahiran berfikir bukan sahaja dapat

mengelakkan kesilapan berfikir tetapi juga meningkatkan kualiti berfikirnya.”

Selain daripada itu, teks yang baik tidak mengongkong pemikiran pelajar

sebaliknya membolehkan pelajar mengembangkan lagi pemikiran mereka menerusi

teks yang mempunyai soalan yang boleh menarik minat dan menimbulkan lagi rasa

ingin tahu pelajar yang membacanya.

6

1.1.2 Gambarajah Yang Kurang Penglibatan Pelajar

Gambarajah merupakan antara cara-cara untuk menyampaikan maklumat di

dalam bahan bacaan pelajar. Menerusi gambarajah, pelajar dapat menghasilkan

pendapat yang tersendiri berdasarkan penilaian mereka ke atas sesuatu maklumat dan

dapat membuat tafsiran secara kritis dan kreatif. Selain dari itu, menerusi gambarajah

juga pelajar boleh mendapat penerangan serta dapat melakukan aktiviti atau

mengunakan data.

Analisis yang dilakukan oleh Ch’ng (2000) ke atas buku Pintas Cekap SPM

Fizik Tingkatan 4 dan 5 (Zakaria, 2000) mendapati indeks penglibatan pelajar bagi

gambarajah ialah 0.00. Menerusi Jadual 1.1, ini bermakna tiada penglibatan pelajar

dan gambarajah hanya digunakan untuk tujuan penerangan maklumat dan pelajar

akan menghafal sahaja maklumat yang diberikan. Ini membuatkan pelajar seolah-

olah menerima pengetahuan baru tanpa adanya kesinambungan dengan pengetahuan

sedia ada mereka.

Hasil analisis yang dilakukan oleh Azlina (2000) ke atas buku Aset

Peperiksaan Fizik SPM (Loo, 2000) telah mendapati indeks penglibatan pelajar bagi

gambarajah ialah 0.28 dan menerusi Jadual 1.1 didapati nilai ini berada di antara julat

0.00 dengan 0.40. Ini bermakna gambarajah ini kurang penglibatan pelajar serta

bersifat autoritarian dan kurang mencabar. Gambarajah yang ada masih kurang

memerlukan pelajar melakukan aktiviti atau menggunakan data.

Seterusnya, menerusi analisis Mohd Shahnizan (2001), Nor Rahimah (2002)

dan Phang (2002) ke atas buku Revisi Komprehensif Fizik SPM (Tan, 1996), buku

Siri Pelangi Fokus Fizik SPM (Lim, et al., 1997) dan Siri Sumber & Rujukan KBSM

Fizik Tingkatan 4 (Poh, 2002) telah mendapati indeks penglibatan pelajar terhadap

gambarajah ialah 0.42,0.44 dan 0.49. Menerusi Jadual 1.1 didapati nilai ini berada di

antara julat 0.40 hingga 1.00. Walaupun begitu, gambarajah yang ada masih lagi

bersifat autoritarian dan masih belum lagi sampai ke tahap yang seimbang.

7

Kebanyakan gambarajah yang terdapat di dalam bahan P&P hanya

menekankan kepada penerangan dan mengabaikan kepentingan aktiviti dan

penggunaan data, sedangkan gambarajah haruslah seimbang diantara keduanya.

Penekanan kepada bahagian penerangan sahaja membuatkan pelajar lebih bersifat

menerima tanpa perlu berfikir dengan lebih mendalam lagi dan ini menyebabkan

proses pembelajaran berasaskan penyiasatan tidak berlaku (Ch’ng, 2000).

1.1.3 Soalan Di Akhir Bab Yang Kurang Penglibatan Pelajar

Menurut Lilia et,al. (2002:102):

“ Penyoalan merupakan ciri utama dalam pengajaran inkuiri dimana pelajar

terlibat secara aktif secara mental dalam proses P&P.”

Menerusi kenyataan di atas, tidak dapat dinafikan lagi peranan soalan di

dalam proses P&P dimana menerusi soalan guru dapat menggalakkan pemikiran

pelajar disamping mencungkil idea pelajar. Malah, melalui soalan di akhir bab, dapat

diketahui sejauh mana pemahaman pelajar terhadap isi pelajaran yang telah

dipelajarinya.

Soalan yang terdapat di akhir bab dalam sesebuah bahan P&P juga boleh

dikelompokkan kepada empat kategori iaitu kategori soalan yang jawapannya boleh

diperolehi terus daripada teks, soalan takrifan, soalan yang memerlukan pelajar

mengaplikasikan pembelajarannya daripada bab berkenaan kepada situasi yang baru

serta soalan yang memerlukan pelajar menyelesaikan masalah (Romey, 1968). Ciri-

ciri soalan di akhir bab yang baik ialah soalan yang disediakan adalah seimbang di

antara keempat-keempat kategori yang telah dinyatakan di atas.

Menerusi analisis yang dilakukan oleh Normalah (2001), Nor Zalina (2001)

dan Ch’ng (2000) ke atas buku Revisi Komprehensif Fizik SPM (Tan, 1996), buku

8

Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah Fizik Tingkatan 5 (Lim dan Chia, 1992)

dan buku Pintas Cekap SPM Fizik Tingkatan 4 dan 5 (Zakaria, 2000) didapati indeks

penglibatan pelajar bagi soalan diakhir bab masing-masing ialah 0.41, 0.62 dan 0.83.

Berdasarkan Jadual 1.1 didapati nilai tersebut berada di dalam julat 0.40 hingga 1.00.

Dengan ini, boleh dikatakan bahawa soalan yang terdapat di akhir bab di dalam

buku-buku ini masih bersifat autoritarian dan kurang mencabar serta masih kurang

seimbang diantara soalan yang tiada penglibatan pelajar dengan soalan yang

memerlukan pemikiran pelajar kerana ia hanya melibatkan soalan yang jawapannya

boleh diperolehi terus daripada teks ataupun soalan yang melibatkan takrifan sahaja.

Selain itu, analisis yang dilakukan oleh Phang (2002) dan Chin (2001) ke atas

buku Siri Sumber & Rujukan KBSM Fizik Tingkatan 4 (Poh, 2002) dan buku

Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah Fizik tingkatan 4 (Chan dan Lock, 1999)

didapati indeks penglibatan pelajar bagi soalan di akhir bab masing-masing ialah

2.41 dan 4.06. Menerusi Jadual 1.1, didapati nilai indeks tersebut berada di dalam

julat 1.50 ke infiniti. Ini bererti soalan yang disediakan tidak mempunyai isi

kandungan di mana maklumat yang disediakan tidak mencukupi untuk pelajar

bekerja dengan berkesan serta memerlukan pelajar membuat analisis. Seharusnya

soalan di akhir bab yang terdapat di dalam bahan P&P berada di dalam keadaan

keseimbangan dan terdiri dari aras –aras dalam Taksonomi Bloom yang pelbagai.

9

1.1.4 Ringkasan Bab Yang Kurang Penglibatan Pelajar

Ringkasan bab yang baik akan menyorot semula semua isi penting yang telah

dipelajari di dalam bab sebelum itu serta mengemukakan soalan-soalan baru dimana

jawapannya tidak terdapat dalam teks ataupun tertakluk pada kajian semasa (Romey,

1968). Ini dapat memupuk pelajar untuk mencari jawapan menerusi pelbagai sumber

serta menimbulkan semangat ingin tahu.

Analisis ringkasan bab telah dilakukan oleh Normalah (2001), Chin (2001),

Ch’ng (2000) dan Siti Suhaila (2002) ke atas buku Revisi Komprehensif Fizik SPM

(Tan, 1996), Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah Fizik tingkatan 4 (Chan dan

Lock, 1999), Pintas Cekap SPM Fizik Tingkatan 4 dan 5 (Zakaria,2000) dan

Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah Fizik Tingkatan 4 (Poh dan Sabtu, 2001)

mendapati indeks penglibatan pelajar ialah 0.00.

Analisis yang dilakukan oleh Nor Zalina (2001) dan Nor Rahimah (2002) ke

atas buku Kurikulum Bersepadu sekolah Menengah fizik Tingkatan 5 (Lin dan Chia,

1992) dan Siri Pelangi Fokus Fizik SPM (Lim, et al., 1997) turut mendapat nilai

indeks yang sama iaitu 0.00. Berdasarkan Jadual 1.1, dapat disimpulkan bahawa

buku-buku tersebut langsung tidak melibatkan pelajar dalam proses pembelajaran

serta tidak memberi pelajar peluang untuk berfikir dan mengembangkan konsep yang

telah mereka pelajari. Ini juga bermakna ringkasan bab hanya sekadar mengulang

kesimpulan semata-mata (Nor Zalina, 2001).

Ringkasan yang baik seharusnya menimbulkan persoalan baru yang

menyuntik rasa ingin tahu dan menggalakkan pelajar mengkaji dengan lebih

mendalam. Selain itu ringkasan bab seharusnya mencabar minda pelajar agar mereka

dapat mengaplikasikan apa yang telah dipelajari.

10

1.1.5 Aktiviti Yang Kurang Penglibatan Pelajar

Aktiviti yang terdapat di dalam sesebuah bahan P&P seharusnya merangsang

pemikiran dan kemahiran saintifik pelajar serta menggalakkan pelajar untuk berfikir

menerusi kaedah penemuan (Siti Suhaila, 2002). Aktiviti yang baik juga seharusnya

dapat membantu mengukuhkan lagi kefahaman pelajar terhadap konsep yang telah

dipelajarinya.

Analisis yang telah dilakukan oleh Ch’ng (2000) ke atas buku Pintas Cekap

SPM Fizik Tingkatan 4 dan 5 (Zakaria, 2000) mendapati indeks penglibatan pelajar

terhadap aktiviti ialah 0.00. Melalui Jadual 1.1, ini bermakna tiada penglibatan

pelajar di dalam aktiviti yang disediakan.

Analisis yang seterusnya dilakukan oleh Phang (2002) dan Tan (2000) ke atas

buku Siri Sumber & Rujukan KBSM Fizik Tingkatan 4 (Poh, 2002) dan Impresif

SPM KBSM Fizik Tingkatan 4 (Yap dan Chua, 1994) mendapati indeks penglibatan

pelajar terhadap aktiviti masing-masing ialah 0.11 dan 0.15. Menerusi Jadual 1.1

didapati nilai indeks tersebut berada dalam julat di antara 0.00 hingga 0.40. Ini

bermakna masih terdapat aktiviti yang tidak menglibatkan pelajar dan terdapat juga

aktiviti yang bersifat autoritarian serta kurang mencabar.

Analisis yang dilakukan oleh Normalah (2001) dan Nor Zalina (2001) ke atas

buku buku Revisi Komprehensif Fizik SPM (Tan, 1996) dan Kurikulum Bersepadu

sekolah Menengah fizik Tingkatan 5 (Lin dan Chia, 1992) mendapati indeks

penglibatan pelajar ke atas aktiviti masing-masing ialah 0.56 dan 0.60. Menerusi

Jadual 1.1, indeks tersebut terletak di dalam julat antara 0.40 hingga 1.00. Ini

bermakna aktiviti tersebut juga bersifat autoritarian dan kurang mencabar. Aktiviti

yang baik seharusnya memerlukan pemikiran pelajar serta menglibatkan aplikasi di

dalam kehidupan seharian berkaitan sesebuah tajuk yang telah dipelajari (Nor

Rahimah, 2002).

11

1.1.6 Objektif Pembelajaran Yang Tiada Penglibatan Pelajar

Objektif pembelajaran penting untuk memudahkan pelajar untuk memahami

konsep yang perlu mereka kuasai. Ia juga dapat membantu pelajar membuat

persediaan untuk mencapai objektif yang dinyatakan (Normalah, 2001). Selain itu

juga, objektif pembelajaran harus disediakan sebagai panduan kepada proses P&P itu

sendiri.

Analisis yang dilakukan oleh Tan (2000), Chin (2001), Ch’ng (2000), ke atas

buku Impresif SPM KBSM Fizik Tingkatan 4 (Yap dan Chua, 1994), Kurikulum

Bersepadu Sekolah Menengah Fizik tingkatan 4 (Chan dan Lock, 1999) dan Pintas

Cekap SPM Fizik Tingkatan 4 dan 5 (Zakaria, 2000) mendapati bahawa buku-buku

tersebut tiada menyediakan objektif pembelajaran maka ini bermakna tiada langsung

penglibatan pelajar dengan objektif pembelajaran.

Keadaan yang sama juga terjadi pada hasil analisis Siti Suhaila (2002), Mohd

Shahnizan (2001) dan Nor Rahimah (2002) di mana buku yang dianalisis oleh

mereka juga tidak menyediakan objektif pengajaran. Buku-buku tersebut ialah buku

Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah Fizik Tingkatan 4 (Poh dan Sabtu, 2001),

Revisi Komprehensif Fizik SPM (Tan, 1996) dan Siri Pelangi Fokus Fizik SPM

(Lim, et al., 1997).

12

1.2 Pernyataan Masalah

Kajian yang dijalankan adalah untuk menilai sejauh manakah MPK yang

dibina bagi tajuk Kekuatan dan Ketegaran Bahan, Tegangan Permukaan, Daya

Lekitan dan Daya Lekatan serta Tekanan sesuai digunakan sebagai bahan P&P dalam

mata pelajaran Fizik bagi pelajar Tingkatan Empat.

1.3 Objektif Kajian

Di antara objektif kajian ini ialah:

1. Membina tiga Modul Pembelajaran Kendiri (MPK) bagi mata pelajaran Fizik

Tingkatan Empat bagi tajuk Sifat Jirim mengikut Huraian Sukatan Pelajaran

KBSM Tingkatan Empat (PPK, 2001) iaitu:

MPK 1: Kekuatan dan Ketegaran Bahan

MPK 2: Tegangan Permukaan, Daya Lekitan dan Daya Lekatan

MPK 3: Tekanan

2. Menilai kesesuaian ketiga-tiga MPK yang telah dibina bagi pelajar Tingkatan

Empat yang mengambil mata pelajaran Fizik.

3. Membandingkan kesesuaian ketiga-tiga MPK yang telah dibina untuk pelajar

Tingkatan Empat merentas kedudukan sekolah.

13

1.4 Persoalan Kajian

Di dalam kajian ini, perkara-perkara berikut telah dipertimbangkan:

1. Adakah Penilaian Formatif Satu Dengan Satu (FPSS) oleh guru ke atas MPK

Sifat Jirim (MPK 1: Kekuatan dan Ketegaran Bahan, MPK 2: Tegangan

Permukaan, Daya Lekitan dan Daya Lekatan, MPK 3: Tekanan)

menunjukkan bahawa ia sesuai untuk digunakan sebagai bahan P&P dalam

mata pelajaran Fizik untuk Tingkatan Empat?

2. Adakah Penilaian Formatif Kelompok Kecil (PFKK) oleh guru ke atas MPK

Sifat Jirim (MPK 1: Kekuatan dan Ketegaran Bahan, MPK 2: Tegangan

Permukaan, Daya Lekitan dan Daya Lekatan, MPK 3: Tekanan)

menunjukkan bahawa ia sesuai untuk digunakan sebagai bahan P&P dalam

mata pelajaran Fizik Tingkatan Empat?

3. Adakah terdapat perbezaan status kesesuaian dalam Penilaian Formatif Satu

Dengan Satu (PFSS) oleh guru terhadap MPK Sifat Jirim (MPK 1: Kekuatan

dan Ketegaran Bahan, MPK 2: Tegangan Permukaan, Daya Lekitan dan Daya

Lekatan, MPK 3: Tekanan) yang dibina merentas kedudukan sekolah?

4. Adakah terdapat perbezaan status kesesuaian dalam Penilaian Formatif

Kelompok Kecil (PFKK) oleh guru terhadap MPK Sifat Jirim (MPK 1:

Kekuatan dan Ketegaran Bahan, MPK 2: Tegangan Permukaan, Daya Lekitan

dan Daya Lekatan, MPK 3: Tekanan) yang dibina merentas kedudukan

sekolah?