nota bahan mentah

RBT 3118 Bahan Mentah

Tajuk 1 JENIS BAHAN MENTAH

SINOPSIS

Modul ini mendedahkan tentang perkembangan teknologi bahan dan pembuatan; jenis

bahan mentah yang terdiri daripada logam, polimer, kaca, simen, komposit, kayu dan

getah.

Hasil Pembelajaran

1. Menjelaskan jenis bahan.

2. Menjelaskan kandungan ilmu yang berkaitan bahan mentah

3. Menjelaskan jenis bahan mentah yang berkaitan dengan bidang pengajian.

4. Menganalisis persekitaran pembelajaran untuk keperluan pembelajaran yang

pelbagai dengan menggunakan teori dan strategi yang sesuai.

KERANGKA KONSEP TAJUK JENIS BAHAN MENTAH

1.0 JENIS BAHAN MENTAH

1


Pada masa ini terdapat banyak jenis bahan mentah semulajadi dan bahan

buatan yang telah dihasilkan oleh manusia. Untuk memudahkan penerangan, pelbagai

bahan mentah dibahagikan kepada enam kumpulan utama iaitu logam,polimer, kaca,

komposit, kayu dan getah.

1.1 LOGAM

Tahukah anda sejak berjuta tahun dahulu logam telah memainkan peranan

yang penting dalam industri pembuatan? Antara logam pertama

yang digunakan ialah kuprum, gangsa dan besi.

Tahukah anda??

'Metal' berasal dari perkataan Greek; "metallon" dan Latin; "metallum" yang

kedua-duanya membawa maksud yang sama; "mine" atau 'metal' (logam).

1.2 BAHAN LOGAM

2

3 jenis bahan logam

Logam ferus

Logam bukan ferus

Aloi


Logam ferus adalah logam yang mengandungi besi. Logam ferus digunakan

dengan begitu meluas kerana bahan ini mudah didapati, ekonomi dan mempunyai sifat-

sifat magnetik yang unik di samping sifat fizikal yang lain.

Aloi-aloi ferus boleh dibentuk dengn mudah dalam keadaan sepuhlindap dan

kemudiannya boleh diberikan rawatan haba untuk mendapatkan sifat-sifat kekerasan

seperti kikir, sifat mulur seperti cangkuk kren atau dibajakan untuk dijaadikan alat

gerudi.

Logam ferus boleh dibahagikan kepada tiga jenis utama iaitu besi keluli (besi

waja), besi tempawan dan besi tuang.

Penghasilan logam

”secara semulajadi dan banyak digunakan dalam bidang kejuruteraan samada

dalam bentuk asli atau campuran dengan logam-logam yang lain”

3

Bahan Logam

Aloi

• Loyang • Gangsa

Logam Bukan

Ferus

• Timah• Aluminium• kuprum

Logam Ferus

Aloi

• Kromium• Vanadium• Krom-nikel

• Molibdenum• Keluli Tahan Lasak

Besi Tempawan

Berkarbon

• Rendah• Sederhana• Tinggi

Besi Tuang

• Besi Kelabu• Besi Putih• Besi Aloi

Keluli


1.2.1 KELULI

Keluli merupakan logam yang sangat berharga yang diketahui oleh manusia.

Keluli adalah jenis logam yang paling banyak dan meluas digunakan. Keluli dihasilkan

melalui proses pengoksidaan yang mengurangkan jumlah karbon, silikon, mangan,

fosforus dn sulfur di dalam campuran besi jongkong lebur dan keluli sekerap.

1.2.1.1 Keluli karbon

Klasifikasi Dan Kegunaan Keluli Karbon Biasa.

Keluli karbon merupakan jenis keluli yang paling banyak dihasilkan brbanding

dengan jenis-jenis yang lain. Keluli karbon adalah terdiri daripada campuran besi dan

karbon.

Terdapat juga bahan-bahan lain dalam jumlah yang kecil seperti mangan,

fosforus, sulfur dan silicon untuk membantu meningkatkan kekuatan muktamad dan

menjadikan lebih keras. Kekuatan keluli karbon bergantung kepada kandungan karbon

yang terdapat di dalamnya iaitu bertambah dengan bertambahnya peratus kandungan

karbon.

Keluli karbon biasa dikelaskan kepada 3 kumpulan.

i. Keluli karbon rendah mengandungi kurang daripada 0.3 %C

ii. Keluli karbon sederhana mengandungi 0.3 - 0.8 %C.

iii. Keluli karbon tinggi mengandungi lebih dari 0.8%C.

1.2.1. 2 Keluli aloi

Keluli aloi ialah aloi besi dan karbon yang mengandungi unsure-unsur

pengaloian seperti mangan, silicon, sulfur dan fosforus dengan peratus kandungan

yang tinggi antara 0.5% hingga 2%. Tujuan utama ialah untuk mempertingkatkan mutu

dan sifat-sifat keluli supaya ianya mudah diubahsuai untuk mendapatkan sifat-sifat

khusus dengan diberi rawatan haba dengan lebih sempurna.

4


Penambahan elemen-elemen pancalogam (aloi) ini seperti kromium,

mangenese, molydebnum, nikel, plumbum, kobalt, phosphoros, silikon, sulfur, kuprum,

aluminium, tungsten dan vanadium boleh memberikan sifat-sifat kekuatan, kemuluran

dan keliatan yang lebih baik berbanding dengan keluli karbon. Oleh sebab banyak

unsur yang terlibat sesetengahnya adalah mahal maka keluli jenis ini menjadi lebih

mahal.

Keluli aloi boleh dikelaskan kepada dua bahagian dengan mengikut penggunaan

dan membentuk kumpulan yang yang lebih kecil berdasarkan unsur-unsur mengaloian

yang utama.

i. Keluli Aloi Rendah (Low Aloi Steels)

ii. Keluli Aloi Tinggi (High Aloi Steels)

1.2.1.3 Keluli Alat

Keluli alat merupakan keluli aloi yang mempunyai kandungan karbon yang tinggi

berbanding dengan jenis keluli yang lain. Keluli alat juga menggabungkan beberapa

unsure dengan besi dalam peratusan tertentu. Keluli alat dikelaskan berdasarkan

kandungan kimia atau cara pengerasan dan sifat-sifat mekanikal utama unsure

pengaloian yang terdapat pada keluli tersebut.

1.2.2 BESI TUANG (CAST IRON)

Besi tuang mengandungi karbon antara 2 % hingga 4.5% karbon. Selain

daripada itu besi tuang juga lazimnya mengandungi silicon sebanyak 3.5%. Oleh sebab

kandungan karbon dan silicon yang tinggi, besi tuang mempunyai cirri tuangan yang

sangant baik dan boleh dileburkan dengan lebih mudah berbanding dengan keluli. Besi

tuang lebur juga boleh mengalir dengan baik berbanding keluli lebur.

Disamping itu besi tuang kurang bertindak balas dengan bahan acuan kerana

suhu penuangan yang lebih rendah. Walaubagaimanapun gred nomal besi tuang tidak

begitu kuat dan agak rapuh, namun besi tuang digunakan dengan meluas sebagai

bahan kejuruteraan kerana murah, mudah dilebur dan dituang, keboleh mesinan yang

sangat baik .

5


1.2.2.1Jenis-Jenis Besi Tuang

Besi tuang boleh dikelaskan kepada beberapa jenis mengikut kegunaanya,

bentuk grafit dan jenis matriks struktur yang terkandung di dalamnya. Struktur logam,

komposisi dan keratan sesuatu besi tuangan adalah penting di dalam menentukan

sifat-sifat kejuruteraan. Terdapat 4 jenis utama bagi besi tuang sebagaimana

ditunjukkan dalam Carta 1 di bawah.

Carta 1 : Jenis-jenis besi tuang

1.2.2.2 Besi tuang kelabu

Besi tuang kelabu mengandungi karbon dalam bentuk kepingan grafit. Dinamai

besi tuang kelabu kerana berwarna kekelabuan di permukaan rekahnya akibat

kewujudan kepingan grafit. Mudah dimesin kerana mempunyai kekuatan mampat yang

tinggi melebihi keluli. Besi tuang kelabu tidak begitu mahal harganya. Ia digunakan

dengan meluas untuk menghasilkan komponen automotif mesin alat dan pelbagai

barangan industri yang lain.

6

Besi TuangBesi Tuang

KelabuKelabu Putih Putih Boleh TempaBoleh Tempa


1.2.2.3 Besi tuang putih

Besi tuang putih apabila pecah kelihatan berwarna keputihan. Ini disebabkan

karbon yang terdapat di dalam besi tuang putih adalah bentuk karbida. Besi tuang putih

dengan perqtus karbida yang tinggi sangat sukar untuk dimesin tetapi boleh dicanai.

Besi tuang putih juga dinamai besi tuang dingin. Ini disebabkan besi tuang ini

dihasilkan dengan menggunakan logam dingin.

Logam dingin adalah bertujuan untuk memberikan permukaan yang keras dan

merintangi hasu seperti menghasilkan roda keret api penggelek untuk memecah bijian

dan plat ragum pemecah. Besi tuang putih juga merupakan peringkat pertama dalam

penghasilan besi tuang boleh tempa.

1.2.2.4 Besi BolehTempa

Besi tuang boleh tempa dihasilkan daripada besi tuang putih. Besi tuang putih

dipanaskan lebih kurang 460F selama lebih kurang 48 jam dan disejukkan secara

sangat perlahan untuk membolehkannya mudah dimesin dan dapat merintangi kejutan.

Semasa proses pemanasan ini kebanyakan daripada karbon berubah bentuk dan

disebarkan menjadi modul-modul karbon yang kecil di dalam matrik besi yang agak

tulen. Besi tuang boleh tempa digunakan untuk membuat komponen automotif, paip

dan peralatan industri pertanian.

Sektor logam bukan ferus di Malaysia meliputi produk-produk seperti timah, aluminium, tembaga, zink dan plumbum.

7


1.2.3 BESI TEMPA

Besi tempa adalah merupakan jenis besi yang paling tulen berbanding dengan

jenis-jenis besi yang lain. Kandungan karbonnya adalah kurang daripada 0.12% dan

kandungan sangga adalah di atara 0.6% hingga 3%. Besi ini terdiri daripada zarah-

zarah besi logam yang halus berpadu dengan satu kuantiti sangga yang halus dan

teragih segaya. Pengeluaran besi tempa daripada besi jongkong adalah melibatkan

pembuangan karbon, dan ini boleh dilakukan dengan proses melopak.

1.3LOGAM BUKAN FERUS

Logam bukan ferus merupakan logam yang lain daripada logam besi dan

keluli. Logam ini digunakan untuk keperluan kejuruteraan samada sebagai logam tulen

ataupun aloi. Logam bukan ferus lebih mudah berubah sifat berbanding logam ferus

apabila dilakukan kerja-kerja mekanikal, tidak begitu terpengaruh oleh tindakan haba

dan tidak mudah berkarat.

Terdapat 38 jenis logam yang lain yang diketahui manusia dan dicatitkan di

dalam Jadual Perkalaan Unsur. Di antara logam-logam lain yang sering digunakan di

dalam bidang kejuruteraan adalah seperti berikut :-

a) Aluminium b) Perak c) Kuprum

d) Plumbum e) Timah f) Nikel

g) Zink h) Kromium i) Emas

j) Molydenum k) Magnesium l) Kobalt

m) Manganese n) Tembaga

1.3.1 ALUMINIUM

Aluminium ialah sejenis logam yang banyak terdapat di dunia dan telah

digunakan secara komersial sejak 100 tahun yang lalu. Penggunaan aluminium amat

meluas sekali dan menduduki tempat kedua selepas keluli. Aluminium telah menjadi

logam bukan ferus yang paling penting dalam pelbagai industry seperti pengangkutan,

pembinaan, elektrik, kontena, peralatan mekanikal dan barangan pengguna. Hampir

separuh daripada bekalan aluminium dalam pasaran dihasilkan sebagai logam tulen

berbentuk kepingan, keratan gulung, tiub, bar dan dawai.

8


1.3.2 KUPRUM

Kuprum juga merupakan logam penting dalam kerja-kerja kejuruteraan telah pun

digunakan sejak 6000 tahun yang lalu. Kuprum telah menjadi bahan utama dalam

industry elektrik dan digunakan dalam keadaan yang tulen. Kuprum juga menjadi

unsure penting di dalam aloi kejuruteraan yang penting seperti gangsa dan loyang.

Proses yang digunakan untuk mengasingkan kuprum daripada bijihnya adalah

bergantung kepada jenis bijih tersebut. Secara umum, proses-proses yang terlibat ialah

pembasuhan dan pengisaran bijih berkenaan, diikuti oleh panggangan, penurunan dan

pembersihan.

1.3.3 LOYANG

Loyang terhasil apabila kuprum dialoikan dengan zink atau tembaga kuning

mengikut sukatan tertentu. Loyang lebih kuat daripada kedua-dua bahan asalnya.

Terdapat beberapa jenis atau kategori loyang, bergantung kepada peratus komposisi

zink yang digunakan serta struktur hablur kuprum yang terhasil. Sedikit penambahan

unsure-unsur lain seperti plumbum, timah, silicon, aluminium, nikel, fosforus dan

arsenic, boleh mengawal sifat-sifat loyang.

1.3.4 ALOI

Dua atau lebih logam lembut boleh dicampur untuk membentuk logam yang lebih

kuat yang dinamakan aloi. Aloi adalah campuran dua atau lebih unsur pada komposisi

tetap tertentu yang mana juzuk utamanya adalah logam. Kebanyakan logam tulen

adalah lembut dan lemah. Sifat-sifat logam tulen boleh diperbaiki dengan

membentuknya menjadi aloi. Tujuan pembuatan aloi adalah untuk membuatkannya

lebih kuat, lebih keras, tahan kakisan, dan mempunyai sifat kilauan dan hiasan yang

lebih baik. Logam-logam yang biasa dialoikan ialah kumprum dan zink. Kuprum boleh

dialoikan denganbanyak unsur termasuklah zink, timah, plumbum, besi, perak, fosforus,

silikon, tellerium dan arsenik. Aloi kumprum bertindak seperti logam tulen. Aloi nya

tidak boleh dilakukan rawatan haba dan tidak boleh dikeraskan dengan mengenakan

haba dan diikuti dengan lindapkejut. Kekerasan yang diperoleh melalui pengerjaan

9

http://ms.wikipedia.org/wiki/Aloi


sejuk dan pelembutan dihasilkan dengan memanaskannya melebihi suhu penghabluran

semula.

1.4 KACA

Kaca diperbuat daripada silikon dioksida (SiO2) merupakan sebatian kimia serupa

dengan kuarza dalam bentuk polihabluran, pasir. Silika tulen

mempunyai tahap lebur 20000C. Dua bahan lain yang sering

dicampurkan dengan pasir dalam proses pembuatan kaca ialah

Sodium Karbonat (Na2Co3) atau posty setara dengan sebatian Sodium Karbonat yang

akan menurunkan tahap lebur kaca tersebut sekitar 10000 C. Namun begitu kapur

(Kalsium oksida) perlu ditambah untuk menjadikan kaca tidak larut.

1.4.1 Proses penghasilan kaca

Silika merupakan bahan utama kaca diperolehi daripada pasir yang dibersihkan

bagi tujuan pengasingan bendasing yang tidak diperlukan. Sumber utama soda ialah

Natrium karbonat, natrium nitrat dan natrium sulfat. Batu kapur atau kapur mati

digunakan sebagai agen kapur. Boraks atau asid borik digunakan dalam proses

penghasilan kaca borosilikat. Bahan binaan berdawai atau berlapis pula

digunakandalam proses pembuatan kaca keselamatan. Ia berfungsi untuk memegang

serpihan kaca jika kaca tersebut pecah. Kaca lapis pula dihasilkan dengan car a

meletakkan kepingan plastik antara lapisan kaca yang bersalut simen, ianya seterusnya

digelek untuk membuang gelembung udara. Kaca lapis ini banyak digunakan sebagai

cermin kenderaan. Proses penghasilan gentian kaca pula adalah dengan

menggerakkan kaca lebur melalui lubang-lubang kecil dan menariknya keluar mengikut

saiz yang dikehendaki. Gentian kaca banyak digunakan sebagai bahan penebat dalam

proses pembinaan dan kaca gentian.

Kaca ialah “bahan lutsinar yang dihasilkan dari

pemanasan pasir silika atau bahan silikon dioksida yang

wujud secara semulajadi dalam pasir menerusi proses

pemanasan melebihi 2000 C.”

10


1.5 Polimer

Tahukah anda bahan ini dikatakan telah digunakan semenjak perang dunia ke-2,

terutama untuk membuat peralatan keperluan ketenteraan. Namun

penggunaanya tidak begitu meluas dan hanya digunakan untuk ditambah

kedalam bahan-bahan unsur komposit bagi mendapat sifat yang

diperlukan.. Polimer terdiri daripada kayu, getah, kaca dan seramik

selain dari plastik.

Polimer membentuk suatu kumpulan bahan-bahan asli dan tiruan (sintetik) yang

memainkan peranan yang semakin meningkat didalam teknologi moden. Kebanyakkan

polimer adalah bahan organik yang mempunyai ciri-ciri seperti berikut:-

i Mengandungi gabungan karbon dan oksigen, hidrogen dan lain-lain

bahan organik dan bukan organik.

ii Secara amnya, pada suhu biasa ia adalah bahan bukan berhablur.

Iii Mempunyai struktur rangkaian yang panjang.

Semua polimer dicirikan oleh struktur yang berbeza dari logam.

Walaubagaimana pun, struktur ini biasanya akan menentukan sifat-sifat fizik, therma,

elektrik dan mekanikal bahan polimer tersebut. Unit asas sesuatu polimer ialah rantaian

atom dimana satu struktur asas sesuatu dipanggil monomer. Ikatan antara atom-atom

pada asasnya adalah ikatan kovalen yang kuat. Sementara ikatan diantara rantai-rantai

bersifat lebih lemah, iaitu ikatan jenis Van Der Walls.

Polimer termasuklah;

“plastik, getah, beberapa jenis perekat dan lain-lain.”

11

http://rds.yahoo.com/_ylt=A9G_bHKmDNJI4QcAC4GJzbkF;_ylu=X3oDMTBxOG1pbGc4BHBvcwMxBHNlYwNzcgR2dGlkA0kwODdfMTA5/SIG=1fuov5nig/EXP=1221811750/**http:/images.search.yahoo.com/images/view?back=http://images.search.yahoo.com/search/images?_adv_prop=image&fr=slv8-acer&va=polymer&sz=all&w=250&h=233&imgurl=www1.suwon.ac.kr/~polymer/image/polymer1.jpg&rurl=http://www1.suwon.ac.kr/~polymer&size=18.5kB&name=polymer1.jpg&p=polymer&type=JPG&oid=8f3710e3f28e27da&no=1&tt=628,612&sigr=110bej5t1&sigi=11c8h7l11&sigb=12rje6v2n%00%E5%A1%B9%EF%92%81%E1%B4%BB%E4%A1%BF%E2%B2%AF%E5%B6%82%E8%97%84%E6%8C%A7%00%00%EA%AE%A5


1.5.1 Plastik

Apa itu bahan Plastik ? Plastik

adalah polimer tetapi polimer tidak

semestinya plastik. Secara semulajadinya

plastic diperoleh daripada pemprosesan

arang, petroleum ataupun tumbuhan

sehingga terhasil sifat plastic apabila

dipanaskan.

Plastik juga boleh didapati secara

sintetik atau semi sintetik dengan mencampurkan bahan atau unsur lain untuk

menghasilkan sifat yang unik dan boleh dipelbagaikan. Hasil kajian dan penyelidikan,

plastic terutamanya sintetik telah didapati mempunyai potensi yang besar untuk

mengambil alih tempat logam dalam industri pembuatan.

Bahan plastik ialah bahan polimer yang bersifat tegar atau separa tegar (semi-

rigid). Semua bahan-bahan plastik akan menjadi lembut apabila dipanaskan. Proses

pembentukan bahan-bahan plastik dilakukan pada ketika ia berada dalam keadaan

lembut.

Tahukah anda bagaimana plastik dihasilkan?

Tahukah anda bahawa polimer telah dapat menggantikan komponen yang

dahulunya diperbuat daripada logam dalam penggunaan seperti pada

automobil, pesawat terbang, kelengkapan rumah dan kelengkapan

pejabat. Fikirkan contoh-contoh yang ada disekeliling anda.

Carta 2 di bawah menunjukkan pengkelasan bahan-bahan plastik.

12

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Plastic_household_items.jpg%00%E5%A1%B9%EF%92%81%E1%B4%BB%E4%A1%BF%E2%B2%AF%E5%B6%82%E8%97%84%E6%8C%A7%00%00%EA%AE%A5


Carta 2 : Jenis-jenis plastik

KEBAIKAN PLASTIK KELEMAHAN PLASTIK

Harga murah Ukuran boleh berubah disebabkan kelembapan

Tahan lama Suhu operasi yang rendah

Sebahagiannya boleh dikitar semula Mudah rapuh pada suhu yang rendah

Mudah untuk dibentuk Lembut dan kurang anjal berbanding logam

Penebat elektrik yang baik Sebahagian mudah diserang oleh cahaya lampu unggu

Sebahagian kalis air Sebahagian plastik amat mudah terbakar

Rayapan pada semua keadaan suhu

13


Plastik Termo ialah

“Plastik yang boleh dileburkan semula dan boleh digunakan berulangkali.”

Manakala Plastik Termoset ialah

“plastik yang boleh dileburkan sekali sahaja dan ia terus mengeras mengikut acuan.”

Dan Akrilik ialah

“sejenis polimer yang bersifat lut cahaya dan tidak boleh dijadikan legap.

Renung sejenak!

Pernahkah anda terfikir bahawa lensa dibuat daripada akrilik?

14


1.6 Komposit

Komposit dihasilkan apabila dua atau lebih bahan yang berbeza di

sambungkan atau diikat samada secara mekanikal atau metalurgi untuk

mendapatkan gabungan sifat yang tidak terdapat pada bahan asal. Komposit

mungkin berbentuk gabungan logam-logam, logam-seramik, logam-polimer,

seramik-polimer, seramik-seramik atau polimer-polimer. Komposit dikelaskan

kepada beberapa kumpulan berasaskan geometri atau bentuk bahan.

i. Komposit lamina atau lapisan

ii. Komposit zarahan

iii. Komposit bertetulang gentian

1.6.1 Komposit lamina

Bahan rencam lamina termasuklah salutan-salutan yang sangat nipis,

permukaan pelindung yang lebih tebal, pelapisan, dwilogam,lamina atau lapis,

apitan dan berbagai-bagai lagi. Papan lapis ialah contoh komposit lamina.

Komposit lamina boleh dihasilkan dengan cara:

i. Menggelek

ii. Ikatan letupan

iii. Penyemperitan bersama

iv. Menekan

v. Pateri keras

1.6.1.1. Menggelek

Kebanyakkan daripada komposit lamina seperti pelapisan dan dwilogam

dihasilkan melalui ikatan gelekan panas atau sejuk. Sekiranya peratus ubah

bentuk secukup besar, tekanan akibat penggelek akan memecahkan oksida–

oksida di permukaan. Dengan itu permukaan akan tekimpal melalui sentuhan

atom ke atom.

15


1.6.1.2 Ikatan letupan

Proses dilakukan melalui cas letupan. Tekanan yang secukupnya dapat

menyambungkan logam-logam. Proses ini sangat sesuai untuk menggabungkan

dua kepaingan yang sangat besar yang tidak dapat dikendalikan dengan mesin

penggelek.

1.6.1.3 Penyemperitan bersama

Bahan komposit lamina yang agak mudah seperti kabel sepaksi dihasilkan

dengan menyemperitkan dua logam secara serentak melalui sebuah acuan.

Penyemperitan sebegitu cara membolehkan bahan yang lembut mengelilingi

bahan yang keras polimer plastik haba juga dapat disemperitkan bersama bagi

mengelilingi dawai pengalir.

1.6.1.4 Menekan

Proses menekan dilakukan dalam keadaan panas. Bagi komponen yang

kecil, tekanan yang tinggi pada suhu yang tinggi akan menyebabkan berlakunya

kimpalan. Proses menekan panas ini selalunya dilakukan untuk mengawet

perekat di dalam lamina.

1.6.1.5 Pateri keras

Pateri keras digunakan untuk menyambungkan dua plat logam. Kepingan logam

dipisahkan dengan kelegaan yang kecil, lebih kurang 0.08 mm, dipanaskan

hingga melebihi suhu lebur aloi pateri keras. Aloi pateri keras yang sudah lebur

akan tertarik ke dalam sambungan yang nipis tersebut melalui tindakan

rerambut.

1.6.2 Komposit zarahan

Bahan komposit zarahan mengandungi zarah-zarah diskret bahan yang

lazimnya lebih keras dan rapuh, yang dikelilingi oleh matriks sejenis bahan lagi yang

lebih lembut dan mulur. Zarah-zarah bahan komposit zarahan boleh jadi lebih kasar

16


misalnya konkrit atau sangat halus seperti barangan yang diperbuat melalui proses

metalurgi serbuk.

1.6.3 Komposit gentian bertetulang

Bahan komposit bertetulang memperbaiki sifat mekanikal bahan. Bahan gentian

yang kuat, tegar dan rapuh dimasukkan ke dalam matriks yang lebih lembut dan

mulur. Bahan matriks memindahkan daya kepada gentian yang menghasilkan

kemuluran dan keliatan, manakala gentian menanggung kebanyakan daripada daya

yang dikenakan. Kekuatan ditingkatkan pada suhu bilik dan suhu yang lebih tinggi.

Terdapat begitu banyak sekali bahan-bahan bertetulang yang digunakan. Jerami

telah digunakan sejak berkurun lalu untuk menguatkan bata tanah liat. Bata

bertetulang keluli menguatkan struktur konkrit. Gentian kaca di dalam matriks

polimer menghasilkan gentian kaca untuk digunakan dalam bidang pengangkutan

dan angkasa lepas.

1.6.4 Aplikasi Komposit:

• Porsche membina cakera brek komposit silikat gentian karbon prestasi tinggi

Pengurangan berat 50%, kecekapan pemberhentian dan prestasi dipertingkat

Tahan lama-rintangan haus tinggi

Rajah 3 : Cakera brek komposit

17


Louisville Slugger menghasilkan kayu pemukul bola permainan besbol dengan

salutan komposit seramik keras

Mengandungi bahan matrik bersalut, gabungan logam dan seramik, yang lazim

diguna dalam enjin jet

Bahagian logam dalam salutan ultra keras ini meningkat prestasi permainan.

Bahagian seramik keras mengurangkan haus dan koyak ketika permainan

Rajah 4 : Penggunaan komposit : Pemukul kayu besbol

Cuba fikirkan apakah bahan komposit yang terdapat dikeliling anda?

18


1.7 KAYU

Kayu adalah sejenis bahan mentah yang terdapat

secara semulajadi dan sumber yang boleh diganti. Kayu

merupakan bahan binaan yang paling meluas digunakan

dalam pembinaan di kawasan beriklim tropika. Kayu

merupakan sejenis bahan binaan paling meluas digunakan

dalam pembinaan di kawasan tropika.

Penggunaannya berkembang sejak zaman

Kesultanan Melayu Melaka terutamanya dalam pembinaan

istana dan kediaman. Pada masa kini kayu balak telah berkurangan disebabkan

permintaan yang tinggi terutamanya di luar negara, aktiviti pembalakan haram dan

pembukaan kawasan pertanian dan penempatan barn.

Aktiviti pembalakan yang tidak terkawal menyebabkan kayu balak akan lupus

suatu masa nanti. Semua pihak samada kerajaan atau pengusaha balak mesti

berusaha untuk menanam semula kawasan hutan yang telah diterokai bagi

mengekalkan Malaysia sebagai salah satu negara pengekspot kayu terbesar di

dunia di masa hadapan.

Di Malaysia terdapat lebih daripada 1000 spesis kayu tetapi hanya 80 spesis

sahaja yang mempunyai nilai komersial untuk digunakan dalam industri pembinaan.

Selain itu, kayu juga digunakan untuk menghasilkan alkohol kayu, arang,

turpentine, dan lain-lain.

19


1.7.1 PENGKELASAN KAYU

Di Malaysia pengkelasan kayu yang dikeluarkan oleh MTIB's di dalam "Specifying

Timber For Building Constructions" kayu di kelas kepada empat kumpulan utama iaitu:

KUMPULAN JENIS

Kumpulan kayu keras yang berat

( HHW-Heavy Hardwood);

Cengal, Balau, Selayan batu, Kekatong,

Merbau, Tembusu dan Resak.

Kumpulan kayu keras yang sederhana

berat

(MHW-Medium Hardwood);

Kapur, Kempas, Keruing dan Tualang.

Kumpulan kayu keras yang ringan

(LHW-Light Hardwood)

Jelutung, Meranti, Nyatuh, Ramin, Sepetir

dan Kayu Getah.

Kumpulan kayu yang lembut

(SW-softwood)

Damar Minyak, Geronggang, Jelutong,

Petai, Pulai, Sesendok, Terap dan

Terentang.

1.7.2 Kegunaan Kayu

KUMPULAN NAMA KEGUNAAN

KERAS DAN BERAT CENGAL Kapal, rangka, ukiran

BALAU Jambatan, cerocok, gelegar, lantai dan perabot

KEKATUNG Rasuk, rangka pintu/ tingkap, pemegang alat, lantai, parket dan panel

MERBAU Kerja hiasan, parket, perabot, venire dan pemegang alat

RESAK Pembinaan berat, tiang rasuk, corocok, lantai, jambatan, kapal, rangka pintu / tingkap

TEMBUSU Pembinaan berat, lantai, parket dan perabot

20


KERAS DAN

SEDERHANA BERAT

KEMPAS Pembinaan berat, tiang gelegar, panel, jambatan, parket, gerobok, cerocok dan pemegang alat

KERUING Pembinaan umum, tiang, landasan, jambatan dan gerabak lori

KAPUR Kekuda, rasuk dan tiang

TUALANG Tiang rasuk, lantai, perabot

KERAS DAN RINGAN NYATUH Pintu, tingkap, rasuk, tiang, lantai, perabot

MERANTI Pembinaan, lantai, perabot, papan lapis, pelapisan pintu, tingkap dan panel

RAMIN Hiasan perabot, binding dalam dan panel

SEPETIR Gerobok, panel dan perabot

KAYU GETAH Perabot, panel, susur tangga dan parket

1.7.3 Kebaikan dan kelemahan kayu

KEBAIKAN KAYU KELEMAHAN KAYUMempunyai nisbah kekuatan berat yang tinggi:

i. Kekuatan mampatan 5 hingga 25 N/mm2.

i i . Ketumpatan antara 400 hingga 1100 kg /m3.

Mudah terbakar dan api mudah merebak

dengan cepat.

Senang dikerjakan berbanding dengan

bahan lain seperti besi.

la cepat mengecut dan meleding

kerana perubahan cuaca yang

drastik dan merosakan mutu kayu.

Mempunyai rupabentuk kemasan yang

menarik.

Kos penyelenggaraan bangunan

lebih tinggi kerana mudah reput,

lembab dan berkulat serta'ianya mudah

diserang serangga perosakKelasakan yang tinggi jika diawetkan.

Kepelbagaian penggunaannya

1.7.4 Bahagian kayu dan fungsinya

21


Rajah 5 : Keratan rentas kayu

1.7.5 PENGERINGAN KAYU

Pengeringan ialah proses mengeluarkan lembapan atau cecair

yang terdapat dalam rongga sel dan Binding kayu. lanya dapat

menurunkan peratus lembapan Bari 8% hingga 15%. Jika

kelembapan lebih kayu akan mudah rosak atau reput basah.

“Carikan maklumat kaedah yang digunakan untuk mengeringkan kayu”

1.7.6 TUJUAN PENGERINGAN

a) Menambahkan kekuatan, ketahanlasakan dan

senang dikerjakan.

22


b) Mengurangkan kemungkinan kayu pecah, kecut

dan meleding.

c) Memudahkan kerja mengawet, mengecat dan menggilap.

d) Menjadikan kayu lebih mudah terbakar, jika digunakan sebagai.

e) Mengelakkan kayu daripada serangan serangga dan kulat.

1.7.7 FAKTOR YANG MEMPENGARUHI PROSES PENGERINGAN

a) Jenis kayu.

b) Cara susunan kayu.

c) Saiz kayu.

d) Keadaan cuaca dan lokasi.

e) Cara pengeringan dijalankan.

1.7.8 CARA PENGERINGAN KAYU

a) Cara semulajadi.

b) Pengeringan bertanur/ relau.

c) Pengeringan air.

1.7.9 KECACATAN KAYU

Kecacatan kayu adalah dipengaruhi oleh faktor semulajadi, kecuaian

semasa menebang dan semasa proses menggergaji atau membelah, serangan

serangga, lumut dan lembapan.

1.7.10 JENIS KECACATAN SEMULAJADI

a) Dipengaruhi oleh Jenis tanah yang ditumbuhi pokok dan iklim yang

dialami di sepanjang pertumbuhannya.

23


b) Jenis kecacatan yang sering berlaku ialah

i. Gerigis.

ii. Buku.

iii. Parut.

iv. Berongga( teras rosak).

i. Ira berpintal.

Rajah 2 : Kecacatan jenis buku

1.7.11 Jenis kecacatan semasa menebang dan mengeluarkan kayu

balak dari hutan ialah:

i. Rekah cincin/gelang.

ii. Rekah bintang.

iii. Rekah kipas.

iv. Rekah bulat

1.7.12 Jenis Kecacatan Kayu yang teian digergagi dan selepas mengalami

proses pengeringan ialah:

i. Pecah.

ii. Retak.

iii. Terpiuh.

iv. Keras meleding.

V. Melengkung/Meleper/relangan.

vi. Wen atau sisian wen.

24


Rajah 6 : Kecacatan kayu

1.8 GETAH

Getah asli ialah bahan semula jadi yang dihasilkan

daripada susu getah ( kulit pokok getah ). Susu getah

mengandungi molekul-molekul getah ( C5H8 ), cecair

dan resin. Getah diasingkan secara pembekuan

menggunakan asid formik atau asid asetik. Susu getah

ditapis dan dicampurkan dengan air sehingga mencapai

kepekatan sebelum dicampur asid. Getah beku seterus digelek – (mesin gelek)

jadi kepingan nipis. Kepingan getah ini dibasuh, dikeringkan dan dijemurkan

( getah mentah ). Getah mentah adalah melekit dan lemah dan mempunyai sifat

lain yang tidak dikehendaki. Getah mentah diproses bagi memperbaiki sifat-

sifatnya. Proses membaiki ini dinamakan pemvulkanan ( vulcanization ) dan

biasanya melibatkan pencampuran 7 % - 42 % sulfur kepada getah itu. Getah

25


mentah dihiris-hiriskan, kemudian dicampurkan dengan sulfur dan bahan pelikat

pada suhu vulkan 140 dar C. Seterusnya dibentuk dgn cara menggulung atau

menekannya pd tekanan 2.5 – 12.5 N / mm2

LATIHAN 1

Berikan sepuluh rekabentuk yang berasaskan plastik termosett dan termoplastik.

Berdasarkan kepada rekabentuk yang anda pilih, jelaskan secara terperinci ciri-ciri

keselamatan dan reka bentuknya. Dari perspektif anda sebagai seorang pengguna,

berikan komen anda dalam rekabentuk produk tersebut.

LATIHAN 2

Sesebuah rumah diperbuat daripada bahan kayu terdapat beberapa struktur saperti

rangka bumbung, pintu, tingkap, tangga, lantai dan dinding.

Berdasarkan struktur rumah tersebut ;

i. Anda dikehendaki mengenal pasti jenis-jenis kayu mengikut pengkelasannya bagi

setiap pembinaan struktur rumah tersebut

ii Berdasarkan soalan diatas, anda perlu melakarkan secara terperinci struktur

pembinaan tersebut

26


Tajuk 2 SIFAT BAHAN MENTAH

SINOPSIS

Topik ini mendedahkan sifat bahan mentah yang terdiri daripada logam, polimer, kaca,

simen, komposit, kayu dan getah.

HASIL PEMBELAJARAN

1. Menjelaskan kandungan ilmu yang berkaitan dengan sifat bahan mentah.

2. Menjelaskan sifat-sifat bahan mentah yang berkaitan dengan bidang pengajian.

KERANGKA KONSEP TAJUK SIFAT BAHAN MENTAH

27


2.0 SIFAT BAHAN MENTAH

Terdapat banyak jenis bahan yang dapat digunakan dalam kejuruteraan dan

pembuatan barangan. Pengetahuan tentang sifat bahan penting supaya bahan dapat

berfungsi dengan baik seterusnya dapat menghasilkan produk yang bermutu.

2.1 LOGAM

Tahukah anda bahawa logam dan aloinya seperti besi tuang, keluli, aluminium,

magnesium, zink, titanium dan nikel mempunyai sifat umum antaranya keberaliran haba

dan elektrik yang baik, kekuatan dan ketegaran yang tinggi, mulur atau mudah dibentuk

dan merintangi kejutan. Logam digunakan meluas sebagai bahan struktur dan bahan

galas beban. Walaupun logam tulen jarang digunakan, gabungan atau penambahan

logam lain yang dinamai aloi selalunya dapat memperbaiki sifat logam tulen atau

berupaya menggabungkan beberapa sifat yang baik seperti yang dikehendaki. Logam

yang mengandungi besi dikenali sebagai logam ferus, manakala logam yang tidak

mengandungi besi dikenali sebagai logam bukan ferus.

2.2.1 Sifat-sifat Keluli Aloi:

i. Menambahkan kekuatan tegangan.

ii. Menambahkan kekerasan dan keliatan bahan.

iii. Pengubahsuaian suhu kritikal bagi keluli tersebut. Suhu kritikal adalah suhu

maksima dan minima bagi keluli untuk dilindap kejutkan di dalam proses

pengerasan.

iv. Menambahkan rintangan terhadap kehausan lelasan.

v. Mengekalkan kekerasan keluli sewaktu ianya merah (red hardness).

vi. Meninggalkan rintangan terhadap kakisan.

vii. Membolehkan pembajaan dilakukan pada suhu yang lebih tinggi di samping

mengekalkan sifat kekuatan dan kemuluran.

28


2.2.2 Sifat Besi Tuang

Besi tuang dihasilkan dari besi jongkong yang telah dicairkan semula di relau

kupola dan dicampurkan dengan besi sekerap atau keluli. Mempunyai takat lebur di

antara 1150C -1250C dan jongkong lebur ini lebih cair dan menghasilkan tuangan

yang baik. Besi tuang mempunyai rintangan kehausan dan keupayaan kelembapan

yang baik. Harganya murah dan senang di mesin. Terdapat 5 elemen asas yang

penting dalam besi tung dan merupakan elemen yang berupaya mempengaruhi

sesuatu sifat besi tuang di antaranya silikon, mangenese, sulphur, phosphorus dan

karbon. Kandungan karbon lebih banyak jika dibandingkan dengan keluli.

2.2.3 Sifat-sifat utama Logam Bukan Ferus

Sifat Aluminium Kuprum

Kekuatan tegangan 100 N/mm2 215 N/mm2

Kekuatan mampatan 100 N/mm2 300 N/mm2

Kekerasan 40 (NKB) 80 NKB ( jenis tuangan )90 NKB ( kerja sejuk )66 NKB (kerja sejuk dan disepuh lindap )

Takat lebur 660o C 1083 oC

Kemuluran 30% pemanjangan 25% (jenis tuangan )

55% ( sepuh-lindap )

3% (kerja sejuk )

Ketumpatan 2.6 g/cm3 8.9g/cm3

i. Tahan kakisan atmosfera dan airii. Pengalir haba dan elektrik. Pembalik haba dan cahaya.

i. Tahan kakisan atmosfera dan air.

ii. Pengalir elektrik yang amat baik

NKB = Nombor kekerasan Brinell

29


2.3 SIFAT KACA

a. Mudah pecah

b. Keras

c. Lutsinar dan lutcahaya

d. Bahan biasan.

e. Boleh dibentuk dengan cara meniup, pengacuan, menekan, menarik atau

menggulung.

f. Penyejukan serta merta meningkatkan kekuatan sebanyak 400%.

g. Takat lebur yang rendah dan lebih stabil dari segi fizikal dan kimia.

2.4 SIFAT POLIMER

Polimer ialah rangkaian atom yang panjang dan berulang-ulang, dihasilkan

daripada sambungan beberapa molekul lain yang dinamakan monomer. Monomer-

monomer ini mungkin serupa, atau mungkin juga mempunyai satu atau lebih kumpulan

kimia yang diganti.

Perbezaan-perbezaan ini boleh mempengaruhi sifat-sifat polimer seperti

keterlarutan, kebolehan untuk dilenturkan atau kekuatan. Dalam protein, perbezaan-

perbezaan ini membolehkan polimer menjadi suatu struktur tertentu, bukannya menjadi

lingkaran rawak. Sungguhpun kebanyakan polimer ialah polimer organik, terdapat juga

polimer inorganik, yang juga dikenali sebagai polimer sintetik.

Istilah polimer merangkumi kumpulan molekul yang besar, termasuk protein dan

gentian Kelvar yang mempunyai kekuatan tinggi. Satu sifat yang membezakan polimer

daripada molekul besar lain adalah pengulangan unit-unit atom (monomer) dalam

rangkaian. Hal ini berlaku ketika proses pengpolimeran, di mana banyak molekul

monomer bersambung antara satu sama lain. Contohnya, dalam proses pembentukan

polietena, ribuan molekul etena bersambung untuk menjadi lingkaran -CH2- berulang.

Lazimnya, polimer dinamakan daripada unit monomernya. Istilah polimer berasal

daripada perkataan Yunani polus yang bermakna "banyak" dan meris yang bermakna

"bahagian". Oleh sebab polimer-polimer dibezakan dengan monomer-monomer

utamanya, rangkaian polimer dalam sesuatu bahan biasanya tidak sama panjang; tidak

seperti molekul-molekul lain di mana setiap atom mempunyai jisim molekul relatif yang

30

http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Jisim_molekul&action=edit&redlink=1

http://ms.wikipedia.org/wiki/Yunani

http://ms.wikipedia.org/wiki/Etena

http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Polietena&action=edit&redlink=1

http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Kelvar&action=edit&redlink=1

http://ms.wikipedia.org/wiki/Polimer_sintetik

http://ms.wikipedia.org/wiki/Biopolimer

http://ms.wikipedia.org/wiki/Protein

http://ms.wikipedia.org/wiki/Monomer

http://ms.wikipedia.org/wiki/Molekul

http://ms.wikipedia.org/wiki/Atom


sama. Kejadian ini berlaku kerana rangkaian polimer hanya berhenti berlingkaran

selepas pemanjangan rangkaian yang berlaku pada selang masa rawak.

Protein ialah polimer yang terdiri daripada asid amino. Daripada sedozen

sehingga beberapa ratus monomer, yang terdiri daripada kira-kira dua puluh jenis,

membentuk rangkaian polimer protein, urutan monomer menentukan bentuk dan aktiviti

protein yang terbentuk. Tidak seperti pembentukan polyetena, yang berlaku serta-merta

dengan keadaan-keadaan tertentu, penghasilan biopolimer seperti protein dan asid

nukleik memerlukan mangkin.

Sejak tahun 1950-an, mangkin telah membolehkan penghasilan polimer sintetik

berlaku. Dengan mengawal tindak balas proses penghasilan polimer, polimer dengan

sifat-sifat baru, seperti polimer yang boleh menghasilkan cahaya berwarna dapat

dihasilkan.

Dapatkan maklumat seterusnya dalam buku Peter Stensel, Andrew Tung and Soh

Beng Seng. (2000). Keeping Up With Design and Technology For Upper Secondary.

Singapore: Pearson Education Asia Pte. Ltd; 381 -389.

2.5 SIFAT PLASTIK

Plastik mempunyai sifat-sifat seperti nisbah kekuatan-berat yang tinggi,

ketumpatan yang rendah, kekuatan dan ketegaran yang rendah dan keberaliran haba

dan elektrik yang rendah. Disamping itu, plastik juga dapat merintangi bahan kimia

dengan baik dan mempunyai pekali pengembangan haba yang tinggi.

Plastik juga memberi pilihan yang luas terhadap warna, lutsinaran atau

lutcahaya, mudah untuk dihasilkan dalam pelbagai bentuk dan kos yang agak rendah.

Tahukah anda plastik terbahagi kepada dua kategori utama iaitu plastik termo

dan plastik termoset? Kedua-dua kategori ini mempunyai ciri-ciri yang

berbeza. Dapatkan maklumat mengenainya.

31

http://ms.wikipedia.org/wiki/Cahaya

http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Mangkin&action=edit&redlink=1

http://ms.wikipedia.org/wiki/Asid_nukleik

http://ms.wikipedia.org/wiki/Asid_nukleik

http://ms.wikipedia.org/wiki/Biopolimer

http://ms.wikipedia.org/wiki/Asid_amino


2.5.1 Sifat-sifat Am Plastik

i. Graviti tentunya rendah.

ii. Perintang haba dan elektrik yang baik.

iii. Kemasan muka yang baik.

iv. Boleh diperolehi dalam berbagai warna dan lutsinar.

v. Mempunyai kekuatan yang rendah berbanding logam.

vi. Tidak sesuai untuk kegunaan pada suhu yang tinggi.

vii. Kestabilan dimensi yang rendah terutama dalam cuaca yang lembab.

2.6 SIFAT KOMPOSIT

a. Kekuatannya tinggi

b. Ketegarannya tinggi

c. Kurang berat

d. Prestasi pada suhu tinggi

e. Rintangan pada lelasan

f. Kekerasan yang tinggi

g. Keberaliran yang baik

h. Kos yang rendah

2.7 SIFAT KAYU

Sifat-sifat kayu berbeza diantara satu jenis dengan jenis yang lain daripada

aspek berikut:

a. Rupa bentuk

b. Kekerasan

c. Berat

d. Kekuatan

e. Kecacatan

f. Penebat haba dan elektrik yang baik

32


2.7.1 SIFAT-SIFAT UTAMA KAYU

2.7.1.1 Kekuatan

a) la bergantung pada ketumpatan, kandungan lembapan, struktur ira kayu,

kecacatan kayu dan modulus keanjalan kayu.

b) Kayu berketumpatan tinggi lebih kuat dari berketumpatan rendah.

c) Dinding sel yang tumpat menghasilkan kayu yang kuat.

d) Sel ini sediakan ruang untuk menyimpan makanan seperti kanji, gula, garam

dan resin.

Ketahanlasakan kayu bergantung pada kandungan lembapan. Kayu yang

mempunyai lembapan yang tinggi menyebabkan pertumbuhan kulat dan

menari

2.7.1.2 Kekuatan Tegangan

a) Sifat rintangan terhadap daya yang menarik kayu ini.

b) Dinyatakan dalam bentuk tegasan.

c) Kekuatan tegangan selari dengan ira jauh lebih tinggi daripada kekuatan

tegangan tegak dengan ira iaitu 40 kali ganda pada keadaan kering

udara.

2.7.1.3 Kekuatan Mampatan

a) Diperhatikan dalam arah selari dan tegak kepada ira.

b) Dinyatakan dalam bentuk tegasan.

c) Kekuatan mampatan selari dengan ira untuk kayu lampung adalah lebih

kurang ½ hingga kekuatan tegangan selari dengan iranya.

d) Kekuatan mampatan tegak kepada iranya mempunyai kaitan rapat dengan

kekerasan kayu itu.

2.7.1.4 Kekuatan Ricih

a ) S i f a t r i n t a n g a n k a y u i t u t e r h a d a p d a y a y a n g c u b a

menggelangsarkan sebahagian dari atas bahagian yang lain.

b ) Daya ini dinamakan daya ricih.

c ) 4 jenis ricihan ; ricihan selari dengan ira, ricih tegak dengan ira,

33


ricihan serong, ricihan gelek.

d ) Ricihan tegak kepada ira dan ricihan serong berlaku kepada

anggota kayu yang ditegaskan berlebihan.

e ) Ricihan gelek disebabkan oleh beban yang melintangi kayu itu.

Ricihan gelek biasanya berlaku pada binaan yang diperbuat

daripada papan lapis.

2.7.1.5 Kekuatan Lenturan Statik

a) Ukuran kekuatan bahan ini (sebatang rasuk) yang ditentukan

melalui ujian lenturan statik.

b) Ujian ini mengira tegasan serat, modula kekenyalan dan kerja melentur.

c) Modula patah adalah tegasan yang terbentuk dalam serat. Contoh kayu,

ketika ia, gagal atau patah ia dianggap bahawa teori lenturan mudah

berlaku.

d) Kerja melentur adalah jumlah kerja yang dilakukan untuk melentur

contoh rasuk kayu itu sehingga ke peringkat tertentu.

2.7.1.6 Kekerasan Kayu

a) Adalah rintangan kepada daya yang cuba melekukkannya.

b) Kekerasan kayu mempunyai kaitan rapat dengan kekuatan

mampatan tegak kepada iranya.

c) Kekerasan juga adalah ketahanan terhadap hausan; bergantung kepada

ketumpatan, kekukuhan dan lekitan sel kayu.

2.7 SIFAT GETAH

Sifat-sifat getah bergantung kpd darjah pemvulkanan

Getah tidak mengandungi sulfur peka terhadap perubahan suhu, larut dalam sebilangan bahan uji, mempunyai kecenderungan menjadi lekit dan lemah

Getah – 7 % sulfur –lebih kuat dan diregang 8-10 kali ganda panjang asalnya tanpa putus, tidak mudah larut dalam pelarut getah

34


Kurang peka terhadap perubahan suhu

Getah yg mengandungi sulfur dengan peratusan lebih tinggi adalah keras dan rapuh

Sifat getah boleh diubah dengan mencampurkan bahan pelikat dan mengubah darjah suhu dalam proses pemvulkanan

Kesan bahan pelikat bergantung kpd kehalusan dan banyaknya bahan tersebut.

Karbon hitam, zink oksida, magnesium karbonat asas dan tanah liat ( 30 % m’ikut isipadu ) akan meningkat kekuatan dan ketegangan dan keliatan getah

Masa pemvulkanan dipanjangkan sehingga suatu nilai had – kekuatan tegangan mutamad akan bertambah tetapi pemanjangannya b’kurangan

Jika masa melampaui nilai had – kekuatan tegangan muktamad getah dan pemanjangannya berkurangan

Oleh sebab itu getah boleh berubah bentuk dgn had atau limit yg besar sebelum pecah, putus atau sebagainya, maka satu nilai tegasan mesti diberi

Getah lembut mempunyai keupayaan menyerap tenaga per unit isipadu yang terbesar

Oleh itu getah banyak digunakan utk membuat tayar, penyerap kejutan dan penimbal

Perbandingan sifat getah asli dengan sifat getah asli tervulkan

Getah asli Getah asli tervulkan Lembut Lebih keras Tidak tahan tindakan haba Lebih tahan tindakan haba Kenyal Lebih kenyal Mudah dioksidakan oleh oksigen Lebih tahan terhadap pengoksidaan

Tingkatkan maklumat anda, sila rujuk buku yang dikarang oleh Mat Lazim Zakaria (1987). Bahan dan Binaan. Selangor: Dewan Bahasa dan Pustaka;

ms. 110 - 162

35


2.8 SIFAT KERTAS

Kertas bahan nipis, rata yang dihasilkan oleh penekanan gentian

Biasanya gentian yg digunakan merupakan gentian semulajadi dan berasaskan selulosa

Bahan paling biasa digunakan adalah pulpa kayu daripada kayu pulpa ( kayu lembut ) spt : spruce, bahan gentian sayuran lain termasuk kapas, linen dan hem boleh digunakan

Ianya seperti gergaji halus dan nipis hingga meyebabkan luka

Dihasilkan dengan tangan atau mesin

Tahukah anda?

Kertas dibuat daripada pulpa kayu dihasilkan dengan memotong dan mengisar pokok sehingga menjadi pulpa. Secara purata 17 pokok berdiameter 20 cm pada paras dada

lelaki dewasa untuk menghasilkan 1 tan kertas.

LATIHAN 1

Sifat bahan kadang-kadang dibahagikan kepada dua kategori utama. Pertama sifat yang sensitif kepada struktur dikenali sebagai sifat mekanikal sementara sifat yang tidak sensitif kepada sruktur dikenali sebagai sifat fizik.

Huraikan perbezaan antara sifat mekanikal dan sifat fizikal strukruk bahan dengan memberikan beberapa contoh.

LATIHAN 2

Sifat-sifat utama logam aluminium ialah ringan kuat secara relatif, tahan karat daripada tindakan udara keliling dan merupakan pengalir eletrik yang terbaik. Ada kalanya logam ini mudah dirosakkan.

Anda dikehendaki mencari punca utama mengapakah berlakunya kerosakan pada bahan tersebut dan bagaimanakah untuk mengatasi masalah tersebut.

36


Tajuk 3 ASAS PEMBINAAN PRODUK

SINOPSIS

Modul ini mendedahkan tentang Asas Pembinaan Produk yang melibatkan

peringkat-peringkat pembinaan produk dalam proses pembuatan yang bermula dengan

peeringkat menentukan tujuan dan fungsi kerja, perkembangan idea, penyusunan idea,

membina lakaran dan lukisan kerja dan diakhiri dengan peringkat pembinaan projek.

Hasil Pembelajaran

5. Menghuraikan setiap peringkat pembinaan projek.

6. Menjelaskan kandungan ilmu yang berkaitan peringkat pembinaan produk.

7. Menjelaskan kepentingan setiap peringkat pembinaan produk yang berkaitan

dengan bidang pengajian.

KERANGKA KONSEP PEMBINAAN PRODUK

TUJUAN / FUNGSI KERJA

↓

PERKEMBANGAN IDEA

↓

PENYUSUNAN IDEA

↓

LAKARAN KERJA DAN LUKISAN KERJA

↓

PEMBINAAN PROJEK

37


3.0 PENGENALAN

Mereka bentuk dan merancang memerlukan pemikiran dan penyelesaian kepada

semua masalah berhubung dengan pembinaan dan penggunaan untuk masa depan

sesuatu benda kerja itu. Ianya bukan sahaja untuk menambahkan kehalusan atau

perhiasan kepada sesuatu benda kerja yang telah siap atau separa siap.

Asas bagi pembinaan sesuatu produk adalah perancangan yang teliti dan

tersusun yang perlu dilakukan peringkat demi peringkat. Perancangan yang rapi ini

akan dapat menjamin hasil akhir sesuatu produk yang berkualiti dan dapat berfungsi

seperti mana yang dimahukan.

Jika satu daripada masalah reka bentuk utama itu dapat difikirkan berasingan,

maka jika ada perkara-perkara penting akan tertinggal dalam reka bentuk akhir.

Perancangan sekeping kerja kayu dapat dibahagikan kepada empat peringkat utama.

Dalam peringkat 1 dan 2 kita bertanya kepada diri kita beberapa soalan. Jawapan

kepada soalan-soalan itu digunakan dalam peringkat 3 dan 4 untuk membolehkan kita

menyelesaikan masalah reka bentuk itu secara menyeluruh.

Peringkat 1 – Tujuan dan fungsi kerja

Contoh soalan-soalan:

Apakah yang akan disimpan di dalam? Berapa luaskah kawasan yang

diperlukan? Berapa tinggi, lebar dan tebalnya? Adakah ia memerlukan cermin muka?

Adakah ia digantung pada dinding atau didirikan atas rak?

Peringkat 2 – Perkembangan pendapat dari Peringkat 1


i. Nisbah (keseimbangan reka bentuk)


38


Adakah bentuk atau rupanya kelihatan betul? Adakah ia terlalu tinggi, tidak

seimbang dengan lebarnya? Adakah bingkai pintu itu terlalu berat berbanding dengan

tepi-tepi rangka?

ii. Bahan-bahan

Kayu keras atau kayu lembut? Papan lapis atau belakang papan keras? Engsel

tembaga atau engsel keluli? Pengunci bebola atau kunci?

iii. Pembinaan

Tanggam penjuru rangka? Tanggam bajang? Tanggam berparit? Rak terpasang

atau boleh laras? Bagaimana cerminnya dipasang? Bagaimana tombol pintunya

dipasang?

iv. Menghias dan menyudah

Adakah hiasan tambahan pada permukaan? Venier? Ukiran? Bentukkan?

Penyudah merintang wap diperlukan? Penyudah hening untuk menampakkan urat

kayu? Penyudah warna untuk melindungi urat kayu biasa pada kayu lembut?

v. Keselarasan

Adakah gayanya sesuai? Adakah ia sesuai atau secocok dengan perabot bilik

mandi yang lain? Adakah warna atau urat kayunya bertentangan dengan lain-lain

benda di sekelilingnya?

Peringkat 3 – Pendapat

Buatkan catatan ringkas dan lakaran berdimensi bagi:-

i. kerja yang lengkap

ii. perincian bagi bahagian-bahagian yang memerlukan perhatian yang lebih.

Peringkat 4- Lukisan Kerja

Reka bentuk yang telah siap dan peringkat perancangan.

39


3.1 PERINGKAT 1 : TUJUAN ATAU FUNGSI KERJA

Soalan ’Apakah tujuan (guna atau fungsi) kerja yang telah siap?’, kelihatan

seperti satu soalan yang mudah dijawab tetapi bagi sesuatu kemajuan yang berguna

yang akan dibuat, jawapannya mestilah cukup terang dan lengkap.

Fungsi bagfi sebarang kepingan kerja boleh jadi untuk menyimpan benda,

bertindak sebagai permukaan kerja dan seterusnya – atau boleh digabungkan fungsi-

fungsi itu (seperti satu meja dipasang dengan satu laci).

3.1.1 Ukuran Standard

Sebarang perabot yang digunakan untuk kita duduk atau berdiri di atasnya

mestilah berukuran betul dan bentuknya hendaklah selesa digunakan. Sebagai contoh

kerusi bagi meja makan mestilah lebih kurang 420 mm hingga 440 mm tingginya

supaya orang boleh duduk dengan selesa menghadap meja makan.

Permukaan bekerja bagi orang dewasa ialah 825 mm hingga 900 mm tinggi. Jika

ia duduk, tingginya 720 mm hingga 750 mm dan ini adalah sangat sesuai bagi menulis

atau makan. Bolehkah anda fikirkan lain-lain ukuran standard?

3.1.2 Lain-lain ukuran standard

Panjang, lebar dan tinggi sesuatu kerja itu (atau lain-lain bahagiannya) akan

ditentukan oleh kegunaan tertentunya, sama ada ia permukaan kerja atau tempat

penyimpanan barang-barang, pendakap lampu atau pintu bagi rumah simpanan arang

batu. sebagai contoh, ukuran bahagian dalam bagi gerobok piring hitam bagi piring

hitam yang besar berkehendakkan sekurang-kurangnya 325 mm tinggi dan 315 mm

lebar supaya piring hitam itu boleh disimpan tegak. Panjang gerobok itu bergantung

pada banyaknya piring hitam yang hendak disimpan.

Ruang di antara rak-rak bagi rak buku mestilah mencukupi bagi meletakkan buku

itu menegak dan buku itu mudah digerak-gerakkan, tetapi tidak terlalu lebar kerana ini

akan membazir ruang. mungkin dalam hal ini, rak-rak boleh laras adalah sesuai.

40


3.2 PERINGKAT 2 : PERKEMBANGAN IDEA

3.2.1 Nisbah

Setelah memutuskan fungsi-fungsi yang tepat bagi kerja yang telah siap dan

setelah menimbangkan sebarang ukuran tertentu atau ukuran standard yang terlibat,

hendaklah difikirkan pula, nisbahnya. (Nisbah ialah kadar atau keseimbangan di antara

panjang, tinggi dan lebar). ’Adakah ia kelihatan sesuai?’ Adalah satu soalan yang baik

disoalkan pada peringkat ini. Kesimpulan kepada masalah ini ialah dengan

menggunakan kayu yang cukup tebal atau cukup lebar supaya ia cukup kuat untuk

membuat sesuatu kerja itu.

3.2.2 Bahan-bahan

Pemilihan bahan-bahan tertentu untuk sesuatu kerja bergantung pada dua

faktor utama:

3.2.2.1 Tujuan atau fungsi kerja yang siap (seseorang tidak akan menggunakan

kayu mahogany untuk membuat pagar taman dan juga tidak menggunakan kayu

lembut bergred murah di mana kemasan bergilap terhias dengan cantik)

3.2.2.2 Kesesuaian fizikal bahan-bahan. Papan blok mungkin sesuai untuk

dibuat bahagian atas meja tetapi tidak sesuai untuk kaki meja atau bingkai pintu.

Kayu padu adalah sesuai untuk membuat rel dan sebagainya tetapi tidaklah

sebaik papan lapis jika berkehendakkan sekeping bahagian atas meja yang yang

besar dan ringan. Papan lapis bergred kalis air boleh digunakan bagi membuat

sampan, tetapi papan keras bergred standard yang kalis air tidak boleh

digunakan.

3.2.2.3 Pembinaan

Kaedah pembinaan – tanggam atau pemasangan semua bahagian kerja

itu bergantung pada:

i. Bahan yang digunakan. Biasanya digunakan tanggam tradisional (standard)

bagi kayu-kayu semulajadi, tetapi kadang-kadang teknik dan perekat khas

diperlukan untuk mengeluarkan papan.

ii. Jenis kerja kayu – membina almari, menanggam atau kerja-kerja kayu kasar.

Anda boleh menanggam bajang (tetapi jangan dipakukan) sisi-sisi almari kayu

yang digilap. Paku hanya sesuai digunakan bagi membuat kotak.

41


3.2.2.4 Hiasan dan kemasan

Kerap kali rupa benda kerja yang direkabentuk dengan baik menjadi rosak

kerana hiasan-hiasan yang tidak bersesuaian. Jika bahagian atas sebuah meja

diperbuat daripada kayu yang mempunyai hiasan yang cantik, adalah tidak

sesuai jika kita terlalu banyak mengukir, memvenir atau menatah, untuk

mewarnanya atau cuba mengubah rupa bentuk asal yang menarik itu.

3.2.2.5 Harmoni

Walaubagaimana berguna dan menarik sesuatu benda kerja yang siap,

perlu diingat bahawa ia hendaklah selaras dengan lain-lain benda dan mestilah sesuai

dengan keadaan sekelilingnya. Sebuah almari yang dicat warna hijau terang atau

kuning misalnya akan kelihatan menarik jika diletakkan di dinding dapur tetapi ia akan

tidak seimbang jika dipadankan dengan hamparan berwarna biru dan bersama perabot

dari bahan kayu mahogany.

3.3 PERINGKAT 3 : PENYUSUNAN IDEA

Setelah kerja menganalisis idea terpilih dijalankan, proses penghalusan perlu

Dijalankan sebelum mengambil keputusan memilih idea yang terbaik. Contoh-contoh

lakaran produk akan dilukiskan semula mengikut ukuran berskala. Tujuan dilukis

semula adalah untuk menganalisis spesifikasi sebenar produk, ukuran dimensi kritikal,

pengiraan ukuran serta pemasangan bahagian-bahagian yang kritikal. Idea yang terpilih

seterusnya diperhalus dengan mengambilkira faktor-faktor seperti kaedah pemasangan,

bahan yang digunakan, saiz serta ciri-ciri keselamatan.

3.4 PERINGKAT 4 : LAKARAN KERJA DAN LUKISAN KERJA

Peringkat ini adalah proses akhir dalam kerja mereka bentuk. Pada peringkat ini,

reka bentuk produk yang dimuktamatkan akan menjadi kenyataan. Bagi mendapatkan

spesifikasi produk yang lengkap serta proses pembuatan yang terlibat, lukisan projek

mestilah dibuat. Terdapat beberapa jenis lukisan yang perlu disediakan mengikut tujuan

dan fungsinya.

42


3.4.1 Lukisan ortografik – lukisan bentuk rata yang biasa digunakan untuk

merekodkan dan menyampaikan idea. Ia adalah satu set lukisan yang

menggabungkan beberapa pandangan bagi sesuatu objek yang mengandungi

pandangan hadapan, pendangan sisi dan pelan.

Contoh lukisan ortografik

3.4.2 Lukisan isometrik – Satu lukisan pandangan yang dilukis bagi

menunjukkan keadaan sesuatu objek itu dengan lebih jelas dan lebih mudah

difahami. Lukisan isometrik ini berasaskan tiga paksi utama iaitu satu paksi tegak

dan dua paksi bersudut 30o dari paksi mendatar berskala penuh.

Contoh lukisan isometrik

3.4.3 Lukisan perspektif – Lukisan yang membolehkan pelbagai bentuk dilukis

dengan cepat dan medah. Kesemua bentuk lukisan ini hampir menyerupai

43


bentuk atau rupa sebenar produk yang telah siap. Apabila objek dilukis dalam

perspektif, kita akan nampak :

Garisan selari kelihatan seperti menumpu apabila bertambah jauh

daripada kita.

Objek yang sama saiz akan nampak menjadi bertambah kecil saiznya

apabila semakin jauh daripada kita.

Contoh lukisan perspektif

3.4.4 Lukisan persembahan - Lukisan yang digunakan pada peringkat akhir

penyampaian idea reka bentuk. Lukisan ini menggambarkan keadaan sebenar

rupa bentuk sesuatu produk. Dalam lukisan persembahan ini juga kita boleh

memasukkan maklumat-maklumat tambahan yang berkaitan seperti bahan dan

jenis kemasan yang digunakan. Lukisan persembahan juga digunakan dalam

mempromosikan sesuatu produk. Untuk tujuan itu, lukisan ini disampaikan

dengan lebih menarik dan realistik bagi menarik perhatian pengguna.

Contoh lukisan persembahan

44


3.5 PERINGKAT 5 : PEMBINAAN PROJEK

Peringkat terakhir dalam pembinaan produk yang melibatkan perancangan dan

penyusunan langkah-langkah kerja membuat atau menghasilkan produk dari awal

sehingga terhasil produk yang dikehendaki.

3.5.1 Merancang kerja – Suatu langkah yang penting dan perlu dilaksanakan

sebelum sesuatu proses pembinaan produk dimulakan. Ia bertujuan untuk

mengelakkan berlakunya kehilangan masa dan kos akibat dari kesilapan dalam

penyusunan langkah kerja. Merancang kerja juga dapat membantu untuk

penetapan masa sesuatu produk dapat disiapkan. Terdapat berbagai kaedah

merancang kerja, antara kaedah yang selalu digunakan adalah dengan

pembinaan Carta Gantt.

3.5.2 Carta Gant – merupakan salah satu teknik kawalan masa dan kos yang

sering digunakan untuk pembuatan produk. Carta ini digunakan kerana mudah

disediakan serta mudah difahami. Ia terdiri dari satu lajur aktiviti pada sebelah kiri

dan lajur tempoh masa pada sebelah kanan. Unit masa boleh menggunakan hari

atau minggu. Carta ini disediakan terlebih dahulu dengan menyenaraikan semua

aktiviti yang terlibat dalam sesuatu projek mengikut turutan yang betul.

Pembahagian jangka masa bagi setiap aktiviti dilukis dalam bentuk bar dari kiri

ke kanan.

3.5.3 Bahan – Pemilihan bahan untuk sesuatu pembuatan produk dilakukan

semasa peringkat perkembangan idea. Dalam peringkat merancang kerja,

semua bahan yang diperlukan perlu didapatkan sebelum projek dapat

dimulakan. Jumlah atau kuantiti bahan yang diperlukan juga ditetapkan pada

peringkat ini. Penyediaan awal bahan akan mengelakkan masa melahu yang

panjang akibat menunggu ketibaan pesanan.

3.5.4 Kemasan – Dalam pembinaan produk, proses kemasan yang dipilih

hendaklah merangkumi kaedah membuat kemasan. Ini bermaksud persediaan

prasarana yang sesuai untuk kerja kemasan perlu disediakan awal dan sesuai

dengan produk. Ini dapat mengelakkan berlakunya pembaziran, menjamin kualiti

kemasan dan menjimatkan masa.

45


Tajuk 4 BARANGAN LOGAM DAN KELENGKAPAN

SINOPSIS

Tajuk ini mendedahkan tentang bahan kemasan yang digunakan dalam projek kerja

kayu merangkumi kertas las, bahan penyumbat dan jenis bahan kemasan seperti lilin,

minyak linsid, syelek, lekar, cat, varnish dan timbertone. Tajuk ini merupakan

sebahagian daripada tajuk empat dalam pro forma meliputi sebahagian bab barangan

logam dan kelengkapan

HASIL PEMBELAJARAN

1. Menghuraikan jenis bahan pengikat, bahan kemasan

Kerangka konsep Jenis bahan mentah

46


4.0 PENGENALAN

Kemasan kayu boleh ditakrifkan sebagai melakukan langkah-langkah kerja terakhir

dalam membina sesuatu projek kerja kayu sebelum dipasarkan. Keadah kemasan yang

betul menentukan kesenian tukang dan kecantikan bendakerja.

Untuk menghasilkan kemasan yang menarik bermutu tinggi bendakerja atau projek

perlu dirawat supaya apabila disiapkan dengan kemasan tertentu tidak akan

menunjukkan kelemahan dan kecacatan kayu tersebut.

Antara langkah dalam kerja kemasan ialah:

Memilih cat atau kemasan yang sesuai

Merawat kecacatan kayu dengan menyapu dan menyumbat dengan tepung penyumbat ( Filler power )

Mengosok dan melelaskan permukaan kayu dengan kertas las ( sand paper )

Menyapu warna pada permukaan kayu jika perlu atau membancuh cat dan mengecat samada mengunakan berus atau spray

Memberikan pandangan kayu yang lebih kemas dan cantik

Menghilangkan kesan calar atau cacat

Menyediakan lapisan pelindung daripada air atau serangga

Membuatkan projek atau bendakerja kayu lebih tahan lama

Tahukah anda mengapa kerja kemasanperlu dilakukan ?

4.1 Jenis Bahan Kemasan

Lilin

Minyak Linsid

Syelek atau sampang syelek

Cat

47


Lekar

Varnis

Stain

Timber tone

JENIS BAHAN JENIS KEMASAN YANG SESUAI

Kayu

Cat minyakSyelek

SampangLekarLilin

Lekar plasticvinil

KeluliCat minyakCat bitumen

lekar

Lepa simen/gypsiumCat distemper

Cat air / cat emulasiCat minyak

4.1.1 Kemasan Lilin

Terdapat tiga jenis lilin yang digunakan iaitu lilin keras, sederhana dan lembut.

Kemasan yang dilakukan dengan mencairkan lilin dalam turpentine dan

menyapukannya ke permukaan kayu supaya lilin dapat menyerap ke dalam ira

kayu.

48


Kemudian permukaan kayu dikilatkan dengan menggunakan kain lembut. Jika

warna diperlukan, pewarna dilarutkan di dalam turpentine sebelum dibancuh

dengan lilin atau mengacau serbuk pewarna dalam cecair lilin.

Rajah 1 : Antara kemasan lilin

4.1.2 Syelek

Merupakan kemasan yang lazim digunakan pada kayu.

Syelek ialah resin asli yang dihasilkan dari tahi serangga bernama lac bug yang

hidup atas dahan ranting sejenis pokok yang terdapat di Asia Tenggara.

Resin syelek larut di dalam alkohol – methylated spirit.

Berfungsi untuk mengilat kayu dinamakan French polishing secara sembur

atau sapu dengan berus.

Syelek didapati sebagai serpihan yang perlu dilarutkan di dalam alkohol untuk

digunakan atau dibeli secara bancuh siap.

Syelek yang telah dilarutkan hendaklah disimpan di dalam bekas kaca atau

bekas plastik. Jika disimpan di dalam tin, warna syelek akan menjadi gelap.

4.1.3 Sampang (Varnis)

Sejenis varnish minyak yang menggunakan resin asli (cogo, manila, kauri) atau

resin tiruan (pheonilics, alkyds) dimasak dalam minyak pengering (linseed, tung)

49


dan dicairkan dalam pelarut seperti turpentine tulen dan spirit supaya mudah

digunakan secara sapu atai sembur.

Sampang khas digunakan pada kayu. Proses pengeringan mengambil masa

selama 12 hingga 24 jam.

Ia mengandungi sifat rintangan cuaca dan tahan air. Oleh itu ia sesuai digunakan

pada kayu untuk pembinaan dalam dan luar.

4.1.4 Cat minyak

Cat ini mempunyai pewarna dan cecair minyak linseed.

Cat minyak menjadi kering melalui proses penyejatan pelarutnya dan

pengoksidaan.

Dalam proses mengecat, biasanya tiga lapisan cat diperlukan iaitu lapisan asas,

lapisan alas dan lapisan kemasan.

Cat lapisan asas mengandungi cecair minyak linseed, plumbum putih dan

minyak varnish, pewarna serta pelarut yang sesuai seperti turpentine.

Alat-alat untuk mengecat yang sesuai ialah berus dan alat penyembur.

4.1.5 Cat air atau cat emulsi.

Mengandungi pewarna dan cecair resin tiruan dan hendaklah dibancuhkan

dengan air untuk mencairkannya semasa digunakan.

Jenis cat emulsi lateks ialah cat yang diperbuat dengan getah tiruan dan

memerlukan air sebagai agen pencair.

Cat emulsi menghasilkan kemasan yang pudar. Ia sesuai digunakan untuk

mengecat permukaan tembok bata dan konkrit bagi tembok dalam dan tembok

luar.

Pengeringanya ialah melalui sejatan dan resapan.

50


Cat ini mudah digunakan samada disapu dengan berus, digelek dengan

penggelek ataupun disembur.

Cat lapisan (undercoat) tidak diperlukan bagi kerja kemasan yang baru..

4.1.6 Lekar (lacquer)

Lekar yang biasa digunakan terdiri daripada jenis resin (nitro-cellulose).

Ia merupakan kemasan lutsinar yang cepat kering.

Lekar ini dilarut dengan thinner, boleh disapu atau disembur.

4.1.7 Venier Kayu

Venier kayu merupakan kepingan kayu nipis yang ditampal pada permukaan

kayu.

Ia menyerupai rupa kayu yang asli tetapi ia hanya perlu ditampal pada

permukaan kayu supaya kelihatan seperti urat kayu.

Terdapat pelbagai jenis venier kayu di pasaran iaitu:

a. Kayu Cengal

b. Kayu Nyatoh

c. Kayu Balau

d. Kayu Meranti

e. Kayu Sepetir

LATIHAN 1

Nyatakan sebab-sebab utama kenapa kita perlu membuat kerja-kerja kemasan selepas kita menyiapkan hasil projek.

LATIHAN 2

Dengan ringkasnya terangkan langkah-langkah yang perlu diambil untuk kerja-kerja satu bahan pengemasan projek perabot.

Langkah kerja yang perlu dilakukan mesti mengikut peraturan dan mempunyai nilai-nilai murni serta mendapat hasil yang berkualiti.

51


4.2 Barangan logam dan kelengkapan

4.2.1 Jenis-jenis paku

Paku biasa (common nail) – berkepala bulat dan sesuai digunakan dalam pembinaan yang berat seperti memaku rangka dinding, membuat kotak dan pembinaan am.

Paku kotak (box nail) – serupa dengan paku biasa kecuali toloknya lebih kecil.

Paku kemasan (finishing nail) – digunakan untuk kerja-kerja kemasan seperti memasang pelapisan dinding, kerja perabot atau kerja yang tidak memerlukan kepala paku kelihatan. Kepalanya berbentuk peluru dan boleh dibenamkan ke dalam kayu dengan menggunakan pembenam paku.

Paku panel (casing nail) – sejenis paku dawai yang halus, kepalanya berbentuk kon terbalik dan kurang kelihatan bila dipakukan kepada kayu.Saiznya antara 12mm x 20mm hingga 50mm x 16mm sesuai digunakandalam kerja panel kerana tidak memecahkan kayu.

Paku venir – Paku dawai yang halus sama seperti paku panel dan kadang-kadang tanpa kepala. Sesuai digunakan untuk memaku kumai dan bahan-bahan yang nipis.

Paku payung – kepalanya berbentuk seperti payung, digunakan dalam pemasangan bumbung bergelugur zink dan asbestos bagi menghalang kebocoran di tempat yang dipakukan.

52

http://hardware-machine.en.alibaba.com/productshowimg/331396902-210140195/common_nail.html

http://hardware-machine.en.alibaba.com/productshowimg/371062710-210140142/umbrella_roofing_nails.html


Paku berkepala dua – mempunyai dua kepala, digunakan dalam pembinaan acuan kayu. Paku ini dipakukan sehingga kepala pertama terbenam dan kepala kedua timbul untuk memudahkan ia dicabut dengan tukul berkuku.

Paku konkrit – diperbuat daripada keluli keras dan boleh dipakukan kepada konkrit untuk memasang kayu, menggantung barang, memasang pendakap dan sebagainya.

Paku bergelugur (berangkai) – sejenis paku nipis berbentuk segiempat bujur dan bergelugur yang dibuat daripada keluli. Sesuai digunakan untuk menyambung beberapa keping papan dan untuk menyambung tanggam.

4.2.2 Jenis skru

Skru kepala rata (countersunk) – diperbuat daripada keluli lembut bergalvani, tembaga dan loyang bagi mencegah karat, perlu dipasang dengan cermat kerana mudah patah. Digunakan dalam kerja-kerja yang memerlukan kepala skru sama rata dengan permukaan kayu seperti untuk pemasangan meja, kerusi, engsel dan selak.

Skru kepala bulat – mempunyai kepala yang bulat dengan bahagian bawahnya rata. Diperbuat daripada keluli, Loyang atau tembaga dan digunakan untuk mengikat bahagian-bahagian kayu dan Nampak sebagai hiasan kerana kepalanya timbul di atas permukaan kayu.

53

http://hardware-machine.en.alibaba.com/productshowimg/331347399-210140176/galvanized_concrete_nail.html

http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=34



Skru kepala timbul – Cantuman skru kepala rata dan skru kepala bulat, diperbuat daripada bahan yang sama tetapi lebih kuat daripada skru kepala bulat. Digunakan untuk mengikat kepingan logam kepada kayu di mana kekuatan dan kecantikan diutamakan.

Skru kepala segiempat – merupakan sejenis skru yang kuat yang diperbuat daripada keluli. Kepala skru berbentuk segiempat dan perlu diketatkan dengan menggunakan sepana. Digunakan untuk kerja-kerja kasar seperti dalam pembinaan jambatan, pemasangan engsel pada pintu pagar, pembinaan koc dan pasakan mesin.

4.2.3 Cara Memasang Skru

Lubang hendaklah dibuat dengan gerudi untuk menerima batang bajak skru.

Bagi kayu lembut, lubang hanya perlu dibuat pada kepingan kayu atas sahaja tetapi untuk kayu keras lubang hendaklah dibuat pada kepingan kayu atas dan lubang panduan diperlukan pada kepingan kayu bawah. Buat lubang benam untuk kepala skru jika diperlukan.

Skru mestilah dipasang dengan pemutar skru yang sesuai dan tidak boleh diketuk dengan tukul besi kerana gentian kayu akan terputus menyebabkan daya pegangannya pada kayu berkurangan.

Skru boleh dipasangkan dengan lebih mudah jika hujungnya direndam di dalam lilin atau sabun.

4.2.4 Engsel

Barang logam yang utama untuk pemasangan pintu rumah, perabot dan tingkap rumah. Terdapat dalam berbagai jenis sesuai dengan penggunaannya.

54





Engsel muka tumpu - Engsel yang paling biasa digunakan, terdiri daripada dua keping daun dibentukkan menggelilingi sebatang pin. Diperbuat daripada keluli, Loyang atau aluminium. Ia digunakan untuk menggantung daun pintu dan daun tingkap.

Engsel T – Terdiri dari daun segiempat dan engsel panjang antara 150mm hingga 450mm dengan sendinya mengelilingi sebatang pin. Daunnya dipasang pada pemidang dan engsel panjang pada daun pintu. Engsel ini sesuai untuk menggantung pintu yang lebar seperti pintu beroti supaya daun pintu dapat ditanggung dengan lebih baik.

Engsel cangkuk dan simpai – Terdiri daripada plat segiempat bujur, simpainya sepanjang 50mm hingga 80mm diperbuat daripada keluli yang lebih tebal dan berat daripada engsel T. Ia digunakan pada pintu berat seperti pintu bengkel dan pintu garaj.

Engsel spring – Engsel ini membolehkan pintu boleh ditolak dari dalam dan luar. Ia berfungsi sebagai spring kerana boleh terbuka dan tertutup kembali dengan sendiri. Terdiri dari dua daun untuk memasang daun pintu dan ditetapkan pada kerangka pintu atau dinding. Kebiasaannya dipasang pada pintu bar, pintu dalam pejabat sebagai pemisah terbuka sahaja dan tempat laluan utama ke tempat yang terhad.

Engsel perabot – terdiri dari beberapa jenis seperti but hinge, surface hinge, butterfly hinge, continuous atau piano hinge, engsel spring dan engsel bulat.

4.2.5 Tombol penarik

Sejenis penarik yang digunakan pada pintu, tingkap dan laci untuk memudahkan nya dibuka dan ditutup.

Diperbuat daripada bahan seperti plastic, Loyang, tembaga, gangsa, nikalam, besi tuangan, aluminium dan kayu.

Terdapat dalam berbagai bentuk.

Pemasangannya dengan menggunakan skru.

4.2.6 Pendakap

Sejenis bahan yang juga dikenali sebagai sandal topang.

55


Digunakan untuk menyokong almari atau rak papan yang dipasang pada tembok atau dinding.

Diperbuat daripada keluli, plastik atau gangsa.

Dipasang dengan menggunakan skru.

4.2.7 Kuku

Terdapat dalam pelbagai rekabentuk.

Digunakan untuk menutup pintu dan tingkap terutama bagi pintu perabot.

Diperbuat daripada keluli, besi, Loyang, gangsa dan plastik.

Jenis-jenisnya ialah seperti kuku bebola, kuku bebola kembar, kuku muka almari dan kuku Peranchis.

4.2.8 Selak

Alat yang diperbuat daripada kayu atau logam.

Dipasang pada pintu atau tingkap supaya tertutup dan hanya dapat dibuka dengan menggerakkan selak tersebut.

Dibuka dengan menolak tangkai pemegangnya.

4.2.9 Kunci

Dipasang pada pintu bertujuan agar pintu dapat ditutup dengan selamat dan hanya boleh dibuka dengan anak kunci tertentu.

Terdapat dalam 2 jenis iaitu Kunci Puting Jenis Pemegang dan Kunci Puting Jenis Selinder.

4.2.10 Penahan Pintu Hidraulik

Digunakan untuk membolehkan pintu tertutup sendiri setelah dibuka.

Mekanismanya menggunakan system hidraulik.

Dipasang pada bahagian atas pintu di sebelah yang berengsel.

LATIHAN 1

56


Senaraikan langkah-langkah pemasangan Kunci Puting Jenis Selinder pada pintu.

Nyatakan kebaikan Kunci Putting Jenis Selinder dengan kunci jenis lain.

Tajuk 5 BAHAN HIASAN DALAMAN DAN LUARAN

57


SINOPSIS

Modul ini mendedahkan tentang perkembangan teknologi dalam penghasilan bahan-

bahan untuk kerja-kerja hiasan dalaman dan luaran bangunan. Ia adalah juga berkaitan

dengan pemilihan bahan yang sesuai dengan keadaan bangunan serta pemilihan

warna yang sesuai dengan sesuatu situasi bilik dan bangunan.

Hasil Pembelajaran

1. Menjelaskan pengertian dan perlambangan sesuatu warna dan menyenaraikan

faktor pemilihan sesuatu warna mengikut keperluan bangunan dan situasi.

2. Menghuraikan keperluan pemilihan bahan yang bersesuaian untuk tujuan

hiasan dalaman dan luaran.

3. Menjelaskan jenis bahan hiasan dalaman yang berkaitan dengan bidang

pengajian.

4. Menganalisis persekitaran pembelajaran untuk keperluan pembelajaran yang

pelbagai dengan menggunakan teori dan strategi yang sesuai.

5.1 PSIKOLOGI PEMILIHAN WARNA DALAM HIASAN DALAMAN

Warna adalah komponen penting dalam dunia hiasan dalaman. Warna tersebut

memberi kesan terhadap perasaan dan menghasilkan respon secara fizikal kepada

manusia. Terdapat pelbagai jenis warna yang boleh dihasilkan melalui perkembangan

teknologi masa kini. Penggunaan warna-warna banyak diaplikasikan dengan

penggunaan cat untuk hiasan dalaman. Antara warna-warna yang biasa digunakan

ialah biru, kuning, hijau, merah, ungu, merah jambu, jingga, coklat, hitam, putih dan

kelabu.

Biru - mencerminkan kepercayaan, tidak bergantung, dan komited. Warnanya

tenang dan nyaman menggambarkan keamanan, kesejahteraan dan selamat.

Kuning - menyerlahkan riang dan kegembiraan dan lebih terserlah berbanding

warna lain di sekelilingnya.

58


Hijau – bermaksud semulajadi, subur, sihat dan muda. Ia memperlihatkan rasa

segar dan nyaman. secara tradisi warna hijau dikenali sebagai warna keamanan.

Merah – warna paling hangat dalam spektrum warna, digunakan untuk

merangsang badan dan pemikiran serta memperbaiki peredarannya. Merah juga

boleh menampilkan ciri elegan dan menambah banyak karakter pada skema

warna - sama ada tradisional mahu pun kontemporari.

Ungu - dikatakan eksotik, kerana jarang atau luar biasa bagi warna alam

semulajadi. Ia melambangkan raja, bangsawan, kerohanian dan misteri. Dengan

unsur raja dan mistik, ungu menggambarkan ciri kemewahan dan kekayaan.

Warna ini juga boleh membantu minda dalam menyelesaikan masalah.

Merah jambu - dikaitkan dengan keremajaan dan keseronokan. Merah jambu

ialah warna kegembiraan, ceria, dan adakalanya seperti 'bebas daripada

sebarang masalah'. Ia dibayangkan sebagai warna romatik, dan rasa

kelembutan.

Jingga - Warna berkait rapat dengan masa seronok, suka ria dan hari-hari yang

bertenaga. Ia juga dikaitkan dengan keinginan. Kebiasaannya. Warna tersebut

mampu memberi kesan yang baik pada tema kontemporari, tetapi bukannya

pada tema tradisional.

Coklat - Menyatakan kestabilan, kebolehpercayaan, setiakawan, dan senang

didekati. Coklat ialah warna bumi (tanah) dan dikaitkan dengan semua unsur

semulajadi dan organik. Ia juga mampu memberi suasana nyaman dan selesa.

Coklat juga boleh dipadankan dengan warga 'garang' atau warna 'hangat'.

Hitam - Adalah persepsi bagi kuasa, kekuatan, elegan, misteri dan mewah. Ia

juga warna untuk kebijaksanaan dan satu warna penegasan yang cantik untuk

hiasan dalaman. Hitam menonjolkan ciri 'serius' yang dapat membangkitkan

emosi yang kuat.

Putih - Menzahirkan ketulenan dan kesucian. Ia adalah gabungan semua warna

yang ada di dalam spektrum warna. Ia juga digunakan untuk menghasilkan

kesan 'tanpa warna', atau neutral.

59


Kelabu - Warna bagi intelek, berpengetahuan, dan bijaksana. Ia diertikan

sebagai tahan lama, klasik, dan selalu juga sebagai licin atau halus. Ia juga lebih

bersifat konservatif dan membawa maksud berkuasa. Kelabu juga dianggap

sebagai warna yang boleh bertolak ansur, mungkin kerana kedudukannya di

antara hitam dan putih. Kelabu adalah warna neutral yang sempurna.

5.2 Simen Fero (ferosimen)

Simen Ferro bermaksud kombinasi simen dengan besi (ferus). Ia juga merupakan

sejenis struktur yang terdiri daripada campuran pasir, simen, air yang dilepa nipis pada

jejaring dawai keluli.

Sejarah - Simen Ferro di pelopori oleh Joseph Louis Lombot 1848. Di Malaysia ia

diperkenalkan pada tahun 1979 oleh Universiti Pertanian Malaysia. Teknik

ferosimen banyak digunakan dalam lanskap keras seperti untuk membuat kerusi

dan meja taman, kolam ikan dan sebagainya. Bagi sector pembinaan bangunan,

rumah-rumah dan binaan yang lain, penggunaan kaedah ini masih lagi berada

ditahap permulaan.

Kelebihan Simen Fero

1. Mudah dibentuk

2. Kukuh dan mudah diperbaiki

3. Kos binaan yang murah

4. Tidak memerlukan teknologi tinggi

5. Tahan kepada cuaca panas dan sejuk

Keburukan Simen Fero

1. Terlalu berat untuk di ubah

2. Kos mengupahnya mahal

60


3. Perlu kemahiran melorek

4. Perlu kemahiran mengecat

5. Perlu kreatif

Bahan-bahan yang digunakan

1. Simen

2. Pasir

3. Dawai BRC

4. Dawai mata punai

5. Dawai halus

6. Rod besi

7. Cat

8. Pengilat

9. Air

Alatan

1. Perata simen

2. Sudip simen

3. Pemotong besi

4. Gunting zink

5. Playar gabung

6. Pemotong jarring

7. Sekup mata rata

8. Cangkul

9. Baldi simen

10. Paku

11. Berus cat

12. Berus syelek

Aliran Proses Membina Simen Fero

1. Membuat lakaran objek

61


2. Tentukan jenis dan saiz objek

3. Tentukan anggaran kuantiti bahan binaan

4. Membuat rangka

5. Membancuh mortar

6. Melepa lapisan mortar pertama – nipis

7. Melepa lapisan kedua mortar – tebal

8. Melorek atau mengukir

9. Mengecat atau mewarna

10. Mengilat

Contoh-Contoh Binaan Simen Fero

5.3 Memvenir dan Menatah

62

http://www.rahsiataman.com/Taman/simenfero/simen2.jpg

http://www.rahsiataman.com/Taman/simenfero/cendawan.jpg

http://www.rahsiataman.com/Taman/simenfero/pasu.jpg

http://www.rahsiataman.com/Taman/simenfero/tembikai.jpg


Memvenir – proses kemasan perabot dengan menggunakan kepingan kayu nipis

atau venir dari kayu mahal dan cantik untuk dilekatkan kepada permukaan kayu

atau papan lapis yang permukaannya tidak cantik. Proses melekatkan vernir

menggunakan glu atau perekat khas.

Alat-alat yang digunakan dalam proses memvenir adalah – Tolok lurus, pisau

vernir, pahat, apit venir, gergaji venir, ketam rata, ketam venir, tukul venir,

seterika, tolok pemotong, kayu penekan dan ketam pelicin.

Menatah – proses membina corak atau hiasan di atas permukaan kayu dengan

tujuan mencantikkan lagi permukaan kayu tersebut.

Antara kaedah menatah adalah dengan menampal vernir yang berlaianan warna

yang dipotong mengikut corak tertentu dan dilekatkan diatas permukaan kayu

yang hendak ditatah.

Permukaan yang dipasang vernir dan ditatah perlu disapu bahan kemasan

setelah kerja-kerja menghias selesai,

5.4 Kemasan Lantai

Terdapat banyak jenis kemasan lantai yang digunakan untuk tujuan menambah

kecantikan permukaan lantai asas yang dibina. Antara kemasan lantai yang selalu

digunakan adalah jalur kayu atau lantai kayu, jubin, marmar, mozek, terazo dan parket.

Jubin – terdapat dalam berbagai jenis untuk berbagai kegunaan. Diperbuat

daripada tanah liat, pasir dan bahan-bahan tambahan melalui proses

pembakaran. Sifatnya keras, kalis air serta sifat khas yang lain mengikut jenis

dan fungsinya seperti sifat merintang gelincir, tahan lasak dan sebagainya.

Jubin ini dihasilkan dalam berbagai saiz, warna dan corak hiasan serta licin pada

permukaan atasnya sahaja. Saiz yang biasa diperolehi adalah 110 mm x 110

mm, 150 mm x 150 mm, 200 mm x 200 mm, 200 mm x 100 mm, 200 mm x 300

mm, 300 mm x 300, mm 450 m x 450 mm, 450 mm x 600 m dan 600 mm x 600

63


mm. Pemasangan jubin dilakukan pada dasar konkrit dengan menggunakan

adunan simen.

Kelebihan kemasan jenis simen dan konkrit.

• Mudah diselenggara kerana kesan daripada bahan yang digunakan tidak

mahal

• Boleh digabung berbagai corak menarik pada lantai dengan berbagai corak

susunan batu.

• Kemasan simen bepasir lebih halus amat pada ruang dalaman berbandingan

kemasan simen berbatu kerana selesa dipijak.

• Oleh kerana permukaan yang kasar maka amat sesuai untuk permukaan

luaran yang memerlukan tahap geseran yang tinggi.

• Simen berjalinan tekstur sangat popular pada ruang berkonsepkan

mediteranean dan ala Mexico.

Papan lantai – Terdiri daripada papan jalur sama ada dipakukan pada beroti

kayu yang ditanam di dalam lapisan konkrit ataupun gelegar lantai kayu. Lebar

papan jalur tidak melebihi 100 mm dan diperbuat daripada jenis kayu keras

seperti jati, cengal dan kempas. Lantai papan jalur ini dikemaskan dengan

menggunakan lekar atau syelek.

Kelebihan kemasan Jenis lantai kayu

• Tahan calar dan padat, sesuai untuk kegunaan seharian terutama sekali

pada ruang kediaman.

• Lebih kukuh, tahan cuaca panas sejuk.

• Senang digandingkan dengan pelbagai gaya penataan.

• Tidak sejuk pada kaki dan memberikan langkah yang selesa.

• Risiko terjadinya kecederaan adalah rendah sekiranya terjatuh atas lantai

kayu kerana lantai kayu menyerap hentakan dan tidak terlalu.

Kemasan lantai dari bahan polimer mempunyai keistimewaan dari segi warna,

corak serta lebih mudah digantikan berbanding dari bahan seramik. Terdapat

berbagai jenis dipasaran seperti linoleum, tikar PVC, getah asbestos PVC dan

Jubin PVC.

64


Linoleum – dibuat dengan .menekan lapisan plastic ke atas guni jut, kain

kanvas atau kerajang felt tepu bitumen. Bahan plastic terdiri daripada

minyak kering daripada biji-bijian, damr dan bahan yang terdapat dalam

cat. Boleh diperolehi dalm bentuk gulung yang panjangnya 27 m, tebalnya

antara 2 mm hingga 6mm dan lebarnya 1.83 m Dibekalkan mengikut

berbagai warna dan reka bentuk seperti bentuk jubin, panel, selitan dan

sebagainya.

Tikar PVC (polivinil klorida )

Biasanya tidak mempunyai lapisan guni dan dikilangkan daripada dammar

PVC sebagai bahan utama bersama dengan pelekat dan pewarna. Ia

dihasilkan dalam bentuk gulung sepanjang 27 m, tebal 2 mm dan lebar

1.83 m. Terdapat dalm bentuk licin berkilat (gloss) dan kesat (flat),

berwarna dari warna biasa sehinngga kepada warna seperti marmar.

Getah – getah dengan campuran sedikit sulfur untuk

pemvulkanan dihasilkan dengan ketebalan 3.2 mm, 4.8 mm

dan 6.3 mm, dalam bentuk gulung sehingga kepada 1.83 m

lebar dan 30.5 m panjang dan boleh didapati dalam

berbagai warna dan corak menarik.

Pemvulkanan adalah proses memanaskan getah yang dicampur

Dengan sulfur pada tekanan tinggi

Gentian kaca - Bahan Gentian kaca banyak digunakan dalam hiasan

dalaman dan luaran bangunan komersil kerana sifatnya yang ringan,

lutsinar, tidak mudah pecah atau caalar, permukaannya bercorak dan

berwarna warni. Gentian kaca boleh didapati dalam bentuk panel hiasan,

kepingan bumbung dan lain-lain lagi. Penggunaan bumbung dari bahan

gentian kaca dapat menstabil pancaran ultra violet dan menimbulkan

suasana lebih selesa. Pada waktu siang Ia juga menjimatkan tenaga

65


elektrik kerana tidak memerlukan banyak lampu untuk pencahayaan kerana

sifat lutsinarnya. Saiz yang boleh didapati adalah panjang sehingga 20 kaki,

lebar sehingga 5 kaki dan tebal antara 1 mm dan 5 mm.

Contoh penggunaan bahan berasaskan gentian kaca

Mural – kaedah menghias bahagian dalam atau luar permukaan yang luas

seperti dinding dan siling dengan menggunakan grafik lukisan atau corak

yang menarik. Ia disediakan dengan kaedah lukisan terus atau

menggunakan cat atau cetakan imej yang dilekatkan pada dinding.

Terdapat juga mural yang menggunakan kaedah menampal jubin yang

mempunyai motif lukisan yang telah disediakan.

66


Contoh-contoh mural

Arca atau ‘sculpture’ berasal daripada bahasa latin iaitu sculpere, bermakna

satu proses mengukir, melarik, mencungkil dan mengguris. Arca adalah

suatu bentuk dalam susunan tiga dimensi di mana permukaannya dapat

dirasai serta dipandang dari pelbagai sudut. Secara umumnya, arca adalah

karya seni yang sealiran dengan seni bina, hiasan dalaman, dan reka

bentuk pentas. Namun, arca juga ada ada keistimewaannya yang tersendiri.

Arca perlulah diletakkan di kawasan yang mudah dilihat kerana ia tarikan

utama ke laman. Ringkasnya, arca juga boleh dijadikan titik tumpu laman

yang menarik.

Arca yang benar-benar menyerlah memberi nilai estetika pada laman.

dan boleh menaikkan mood dan keunikan kepada laman dan dalam masa

yang sama melambangkan cita rasa individu atau pemilik laman.

Ada pelbagai jenis bahan yang sesuai untuk membentuk arca laman

daripada batu, besi hinggalah bahan polimer. Pilihan bahan arca yang mahu

ditampilkan di laman kediaman bergantung kepada cita rasa selain

kedudukan, suasana dan kos untuk membeli atau membinanya.

67

http://www.trompe-l-oeil-art.com/army.html


Contoh-contoh arca

Kolaj - Kolaj bermakna potong, gunting, gam, tampal sesuatu bahan ke atas

suatu permukaan. Kerja-kerja kolaj ini dibuat dengan menampalkan cebisan

kertas-kertas, kain atau bahan lain di atas permukaan 2D.

Dalam menghasilkan sebuah kolaj, seseorang perlu menggunakan idea

kreativiti tersendiri untuk mendapatkan hasil kerja yang cantik dan bermutu.

Penggunaan bahantara yang bersesuaian dengan tema atau tajuk catan

juga perlu diambil kira apabila menjalani proses kolaj.

Terdapat beberapa jenis gam sesuai digunakan dalam proses menghasilkan

kolaj. Pelekat akrilik adalah yang terbaik untuk digunakan kerja-kerja kolaj.

Kadangkala kerja- kerja menghasilkan kolaj ini tidak menggunakan pelekat

tetapi skru, ikatan, dawai untuk melekatkan bahan ke atas kolaj.

68


TAJUK 6PERKEMBANGAN INDUSTRI PEMBUATAN

TEMPATAN

SINOPSIS

Tajuk ini menjelaskan perkembangan industri tempatan; peranan, fungsi, proses

pembuatan dan kepentingan industri tempatan.

HASIL PEMBELAJARAN

1. Mengkaji konsep daripada perspektif perkembangan industri pembuatan

tempatan dengan menggunakan pelbagai pendekatan termasuk teknologi.

2. Mensintesis maklumat daripada pelbagai sumber untuk memperolehi

pemahaman yang koheren tentang teori dan amalan.

3. Memodeli dan menggalakkan pembelajaran secara inkuiri dan koperatif serta

menggunakan pendekatan pembelajaran kendiri.

KERANGKA KONSEP PERKEMBANGAN INDUSTRI TEMPATAN

69


6.1 PENGENALAN

Teknologi merupakan satu konsep yang luas dan mempunyai lebih daripada satu

takrifan. Teknologi ditakrifkan sebagai pembangunan dan penggunaan alatan, mesin,

bahan dan proses untuk menyelesaikan masalah manusia.Istilah teknologi selalunya

berkait rapat dengan rekaan menggunakan prinsip sains dan proses terkini. Namun,

rekaan lama seperti tayar masih menunjukkan teknologi.

Selain daripada itu teknologi dilihat sebagai tahap pengetahuan semasa dalam

menggabungkan sumber bagi menghasilkan produk yang dikehendaki. Oleh itu,

teknologi akan berubah apabila pengetahuan teknikal kita berubah.

Secara ringkas istilah teknologi membawa maksud penggunaan alat, bahan dan

proses oleh manusia untuk membolehkan mereka melakukan atau menghasilkan

sesuatu, Contohnya, makanan yang kita makan itu telah dihasilkan, dibungkus dan

diedarkan dengan menggunakan teknologi tertentu. Begitu juga dengan rumah yang

kita diami, kenderaan dan lain-lain barang, yang semuanya dihasilkan dengan teknologi

tertentu.

70


Teknologi digunakan untuk memenuhi keperluan manusia. Oleh sebab manusia

sentiasa mencipta dan menggunakan cara atau proses yang baru untuk memudahkan

kehidupan mereka, maka penggunaan teknologi telah menyebabkan berlaku

perubahan yang banyak kepada kehidupan manusia.

Istilah pembuatan telah diambil dari perkataan Latin iaitu manu factus, yang

membawa maksud ‘ diperbuat dengan tangan ‘. Perkataan ‘ pembuatan ‘ telah

digunakan pada kurun ke 16. Istilah ini membawa maksud penghasilan barangan

daripada bahan mentah menggunakan pelbagai proses, mesin dan operasi, dan

menurut suatu aktiviti yang tersusun serta dirancangkan terlebih dahulu.

6.2 TEKNOLOGI PEMBUATAN

Pembuatan ialah suatu proses yang mengkoordinasikan kebolehan manusia,

alatan dan mesin untuk mengubah bahan mentah menjadi barangan berguna.

Teknologi pembuatan telah menjadi teras kepada pembangunann manusia di

negara maju.

Pembuatan adalah suatu aktiviti ekonomi yang penting.

Hampir sepertiga daripada nilai barangan dan perkhidmatan yang dihasilkan oleh

negara perindustian adalah hasil daripada bidang pembuatan.

6.3 Peranan dan Fungsi Industri Pembuatan Tempatan

Tahukah anda apakah peranan dan fungsi industri pembuatan tempatan? Mari kita teliti maklumat berikut.

71

http://rds.yahoo.com/_ylt=A9G_bHOuGdJIOgMAj5WJzbkF;_ylu=X3oDMTByaWNlc21sBHBvcwMyMgRzZWMDc3IEdnRpZANJMDg3XzEwOQ--/SIG=1i40f3s03/EXP=1221815086/**http:/images.search.yahoo.com/images/view?back=http://images.search.yahoo.com/search/images?p=manufacturing+industry&ni=20&ei=utf-8&fr=slv8-acer&xargs=0&pstart=1&b=21&w=200&h=296&imgurl=www.kelcroft.com.hk/img/industry_102.jpg&rurl=http://www.kelcroft.com.hk/industrial.htm&size=8.5kB&name=industry_102.jpg&p=manufacturing+industry&type=JPG&oid=1671ee50b0b46c10&no=22&tt=120,593&sigr=1190vooiv&sigi=118ui0aom&sigb=13n7aq6tu%00%E5%A1%B9%EF%92%81%E1%B4%BB%E4%A1%BF%E2%B2%AF%E5%B6%82%E8%97%84%E6%8C%A7%00%00%EA%AE%A5


Sejak tahun 1960, perkembangan sektor pembuatan di Malaysia telah dilaksanakan ke

arah kegiatan-kegiatan yang bercorak gentian - import. Bagaimanapun strategi ini telah

mula berubah dalam tahun 1970, di mana lebih banyak tumpuan telah di buat terhadap

kegiatan-kegiatan yang berorientasikan eksport. Memandangkan kegiatan

berorientasikan gentian import membantutkan perkembangan perindustrian oleh kerana

Malaysia di anggap mempunyai skop pasaran yang kecil.

Matlamat pembangunan perindustrian ini telah menghasilkan kemajuan yang pesat

dalam tahun 70-an. Peranan dan fungsi industri pembuatan tempatan adalah seperti

berikut:

a. Mencapai matlamat Dasar Ekonomi Baru;

b. Mempelbagaikan industri dan mengembangkannya keseluruh negara;

c. Menambahkan tukaran asing menerusi penwujudan industri berteknologi

tinggi dan memupuk kemahiran bagi pekerja Malaysia;

d. Menambahkan lagi industri kecil dan sederhana;

e. Mengurangkan import barangan jentera, mengeksploitasi pertalian

pengeluaran dan pemprosesan;

f. Menguatkan lagi keupayaan teknologi dalam sektor pembuatan.

Huraikankan bagaimana industri pembuatan dapat membantu penduduk negara ini memenuhi keperluan dan kehendak mereka.

6.4 KEPENTINGAN INDUSTRI PEMBUATAN TEMPATAN

6.4.1 Peluang pekerjaan kepada penduduk tempatan.

6.4.2 Dapat mengeluarkan pelbagai jenis barangan keperluan penduduk untuk

gantikan barangan import.

6.4.3 Galakkan pertumbuhan kegiatan pertanian, perlombongan, pembalakan

dan perikanan - sumber bahan mentah industri.

72


6.4.4 Kemajuan sistem pengangkutan dan perhubungan.

6.4.5 Dapat mempelbagaikan kegiatan ekonomi negara supaya tak terlalu

bergantung kepada eksport seperti getah, kelapa sawit, bijih timah dan

kayu-kayan.

6.4.6 Hasil eksport barangan kilang dapat tambah hasil pendapatan negara

sumber pertukaran wang asing.

6.5 FAKTOR YANG MEMPENGARUHI INDUSTRI PEMBUATAN DI MALAYSIA

a. Modal Kilang sesuai didirikan di bandar-bandar besar yang banyak kemudahan perbankan, institusi kewangan - dapat keluarkan modal kepada pengusaha (perlukan modal)

b. Sumber tenaga Dengan tujuan untuk menggerakkan jentera-jentera di kilang.

Kawasan perindustrian perlu didirikan di kawasan yang mempunyai bekalan tenaga elektrik yang murah dan men-cukupi (tenaga elektrik dan bekalan air)

c. Banyak kemudahan asas

Perhubungan dan pengang-kutan, kawasan dan tapak bersesuaian hampir dengan bahan mentah serta kemudahan lain (bank dsbnya).

d. Bekalan bahan mentah

Banyak, mudah didapati dan mencukupi.

e. Pasaran Meluas dn permintaan yang banyak, sama ada dalam atau luar negeri.

f. Dasar kerajaan Amalkan berbagai dasar insentif untuk galakkan

73


pelabur asing datang melabor dengan cara kenakan sewa / cukai tanah yang murah dan pengecualian cukai ke atas barangan yang dihasilkan.

Wujudkan Zon Perdagangan Bebas Cukai untuk tarik pengusaha dirikan kilang. Antaranya :

a. Zon Perdagangan Bebas Cukai Bayan Lepas.

b. Zon Perdagangan Bebas Cukai Sungai Way.

c. Zon Perdagangan Bebas Cukai Pasir Gudang

Tubuhkan Lembaga Kemajuan Perindustrian Malaysia (MIDA) dengan tujuan untuk beri maklumat dan khidmat nasihat kepada pengusaha.

g. Tenaga buruh Kawasan berpenduduk padat akan membekalkan tenaga buruh yang murah dan mudah didapati - mahir / separuh mahir.

h. Sistem pengangkutan

Kemudahan perhubungan dan pengangkutan darat, udara dan air untuk penghantaran bahan mentah, barangan kilang yang siap, tenaga buruh, urusan import dan eksport barangan atau sistem telekomunikasi yang memudahkan perhubungan antara pembekal-pengedar.

6.6 GALAKAN DAN PERANAN KERAJAAN DALAM MEMAJUKAN

LAGI BIDANG INDUSTRI PEMBUATAN DI MALAYSIA

1. Sediakan tapak / kawasan perindustrian yang dilengkapi dengan pelbagai

kemudahan seperti bekalan air, perhubungan dan pengangkutan,

kemudahan elektrik dsbnya.

2. Sediakan kemudahan pinjaman modal melalui bank dan sumber-sumber

lain (Bank Perdagangan dan MARA).

74


3. Menekankan kepentingan mata pelajaran teknikal dan vokasional untuk

melatih pekerja mahir.

4. Menubuhkan MIDA (Lembaga Kemajuan Perindustrian) untuk bantu

pelabur tempatan dan luar negeri - khidmat nasihat, maklumat dan

dorongan.

5. Memberikan perlindungan tarif perintis kepada jenis-jenis industri baru

(beri galakan seperti pengecualian cukai dan pinjaman untuk jangka masa

tertentu).

6. Mewujudkan zon perdagangan bebas cukai untuk tarik pelaburan dan

industri berteknologi tinggi dari negara-negara maju yang lain. Zon

perdagangan bebas yang ada di Malaysia terletak di Sungai Way, Bayan

Lepas dan Pasir Gudang. Kilang-kilang di kawasan ini diberikan beberapa

keistimewaan seperti insentif cukai, kemudahan kredit serta pengecualian

cukai eksport dan import.

7. SIRIM ditubuhkan dengan tujuan menjamin mutu keluaran hasil

pengeluaran kilang dan jalankan penyelidikan untuk tingkatkan mutu

barangan.

8. Berikan bantuan kewangan melalui Permodalan Kemajuan Perusahaan

Malaysia (MIDF) dan HICOM untuk memajuka industri berat (mmbuat

kereta dll).

9. Malaysia Industrial Estates Limited (MIEL) sediakan bangunan-bangunan

untuk

disewa / jual

kepada

pengusaha-

pengusaha

kilang.

75


Rajah 1 : Kilang proton merupakan antara industri pembuatan tempatan yang menjadi kebanggan rakyat Malaysia

Fikirkan sejenak! Apakah yang terkandung dalamPelan Induk Perindustrian Malaysia? Kenapa ia dilancarkan?

LATIHAN 1

Terangkan peranan dan fungsi indusri pembuatan tempatan automatif dalam menjana ekonomi negara dan menurunkan kadar inflasi negara.

LATIHAN 2

Teknologi pembuatan telah diciptakan atau dibangunkan dan diigunakan dalam pelbagai bidang kehidupan manusia. Umpamanya bidang komunikasi yang berkaitan penghantaran dan penerimaan maklumat melalui bahan teknologi maklumat dan komunikasi (ICT)

76


Anda dikehendaki mencipta satu bentuk perkakasan komputer bidang komunikasi dengan membuat ilustrasi berserta dengan butirannya cara penggunaannya.

Tajuk 7 PENGUNAAN BAHAN KITAR SEMULA

Sipnosis

Tajuk ini mendedahkan kepada pelajar tentang penggunaan bahan kitar semula

melibatkan bahan kertas, plastik, kaca, logam dan kayu.

Hasil Pembelajaran

1. Menjelaskan jenis dan sifat bahan.

77


2. Mengaplikasikan teknik pembuatan produk berasaskan kayu dan logam dalam

pengajaran dan pembelajaran anda disekolah.

3. Menghuraikan jenis bahan pengikat, bahan kemasan, barangan logam dan

kelengkapan.

4. Menghuraikan perkembangan industri pembuatan tempatan

5. Menjelaskan penggunaan bahan kitar semula

Kerangka konsep Jenis bahan mentah

Industrialisasi banyak menghasilkan sisa buangan. Pelupusan sisa buangan ini melibatkan kos yang tinggi. Sebaliknya, sisa-sisa ini boleh mendatangkan hasil

pulangan yang baik jika ianya dikitar semua

7.1Pengenalan

78


Kitar semula untuk memelihara ruang hidup kita. Pada masa ini

terdapat kira-kira 230 tapak pelupusan sampah di Malaysia. Setiap

satunya berkeluasan antara 20 hingga 150 ekar, ia bergantung

kepada lokasi dan jumlah sampah yang dibuang. Sebaik sahaja

sebuah tapak pelupusan dipenuhi sampah, tapak baru akan dibuka.

Lambat laun tapak-tapak ini akan berkembang dan menular

mencerobohi hidup kita.

7.2 Tujuan kitar semula ialah:

a. Kitar semula untuk persekitaran yang lebih sihat dan lebih bersih

Sampah boleh menjejaskan kesihatan dan keselamatan. Jika dibiarkan

bersepah, ia akan menjadi tumpuan haiwan pembawa penyakit seperti tikus dan

gagak. Melalui kitar semula, kita dapat mengurangkan sampah yang dibuang

dan seterusnya mengawal penyakit daripada merebak.

b. Kitar semula untuk mengurangkan pencemaran

Longgokan bahan buangan di dalam tong sampah, lori atau tapak pelupusan

sampah merupakan salah satu punca pencemaran dalam iklim tropika. Amalan

mengitar semula dapat mengurangkan ancaman alam sekitar seperti

pencemaran air bawah tanah dan udara.

c. Kitar semula untuk menjimatkan kos

Dalam jangka panjang, mengitar semula adalah lebih menjimatkan

berbanding dengan usaha menyelenggara tapak pelupusan sampah atau sistem

yang lain. Apabila program kitar semula bertambah cekap, sampah yang perlu

dilupus akan semakin berkurangan. Ini seterusnya akan memanfaatkan anda

kerana caj untuk pelupusan sampah akan dikurangkan.

d. Kitar semula untuk menjimatkan sumber kita

Ramai yang tidak sedar bahawa kita sebenarnya membuang sumber yang

amat bernilai. Tahukah anda Malaysia mengimport lebih daripada 25,000 tan

kertas buangan setiap bulan untuk menghasilkan produk kertas bagi

79

http://rds.yahoo.com/_ylt=A9G_bDnRF9JIsNwAbZeJzbkF;_ylu=X3oDMTBxbzNmdnVsBHBvcwM1BHNlYwNzcgR2dGlkA0kwODdfMTA5/SIG=1gp7m2pt3/EXP=1221814609/**http:/images.search.yahoo.com/images/view?back=http://images.search.yahoo.com/search/images?p=recycle&fr=slv8-acer&ei=utf-8&x=wrt&y=Search&w=200&h=212&imgurl=www.gualalaarts.org/image/2006-10Recycle.jpg&rurl=http://www.gualalaarts.org/Events/2008-04Recycle.html&size=18.3kB&name=2006-10Recycle.jpg&p=recycle&type=JPG&oid=05afad9b245d01a6&no=5&tt=438,194&sigr=11laieeqr&sigi=11cm018u6&sigb=12rjcg0id%00%E5%A1%B9%EF%92%81%E1%B4%BB%E4%A1%BF%E2%B2%AF%E5%B6%82%E8%97%84%E6%8C%A7%00%00%EA%AE%A5


menampung permintaan tempatan? Kita juga mengimport bahan baungan lain

untuk industri pengeluaran yang lain.

e. Kitar semula untuk menjimatkan tenaga

Tenaga yang dapat dijimatkan untuk mengitar semula satu tin aluminium

adalah bersamaan dengan tenaga yang digunakan untuk memasang TV selama

3 jam. Mengitar semula kaca menurunkan suhu lebur untuk kaca baru sambil

menjimatkan sehingga 32% tenaga yang diperlukan untuk pengeluaran kaca.

f. Kitar semula untuk menyelamatkan hutan

Untuk menghasilkan satu tan kertas, sebanyak 17 pohon pokok terpaksa

ditebang. Mengitar semula kertas akan mengurangkan bilangan pokok yang

perlu ditebang. Kita perlu memelihara hutan kerana ia merupakan paru-paru

yang memberi kita oksigen dan udara bersih.

Bahan kitar semula seperti kertas, plastik, kaca, logam (seperti aluminum, besi keluli dll) dan kayu dapat membantu industri pembuatan tempatan untuk menghasilkan produk seperti kertas surat khabar, kertas tisu, botol plastik, botol kaca dan bahan binaan berasaskan logam.

Tahukah anda proses kitar semula bahan dapat membantu

membantu menjanakan ekonomi negara

7.3 Bahan yang boleh dikitar semula

ALUMINIUM KERTAS PLASTIK

80


Semua jenis kaca

termasuklah botol

minuman, bekas

makanan, botol

vitamin dan bekas

kosmetik

Semua jenis barang

yang diperbuat

daripada aluminium

seperti tin-tin

minuman boleh

dikitar semula.

Semua jenis kertas

sama ada yang

berwarna ataupun

yang tidak

berwarna, seperti

suratkhabar lama,

majalah lama,

buku, katalog,

risalah, kalendar,

kad, sampul surat

dan kotak boleh

dikitar semula.

Beg-beg membeli

belah plastik, beg

plastik dari

pasaraya, botol

minuman plastik,

botol air mineral

dan bekas

makanan yang

diperbuat daripada

plastik boleh

diproses untuk

dikitar semula.

Kayu-kayu terpakai

Boleh digunakan sebagai bahan kraftangan untuk membuat objek seperti rak rempah

atau meja burung. Juga boleh digunakan sebagai kayu api.

81


Rajah 1 : Antara kegunaan kayu yang dikitar semula

7.4 Kebaikan Kitar Semula

Dengan menggunakan bahan kitar semula dapat menjimatkan kos

berbanding dengan bahan mentah yang asal.

Kerajaan terpaksa mengimport bahan kitar semula dari luar untuk

menampung permintaan yang tinggi dari industri menyebabkan kerajaan

kerugian bernilai berbillion ringgit hasil daripada pertukaran wang asing.

Kira-kira 40% daripada sisa pepejal merupakan bahan kitar semula.

Sekiranya sebahagian daripada bahan kitar semula ini dapat diasingkan

( segregation ) dan disisihkan ( diversion ), Kerajaan dapat menjimatkan kos

pelupusan sisa pepejal untuk disalurkan kepada projek-projek yang lebih

bermanfaat untuk rakyat. Tapak-tapak pelupusan sanitari dan loji rawatan

termal dapat dikurangkan.

kitar semula adalah strategi pengurangan sisa pepejal yang paling ‘ cost

effective ’ dimana bahan kitar semula yang diasingkan tidak perlu dilupuskan

– menjimatkan kos pelupusan – dan dapat digunakan sebagai bahan sumber

untuk industri pembuatan tempatan dan eksport

Kempen kitar semula kebangsaan yang dilaksanakan oleh Kerajaan

melibatkan segenap lapisan masyarakat termasuk Pihak berkuasa Tempatan,

Jabatan-Jabatan Kerajaan, NGO, syaraikat-syarikat swasta, institusi-institusi

pendidikan awal, menengah dan tinggi serta orang ramai termasuk di rumah,

pejabat dan tempat-tempat awam.

7.5 Proses kitar semula

a. Plastik

Plastik-plastik yang boleh dikitarsemula, ini seterusnya diasingkan mengikut

kategori.

82


Kitar semula plastik ini adalah satu perkara yang paling mudah

dan ringkas. Plastik akan dipisah-pisahkan sehingga menjadi

serpihan halus yang bersaiz lebih kurang 1 sentimeter.

Kemudian ia dicuci untuk membuang segala kotoran. Serpihan

yang telah dibersihan itu tadi akan dikeringkan melalui saluran udara panas.

Serpihan-serpihan plastik kemudiannya dibungkus untuk dijual (dalam bentuk

serpihan) ataupun akan dijadikan bahan-bahan baru

b. Kaca

Kaca akan diasingkan mengikut warna. Apabila kaca dicairkan, warna asalnya

masih kekal bermakna kaca hijau akan kekal menjadi kaca hijau, kaca coklat

akan kekal dengan kaca coklat, dan kaca yang jernih akan kekal menjadi kaca

jernih

Setelah kaca-kaca diasingkan mengikut warna dan dibersihkan, ia akan

dihancurkan dan ditambah dengan sedikit bahan mentah yang lain untuk

dijadikan kaca yang baru. Campuran tersebut akan dipanaskan sehingga cair

dan akan membentuk sejenis cecair. Kaca yang masih panas akan dibentuk

untuk dijadikan botol.

Hasil yang terbentuk akan disejukkan dan diperiksa dari sebarang

keretakan/kecacatan. Proses terakhir ialah kaca-kaca yang sudah siap akan

dihantar ke syarikat-syarikat atau kilang-kilang di mana kaca ini akan diisi

dengan makanan dan minuman

Tahukah anda

Bagi setiap 10 suratkhabar yang dibeli di Malaysia, hanya 6 suratkhabar yang dikitar semula.

Setiap bulan, 57,000 tan kertas dibuang ke dalam tapak perlupusan sampah di negara ini. Ianya

seperti memotong 680,000 pokok dewasa.

83


c. Kertas

Surat khabar lama dan majalah-majalah usang yang telah dikumpul dari seluruh

negara akan dibawa ke kilang memproses kertas terpakai.

Kertas-kertas yang dikumpulkan tadi dihantar ke tempat pemprosesan di mana

pada mulanya proses mencampurkan air dengan bahan kimia akan dilaksanakan

untuk membantu dalam proses penghancuran sebelum dibersihkan daripada

kotoran yang nyata. Kertas yang dihancurkan tadi dinyahkan dakwat yang

terkandung di dalamnya, sebelum menjalani proses pembersihan selanjutnya,

proses penapisan dan pencerahan.

Kemudian, hasil yang diperolehi daripada proses di atas dicampurkan dengan air

lalu dipamkan ke bahagian hujung basah mesin membuat kertas. Kertas

kemudiannya diratakan oleh mesin pelembut kertas sebelum digulung menjadi

satu gulungan kertas yang besar.

Gulungan kertas tadi kemudiannya dipotong mengikut pelbagai saiz, bergantung

kepada kehendak pelanggan

d. Aluminium

Aluminium terpakai yang telah dikumpul, diasingkan lalu direnyukkan untuk

diangkut ke pusat kitar semula.

Aluminium terpakai kemudian dilebur untuk menyingkirkan

bendasing.

Tin-tin aluminium terpakai kemudiannya digunakan untuk menghasilkan tin-tin

yang baru. Kitaran semula aluminium menjimatkan banyak tenaga berbanding

memproses kitar semula barangan lain seperti kertas.

Terdapat banyak computer riba yang menggunakan bateri Nickel

84


Metal Hydride atau Litium-Ion, yang mana boleh di kitar semula. Bagaimanakah

proses kitar semula bahan ini?.

LATIHAN 1

Industrialisasi banyak menghasilkan sisa buangan. Pelupusan sisa buangan ini melibatkan kos yang tinggi. Sebaliknya, sisa-sisa ini boleh mendatangkan hasil pulangan yang baik jika ianya dikitar semua

Huraikan sumbangan anda dalam menangani bahan-bahan terbuang dalam kehidupan harian anda berpandukan pernyataan di atas.

LATIHAN 2

Hasilkan satu projek kitar semula bertema kertas atau plastik yang diintergasikan dalam proses pengajaran dan pembelajaran, terapkan nilai-nilai kepentingan kitar semula, penjimatan dan sebagainya.

85

nota bahan mentah

Documents