PENDAWAIAN PERMUKAAN

Disediakan Oleh : 1. Mohd Najib B. Mohd Yusof 2. Norhayati Bt. Ismail

Pemasangan Elektrik 1 Fasa

Kandungan Unit

1. Aksesori Pendawaian

2. Kabel

3. Litar Akhir

4. Sistem Pendawaian

5. Pengujian Pemasangan

1. Aksesori Pendawaian

1.1 Aksesori Kawalan Pembekal

Aksesori kawalan pembekal adalah termasuk di dalam litar jujukan utama.

Ianya bermula dari fius perkhidmatan perangkai neutral dan meter kwj. Aksesori

ini adalah hak milik pembekal tenaga elektrik (TNB). Pengguna tidak boleh

melakukan sebarang, percubaan, tentukan dan penyambungan luar.

Meter KiloWatt-Jam Fius Perkhidmatan

1.2 Aksesori Kawalan Pengguna

Ianya bermula selepas meter KWj dan terus ke aksesori berikut:

Pengasing/pencil -Suis fius atau MCCB/NFB

Pemutus Litar Bocor ke bumi -kendalian arus baki

Kotak Agihan -fius aksesori pemutus litar minature

Aksesori Fungsi Simbol Skema Hak Milik/Peralatan

Kotak Simpang

Menyambung bekalan elektrik dari talian perkhidmatan ke fius perkhidmatan pengguna

Pembekal

Kadaran yang sesuai

Tidak boleh dipinda

Tidak boleh membuat penyambungan

Fius Perkhidmatan dan perangkai

neutral

Pengasingan Bekalan

Menghadkan arus

Perlindungan arus lebihan

Pembekal

Meter kWj Merekod jumlah tenaga yang digunakan

Pembekal

Suis Fius

(Suis Utama) Suis berangkai

Pengasingan

Perlindungan arus lebihan

Pengguna

Kadaran yang betul

Pemutus Litar Arus Baki

Memutuskan litar apabila berlakunya kebocoran arus ke bumi

Pengguna

Kotak Agihan

Mengasingkan litar utama dengan litar akhir

Pengguna

kWJ

N E

1.2.1 Litar Pendawaian Jujukan Kawalan Pengguna

Peraturan IEE Litar Kawalan Pengguna

Mengikut keperluan IEE setiap litar kawalan/jujukan pengguna mestilah

mengadakan:

Pengasingan dan Perlindungan arus lebihan dan pengasingan mestilah

dipasang pada tempat yang mudah dicapai/dikendalikan.

Pengasingan mestilah dilakukan dengan memutuskan kedua-dua punca

hidup dan neutral.

Alat perlindungan mestilah berkadaran yang betul dan berfungsi.

kWJ

N E

Kotak

simpang

Fius

Perkhidmatan

Perangkai

neutral Suis Utama

PLAB

Elektrod

Bumi

Kotak

agihan

Litar akhir

Meter Kilowat Jam

INFO SPEKFIKASI TEKNIKAL

Suis Utama /SKN Pemutus Litar Arus Baki Jenis dwi kutub dan Neutral Kadaran Arus Beban

Kadaran 30A,60A & 100A 100A

Jenis Fius 63A

HRC 30A,40A,60A,80A & 100A

40A

Fius Perkhidmatan Kadaran Kepekaan Jenis HRC 0.3 / 300mA

Kadaran 30A,60A & 100A 0.1 / 100mA

0.03 / 30mA

0.01 / 10mA

Aksesori Di Dalam Kotak P.F.A / Kotak Agihan Kawalan Pengguna

Pemutus Litar Kenit /

Miniature Circuit Breaker

(MCB)

Pemutus Litar Arus Baki (PLAB) /

Earth Leak Circuit Breaker (ELCB)

Suis Utama / Main Switch

2. Kabel

2.1 Kabel

Kabel merupakan bahan utama dalam penyambungan aksesori elektrik. Ia

bertindak sebagai perantaraan sambungan bagi membekalkan tenaga elektrik

kepada peralatan elektrik. Secara amnya, kabel pendawaian domestik terbahagi

kepada tiga bahagian iaitu pengalir, penebat dan perlindungan mekanikal.

2.2 Pengalir

Pengalir ialah satu bahan yang membenarkan arus elektrik mengalir

melaluinya. Sebahagian besar terdiri daripada logam. Pengalir yang baik dapat

mengalirkan arus dengan baik.

Bahan Pengalir

Bahan Sifat-sifat Kegunaan

1. Emas

Harga yang mahal

Tahan hakisan

Merupakan pengalir

yang terbaik

Litar bersepadu (tambatan)

Penyentuh suis

2. Tembaga

Pengalir kedua

terbaik

Boleh didapati

Semua kabel pendawaian dan

palang bas belitan motor

Pengalir belitan auto pengubah

dalam bentuk

lembut dan keras

Mempunyai

kerintangan yang

rendah

Liat dan mudah

dilentur, mudah

dipateri

3. Aluminium Ringan

Murah

Talian atas

Kabel bawah tanah

4. Tungsten

Mudah

mengahailsan

kepanasan

Sukar lebur

Tahap lebur yang

tinggi

Filamen lampu atau tiub elektronik

5. Nikel

Bersifat keras

Liat

Tidak mudah haus

atau lebur

Elemen pemanas alat-alat

elektrik seperti seterika, pemanas

air, dapur pemateri dan

sebagainya.

2.3 Penebat

Bahan yang tidak membenarkan arus elektrik mengalir melaluinya.

Penebat digunakan sebagai pembalut pengalir untuk mencegah arus keluar

daripada pengalir itu.

Jenis Penebat Ciri Fizikal Kegunaan

1. Getah asli/Sintetik

Mempunyai daya tebatan

yang baik

Bersifat kalis air, mudah

Penyalut pengalir

Sesendal

Kasut keselamatan

lentur dan dibentuk

Mudah cair apabila

terkena cahaya matahari

2. Polivil Klorida

Merupakan bahan tiruan

campuran antara plastik

dan getah

Tahan tindakan kimia dan

sinaran cahaya matahari,

tidak mudah terbakar dan

kalis air

Penebat kabel di

tempat yang suhunya

0 – 700C

3. Bakelit

Mempunyai rintangan

yang tinggi

Tahan lama

Digunakan sebagai

bahan alat tambah

pemasangan elektrik

seperti suis, soket

alur keluar palam dan

sebagainya.

4. Kertas Kalis air Penebat pengalir

bawah tanah

2.4 Jenis-jenis Perlindungan Mekanikal

Perlindungan mekanikal adalah cara bagaimana kabel tersebut dilindungi

dari kerosakan mekanikal. Ianya boleh diperolehi sama ada melalui sistem

pendawaian atau binaan kabel tersebut.

Sistem Pendawaian Bahan Perlindungan

Pembuluh PVK PVK

Pembuluh Logam Logam

Sesalur PVK PVK

Sesalur Logam Logam

Binaan Kabel Bahan Perlindungan

Kabel Perisai (SWA) Jalur dawai Keluli

Kabel Lapisan Plumbum Lapisan plumbum

Kabel Salutan Kuprum /MICC Salutan Kuprum

2.5 Pemilihan dan Pemasangan Kabel

Asasnya satu kabel elektrik terdiri daripada tiga bahagian utama iaitu penebat,

pengalir dan perlindungan mekanikal.

Selain daripada bahan penebat yang digunakan ciri-ciri seperti pengalir dan

perlindungan mekanikal merupakan faktor utama dalam menentukan pemilihan

dan pemasangan kabel.

Info Khas Perlindungan Mekanikal adalah cara bagaimana kabel tersebut dilindungi daripada kerosakan mekanikal semasa pemasangan atau kecuaian penggunanya.

Info Khas Teras ialah bilangan pengalir dalam sesuatu kabel tersebut. Contoh

lembar ialah bilangan helaian dalam satu pengalir Contoh ; 1, 3, 7, 16 hingga 196

3 teras 1 teras 2 teras

Pengalir

Penebat Perlindungan mekanikal

Penebat

Info Khas Saiz Pengalir - Luas keratan rentas bilangan lembar yang terdapat di dalam sesuatu kabel Contoh : Kabel 2.5mm2 /7/029 7 – bilangan lembar 0.29 – Luas keratin rentas setiap lembar 2.5 mm2 – Luas keratin rentas keseluruhan lembar

Info Khas Muatan Arus/Kadar Arus Nilai arus maksimum yang mampu di bawah oleh kabel tersebut tanpa menjejaskan fizikal kabel dalam satu jangka masa yang tidak terhad.

Info Khas Susutan voltan-voltan yang sesuatu kabel disebabkan oleh rintangan kabel bergantung kepada:

Bahan

Jarak

Luas keratin rentas pengalir

suhu

3. Litar Akhir

3.1 Litar Akhir Lampu

Peraturan IEE telah menetapkan bahawa bagi satu litar yang

dikawal oleh satu alat pelindung mestilah tidak melebihi 1000 Watt.

Pada amnya satu lampu berkadar 100 Watt setiap satu dengan litar

lampu tidak melebihi 10 poin.

Kabel yang digunakan ialah kabel jenis kuprum bersalut PVK.

Saiz minima kabel yang digunakan mestilah tidak kurang 1.5mm2.

Kadaran alat pelindung yang digunakan mestilah tidak melebihi

6Amp. ( sama ada fius atau MCB )

Pemasangan litar lampu menggunakan lebih dari satu litar akhir

kerana sekiranya salah satu litar mengalami kerosakan litar ianya

tidak menggangu litar yang lain.

Bagi pemasangan lampu dalam industri biasanya kuasa sesebuah

lampu mungkin berbeza, contohnya 300 Watt, 500 Watt atau 1000

Watt, dengan itu litar ini boleh dikawal oleh fius berkadar 15 Amp.

dan saiz kabel yang digunakan mestilah tidak kurang dari 2.5mm2.

Suis 1 Hala

Kipas siling

Pemegang Lampu Edison

Pemegang Lampu Pangkal Kilas

Suis 2 Hala dan Soket Alur Keluar 13Amp

Pendawaian lampu kawalan satu hala

Pemegang lampu jenis batten

Suis satu hala

Pendawaian lampu kawalan dua hala

S1 ( Suis Dua Hala ) S2 ( Suis Dua Hala )

C

L1

N

L

E

N

L

E

C

L1 L2

Gambarajah sebenar sambungan Suis Dua Hala

Masuk Keluar ke lampu

Pendawaian lampu kawalan tiga hala

C

L1 L2

C

L1 L2

N

L

E

L3

L4

L3

L4

Gambarajah sebenar kawalan Tiga Hala

Masuk Keluar ke lampu

Kedudukan sesentuh Suis Perantaraan

'OFF' 'ON'

L3

L4 L2

L1 C

L1 L2

C

L1 L2

L2

L1

L2

L1

iv Litar kawalan Kipas Siling v Litar kawalan Pemalap Lampu

N

L

E

Kipas

siling

Alatatur

kipas

Suis satu

hala

N

L

E

Lampu

Pemalap

Lampu

Suis satu

hala

Pendawaian Loceng Elektrik

1

2

V

E

L

N

Loceng

elektrik

Alat ubah

(240V – 12V)

Suis loceng

3.2 LITAR AKHIR KUASA

3.2.1 Litar Soket Alir Keluar ( BS 1363 )

Litar Soket Alir Keluar BS 1363 terdiri daripada dua jenis litar iaitu :

a ) Litar Jejari

b ) Litar Gelang

a) Litar Jejari

Peraturan IEE ke 16 menetapkan bilangan soket alir keluar bergantung

kepada keluasan lantai bilik saiz pengalir dan kadaran perlindungan.

Litar ini mestilah dikawal oleh alat pelindungan sama ada fius atau

MCB.

Kabel yang digunakan ialah kabel jenis tembaga bersalut PVC dan

saiz kabel mestilah tidak kurang daripada 2.5mm2.

Gambarajah Pendawaian Litar Jejari.

S/K 1 S/K 2

E

N

L

Litar Jejari Jenis A2

Litar Jejari Jenis A3

Luas lantai maksimum 50 meter persegi

4mm

30A

Luas lantai maksimum 20 meter persegi

2.5mm

20A

Kadaran arus kabel ditentukan oleh kadaran arus perlindungan ( iaitu 30A atau 32A – Fius atau MCB ). Kabel jenis tembaga tidak kurang dari 4 mm2 boleh digunakan dan luas maksimum lantai untuk pemasangan jenis ini ialah 50 meter persegi.

Kadaran arus kabel ditentukan oleh kadaran arus perlindungan iaitu 20A. Kabel jenis tembaga tidak kurang daripada 2.5 mm2 boleh digunakan dan luas maksimum lantai untuk pemasangan jenis ini ialah 20 meter persegi.

b) Litar Gelang Jenis A1

Peraturan IEE telah menetapkan Litar Gelang hanya boleh di pasang

pada kawasan yang tidak melebihi 100 meter persegi.

Jumlah bilangan soket yang boleh di pasang pada satu Litar Gelang

tidak terhad.

Walau bagaimanapun jumlah arus yang digunakan mestilah tidak

melebihi kadaran arus fius yang mengawal litar berkenaan.

Jumlah 'spur' atau sulur bagi satu Litar Gelang tidak melebehi

bilangan soket.

Kadaran alat perlindungan arus lebih ialah 30 Amp. / 32 Amp.

Saiz kabel yang digunakan mestilah tidak kurang daripada 2.5mm2.

Konduktor litar membentuk suatu gelang berterusan bermula dari

punca bekalan ( litar akhir ) ke beberapa poin soket alir keluar

dan balik semula ke punca bekalan.

'Spur' boleh disambung pada :

a ) terminal soket dalam litar

b ) menggunakan kotak sambungan diantara poin soket.

c ) di tempat asal gelang itu.

L N E

“Spur” disambung

pada terminal soket

'Spur' disambung

dengan menggunakan

kotak sambungan

3.3 Litar akhir Khas

Terdapat juga litar yang dipasang secara berasingan dalam litar akhir

lampu dan kuasa disebabkan pengunaan arus yang rendah dan perlu

Pengiraan arus beban beban ini tidak termasuk dalam jadual peraturan

Faktor Pelbagaian

Tiga jenis litar yang perlu pengasingan ialah :

i. Litar loceng dan Penggera elektrik

ii. Litar lampu kecemasan

iii Litar soket pencukur

i. Pendawaian Loceng dan Penggera Elektrik

Suis Loceng

1

2

V

E

L

N

Loceng elektrik dan

penggera.

Alat Ubah

(240V – 12V)

ii. Litar Lampu Kecemasan

Litar lampu kecemasan biasanya tidak mempunyai suis kawalan

Bekalan biasa digunakan untok mengecas bateri lampu secara automatik

apabila dalam keadaan normal

Saiz kabel yang digunakan ialah 1.5 mm dan dilindongi oleh pemutus litar

6Amp

Biasanya di katogerikan kepada jenis Senggara dan Tak senggara

Dalam system senggara lampu kecemasan akan sentiasa dihidupkan

melalui pengubah langkah turun dan jika berlaku kegagalan bekalan ianya

akan terus menyala melalui bekalan bateri

Dalam system Tak senggara pula lampu kecemasan akan hanya

menyala apabila berlaku kegagalan bekalan utama

iii. Litar Pencukur

Satu litar yang di pasang didalam bilik air bagi kemudahan alat pencukur

Menggunakan unit pencukur dwi voltan

Saiz kabel yang digunakan ialah 1.5mm dan kadar alat perlindongan ialah

6 amp

4. SISTEM PENDAWAIAN

4.1 SISTEM PENDAWAIAN PEMUKAAN DAN TERSEMBUNYI

Satu sistem pendawaian yang dipasang dipermukaan yang mana

kabel pendawaian tersebut diklip terus ke dinding atau siling

bangunan.

Menggunakan kabel tembaga bersalut PVK dua lapisan ( PVK / PVK ).

Klip timah digunakan bagi mencengkam kabel-kabel yang disusun

pada permukaan dinding atau siling.

Ketika kerja-kerja menyusun kabel-kabel pada permukaan dinding

atau siling dilakukan langkah keselamatan mestilah diambil bagi

mengelakkan kabel tercedera

Pendawaian Permukaan

Proses Pendawaian Permukaan

i. Sistem ini tidak berapa popular lagi digunakan pada masa kini.

ii. Kabel-kabel pendawaian akan diklipkan terus pada permukaan

dinding atau siling.

iii. Ia disusun mengikut jumlah dan saiz kabel yang hendak dipasang.

iv. Kerja-kerja pendawaian ini biasanya bermula dari poin-poin akhir dan

tamat di kotak agihan.

v. Jenis kabel yang digunakan ialah kebel tembaga bersalut PVK dua

lapisan ( PVK / PVK )

Amalan Semasa Mendawai Pendawaian Permukaan

Antara pekara yang dilakukan bagi memudahkan kerja-kerja mendawai dan

menjaga standard pendawaian adalah seperti berikut :

i. Satu saluran mestilah diadakan terlebih dahulu bagi pendawaian

yang menembusi dinding.

ii. Pastikan bilangan kabel yang dipasang tidak melebihi 12 kabel bagi

satu larian. jumlah kabel yang banyak boleh mengurangkan

cengkaman pencengkam.

iii. Rancangkan laluan kabel terlebih dahulu supaya tidak berlaku

tindihan. Jika tidak dapat dielakkan lapik dengan sebarang penebat

di antara laluan kabel itu.

iv. Pastikan di bahagian hujung kabel ditandakan bagi memudahkan kerja-

kerja tamatan.

v. Elakkan dari terkena tindihan beluti semasa memasang kabel di atas

siling.

vi. Semasa memasang pencengkam pastikan kabel tidak cedera.

Susunan klip pendawaian

Kelebihan dan kekurangan pendawaian permukaan

Kelebihan

* Kemas

* Kos murah

* Kerosakan mudah di kesan

* Penambahan tidak melibatkan keseluruhan pendawaian

Kekurangan:

* Terdedah kepada perlindungan mekanikal

* Tidak tahan lama

* Terdedah kepada bahaya kimia, gigitan serangga dan haiwan

Mendatar Pencengkam

Menegak

GLOSARI

Aksesori Sebarang peranti yang berkaitan dengan sambungan atau

pendawaian. Misalnya suis, ros siling, soket alur keluar,

pemegang lampu.

IEE Singkatan bagi The Institution of Electrical Engineers, iaitu

badan yang mengeluarkan peraturan untuk pemasangan

kelengkapan elektrik pada bangunan. Badan ini berpusat di

United Kingdom.

STM Singkatan bagi Suruhanjaya Tenaga Malaysia.Badan bebas

bagi mengadakan peruntukan bagi mengawal selia

pembekalan elektrik pada harga yang munasabah,

perlesenan pemasangan elektrik, pengawalan mana-mana

pemasangan loji dan kelengkapan elektrik.

Litar Utama Litar utama bagi sesuatu pemasanagn yang mengadakan

pelindungan dari arus lebihan dan bocor ke bumi

Litar Akhir Litar yang diambil dari kotak agihan bagi membekalkan

bekalan kepada beban. Terdiri dari litar lampu,kuasa dan

peralatan individu