PEKELILING PENGARAH KESIHATAN NEGERI

JABATAN KESIHATAN NEGERI PERAK BIL 3/2010

F 6 p 1 6 (

GARISPANDUAN MEMPERKUKUHKAN PROGRAM

SARINGAN KONGENITAL HIPOTIROID KEBANGSAAN

1. TUJUAN :

Memberi panduan terhadap beberapa tindakan penambahbaikan yang telah

dikenalpasti bagi memperkukuhkan Program Saringan Kongenital Hipotiroid

Kebangsaan di Negeri Perak.

2. LATAR BELAKANG :

2 . 1 Kejadian Kongenital Hipotiroid jarang berlaku (1 per 3,000 kelahiran)

tetapi ia adalah salah satu sebab kecacatan otak di kalangan kanak-

kanak yang boleh dielakkan sekiranya dikenalpasti awal.

Program Saringan Kongenital Hipotiroid Kebangsaan telah

dimulakan pada tahun 2008. Program ini mel ibatkan pengambilan

darah dari talipusat (cord blood) sejurus selepas bayi dilahirkan.

Program saringan ini telah terbukti cost-effective dari dua kajian yang

di lakukan di Perancis pada tahun 1979.

2 .2

2 . 3

- 1 -

3. OBJEKTIF

1.1 Memperkukuhkan Program Saringan Kongenital Hipotiroid

Kebangsaan di Negeri Perak.

1.2 Mempertingkatkan peranan dan tanggungjawab koordinator-

koordinator di dalam perlaksanaan program ini.

1.3 Memperkenalkan retens yang perlu diambil untuk memastikan tiada

bayi yang tercicir di dalam program ini.

4. PROSES KERJA

4.1 Sampel '*'

Sampel yang diperlukan bagi ujian saringan adalah darah dari talipusat

(cord blood). Bagi ujian ulangan, sampel darah vena digunakan.

4.2 Ui ian makmal

Ujian yang di jalankan adalah uj ian Ta / TSH.

4.3 Makmal yanq ter l ibat

Ujian T+ / TSH dilakukan di Makmal Kesihatan Awam, Jelapang dan 5

"1 ̂ "'T:::fH#JJiJ;iffiJf ankanuj an n ada'ah:

. Hospital Sri Manjung

. Hospital Teluk lntan

Hospital Slim River.

a

Hospital Gerik dan Hospital Batu Gajah menghantar sampel ke Hospital

Raja Permaisuri Bainun manakala Hospital Selama dan Hospital Parit

Buntar menghantar sampel ke Hospital Taiping.

Makmal Kesihatan Awam, Jelapang menjalankan ujian ini bagi sampel-

sampel yang diter ima dari :

. Hospital Kuala Kangsar

. Hospital Kampar

. Hospital Tapah

. Hospital Sungai Siput

. Hospital Changkat Melingkat

r Hospital Cameron Highland.

4.4 Boranq yanq digunapakai (Lampiran 1)

Borang KKM Congenital Hypothyroidism screening Programme

i. Sampel darah talipusat (cord blood )

i i . Uj ian ulangan (sampel darah vena)

4.5 Tindakan susulan apabi la Uj ian T+ / TSH t idak normal

i . Bayi i tu hendaklah dipanggi l bal ik dan dimasukkan ke wad

dalam masa 24 iam.

i i . Uj ian ulangan T4 / TSH hendaklah di lakukan semasa bayi i tu

Derumur 4 hari atau lebih.

i i i . Sampel darah vena untuk uj ian ulangan T+ / TSH hendaklah

menggunakan Paediatric gel tube'

iv. Pada borang KKM Congenitat Hypothyroidism screening

Programme hendaklah ditulis dengan jelas yang sampel ini

adalah samPel ulangan.

- 3 -

4.6 Kes kelahiran di rumah

Saringan ini juga di lakukan terhadap kes-kes kelahiran yang berlaku dirumah. Jika sampel t idak diambil sejurus selepas kelahiran, sampeldarah vena hendaklah diambil setelah bayi berumur 4 hari. Terdapat 2kaedah bagi penghantaran sampel ke makmal bagi kes-kes seperti ini,ia i tu :

i Merujuk bayi ke unit pediatrik hospital di mana sampel darah

vena akan diambil dan dihantar ke makmal hospital yang

sama.

i i Pengambilan sampel darah vena di lakukan di kl inik kesihatan

dan dihantar ke Makmal Kesihatan Awam, Jelapang atau ke

hospital berdekatan melalui makmal klinik tersebut.

5. CARTA ALIRAN KERJA

6.1 Lampiran 2: Carta Alir Saringan Kongenital Hipotiroid

6. TANGGUNGJAWAB

Lantikan koordinator

seorang koordinator program hendaklah dilantik di setiap hospital, diPejabat Kesihatan Daerah dan di Makmal Kesihatan Awam.

6 .2 Koordinator di makmal

Apabila keputusan cord blood Tq I TSH dikenalpasti sebagai tidak

normal, Pegawai Sains atau Juruteknologi Makmal Perubatan (JTMP)

yang terbabit hendaklah memaklumkan keputusan tersebut kepada

koordinator di hospital berkenaan dengan kadar segera. Sekiranya

koordinator di hospital t idak dapat dihubungi, maka bel iau hendaklah

memaklumkan keputusan itu kepada koordinator di Pejabat Kesihatan

Daerah.

6. '1

6.3 Koordinator di hospital

Disarankan Ketua Jururawat di Wad Pediatrik dilantik sebagai

koordlnator bagi program ini di hospital. Beliau bertanggungjawab

dalam:

. Mendapatkan senarai ibu yang telah bersal in dari Wad Bersal in

. Mengumpul dan mengesan (trace) semua keputusan cord blood

T+ / TSH yang telah dihantar.

. Mengumpul dan mengesan (trace) semua keputusan darah vena

ujian T+ / TSH yang dilakukan terhadap bayi yang telah dilahirkan

di rumah tetapi telah menjalankan ujian saringan di unit pediatrik

hospital berkenaan.

. Memastikan tindakan susulan diambil apabila tdrdapat keputusan

cord blobd T+ / TSH yang tidak normal.

. Memaklumkan keputusan kepada koordinator di Pejabat

Kesihatan Daerah dan mendapatkan bantuan sekiranya perlu

untuk membawa bayi balik ke hospital j ika keputusan cord blood

T+ / TSH t idak normal.

6.4 Koordinator di Peiabat Kesihatan Daerah

Disarankan Ketua Jururawat dilantik sebagai koordinator di Pejabat

Kesihatan Daerah. Tanggungjawab beliau adalah:

. Mendapatkan semua keputusan cord blood T4 / TSH bagi kelahiran

di hospital dan kelahiran di rumah.

. Memastikan semua keputusan 14 / TSH dikesan (traced) dan ditulis

ke dalam Buku Kesihatan Kanak-kanak dalam masa 14 hari

selepas kelahiran.

. Membantu dalam mengesan bayi yang keputusan cord blood Tl I

TSH yang tidak normal dan membawa bayi ke hospital secepat

mungkin.

- 5 -

7. DOKUMENTASI

(Lampiran 3: contoh dokumentasi)

7 .2

7 . 1 Dokumentasi hendaklah jelas dan lengkap di set iap peringkat iai tu di

peringkat Makmal Kesihatan Awam, di Hospital dan di Pejabat

Kesihatan Daerah.

Hospital yang menjalankan ujian T+ / TSH

. Dokumentasi yang perlu disediakan oleh Wad Bersalin adalah

senarai nama dan bi langan ibu yang bersal in, bi langan sampel

yang diambil , tar ikh sampel diambil dan tar ikh sampel dihantar

ke makmal.

. Bagi pihak makmal pula, perkara-perkara yang perlu

didokumentasikan adalah nama ibu, tar ikh diter ima dari Wad

Bersalin, tarikh keputusan dihantar kepada koordinator dan

keputusan uj ian.

Hospital-hospital yang menghantar sampel ke Makmal Kesihatan

Awam, Hospital Raja Permaisuri Bainun atau Hospital Taiping

Dokumentasi yang perlu disediakan oleh Wad Bersalin adalah

senarai nama dan bi langan ibu yang bersal in, b i langan sampel

yang diambi l , tar ikh sampel diambi l dan tar ikh sampel dihantar

ke makmal.

Bagi pihak makmal pula, perkara-perkara yang perlu

didokumentasikan adalah senarai nama ibu, tar ikh di ter ima dar i

Wad Bersalin, tarikh sampel dihantar ke makmal yang

menjalankan ujian, tarikh keputusan diterima, tarikh keputusan

dihantar kepada koordinator dan keputusan ujian.

Koordinator hendaklah mendokumentasikan tarikh keputusan

diterima dan keputusan ujian,

7 .3

6 -

8. TARTKH KTJATKUASA

8.1 Perkel i l ing in i berkuatkuasa pada 1 Julai 2O1O.

9. PERTANYAA.N

Sebarang pertanyaan boleh dirujuk kepada:

Bahagian Pembangunan Kesihatan Ketuarga,

Jabatan Kesihatan Negeri,

Jalan Pangl ima Buki t Gantang Wahab,

3O59O lpoh,

Perak

Tef : O5-2O842OO ert 271 | gO2

Sekia kdsih.

( DI\TO' DT. HAJI AHMAD FTAZIN B. DATO, HJ. AHMAD MI\HIR }Pengarah Kesihatan Negeri

Perak Darul Ridzuan

- 7 -

Appendlx 3Ilffilllil|lililllllill"

rT$HT Ref tlo,

CONCENITAL HYPOTHYROI,DIST' CORD BTOOD SCREEHING TESTHO$HHL ' -

Lampi ran 1

\ :', - ''

f,tochnat Condi.Iilir Wpdhyoldttm Sai$niifr"'riA:di-!-

€-i- la

Itcms 1.8 arc to be filled h by tabour room stafl1. Mothcr'g lG number: 2 . R N :3. Mothclr name4. HomaAddrcsg:

a) Permanont addrur b) During oonllncmrnt perlodmatamlty loavc

5. Homc TcleDhons No : l{rindnholrr No :

I, Pbca of orrtn E DO8: Tlmc:E. Dab g{tlmc gemphtekqn:Itf,rl3 9-10 erc lo ba f,llod ln etaft8. Datoandtinlss mporriEilsd:10,Rcgult r) TSFf mU/t: b) T4 (nmol/L)

Collrcllm ot llood 3rnrplc br ltH tn Hcattel

L lmmrdlrbly rftrrdothrry, drrn thr ndcrnsl dd. dhr 6rdrfir I d.r{a grltrr rnd colLd th bloo{t t rnplc, (Apfrnd!( 1)

2. Blmd crn br 'mlcdttom h. cord dtrrcdy lnts tu Dhliot$cprw|drd. fibmrthruly blood mry br cinrad h I rbr{bcmtehrrglor to hnnodhtr tnnrflr fnto th| plieitc tu!e,lblrr A.dr,/rly ol m*r thut 1 nlnuts nty'nr.d- h W

dotthu,

t; Ttn plrrtd tubr rhou|d bl ftrd wth I mlnlmu,n ot5 rflt of btood.(Allow |pror for thr op b bf purh.d tn)

{. Lrhlth| tubo hnmodtnru, Oompt€tr thr Inwrllgrtion bnn. '

t. tenrl thr trnpL to thr bborlsry wlth tht torm d th| norndroudnr lntcrurb wlttlh 14 hun.

8, Sot Apprndlx 2 lor thr hrndtlnd ol btood mmplrr rt thchbontory.

lh.rrd,-lnrufflclfnt, Blood Clot Srrn'ptrr I Born ErlorrArr,lv|l Crar..

t, ll hr .om! ..lron thr blood Hmptc h.! not b.rn ttkcn t omth. cord thcn ll rhoutd br trkro tson thr btby ONLY rfbrthcihld dry cf [fr. Thlr b to rvolrt tho fXS rurga'ttut ocarn troml/ia hour rflu birth lo rboui ?2 houn qf ri.

2. Fill up.lhc ctrtr coltcctlon {orm (AppondL B) rnd rcod thlr to thrPtodittrlc doctor.ln chrrgr. In rddiuon giyc Atr.ntr thaInrlructlon thcct rnd thr Jtte to roturn toir Ur'ooe-t|mptc(rftcr thc 3rd dry of llh)

3, Thr Prcdlrtrlc Dcperfnant lr rarponclblc to co,bd th. bhodrrmptr. Blood .rrmpLr cdhchd nftcr thr 3rd dry o, llf. $orjldDr ylnour trmpht of |t lcrlt 2 mis.

Flor of |,lYilr!|0orr

Cord blood |rfipL coLaLd rl tlttIII. t

TS|.l<26mlll(Nottnl[

T9H2tl0nM(9odriltr)

II' t

DOTl

tltHrtomt l(Hhh)

T4> 100 nt'loylr T4 < 100 nmol/l'

l lNo ncrlr

tRrerlf b$br urgr.ntly lot cpmt TBH I T4

Sourcr; KKM Coo|.nltrl Flypo$ymldl.tn Safl.nlngPrognmm (Rryll.d Jrn 2000)

Cord blood sample collected atbirth in the labour room

Cord blood sample send to MKAusing the KKM CongenitalHypothyroidism S creening

Programme form

Borderline(20 - 60mIU/L)

Total T4 analysis on thecord blood sample

T4 Low(<100 nmoVl

Recall baby urgently (within 24 hours)via phone or through the

District Health Office

Admit baby toPaediatric Ward

FLOW CHART OF CONGENITAL HYPOTHYROIDISM SCREENING

Lamptan 2

CoordinatcresponsibiJ

Normal(< 20mIU/L)

T4 Normal(>100 nmoVl

Venous blood sample for repeatT4 / TSH test using the KKM

Congenital Hypothyroidism S creeningProgramme form which specificallyindicate a repeat sample and send to

lab / MKA

Result toCoordinator

:r & {<* refer to Lampiran

. LAMPIRAN 3

CONTOH -CONTOH DOKUMENTASI

Lampiran 3a

Documentasi di Wad Bersalin dan dikumpulkan oleh Koordinator - Zero Returns

Tar ikh sampeld iamb i l

Tar ikh sampeld ihantarke

makma l

Tarikhkeputusandi ter ima

Keputusan

{ '* Documentasi Bahagian Makmal

1) Hospi ta l yang menja lankan u j ian T4 / TSH

2) Hospi ta l yang menghantar u j ian T4 / TSH ke MKA atau hospi ta l la in

Lampi ran 3b

Tarikh keputusandihantar kepada

koordinator

N a m a l b uTar ikh sampeld i ter ima dar iWad Bersa l in

Keputusan

Tar ikh sampeld i ter ima dar iWad Bersa l in

Tar ikh sampeldihantar ke MKAatau hospi ta l la in

Tar ikhkeputusandi ter ima

Keputgsan