modul bmm 3111

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU )

TAJUK 1 MORFOLOGI BAHASA MELAYU

SINOPSIS

Tatabahasa merupakan peraturan atau sistem sesuatu bahasa yang

digunakan sama ada dalam bentuk lisan ataupun tulisan. Dua bidang utama

dalam kajian tatabahasa ialah morfologi dan sintaksis. Tajuk ini hanya akan

menghuraikan beberapa konsep penting dalam bidang morfologi. Secara

umumnya, topik ini akan membolehkan anda mengetahui perkara-perkara

berikut:

1.1 Takrif Morfologi

1.2 Struktur kata

1.3 Bentuk kata

1.4 Golongan kata

HASIL PEMBELAJARAN

i. Membuat rumusan tentang takrif morfologi.

ii. Menghuraikan aspek-aspek kajian dalam bidang morfologi bahasa

Melayu.


Rajah 1.1: Kerangka Tajuk 1

1.1 Takrif

Secara umumnya morfologi merupakan istilah dalam bidang ilmu linguistik

yang menghuraikan sistem bahasa pada peringkat perkataan. Menurut Nik

Safiah Karim et al. (2011: 43), morfologi ialah satu bidang ilmu yang mengkaji

perkataan dari segi struktur, bentuk kata dan penggolongan kata.

Bagi Abdullah Hassan (2006) pula morfologi ialah satu bidang ilmu yang

mengkaji bentuk perkataan. Istilah ini dipinjam daripada biologi yang bermaksud

kajian tentang bentuk tubuh haiwan dan tumbuhan. Konsep bentuk ini diterapkan

kepada bentuk perkataan bahasa manusia, manakala mengikut Raminah Hj.

Sabran dan Rahim Syam (1985) pula, morfologi ialah satu bidang dalam kajian

bahasa yang mengkaji perkataan dan cara-cara pembentukkannya.

Kajian dalam bidang morfologi terdiri daripada tiga subbidang, iaitu:

Struktur kata

Bentuk kata

Penggolongan kata


Aktiviti 1:

Sila buat nota ringkas berkaitan tentang takrif morfologi dan

bidang kajiannya.

1.2 Struktur kata

Struktur kata merupakan susunan bentuk bunyi ujaran (lisan) atau

lambang (tulisan) yang menjadi unit bahasa yang bermakna. Susunan bentuk

bunyi ujaran atau lambang ini boleh dikesan berdasarkan binaan suku kata.

Binaan suku kata dalam struktur bahasa Melayu terdiri daripada dua pola, iaitu:

i. Pola suku kata terbuka

ii. Pola suku kata tertutup

Pola suku kata terbuka ialah binaan struktur suku kata yang diakhiri

dengan huruf vokal a,e,i,o, dan u. Sebaliknya bagi pola suku kata tertutup,

binaan struktur suku katanya diakhiri dengan huruf konsonan. Pola suku kata ini

boleh hadir sama ada pada awal, tengah ataupun akhir suku kata sesuatu

perkataan. Perhatikan contoh berikut:

i. Pola suku kata terbuka :

o a + pi

o bo + la

o ke + re + ta

o a + ro + ma


PerkataanSuku kata

awal tengah akhir

api a - pi

bola bo - la

kereta ke re ta

aroma a ro ma

Bagi setiap suku kata dalam perkataan di atas menunjukkan pola suku

kata terbuka. Cuba perhatikan huruf-huruf akhir setiap suku kata

berkenaan. Apakah huruf yang hadir pada akhir perkataan tersebut?

ii. Pola suku kata tertutup :

o bin + tang

o am + bil

o ker + tas

o teng + gi + ling

PerkataanSuku kata

awal tengah akhir

bintang bin - tang

ambil am - bil

kertas ker - tas

tenggiling teng gi ling

Perkataan-perkataan di atas menunjukkan pola suku kata tertutup.

Cuba perhatikan huruf-huruf akhir setiap suku kata berkenaan. Apakah

huruf yang hadir pada akhir perkataan tersebut?


Pola suku kata akhir pula merujuk kepada kehadiran suku kata pada akhir

dalam setiap perkataan. Dalam binaan struktur kata bahasa Melayu, kehadiran

pola ini boleh terdiri daripada suku kata akhir terbuka ataupun suku kata akhir

tertutup.

Aktiviti 2:

Senaraikan lima perkataan yang menggandungi

i. pola suku kata akhir terbuka

ii. suku kata akhir tertutup.

Dalam bahasa Melayu, struktur katanya terdiri daripada dua jenis.; iaitu

struktur kata asli dan struktur kata pinjaman. Terdapat 11 jenis struktur suku

kata dalam bahasa Melayu. Hanya empat jenis struktur kata yang dikenal pasti

sebagai struktur kata asli, manakala bakinya terdiri daripada struktur kata

pinjaman bahasa asing.

1.2.1 Struktur Kata Asli

Berikut adalah contoh struktur suku kata asli bahasa Melayu:

Struktur kata asli Suku kata

v a + ku

vk am + bil

kv bo + la

kvk kam + bing


1.2.2 Struktur Kata Pinjaman

Struktur suku kata pinjaman daripada bahasa asing berserta contohnya,

Struktur kata pinjaman Suku kata

kkv pro + jek

kkvk prak + tis

vkk ins +pi + ra + si

kvkk kon + teks

kkvkk kom + pleks

kkkv stra + te + gi

kkkkvk struk + tur

:

Aktiviti 3:

Sila senaraikan tiga perkataan bagi

i. struktur kata asli bahasa Melayu.

ii. struktur kata pinjaman bahasa asing.

Secara ringkasnya, struktur kata dalam bahasa Melayu terdiri daripada struktur

kata asli dan struktur kata pinjaman.

Rehat sebentar.


1.3 Bentuk Kata

Perkataaan ialah satu unit ujaran yang bebas dan mengandungi makna,

yang terdiri daripada satu atau gabungan beberapa bentuk bunyi bahasa.

Setiap perkataan dimulai dan diakhiri oleh sempadan perkataan yang bersifat

abstrak dan hanya wujud dalam fikiran kita.

Bentuk kata boleh terdiri daripada satu mofem atau susunan beberapa

morfem. Proses pembentukan kata menghasilkan bentuk-bentuk kata seperti

yang berikut:

kata tunggal – terhasil melalui proses gabungan suku kata kata terbitan – terhasil melalui proses pengimbuhan kata majmuk – terhasil melalui proses pemajmukan kata ganda – terhasil melalui proses penggandaan

Bentuk Kata Proses Contoh Kata

Kata Tunggal Gabungan suku kata jalan

Kata Terbitan Pengimbuhan berjalan

Kata Majmuk Pemajmukan jalan raya

Kata Ganda Penggandaan berjalan-jalan

Perbincangan tentang bentuk dan proses pembentukan akan dijalankan semasa interkasi semuka


1.4 Pengolongan Kata

Perkataan dalam sesuatu bahasa dapat digolongkan ke dalam golongan

tertentu. Antara kriteria yang diambil bagi menggolongkan sesuatu perkataan itu

ialah:

struktur fonologi atau bunyi

struktur morfem

sintaksis

semantik.

Tatabahasa Dewan (Nik Safiah Karim, et al., 2009:81) menggolongkan

perkataan-perkataan dalam bahasa Melayu berdasarkan kriteria sintaksis dan

semantik. Kriteria sintaksis dilihat berdasarkan kehadiran sesuatu perkataan itu

sebagai konstituen dalam ayat, iaitu klausa dan frasa. Kriteria semantik pula

merupakan unsur yang memberi makna bagi sesuatu perkataan itu berdasarkan

situasi dan konteksnya.

Oleh yang demikian, golongan kata dalam bahasa Melayu dibahagikan

kepada empat, iaitu:

i. Kata nama

ii. Kata kerja

iii. Kata adjektif

iv. Kata tugas

Perbincangan tentang penggolongan kata ini akan dihuraikan dalam bab

berikutnya dalam modul ini.


Buat Nota :

Bina peta minda berkaitan dengan bentuk kata, proses

pembentukan kata dan penggolongan kata.

Rehat sebentar, kemudian teruskan dengan aktiviti di bawah.

Aktiviti 4

1. Secara individu anda dikehendaki melayari internet untuk

mendapat bahan tentang definisi morfologi bahasa Melayu.

2. Selain itu, anda juga dikehendaki mengumpul maklumat

tentang Proses Pembentukan Kata dalam Bahasa Melayu.

BACAAN TAMBAHAN

Nik Safiah et al. (2009). Tatabahasa Dewan Edisi Baharu. Kuala Lumpur:

Dewan Bahasa dan Pustaka.


Asmah Haji Omar, (2009). Nahu Melayu Mutakhir Ed. 5. Kuala Lumpur :

Dewan Bahasa dan Pustaka.

Abdullah Hassan. (2006). Morfologi Bahasa Melayu. Kuala Lumpur : PTS

Profesional.

Raminah Hj. Sabran dan Rahim Sham. (1985). Kajian Bahasa Untuk Pelatih

Maktab Perguruan. Petaling Jaya: Fajar Bakti Sdn Bhd.

Hashim bin Musa, 1993, Binaan dan Fungsi Perkataan dalam Bahasa Melayu:

Satu Huraian dari Sudut Tatabahasa Generatif. Dewan Bahasa dan

Pustaka, Kuala Lumpur.

TAJUK 2 GOLONGAN KATA

2.0 Sinopsis

Tajuk ini akan membolehkan anda mengetahui tentang golongan kata Bahasa

Melayu. Terdapat empat golongan kata yang dimuatkan dalam tajuk ini:

a. Kata Nama

b. Kata Kerja

c. Kata Adjektif

d. Kata Tugas

2.1 Kata Nama

Kata nama ialah perkataan yang boleh menjadi unsur inti pada binaan

frasa nama dan lazimnya kata ini menamakan orang, tempat atau benda. Kata


nama dapat dibahagikan kepada tiga subgolongan, iaitu kata nama am, kata

nama khas dan kata ganti nama. Lihatlah rajah di bawah.

Kata Nama Am Kata Nama khas Kata Ganti Nama

Contoh bagi setiap subgolongan adalah seperti rajah di bawah.

Kata Nama Am Kata Nama Khas Kata Ganti Nama

Abstrak

roh mimpi keamanan perasmian

Hidup (manusia)

Hanif Syarifah Alawiyah

Tunjuk

itu ini

Konkrit

jari

Hidup (bukan manusia)

Hevea Brasilia (getah)

Diri (orang pertama)

ia

Kata Nama


meja kipas rumah ladang durian

Manihot utilissima (ubi kayu)Si Belang Comel

saya aku beta kami

Tak hidup

Gunung Ledang Proton Wira Planet Marikh

Diri (orang kedua)

awak kamu anda

Diri (orang ketiga)

dia beliau mereka baginda

Diri (Tanya)

apa mana siapa

2.2 Kata Kerja

Kata kerja ialah kata yang menyatakan makna perbuatan atau perlakuan. Kata

kerja menjadi inti bagi binaan frasa kerja. Kata kerja mudah dikenali terutamanya kata

kerja terbitan. Apabila kata tersebut mempunyai imbuhan seperti yang disenaraikan di

bawah, kata tersebut ialah kata kerja.

Imbuhan Contoh

awalanme-, men-, mem-, meng-, menge-, ber-, ter-, di-, memper-,


akhiran-kan, -i.

apitan

me-…-kan, men-…-kan, mem-…-kan, meng-…kan,

ber-…-kan, ber-…-an, di-…-kan, me-..-i, men-…i, meng-…-i,

di-…-i, memper-…-kan, memper-…-i, , diper-…-kan, diper-…-i

Kata kerja boleh dibahagikan kepada dua jenis seperti rajah di bawah:

Kata Kerja

Kata kerja transitif Kata kerja tak transitif

Aktif Pasif Berpelengkap Tanpa pelengkap

2.2.1 Kata Kerja Transitif

Kata kerja transitif ialah kata kerja yang mengandungi objek yang

terdiri daripada frasa nama untuk melengkapkan maksudnya. Objek ini

dipanggil penyambut.


Contoh: Pemburu menembak rusa.

Kata ‘menembak’ ialah kata kerja transitif aktif kerana kata tersebut

perlu diikuti oleh objek (rusa) untuk melengkapkan maksudnya. Terdapat dua

jenis kata kerja transitif, iaitu kata kerja transitif aktif dan kata kerja transitif

pasif.

a) Kata kerja transitif aktif

Kata kerja ini umumnya ditandai oleh imbuhan me-,

me- … -kan, me- …-i, memper-, memper- …- kan,

memper-…-i.

Contoh dalam ayat:

1. Suzana menulis surat.

2. Murid-murid menaikkan bendera.

3. Guru Besar memasuki stor sukan.

4. Penghulu memperbesar anjung rumahnya.

5. Encik Zahari memperisterikan anak sulungnya.

b) Kata kerja transitif pasif


Kata ini ialah hasil daripada perubahan ayat aktif menjadi ayat

pasif. Kata kerja ini umumnya ditandai oleh imbuhan di-, di-…-kan,

di-…-i, di-…-per, diper- …-kan, diper-…-i.

Contoh dalam ayat:

1. Surat ditulis oleh Suzana.

2. Bendera dinaikkan oleh murid-murid.

3. Setor sukan dimasuki oleh Guru Besar.

4. Anjung rumahnya diperbesar oleh Penghulu.

5. Anak sulungnya diperisterikan oleh Encik Zahari.

Walau bagaimanapun, bagi ayat pasif yang pelakunya orang pertama

dan kedua, bentuk kata kerja yang mempunyai imbuhan di-, di-...-kan, di-…-i.,

di-…-per, diper- …-kan, dan diper-…-i, tidak digunakan. Perhatikan bentuk

kata kerja dalam ayat pasif di bawah:

Ayat pasif diri ketiga Ayat pasif diri pertama dan kedua

Laporan itu ditulis oleh beliau.

Laporan itu saya tulis. Laporan itu kamu tulis.

Bendera dinaikkan oleh mereka sewaktu perhimpunan.

Bendera kami naikkan sewaktu perhimpunan. Bendera awak naikkan sewaktu perhimpunan.

Ucapan perasmian disampaikan oleh Guru Besar.

Ucapan perasmian akan saya sampaikan. Ucapan perasmian akan tuan sampaikan.


Banyak kesalahan yang dilakukan oleh pengguna bahasa tentang penggunaan kata kerja pasif ini.

Contohnya:

Kereta yang mereka naiki telah melanggar seorang pejalan kaki.

Sepatutnya:

Kereta yang dinaiki oleh mereka telah melanggar seorang pejalan.

2.2.2 Kata kerja tak transitif

a) Berpelengkap

Kata kerja tak transitif berpelengkap mesti diikuti oleh pelengkap untuk

menyempurnakan maksud ayat.

Contoh: Adiknya menjadi doktor.

Kita mesti berbuat baik.

Kata ‘menjadi’ dan ‘berbuat’ ialah kata kerja tak transitif yang mesti

diikuti oleh pelengkap.

Contoh kata ‘doktor’ dan ‘baik’ untuk menyempurnakan maksud ayat

tersebut.


Ayat yang mengandungi pelengkap tidak boleh dipasifkan

Contoh: Doktor dijadikan oleh adiknya (salah).

Berdasarkan huraian di atas, kenal pasti dan catatkan pelengkap-pelengkap bagi tiga contoh ayat yang di bawah.

i) Pelengkap kata nama Mereka ada tetamu.

ii) Pelengkap kata adjektif Hubungan kedua-dua orang itu bertambah kukuh.

iii) Pelengkap frasa sendi nama. Pak Samad tinggal di Kampung Baru.

b)Tanpa pelengkap

Kata kerja tak transitif tanpa pelengkap ialah kata kerja yang

boleh berdiri sendiri tanpa penyambut.

Contoh:

Budak itu menangis.

Ayahnya belum kembali.

Cikgu Zainal sedang bersembahyang.


Kata kerja ini boleh diikuti oleh unsur keterangan. Lihatlah contoh di bawah:

Budak itu menangis kerana lapar.

Ayahnya belum kembali sejak semalam.

Cikgu Zainal sedang bersembahyang di biliknya.

2.3 Kata Adjektif

Kata adjektif dikenal juga sebagai kata sifat. Kata adjektif

menerangkan sifat atau keadaan sesuatu benda atau kata nama. Kata

adjektif boleh didahului atau diikuti oleh kata penguat. Ciri inilah yang

membezakan kata adjektif dengan kata nama atau kata kerja.

Contoh kata adjektif:

besar (sangat besar) rajin (sangat rajin) tinggi (tinggi sungguh) laju (laju sangat) banyak (banyak sekali) kasar (sungguh kasar)

Kata adjektif ada beberapa jenis seperti dalam rajah di bawah:

Bil. Kata adjektif Contoh

i. sifatan atau keadaan berani, pandai, kasar, lemah, sihat

ii. warna merah, biru, hijau, kuning, kelabu


iii. ukuran panjang, pendek, kecil, nipis, renek

iv. bentuk bulat, bundar, lekuk, leper, lonjong

v. waktu baharu, lewat, lambat, awal, suntuk

vi. jarak jauh, dekat, hampir

vii. cara cepat, lincah, laju, lambat, selalu

viii perasaan rindu, benci, segan, ragu, sayang

ix. pancaindera sedap, bersih, cantik, bising, harum

Contoh dalam ayat:

a) Badan budak itu lemah kerana tidak makan beberapa hari.

b) Muka gadis itu merah apabila diusik rakan-rakannya.

c) Rambutnya pendek setelah dipotong oleh guru disiplin.

d) Permukaan batu itu lekuk akibat titisan air.

e) Murid-murid yang datang lewat akan dihukum.

f) Rumahnya jauh dari sekolah.

g) Kura-kura berjalan lambat.

h) Maznah rindu akan kampung halamannya.

i) Bilik darjah itu sentiasa bersih.

Kata adjektif dapat digunakan untuk menyatakan tiga darjah perbandingan,

iaitu:

Darjah Perbandingan Kata Adjektif

Contoh:

Darjah biasa. Pokok meranti itu tinggi.


Darjah bandingan Mona setinggi ibunya.

Rozi lebih tinggi daripada adiknya.

Darjah penghabisan Gunung Kinabalu gunung yang tertinggi

di Malaysia.

Kata adjektif mempunyai imbuhan se- dan ter- yang menunjukkan darjah perbandingan. Oleh itu, sekiranya anda terjumpa perkataan seperti contoh di bawah, anda perlu golongkan perkataan tersebut dalam kata adjektif.

sebesar sebesar-besar terbesar

sepandai sepandai-pandai terpandai

secantik secantik-cantik tercantik

seputih seputih-putih terputih

pantas sepantas terpantas

2.4 Kata Tugas

Kata Tugas ialah perkataan yang hadir dalam ayat, klausa, atau frasa

untuk mendukung sesuatu tugas, sama ada sebagai penghubung,

penerang, penguat, penentu, pendepan, penafi, pembenar, pemeri atau

tugas-tugas lain.

Lihatlah jenis-jenis kata tugas.

Bil. Kata Tugas1. Kata hubung

2. Kata seru

3. Kata Tanya

4. Kata perintah

5. Kata pangkal ayat

6. Kata Bantu


7. Kata penguat

8. Kata penegas

9. Kata nafi

10. Kata pemeri

11. Kata sendi nama

12. Kata pembenar

13. Kata arah

14. Kata bilangan

15. Kata penekan

16. Kata pembenda

Kata-kata tugas di atas dapat dikelompokkan dalam empat kelompok,

iaitu:

i. Kata penyambung ayat

ii. Kata praklausa

iii. Kata prafrasa

iv. Kata pascakata

2.4.1 Kata Penyambung Ayat

Kata Penyambung Ayat ialah kata hubung, iaitu sejumlah perkataan

yang bertugas menghubungkan dua binaan ayat atau lebih sehingga

menjadi satu bentuk ayat yang berlapis, yang dikenali sebagai ayat

majmuk.


Kata Penyambung Ayat(kata hubungan)

Kata hubung gabungan Kata hubung pancangan

Relatif Komplemen keterangan

Kata Praklausa

Kata praklausa ialah sejumlah perkataan yang terletak di hadapan

klausa. Lihatlah jenis kata praklausa di bawah:

Kata Praklausa

Seru tanya pembenar

pangkal ayat

perintah


2.4.2 Kata Prafrasa

Kata pembenar ialah sejumlah perkataan yang terletak di

hadapan frasa, iaitu sama ada frasa nama, frasa kerja, atau frasa

adjektif. Jenis-jenis kata prafrasa adalah seperti yang di bawah:

penguat

bantu penegas

bilangan Kata Prafrasa nafi

arah pemeri

sendi nama

2.4.3 Kata pascakata

Bentuk –nya berfungsi sebagai penekan dan pembenda.

i. Kata penekan

Kata penekan ialah satu bentuk yang memberikan penegasan kepada kata yang bergabung dengannya.

Contoh:

Nampaknya rumah itu akan runtuh pada bila-bila masa.


ii. Kata pembenda

Kata pembenda ialah bentuk yang menjadikan sesuatu perkataan yang bukan daripada kata nama sebagai kata nama.

Contoh:

Tingginya pokok itu 30 kaki.Beratnya guni itu 40 kilogram.

TAJUK 3 SINTAKSIS

3.1Sinopsis

Sintaksis dapat ditakrif sebagai bidang ilmu bahasa yang mengkaji bentuk, struktur, dan binaan atau konstruksi ayat, frasa, dan klausa.


Modul ini akan menjelaskan kepada anda tentang bidang sintaksis bahasa Melayu yang merangkumi aspek:

Takrif : Frasa Klausa Ayat

Binaan Frasa Klausa Ayat

3.2 Frasa

Frasa ialah unit yang boleh terdiri daripada satu susunan yang mengandungi sekurang-kurangnya dua perkataan, ataupun satu perkataan yang berpotensi untuk diperluas menjadi dua perkataan atau lebih. Binaan frasa tidak mengandungi subjek dan predikat. Dalam susunan tatabahasa frasa boleh menjadi konstituen kepada klausa ataupun konstituen frasa itu sendiri.

Cuba anda perhatikan contoh-contoh dalam jadual di bawah:-

FRASA


Kucing Seekor kucing Seekor anak kucing Seekor anak kucing jantan

Binaan ayat dasar bahasa Melayu terdiri daripada konstituen utama iaitu subjek dan predikat. Unsur-unsur yang membentuk dua konstituen utama ayat-ayat dasar bahasa Melayu seperti berikut:

i. FN + FNii. FN + FKiii. FN + FAiv. FN + FS

Untuk memahami perbincangan di atas, cuba anda perhatikan contoh-contoh di bawah:

Subjek Frasa Nama

Predikat Susunannya

Ahmad Petani. FN + FN

Cikgu mengajar saya. FN +FK

Kucing itu sangat manja. FN + FA

Ayah ke Kuala Lumpur. FN + FS

3.2.1Jenis-Jenis Frasa

Terdapat empat jenis frasa dalam bahasa Melayu iaitu Frasa Nama, Frasa Kerja, Frasa Adjektif dan Frasa Sendi Nama.


3.2.1.1Frasa Nama (FN)

Frasa nama ialah binaan yang dari sudut nahu boleh terdiri daripada satu perkataan atau beberapa perkataan yang boleh berfungsi sebagai satu konstituen dalam binaan ayat. Perhatikan contoh-contoh di bawah:

Frasa NamaPredikat

Inti Penerang

Guru bahasa Melayu itu sungguh kreatif.

Kakak budak lelaki itu sudah berpunya.

3.2.2 Frasa Kerja ( FK )

Frasa kerja ialah binaan yang boleh terdiri daripada satu perkataan atau lebih dan kata intinya kata kerja. Kata kerja tersebut boleh merupakan kata kerja tak transitif (KKTT) atau kata kerja transitif (KKT) . KKTT boleh hadir bersendirian atau diikuti oleh satu atau sederetan perkataan, manakala KKT mesti diikuti oleh objek atau unsur-unsur lain.

Untuk memahami perbincangan di atas, cuba anda perhatikan contoh-contoh binaan frasa kerja di bawah:-

Frasa NamaPredikat

Inti inti

Ibu bapa

dijemput hadir.

Hutan rimba perlu dijaga.


Subjek Frasa Kerja Kata kerja

Mereka membaca buku. KKT

Salmah menyanyi di atas pentas. KKTT

Adik menangis tersedu-sedu.KKTT

Burung itu membuat sarang di atas dahan. KKT

Senaraikan KKTT dan KKT yang terdapat di dalam contoh-contoh ayat di bawah.

SubjekFrasa Kerja

Kata kerjaObjek

keterangan

1. Adik2. Hujan3. Ayah4. Pemburu5. Ibu6. Guru

tidur. turun membaca menembak memasak menyuruh

- - buku. burung. nasimurid-muridnya

dengan lebatnya.

di dapur.berlari pantas.

3.2.3 Frasa Adjektif (FA)

Frasa adjektif ialah susunan perkataan yang terdiri daripada satu atau beberapa perkataan yang mengandungi kata sifat atau adjektif sebagai kata intinya. Frasa adjektif yang dibincangkan ialah yang berfungsi sebagai predikat, sebagai unsur keterangan dan unsur penerang dalam predikat. Sebagai unsur keterangan kata adjektif hadir sesudah kata kerja dan sebagai unsur penerang kata adjektif hadir sesudah kata nama.


Untuk memahami perbincangan di atas, cuba anda perhatikan contoh-contoh dalam jadual di bawah:-

Subjek (FN) Predikat Fungsi Frasa Adjektif

1.Dia 2.Ahmad 3. Kucing

rajinberlari sangat lajubinatang jinak

FA sebagai predikatFA sebagai unsur keteranganFA sebagai unsur penerang

SubjekFrasa Adjektif

Kata bantu PenguatKata

AdjektifPenguat

1. Adik2. Hujan3. Ayah4. Pemburu5. Nenek6. Hari

sudahmasih--masihmasih

--amatsangat--

pandai.lebat.gembira.cekap.cantikgelap

----amat.benar.

3.2.1.4 Frasa Sendi Nama (FS)

Frasa sendi nama ialah satu binaan dalam ayat yang terdiri daripada satu kata sendi nama dan satu frasa nama yang menjadi pelengkap kepada kata sendi nama itu. Kata sendi nama ialah bentuk morfem atau kata yang diletakkannya di hadapan frasa nama. Antara kata sendi nama yang sering digunakan dalam bahasa Melayu termasuklah di, ke, dari, daripada, pada, kepada, untuk, akan, bagi, hingga, oleh, dengan, tentang, sampai dan sebagainya.


Untuk memahami perbincangan di atas, cuba anda perhatikan contoh-contoh binaan frasa sendi nama dalam jadual di bawah:-

Subjek Predikat

1. Ayah

2. Surat itu

3. Hadiah

ke bandar.

daripada ibu.

untuk ayah.

SubjekFrasa Sendi Nama

Kata sendi nama

Kata nama arah

Frasa Nama Keterangan

1. Saya

2. Adik

3. Ayah

4. Pemburu

5. Nenek

6. Peniaga itu

dari

ke

di

dari

ke

ke

-

-

belakang

dalam

dalam

belakang

Johor Bahru

sekolah

rumah

hutan

belukar

keretanya

-

-

-

-

mencari kayu.

mengambil sesuatu

3.3 Klausa

Klausa ialah satu unit rangkaian perkataan yang mengandungi subjek dan predikat yang menjadi konstituen kepada ayat. Klausa terbahagi kepada dua jenis iaitu klausa bebas dan klausa tak bebas.


Klausa bebas ialah klausa yang boleh berdiri sendiri dan boleh bersifat sebagai ayat lengkap apabila diucapkan dengan intonasi yang sempurna.Klausa yang tidak dapat berdiri sendiri disebut sebagai klausa tak bebas.

Untuk memahami proses pembentukan klausa, cuba anda perhatikan contoh-contoh di bawah

Klausa bebas/klausa utama Klausa tak bebas

Awak pandai kerana awak rajin belajar

Kami akan hadir sekirannya hari tidak hujan

Mereka akan datang walaupun tanpa diundang

Klausa tak bebas Klausa bebas/klausa utama

Beritahu cikgu bahawa kami akan menghantar tugasan esok

Untuk berjaya kita kena berusaha dengan gigih.

Demi maruah Kita perlu berjuang habis-habisan.

3.4 Ayat


Ayat ialah binaan yang terdiri daripada unsur ayat, iaitu unit-unit yang membentuk ayat.

Contohnya:

Ahmad sedang membuat kerja rumah.

Contoh ayat di atas terdiri daripada dua bahagian iaitu:

(i) Ahmad sedang ...(ii) ... membuat kerja rumah.

Bahagian subjek dan predikat, merupakan bahagian utama yang membentuk klausa atau ayat bahasa Melayu. Subjek dan prediket pula mempunyai unsur-unsur, iaitu sama ada frasa nama (FN), frasa kerja (FK), frasa adjektif (FA) dan frasa sendi nama (FS).

Lihat contoh-contoh berikut dan kaji unsur-unsur (frasa) yang mendasari ayat.

Subjek Predikat Rumus Pola Ayat

Ahmad mengulangkaji tatabahasa FN + FN

Cikgu ke sekolah FN + FS

Fatimah amat rajinFN + FA

Ah Chong seorang usahawan FN + FN

3.4.1 Pola Ayat Dasar

Ayat dasar ialah ayat yang menjadi dasar atau sumber bagi pembentukan semua ayat lain dalam sesuatu bahasa.


Dalam bahasa Melayu terdapat empat jenis pola ayat dasar seperti berikut:

Pola Jenis Pola Subjek Predikat

1. FN + FN Encik Sharin ejen insuran,

2. FN + FK Dia menjerit kesakitan,

3. FN + FA Budak itu sangat nakal,

4. FN + FS Pejabat saya di Kuala Terengganu,

Tahukah anda bahawa daripada pola-pola ayat dasar inilah

terbitnya ayat-ayat yang lain yang lebih kompleks sama ada

ayat tunggal atau ayat majmuk, ayat pendek atau panjang, ayat

aktif atau ayat pasif dan sebagainya

3.4.2 Binaan Ayat

Bahagian subjek dan bahagian predikat merupakan bahagian utama yang membentuk klausa atau ayat dalam bahasa Melayu. Subjek dan predikat mempunyai unsur-unsur frasa tertentu. Dalam bahasa Melayu,bahagian subjek ayat terdiri daripada frasa nama sahaja, manakala bahagian predikat ayat boleh terdiri sama ada frasa nama, frasa kerja, ataupun frasa sendi nama. Perhatikan contoh di bawah:

Subjek Ayat Predikat

Unsur frasa Unsur frasa

Ah Tian FN guru senaman. FN

Tipah FN FK


membeli gula.

Suara ketua pengawas itu

FN serak-serak basah. FA

Munainady FN ke sekolah. FS

Jadual di atas menunjukkan rumus binaan ayat yang mudah. Bahasa subjek ayat dibina oleh frasa nama, manakala predikat ayat dibina sama ada oleh frasa nama, frasa kerja, frasa adjektif dan frasa sendi nama.

3.4.3 Ayat Dasar dan Ayat Terbitan

Perhatikan ayat berikut:

Pelajar itu membaca buku.

Ayat ini terdiri daripada satu klausa kerana mempunyai satu subjek (pelajar itu) dan satu predikat (membaca buku).

Ayat seperti ini dipangil ayat dasar kerana menjadi punca penerbitan ayat-ayat lain.

Jika kita hendak menambah maklumat kepada maklumat kepada maklumat asas itu dengan penerangan kepada maklumat asas itu dengan peneragan kepada subjek atau penerangan kepada predikat, maka ayat berkenaan boleh menjadi seperti berikut:

Pelajar tingkatan enam itu membaca buku. (tingkatan enam

menjadi penerang kepada pelajar, iaitu subjek ayat)


LATIHAN

1.Tulis satu ayat bagi setiap perkataan di bawah untuk menunjukkan anda faham akan penggunaan dan maksudnya.

i. jari-jari ii. suka-sukaiii. tinggi-tinggiiv. angan-angan

2.Tulis semula ayat-ayat di bawah ini supaya menjadi tiga ayat sahaja tanpa mengubah maksud asal ayat-ayat tersebut. Bukan semua anak muda berjaya dalam hidup. Mereka berhijrah ke kota. Mereka meninggalkan kampong halaman. Ada antara mereka yang tidak mendapat kerja. Mereka hidup melarat. Mereka mengharapkan belas kasihan orang ramai. Ada juga yang mengharapkan kiriman wang dari kampung. Mereka sepatutnya tinggal di kampung. Mereka boleh mengusahakan sawah dan bendang. Mereka tidak harus mengejar sesuatu yang tidak pasti.

modul bmm 3111

Documents