TAJUK TUGASAN : MERANCANG DAN MELAKSANAKAN MENU PEMAKANAN SEIMBANG DALAM PENGAJARAN DAN PENDIDIKAN PRASEKOLAH. 3.1 PENGENALANMakan ialah keperluan asasi manusia. Melalui makanan kita dapat memenuhi keperluan yang dikehendaki di dalam tubuh untuk meneruskan proses kehidupan. Makanan biasanya berkait rapat dengan pemakanan. Makanan adalah sesuatu yang secara fizikalnya boleh dikenali sama ada daripada segi warna, bentuk, tekstur, bau dan rasa. Merujuk kepada Kamus Dewan,Makanan bermaksud bahan yang boleh dimakan dalam bentuk pepejal atau cecair.Pemakanan pula membawa maksud kajian berkaitan dengan pengambilan makanan untuk proses pertumbuhan,pemulihan dan pengawalan kesihatan. Pemakanan seimbang pula merujuk kepada tabiat memilih makanan yang hendak dimakan dengan tujuan memperbaiki atau mengekalkan kesihatan.Makanan yang seimbang perlu mengandungi nutrient seperti karbohidrat, protein, lemak, vitamin dan garam galian pada kadar yang betul.Kekurangan nutrient boleh menyebabkan berlakunya malnutrisi. Pemakanan ialah sains berkenaan zat-zat atau khasiat atau nutrien-nutrien dalam makanan. Biasanya status kesihatan seseorang akan menentukan keperluan pemakanannya. Makanan yang dimakan itu ditukarkan menjadi bahan pembakar dalam bentuk gula ringkas yang dikenali sebagai glukosa. Glukosa ini penting untuk membekalkan haba, pembiakan sel dan sumber tenaga. Organ-organ di dalam badan memerlukan makanan yang sesuai untuk menjalankan tugas masing-masing. Selagi makanan yang bermutu dan berkhasiat ini diperoleh, semua organ dalam badan akan memainkan peranan dengan cukup berkesan. Pengambilan makanan yang seimbang adalah perlu untuk memelihara kesihatan.Memakan makanan yang sihat akan membantu otak yang sihat.

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 1

Muka

3.2

Konsep makanan dan pemakanan kanak-kanak.Dalam proses pembesaran, kanak-kanak memerlukan makanan yang seimbang. Tadika

atau prasekolah memainkan peranan yang amat penting dalam penyediaan diet yang mengandungi nutrient yang secukupnya. Kanak-kanak patut disediakan makan yang seimbang kerana kanak-kanak yang sedang membesar amat memerlukan tenaga dalam aktiviti seharian mereka. Tambahan pula , pemakanan seimbang dapat membantu ketahanan badan bagi mengelakkan daripada jangkitan penyakit serta membantu pertumbuhan fizikal dan perkeembangan otak yang sihat. Lantaran itu, menu untuk kanak-kanak di tadika atau prasekolah hendaklah dirancang terlebih dahulu demi menjaga kualiti makanan yang disediakan dan dihidangkan oleh penyedia makan atau pembantu pengurusan murid (PPM). Pemakanan bagi kanak-kanak perlu dititikberatkan untuk memastikan mereka mendapat nutrisi yang sesuai untuk membina pertumbuhan dan perkembangan fizikal serta minda mereka. Dalam proses pembesaran, kanak-kanak memerlukan makanan yang seimbang, bagi membolehkan badan mereka menjalani semua aktiviti dengan baik. Makanan seimbang ialah makanan yang terdiri daripada semua kelas makanan dalam kadar nisbah makanan yang sesuai mengikut peringkat umur kanak-kanak. Berpandukan pengetahuan ini guru akan dapat merancang dan menyediakan makanan yang sesuai untuk keperluan kanak-kanak. . Pemakanan seimbang merupakan tabiat memilih makanan yang hendak dimakan dengan tujuan memperbaiki atau mengekalkan kesihatan. Makanan yang seimbang perlu mempunyai karbohidrat, protein, lemak, vitamin, garam galian, dan serat dalam kadar yang betul. Ini dapat diperolehi dari buah, sayuran, daging, ikan, susu, bijirin dan lain-lain. Amalan pemakanan yang berkhasiat ini penting terutamanya kepada kanak-kanak prasekolah kerana kualiti pemakanan mempunyai kesan secara langsung ke atas pertumbuhan dan perkembangan serta kesihatan kanak-kanak pada masa hadapan. Peringkat awal kehidupan kanak-kanak adalah tahap yang kritikal bagi membentuk konsep dan tingkahlaku pemakanan yang sihat. Walker (2001, dalam Swadener, 1994) menegaskan pemakanan yang berkhasiat menghasilkan kesihatan fizikal yang baik dan menyumbang kepada kesihatan mental yang baik.

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 2

Muka

Matlamat utama pendidikan pemakanan untuk kanak-kanak prasekolah adalah supaya mereka belajar berkaitan makanan yang berkhasiat dan seimbang dengan menggalakkan mereka mencuba makanan yang pelbagai jenis. Walaubagaimanapun Guru Prasekolah perlu membantu memilih makanan supaya kanak-kanak lebih bijak memilih makanan pada masa hadapan. Pendidikan ini juga haruslah berterusan semasa berada di rumah, menonton tv, bersiar-siar dan ketika membeli-belah di pasaraya. Selain itu kanak-kanak ini datang dari pelbagai latar belakang keluarga dan budaya. Ada keluarga yang menekankan pemakanan yang berkhasiat, sihat dan seimbang. Manakala ada pula keluarga yang tidak mengambil kisah sama ada anak-anak mereka makan makanan yang berkhasiat atau tidak kerana yang penting kanak-kanak itu cukup makan dan kenyang. Oleh kerana keadaan tersebut, maka peranan Guru Prasekolah bagi menggalakkan amalan pemakanan yang sihat sangat penting supaya pertumbuhan dan perkembangan kanak-kanak tidak terjejas dan menanam tabiat makan yang baik dan semulajadi yang akan kekal sehingga kanak-kanak itu dewasa.

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 3

Muka

3.3

Pemakanan seimbang untuk kanak-kanak prasekolahAmalan pemakanan berkhasiat penting untuk kanak-kanak prasekolah kerana kualiti

pemakanan mempunyai kesan langsung ke atas pertumbuhan dan perkembangan serta kesihatan kanak-kanak pada masa depan Profesor Madya Norhashimah Hashim (2004). Peranan Guru Prasekolah bagi menggalakkan amalan pemakanan yang sihat dikalangan Hal ini adalah kerana, kanak-kanak perlu mendapat kanak-kanak adalah sangat penting.

makanan yang berkhasiat, bermutu tinggi dan seimbang. Makanan yang tidak berkualiti akan menjejaskan perkembangan kanak-kanak.Nutrien yang mencukupi di dalam pemakanan mereka akan membantu perkembangan yang sihat dan optimum dari semua aspek iaitu intelek, fizikal, emosi, rohani dan sosial. Kebanyakkan nutrien diperolehi dari pelbagai jenis makanan dan perlu diambil dalam kuantiti yang sesuai. Pengambilan nutrien yang tidak seimbang akan mengakibatkan pelbagai masalah kepada kanak-kanak seperti masalah kurang berat badan, obesiti dan anemia. Jadi guru perlu merancang menu makanan yang seimbang mengikut piramid makanan supaya murid-murid prasekolah mendapat khasiat pemakanan yang secukupnya. Berikut merupakan jenis-jenis nutrien yang diperlukan oleh badan; a) sistem Karbohidrat tubuh manusia. Karbohidrat menyumbangkan kira-kira 50% daripada

Karbohidrat menyediakan sumber tenaga yang utama yang diserap segera ke dalam pengambilan tenaga yang diperlukan oleh tubuh manusia. Karbohidrat terdiri daripada gula (gula, glukos, sirap, madu, laktos), kanji (tepung gandum, kanji, kentang, ubi kayu dan kanji tulin koko) dan beberapa selulosa, gam dan pektin. Karbohidrat banyak terdapat dalam bijiran seperti beras,gandum dan sepertinya. b) Protein

Protein mengandungi beberapa zat seperti asid amino. Protein kelas pertama kebanyakannya boleh diperolehi daripada binatang. Sementara protein sayuran pula mengandungi protein kelas kedua dan sedikit protein kelas pertama.

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 4

Muka

c)

Lemak

Lemak menyediakan lebih dua kali ganda nilai kalori yang diperolehi daripada karbohidrat dan menjadi sumber utama lemak tubuh. Sebenarnya lemak penting kepada manusia kerana merupakan tenaga yang tersimpan di dalam tubuh yang diperlukan untuk menjalankan sebarang aktiviti. Secara purata, lemak membekalkan 355 daripada pengambilan tenaga. Lemak juga mengandungi vitamin larut lemak dan asid lemak yang penting kepada penyatuan selaput sel. d) Galian

Zat galian mengandungi kompaun bukan organik yang penting kepada pemakanan manusia. Ia berperanan dalam pembentukan struktur tulang dan unsur yang diperlukan dalam tisu organik dan cairan badan seperti hemoglobin darah. Zat mineral banyak terdapat dalam susu dan telur. Ia juga banyak terdapat dalam buah dan sayuran. e) Vitamin

Vitamin adalah bahan kimia yang terkandung dalam kebanyakan makanan. Ia membantu tubuh mengurai dan menggunakan unsur asas makanan, protein, karbohidrat dan lemak. Sesetengah vitamin turut terbabit dalam penghasilan sel darah, hormon, bahan genetik dan kimia dalam system saraf. Tidak seperti karbohidrat, protein dan lemak, vitamin dan mineral tidak membekalkan kalori tetapi membantu badan mendapatkan tenaga dari tubuh. f) Serat Serat atau serabut dalam diet permakanan membantu penghadaman dan mengelak sembelit. Sayuran dan buah segar (termasuk buah kering) dan bijiran merupakan sumber serat penting. Untuk meningkatkan kebaikan serat, amat penting untuk minum banyak air. Makanan berkhasiat penting untuk kanak-kanak kerana ia membekalkan nutrien untuk perkembangan dan pertumbuhan. Selain itu,ia juga membekalkan tenaga untuk aktiviti fizikal dan mental serta dalam mengekalkan ketahanan badan terhadap

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 5

Muka

jangkitan. Makanan yang berkhasiat juga menyediakan bekalan nutrien yang cukup untuk keperluan pertumbuhan pada peringkat remaja. Kanak-kanak perlu didedahkan dengan pelbagai jenis makanan yang baik dan berkhasiat kerana tidak ada satu jenis pun makanan yang membekalkan semua zat makanan yang kita perlukan. tinggi.Piramid Makanan yang disediakan haruslah berasaskan piramid makanan Malaysia memberi panduan tentang bagaimana untuk supaya makanan yang berat dan ringan dapat diseimbangkan dan berkhasiat serta bermutu makanan mengimbangkan pengambilan makanan setiap hari . Malaysia, gabungan makanan setiap hari dapat dipilih. Makanan yang pelbagai membantu Berpandukan piramid makanan

kanak-kanak mendapat semua nutrien yang diperlukan .

Rajah 1 : Piramid Makanan Malaysia PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 6 Muka

Piramid makanan merupakan panduan bagi memilih makanan secara sihat. Makanan yang dimakan seharian perlu diambil dalam kuantiti yang besar daripada kumpulan makanan yang berada di bawah piramid dan paling sedikit daripada kumpulan makanan di bahagian atas. Piramid makanan mengandungi makanan yang dibahagikan kepada lima kumpulan berasaskan kepada kandungan zat dan fungsinya. a) Makan / guna sedikit : Terdiri daripada lemak, minyak, gula dan garam b) Makan sederhana c) Makan lebih d) Makan banyak : Susu dan produk tenusu ( 1-2 hidangan) , Ikan, ayam itik, daging dan kekacang (2-3 hidangan) : Buah-buahan dan sayur-sayuran ( minimum 3 5 hidangan) : Nasi, mee, roti, bijirin lain dan produk bijirin dan ubi ( 8 12 hidangan)

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 7

Muka

Aras 1 : Bijirin dan ubi-ubian Kanak-kanak perlu diberi makan lebih banyak makanan dari kumpulan ini (karbohidrat) yang membekalkan tenaga utama untuk tubuh dan otak, juga sebagai sumber serat yang larut air. Kumpulan ini mengandungi vitamin, mineral, serat dan sejumlah protein. Contoh makanan : nasi , mee, roti, bubur, capati dan sebagainya. Kanak-kanak memerlukan 6 hingga 8 hidangan setiap hari Keperluan tenaga untuk sehari: UMUR 1-3 TAHUN 4-6 TAHUN

LELAKI 980 kcal 1340 kcal

PEREMPUAN 910 kcal 1290 kcal

Recommended Nutrient Intakes (RNI) for Malaysia 2005

Satu hidangan bijirin dan sumber bijirin dan ubi 1 keping roti whole meal cawan nasi capati 1 cawan bubur 1 biji kentang (sederhana besar) 5 keping biskut krim krakers masin

Bilangan hidangan sehari 2-3 tahun 4-6 tahun 6-8 hidangan Nota : Bilangan hidangan sehari bererti jumlah hidangan untuk semua jenis makanan dalam kumpulan makanan

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 8

Muka

Aras 2 : Buahan dan sayuran Kanak-kanak perlu diberi lebih makanan daripada kumpulan ini. Ia membekalkan vitamin, mineral, dan serat kepada kanak-kanak untuk mengelakkan sembelit. Kanak-kanak memerlukan sekurang-kurangnya 2-3 hidangan daripada kumpulan ini setiap hari bagi pertumbuhan yang sihat dan meningkatkan sistem imun Satu hidangan sayur-sayuran cawan sayuran hijau yang telah dimasak Bilangan hidangan sehari 2-3 tahun 4-6 tahun 2 hidangan setiap hari

Satu hidangan buah-buahan a) biji jambu saiz sederhana atau b) I biji buah oren @ berwarna hijau (pear/epal) atau c) 1 biji pisang saiz sederhana atau d) 1 hiris betik, tembikai atau nanas.

Bilangan hidangan sehari 2-3 tahun 4-6 tahun

1 hidangan setiap hari

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 9

Muka

Aras 3 : Ikan, ayam, daging, kekacang, susu dan hasil tenusu Kanak-kanak harus mengambil kuantiti makanan pada aras ini dalam keadaan sederhana. Makanan dalam kumpulan ini menghasilkan protein, vitamin B dan mineral. Protein daripada sumber haiwan adalah berkualiti tinggi manakala protein dari sumber kekacang berkualiti rendah dan kurang. Protein kombinasi daripada sumber kekacang dan haiwan adalah yang terbaik. Keperluan protein untuk sehari adalah seperti berikut : UMUR 1 - 3 TAHUN 4 6 TAHUN 7 9 TAHUN*

LELAKI 17 g 23 g 32 g

PEREMPUAN 17 g 23 g 32 g

Recommended Nutrient Intakes (RNI) for Malaysia 2005

Keperluan untuk kanak-kanak ialah 2 hidangan untuk ikan, ayam, itik, daging dan ubi-ubian serta 2 -3 hidangan untuk susu dan hasil tenusu setiap hari. yang terbaik untuk pertumbuhan gigi dan tulang yang kuat. Selain dari itu juga, makanan ini kaya dengan zat besi bagi mengelakkan anemia dan keletihan. Fe simpanan untuk zat besi dalam badan akan berkurangan selepas 4 - 6 bulan pertama.. Satu hidangan ikan, ayam, itik, daging dan ubi-ubian: a) 1 potong sederhana paha ayam atau b) 1 ekor ikan kembung sederhana atau c) 2 ketul daging saiz kotak mancis atau d) 5 sudu penuh ikan bilis tanpa kepala atau e) 1 biji telur saiz sederhana atau f) 1 keping tempe atau PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 10 Muka Kanak-kanak haruslah digalakkan untuk mengambil susu dan hasil tenusu kerana bahan ini adalah sumber kalsium

g) 1 keping tauhu atau h) 2 sudu makan mentega kacang atau i) cawan ubi-ubian/ kacang yang telah dikeringkan atau j) 4 ekor udang saiz kecil * 2 hidangan setiap hari ( umur 2 6 tahun) Satu hidangan hasil tenusu : k) 1 gelas susu l) 1 cawan dadih m) 1 keping keju

Aras 4 : Lemak, minyak dan kumpulan gula 2-3 hidangan setiap hari ( umur 2 6 tahun) Lemak penting tetapi pengambilan berlebihan perlu dielakkan. Lemak diperlukan untuk simpanan tenaga dan pengangkutan vitamin larut lemak. Omega 3 dan 6 penting untuk perkembangan otak, saraf dan mata. Pengambilan daripada kumpulan makanan jenis ini haruslah dikurangkan dan dalam kuantiti sederhana. Kanak-kanak juga haruslah digalakkan mengurangkan pengambilan gula dan garam. Ini kerana makanan manis tinggi kandungan tenaga tetapi kurang zat pemakanan. Pengambilan tenaga berlebihan akan disimpan dalam bentuk lemak. minuman yang manis. Pengambilan garam berlebihan pula akan meningkatkan tekanan darah. PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 11 Muka Sumber yang mengandungi gula yang berlebihan ialah gula-gula, minuman bergas/kotak dan makanan dan

Sumber yang mengandungi garam berlebihan adalah seperti jeruk, keropok dan makanan ringan.Kanak-kanak boleh diberikan makan snek yang sihat tetapi snek tidak boleh menggantikan waktu makan utama. Snek yang sihat boleh diambil antara waktu makan utama sebagai mengalas perut. Antara contoh snek yang sihat ialah sandwich, biskut mill penuh, buah dan pau kacang Amalan makanan sihat Pengambilan makanan yang seimbang adalah perlu untuk memelihara kesihatan. Memakan makanan yang sihat akan membantu otak yang sihat. Dengan memakan pelbagai diperoleh. Pengambilan makanan perlu seimbang, iaitu makanan pada aras bawah jenis makanan daripada lima kumpulan makanan , semua zat yang diperlukan badan dapat piramid perlu dimakan sedikit setiap hari. Makan Lebih Sayur-sayuran dan Buah-buahan Sayur-sayuran dan buah-buahan perlu dimakan setiap hari kerana makanan ini kurang mengandungi lemak dan dapat membekalkan vitamin , zat-zat dan serat yang sangat penting untuk kesihatan dan mencegah penyakit kanser ataupun penyakit kronik. Pelbagai jenis sayursayuran seperti sayur berdaun hijau , berubi , dan berbuah boleh dimakan segar ataupun dimasak tidak terlalu lama supaya zat dapat dikekalkan. Buah-buahan pula dapat dimakan segar sebagai pencuci mulut ataupun diminum perahan atau jus tanpa gula. Buah-buahan tempatan seperti pisang , tembikai , dan betik banyak mengandungi zat yang diperlukan oleh tubuh badan. Pilih Makanan Rendah Lemak dan Kurang Manis Terlalu banyak lemak dapat meningkatkan risiko penyakit jantung koronari, angin ahmar, kegemukan dan masalah kesihatan yang lain. Namun begitu, lemak adalah sumber tenaga yang baik dan perlu bagi pencernaan vitamin larut lemak. Selain itu, lemak memberi rasa dan kualiti tekstur yang menjadikan makanan berperisa. Antaranya ialah soya, kekacang, ikan, bijirin, sayur-sayuran dan buah-buahan. Pengambilan makanan yang digoreng

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 12

Muka

dengan minyak yang banyak seperti ayam dan kentang goreng atau makanan segera perlu dikurangkan. Pemilihan makanan yang direbus, dibakar atau dipanggang, dan kukus tanpa menggunakan minyak amatlah digalakkan. Pemilihan makanan segera dan makanan yang diproses perlu dikurangkan kerana makanan sedemikian mengandungi banyak gula dan garam. Amalan pemakanan yang sihat adalah dengan memilih makanan daripada bahan semulajadi atau pun disediakan segar dan bersih . Penggunaan gula dan garam dalam masakan perlulah secara berhemah dan sederhana. Penggunaan bahan perisa pula tidak digalakkan. Contoh snek yang mudah dan berkhasiat serta sihat adalah seperti buahan segar, bertih jagung tanpa gula, sandwich dan ubi rebus .

Minum banyak air kosong

Air kosong Minumlah 6- 8 gelas air kosong sehari kerana air sangat penting kepada tubuh badan manusia. Ini adalah kerana air dapat mengekalkan suhu dan mengeluarkan bahan sisa/perkumuhan badan. Setiap hari badan manusia memerlukan sekurang-kurangnya 2 liter air. Satu liter diperolehi daripada makanan kita dan 1 liter lagi daripada meminum air kosong. Air perlu diminum secukupnya bagi menggantikan cecair yang hilang akibat daripada penglibatan yang aktif dalam aktiviti harian atau fizikal dan dalam keadaan cuaca yang panas. Kita digalakkan supaya minum sebelum terasa dahaga. Minumlah air kosong supaya lebih sihat kerana minum air bergas atau berkarbonat dan minuman bergula mempunyai bahan pengawet, campuran gula yang berlebihan dan kalori yang tidak diperlukan oleh tubuh badan.

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 13

Muka

3.4

Kepentingan konsep makanan dan pemakanan dalam pendidikan awal kanak-kanak.

Persidangan Rumah Putih tentang Makanan, Pemakanan dan Kesihatan (1969 ) telah menggariskan kerangka Makanan dan Pemakanan bagi kanak-kanak yang antara lain : Pemakanan merupakan satu proses memakan makanan yang membolehkan kanakkanak untuk hidup, membesar sihat dan cergas serta mempunya tenaga yang secukupnya bagi bermain dan menjalankan aktiviti kehidupan. Setiap kelas makanan mempunyai fungsi tertentu bagi tumbesan,perkembangan dan metabolisma tubuh badan. Pemakanan seimbang didapati melalui kepelbagaian makanan. Makanan mempunyai pertalian rapat dengan kebudayaan,ekonomi dan psikologi kehidupan masyarakat setempat. Semua manusia memerlukan makanan yang sama tetapi berbeza dari segi kuantiti. Pengendali makanan penting dalam menentukan keselamatan,rasa,kos dan hidangan (John Brewer, 1995) Melalui pendidikan tentang konsep makan dan pemakanan kanak-kanak ini,ia boleh membuka minda guru dan PPM prasekolah akan kepentingan nutrisi makanan kepada kanakkanak sebagai penyumbang kepada perkara-perkara berikut: a. Meningkatkan kesihatan kanak-kanak. b. Membina kelaziman dan minat kanak-kanak supaya makan makanan berkhasiat. c. Meningkatkan proses perkembangan dan pertumbuhan yang positif. d. Memelihara adab sopan dan peraturan makan. dan nilai-nilai positif di dalam membina gaya hidup yang sihat. f. Kanak-kanak diterapkan rasa bersyukur dengan rezeki yang diberi. g. Memantapkan daya ketahanan kanak-kanak dari segi fizikal, emosi atau rohani. e. Berpeluang memperoleh bimbangan ilmu pengetahuan tentang pemakanan, vitamin

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 14

Muka

3.5

Menggalakkan kanak-kanak untuk makanIbu bapa atau penjaga malah Guru disekolah perlu memantau kanak-kanak semasa

waktu makan walau pun ketika mereka berselera dan berminat untuk makan. Terdapat banyak cara yang boleh dilakukan untuk memberi galakkan kepada kanak-kanak untuk makan. Di antaranya ialah duduk bersama dengan mereka semasa mereka makan. Berikan galakkan, bantuan serta perhatian semasa kanak-kanak menghadapi hidangan dan bercerita tentang khasiat makanan yang sedang dimakan kanak-kanak ketika itu. Kanak-kanak perlu diberi masa untuk menikmati hidangan. Jangan terburu-buru atau mendesak mereka makan dengan cepat. Berikan sedikit ruang untuk mereka bermain semasa makan. Kanak-kanak akan lebih bersemangat untuk makan jika diberi pujian kerana makan dengan baik dan tertib. Makanan diberi dalam bekas berasingan agar mendapat jumlah makanan secukupnya. Kanak-kanak juga boleh diberikan jenis makanan yang boleh dipegang atau diambil sendiri untuk menggalakkannya berdikari, tetapi jumlah makanan yang cukup perlu dipastikan. Jika seseorang kanak-kanak memilih makanan kegemarannya, makanan lain seharusnya dicampur bersama makanan kegemarannya. Contoh : mihun goreng yang digemari bolehlah dicampur dengan sayur yang dipotong lebih kecil supaya kanak-kanak tidak boleh mengasingkan bahan tersebut dan akhirnya dimakan bersama. Sebaiknya makanan diberikan terus kepada kanak-kanak semasa mereka lapar kerana kemungkinan selera makan akan hilang kerana terpaksa menunggu terlalu lama. Yang penting, jangan beri mereka makan semasa mereka mengantuk bagi mengelakkan kecederaan. Kanak-kanak jangan dipaksa makan kerana boleh meningkatkan tekanan dan mengurangkan selera makan. Waktu makan seharusnya tenang dan menggembirakan. Muka Minum dengan banyak seharusnya dielakkan sebelum atau semasa kanak-kanak makan PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 15

kerana boleh mengganggu selera makannya. Menyanyi, berbual atau bermain sedikit boleh meningkatkan selera kanak-kanak untuk makan lebih banyak. Kreativiti menghias semasa menghidangkan makanan juga penting dalam merangsang selera kanak-kanak kerana mereka sememangnya tertarik dengan hiasan yang cantik dan menarik. Contoh terdekat ialah hiasan ising pada atas kek. Selain makan dirumah, ibu bapa juga Guru prasekolah boleh membawa kanak-kanak untuk makan diluar. Contohnya dikantin atau taman permainan serta ditepi pantai (berkelah). Kanak-kanak juga diberi snek yang berkhasiat dan digemari contohnya : susu, buah atau sandwich. Elakkan memberi snek kepada kanak-kanak terlalu dekat dengan waktu makan utamanya untuk mengelakkan dia hilang selera makan. ( Rujuk Lampiran B untuk ilustrasi gambar penyediaan makan untuk murid-murid prasekolah saya/ CD di sediakan juga) Penting bagi seorang Guru ialah mempelbagaikan jenis makanan yang segar dari semua kumpulan makanan tanpa lebihan lemak, kolesterol, gula dan garam. Diet sihat adalah penting bagi membekalkan nutrien dan kalori yang penting. Makanan yang sihat juga mengandungi serat yang tinggi. Kepentingan serat adalah untuk : a) Melawaskan pembuangan air besar b) Mengelakkan sembelit dan penyakit usus (buasir) c) Mengurangkan risiko penyakit jantung dan kanser

3.6

Menu yang baik

Berdasarkan pengumpulan maklumat tentang pemilihan makanan dan menu yang seimbang,saya mendapat kesimpulan bahawa menu yang baik adalah seperti berikut: a) pemilihan daripada pelbagai jenis makanan b) Jumlah makanan yang cukup untuk memenuhi keperluan badan c) Makanan yang dijarakkan dengan baik sepanjang hari d) Makanan yang mampu diperolehi e) Cara masak yang berbeza dan sedap f) Dihidang dengan cara yang menarik dan lazat PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 16 Muka

Selain itu,dalam pemilihan menu untuk kanak-kanak Prasekolah,ia bukan hanya sekadar untuk sedap dimakan dan dilihat, tetapi juga mementingkan kesepaduan zat-zat makanan tersebut.Contohnya,sayur-sayuran dan buah-buahan adalah bahagian yang paling penting dalam makanan seimbang. Sayur dan buah juga merupakan sumber utama zat-zat makanan seperti karbohidrat (tenaga). Serat seperti vitamin A,C dan E dan juga mineral terutamanya kalsium. Sayur-sayuran dan buahan juga tidak mengandungi kolesterol dan Menghilangkan dahaga dan rasa lapar, merangsang dan sangat rendah kandungan lemak, natrium dan kalori. Disamping itu, ia dapat menjadi snek yang senang disediakan. melawaskan sistem penghadaman, membantu melawas dan mencegah sembelit dan mengurangkan risiko penyakit sistem penghadaman dan beberapa jenis kanser. Guru juga perlu selalu mengingatkan kanak-kanak mengamalkan makanan yang sihat kerana tabiat pemakanan yang buruk boleh mengakibatkan : a) keadaan yang memudaratkan iaitu kegemukan (obesiti) b) Menghadapi beberapa risiko penyakit seperti sakit jantung, kencing manis, tekanan darah tinggi, kerosakan gigi dan beberapa jenis kanser

3.7

Makanan yang harus dielakkan di kalangan kanak-kanak.a..Makanan ringan disebabkan oleh pewarna tiruan, perasa atau gula berlebihan yang boleh merosakkan kesihatan. b. Makanan masin kerana garam yang berlebihan seperti asam kecut boleh menyebabkan penyakit-penyakit lain apabila dewasa. c. Makanan dalam tin. d. Buah-buahan jeruk. Perlu dingatkan bahawa beberapa jenis makanan walaupun dalam kelas makanan tertentu dan memberi tenaga kepada kanak-kanak tidak boleh dimakan pada kadar yang tidak berlebihan, contohnya; a.Makanan masin kerana garam yang berlebihan seperti asam kecut boleh menyebabkan penyakit-penyakit lain apabila dewasa. b.Makanan yang berlemak dan berminyak.

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 17 Muka

Perkara pokok yang ditekankan semasa membuat persediaan makanan untuk kanakkanak ialah kegemaran mereka. Sia-sia saja kita menyediakan makanan yang mahal-mahal jika kanak-kanak tidak memakannya. Oleh itu menu hendaklah dirancang mengikut kegemaran mereka, tetapi mesti mengambil kira keperluan makan makanan yang seimbang. Untuk memastikan makanan sentiasa segar dan khasiatnya tidak hilang, cara pengendalian yang betul sebelum dimasak penting diamalkan. Semasa membuat persediaan makanan, kita hendaklah utamakan kebersihan pada setiap masa. Elakkan kanak-kanak mengambil makanan segera seperti makanan dingin beku Jangan jadikan makanan segera sebagai atau makanan ringan sebagai ganjaran Sediakan buah-buahan sebagai makanan ringan dirumah bagi mengelakkan mereka

untuk kanak-kanak melakukan sesuatu memilih makanan yang tidak berkhasiat

3.8

Cara penyediaan makanan kanak-kanaka. Setiap makanan yang dihidangkan untuk kanak-kanak hendaklah bersih dan berkualiti. Segala bahan mentah yang dibeli hendaklah segar. Bahan-bahan seperti timun dan lobak merah yang hendak dimakan mentah harus dibasuh dengan air garam dahulu sebelum dimakan. Amalan ini membantu kita menghapuskan bakteria yang terdapat pada sayuran itu. Kalau dimasak pastikan makanan tidak dimasak terlalu lama sehingga termusnah segala khasiat yang ada. b. Alat-alat yang digunakan untuk memasak dan untuk menghidangkan makanan juga perlu bersih. Alat-alat yang tidak mudah berkarat amat sesuai. Pastikan kesemua alat ini dibersihkan dan lebih baik sekiranya kesemua alat ini dijemur di bawah panas matahari sebelum disimpan. Bakteria akan terhapus dibawah panas yang terik ini. c. Bahan mentah yang dibeli hendaklah disimpan di dalam peti sejuk. Gunakan bekas yang bertutup rapat atau bahan bungkusan, seperti; Cling film supaya makanan tidak bersentuhan antara satu sama lain. Ini bertujuan untuk mencegah merebaknya pembiakan bakteria yang boleh membawa penyakit.

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 18

Muka

(Rujuk lampiran A:Gambar Penyediaan makanan di prasekolah)

3.9

Keracunan makanan.Keracunan makanan membawa maksud makanan yang telah tercemar oleh bahan

kimia seperti raksa dan plumbum, mikroorganisma @ toksin ataupun racun. mikroorganisma @ toksin, ataupun racun. Keracunan makanan mengakibatkan cirit-birit dan muntah-muntah . Banyak faktor yang boleh menyebabkan keracunan boleh terjadi,antaranya ialah kandungan racun lading yang berlebihan, penyediaan makanan yang kurang bersih,makanan yang terdedah kepada pencemaran, makanan yang melebihi tamat tempoh, makanan yang tinggi kandungan bahan kimia dan sebagainya.Makanan laut juga berpotensi untuk mengakibatkan keracunan makanan jika air laut itu telah tercemar dengan bahan kimia yang lain. Pengambilan makanan yang tidak sihat akan mengakibatkan obeseti @ kegemukan, penyakit diabetes, kerosakan pada pembuluh-pembuluh darah dan ginjal sehingga menyebabkan pengidapnya menghadapi masalah kekurangan insulin dalam badan.Kanser usu juga dikaitakan dengan corak pemakanan. Kanak-kanak yang kurus selalunya disebabkan tidak mengambil makanan yang cukup untuk menampung keperluan tubuh badan dalam menjalani kehidupan hairan.Pengambilan gizi makanan yang tidak seimbang juga akan menyebabkan penyakit beri-beri,kwasyiorkor dan riket.

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 19

Muka

3.10

Menu pemakanan seimbang Setelah meneliti dan mendapat bahan serta rujukan tentang makanan dan

pemakanan murid prasekolah saya telah mengatur menu makan untuk murid prasekolah bagi tempoh seminggu iaitu bagi minggu pertama dan minggu ke dua. MENU SARAPAN PAGI HARI ISNIN SELASA RABU KHAMIS JUMAAT MAKANAN Biskut Roti Koko Crunch Kuih-muih Roti MINUMAN Milo Susu Milo Milo Horlick

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 20

Muka

MENU MAKAN PAGI (MINGGU A) PENCUCI HARI ISNIN SELASA RABU KHAMIS JUMAAT MAKANAN BIHUN GORENG NASI LEMAK LAKSA NASI TOMATO MEE GORENG MINUMAN RIBENA AIR MASAK OREN AIR MASAK OREN MULUT LIMAU TEMBIKAI PEAR LIMAU EPAL

MENU MAKAN PAGI (MINGGU B) PENCUCI HARI ISNIN SELASA RABU KHAMIS JUMAAT MAKANAN KUETEOW GORENG NASI DAGING BIHUN SUP NASI KUNING AYAM BERKICAP MEE REBUS MINUMAN RIBENA AIR MASAK OREN AIR MASAK RIBENA MULUT PISANG BETIK LIMAU TEMBIKAI PEAR

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 21

Muka

3.10.1

Menu Pilihana) Nasi kuning + ayam masak kicap b) Air masak c) Buah tembikai

LEMAK & GULA Gula, garam dan margerin

DAGING ayam

SAYURAN DAN BUAHAN Ubi kentang,lobak merah,tembikai

BIJIRIN Nasi

RAJAH 2 : Kandungan makanan dalam peneyediaan menu pilihan prasekolah mengikut garis panduan Piramid Makanan.

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 22

Muka

JADUAL 1 : Jadual agihan kuantiti mengikut menu yang disediakan. BAHAN BAHAN A (untuk Nasi ) Beras Sedikit garam Margerin Daun pandan Serbuk kunyit sebagai pewarna BAHAN B (untuk hidangan/lauk) Ayam Kicap Madu Minyak untuk menumis Ubi kentang Lobak merah Bawang putih Bawang merah Halia Sos tiram Cili merah Daun sup dan daun bawang Garam dan gula BAHAN C (untuk minuman) Air kosong BAHAN D (Pencuci mulut) Buah tembikai JUMLAH HIDANGAN : Untuk makanan 75 orang kanak-kanak Prasekolah 1 biji (saiz besar) RM 1.80 x 75 = RM 135.00 KUANTITI 25 pot Secukup rasa 3 sudu kecil 3 helai 2 sudu kecil 3 ekor Secukupnya Secukupnya 2 cawan 25 biji 10 batang 5 labu 10 labu besar 6 inci secukupnya 3 biji anggaran RM 2.00 secukupnya I gelas untuk satu hidangan murid

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 23

Muka

Cara-cara Penyediaan Nasi Ayam 1. Ayam dibasuh bersih dan dikukus (jangan dipotong) a) Nasi ayam 1. Beras dibasuh bersih dan ditoskan 2. Panaskan 3 sudu marjerin. Tumiskan sebiji bawang besar yang ditumbuk bersama 2 ulas bawang putih. 3. Setelah naik bau, masukkan beras dan air kukusan ayam tadi secukupnya. 4. Masukkan garam dan serbuk kunyit serta daun pandan yang telah diikat. 5. Tanak beras/nasi hingga masak b) Ayam 1. Ayam yang telah dikukus tadi dipotong empat 2. Gaulkan ayam yang dipotong bersama 2 biji bawang putih, halia bersama seulas bawang besar yang ditumbuk 3. Madu dan kicap juga digaul bersama 4. Biarkan seketika sebelum digoreng 5. Goreng ayam hingga masak dan dipotong ukuran sederhana c) Sup 1. Panaskan sedikit minyak. Tumiskan sebiji bawang besar bersama 3 biji bawang putih dan halia yang telah ditumbuk. 2. Masukkan lebihan air kukusan ayam bersama bahagian ayam seperti kepak, kaki, dan leher ( bahagian yang kurang isi ) 3. Masukkan rempah sup -184. Renehkan hingga mendidih PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 24 Muka

5. Taburkan daun sup dan daun bawang yang telah dihiris d) Sos 1. Masukkan cili merah yang dikisar bersama bawang putih ke dalam periuk kecil 2. Masukkan sedikit sos cili dan sos tomato. 3. Masukkan sedikit air, gula dan garam secukupnya 4. Masak hingga mendidih dan agak pekat

e) Air oren 1. Masukkan gula secukupnya 2. Tuangkan sesenduk pati oren sunquick 3. Masukkan sedikit air panas. Kacau hingga gula larut 4. Masukkan air kosong secukupnya bersama ais 5. Tuangkan dalam gelas semasa menghidang f) Buah epal 1. Buah epal dikupas kulitnya dan dipotong dua 2. Basuh bersih dan digaul bersama sedikit garam 3. Hidangkan selepas makan nasi ayam

Cara menghidang 1. Sukat nasi dengan mangkuk kecil dan tangkupkan di dalam pinggan -192. Letakkan ayam (lauk) ditepi nasi bersama hirisan timun dan daun salad 3. Tuangkan sedikit sos cili yang dimasak ke atas ayam PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 25 Muka

4. Sup dihidang berasingan dan dimasukkan ke dalam mangkuk 5. Hidang nasi bersama sup di atas meja 6. Letakkan air oren di hadapan pinggan nasi 7. Sedia untuk dimakan ** Hidangkan sepotong/sebelah buah epal yang telah siap dikupas dan makan selepas selesai makan nasi ayam.

Keperluan dan Kepentingan Bahan yang digunakana) Nasi Nasi berada dibahagian aras pertama dan terpenting dalam piramid makanan Malaysia. Nasi terdiri daripada kumpulan makanan yang kaya dengan karbohidrat kompleks yang merupakan sumber tenaga utama. Makanan ini membekalkan vitamin , mineral, serat dan sedikit protein. Di dalam setiap hidangan, makanan daripada kumpulan ini perlu diambil paling banyak. Ianya merupakan sumber yang kaya dengan tenaga yang penting. Penyediaan makanan mengikut bekalan nutrien yang cukup dengan keperluan pertumbuhan pada peringkat remaja. Ini adalah kerana, apabila kanak-kanak berubah dewasa mereka akan memerlukan lebih banyak tenaga fizikal dan mental untuk melakukan kerja-kerja harian mereka b) Timun, salad dan buah epal Sayur-sayuran dan buah-buahan terletak di aras 2 Piramid Makanan Malaysia. Makanan ini kaya dengan vitamin, mineral dan serat. Makanlah buah-20buahan dan sayuran dengan banyak dan pelbagaikan pilihan bagi setiap hidangan.Bahagian makanan ini juga merupakan bahagian yang paling kurang lemak dan tidak mempunyai kolesterol dan bahan bioaktif. PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 26 Muka

Setiap sayuran mempunyai nutriennya tersendiri dan berbeza jumlah dan jenis nutrien yang dibekalkannya. Vitamin dan mineral dalam sayuran membantu perkembangan, membina sistem imun yang sihat dan memelihara kesihatan secara keseluruhannya. Jika anak-anak kita kekurangan bahan semulajadi ini, mereka mungkin lebih mudah terdedah kepada pelbagai jangkitan dan penyakit. Serat diet yang terdapat dalam sayuran membantu membina sistem penghadaman yang sihat dan mencegah berlakunya sembelit. Karotenoid pula adalah sejenis bahan fitokimia yang boleh melindungi anak anda terhadap pelbagai penyakit kronik. c) Ayam Ayam terletak pada aras 3 dalam Piramid Makanan yang disarankan. Makanan ini kaya dengan protin, vitamin B, zat besi, zink dan magnesium. Pilihlah daging yang rendah lemak dan buang semua lemak yang kelihatan terutama kulit ayam. Sesekali tukarkan penggunaan ayam dengan kekacangkerana ia rendah lemak dan kaya dengan serat. Contoh kekacang yang terbaik ialah kacang soya yang dibuat tempe dan tauhu dan airnya yang sedap diminum dan berkhasiat. d) Gula, garam, dan minyak Penggunaan marjerin menggantikan minyak berada pada aras ke 4 dalam Piramid makanan yang disarankan. Bahan ini perlu dikawal penggunaannya bagi mengelakkan kemudaratan dan mendatangkan penyakit ( seperti yang telah dibincangkan/dicatatkan sebelum ini di atas). Contoh-contoh Menu seperti yang disarankan oleh Pn. Meriam Bidin, Pegawai Diabetik U48, Hospital Sultan Abdul Halim. 1 3 Tahun MASA MAKAN Sarapan pagi HIDANGAN Roti @ SAIZ HIDANGAN 1 keping Muka

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 27

Bijirin sarapan pagi@ Mee/bihun/keowteow/nasi@ Minum pagi (kudapan) Makan tengahari susu + serbuk koko Serbuk coklat + susu Kuih Nasi ikan/ayam/daging Sayur Minum petang Buah Kuih Bubur Makan malam Minum malam Teh susu Mee/bihun/koew teow Buah Serbuk coklat + susu Biskut Umur 4 - 6 tahun MASA MAKAN Sarapan pagi HIDANGAN Roti @ Bijirin sarapan pagi@ Mee/bihun/keowteow/nasi@ susu + serbuk koko Minum pagi (kudapan) Makan tengahari Serbuk coklat + susu Kuih Nasi ikan/ayam/daging Sayur Minum petang Buah Kuih Bubur Makan malam Teh susu Mee/bihun/koew teow Buah PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 28

cawan cawan 1 cawan 1 cawan 1 biji cawan ketul cawan 1 potong/1 biji 1 biji cawan 1 cawan cawan 1 potong/1 biji 1cawan 2 keping

SAIZ HIDANGAN 2 keping cawan cawan 1 cawan 1 cawan 1 biji 1 cawan 1 ketul cawan 1 potong/1 biji 1 biji 1 cawan 1 cawan 1 cawan 1 potong/1 biji Muka

Minum malam

Serbuk coklat + susu Biskut

1cawan 3 4 keping

Makan sihat, badan sihat, otak sihatKepentingan Makanan Seimbang 1. Memastikan kadar metabolisme yg seimbang - kanak-kanak terutamanya amat memerlukan mkn yg seimbang bg memastikan mereka cukup zat & mineral utk metabolisme yg seimbang. Kanak2 wajar diberikan hidangan yg menepati 7 kelas mkn agar mereka tidak mengalami kekurangan nutrsi. Makanan seimbang dpt menjamin pertumbuhan kanak2 yg sihat. Mereka tidak akan terlalu gemuk@kurus

2. Mengekalkan kesihatan bdn agar sentiasa cergas & bertenaga - mkn seimbang akan dpt memberikan tng dan haba yg cukup kpd bdn seseorang. Seseorang itu akan kelihatan ceria & cergas utk menjalani tugasan harian. Pengaliran darah yg lancer akan memastikan oksigen dpt dialirkan ke seluruh tuuh dgn baik. Tng yg cukp perlu utk kehidupan yg aktif

3. mengelakkan jankitan penyakit - pengambilan mkn yg seimbang juga mampu membina kekuatan terhdp jangkitan & serangan penyakit. Antibodi yg dihasilkan mampu melawan penyakit. Keadaan bdn yg cukup vitamn, garam mineral, kalsium, dan sbgnya akan melindungi drpd penyakit spt skurvi, selesema, dan rabun malam

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 29

Muka

4. memblhkan pembinaan tisu-tisu baru - mkn seimbang yg digambarkan oleh pyramid mkn memblhkan pembinaan tisu2 baru bg menggantikan tisu2 bdn yg lama @ rosak. Hal ini memungkinkan luka akan cepat sembuh dan pembinaan tisu baru yg normal

5. melambatkan proses penuaan - glg dewasa wajar mengambil mkn seimbang bg memastikan tubuh bdn sentiasa mdpt vitamin yg cukup & mengekalkan btk bdn yg cantik & kulit yg sihat

6. menjamin minda & otak yg cerdas - mkn seimbang mampu merangsang otak agar sentiasa cerdas. Pertumbuhan otak kanak2 dan bayi amat penting utk melahirkan individu yg pintar dan bijak. Pembinaan molekul genetic @ DNA yg sihat akan menjamin pertumbuhan saraf2 otak yg baik

Dicatat oleh CIKGU RAZAK di Sel

Jadi sebagai Guru prihatinlah dengan penyediaan pemakanan kepada kanak-kanak prasekolah. Ikutlah piramid makanan yang dianjurkan dan jagalah kebersihan semasa menyedia, menyimpan dan menghidangkan makanan.

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 30

Muka

-23-

PPG /PRA-B/013/06/11 (730308-08-6416) surat : 31

Muka