HUBUNGAN ETNIK

eMKAY 1

MAHYUDDIN KHALID emkay@salam.uitm.edu.my

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PENGENALAN

4.1

KANDUNGAN BAB 4

4.2

4.3

4.4

4.5

4.6

Hasil Pembelajaran

Mengetahui latar belakang pembangunan politik dan hubungan etnik di Malaysia sebelum dan selepas kemerdekaan

Memahami proses pembinaan satu bangsa dan satu negara Malaysia sejak zaman penjajahan hingga kini

Menghuraikan proses kemunculan politik berparti di Malaysia

Menganalisis bagaimana proses dan tindakan politik boleh memupuk hubungan etnik yang harmonis

2

HUBUNGAN ETNIK

eMKAY 2

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

LATAR BELAKANG POLITIK MALAYSIA

Kemajmukan Etnik Dalam Proses Politik di Malaysia

Sehingga tahun 2013, jumlah penduduk di Malaysia lebih kurang 28.9 juta

Penduduk Malaysia dapat dikategorikan kepada kelompok etnik yang berbeza-beza

Mereka dapat dibezakan berdasarkan aspek kepercayaan dan agama serta aspek demografi.

Melayu lebih kurang 55%

Cina lebih

kurang 25%

India dan lain-lain

lebih kurang 20%

3

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PEMUPUKAN KERJASAMA DAN PERMUAFAKATAN POLITIK

4

MALAYAN UNION

Corak pemerintahan berasaskan penguasaan majoriti oleh pihak Inggeris; rakyat ditadbir sebagai satu bangsa.

CLC

Badan berbilang etnik dengan tujuan untuk mewujudkan kesefahaman dan kerjasama yang lebih baik dalam kalangan etnik di Tanah Melayu

RUNDINGAN LONDON

Dari perundingan ini,diputuskan bahawa Persekutuan Tanah Melayu akan menjadi negara merdeka pada 31 Ogos 1957.

SURUHANJAYA REID

Fokus kepada tuntutan orang Melayu dan bukan Melayu; Memorandum Pakatan Murni

PERLEMBAGAAN PERSEKUTUAN

Perlembagan Persekutuan Tanah Melayu 1957 yang dianggap sebagai kontrak sosial merupakan persetujuan antara etnik Melayu, Cina dan India

HUBUNGAN ETNIK

eMKAY 3

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

POLITIK MALAYSIA SEBELUM MERDEKA

Kesedaran rakyat tempatan ke dalam arus politik negara bermula pada zaman berakhirnya penjajahan Jepun.

Politik kepartian di Malaysia mempunyai asal-usul dan sejarah bertitik tolak daripada konflik perkauman.

Orang Melayu bersatu membentuk UMNO sebagai benteng pertahanan terhadap ancaman hak-hak oleh Malayan Union tahun 1946.

Di pihak lain orang Melayu membentuk PAS tahun 1951 untuk memperjuangkan penubuhan Negara Islam.

Orang India menubuhkan MIC pada Ogos 1946 untuk menjaga kepentingan etnik India.

Orang Cina menubuhkan MCA pada Februari 1949 untuk menjaga kepentingan etnik Cina.

5

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

POLITIK MALAYSIA SEBELUM MERDEKA

MALAYAN UNION

Sultan-sultan Melayu akan berkuasa terhadap adat istiadat Melayu dan agama sahaja.

Semua harta tanah Melayu di bawah kuasa British kecuali harta hak milik peribadi sultan dan berkaitan agama Islam.

Ketua pentadbiran negeri tidak bersultan diketuai oleh British (Pesuruhjaya Residen).

Semua orang yang lahir di Tanah melayu dan Singapura dan pendatang yang telah menetap selama 10 tahun sebelum 15 Feb 1942 dianggap warganegara.

Semua warganegara tersebut mempunyai hak yang sama (jus soli).

6

HUBUNGAN ETNIK

eMKAY 4

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

7

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

POLITIK MALAYSIA SEBELUM MERDEKA

8

PENUBUHAN UMNO

Tujuan utama menentang penubuhan Malayan Union.

Ditubuhkan hasil Kongres Melayu SeMalaya di Kampung Baru, Kuala Lumpur pada 1-4 Mac 1946.

Dato Onn Jaafar sebagai Presiden pertama.

Pada 11 Mei 1946 Kongres melayu Semalaya yang ketiga di Istana Besar Johor Bahru bersetuju menubuhkan UMNO secara rasmi.

Keahlian hanya dibukan kepada penduduk Melayu dan kaum Bumiputera yang lain sahaja.

HUBUNGAN ETNIK

eMKAY 5

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

9

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

POLITIK MALAYSIA SEBELUM MERDEKA

PERLEMBAGAAN PERSEKUTUAN TANAH MELAYU 1948

Perjanjian Persekutuan Tanah melayu diumumkan oleh kerajaan British pada 21 Januari 1948 di King House.

Perjanjian ini ditandangani oleh Raja-raja Melayu dan Sir Edwart Gent, Pesuruhjaya Tinggi British di Tanah melayu.

Memansuhkan Malayan Union dan membentuk Persekutuan Tanah Melayu.

Secara simboliknya mengembalikan kedudukan raja-raja Melayu.

Perseukutuan Tanah Melayu membawa kepada perjanjian kemerdekaan Tanah Melayu kemudiannya. 10

HUBUNGAN ETNIK

eMKAY 6

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

Raja-raja Melayu pada 1948

11

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

POLITIK MALAYSIA SELEPAS MERDEKA

Politik Malaysia

Berteraskan kaum terus mendapat tempat di kalangan rakyat pelbagai kaum

Melayu UMNO, PAS, BERJASA, HAMIM, S46, NAS

Cina MCA, GERAKAN, DAP, SUPP, SDP, PCS

India MIC, IPP, PPP, KIMMA

Sabah BERJAYA, USNO, PBS, PASOK, PUSAKA

Sarawak PBB, SNAP, PBDS, PLUS 12

HUBUNGAN ETNIK

eMKAY 7

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

13

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PARTI POLITIK MALAYSIA

SEMENANJUNG

MALAYSIA

UMNO

MCA

MIC

PAS

SEMANGAT 46

IMP

SARAWAK

BERJASA

PESAKA

PANAS

SUPP

SNAP

SCA

SABAH

UNKO

USNO

SCA

BERJAYA

PBS

14

HUBUNGAN ETNIK

eMKAY 8

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PARTI POLITIK SEMENANJUNG MALAYSIA U

MN

O

Malayan Union ditentang hebat orang Melayu di bawah pimpinan Dato Onn Jaafar

Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu(UMNO) telah ditubuhkan pada 11 Mei 1946 akibat penentangan terhadap pelaksanaan Malayan Union

UMNO adalah gabungan pelbagai persatuan dan pertubuhan Melayu

Tujuannya bagi memelihara kepentingan dan memperkukuhkan kuasa politik orang Melayu

PAS Ditubuhkan pada 1951.

Tujuan penubuhannya untuk menubuhkan sebuah negara Islam di Tanah Melayu

Hasrat Dr Burhanuddin al-Helmy sewaktu dilantik memimpin PAS pada akhir 1956:

Dalam perjuangan kita (PAS) bagi mencapai kemerdekaan, kita telah dan terus-menerus memperjuangkan Melayu itu sebagai kebangsaan bagi negara Tanah Melayu ini dengan bertapak di atas asas ideologi Islam yang maha suci

15

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PARTI POLITIK SEMENANJUNG MALAYSIA

MIC

John Thivy adalah presiden pertama bagi parti ini

MIC ditubuhkan bagi menjaga kepentingan dan kebajikan masyarakat India di Tanah Melayu

MC

A

Tan Cheng Lok adalah presiden pertama

Tujuan penubuhan parti ini adalah:

menjalin dan memelihara kebajikan dan keharmonian etnik

menjaga kepentingan dan kebajikan orang Cina

memajukan dan membantu mengekalkan suasana aman damai

Perikatan

UMNO-MCA-MIC bergabung membentuk Parti Perikatan

Pada pilihan raya Persekutuan 1955, Perikatan menang 51 daripada 52 buah kerusi

Ini merupakan petanda Tanah Melayu bersedia memperoleh kemerdekaan

Barisan Nasional

Pada 1974, Perikatan ditukar kepada Barisan Nasional bagi meperkukuhkan kerjasama antara etnik melalui politik supaya setiap kumpulan etnik dapat pertimbangan sewajarnya dalam politik Malaysia

16

HUBUNGAN ETNIK

eMKAY 9

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PARTI POLITIK SEMENANJUNG MALAYSIA IM

P

Diasaskan oleh Dato Onn Jaafar setelah ahli-ahli UMNO menolak cadangannya membuka keahlian UMNO kepada semua rakyat Tanah Melayu

Ia adalah sebuah parti multi-etnik

Mengamalkan dasar bekerjasama dan penyatuan etnik melalui politik

Menemui kegagalan dan diteruskan melalui penubuhan Parti Negara

SEM

AN

GA

T 4

6

Merupakan parti serpihan UMNO yang diketuai oleh Tengku Razaleigh Hamzah

Tujuan penubuhannya untuk mengembalikan semangat Melayu tahun 1946 yang didakwa telah hilang daripada UMNO di bawah kepimpinan Dr Mahathir Mohamad

Bagaimanapun, parti ini dibubarkan setelah gagal dalam pilihan raya Parlimen 1994

DA

P

Parti Tindakan Demokratik (DAP)

Berfungsi sebagai sebuah parti demokratik sosial yang :

berpegang kuat kepada ideologi negara Malaysia yang bebas

demokratik & sosialis

Berpaksi keadilan kaum dan kesaksamaan sosial dan ekonomi yang berasaskan institusi demokrasi berparlimen.

17

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PARTI POLITIK SARAWAK

SNA

P

Parti Kebangsaan Sarawak (SNAP)

Ditubuhkan di kalangan etnik Dayak, dari kawasan Skrang- Saribas

Dipimpin oleh Stephen Kalong Ningkan.

PB

DS Parti Bansa Dayak

Sarawak

Ditubuhkan oleh Leo Moggie pada 1983.

Bertekadkad menubuhkan parti politik yang diketuai oleh orang Iban dan memulihkan penguasaan orang Iban dalam politik dan kerajaan Sarawak serta pengembalian jawatan Ketua Menteri Sarawak kepada orang Iban

PAN

AS Parti Negara

Sarawak

Pimpinan Abang Haji Mustapha

Mewakili etnik Melayu dan Melanau

18

HUBUNGAN ETNIK

eMKAY 10

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PARTI POLITIK SARAWAK B

ERJA

SA

Parti Rakyat Jati Sarawak

Mewakili Melayu dan Melanau dari Lembah Rejang

Beranggapan PANAS tidak mewakili mereka

Dipimpin oleh Tuanku Haji Bujang

Bergabung dengan PANAS membentuk Parti Bumiputera

PES

AK

A

Parti Pesaka Anak Sarawak

Ditubuhkan oleh Temenggung Jugah

Mewakili etnik Dayak dari Rejang

PB

B

Parti Pesaka Bumiputera Bersatu

Hasil dari gabungan Parti Bumiputera dan PESAKA yang membentuk PBB pada 1973

Mendapat sokongan kaum Bumiputera terutama golongan Melayu-Melanau, Iban, Bidayuh dan Orang Ulu

Merupakan parti komponen Barisan Nasional 19

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PARTI POLITIK SARAWAK

SCA

Sarawak Chinese Association (SCA)

Sebuah parti politik yang berpandangan sederhana

Ditubuhkan oleh sekumupulan ahli perniagaan Cina yang kaya.

SUP

P

Sarawak United Peoples Party(SUPP)

Merupakan sebuah parti multi-etnik dan yang terawal di Sarawak

Bagaimanapun, ia jelas dimonopoli oleh orang Cina

Parti ini mendapat galakan daripada pentadbiran kolonial sebagai langkah awal untuk pemerintahan sendiri

20

HUBUNGAN ETNIK

eMKAY 11

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PARTI POLITIK SARAWAK

SARAWAK

Masyarakat di Sarawak terpisah kepada beberapa parti yang berasaskan etnik dari bahagian-bahagian tertentu

Pembentukan, pembubaran, penggabungan dan penukaran rakan politik merupakan satu perubahan yang lumrah dalam politik Sarawak.

Semua parti di atas bergabung membentuk Parti Perikatan, kecuali SUPP

Kini, PBB, SNAP dan SUPP bernaung di bawah Barisan Nasional

DAYAK

SNAP

PESAKA

MELAYU DAN MELANAU

BERJASA

PANAS

Parti Bumiputera

CINA

SUPP

SCA

21

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PARTI POLITIK SABAH

UN

KO

United Kadazan National Organization

Diketuai oleh Donald Stephens (kemudian dikenali dengan Tun Fuad Stephens)

Ditubuhkan untuk menyatupadukan Kadazan Dusun dan Bumiputera bukan Islam

Pada 1964, 2 kumpulan etnik yang utama iaitu: Kadazan-Dusun dan Murut yang diwakili UNKO dan Pasok Momogun bersetuju mempertahan kepentingan Bumiputera bukan Islam di Sabah dengan membentuk United Pasok Momogun Kadazan-Dusun Murut Organization(UPKO)

USN

O

United Sabah National Organization (USNO)

Ditubuhkan bagi kepentingan etnik Bajau, Suluk dan lain-lain.

Diketuai oleh Tun Dato Mustapha Dato Harun

Menjalinkan kerjasama dengan Sabah Chinese Association (SCA)

22

HUBUNGAN ETNIK

eMKAY 12

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PARTI POLITIK SABAH SC

A

Sabah Chinese Association (SCA)

Ditubuhkan bagi memelihara kepentingan orang-orang Cina di Sabah

UMNO-MCA-MIC, UNKO, USNO, SCA kemudiannya bergabung bagi membentuk sebuah parti Perikatan

Pakatan ini berjaya memenangi pilihan raya dan seterusnya membentuk kerajaan negeri Sabah yang pertama

BER

JAYA

Parti Bersatu Rakyat Jelata Sabah (BERJAYA)

Sebuah parti berbilang etnik dan dianggotai oleh Bumiputera Islam dan bukan Islam

BERJAYA membawa pembangunan politik, sosial dan ekonomi kepada Sabah melalui kerjasama baik dengan kerajaan persekutuan

Walau bagaimanapun, jelas kelihatan bahawa parti ini dimonopoli oleh Bumiputera Islam

23

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PARTI POLITIK SABAH

PB

S Parti Bersatu Sabah Ditubuhkan oleh Joseph Pairin Kitingan akibat tentangan terhadap kepimpinan Harris Salleh dari parti BERJAYA

Sebuah parti multi etnik, walaupun jelas didominasi oleh bumiputera Bukan Islam

Jatuh pada 17 Mac 1994. Akibat kejatuhannya, proses politik Sabah mengalami perubahan yang besar dan digantikan UMNO.

UMNO berjanji, sekiranya parti tersebut berjaya merampas pemerintahan negeri, jawatan Ketua Menteri akan mengikut giliran antara Bumiputera Islam, Bumiputera Bukan Islam dan Cina selang 2 tahun.

Beberapa parti politik baru tertubuh seperti Parti Bersatu Rakyat Sabah (PBRS) dan Parti Demokratik Sabah (PDS) dan Parti Progresif Sabah.

24

HUBUNGAN ETNIK

eMKAY 13

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PERJANJIAN MALAYSIA 1963

Persetujuan yang dicapai di antara para pemimpin Malaya, Sabah, Sarawak dan Singapura semasa sama-sama bersetuju untuk

menubuhkan Persekutuan Malaysia.

Perjanjian Malaysia tidak mengubah kontrak sosial di antara Melayu dan bukan Melayu.

Perjanjian Malaysia mengandungi semua tuntutan Sabah, Sarawak dan Singapura yang dipersetujui dan dimaktubkan ke dalam Perlembagaan

Persekutuan Malaysia 1963

Tidak semua perkara yang dituntut diterima dan dimaktubkan dalam Perlembagaan.

20 perkara yang mengandungi tuntutan-tuntutan yang dikemukakan oleh Sabah sebagai syarat negeri itu bersetuju menyertai Malaysia.

25

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

TUNTUTAN PERJANJIAN MALAYSIA 1963

Tidak memperakukan suatu agama sebagai agama rasmi negeri AGAMA

Bahasa Melayu adalah bahasa kebangsaan tetapi memohon supaya bahasa Inggeris boleh terus digunakan tanpa had masa

BAHASA

Penggubalannya patut melibatkan semua negeri PERLEMBAGAAN

Imigresen adalah kuasa pusat tetapi soal keluar masuk ke Sabah harus dikawal oleh Sabah sendiri

IMIGRESEN

Mendapat hak istimewa seperti Melayu BUMIPUTERA

SABAH

26

HUBUNGAN ETNIK

eMKAY 14

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

TUNTUTAN YANG DIPERSETUJUI DALAM PERLEMBAGAAN PERSEKUTUAN

Jadual ke 9, Senarai Tambahan kepada Sabah dan Sarawak dalam Senarai 2A

Meliputi undang-undang dan adat istiadat bumiputera Sabah dan Sarawak, urusan pentadbiran perbadanan, pelabuhan dan kereta api negeri

Senarai Negeri

Jadual ke 9, Senarai Tambahan kepada Sabah dan Sarawak dalam Senarai 3A

Meliputi undang-undang diri dan keluarga, perkapalan, bekalan air dan elektrik, pertanian dan perhutanan, hiburan dan pilihan raya negeri

Senarai Bersama

Penggunaan bahasa Inggeris dan bahasa bumiputera Sabah dan Sarawak, kedudukan istimewa bumiputera Sabah dan Sarawak serta kedudukan negeri

Perlindungan-perlindungan khas

bagi Sabah dan Sarawak

Pemberian khas dalam bentuk peruntukan kewangan

Pemberian tahunan persekutuan kepada kerajaan negeri Sabah dan Sarawak serta pemberian hasil sumber-sumber tambahan

Pemberian khas kepada Sabah dan

Sarawak

27

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

HUBUNGAN ETNIK SELEPAS PENUBUHAN MALAYSIA

Perpaduan dan integrasi etnik berjaya dalam bidang politik di mana ia dapat membawa semua etnik utama ke dalam proses politik dan pentadbiran

Namun kejayaan dalam bidang politik ini tidak dapat diterjemahkan kepada bidang lain terutama dari segi kemasyarakatan dan ekonomi

28

HUBUNGAN ETNIK

eMKAY 15

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

HUBUNGAN ETNIK SELEPAS PENUBUHAN MALAYSIA

Proses perpaduan dan integrasi memerlukan penglibatan langsung Kerajaan dengan dasar-dasar bersifat timbal-balik. Dalam konteks ini, DEB dan dasar-dasar yang selanjutnya merupakan suntikan daripada Kerajaan yang cuba mewujudkan perpaduan.

Kesemua dasar yang dirangka oleh kerajaan menyediakan peluang supaya semua etnik berada dalam satu dimensi fizikal yang sama, sama ada dalam bidang ekonomi, pendidikan atau perkhidmatan awam. 29

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PENDEKATAN ISLAM DALAM PEMBANGUNAN POLITIK

Definisi Politik:

Bahasa Arab: Siyasah

Kamus Dewan: Ilmu pengetahuan berkenaan dengan cara pemerintahan, ilmu siasah, ilmu kenegaraan

Politik Islam

Pengurusan atas segala urusan seluruh umat Islam.

Pemikiran politik Islam berkisar:

Etika politik

Falsafah politik

Agama

Hukum

Tatacara kenegaraan

Politik atau siyasah itu bermakna adalah mengurus urusan masyarakat berdasarkan hadith Rasulullah SAW.

Rasulullah SAW adalah peneroka awal sistem politik moden bagi manusia.

30

HUBUNGAN ETNIK

eMKAY 16

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PEMBANGUNAN POLITIK ISLAM MENURUT SARJANA

Politik ialah suatu kehidupan manusia

Imam al-Ghazali

Politik Islam bukan sekadar parti politik, tetapi aktiviti dakwah mengurus nasib umat hingga mengangkat mereka sebagaimana yang diperintahkan al-Quran

Imam Hasan al-Banna

31

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PEMBANGUNAN POLITIK ISLAM MENURUT SARJANA

Islam bukan semata agama (a religion), namun juga merupakan sistem politik (a political system).

Dr. V. Fitzgerald

Islam lebih sekadar agama, ia mencerminkan teori perundangan dan politik. Ia merupakan sistem peradaban yang lengkap, mencakupi agama dan negara

Dr. Schacht

32

HUBUNGAN ETNIK

eMKAY 17

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

MATLAMAT PEMBANGUNAN POLITIK ISLAM

33

Matlamat Pembangunan Politik

Dalam Islam

Mendidik manusia

mengenal Allah

Mengajar manusia melaksana ibadah

dengan tepat

Menunaikan amanah dengan

menegakkan syariat

Membangun dan memakmur muka

bumi

Menegakkan kebenaran dan

mencegah kemungkaran.

Tempat melaksanakan ajaran Islam secara

menyeluruh.

Tempat menyerlahkan keistimewaan dan keunggulan Islam

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PEMBANGUNAN POLITIK ISLAM

Al-Syura

Al-Hurriyyah

Al-Adalah

Al-Masuliyyah

Al-Musawah

Prinsip Politik Dalam Islam

Al-Quran

Sunnah

Ijma'

Qias

Sumber Politik Islam

Tauhid

Risalah

Khilafah

Asas-asas Politik Dalam Islam

34

HUBUNGAN ETNIK

eMKAY 18

HU

BU

NG

AN

E

TN

IK

PENGUKUHAN

Huraikan TIGA (3) dasar yang diperkenalkan oleh kerajaan untuk mencapai matlamat pembinaan negara bangsa

Jelaskan TIGA (3) faktor yang membawa kepada pembentukan pakatan strategik Perikatan dan Barisan Nasional

Huraikan EMPAT (4) cabaran yang sering dihadapi oleh pakatan strategik tersebut.

Kemukakan TIGA (3) bukti pencapaian pembangunan politik di Malaysia.

Bincangkan TIGA (3) strategi politik yang dilaksanakan oleh kerajaan selepas Peristiwa 13Mei 1969.

Analisakan TIGA (3) cabaran yang boleh menggugat kestabilan politik di Malaysia dan TIGA (3) cara mengatasinya.

35