PPPJ2443TERJEMAHAN

ARAB-MELAYU-ARAB 2

MENTERJEMAH HADISOleh: Mohd Haffizzuddin bin Kamaruddin

A144955

Pensyarah : Dr. Maheram binti Ahmad

PENGENALAN

Hadis bermaksud segala perkara yang disandarkan kepada Rasulullah SAW sama ada dari perbuatan, percakapan, taqrir mahupun sifat.

Di Malaysia khasnya, gerakan penterjemahan hadith telah lama bermula sejak zaman Syeikh Daud al-Fathani dan zaman Syeikh al-Marbawi lagi.

Namun persoalannya, bolehkah hadis Rasulullah diterjemahkan ke dalam bahasa selain bahasa

Arab ????????????????

PENDAPAT ULAMA’ BERKAITAN TERJEMAHAN HADIS

• Para ulama telah membincangkan mengenai keharusan dan bentuk terjemahan yang diterima dalam penerjemahan hadis.

• Isu terjemahan makna hadith ini berkait rapat dengan isu periwayatan hadith secara makna.

• Menurut al-Hafiz Ibn Hajar dalam kitab Syarah al-Nukhbat “ periwayatan hadith dengan makna, perselisihan pendapat para ulama mengenainya adalah masyhur. Walaupun begitu, kebanyakan mereka mengharuskannya. Antara hujah mereka yang terkuat ialah ijmak mengharuskan penerangan syariat dengan menggunakan bahasa asing kepada bukan Arab oleh mereka yang mahir dalam bahasa tersebut.”

• Imam Tirmizi pula berkata: “ Sesiapa yang ingin menyampaikan hadith yang telah didengarinya kepada orang lain, dia boleh menukar lafaz selagi mana tidak mengubah maknanya ”.

• Ibn Faris pula menyatakan bahawa sekiranya perawi mesti memelihara lafaz itu tanpa meninggalkan satu huruf pun maka sudah pasti Rasulullah memerintahkan para sahabat menulis atau membuat penelitian rapi terhadap apa yang mereka dengari daripadanya seperti mana menulis wahyu al-Qur’an. Oleh kerana tiada perintah sedemikian, periwayatan hadith adalah lebih ringan, walau bagaimanapun menyampaikannya menurut lafaz yang didengarinya adalah lebih afdal.

KONSEP TERJEMAHAN HADITH

Dalam konsep penterjemahan, penterjemah hendaklah mengutamakan mesej dalam teks sasaran daripada teks sumber kerana maksud daripada penterjemahan adalah untuk menyampaikan mesej kepada pembaca dengan perantaraan bahasa sasaran.

Sekiranya kita akur bahawa terjemahan hadith adalah satu bentuk penerangan makna, penterjemah sebenarnya tidak perlu berasa takut untuk menggunakan perkataan-perkataan yang dirasakan sepadan bagi menjelaskan maksud-maksud ayat yang mereka terjemahkan.

Teks terjemahan hadith tidak dapat menandingi teks asal berbahasa Arab kerana penterjemah akan sentiasa terikat dengan beberapa faktor yang mempengaruhi cara dan cita rasa bahasanya menterjemah. Misalnya, apabila terdapat penerangan yang pelbagai untuk hadith-hadis tertentu, penterjemah akan cenderung memilih makna yang sesuai dengan mazhab fiqah atau aqidah yang dipercayainya.

Teks terjemahan hadith tidak boleh dijadikan sebagai hujah dalam mengekstrak hukum kerana ia tertakluk kepada faktor-faktor penterjemahan. Faktor-faktor seperti latar belakang penterjemah yang pelbagai yang akan mempengaruhi cara mereka menterjemah dan akan membawa kepada berbagai terjemahan dalam sesuatu bahasa di samping beberapa faktor lain.

SYARAT-SYARAT TERJEMAHAN HADITH

SYARAT 2

Makna sumber

Syarah hadith

Makna rajih

Istilah sumber

Kata nama

Agama lain

Taasub

Bahasa mudah

Matan

Berkumpulan

1) Terjemahan Langsung Daripada Makna Sumber

- Terjemahan mesti langsung daripada makna Hadith, tidak

bersumberkan terjemahan yang sedia ada kerana telah

terdedah kepada pelbagai kesalahan.

2) Memenuhi Syarat-Syarat Syarah Hadith.

- Terjemahan hendaklah memenuhi syarat-syarat yang

terdapat dalam syarah hadith yang muktabar termasuk

sandarannya mesti berdasarkan riwayat yang diperakui dan

tidak menyimpang dari kaedah- kaedah bahasa Arab.

3) Memakai Makna Yang Rajih.

- Jika terdapat pelbagai makna, hendaklah dipakai makna

yang paling rajih. Bagi menyempurnakan pensyaratan ini

maka sebaiknya diletakkan nota kaki.

4) Mengekalkan Istilah Sumber

- Istilah sumber yang dimaksudkan di sini ialah istilah yang terdapat

di dalam matan Hadith seperti: Solat, Haji, Zakat dll.

5) Kata Nama Tidak Diterjemahkan

- Kata Nama khas seperti nama-nama Allah para nabinya dan

tempat tidak perlu diterjemah dan diubah, tetapi hanya perlu

menukarkan huruf Arab kepada huruf Latin (rumi) mengikut

transliterasi yang diperakui dan memulakan setiap kata nama

dengan huruf besar.

6) Tidak Memakai Istilah Agama Lain.

- Terjemahan makna tidak memakai istilah yang khas di dalam

istilah agama-agama lain yang sedia ada dalam al-Qur’an dan

Hadith. Seperti kalimah para nabi tidak diterjemahkan dengan

makna Astople kerana ia bermaksud Hawariyyin dalam agama

Kristian.

7) Tidak Bercorak Taasub.

- Terjemahan tidak mengikut aliran atau fahaman yang sempit,

tetapi tidak mengapa jika makna sumber berkaitan dengan pendapat

muktamad mazhab yang menjadi anutan penterjemah, seperti makna

lafaz quru’ yang terdiri daripada makna suci atau haid.

8) Bahasa Mudah Difahami

- Terjemahan mestilah memperlihatkan ciri jalinan dan keteraturan fikiran

antara ayat- ayat. Oleh itu, terjemahan penanda wacana yang tepat

mesti dititik beratkan. Bahasa yang mudah difahami juga amat

diperlukan dalam penterjemahan hadis.

9) Terjemahan Ditulis Bersama Matan Hadith.

- Ini bagi mengelak kekeliruan bahawa terjemahan itu mempunyai taraf

yang sama dengan matan hadith yang sebenar.

10) Dihasilkan Secara Berkumpulan.

- Terjemahan secara berkumpulan secara dasarnya lebih baik kerana

dapat melihat dari kepelbagaian sudut terutamanya ketepatan

pemilihan perkataan, struktur ayat dan sebagainya.

KEPAKARAN YANG DIPERLUKAN UNTUK MENTERJEMAH HADITH

Pakar Bahasa Arab

Penuntut Ilmu Hadith

Pakar Bahasa Melayu

Pakar dalam Pelbagai

Disiplin Ilmu

1) Pakar dalam Bahasa Arab Penterjemah mestilah menguasai ilmu al- Arabiyyah,

iaitu ilmu bahasa Arab atau kaedah-kaedah sastera

Arab yang diperlukan dalam memahami makna Hadith. Mengetahui kosa kata dalam bahasa Arab dengan

jelas dan baik serta mengetahui kedudukan ayat

dalam rangkaian kalimat. Mengusai lmu-ilmu alat Arab yang terpenting iaitu :-

a) Ilmu Nahu

b) Ilmu Saraf

c) Ilmu Balaghah yang terdiri daripada ilmu Ma’ani,

Badi’ dan Bayan.

2) Penuntut Ilmu Hadith

Penterjemahan makna Hadith merupakan proses gabungan mensyarah

dan menterjemah secara serentak. Penterjemah perlu terdiri daripada penuntut ilmu hadith yang menurut

metode ilmiah pembelajaran ilmu hadith. Pendekatan yang dilakukan ialah dengan belajar secara berperingkat-

peringkat ilmu-ilmu asas hadith dengan mantap dan melalui metode yang

kukuh. Penterjemah hendaklah memiliki ilmu dalam memahami matan hadis

seperti :-

a) Gharib Hadith

b) Mukhtalif Hadith

c) Musykil Hadith

d) Nasikh dan Mansukh Hadith

e) Asbab wurud Hadith

f ) Fiqh Hadith

3) Pakar dalam Bahasa Melayu

Penguasaan bahasa sasaran merupakan antara

syarat terpenting dalam menghasilkan terjemahan yang

bermutu. Penterjemah perlu mengetahui bahasa sasaran secara

mendalam bagi memastikan bahasa yang dipakai tidak

menyalahi tatabahasanya kerana dalam konteks

penterjemahan, teori komunikatif perlu diambil kira agar

pengguna dapat memahaminya dengan mudah. Oleh itu, kepakaran dalam bahasa Melayu amat penting

dalam proses menterjemahkan Hadith.

4) PAKAR DALAM PELBAGAI DISIPLIN ILMU

Setiap bidang ilmu mempunyai istilah tertentu yang khusus

bagi ilmu tersebut. Penglibatan pakar-pakar dalam bidang tertentu seperti

bidang sains, sejarah, geografi, sosiologi dan lain- lain

mampu mengelakkan istilah tertentu dari bercampur-aduk. Melalui perbincangan bersama pakar-pakar ini, kerja-kerja

dapat disusun dan diselaraskan bagi melancarkan gerak

kerja terjemahan. Terjemahan seumpama ini lebih dipercayai kerana tidak

mengandungi matlamat peribadi yang merupakan gambaran

pendapat dan kehendak seseorang penterjemah sahaja.

KESIMPULAN

Terjemahan Hadith ke dalam bahasa selain

Arab adalah dibenarkan dalam Islam. Individu yang terlibat dalam proses

penterjemahan Hadith ini haruslah mengikut

syarat-syarat yang telah ditentukan oleh para

ulama’ silam. Di samping itu, kemahiran yang tinggi dalam

ilmu-ilmu berkaitan turut diperlukan dalam

proses penterjemahan hadith.

RUJUKAN

Diambil dan diolah daripada Konsep dan Syarat

Terjemahan Hadith oleh Khairul Amin Mohd Zain &

Mohd Norzi bin Nasir.