manualpenilaian karakter landskap malaysia

Manual Penilaian Karakter Landskap

Malaysiainsert cover page here

Jabatan Landskap Negara Kementerian Perumahan dan

Kerajaan Tempatan Malaysia

insert cover page here

Diterbitkan di Malaysia olehJABATAN LANDSKAP NEGARAKementerian Perumahan Dan Kerajaan TempatanTingkat 7, 11 & 15, Plaza Permata – IGBJalan Kampar Off Jalan Tun Razak50400 KUALA LUMPURwww. kpkt.gov.my/jlnTel 03 4047 0000 Faks 03 4045 2415

Hak Cipta Penulisan JABATAN LANDSKAP NEGARAKementerian Perumahan Dan Kerajaan Tempatan

Hak Cipta GambarJABATAN LANDSKAP NEGARAKementerian Perumahan Dan Kerajaan Tempatan

Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada penerbitan ini boleh diterbitkan semula, disimpan untuk pengeluaran atau ditukarkan ke dalam sebarang bentuk atau dengan sebarang alat juga pun, sama ada dengan cara elektronik, gambar atau rakaman dan sebagainya tanpa kebenaran bertulis daripada Penerbit.

UrusetiaBahagian Penyelidikan & Pemuliharaan Cawangan Dasar & Pengurusan Landskap Jabtan Landskap Negara

PerundingResearch Management Institute (RMI)Universiti Teknologi MARA

Cetakan Pertama 2012

ISBN: 978-967-5375-12-5

MANUAL PENILAIAN KARAKTER LANDSKAP DI MALAYSIA i

KANDUNGAN Muka Surat

Kata Aluan Ketua Pengarah Jabatan Landskap Negara viii

1. Pengenalan Kajian Penilaian Karakter Landskap

1.0 Pengenalan 11.1 Definis 3

1.1.1 Landskap 31.1.2 Karakter Landskap 31.1.3 Jenis Karakter Landskap (Landscape Character Type) 31.1.4 Kawasan Karakter Landskap (Landscape Character Area) 41.1.5 Penilaian Karakter Landskap 4

1.2 Objektif Penilaian Karakter Landskap 51.3 Peranan/Kepentingan Perlaksanaan Penilaian Karakter Landskap 51.4 Perundangan dan Instrumen Kawalan yang ada Kaitan dengan Perlaksanaan Penilaian Karakter Landskap 61.5 Rumusan 10

2. Metodologi Penilaian Karakter Landskap

2.0 Pengenalan 112.1 Peringkat 1: Pengenalan dan Penamaan Karakter. 11

2.1.1 Kajian Asas (Desktop) 112.1.2 Kajian Lapangan (Pembuktian Lapangan) 122.1.3 Bengkel bersama Pihak Berkepentingan 12

2.2 Peringkat 2 : Proses Membuat Keputusan 122.2.1 Proses Penilaian Karakter Landskap. 14

2.3 Kepentingan Skala Mengikut Hirarki Wilayah 142.3.1 Skala Wilayah 142.3.2 Skala Tempatan 14

2.4 Pembentukan Pasukan Kajian: Siapa Yang Terlibat Untuk Melaksanakan Penilaian Kerektor Landskap 162.5 Siapa yang Perlu Menggunakan Hasil Penilaian Karakter Landskap 162.6 Rumusan 16

3. Kajian Asas (Desktop)

3.0 Pengenalan 193.1 Komponen Kajian Asas (Desktop) 19

Kandungan

MANUAL PENILAIAN KARAKTER LANDSKAP DI MALAYSIAii

3.1.1 Komponen Rupa bentuk Bumi 19 3.1.2 Komponen Litupan Tanah 20 3.1.3 Komponen Sempadan 20 3.1.4 Komponen Warisan 203.2 Langkah/Prosedur Kajian Asas (Desktop) 20 3.2.1 Pengumpulan Data 21 3.2.2 Pemprosesan Data Menggunakan Teknologi Remote Sensing dan GIS 22 3.2.3 Penyediaan dan Manipulasi Data 23 3.2.4 Penyediaan Data Komponen Bentuk Muka Bumi 24

3.2.4.1 Atribut Definitif Bentuk Muka Bum 24 3.2.4.2 Kaedah Penghasilan Data Rupa Bentuk Bumi (Fisiografi Langkah Keseluruhan 25 3.2.4.3 Langkah-langkah Memproses Peta Bentuk Muka Bumi 28

Langkah 1- Mendapatkan Data Kontur (Ketinggian) 28 Langkah 2- Menjana Data Model Ketinggian Digital 30 Langkah 3- Memproses Data kecerunan 32 Langkah 4- Penghasilan Peta Geomorfologi 34

3.2.5 Penyediaan Data Komponen Badan Air 36 3.2.5.1 Atribut Definitif Komponen Badan Ai 36 3.2.5.2 Kaedah Penghasilan Data Badan Air Langkah Keseluruhan 37 3.2.5.3 Langkah-langkah Memproses Peta Badan Air 39

Langkah 1 –Mendapatkan data jaringan sungai 39 Langkah 2- Mendapatkan Data Lembangan Sungai 41 Langkah 3- Mendapatkan Data Lokasi Badan Air 43 Langkah 4- Penghasilan Peta Komposit Badan Air 45

3.2.6 Penyediaan Data Komponen Litupan Tanah 46 3.2.6.1 Atribut Definitif Litupan Tana 46 3.2.6.2 Proses Pengeluaran Peta Litupan Tanah Tumbuhan 47 3.2.6.3 Struktur Pengkalan Data 48 3.2.6.4 Kaedah Penghasilan Data Litupan Tanah (Tumbuhan) 50 Langkah 1- Mendapatkan Data Litupan Tanah Tumbuhan

(Semulajadi) 50 Langkah 2- Mendapatkan Data Litupan Tanah Tumbuhan

(Pertanian) 52 Langkah 3- Peta Keseluruhan Litupan Tanah Tumbuhan 60

3.2.6.5 Proses Pengeluaran Peta Litupan Tanah (Alam Bina) 62 3.2.6.6 Atribut Definitif Litupan Tanah (Alam Bina 62 3.2.6.7 Kaedah Penghasilan Data Litupan Tanah (Alam Bina) 63

MANUAL PENILAIAN KARAKTER LANDSKAP DI MALAYSIA iii

3.2.6.8 Langkah-langkah Memproses Peta Litupan Tanah (Alam Bina) 65

Langkah 1 –Mendapatkan data Litupan Tanah (Alam Bina) 65 Langkah 2- Gabungan Data Litupan Tanah Keseluruhan

(Tumbuhan dan Alam bina) 67

3.2.7 Penyediaan Data Pentadbiran (Sempadan) 69 3.2.7.1 Atribut Definitif Pentadbiran (Sempadan 69 3.2.7.2 Kaedah Penghasilan Data Pentadbiran (Sempadan) 70 3.2.7.3 Langkah-langkah Memproses Peta Sempadan Negeri 72

Langkah 1- Mendapatkan Data Sempadan Negeri 72 Langkah 2- Mendapatkan Data Sempadan Daerah 74 Langkah 3- Mendapatkan Data Sempadan Mukim 76 Langkah 4- Penghasilan Peta Pentadbiran Sempadan 78

3.3 Analisis Data 79 3.3.1 Proses Lapis telus Keseluruhan Data Litupan Tanah (Tumbuhan dan Alam Bina) dan Data Geomorfologi 79 3.3.2 Peta Jenis Karakter Landskap 87 3.4 Rumusan 87

4. Kajian Lapangan

4.0 Pengenalan 914.1 Penentuan Atribut dan Kualiti Karakter Landskap untuk Kajian Lapangan. 91

4.1.1Atribut dan kualiti teras 924.1.2Atribut dan kualiti pilihan 92

4.2 Senarai Semak Kajian Lapangan 924.3 Kaedah Kajian Lapangan 93

4.3.1 Penggunaan Dua Jenis Borang 934.3.2 Penggunaan Maklumat Tinjauan dan Gambar Foto 93 4.3.3 Penilai Yang Sama Bagi Memastikan Keseragaman Data 94

4.4 Penilaian Fenomena Karakter Landskap (Borang 1) 944.4.1 Penilaian Fenomena Karakter Landskap (Borang 1) 954.4.2 Pengisian Borang Fenomena Karakter Landskap 96

Langkah 1- Pengisian Penarafan Bentuk Muka Bumi 984.4.2.1 Asas Anggaran Penarafan Bentuk Muka Bumi 98

Langkah 2 – Pengisian Penarafan Badan air 994.4.2.2 Asas Anggaran Penarafan Badan Air 99

Langkah 3 – Pengisian Penarafan Litupan Tanah 1004.4.2.3 Asas Anggaran Penarafan Litupan Tanah 100

4.4.3 Hasil Keseluruhan Penilaian Fenomena Landskap (Borang 1) 103

MANUAL PENILAIAN KARAKTER LANDSKAP DI MALAYSIAiv

4.5 Penilaian Kekuatan Karakter Landskap (Borang 2) 105 4.5.1 Carta Aliran Kekuatan Karakter Landskap 1064.5.2 Pengisian Borang Kekuatan Karakter Landskap 107

Langkah 1 – Pengisian Penarafan Sensitiviti Visual 1094.5.2.1 Asas Anggaran Penarafan Sensitiviti Visual – Zon Jarak 109

Langkah 2 – Pengisian Penarafan Kesatuan Visual 1104.5.2.2 Asas Anggaran Penarafan Kesatuan Visual 110

Langkah 3 – Pengisian Penarafan Kualiti Visual 1114.5.2.3 Asas Anggaran Penarafan Kualiti Visual 111

4.5.3 Hasil Keseluruhan Penilaian Kekuatan Karakter Landskap (Borang 2) 1124.6 Rumusan 113 5 Input Daripada Pihak Berkepentingan

5.0 Pengenalan 1155.1 Pendekatan/Metodologi Bagi Mendapatkan Input 1155.2 Cadangan Ahli Bengkel 1165.3 Objektif Bengkel 117 5.4 Carta Alir Perbincangan Bersama Pihak Berkepentingan 118 5.5 Pemudah Cara Bengkel 1195.6 Keperluan/Maklumat Yang Perlu Disediakan Dalam Sesi Perbincangan 1195.7 Soalan Yang Di Bincangkan 1195.8 Rumusan 122

6. Proses Membuat Keputusan 6.0 Pendahuluan 1236.1 Analisa Fenomena Landskap 1256.2 Analisa Kekuatan Karakter Landskap 1276.3 Sintesis 1296.4 Cadangan Strategi Pembangunan Berasaskan Karakter Landskap 1326.5 Kesimpulan 134

LAMPIRAN 1 135LAMPIRAN 2 139LAMPIRAN 3 143LAMPIRAN 4 159LAMPIRAN 5 167

GLOSARI 195

RUJUKAN 199

MANUAL PENILAIAN KARAKTER LANDSKAP DI MALAYSIA v

SENARAI FOTO

Foto 1.0 Kawasan semulajadi dan kawasan pembangunan yang menyumbang kepada karakter landskap di Malaysia 1Foto 1.1 Kawasan yang mempunyai nilai-nilai khas memberikan signifikan kepada karakter landskap setempat. 2Foto 1.2 Contoh Jenis Karakter Landskap (Hutan di Tanam Pamah) di Selangor. 4Foto 1.3 Contoh jenis karakter landskap penempatan di tanah rendah beralun 4Foto 1.4 Contoh Kawasan Karakter Landskap di Selangor iaitu Tanaman

Komoditi di Kawasan Lembah (Hulu Selangor). Gambar sebelah kiri merupakan imej satelit kawasan berkenaan dan sebelah kanan ialah litupan tanahnya. 5

SENARAI PETA

Peta 3.0 Contoh Peta Ketinggian Tanah 29Peta 3.1 Contoh Peta Model Ketinggian Digital (DEM) 31Peta 3.2 Contoh Peta Kecerunan Tanah 33Peta 3.3 Contoh Peta Komposit Geomorfologi 34Peta 3.4 Contoh Peta Jaringan Sungai 40Peta 3.5 Contoh Peta Lembangan Sungai 42Peta 3.6 Contoh Peta Badan Air 44Peta 3.7 Contoh Peta Komposit Badan Air 45Peta 3.8 Contoh Peta Litupan Tanah Tumbuhan (Semulajadi) 51Peta 3.9 Contoh Peta Litupan Tanah Tumbuhan (Pertanian) Terperinci. 53Peta 3.10 Peta Tumbuhan Pertanian (Pertanian Komoditi) 55Peta 3.11 Peta Tumbuhan Pertanian (Pertanian Bercampur) 57Peta 3.12 Peta Tumbuhan Pertanian (Padi Herba) 59Peta 3.13 Contoh Peta Komposit Litupan Tanah Tumbuhan 61Peta 3.14 Contoh Peta Litupan Tanah Alam Bina 66Peta 3.15 Contoh proses lapis telus untuk menghasilkan Peta Litupan Litupan

Tanah Keseluruhan 68Peta 3.16 Contoh Peta Pentadbiran (Sempadan) Negeri 73Peta 3.17 Contoh Peta Pentadbiran (Sempadan) Daerah 75Peta 3.18 Contoh Peta Pentadbiran (Sempadan Mukim) 77Peta 3.19 Contoh Peta Komposit Pentadbiran (Sempadan) 78Peta 3.20 Proses gabungan peta Litupan Tanah (Hutan) dengan peta Geomorfologi dalam menghasilkan Peta GeoHutan 80Peta 3.21 Proses gabungan peta Litupan Tanah (Tanaman Komoditi) dengan peta Geomorfologi dalam menghasilka Peta GeoKomoditi 81Peta 3.22 Proses gabungan peta Litupan Tanah (Penempatan) dengan

peta Geomorfologi dalam menghasilkan Peta GeoBandar 82Peta 3.23 Proses gabungan peta Litupan Tanah (Pertanian Campur) dengan peta Geomorfologi dalam menghasilkan Peta GeoPertanian Campur 83

MANUAL PENILAIAN KARAKTER LANDSKAP DI MALAYSIAvi

Peta 3.24 Proses gabungan peta Litupan Tanah (Padi Herba) dengan peta Geomorfologi dalam menghasilkan Peta GeoPadi Herba 84Peta 3.25 Proses gabungan peta Litupan Tanah (Badan Air) dengan peta Geomorfologi dalam menghasilkan Peta GeoBadan Air 85Peta 3.26 Proses gabungan semua peta individu Litupan Tanah dalam menghasilkan Peta Jenis Karakter Landskap Terperinci di Selangor 86Peta 3.27 Peta Jenis Karakter Landskap Terperinci di kawasan kajian 88Peta 3.28 Peta Jenis-jenis Karakter Landskap dan Kawasan- kawasan Landskap mengikut kawasan tempatan di kawasan kajian. 89Peta 6.1 Peta analisis Fenomena Landskap 123Peta 6.2 Peta analisis Kekuatan Karakter Landskap 125Peta 6.3 Peta Nilai Karakter Landskap (Peringkat Wilayah) 128

SENARAI CARTA/RAJAHCarta 2.0 Struktur asas metodologi kajian Penilaian Karakter Landskap.

(Adaptasi daripada Swanwick, 2002) 13Rajah 2.0 Hirarki skala penilaian Karakter Landskap-Contoh hubungkait

antara skala yang berbeza. 15Carta 3.0 Carta proses penghasilan maklumat menggunakan teknologi

Remote Sensing dan GIS 23Carta 3.1 Carta kategori asas bagi kajian asas (desktop) Penilaian Karakter Landskap 23Carta 3.2 Struktur sumber geomorfologi Penilaian Karakter Landskap 24Carta 3.3 Langkah-langkah analisis sumber fisiografi Penilaian Karakte

Landskap 26Carta 3.4 Struktur sumber badan air Penilaian Karakter Landskap 36Carta 3.5 Langkah-langkah analisis sumber badan air Penilaian Karakter Landskap 37Carta 3.6 Carta alir Litupan Tanah kajian Penilaian Karakter Landskap 46Carta 3.7 Struktur Litupan Tanah (Tumbuhan) 47Carta 3.8 Langkah-langkah analisis sumber litupan tanah tumbuhan Penilaian Karakter Landskap 49Carta 3.9 Struktur atribut Litupan Tanah Alam bina kajian Penilaian Karakter Landskap 62Carta 3.10 Langkah-langkah analisis struktur litupan tanah alam bina Penilaian Karakter Landskap 64Carta 3.11 Struktur Sempadan (Pentadbiran) Penilaian Karakter Landskap 69Carta 3.12 Struktur Atribut Pentadbiran (Sempadan) 71Carta 3.13 Carta alir proses analisa Kajian Penilaian Karakter Landskap 79Carta 4.0 Carta aliran Kajian Lapangan untuk Diskriptif (Huraian) fenomena

Karakter Landskap (Borang 1). 95Carta 4.1 Carta aliran Kajian Lapangan untuk Kajian Kekuatan Karakter Landskap. 106Carta 5.0 Carta aliran Bengkel Pihak Berkepentingan Penilaian Karakter

Landskap 118

MANUAL PENILAIAN KARAKTER LANDSKAP DI MALAYSIA vii

Carta 6.1 Rajah model proses akhir Penilaian Karakter Landskap untuk membuat keputusan 124

SENARAI JADUAL

Jadual 1.0 Kaitan landskap dan perlaksanaan rang undang-undang, program, dasar dan garispanduan berkenaan sumber semulajadi dan budaya di Malaysia. 9Jadual 3.0 Pengkalan Data (Kecerunan, Model Ketinggian Digital (DEM), Kecerunan) 26Jadual 3.1 Jenis rupabentuk tanah selepas proses lapis telus dan intepretasi 35Jadual 3.2 Struktur Pengkalan Data Badan Air 38Jadual 3.3 Atribut definitif litupan tana 48Jadual 3.4 Atribut Litupan Tanah Alam Bina 63Jadual 3.5 Atribut Sempadan 70Jadual 4.0 Jadual Penarafan Bentuk Muka Bumi . 98Jadual 4.1 Jadual Penarafan Badan Air 99Jadual 4.2 JadualLitupan tanah tumbuhan 100Jadual 4.3 Jadual Litupan tanah alam bina 101Jadual 4.5 Jadual Penarafan Litupan Tanah. Kriteria ini digunakan dalam Kajian Asas (Desktop) dan/atau Kajian Lapangan. 102Jadual 4.5a Sambungan Jadual penarafan keseluruhan Fenomena Karakter Landskap 104Jadual 4.6 Jadual Kriteria Penarafan Dari Segi Zon Jarak Karakter Landskap 109Jadual 4.7 Jadual Penarafan Sensitiviti visual 109Jadual 4.8 Jadual Definisi Kesatuan Visua 110Jadual 4.9 Jadual Penarafan Kesatuan Visual Kawasan Kajian. 110Jadual 4.10 Jadual Definisi dan Penarafan dan Skor Kualiti Visua 111Jadual 4.11 Jadual Penarafan Keseluruhan Kekuatan Karakter Landskap 112Jadual 4.12 Jadual Kriteria Pemarkahan Kekuatan Karakter. 113Jadual 5.0 Contoh Jenis Karakter Landskap dan Kawasan Karakter Landskap di Selangor untuk Kegunaan Dalam Bengkel Pihak Berkepentingan Penilaian Karakter Landskap 120Jadual 6.0 Hubungkait Komponen Fizikal Landskap dengan Atribut Struktur Komposisi Penilaian Fenomena Karakter Landskap dan Komposisi Penilaian Kekuatan Karakter Landskap 125Jadual 6.1 Jadual Pengiraan Skor dalam Proses Penarafan dari Kajian Lapangan untuk Penilaian Fenomena Karakter Landskap 126Jadual 6.2 Jadual Tafsiran /Justifikasi Kekuatan 127Jadual 6.3 Jadual Pengiraan Skor dalam Proses Penarafan dari Kajian

Lapangan Kekuatan Karakter Landskap. 128Jadual 6.4 Jadual Penarafan Nilai Karakter Landskap 129Jadual 6.5 Jadual Indeks Nilai Karakter Landskap 130Jadual 6.6 Matriks menunjukkan hasil sintesis peta Fenomena Keadaan Landskap dan Kekuatan Karakter Landskap dalam membentuk strategi pengurusan landskap 132

MANUAL PENILAIAN KARAKTER LANDSKAP DI MALAYSIAviii

Kata Aluan Ketua Pengarah Jabatan Landskap Negara

Assalamualaikum dan Salam hormat

Dalam usaha menjadikan Malaysia sebagai sebuah negara maju, kerajaan telah menetapkan supaya tindakan yang dilakukan sentiasa memberikan pertimbangan yang saksama terhadap pengekalan sumber semulajadi landskap sebagai aset dan khazanah yang tidak ternilai kepada negara. Dalam hubungan ini kerajaan telah meluluskan Dasar Landskap Negara sebagai satu panduan operasi untuk semua pihak dengan matlamat menjadikan Malaysia Negara Taman Terindah.

Antara pelan tindakan yang perlu dilaksanakan dibawah dasar tersebut adalah untuk memastikan pemeliharaan sumber dan karakter landskap semulajadi berciri tropika dan beridentitikan Malaysia dalam semua proses pembangunan. Dasar tersebut juga menyatakan dengan jelas keperluan untuk kita mengekal, memperbaiki, dan memperkaya karakter landskap semulajadi di kawasan pembangunan dengan mengintegrasikan karakter landskap setempat (genius loci) dan memelihara kawasan landskap yang mempunyai nilai visual yang tinggi sebagai satu keperluan dalam pembangunan.

Untuk memudah cara perlaksanaan pelan-pelan tindakan berkenaan, Jabatan Landskap Negara, Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan telah melaksanakan kajian bagi membangunkan kaedah melaksanakan penilaian karakter landskap khusus untuk Malaysia dengan menjadikan negeri Selangor sebagai kawasan kajian. Kaedah penilaian karakter landskap berkenaan dibukukan dalam Manual Penilaian Karakter Landskap ini.

Adalah menjadi harapan jabatan supaya manual ini akan menjadi asas kaedah penilaian karakter landskap bagi membolehkan kita melaksanakan penilaian karakter landskap seterusnya dengan matlamat untuk menghasilkan Peta Karakter Landskap bagi semua negeri di Malaysia. Jabatan juga mengalu-alukan cadangan dari semua pihak untuk kita memperbaiki lagi kaedah ini bagi memudah cara kaedah penilaian dan kefahaman umum terhadap kepentingan pengekalan karakter landskap dalam kelangsungan pembangunan dan daya saing negara.

Terima Kasih.

ESA HJ AHMADKetua PengarahJabatan Landskap Negara

11MANUAL PENILAIAN KARAKTER LANDSKAP DI MALAYSIA

PENGENALAN KAJIAN PENILAIAN KARAKTER LANDSKAP1

1.0 Pengenalan

Landskap merupakan kombinasi dari entiti fizikal dan minda yang mempunyai pengaruh yang mendalam dalam kehidupan seharian. Ia menjadi petunjuk kepada jalinan antara budaya manusia dengan alam semulajadi dan persekitaran. Landskap juga adalah latar belakang dan penanda kepada imej dan identiti setempat. Secara simboliknya, landskap berperanan untuk menyingkap identiti kita yang sebenarnya.

Nilai dan karakter landskap tidak terbatas kepada sudut pemandangan semata-mata tetapi turut merangkumi pemikiran dan emosi. Sebagai contoh, apabila kita berada disesuatu tempat, berbagai emosi dan perasaan timbul. Dalam budaya manusia sejagat, rasa kesepunyaan

dan kecintaan kepada tanah air atau tempat tumpah darah adalah kesan yang mendalam yang dilahirkan oleh landskap terhadap naluri manusia. Justeru, landskap adalah satu aset penting dan asas jati diri sesebuah negara.

Foto 1.0 Kawasan semulajadi dan kawasan pembangunan yang menyumbang kepada karakter landskap di Malaysia

1.0 Pengenalan1.1 Definisi1.2 Objektif Penilaian Karakter Landskap1.3 Peranan / Kepentingan Perlaksanaan Penilaian Karakter Landskap1.4 Perundangan dan

Instrumen Kawalan yang ada Kaitan dengan Perlaksanaan Penilaian Karakter Landskap

1.5 Rumusan

22 MANUAL PENILAIAN KARAKTER LANDSKAP DI MALAYSIA

Pendekatan komprehensif kajian penilaian karakter landskap merupakan satu prasyarat yang diamalkan di negara maju dalam sesuatu perancangan pembangunan. Penilaian karakter landskap dimulakan dalam akhir tahun 1990an telah diterbitkan pada tahun 2002 oleh Countryside Agency, England. Usaha penilaian karakter landskap ini terus berkembang di negara-negara Eropah lainnya pada awal abad ke 21.

Pada tahun 2004 dengan terbentuknya satu perjanjian antarabangsa yang dipanggil European Landscape Convention (ELC) yang dianggotai oleh kebanyakan negara Eropah, kepentingan landskap diiktiraf sebagai satu perkara utama buat pertama kalinya di dunia sebagai sebahagian dari sumberjaya penting dan kritikal untuk diberi perlindungan. Penilaian karakter landskap tidak harus dibataskan kepada kawasan khusus sahaja tetapi harus merangkumi keseluruhan kawasan pada skala nasional, wilayah dan tempatan.

Proses penentuan karakter landskap ini sebenarnya dilakukan untuk membantu perancang dan pembuat keputusan dalam proses penyediaan pelan pembangunan yang melibatkan impak kepada landskap di negara masing-masing. Ia menjadi asas penting kepada pembentukan dasar-dasar dan pelan pembangunan yang dilandaskan kepada penilaian mengikut ciri-ciri persekitaran landskap, sosio budaya dan alam semula jadi.

Penekanan diberikan kepada pengkelasan dan penilaian yang mengambil kira komponen rupabentuk permukaan bumi, litupan tanah dan elemen-elemen yang ada di dalam landskap semasa, sama ada lazim, distintif atau unik yang wujud secara bersama di sesuatu kawasan. Maklumat ini dipetakan dan kemudian diberi nilai untuk kegunaan perancangan, rekabentuk dan pengurusan landskap. Maklumat ini penting terutamanya dalam pengurusan warisan budaya dan semulajadi dengan menitikberatkan keistimewaannya pada tahap nasional dan global.

Foto 1.1 Kawasan yang mempunyai nilai-nilai khas memberikan signifikan kepada karakter landskap setempat.

MANUAL PENILAIAN KARAKTER LANDSKAP DI MALAYSIA 3

Penilaian karakter landskap di seluruh negara dapat membantu dalam meningkatkan identiti landskap Malaysia dan pada yang sama menangani sebarang perubahan pembangunan pesat secara mampan tanpa menjejaskan nilai-nilai yang berharga sesuatu tempat atau kawasan.

1.1Definis

1.1.1 Landskap

Landskap adalah satu istilah penting yang mempunyai pelbagai makna dan tafsiran. Ada tiga aspek penting berkenaan landskap. Pertama, landskap adalah keseluruhan entiti ruangan dan paparan visual keadaan fizikal sesuatu kawasan. Kedua, landskap dikaitkan dengan ciri-ciri permukaan bumi dan litupan tanah semulajadi atau aktiviti gunatanah manusia dalam pola tertentu dan sentiasa berubah-ubah. Ketiga, landskap ialah gambaran yang terhasil dalam persepsi dan minda manusia.

1.1.2 Karakter Landskap

Karakter landskap merupakan gambaran landskap yang holistik bagi sesebuah kawasan yang boleh dikenali berdasarkan kewujudan beberapa elemen yang konsisten. Rupabentuk bumi, geologi, litupan dan guna tanah semasa, pola petempatan menyumbang kepada karakter landskap masing-masing sama ada distintif atau mengikut keadaan setempat.

1.1.3 Jenis Karakter Landskap (Landscape Character Type)

Jenis Karakter Landskap ditentukan berdasarkan jenis-jenis yang tertentu yang mempunyai pola dan ciri yang sama dari segi rupa bentuk bumi, tumbuhan, gunatanah dan penempatan di dalam kawasan di mana ia berlaku.

MANUAL PENILAIAN KARAKTER LANDSKAP DI MALAYSIA4

1.1.4 Kawasan Karakter Landskap (Landscape Character Area)

Kawasan karakter Landskap boleh wujud dan ditakrifkan kepada peringkat skala besar (wilayah) dan skala terperinci (daerah) tetapi mempunyai identiti khusus. Kawasan Karakter Landskap boleh berlaku dan ditakrifkan pada peringkat strategik (pada skala yang luas) dan juga pada tahap terperinci (pada skala yang lebih kecil dan spesifik).

1.1.5 Penilaian Karakter Landskap

Penilaian Karakter Landskap adalah satu proses penilaian yang dijalankan ke atas sesuatu kawasan geografi. Proses ini melibatkan aktiviti menghurai kepelbagaian elemen, mengintepretasi, menilai dan mengklasifikasikan jenis dan kawasan karakter landskap yang kemudiannya ditunjukkan melalui pemetaan. Penilaian ini juga membabitkan proses pentafsiran terhadap fenomena keadaan landskap dan kekuatan karakter landskap. Penilaian ini membantu dalam menetapkan objektif kualiti landskap yang ingin dicapai terutama diperingkat proses membuat keputusan dengan mengambil

Foto 1.2 Contoh Jenis Karakter Landskap (Hutan di Tanah Pamah) di Selangor.

Foto 1.3 Contoh jenis karakter landskap penempatan di tanah rendah beralun.


kira perubahan terhadap landskap, bagaimana landskap harus dirancang, direkabentuk dan diuruskan bagi kepentingan masa depan. Justeru, proses penilaian karakter landskap hendaklah dijalankan secara berterusan.

1.2 Objektif Penilaian Karakter Landskap

Penilaian karakter landskap dilakukan dengan mengenalpasti tahap distintif sesuatu karakter landskap. Ini boleh dicapai melalui proses menilai kombinasi unsur-unsur fizikal dan minda yang menyumbang kepada karakter landskap itu.

Objektif-objektif berikut dicadangkan bagi mencapai matlamat mengenalpasti tahap distintif karakter landskap

• Mengenalpasti ciri-ciri dan gambaran karakter landskap.• Menilai tahap distintif karakter landskap berkenaan• Menggunapakai hasil penarafan karakter distintif landskap untuk proses

cadangan pembangunan landskap yang mampan.

1.3 Peranan/Kepentingan Perlaksanaan Penilaian Karakter Landskap

Penilaian Karakter Landskap akan berfungsi sebagai instrumen yang paling berkesan untuk:

• Perancangan dan Pengurusan Landskap Hasil daripada proses Penilaian Karakter Landskap dapat memberi maklumat tentang keadaan landskap semasa dan bagaimana keadaan perubahan landskap akan datang boleh berubah sekiranya landskap ingin dibangunkan. Maklumat ini dapat digunakan dalam perancangan dan pengurusan landskap disamping memahami sebarang perubahan landskap dimasa hadapan.

• Pembangunan MampanPenilaian Karakter Landskap boleh menyumbang kepada pembangunan mampan dengan menunjukkan cara terbaik untuk menjalankan projek pembangunan tanpa memberi kesan negatif terhadap persekitaran. Dalam hal ini, karakter landskap distintif dipelihara sebagai aset yang menjadi nilai tambah kepada persekitaran.

Foto 1.4 Contoh Kawasan Karakter Landskap di Selangor iaitu Tanaman Komoditi di Kawasan Lembah (Hulu Selangor). Gambar sebe-lah kiri merupakan imej satelit kawasan berkenaan dan sebelah kanan ialah litupan tanahnya.


• Karakter Landskap dan Kepelbagaian Biologi

Pencirian karakter landskap akan menentukan kawasan-kawasan sumber biologi yang tinggi kepelbagaiannya sebagai kawasan yang perlu dipelihara dan dipulihara.

• Karakter Landskap dan Warisan Budaya Penilaian karakter landskap dapat mengenal pasti karakter landskap yang mempunyai nilai budaya yang tinggi serta menjadi asas jati diri dan keunggulan masyarakat setempat.

• Nilai Ekonomi TempatanDistintif tempatan yang dikenalpasti dan diberi perlindungan akan dapat menyumbang kepada ekonomi negara melalui aktiviti pelancongan dan sebagainya.

1.4 Perundangan dan Instrumen Kawalan yang ada Kaitan dengan Perlaksanaan Penilaian Karakter Landskap

Perlindungan dan pengurusan berkaitan dengan landskap secara khusus masih belum wujud dari segi perundangan, yang menjadi punca kuasa kepada pembangunan dan perlindungan landskap. Bagaimanapun, secara tidak langsung akta, dasar dan garispanduan yang sedia ada menunjukkan kaitan dengan landskap secara umum.


Jadual 1.0 Kaitan landskap dan perlaksanaan rang undang-undang, program, dasar dan garispanduan berkenaan sumber semula-

jadi dan budaya di Malaysia.

BIL PROGRAM/ AKTA, DASAR, GARISPANDUAN

STRATEGI HUBUNGKAIT DENGAN ASPEK DAN BIDANG LANDSKAP

1. Sumber Landskap Dasar Landskap Negara 2011 - Memantap dan

mempertingkatkan kualiti landskap bagi mencapai matlamat negara taman terindah

- Merancang dan membangunkan landskap kawasan perbandaran yang mempunyai karakter landskap yang tersendiri, harmoni dan mampan berasaskan sumber semula jadi dan sosiobudaya agar kekal dalam arus pembangunan dan pemodenan.

2. Sumber Tanah Kanun Tanah Negara 1965 - Perundangan menyeluruh

berkaitan dengan tanah, pengwartaan tanah, pemindaan tanah, pendaftaran tanah, transaksi tanah dan sebagainya di Semenanjung Malaysia

- Pembangunan landskap bandar, desa dan kawasan tertentu

Akta Perancang Bandar dan Desa 1976, Akta 172

- Meningkatkan piawaian dalam perancangan guna tanah

- Pengindahan kawasan

- Penyelenggaraan landskap

Akta Pemuliharaan Tanah 1960

Akta Jalan, Perparitan, Bangunan 1974

Model Hakisan Tanah

- Mengurangkan impak negatif dalam gunatanah seperti hakisan dan tanah runtuh

- Pemeliharaan kawasan landskap

- Pengurusan landskap

Pelan Perancangan Peringkat Negeri dibawah Jawatankuasa Perancangan Negeri untuk mengurus sumber alam dan produk buatan manusia

Merancang pembangunan fizikal dan sosio-ekonomi

ͳ Pengindahan kawasan

ͳ Penyelenggaraan landskap

Pelan Rancangan Fizikal Negara, (RFN) Pelan Struktur Negeri (RSN) dan Pelan Tempatan Daerah (RTD), Pelan Rancangan KawasanKhas (RKK) serta Pelan Induk Landskap

ͳ Khidmat Nasihat dan Urustadbir Pembangunan Tanah Peringkat Kerajaan Persekutuan dan Negeri dan Pihak berkuasa Tempatan

ͳ Merancang pembangunan peringkat negeri, daerah dan kawasan khas

ͳ Pembangunan landskap

ͳ Perancangan dan rekabentuk landskap di kawasan khas, sensitif dan penting.



jadi dan budaya di Malaysia. (sambungan)

3. Sumber Air Water Acts 1920, Semakan 1989

Mengawal pembangunan tanah tinggi, melindungi kawasan tadahan air

Pemeliharaan komponen penting landskap dan badan air

Akta Kualiti Alam Sekitar 1974

Garispanduan Penggunaan Air

Memantau dan menyelia perkara berkaitan dengan kualiti air

Penyelenggaraan landskap dikawasan tadahan air dan "waterfront"

4. Sumber Hutan

Akta Perhutanan Nasional 1984

Meningkatkan kapasiti dan keberkesanan perhutanan semula

Landskap semulajadi dan kawasan hutan

Inventori perhutanan peringkat nasional

Maklumat landskap hutan

Meningkatkan R&D dalam bidang perhutanan

Pengtahuan dan perkembangan ilmu tentang landskap hutan

Melindungi dan mengurus hutan untuk kepelbagaian biologi, habitat dan sumber air

Pengurusan habitat dan landskap semulajadi

Mengurus hutan komuniti dan hutan usaha hasil

Rekabentuk dan pengurusan hutan komuniti dan budaya

5. Kepelbagaian Biologi/Sumber Hidupan Liar

Dasar Kepelbagaian Biologi Kebangsaan (April 1998)

Penguatkuasaan undang-undang bagi perlindungan kawasan kepelbagaian biologi

Pengurusan habitat dan landskap semulajadi

Akta Perlindungan Hidupan Liar 1972,1976

Perlindungan kepada habitat dan hidupan liar, pendidikan alam semulajadi, penyelidikan, rekreasi dan eko-pelancongan, khidmat proses ekologi dan keutuhan habitat

Landskap kawasan rekreasi luar Pembangunan rekabentuk landskap di kawasan semulajadi

Enakmen Taman Negara (Terengganu) 1987

Pembentukan kawasan perlindungan hidupan liar dan pengurusan vigitasi negeri

ͳͳ Landskap kawasan rekreasi luar Pembangunan rekabentuk landskap di kawasan semulajadi

ͳ Taman Negara Endau Rompin (Johor) 1993

ͳ Pembentukan kawasan perlindungan negeri dan tempat pemuliharaan spesies-spesies terancam, sebagai pusat rekreasi luar dan penyelidikan

ͳ Landskap kawasan rekreasi luar ͳ Pembangunan rekabentuk

landskap di kawasan semulajadi



jadi dan budaya di Malaysia. (sambungan)

ͳ Akta Biokeselamatan 2007

ͳ Melengkapi hasrat Kerajaan untuk memulihara biodiversiti negara dan menjadikan bioteknologi sebagai sumber kekayaan baru

ͳ Pembangunan rekabentuk landskap di kawasan semulajadi untuk ekopelancongan secara berharmoni dengan kawasantinggi bidiversiti

6. Sumber Warisan

ͳ Akta Warisan Kebangsaan 2005

ͳ Pemuliharaan dan pemeliharaan warisan kebangsaan, warisan semulajadi, warisan ketara dan tidak ketara

ͳ Perancangan dan rekabentuk landskap budaya di kawasan warisan

ͳ Pembentukan Geo-parks Kilim Langkawi

ͳ Pemuliharaan dan pemeliharaan warisan geologi

ͳ Perancangan dan rekabentuk landskap budaya di kawasan warisan geologi

7. Sumber Geologi

ͳ Dasar Mineral Negara 1 (1992)

ͳ Dasar Mineral Negara 2 (2008)

ͳ Enakmen Mineral Negeri Selangor 2000

ͳ Akta Pembangunan Mineral 1994

ͳ Peraturan Kuari Selangor 2003

ͳ Mempertingkatkan sumbangan sektor mineral kepada pembangunan sosioekonomi negara melalui pembangunan sumber asli yang efisyen.

ͳ Mengembangkan dan mempelbagaikan sektor mineral menerusi penekanan kepada penjagaan warisan sejarah geologi, alam sekitar dan pembangunan eko pelancongan secara mampan melalui rekabentuk berasaskan warisan alam pemandangan indah dan sensitiviti visual.

1.5 Rumusan

Kewujudan pelbagai sumber jelas menyumbang kepada kualiti landskap. Justeru, karakter landskap yang unik dan distintif perlu diberi perhatian penting. Melalui proses penilaian karakter landksap yang tepat dan sistematik, pengurusan terhadap perubahan landskap dapat dilaksanakan sesuai dengan proses semulajadi dan budaya demi kepentingan generasi kini dan akan datang.


METODOLOGI PENILAIAN KARAKTER LANDSKAP 2

2.0 Pengenalan

Secara umumnya ada dua (2) peringkat penting dalam proses penilaian karakter landskap. Iaitu:

• Pertama ialah proses mengenal dan menamakan karakter dan;

• kedua, proses membuat pertimbangan keputusan (making judgement).

Pada setiap peringkat dalam kajian penilaian karakter landskap ini memerlukan kaedah dan analisa tersendiri seperti yang diterangkan di bawah.

2.1 Peringkat 1: Pengenalan dan Penamaan Karakter.

Pada peringkat ini proses pengenalan dan penamaan karakter dijalankan kapada semua komponen landskap yang wujud di sesuatu tempat. Kajian peringkat ini merangkumi:-

2.1.1 Kajian Asas (Desktop)

Kajian ini mentafsir dan membuat pengkelasan rupabentuk bumi (fisiografi)Ia juga mentafsir dan membuat pengkelasan jenis litupan tanah (land cover) yang terdapat di kawasan kajian yang membentuk Peta Litupan Tanah. Kedua-dua Peta Fisiografi dan Peta Litupan tanah ini diproses dengan menggunakan kaedah lapis telus dan membentuk Peta Jenis Karakter Landskap Fizikal.

2.0 Pengenalan2.1 Peringkat 1: Pengenalan dan Penamaan Karakter.2.2 Peringkat 2 : Proses Membuat Keputusan 2.3 Kepentingan Skala Mengikut Hirarki Wilayah2.4 Pembentukan Pasukan Kajian: Siapa Yang Terlibat Untuk Melaksanakan Penilaian Kerektor Landskap2.5 Siapa yang Perlu Menggunakan Hasil Penilaian Karakter Landskap2.6 Rumusan


2.1.2 Kajian Lapangan (Pembuktian Lapangan)

Maklumat dan peta yang terhasil dari kajian asas (desktop) disahkan di peringkat kajian lapangan melalui proses pembuktian lapangan dengan menggunakan borang kajian lapangan yang mempunyai kriteria-kriteria tertentu. Setelah proses ini dilaksanakan, maklumat hasil dari kajian lapangan digunakan untuk mengemaskini Jenis Karakter Landskap dan Kawasan Karakter Landskap.

2.1.3 Input-Input Daripada Pihak Berkepentingan

Maklumat dan peta yang diproses dengan menggunakan kedua-dua kaedah diatas akan dibincangkan bersama pihak-pihak berkepentingan. Perbincangan bersama ini merupakan input pengguna setempat yang terdiri dari mereka yang terlibat secara langsung dengan kawasan landskap yang dikaji. Maklum balas daripada pihak berkepentingan ini adalah penting bagi menampung mana-mana maklumat yang tidak disentuh pada kajian desktop dan kajian lapangan. Input-input ini boleh dijalankan sama ada dalam bentuk bengkel, seminar, mesyuarat, perbincangan dan sebagainya.

Pada peringkat ini, belum ada nilai tertentu yang dirumuskan kepada Jenis Karakter Landskap yang disemak dan disahkan oleh semua pihak yang terlibat. Peta Jenis Karakter Landskap yang terhasil selepas perbincangan ini akan dibawa ke peringkat kedua.

2.2 Peringkat 2 : Proses Membuat Keputusan

Pada peringkat ini, semua maklumat dari Peringkat 1 digabungkan untuk mendapatkan peta fenomena karakter landskap dan peta kekuatan karakter landskap. Kedua-dua peta ini digabungkan pula untuk menghasilkan peta nilai karakter landskap yang menggambarkan keputusan penilaian karakter landskap.

2.2.1 Proses Penilaian Karakter Landskap.

Peta Nilai Karakter Landskap bagi kawasan kajian dapat diselaraskan, disahkan serta diberi nilai sesuai dengan kegunaan perancangan, rekabentuk dan pengurusan landskap. Contoh kegunaan peta dan maklumat karakter landskap ialah dalam aspek pemuliharaan, pemulihan dan penambahbaikan landskap.


Carta 2.0: Struktur asas metodologi kajian Penilaian Karakter Landskap. (Adaptasi daripada Swanwick, 2002)

Litupan Tanah Tumbuhan

Karakter

Karakter

Karakter

Karakter


2.3 Kepentingan Skala Mengikut Hirarki Wilayah

Dua skala utama Penilaian Karakter Landskap adalah:

2.3.1 Skala Wilayah

Kajian pada peringkat wilayah menggunakan skala kecil (biasanya pada 1:100,000 hingga 1:250,000) dan boleh melitupi satu wilayah yang luas. Ini menjadikan pola rupa bentuk bumi yang menjadi asas kepada lapisan litupan tanah dengan pengaruh alam semulajadi dan budaya dapat dikaji.

2.3.2 Skala Tempatan

Pada skala tempatan, asas rujukannya adalah skala wilayah. Skala tempatan adalah lebih spesifik dan setempat serta dalam kawasan yang lebih kecil (pada skala 1:10,000 -1:25,000) seperti satu daerah atau beberapa mukim, ladang, taman negara atau di lokasi pembangunan yang dicadangkan. Rajah 2.0 menunjukkan hubungkait hirarki skala dari peringkat kawasan yang luas kepada kawasan yang lebih kecil.


Rajah 2.0 Hirarki skala penilaian Karakter Landskap-Contoh hubungkait antara skala yang berbeza.

Kawasan Karakter Landskap -Skala Nasional(>1: 500,000)

Jenis Karakter Landskap -Skala Wilayah / Negeri(1: 100,000 – 1: 250,000)

Jenis Karakter Landskap -Skala Daerah/Tempatan (1: 1,000 – 1: 10,000)

.

Kawasan Karakter Landskap -Skala Daerah/Tempatan .(1: 10,000 – 1: 25,000)


2.4 Pembentukan Pasukan Kajian: Siapa Yang Terlibat Untuk Melaksanakan Penilaian Kerektor Landskap

Dalam melaksanakan tugas penilaian karakter landskap, beberapa disiplin atau profesion perlu terlibat secara langsung selain daripada arkitek landskap.( carta pada perkara 2.4.1 disenaraikan contoh ahli kajian mengikut profesion dan disiplin serta tugas-tugas penting secara terperinci dalam penilaian karakter landskap.)

Penilaian karakter landskap ini memerlukan penglibatan dari pelbagai bidang seperti ini memandangkan landskap terdiri dari pelbagai dimensi. Walaubagaimanapun kerjasama antara disiplin hendaklah dibuat secara ilmiah dan profesional.

2.5 Siapa yang Perlu Menggunakan Hasil Penilaian Karakter Landskap

Penilaian Karakter landskap ini adalah ditujukan kepada pelbagai individu atau organisasi yang mana aktiviti-aktivitinya mempengaruhi pembentukan landskap negara seperti;

• Pembentuk dasar dan pembuat keputusan• Perancang Bandar dan Desa• Pengurus Pembangunan• Pihak Berkuasa Tempatan/Kerajaan Negeri• Pemaju• Pegawai dari jabatan-jabatan kerajaan (Jabatan Hutan, Warisan,

Pelancongan, Alam Sekitar)• Badan Bukan Kerajaan• Komuniti Setempat

2.6 Rumusan

Matlamat Penilaian Karakter Landskap bertujuan untuk meningkatkan kefahaman tentang karakter landskap dan menyediakan satu rangka kerja yang mengambilkira landskap sebagai faktor penting dan kritikal dalam membuat keputusan untuk mengesyorkan pendekatan yang bersepadu dalam pengurusan landskap.


2.4.1 Carta Cadangan Organisasi Pasukan Kajian

PENGARAH PROJEK (ARKITEK LANDSKAP)

PEMBANTU PENYELIDIK GEOLOGI/ SAINS TANAH

PERUNDING GEOLOGI/ SAINS TANAH

PERUNDING PERANCANG/ REKABENTUK BANDAR

PERUNDING GEOMATIC INFORMATION SYSTEM (GIS) AHLI SEJARAH/

AHLI ARKEOLOGI/ PEGAWAI JABATAN WARISAN

PERUNDING PERHUTANAN/ AHLI EKOLOGI/ AHLI BIOLOGI

PERUNDING TAMAN DAN AMENITI/ AHLI SOSIOLOGI

PEMBANTU PENYELIDIK GIS

PEMBANTU PENYELIDIK KARAKTER LANDSKAP

PEMBANTU PENYELIDIK PERANCANG/ REKABENTUK BANDAR

OPERATOR CAD / GISPEREKA GRAFIK

PEMBANTU TADBIR


P E T A A S A S

Warisan, Sosio-Budaya

Hidrologi

• Lokasi Badan air

• Jaringan Sungai

• Lembangan

Sungai Utama

• ;Shorelines’

Tumbuhan KawasanBandar•Pusat

Bandar•Kawasan

Komersial

•KawasanIndustri

Kawasan Pinggir

Bandar

SempadanNegeri

Sempadan

Mukim

Nota: Peta Kategori ini

akan dikeluarkan selepas

keputusan Bengkel

‘Stakeholder’. Akan

ditentukan kemudian

(Dari keputusan

muktamad Bengkel

‘Stakeholder’.

•Kawasan bersejarah

•Kawasan Tumpuan

• Kawasan Pemandangan

Indah

GeofizikalLitupan Tanah (Land Cover)

Sempadan

Daerah

Sempadan

BiofizikalAlam Bina

Fisiografi

• Kelas Kecerunan

• Ketinggian

• Rupabentuk Tanah

(Hillshade)

• Model Ketinggian

Digital (Digital

Elevation Model

(DEM))

Carta 3.0: Carta Kategori asas bagi kajian desktop Penilaian Karektor Landskap

Kampung Tradisi Rancangan

Pembangunan

TanahCth,

FELDA,FELCRA

Semulajadi Pertanian

P E T A A S A S


SempadanSempadan

Mukim

Nota: Peta Kategori ini

akan dikeluarkan selepas

keputusan Bengkel

‘Stakeholder’. Akan

ditentukan kemudian

Litupan Tanah (Land Cover)

Sempadan

Daerah

Sempadan

Sempadan ditentukan kemudianDaerah

KAJIAN ASAS (DESKTOP) 3

3.0 Pengenalan

Kajian asas (desktop) adalah merupakan kajian asas dasar yang dijalankan sebagai langkah permulaan apabila menjalankan kajian penilaian karakter landskap. Tujuan utama kajian ini adalah untuk mengumpul, menginterpretasi, memproses data dan membentuk peta-peta bagi komponen landskap sebelum peta klasifikasi jenis landskap dan kawasan landskap disediakan untuk kajian lapangan. Karakter landskap masih belum dapat dikeluarkan lagi pada peringkat ini kerana maklumat masih lagi dalam keadaan deskriptif dan berasingan dalam komponen masing-masing. Apabila kajian lapangan dijalankan, maka proses menentukan karakter landskap akan berlaku apabila proses membuat penilaian distintif karakter landskap dilaksanakan.

3.1 Komponen Kajian Asas (Desktop)

Maklumat penting dalam kajian asas (desktop) adalah terdiri daripada beberapa komponen rupa bentuk bumi, litupan tanah, budaya, sempadan pentadbiran dan sebagainya dalam bentuk pemetaan.

3.1.1 Komponen Rupa Bentuk Bumi

Komponen rupa bentuk bumi ini terdiri daripada badan air dan fisiografi Lokasi badan air, jaringan sungai dan lembangan sungai utama yang merupakan elemen yang terkandung dalam komponen badan air yang akan dipetakan sebagai Peta Badan Air. Bagi fisiografi peta yang dihasilkan adalah Peta Geomorfologi. Peta ini diperolehi melalui data kontur yang diproses menggunakan perisian GIS.

3.0 Pengenalan3.1 Komponen Kajian Desktop3.2 Langkah/Prosedur Kajian Desktop3.3 Analisis Data 3.4 Rumusan


3.1.2 Komponen Litupan Tanah

Komponen litupan tanah terdiri daripada biofizikal dan alam bina. Biofizikal terdiri daripada tumbuhan semula jadi dan pertanian manakala alam bina merupakan kawasan tepubina seperti kawasan kediaman, perindustrian, kawasan Bandar, Pinggir Bandar, Kampung Tradisi dan Rancangan Pembangunan Tanah. Kedua-dua komponen digabung dan dipetakan sebagai Peta Litupan Tanah.

3.1.3 Komponen Sempadan

Sempadan terdiri daripada Sempadan Negeri, Sempadan Daerah dan Sempadan Mukim.

3.1.4 Komponen Warisan

Peta komponen warisan akan dapat dihasilkan selepas sesi input-input dan perbincangan bersama pihak berkepentingan dijalankan. Proses interpretasi dijalankan oleh ahli-ahli kajian dalam pelbagai disiplin dan bidang-bidang berkenaan. Seterusnya maklumat ini akan dipetik dan diringkaskan untuk diproses oleh pakar GIS kedalam bentuk peta digital mengikut skala yang telah ditetapkan. Pada masa yang sama dokumentasi maklumat yang telah dikumpul akan diproses oleh ahli kajian mengikut bidang masing-masing. Carta 3.1 menunjukan pemerosesan data yang akan dipetakan mengikut komponen bagi penyediaan maklumat kajian asas (desktop) untuk menghasilkan hasil Peta Jenis Landskap dan Kawasan Landskap di kawasan kajian.

3.2 Langkah/Prosedur Kajian Asas (Desktop)

Kajian asas (desktop) merupakan kajian awal sebelum lawatan ke tapak dijalankan. Antara maklumat-maklumat penting yang diperlukan dalam kajian asas (desktop) seperti elemen-elemen dari beberapa komponen geofizikal,litupan tanah, budaya, dan maklumat yang relevan seperti sempadan pentadbiran dan sebagainya. Memproses maklumat ini amat penting untuk mengenalpasti dan mendalami kawasan kajian melalui data yang diperolehi. Data untuk komponen-komponen ini didapati dari beberapa sumber. Berikut adalah senarai sumber data yang relevan kepada kajian asas (desktop).


Pengumpulan Data Dalam GIS a. Peta topografi, gunatanah, jaringan sungai, peta geologi dan lain-

lain yang berkaitan dengan kajian.

b. Imej Satelit/ Gambar Udara

Pengumpulan Data Secara Manual a. Data-data litupan tanah, ekologi, penempatan dan pembangunan,

kawasan pelindungan serta kepentingan pemuliharaan yang lain mempunyai kepentingan gambaran fizikal landskap di dalam kawasan kajian

b. Laporan bertulis kajian fizikal/ Pelan Pembangunan (Rancangan Fizikal Negara (RFN)), Rancangan Struktur Negeri (RSN), Rancangan Tindakan Daerah (RTD), Rancangan Kawasan Khas (RKK) dan Pelan Induk Landskap (PIL).

3.2.1 Pengumpulan Data Dalam GIS

Sebelum lawatan tapak diadakan, keperluan data-data seperti topografi, jaringan sungai, litupan tanah dan sebagainya perlu diproses menggunakan komputer melalui perisian GIS. Pengumpulan data dalam GIS terbahagi kepada:

• Perolehan Data (input data secara langsung) dan• Pemindahan Data (input data dari sistem lain).

a. Perolehan Data (input data secara langsung )

Perolehan Data (input data secara langsung ) pula terbahagi ke pada Data Primer dan Data Sekunder. • Pengumpulan Data Primer boleh didapati daripada teknik

penderiaan jauh dan foto udara dalam bentuk raster manakala teknik ukur tanah dan Sistem Kedudukan Global (GPS) dalam bentuk vektor.

• Pengumpulan Data sekunder boleh didapati daripada proses perolehan data dengan menggunakan mesin pengimbas dalam bentuk raster dan teknik pendigitalan yang melibatkan pengukuran ralat atau fotogrametri dalam bentuk vektor.

b. Pemindahan Data (input data dari sistem lain).

Data yang diperolehi dari sumber luar seperti data sedia ada yang dipindahkan atau dimuat turun melalui sistem rangkaian komputer.


3.2.2 Pemprosesan Data Menggunakan Teknologi Remote Sensing dan GIS

Dalam proses pengeluaran peta bagi komponen landskap, data dan maklumat terkini adalah sangat penting dan kritikal. Ini kerana gambaran dan karakter landskap mesti bertepatan dengan realiti di kawasan kajian. Melalui penggunaan imej satelit beresolusi tinggi (contohnya World View II) isu dan masalah ini dapat diatasi. Keperluan menggunakan teknologi imej satelit terkini juga dapat menjimatkan masa di samping mengekalkan ketepatan hasil peta akhir. (Rujuk Carta 3.0)

Sebagai contoh, dengan memiliki resolusi piksel pada 0.5 m (untuk Pankromatik) dan 2.0 m (untuk 8-Band Multispektrum), data dari teknologi satelit ini dapat menyediakan maklumat yang lebih jelas dengan tafsiran ketepatan yang lebih tinggi dan memudahkan proses mengenal pasti ciri litupan tanah dan sebagainya. Imej ini akan diproses untuk menghasilkan peta satelit asas dan maklumat tambahan yang akan dimasukkan ke dalam sistem GIS.

Imej satelit Aster akan digunakan untuk menghasilkan model ketinggian digital (Digital Elevation Model - DEM) pada ketepatan 30 m dan ketepatan menegak 20 m untuk visualisasi 3D. Maklumat yang berkaitan dengan lapisan berasaskan peta bercetak dari Jabatan Ukur dan Pemetaan Malaysia (JUPEM) digunakan untuk memberikan asas rujukan dan lapisan data vektor tambahan peta asas GIS.Pemprosesan imej satelit, contohnya perisian ‘ENVI’ akan digunakan untuk membuat pembetulan, perbaikan orto, klasifikasi imej, mengekstrak ciri, imej 3D, penggunaan DEM atau kaedah pemprosesan keperluan imej.

Selain teknologi imej satelit, perisian-perisian tertentu juga berguna dalam proses pengumpulan data di tapak. Perisian analisis pemodelan spatial GIS yang intensif dan komprehensif juga diperlukan sebagai alat untuk menyediakan proses pemodelan, pengubahan data, reka bentuk data berpusat, penerbitan peta dan arahan lain yang diperlukan semasa proses membuat keputusan.


Carta 3.1 Carta kategori asas bagi kajian desktop Penilaian Karakter Landskap

Carta 3.0 Proses Penghasilan Maklumat Menggunakan Teknologi Remote Sensing dan GIS

Proses Penghasilan Peta MenggunakanTeknologi Remote Sensing dan GIS

Imej Digital Satelit Beresolusi Tinggi Globe WV2 (Bundle PCR+8 Band MS)

Imej Satelit ‘ASTER’ Penghasilan ‘Digital Elevation Model (DEM)’

Klasifikasi Ciri-ciri Pemprosesan Imej

Ujian Lapangan (‘Ground Truthing’)

Gunatanah/Litupan Tanah

Lapisan Vektor untuk GIS

Bentuk Penempatan Gunatanah/Litupan Tanah ‘Tree Cover

Pattern’

Persampelan semula untuk latar belakang Imej (‘Pan Sharpening’)

Membentuk imej Visual 3D

Vektor Garisan Kontur

Topografi

Peta cerun

Aspek

Lingkungan Pandangan

‘Digital Elevation Model (DEM)’

3.2.3 Penyediaan dan Manipulasi Data

Proses interpretasi dijalankan oleh ahli-ahli kajian dalam pelbagai disiplin dan bidang-bidang berkenaan. Maklumat dipetik dan diringkaskan untuk diproses oleh pakar GIS ke dalam bentuk peta digital mengikut skala yang telah ditetapkan. Pada masa yang sama dokumentasi maklumat yang telah dikumpul dibuat oleh ahli pasukan kajian mengikut bidang masing-masing. Carta 3.1 menunjukan senarai maklumat yang akan dipetakan mengikut komponen bagi penyediaan maklumat asas kajian asas (desktop) dan hasil Peta Jenis Landskap dan Kawasan Karakter Landskap di kawasan kajian.

P E T A A S A S


Badan Air• Lokasi Badan air• Jaringan Sungai• Lembangan

Sungai Utama• ‘Shorelines’


Bandar•Kawasan

Komersial•Kawasan

Industri

Kawasan Pinggir Bandar

Sempadan Negeri

Sempadan Mukim

Nota: Peta Kategori ini akandikeluarkan selepaskeputusan Bengkel‘Stakeholder’. Akanditentukan kemudian (Dari keputusan muktamadBengkel ‘Stakeholder’.•Kawasan Bersejarah•Kawasan Tumpuan• Kawasan Pemandangan

Indah

Geofizikal Litupan Tanah (Land Cover)

Sempadan Daerah

Sempadan

Biofizikal Alam BinaFisiografi• Kelas Kecerunan• Ketinggian• Rupabentuk Tanah

(Hillshade)• Model Ketinggian

Digital (Digital Elevation Model (DEM))

Kampung Tradisi RancanganPembangunan

TanahCth,

FELDA,FELCRASemulajadi Pertanian

PETA BADAN AIR

PETA GEOMORFOLOGI

PETA LITUPAN TANAH


Carta 3.2 Struktur sumber geomorfologi Penilaian Karakter Landskap

3.2.4 Penyediaan Data Komponen Bentuk Muka Bumi

3.2.4.1AtributDefiniti BentukMukaBumi

Definisi: Bentuk muka bumi (geomorfologi/fisiog afi) merupakan asas utama yang digunakan untuk dijadikan penentu bagi karakter landskap yang merangkumi rupa bentuk bumi dari kawasan rata sehingga kawasan perbukitan tinggi.

Badan Air• Lokasi Badan air• Jaringan Sungai• Lembangan

Sungai Utama• ‘Shorelines’

Fisiografi• Kelas Kecerunan• Ketinggian• Model Ketinggian

Digital (Digital Elevation Model (DEM))

PETA BADAN AIRPETA GEOMORFOLOGI

Geomorfologi


3.2.4.2KaedahPenghasilandataRupabentukBumi(Fisiografi

• Langkah Keseluruhan

a. Maklumat kajian (Peta Topo) perlu mempunyai perkara-perkara seperti:

Nama lapisan : Kandungan : Format : Bentuk : Sistem Unjuran :

b. Dapatkan maklumat terkini berkenaan rupa bentuk bumi dari:

i. Jabatan-jabatan Kerajaan (JUPEM, JMG)ii. Imej satelit (ASTER):iii. Pakar geologi tempatan :

c. Maklumat yang diperolehi dari (a) dan (b) di atas diproses dengan menggunakan kaedah GIS (Perisian ArcGIS/MapInfo) untuk mendapatkan maklumat yang jelas dan tepat dalam masa yang singkat. Berikut adalah jadual pengkalan data yang akan dimasukkan dalam sistem GIS bagi atribut rupa bentuk bumi. Rujuk Jadual 3.0.

d. Kaedah lapis telus peta digunakan untuk mendapatkan peta komposit geomorfologi. Rujuk Carta 3.3.


Carta 3.3 Langkah-langkah analisis sumber fisiografi Penilaian Karakter Landskap

Jadual 3.0 Pengkalan Data (Kecerunan, Model Ketinggian Digital (DEM), Kecerunan)

Atribut ID Nilai

Ketinggian NumericalNilai ketinggian tanah mengikut kontur dengan jarak 20 meter sela kontur.

Kaedah analisis, sila lihat Langkah 1

Model Ketinggian Digital (DEM)

Numerical

Nilai ketinggian tanah dalam bentuk 3 dimensi supaya memberi gambaran secara grafik keadaan sebenarketinggian kawasan kajian.


Kecerunan Numerical

Kelas Kecerunan

Peratus Kecerunan

Darjah Kecerunan(anggaran)

Terminologi

1 0-4 0-2 Rata atau hampir rata

2 4-12 2-6 Sederahana beralun

3 12-23 6-12 Beralun

4 23-38 12-20 Berbukit

5 38-48 20-25 Sederhana curam

6 48-60 25-30 Curam

7 >60 >30 Sangat curam



Output:

a. Hasil daripada data dan maklumat yang diperolehi, ia dapat membangunkan beberapa peta seperti;

i. Peta Kecerunan Tanah ii. Peta ‘Digital Elevation Model’(DEM) iii. Peta Ketinggian Tanahiv. Peta Fisiografi (Rupabentuk Tanah

b. Semua peta-peta berkenaan dianalisis dengan menggunakan kaedah lapis telus dan hasilnya membentuk peta komposit geomorfologi kawasan kajian.

c. Penjelasan mengenai peta Komposit Akhir Geomorfologi dan bentuk mukabumi kawasan kajian akan diinterpretasi oleh pakar geologi bagi menentukan klasifikasi bentuk mukabumi


3.2.4.3 Langkah-langkah Memproses Peta Bentuk Muka Bumi

Maklumat kajian perlu mengandungi perkara-perkara berikut:

LapisanDataFisiografi(Ketinggian)

Nama lapisan : Ketinggian Kandungan : Ketinggian tanah di seluruh kawasan kajian Format : Raster /GRIDBentuk : Grid cellSistem Unjuran : CGS WGS 1984

LANGKAH 1- MENDAPATKAN DATA KONTUR (KETINGGIAN)

Contoh:

Pembentukan peta Ketinggian Tanah bagi Negeri Selangor menghasilkan data kawasan yang paling tinggi ialah 1048.8 meter dari paras laut. Daripada peta ini, maklumat mengenai ketinggian kawasan kajian dapat diperolehi dengan tepat. Rujuk Peta 3.0.


Peta 3.0 : Contoh Peta Ketinggian Tanah


Maklumat kajian perlu mengandungi perkara-perkara berikut:

LapisanDataFisiografi(ModelKetinggianDigital(D.E.M))

Nama lapisan : Model Ketinggian Digital (D.E.M)Kandungan : Model ketinggian tanah secara 3 dimensional bagi seluruh kawasan kajian Format : Raster /GRIDBentuk : Grid cellSistem Unjuran : CGS WGS 1984

LANGKAH 2- MENJANA DATA MODEL KETINGGIAN DIGITAL

Contoh:

Pembentukan peta Model Ketinggian Digital (DEM) bagi Negeri Selangor menghasilkan data yang memberi gambaran sebenar kawasan kajian. Daripada peta ini, maklumat mengenai bentuk mukabumi secara 3 dimensi kawasan kajian dapat diperolehi dengan tepat. Rujuk Peta 3.1.


Peta 3.1 Contoh Peta Model Ketinggian Digital (DEM)


Maklumat kajian perlu mempunyai perkara-perkara berikut:

LapisanDataFisiografi(Kecerunan)

Nama lapisan : Kecerunan Kandungan : Keadaan cerun di kawasan kajian Format : Raster /GRIDBentuk : Grid cellSistem Unjuran : CGS WGS 1984

Maklumat kajian perlu mempunyai perkara-perkara berikut:

LANGKAH 3-MEMPROSES DATA KECERUNAN

Contoh:

Pembentukan Peta Kecerunan bagi Negeri Selangor (Peta 3.2)dimana maklumat kecerunan seluruh kawasan kajian diperolehi.


Peta 3.2 Contoh Peta Kelas Kecerunan Tanah setelah diproses dari peta kecerunan tanah Selangor. Pada peringkat ini kelas kecerunan bagi perbukitan kecil tidak kelihatan.

1-6

12-25

6-12

25-30

O

O

O

O

DARJAH KECERUNAN


Kaedah lapis telus bagi ketiga-tiga peta tersebut menghasilkan peta geomorfologi yang menentukan klasifikasi bentuk muka bumi yang telah diinterpretasi oleh pakar geologi. Rujuk Jadual 3.1 yang memberi contoh jenis rupa bentuk bumi selepas proses lapis telus dilakukan.

LANGKAH 4-PENGHASILAN PETA GEOMORFOLOGI

Peta 3.3 Contoh Peta Komposit Geomorfologi

Contoh :

Peta Geomorfologi Selangor hasil dari kaedah lapis telus tiga peta asas geomorfologi kawasan kajian. Penentuan diskripsi klasifikasi tersebut dibuat oleh pakar geologi. Setiap atribut terperinci dicatat untuk memastikan hasil proses ini tepat dan betul. Rujuk Peta 3.3.


Jadual 3.1 Contoh hasil jenis rupabentuk tanah selepas proses lapis telus dan intrepertasi

Geomorfologi Definisi

Perbukitan Tinggi Ketinggian : Ketinggian melebihi 300m dari paras lautKecerunan : Mempunyai cerun yang pelbagai dan peratus cerun melebihi 30°

Perbukitan Rendah Ketinggian : Bertabur secara rawak di beberapa kawasan dan mempunyai ketinggian

kurang dari 300m

Kecerunan : Kurang dari 30° dan mempunyai fizikal yang lebar

Jurang dan LembahKetinggian : Gabungan alur sungai yang membina beberapa lembah atau lembangan

aras tinggi

Kecerunan : Keadaan yang landai dan kurang bercerun.

Tanah Rendah BeralunKetinggian : Tanah rendah di kawasan yang luas yang mempunyai anak-anak bukit

dengan ketinggian puluhan meter (jarang melebihi 100m)

Kecerunan : Kawasan yang beralun dan cerun kurang dari 15°

Perbukitan Terpencil

Ketinggian : Bukit kecil tetapi menonjol kerana keadaan latarnya yang rata dan bercerun landai

Kecerunan : Bertebing agak curam hingga tegak dan mempunyai puncak membulat atau tidak sekata

Tanah PamahKetinggian : Dataran yang lebar sehingga 40km hingga 50km dari lembangan sungai

Kecerunan : Mempunyai kecerunan yang kurang dari 10°


Carta 3.4 Struktur sumber badan air Penilaian Karakter Landskap

3.2.5 Penyediaan Komposisi Badan Air

3.2.5.1AttributDefinitifKomponenBadanAir

Badan air merupakan lembangan sungai utama dan badan air, kolam, tasik, empangan, kawasan tadahan air dan garis pantai. Kehadiran badan air penting kerana mewujudkan pembentukan karakter setempat berdasarkan sifat refleksi dan harmoni.

Definisi: Lembangan sungai utama dan badan air yang menjadi sumber semulajadi dan visual yang menyumbang kepada distintif tempatan dan pembentukan karakter landskap melalui kesan pembalikan dan persepsi serta emosi kepada pemerhati, pengguna dan juga pelawat sesuatu kawasan landskap.


Carta 3.5 Langkah-langkah analisis sumber badan air Penilaian Karakter Landskap

3.2.5.2 Kaedah Penghasilan Data Badan Air

Langkah Keseluruhan

Maklumat kajian (Peta Badan Air) perlu mempunyai perkara-perkara seperti:


a. Dapatkan maklumat interpretasi terkini dari:

i. Jabatan-jabatan Kerajaan (Jabatan Parit dan Saliran)ii. Imej satelit iii. Pakar tempatan

b. Maklumat yang diperolehi dari (a) dan (b) diatas diproses dengan menggunakan kaedah GIS (Perisian ArcGIS/MapInfo) untuk mendapatkan maklumat yang jelas dan tepat dalam masa yang singkat. Berikut adalah jadual pengkalan data yang akan dimasukkan dalam sistem GIS bagi atribut badan air.

Rujuk Jadual 3.2.c. Kaedah lapis telus peta digunakan untuk mendapatkan peta

komposit badan air. Rujuk Carta 3.4.


Jadual 3.2 Struktur Pengkalan Data Badan Air

Output:

a. Hasil daripada data dan maklumat yang diperolehi, dapat membangunkan beberapa peta seperti:

i. Peta jaringan sungai utama ii. Empangan dan Tasik iii. Lembangan Sungaiiv. Laut/ Garis Pantai

b. Semua peta-peta berkenaan dianalisis dengan menggunakan kaedah lapis telus dan hasilnya membentuk peta komposit badan air kawasan kajian.

c. Penjelasan mengenai peta Komposit Akhir Badan Air kawasan kajian diinterpretasi oleh pakar berkaitan, (ahli geologi).

Atribut ID Nilai Jaringan Sungai Numerical Jaringan Sungai –sungai utama

Kaedah analisis, sila lihat Langkah 1.Lembangan Sungai Numerical Lembangan Sungai Utama yang terdapat d seluruh kawasan kajian. Peta ini

juga menjelaskan sempadan antara lembangan sungai.

Kaedah analisis, sila lihat Langkah 2.

Lokasi Badan Air Numerical Jenis badan air contoh: tasik, empangan, kolam , laut dan lain-lain



Contoh:

Peta jaringan sungai bagi keseluruhan negeri Selangor dipetakan sehingga sungai peringkat kedua. Rujuk Peta 3.4.

3.5.2.3 Langkah-langkah terperinci memproses peta badan air.

Maklumat kajian perlu mempunyai perkara-perkara berikut

Nama lapisan : Jaringan SungaiKandungan : Jaringan Sungai di negeri SelangorFormat : Shapefile / Feature Class (.shpBentuk : Garisan

Sistem Unjuran : CGS WGS 1984

LANGKAH 1- MENDAPATKAN DATA JARINGAN SUNGAI


Peta 3.4 Contoh Peta Jaringan Sungai


Contoh:

Pembentukan peta jaringan sungai utama bagi keseluruhan negeri Selangor yang memberi gambaran sebenar kawasan kajian. Daripada peta ini, maklumat mengenai sempadan jaringan sungai dengan jaringan sungai lain dapat diperolehi dengan tepat. Rujuk Peta 3.5.


Nama lapisan : Lembangan Sungai Utama Kandungan : Lembangan Sungai Utama seluruh Negeri SelangorFormat : Shapefile / Feature Class (.shpBentuk : Poligon Sistem Unjuran : CGS WGS 1984

LANGKAH 2- MENDAPATKAN DATA LEMBANGAN SUNGAI


Peta 3.5 Contoh Peta Lembangan Sungai


Contoh:

Pembentukan peta lokasi badan air bagi keseluruhan negeri Selangor yang memberi gambaran sebenar kawasan kajian. Daripada peta ini, maklumat mengenai perbezaan jenis badan air yang terdapat di kawasan kajian dapat diperolehi dengan tepat. Elemen air menjadi salah satu komponen landskap penting bagi karakter landskap setempat. Rujuk Peta 3.6.


Nama lapisan : Lokasi Badan AirKandungan : Lokasi Badan Air termasuk tasik, empangan, kolam, laut dan lain-lainFormat : Shapefile / Fea ure Class (.shp)Bentuk : Poligon Sistem Unjuran : CGS WGS 1984

LANGKAH 3 - MENDAPATKAN DATA LOKASI BADAN AIR


Peta 3.6 Contoh Peta Badan Air


Peta 3.7 Contoh Peta Komposit Badan Air

Contoh:

Contoh Peta bagi seluruh Selangor yang terhasil dari kaedah lapis telus antara peta lembangan sungai dan peta jaringan sungai. Rujuk Peta 3.7.

Peta 3.7 Contoh Peta Komposit Badan Air

Kaedah Lapis telus bagi ketiga-tiga peta tersebut menghasilkan peta badan air yang menentukan klasifikasi lembangan sungai yang telah diinterpretasi oleh pakar tempatan.

LANGKAH 4 - GABUNGAN DATA-DATA DARI LANGKAH 1, LANGKAH 2 DAN LANGKAH 3 UNTUK MENDAPATKAN PETA KOMPOSIT BADAN AIR


Carta 3.6 Carta alir Litupan Tanah kajian Penilaian Karakter Landskap

3.2.6 Penyediaan Data Komponen Litupan Tanah (Land Cover)

3.2.6.1AtributDefiniti LitupanTanah

Definisi: Litupan tanah merupakan struktur yang menjadi faktor kedua iaitu atribut yang menyatakan sebarang elemen yang melitupi permukaan tanah seperti litupan tanah tumbuhan dan kawasan alam bina.

Data bagi kategori sumber litupan tanah dibahagikan kepada dua jenis utama iaitu:

• Litupan Tanah TumbuhanMerangkumi jenis tumbuhan samada semulajadi (hutan) atau pertanian.

• Litupan Tanah Alam Bina Merangkumi data lokasi kawasan bandar, pinggir bandar, kampong tradisi dan rancangan penempatan dan kawasan cerang.


Bandar•Kawasan

Komersial•Kawasan

Industri

Kawasan Pinggir Bandar


Biofizikal Alam Bina

Kampung Tradisi RancanganPembangunan

TanahCth,

FELDA,FELCRASemulajadi Pertanian

PETA LITUPAN TANAH


Carta 3.7 Struktur Litupan Tanah (Tumbuhan)

3.2.6.2 Proses Pengeluaran Peta Litupan Tanah Tumbuhan

Peta Litupan Tanah Tumbuhan merupakan hasil daripada proses gabungan peta tumbuhan. Ia menunjukkan litupan tanah bagi tumbuhan sahaja yang diklasifikasikan kepada empat (4) kumpulan utama iaitu:

a) Hutan Kombinasi dari beberapa jenis hutan semulajadi iaitu hutan dipterokap bukit , hutan paya gambut dan hutan bakau.

b) Tanaman Komoditi Gabungan tanaman komoditi yang mempunyai ketinggian dan komposisi struktur yang sama iaitu getah, kelapa dan kelapa sawit.

c) Padi Herba Gabungan jenis tumbuhan seperti padi, padang rumput, kebun sayur, padang ternak kekal dan semak belukar.

d) Pertanian Bercampur Kombinasi dari beberapa jenis pertanian campur dan lain-lain seperti pelbagai tanaman, dusun, kawasan bangunan ladang, kawasan baru yang digondolkan, kawasan tidak diusahakan, perkebunan campur, pusat percubaan pertanian dan ladang teh.

Tumbuhan


Biofizikal

Semulajadi Pertanian

PETA LITUPAN TANAH


Jadual 3.3 Atribut definitif litupan tanah

3.2.6.3 Struktur Pengkalan Data

a. Maklumat kajian Litupan tanah (Tumbuhan)hendaklah diperolehi seperti:


b. Dapatkan maklumat interpretasi terkini dari:

i. Jabatan-jabatan Kerajaan (JPBD, Jabatan Hutan, Jabatan Pertanian)

ii. Imej satelit

c. Maklumat yang diperolehi dari (a) dan (b) di atas diproses dengan menggunakan kaedah GIS (Perisian ArcGIS/MapInfo) untuk hasil yang lebih tepat mendapatkan maklumat yang jelas dalam masa yang singkat. Berikut adalah jadual pengkalan data yang akan dimasukkan dalam sistem GIS bagi atribut litupan tanah tumbuhan. Rujuk Jadual 3.3.

d. Kaedah lapis telus peta digunakan untuk mendapatkan peta komposit litupan tanah (Tumbuhan). Rujuk Carta 3.7

Atribut ID Keluasan Nilai Litupan Tanah Tumbuhan (Semulajadi)

Numerical Keluasan poligon dalam Unit hektar

Jenis litupan tanah tumbuhan semulajadi. Peta ini dibuat berdasarkan maklumat dari imej satelit.


Litupan Tanah Tumbuhan (Pertanian)


Jenis litupan tanah tumbuhan pertanian. Peta ini dibuat berdasarkan maklumat dari imej satelit.



Output:

a. Hasil daripada data dan maklumat yang diperolehi, beberapa peta yang boleh digunakan dalam kajian ini dapat disediakan seperti:

i. Peta Hutan (tumbuhan semulajadi)ii. Peta Tanaman Komoditi (Pertanian berskala besar)iii. Peta Pertanian Bercampur iv. Peta Padi/Herba

b. Semua peta-peta berkenaan dianalisis dengan menggunakan kaedah lapis telus dan hasilnya membentuk peta komposit litupan tanah (Tumbuhan) kawasan kajian.

c. Penjelasan mengenai peta komposit litupan tanah (tumbuhan) kawasan kajian diinterpretasi oleh pakar berkaitan.

Carta 3.8 Langkah-langkah analisis sumber litupan tanah tumbuhan penilaian Karakter Landskap.


3.2.6.4 Langkah-langkah terperinci memproses Peta Litupan Tanah

Maklumat kajian perlu mempunyai perkara berikut:

Nama lapisan : Litupan Tanah Tumbuhan (Semulajadi)Kandungan : Keadaan Litupan Tanah Tumbuhan (Semulajadi) di kawasan kajian Format : Shapefile / Feature Class (.shp)Bentuk : Poligon Sistem Unjuran : CGS WGS 1984

LANGKAH 1- MENDAPATKAN DATA LITUPAN TANAH TUMBUHAN (SEMULAJADI)

Contoh:

Pembentukan peta Litupan Tanah Tumbuhan (Semulajadi) bagi keseluruhan Negeri Selangor yang memberi gambaran sebenar Litupan Tanah Tumbuhan (Semulajadi) yang terdapat kawasan kajian berdasarkan imej satelit terkini. Rujuk Peta 3.8.


Peta 3.8 Contoh Peta Litupan Tanah Tumbuhan (Semulajadi)

Bakau dan Paya GambutHutan Dipterokap Bukit


Contoh:

Pembentukan peta Litupan Tanah Tumbuhan (Pertanian) bagi keseluruhan Negeri Selangor yang memberi gambaran sebenar Litupan Tanah Tumbuhan (Pertanian) yang terdapat kawasan kajian berdasarkan imej satelit terkini. Rujuk Peta 3.9.


Lapisan Data Litupan Tanah Tumbuhan (Pertanian)

Nama lapisan : Litupan Tanah Tumbuhan (Pertanian)Kandungan : Keadaan Litupan Tanah Tumbuhan (Pertanian) di kawasan kajian Format : Shapefile / Feature Class (.shpBentuk : Poligon Sistem Unjuran : CGS WGS 1984

LANGKAH 2 - MENDAPATKAN DATA LITUPAN TANAH TUMBHAN (PERTANIAN)


Peta 3.9 Contoh Peta Litupan Tanah Tumbuhan (Pertanian) Terperinci.


Kemudian, dari Peta Litupan Tanah Tumbuhan (Pertanian) Terperinci ini, beberapa lapisan peta Tumbuhan Pertanian yang telah digeneralisasikan kepada tiga peta iaitu Peta Tumbuhan Pertanian (Tanaman Komoditi-Peta 3.10), Peta Tumbuhan Pertanian (Pertanian Campur- Peta 3.11) dan Peta Tumbuhan (Padi Herba- Peta 3.12) akan dihasilkan.

• Peta Tumbuhan Pertanian (Tanaman Komoditi)


Nama lapisan : Tumbuhan Pertanian (Tanaman Komoditi)Kandungan : Keadaan Litupan Tanah Tumbuhan Pertanian (Tanaman Komoditi) iaitu gabungan tanaman getah, kelapa sawit dan kelapa di kawasan kajian Format : Shapefile / Feature Class (.shpBentuk : Poligon

Sistem Unjuran : CGS WGS 1984


Peta 3.10 Peta Tumbuhan Pertanian (Pertanian Komoditi)


• Peta Tumbuhan Pertanian (Tanaman Campur)


Nama lapisan : Tumbuhan Pertanian (Pertanian Campur)Kandungan : Keadaan Litupan Tanah Tumbuhan Pertanian (Pertanian Campur) iaitu kombinasi beberapa jenis pertanian campur dan lain-lain seperti pelbagai tanaman, dusun, kawasan bangunan ladang, kawasan baru diterang, kawasan tidak diusahakan, perkebunan campur, pusat percubaan pertanian dan teh di kawasan kajian Format : Shapefile / Feature Class (.shpBentuk : Poligon Sistem Unjuran : CGS WGS 1984


Peta 3.11 Peta Tumbuhan Pertanian (Pertanian Bercampur)


• Peta Tumbuhan (Padi Herba)

Maklumat kajian perlu mempunyai perkara berikut: Nama lapisan : Tumbuhan Pertanian (Padi Herba)Kandungan : Keadaan Litupan Tanah Tumbuhan Pertanian (Padi Herba) iaitu gabungan jenis tumbuhan seperti padi, padang rumput, kebun sayur, padang ternak kekal dan semak belukar di kawasan kajian Format : Shapefile / Feature Class(.shpBentuk : Poligon Sistem Unjuran : CGS WGS 1984


Peta 3.12 Peta Tumbuhan Pertanian (Padi Herba)


Contoh:

Pembentukan peta litupan tanah (tumbuhan) bagi keseluruhan Negeri Selangor yang member gambaran sebenar litupan tanah(tumbuhan) yang terdapat kawasan kajian berdasarkan imej satelit terkini. Rujuk Peta 3.13.

LANGKAH 3-PETA KESELURUHAN LITUPAN TANAH TUMBUHAN

Kaedah Lapis telus bagi keempat-empat peta tersebut menghasilkan Peta Komposit Litupan Tanah Tumbuhan (Rujuk Peta 3.13)


Peta Hutan

Peta Tanaman Komoditi

Peta Padi Herba

Peta Tanaman Campur

Peta 3.13 Contoh Peta Komposit Litupan Tanah Tumbuhan


Carta 3.9 Struktur atribut Litupan Tanah Alam bina kajian Penilaian Karakter Landskap

3.2.6.5 Proses Pengeluaran Peta Litupan Tanah (Alam Bina)

3.2.6.6AtributDefinitifLitupanTanah(AlamBina)

Definisi: Litupan tanah yang merangkumi kawasan yang diterokai dan dibangunkan untuk tujuan penempatan dan pembangunan tanah. Alam bina dikelaskan secara umum kepada bandar, pinggir bandar, kampung tradisional, rancangan penempatan dan kawasan cerang sedia ada. Kawasan industri dan kawasan komersial digabungkan ke dalam kategori kawasan bandar.

Litupan tanah alam bina adalah diklasifikasikan kepada empat jenis iaitu bandar, pinggir bandar, kawasan kampung tradisi, rancangan penempatan dan kawasan cerang.

Kawasan Cerang


3.2.6.7 Kaedah Penghasilan Litupan Tanah (Alam Bina)

a. Maklumat kajian Litupan tanah (Alam Bina) hendaklah diperolehi seperti:



i. Jabatan-jabatan Kerajaan (JPBD) ii. Imej satelit iii. Pakar tempatan

c. Maklumat yang diperolehi dari a dan b diatas diproses dengan menggunakan kaedah GIS (Perisian ArcGIS/MapInfo) untuk mendapatkan maklumat yang lebih tepat dan jelas dalam masa yang singkat. Berikut adalah jadual pengkalan data yang akan dimasukkan dalam sistem GIS bagi atribut litupan tanah alam bina. Rujuk Jadual 3.4.

d. Kaedah lapis telus peta digunakan untuk mendapatkan peta komposit litupan tanah (Alam Bina). Rujuk Carta 3.8

Jadual 3.4 Atribut Litupan Tanah Alam Bina

Atribut ID Keluasan Nilai Litupan Tanah Tumbuhan (Alam Bina)


Jenis alam bina iaitu kawasan perbandaran dan kawasan pinggir bandar, komersial, industri yang didgitkan dari imej satelit.



Output:

a. Hasil daripada data dan maklumat yang diperolehi, dapat membangunkan beberapa peta yang boleh digunakan dalam kajian ini seperti:

i. Peta kawasan Perbandaran ii. Peta Kawasan Pinggir Bandariii. Peta Kawasan Kampung Tradisiiv. Peta Kawasan Rancangan Penempatanv. Peta Kawasan Cerang (kawasan yang diterang)

b. Semua peta-peta berkenaan dianalisis dengan menggunakan kaedah lapis telus dan hasilnya membentuk peta komposit Litupan tanah (Alam Bina) kawasan kajian.

c. Penjelasan mengenai peta Komposit Litupan Tanah (Alam Bina) kawasan kajian diinterpretasi oleh pakar berkaitan.

Carta 3.10 Langkah -langkah analisis struktur litupan tanah alam bina penilaian karakter landskap


Contoh:

Pembentukan peta litupan tanah (penempatan) bagi keseluruhan Negeri Selangor yang memberi gambaran sebenar litupan tanah (penempatan) yang terdapat kawasan kajian berdasarkan imej satelit terkini. Rujuk Peta 3.14.

3.2.6.8 Langkah-langkah memproses Peta Litupan Tanah (Alam Bina)


Nama lapisan : Penempatan Kandungan : Lokasi kawasan alam bina di kawasan kajian.Format : Shapefile / Feature Class(.shpBentuk : Poligon Sistem Unjuran : CGS WGS 1984


LANGKAH 1 - LAPISAN DATA LITUPAN TANAH (ALAM BINA)


Peta 3.14 Contoh Peta Litupan Tanah Alam Bina

Penempatan BandarPenempatan Pinggir Bandar


Proses akhir litupan tanah tumbuhan dan litupan tanah alam bina digabungkan melalui kaedah lapis telus untuk menghasilkan Peta Komposit Akhir Litupan Tanah Rujuk Peta 3.15.

Selepas proses ini, proses generalisasi di lakukan dimana kombinasi jenis litupan tanah yang mempunyai struktur yang sama atau seragam diklasifikasikan dalam kumpulan yang sama.

LANGKAH 2 - GABUNGAN DATA LITUPAN TANAH KESELURUHAN


PETA LITUPAN TUMBUHAN

Peta 3.15 Contoh proses lapis telus untuk menghasilkan Peta Litupan Litupan Tanah Keseluruhan


3.2.7 Penyediaan Data Pentadbiran (Sempadan)

3.2.7.1AtributDefiniti Pentadbiran(Sempadan)

Definisi: Sempadan yang menjadi pemisah antara negeri dengan negeri lain, daerah dengan daerah lain dan mukim dengan mukin lain. Ia merupakan sebagai panduan pentadbiran untuk memudahkan pengurusan tanah dan pentadbiran.

Data bagi kategori sumber Pentadbiran dibahagikan kepada tiga jenis utama iaitu:

• Sempadan Negeri dan Daerah Meliputi sempadan negeri kawasan kajian dengan negeri yang berjiran. Selain itu, ia juga menunjukkan sempadan bagi daerah yang terdapat dalam negeri tersebut.

• Sempadan Mukim Merangkumi sempadan mukim di seluruh kawasan kajian.

• Bandar Utama Memaparkan lokasi bandar-bandar utama di seluruh kawasan kajian .

Gabungan dari ketiga-tiga jenis sempadan pentadbiran diatas, Peta Pentadbiran (Sempadan)

Carta 3.11 Struktur sempadan (pentadbiran) penilaian karakter landksap

Sempadan Negeri

Sempadan Mukim

Sempadan Daerah

Sempadan


Jadual 3.5 Atribut Sempadan

3.2.7.2 Kaedah Penghasilan Data Pentadbiran (Sempadan)

Langkah Keseluruhan

a. Maklumat kajian (Peta Sempadan) hendaklah diperolehi seperti:



i. Jabatan-jabatan Kerajaan (JPBD)ii. Pihak Berkuasa Tempatan bagi setiap Daerah

c. Maklumat yang diperolehi dari a dan b diatas diproses dengan menggunakan kaedah GIS (Perisian ArcGIS/MapInfo) untuk hasil yang lebih tepat dan jelas dalam masa yang singkat. Berikut adalah jadual pengkalan data yang akan dimasukkan dalam sistem GIS bagi atribut sempadan. Rujuk Jadual 3.5

d. Kaedah lapis telus peta digunakan untuk mendapatkan peta komposit Pentadbiran (Sempadan). Rujuk Rajah 3.7

Atribut ID Nilai Sempadan Negeri Numerical Nama setiap Negeri di kawasan kajian memudahkan proses pengesahan dalam

Bengkel ‘Stakeholder’ supaya dapat mudah dibahagikan mengikut sempadan yang sediaada. Kaedah analisis, sila lihat Langkah 1

Sempadan Daerah Numerical Nama setiap daerah di kawasan kajian memudahkan proses pengesahan dalam Bengkel ‘Stakeholder’ supaya dapat mudah dibahagikan mengikut sempadan yang sediaada. Kaedah analisis, sila lihat Langkah 2

Sempadan Mukim Numerical Nama setiap mukim di kawasan kajian untuk memudahkan proses pengesahan dalam Bengkel ‘Stakeholder’ supaya dapat mudah dibahagikan mengikut sempadan yang sediaada. Kaedah analisis, sila lihat Langkah 3


Output:

a. Hasil daripada data dan maklumat yang diperolehi, dapat membangunkan beberapa peta yang boleh digunakan dalam kajian ini seperti:

i. Peta Sempadan Negeri (Peta 3.17)ii. Peta Sempadan Daerah (Peta 3.18)iii. Peta Sempadan Mukim (Peta 3.19)

b. Semua peta-peta berkenaan dianalisis dengan menggunakan kaedah lapis telus dan hasilnya membentuk peta komposit Pentadbiran (Sempadan) kawasan kajian.

Carta 3.12 Struktur Atribut Pentadbiran (Sempadan)


3.2.7.3 Langkah-langkah memproses data sempadan.


Proses Lapisan Data Pentadbiran (Sempadan Negeri)

Nama lapisan : Sempadan Negeri Kandungan : Sempadan pentadbiran berdasarkan NegeriFormat : Shapefile / Feature Class (.shpBentuk : Poligon Sistem Unjuran : CGS WGS 1984

LANGKAH 1 - MENDAPATKAN DATA BAGI SEMPADAN NEGERI


Peta 3.16 Contoh Peta Pentadbiran (Sempadan) Negeri



Proses Lapisan Data Pentadbiran (Sempadan Daerah)Nama lapisan : Sempadan Negeri Kandungan : Sempadan pentadbiran berdasarkan NegeriFormat : Shapefile / Feature Class (.shpBentuk : Poligon

LANGKAH 2 - MENDAPATKAN DATA BAGI SEMPADAN DAERAH


Peta 3.17 Contoh Peta Pentadbiran (Sempadan) Daerah



Proses Lapisan Data Pentadbiran (Sempadan Mukim) Nama lapisan : Sempadan MukimKandungan : Sempadan pentadbiran berdasarkan MukimFormat : Shapefile / Feature Class (.shpBentuk : Poligon Sistem Unjuran : CGS WGS 1984

Nama lapisan : Bandar Utama Kandungan : Lokasi Bandar-bandar utamaFormat : Shapefile / Feature Class (.shpBentuk : Titik Sistem Unjuran : CGS WGS 1984

LANGKAH 3-MENDAPATKAN DATA BAGI SEMPADAN MUKIM DAN LOKASI BANDAR UTAMA


Peta 3.18 Contoh Peta Pentadbiran (Sempadan Mukim)


PETA PENTADBIRAN (SEMPADAN NEGERI)

PETA LOKASI BANDAR UTAMA

Peta 3.19 Contoh Peta Komposit Pentadbiran (Sempadan)

PETA PENTADBIRAN (SEMPADAN NEGERI)

PETA LOKASI BANDAR UTAMA

*Proses gabungan peta dalam menghasilkan Peta Sempadan Pentadbiran bagi negeri Selangor

LANGKAH 4 -PENGHASILAN PETA PENTADBIRAN SEMPADAN

Proses akhir ketiga-tiga atribut sempadan digabungkan digabungkan melalui kaedah lapis telus untuk menghasilkan Peta Komposit Akhir Sempadan. Rujuk Peta 3.20.

Pentadbiran (Sempadan Negeri)

Pentadbiran (Sempadan Daerah)

Pentadbiran (Sempadan Mukim)

Peta Lokasi Bandar Utama LEGENDSelangor POI

Selangor District Boundaries

Gombak

Hulu Langat

Hulu Selangor

Klang

Kuala Langat

Kuala Selangor

Petaling

Sabak Bernam

Sepang

Wilayah Persekutuan

Selangor Mukim Boundaries


Carta 3.13 Carta alir proses analisa Kajian Penilaian Karakter Landskap

3.3 Analisis Data

Proses analisis data merupakan penggabungan data yang terlibat melalui teknik lapis telus. Hasil daripada proses ini akan digunakan sebagai peta kajian asas (desktop) di mana ianya akan dibengkelkan bersama pihak berkepentingan dan digunakan semasa kajian lapangan.

3.3.1 Proses Lapis Telus Keseluruhan Data Litupan Tanah (Tumbuhan dan Alam Bina) dan Data Geomorfologi

Proses analisa data terbahagi kepada dua (2) peringkat:

a)Peringkat 1 Proses lapis telus dari Peta Litupan Tanah (Umum) dengan Peta Geomorfologi (Rujuk Peta 3.21hingga Peta 3.27)

b)Peringkat 2Proses gabungan peta hasil dari proses lapis telus peringkat 1 dalam menghasilkan Peta Jenis Karakter Landskap dan dibengkelkan.

Proses analisis yang menggunakan teknik lapis telus merupakan Peta Jenis Karakter Landskap dan Kawasan Karakter Landskap secara terperinci. (Rujuk Peta 3.29)

Peta Kawasan Landskap


Peta 3.20 Proses gabungan peta Litupan Tanah (Hutan) dengan peta Geomorfologi dalam menghasilkan Peta GeoHutan


Peta 3.21 Proses gabungan peta Litupan Tanah (Tanaman Komoditi) dengan peta Geomorfologi dalam menghasilkan

Peta GeoKomoditi


Peta 3.22 Proses gabungan peta Litupan Tanah (Penempatan) dengan peta Geomorfologi dalam menghasilkan Peta GeoBandar


Peta 3.23 Proses gabungan peta Litupan Tanah (Pertanian Campur) dengan peta Geomorfologi dalam menghasilkan Peta GeoPertanian Campur


Peta 3.24 Proses gabungan peta Litupan Tanah (Padi Herba) dengan peta Geomorfologi dalam menghasilkan Peta GeoPadi Herba


Peta 3.25 Proses gabungan peta Litupan Tanah (Badan Air) dengan peta Geomorfologi dalam menghasilkan Peta GeoBadan Air


Peta 3.26 Proses gabungan semua peta individu Litupan Tanah dalam menghasilkan Peta Jenis Karakter Landskap Terperinci di Selangor


3.3.2 Peta Jenis Karakter Landskap

Peta Jenis Karakter Landskap (Terperinci) kawasan kajian ini ialah hasil daripada gabungan semua komponen rupa bentuk bumi dan litupan tanah. Rujuk Peta 3.28.

Peta ini akan diproses semula secara manual (proses generalisasi) dan dikodkan dengan nombor 1 dan seterusnya sebagai jenis landskap karakter umum dan dimasukkan huruf (karakter) (a,b,c,...) sebagai menunjukkan kawasan atau unit deskriptif karakter landskap. Ia juga di panggil Kawasan Karakter Landskap (Landscape Character Area). Rujuk contoh dalam Peta 3.29.

Peta ini juga akan dibincangkan untuk mendapat maklumat daripada pihak berkepentingan (Stakeholder), ia akan diproses semula bagi memasukkan maklumat warisan, budaya dan antropologi (pengaruh manusia). Melalui perbincangan tersebut, Peta Jenis Karakter Landskap dan Kawasan Karakter Landskap akan dipinda. Sebagai contoh, penambahan data kawasan bersejarah, kawasan tumpuan dan kawasan pemandangan indah sebagai kawasan kawasan warisan di kawasan kajian.

*Contoh proses kajian desktop terperinci bagi Negeri Selangor sila rujuk Lampiran 2 dan untuk kajian Desktop terperinci di peringkat daerah (Klang ) di Lampiran3

3.4 Rumusan

Kajian asas (desktop) merupakan peringkat pertama kajian sebenar penilaian karakter landskap dimana maklumat asas disediakan untuk peringkat seterusnya. Kajian diperingkat ini merangkumi proses bahan dan komponen teknikal seperti peta-peta asas dalam bentuk manual dan juga digital. Penggunaan perisian dan juga peralatan berasaskan teknologi penderiaan jarak jauh (remote sensing) dan juga sistem maklumat geografi (GIS) memerlukan kepakaran yang tinggi bagi menghasilkan maklumat serta peta yang tepat untuk digunakan dalam peringkat seterusnya. Didalam peringkat ini peta awal jenis karakter dan kawasan karakter landskap di hasilkan untuk dibengkelkan dan diteliti samaada oleh jawatan kuasa teknikal kajian dan juga oleh pihak yang berkepentingan.


Peta 3.27 Peta Jenis Karakter Landskap Terperinci di kawasan kajian

Peta Jenis Landskap dan Kawasan Landskap daripada Proses Kajian Asas (Desktop) (Sebelum proses generalisasi)


Peta 3.28 Peta Jenis-jenis Karakter Landskap dan Kawasan-kawasan Landskap mengikut kawasan tempatan di kawasan kajian.

Peta Jenis Karakter Landskap dan Kawasan Karakter Landskap daripada Proses Kajian Asas (Desktop) (Selepas proses generalisasi dan dikodkan). Peta ini akan dibincangkan bersama pihak berkepentingan (stakeholder).


KAJIAN LAPANGAN 4

4.0 Pengenalan

Kajian lapangan dijalankan bertujuan untuk menghurai secara deskriptif dan menilai sensitiviti, kesatuan dan kualiti visual untuk memastikan hasil dari kajian asas (desktop) dapat disahkan dengan keadaan sebenar di kawasan kajian. Kajian lapangan melengkapkan secara deskriptif dan visual aspek karakter landskap sebelum diterima pakai dalam proses membuat keputusan.

Skop asas bagi kajian lapangan merangkumi komponen yang sama dengan kajian asas (desktop), iaitu maklumat fisiografi (bentuk muka bumi), litupan tanah, dan budaya dengan ditambah aspek-aspek penarafan. Skop kajian ini merangkumi huraian tentang fenomena keadaan landskap dan kekuatan visual melalui pengamatan visual secara kuantitatif dan kualitatif. Borang kajian lapangan disediakan untuk memudahkan proses mengenal pasti, menghurai dan menganalisis komponen penemuan di lapangan. Maklumat tinjauan ini akan didokumentasikan, termasuklah dengan merekodkan gambar foto, bagi menerangkan dengan jelas jenis, ciri-ciri dan gambaran karakter landskap dan kawasan karakter landskap yang berkaitan.

4.1 Penentuan Atribut dan Kualiti Karakter Landskap untuk Kajian Lapangan.

Penentuan atribut dan kualiti karakter landskap untuk kajian lapangan merupakan analisis yang pelbagai dan dinamik bergantung kepada kawasan kajian yang berlainan. Sebagai contoh, karakter landskap bagi negeri Selangor berbeza dengan karakter landskap yang terdapat di negeri Melaka dari segi nilai warisan. Atribut dan kualiti ini pada asasnya boleh dibahagi kepada kategori utama iaitu teras dan pilihan.

4.0 Pengenalan4.1 Penentuan Atribut dan Kualiti Karakter Landskap untuk Kajian Lapangan.4.2 Senarai Semak Kajian Lapangan4.3 Kaedah Kajian Lapangan4.4 Penilaian Fenomena Karakter Landskap (Borang 1)4.5 Penilaian Kekuatan Karakter Landskap (Borang 2)4.6 Rumusan


4.1.1 Atribut dan Kualiti Teras

Merupakan atribut dan kualiti yang wujud dalam setiap kawasan seperti berikut:

a. Fenomena karakter landskap.•Bentuk muka bumi•Badan air•Litupan tanah

b. Kekuatan karakter landskap•Sensitiviti visual•Kesatuan visual•Kualiti visual

4.1.2 Atribut dan Kualiti Pilihan

Merupakan atribut dan kualiti yang bukan mandatori tetapi dikenal pasti boleh menyumbang kepada penilaian karakter landskap seperti berikut:

a. Warisan dan sejarahb. Pelancongan c. Kesan geologi khasd. Lain-lain atribut yang dapat di kenal pasti dalam bengkel untuk kawasan kajian.

4.2 Senarai Semak Kajian Lapangan

Kajian lapangan adalah proses lawatan ke tapak bagi tujuan pengesahan kajian asas (desktop) dengan keadaan sebenar di kawasan kajian. Antara perkara-perkara yang perlu dibawa ke tapak adalah seperti berikut.

• Peta jenis karakter landskap dan kawasan karakter landskap• Jadual jenis dan kawasan karakter landskap • Borang kajian lapangan• Alatan Global Positional System (GPS)• Kamera


4.3 Kaedah Kajian Lapangan

Kajian lapangan dibuat berasaskan struktur landskap yang digambarkan secara visual untuk mengesahkan karakter landskap yang dikenal pasti dalam kajian asas (desktop). Kaedah kajian lapangan ini dijalankan adalah seperti dibawah:

4.3.1 Penggunaan Dua Jenis Borang

Dua borang digunakan untuk menilai komponen landskap semasa lawatan kajian lapangan iaitu:

• BorangFenomenaKarakterLandskap(Borang1)Borang Fenomena Karakter Landskap digunakan untuk membuat huraian keadaan atau fenomena bentuk muka bumi, badan air dan litupan tanah melalui penilaian/penarafan jenis komposisi struktur atribut tersebut berasaskan ciri-ciri yang telah diklasifikasikan dalam kajian asas (desktop). (Contohnya klasifikasi seperti tanah pamah, tanah rendah beralun, perbukitan rendah, bukit terpencil, perbukitan tinggi dan juga aspek litupan tanah sama ada semulajadi atau alam bina).

• BorangKekuatanKarakterLandskap(Borang2)Borang Kekuatan Karakter Landskap digunakan untuk membuat interpretasi dan penilaian unsur penting seperti kualiti visual dalam penentuan kekuatan karakter landskap di kawasan terpilih.

4.3.2 Penggunaan Maklumat Tinjauan dan Gambar Foto

Maklumat tinjauan dicatat dan gambar foto digunakan bagi menerangkan dengan jelas karakter landskap sebenar di lapangan. (Rujuk contoh borang-borang pemerhatian yang telah diisi di Lampiran 4)


Kotak 4.0 : Keperluan Penentuan Sampel Tapak Pemerhatian Kajian Lapangan

Keperluan penentuan sampel untuk tapak pemerhatian dibuat setelah peta kawasan dan peta jenis karakter landskap telah disiapkan dalam kajian asas (desktop). Penentuan setiap tapak pemerhatian akan dibuat oleh ketua pasukan kajian mengikut setiap jenis landskap yang wujud di kawasan kajian. Jumlah minimum tapak pemerhatian adalah mengikut kawasan dan jenis karakter landskap. Persampelan tapak pemerhatian dibuat berdasarkan gambaran panorama landskap yang mewakili ciri-ciri daripada kajian asas (desktop). Hasil daripada kajian lapangan akan dipetakan mengikut kawasan dan kriteria yang telah ditetapkan seperti dalam Bahagian 6.1 Analisis Fenomena Karakter Landskap dan Analisis Kekuatan Karakter Landskap.

4.3.3 Penilai yang Sama Bagi Memastikan Keseragaman Data

Bagi mengekalkan keseragaman data dan mengelakkan perbezaan persepsi serta menghasilkan sistem penarafan yang boleh diterima pakai dan konsisten, penilai/pemerhati hendaklah terdiri dari pasukan/individu yang sama bagi kedua-dua borang.

4.4 Penilaian Fenomena Karakter Landskap (Borang 1)

Penilaian fenomena karakter landskap merupakan kaedah pengisian borang kajian lapangan helaian 1. Kombinasi dari bentuk muka bumi, kesan badan air dan litupan tanah membentuk komposisi fizikal sesuatu kawasan. Carta aliran (Rajah 4.0) menunjukkan kaedah perlaksanaan kajian Fenomena Karakter Landskap.

Untuk keperluan kajian ini, faktor-faktor fenomena karakter landskap berikut akan dinilai berdasarkan tiga kategori:

1. Bentuk Muka Bumi2. Badan Air 3. Litupan Tanah


Car

ta 4

.0 C

arta

alir

an K

ajia

n La

pang

an u

ntuk

Disk

riptif

(Hu

raia

n) fe

nom

ena

Kara

kter

Lan

dsk

ap (B

oran

g 1)

.

4.4.1 Penilaian Fenomena Karakter Landskap (Borang 1)


4.4.2 Pengisian Borang Fenomena Karakter Landskap


a. Tarikh: b. Masa: c. Lokasi : (Lokasi dan bacaan GPS) d. Jenis Landskap: (Jenis Landskap

daripada kajian desktop) e. Draf Kawasan Karakter Landskap :

(Draf Kawasan Karakter Landskap daripada kajian desktop)

Bentuk Muka Bumi

Penerangan :

Pemerhati perlu mengisi jenis bentuk muka bumi yang dikenal pasti dalam kajian desktop dan penarafan bagi atribut ini dibuat berdasarkan kriteria yang dijelaskan dalam Langkah 1

Badan Air (Jika Ada)

Penerangan :

Pemerhati perlu mengisi jenis badan air yang dikenalpasti dalam kajian desktop dan penarafan bagi atribut ini dibuat berdasarkan kriteria yang dijelaskan. dalam Langkah 2

Litupan Tanah

Penerangan : Pemerhati perlu mengisi jenis litupan tanah yang dikenalpasti dalam kajian desktop dan penarafan bagi atribut ini dibuat berdasarkan kriteria yang dijelaskan. dalam Langkah 3


4.4.2.1 Asas Anggaran Penarafan Bentuk Muka Bumi

Bentuk muka bumi merupakan maklumat asas yang menjadi lapisan pertama dalam kajian ini. Ia mengambil kira kepelbagaian bentuk muka bumi yang terdapat di kawasan kajian. Semasa proses kajian lapangan, atribut bentuk mukabumi yang wujud dibuat dalam nilai peratus (%) di lokasi kajian.

Anggaran penarafan dibuat berdasarkan :

a. Pemerhatian di tapak dan direkodkan dalam gambar foto.

b. Faktor dominan atribut dalam kawasan kajian.

c. Faktor dominan ini dijelaskan dalam skala1-5 yang mewakili peratusan di kawasan kajian.

d. Setiap pemerhatian dicatat dalam borang kajian lapangan dan gambar kawasan yang dilawati dilampirkan bersama dengan borang fenomena karakter landskap.

e. Bagi penilaian karakter landskap untuk skala daerah atau skala yang lebih kecil, pemerhatian atribut bentuk muka bumi dibuat dengan lebih terperinci.

RATING PERATUS (%) JUSTIFIKASI5 81 - 100 Dominasi tinggi.4 61 – 80 Dominasi sederhana tinggi.3 41 – 60 Separa dominan

2 21 -40 Sederhana dominan

1 0 -20 Tidak dominan

Jadual 4.0 Jadual Penarafan Bentuk Muka Bumi .

Nota:

Penarafan atribut bentuk muka bumi bergantung pada keadaan bentuk muka bumi terkini kawasan kajian.

LANGKAH 1-Pengisian Penarafan Bentuk Muka Bumi


4.4.2.2 Asas Anggaran Penarafan Badan Air


a. Pemerhatian di tapak dan direkodkan dalam gambar foto

b. Faktor dominan atribut dalam kawasan kajian.

c. Faktor dominan ini dijelaskan dalam skala 1-5 yang mewakili peratusan di kawasan kajian.

d. Setiap pemerhatian dicatat dalam borang kajian lapangan dan gambar kawasan yang dilawati dilampirkan bersama dengan borang fenomena karakter landskap

e. Atribut yang jarang terdapat dalam sesuatu kawasan kajian juga diambilkira kerana kepentingannya dalam mempengaruhi karakter landskap seperti tebatan banjir, ban untuk pertanian dan sebagainya.

f. Bagi penilaian karakter landskap untuk skala daerah atau skala yang lebih kecil, pemerhatian atribut badan air dibuat dengan lebih terperinci.

Nota:

Penarafan atribut badan air bergantung pada keadaan semasa badan air kawasan kajian dan diperkukuhkan dengan gambar foto tapak. .

LANGKAH 2-Pengisian Penarafan Badan air

RATING PERATUS (%) JUSTIFIKASI 5 81 - 100 Dominasi tinggi. 4 61 – 80 Dominasi sederhana tinggi. 3 41 – 60 Separa dominan



Jadual 4.1 Jadual Penarafan Badan Air


4.4.2.3 Asas Anggaran Penarafan Litupan Tanah

Litupan tanah iaitu atribut kedua penting yang merupakan bentuk fizikal yang terdapat di atas bentuk muka bumi. Litupan tanah ini terbahagi kepada dua iaitu litupan tanah tumbuhan dan litupan tanah alam bina.

• Litupan Tanah Tumbuhan Litupan tanah tumbuhan adalah jenis litupan tanah yang wujud secara semulajadi yang biasanya dominan di kawasan hutan dan yang juga ditanam termasuklah kawasan pertanian berskala besar.Kawasan yang didominasi penduduk mempunyai litupan tanah tumbuhan yang pelbagai jenis sama ada dalam bentuk komersial atau sara diri.

Contoh:Pengkelasan atribut litupan tanah tumbuhan bagi negeri Selangor adalah seperti jadual berikut:

LANGKAH 3-Pengisian Penarafan Litupan Tanah

Atribut Pengkelasan

1. Kelapa

2. Kelapa Sawit

3. Getah

Tanaman komoditi

1. Padi

2. Herba

3. Pekebunan Sayur

4. Padang rumput

5. Padang ternak kekal

6. Teh

Padi dan herba

1. Bakau

2. Hutan

3. Semak belukar

Hutan

1. Dusun

2. Pekebunan Campur

3. Pelbagai tanaman

4. Pusat percubaan pertanian

Pekebunan Campur

Jadual 4.2 Jadual Litupan tanah tumbuhan


• Litupan tanah alam binaLitupan tanah alam bina (penempatan) merangkumi kawasan pembangunan dan kawasan penerokaan seperti bandar, pinggir bandar, kampung tradisi dan rancangan penempatan serta kawasan cerang.

Contoh:Pengkelasan atribut litupan tanah Alam Bina bagi negeri Selangor adalah seperti jadual berikut:

Atribut Pengkelasan

1. Pusat Bandar

2. Kawasan Komersial Bandar

(Central Business District)

Bandar

1. Kawasan Perumahan Terancang

2. Kawasan perindustrian

3. Kawasan Komersial kecil

Pinggir bandar

1. Kampung Tradisional

2. Kampung Baharu Kampung Tradisi

1. Penempatan Felda

2. Lain-lain rancangan

pembangunan tanah Rancangan Penempatan

1. Kawasan tinggalan lombong

2. Kawasan pembinaan

terbengkalai

3. Kawasan bekas pembalakanKawasan Cerang

Jadual 4.3 Jadual Litupan tanah alam bina


RATING PERATUS (%) JUSTIFIKASI 5 81 - 100 Dominasi tinggi. 4 61 – 80 Dominasi sederhana tinggi. 3 41 – 60 Separa dominan



Jadual 4.4 Jadual Penarafan Litupan Tanah. Kriteria ini digunakan dalam Kajian Desktop dan/atau Kajian Lapangan.

Nota:

Penarafan atribut litupan tanah bergantung kepada keadaan semasa litupan tanah di kawasan kajian dan diperkukuhkan dengan gambar yang diambil.


a. Pemerhatian di tapak dan direkodkan dalam gambar foto b. Faktor dominan atribut dalam kawasan kajian.c. Faktor dominan ini dijelaskan dalam skala 1-5 yang mewakili

peratusan di kawasan kajian. d. Setiap pemerhatian dicatat dalam borang kajian lapangan dan

gambar kawasan yang dilawati dilampirkan bersama dengan borang fenomena karakter landskap

e. Atribut yang jarang terdapat dalam sesuatu kawasan kajian seperti kawasan yang mempunyai elemen warisan, kawasan larangan milik kerajaan, kawasan diraja dan sebagainya diambil kira kerana kepentingannya dalam karakter landskap.

f. Bagi penilaian karakter landskap untuk skala daerah atau skala yang lebih kecil, pemerhatian atribut litupan tanah dibuat dengan lebih terperinci.


4.4.3 Hasil Keseluruhan Penilaian Fenomena Karakter Landskap (Borang 1)

Hasil penilaian ini adalah untuk melihat fenomena keadaan landskap dari segi kepelbagaian bentuk muka bumi, badan air dan litupan tanah. Kawasan yang mempunyai kepelbagaian tinggi akan berpeluang menjadi kawasan yang berpotensi tinggi sebagai kawasan yang mempunyai karakter landskap distintif. Begitu juga bagi kawasan sederhana dan rendah. Borang ini digunakan sebagai pengesahan hasil kajian asas (desktop). Hasil dari penilaian dan penarafan bagi fenomena keadaan landskap tiga kriteria pemarkahan diberi, iaitu:-

Jadual 4.5 Jadual Penarafan Keseluruhan Fenomena Karakter Landskap

NILAI KRITERIA JUSTIFIKASI

TINGGI

Mempunyai kepelbagaian rupabentuk dan litupan tanah

yang tinggi, termasuk kewujudan badan air.

Kewujudan kepelbagaian bentuk muka

bumi, litupan tanah dan badan air

menjadikan kawasan landskap berkenaan

menarik dan membantu kepada karakter

landskap yang distintif.

SEDERHANAMempunyai kepelbagaian rbentuk muka bumi, litupan

tanah dan badan air yang sederhana, dan tidak dominan

Kepelbagaian bentuk muka bumi, litupan

tanah dan badan air yang sederhana.

RENDAHMempunyai kepelbagaian bentuk muka bumi, litupan

tanah dan badan air yang rendah dan tidak wujud badan

air.

Kepelbagaian bentuk muka bumi, litupan

tanah dan badan air yang rendah.


FAKTOR Bentuk Muka Bumi Badan Air Litupan Tanah Nilai

Skor

(T = Tinggi

S = Sederhana

R = Rendah)

T (3)

T (3)

T (3)

S (2)

T (3)

T (3)

R (3)

S (2)

S (2)

T (3)

T (3)

T (3)

S (2)

T (3)

T (3)

R (1)

T (3)

S (2)

T (3)

S (2)

T (3)

S (2)

T (3)

S (3)

R (1)

T (3)

T (3)

T (3)

S (2)

S (2)

T (9)

T (8)

T (8)

T (8)

T (7)

T (7)

T (7)

T (7)

T(7)

T (7)

S (2)

S (2)

T (3)

R (1)

S (2)

T (3)

S (2)

S (2)

R (1)

R (1)

R (1)

T (3)

S (2)

R (1)

R (1)

S (2)

T (3)

S (2)

S (2)

R (1)

R (1)

S (2)

R (1)

S (2)

R (1)

T (3)

R (1)

R (1)

S (2)

R (1)

S (2)

R (1)

R (1)

T (3)

T (3)

S (2)

R (1)

S (2)

S (2)

T (3)

R (1)

R (1)

R (1)

R (1)

S (2)

S (6)

S (6)

S (6)

S (6)

S (6)

S (6)

S (5)

S (5)

S (5)

S (5)

S (5)

S (5)

S (4)

S (4)

S (4)

R (1) R (1) R (1) R (3)

Jadual 4.5a Sambungan Jadual Penarafan Keseluruhan Fenomena Karakter Landskap


4.5 Penilaian Kekuatan Karakter Landskap (Borang 2)

Elemen visual yang berkait rapat dengan landskap merupakan sumber jaya penting yang diambil kira dalam proses penilaian dan penarafan kekuatan karakter landskap. Kombinasi dari bentuk muka bumi, kesan badan air dan litupan tanah membentuk komposisi visual sesuatu kawasan. Komposisi kesan visual ini akan menyumbang identiti dan suasana setempat berdasarkan pengalaman, kesedaran manusia tentang persekitaran, gambaran imej, pemandangan indah, dan juga distintif tempatan.

Untuk keperluan kajian ini, faktor-faktor kekuatan karakter landskap berikut akan dinilai berdasarkan tiga kategori:

• Sensitiviti Visual (Zon Jarak)• Kesatuan Visual• Kualiti Visual

Bagi mendapatkan hasil kajian yang optimum, perkara-perkara berikut perlu diambil kira dalam kaedah perlaksanaan kajian kekuatan karakter landskap iaitu:

•CuacaMenjalankan inventori semasa keadaan cuaca yang baik dan sesuai (misalnya keadaan hari, langit cerah dan elakkan semasa kejadian jerebu);

•PetaMenggunakan peta yang bersesuaian dengan peringkat skala kajian (Peringkat nasional/negeri/wilayah/daerah/kawasan khas).

•PerjalananPerjalanan melalui kawasan kajian dalam kedua-dua arah kiri dan kanan serta mengenal pasti sudut pandangan yang berpotensi untuk penilaian.

•GambarFotoGambar-gambar yang diambil digunakan untuk menunjukkan, sensitiviti, kesatuan dan kualiti.


Car

ta 4

.1 C

arta

alir

an K

ajia

n La

pang

an u

ntuk

Kaj

ian

Keku

atan

Kar

akte

r La

ndsk

ap.

4.5.1 Carta Aliran Kekuatan Karakter Landskap

Kual

iti V

isua

l

1.Ru

pabe

ntuk

Bum

i2.

Litu

pan

Tana

h (T

umbu

han)

3.Li

tupa

n Ta

nah

(Ala

m B

ina)

4.Ba

dan

Air

5.Pe

man

dang

an B

erse

bela

han

Kesa

tuan

Vis

ual

Sens

itivi

ti Vi

sual

Feno

men

a Kar

akte

r Lan

dska

p

Keku

atan

Kara

kter

Land

skap

1.La

tar D

epan

(For

egro

und)

2.La

tar T

enga

h (M

iddl

egro

und)

3.La

tar B

elak

ang

(Bac

kgro

und)

1.Be

rhar

mon

i2.

Keje

lasa

n3.

Keun

ikan

Lang

kah

1

Lang

kah

2

Lang

kah

3


4.5.2 Kaedah Mengisi Borang Kajian Lapangan Helaian 2


Kesatuan Visual

Penerangan :

Pemerhati perlu mengisi penarafan yang dibuat berdasarkan kriteria yang dijelaskan dalam Langkah 2

Sensitiviti Visual – Zon Jarak

Penerangan :

Pemerhati perlu mengisi penarafan yang dibuat berdasarkan kriteria yang dijelaskan dalam Langkah1

Kualiti Visual

Penerangan :

Pemerhati perlu mengisi penarafan yang dibuat berdasarkan kriteria yang dijelaskan dalam Langkah 3


4.5.2.1 Asas Anggaran Penarafan Sensitiviti Visual Zon Jarak

Analisis sensitiviti visual digunakan untuk menentukan visual yang dapat dilihat dari perspektif berbeza. Ia membezakan hirarki visual yang dikenali sebagai zon jarak (distance zone) yang terdiri daripada latar depan, latar tengah dan latar belakang. Pada setiap kriteria diberikan penarafan samaada Tinggi(T), Sederhana (S) atau Rendah (R).

Kaedah penarafan dari segi zon jarak karakter landskap untuk membuat penarafan berdasarkan kriteria berikut:

Jadual 4.6 Jadual kriteria penarafan dari segi zon jarak karakter landskap

Jadual 4.7 Jadual Penarafan Sensitiviti visual

Kebolehlihatan Definisi Jarak

Latar Depan Pemandangan yang paling jelas dan mempunyai pengaruh yang

kuat ke atas jenis landskap yang dinilai

0 – 2 km

Latar Tengah Pemandangan sederhana jelas dan mempunyai beberapa pengaruh

ke atas jenis landskap yang dinilai

2 – 5 km

Latar Belakang Pemandangan tidak jelas tidak mempunyai pengaruh ke atas jenis

landskap yang dinilai

>5 km

LANGKAH 1-Pengisian Penarafan Sensitiviti Visual

Skor Sensitiviti Visual Definisi

Tinggi (3) Mempunyai kebolehlihatan yang jelas dalam setiap sudut pandangan.

Sederhana (2) Mempunyai kebolehlihatan yang sederhana dan pandangan kabur dalam pelbagai

sudut.

Rendah (1) Mempunyai kebolehlihatan yang kabur atau terlindung.


4.5.2.2 Asas Anggaran Penarafan Kesatuan Visual

Kaedah penarafan kesatuan visual karakter berdasarkan kriteria seperti jadual berikut:

LANGKAH 2-Pengisian Penarafan Kesatuan Visual

Kesatuan Visual Definisi

BerharmoniPemerhati dapat melihat secara dinamik dan menilai tinggi kualiti visual dimana setiap komponen

dalam landskap bergabung secara seimbang.

Kejelasan Pemerhati dapat melihat setiap elemen dalam komposisi landskap dengan jelas dan nyata.

Keunikan Pemerhati dapat melihat sesuatu ciri landskap yang unik dan khusus dalam sesuatu kawasan.

Jadual 4.8 Jadual definisi kesatuan visual

Jadual 4.9 Jadual Penarafan Kesatuan visual kawasan kajian.

Skor Kesatuan Visual Definisi Penarafan

Tinggi (3) Mempunyai kesatuan visual harmoni, kejelasan dan keunikan yang tinggi, tersusun secara semulajadi atau terancang

Sederhana (2) Kesatuan visual sederhana harmoni, jelas dan unik, sedikit bercampur dan kualiti visual yang sederhana

Rendah (1) Mempunyai kesatuan harmoni, jelas dan unik yang rendah


LANGKAH 3

4.5.2.3 Asas Anggaran Penarafan Kualiti Visual

Kaedah penarafan kualiti visual seperti jadual berikut:

Jadual 4.10 Jadual Definisi dan Penarafan dan Skor Kualiti Visual

LANGKAH 3LANGKAH 3-Pengisian Penarafan Kualiti Visual

FAKTOR UTAMAKRITERIA SKOR PENARAFAN

TINGGI (3) SEDERHANA (2) RENDAH (1)

1. Bentuk Muka Bumi

Bentuk muka bumi yang dominan, unik dan pandangan yang menarik (bercerun curam, bukit yang tinggi, singkapan batuan besar atau permukaan bumi yang terhakis membentuk lembah)

Bentuk muka bumi yang mempunyai ciri-ciri menarik tetapi kurang dominan

Bentuk muka bumi yang tidak menarik tanpa ada ciri-ciri landskap yang menarik. (rata, beralun, rendah atau pamah)

2. Badan Air

Mempunyai kombinasi pantulan air yang tinggi bagi bentuk muka bumi dan litupan tanah sehingga menjadikannya pemandangan indah.

Mempunyai pantulan badan air yang membentuk pemandangan sederhana indah.

Tiada atau tidak nyata pantulan badan air

3. Litupan Tanah Tumbuhan

Mempunyai kepelbagaian jenis tumbuhan dari segi spesies, warna dan saiz yang berlainan

Sebahagian dari kepelbagaian spesies, warna dan saiz yang didominasi oleh satu atau dua jenis tumbuhan utama

Kurang atau tiada kepelbagaian tumbuhan

4. Litupan Tanah Alam Bina

Pemandangan litupan tanah alam bina yang berharmoni dengan persekitaran

Pemandangan alam bina yang berharmoni secara sederhana dengan persekitaran

Pemandangan alam bina yang berkecamuk dan tidak berharmoni dengan persekitaran

5. Pemandangan Sekitar

Pemandangan sekitar yang meningkatkan lagi kualiti pemandangan secara keseluruhannya

Pemandangan sekitar memberi kesan yang sederhana kepada pemandangan keseluruhan kawasan

Tiada kesan pemandangan sekitar kepada kualiti visual


4.5.3 Hasil Keseluruhan Penilaian Kekuatan Karakter Landskap (Borang 2)

Hasil dari penilaian ini adalah untuk melihat kekuatan karakter landskap dari segi sensitiviti, kesatuan dan kualiti visual landskap. Kawasan yang mempunyai nilai visual yang tinggi akan mempunyai peluang menjadi kawasan yang berpotensi tinggi sebagai kawasan yang mempunyai karakter landskap yang distintif. Selain daripada itu, tujuan borang 2 ini adalah sebagai membantu dalam mengetahui karakter landskap di kawasan kajian. Hasil dari penilaian dan penarafan bagi kekuatan karakter terdapat tiga kriteria pemarkahan diberi seperti dalam Jadual 4.10 dan Jadual 4.11.

NILAI KRITERIA JUSTIFIKASI

TINGGI Mempunyai nilai sensitiviti, kesatuan dan kualiti visual yang tinggi .

Kewujudan sensitiviti, kesatuan dan kualiti visual landskap yang tinggi yang menjadikan kawasan landskap berkenaan menarik dan membantu kepada karakter landskap yang distintif.

SEDERHANA Mempunyai nilai sensitiviti, kesatuan dan kualiti visual yang sederhana.

Kewujudan sensitiviti, kesatuan dan kualiti visual landskap yang sederhana.

RENDAH Mempunyai nilai sensitiviti, kesatuan dan kualiti visual yang rendah.

Kewujudan sensitiviti, kesatuan dan kualiti visual landskap yang rendah.

Jadual 4.11 Jadual Penarafan Keseluruhan Kekuatan Karakter Landskap


FAKTOR SENSITIVITI VISUAL KESATUAN VISUAL KUALITI VISUAL NILAI

Skor

(T = Tinggi

S = Sederhana

R = Rendah)

T (3)

T (3)

T (3)

S (2)

T (3)

T (3)

R (3)

S (2)

S (2)

T (3)

T (3)

T (3)

S (2)

T (3)

T (3)

R (1)

T (3)

S (2)

T (3)

S (2)

T (3)

S (2)

T (3)

S (3)

R (1)

T (3)

T (3)

T (3)

S (2)

S (2)

T (9)

T (8)

T (8)

T (8)

T (7)

T (7)

T (7)

T (7)

T(7)

T (7)

S (2)

S (2)

T (3)

R (1)

S (2)

T (3)

S (2)

S (2)

R (1)

R (1)

R (1)

T (3)

S (2)

R (1)

R (1)

S (2)

T (3)

S (2)

S (2)

R (1)

R (1)

S (2)

R (1)

S (2)

R (1)

T (3)

R (1)

R (1)

S (2)

R (1)

S (2)

R (1)

R (1)

T (3)

T (3)

S (2)

R (1)

S (2)

S (2)

T (3)

R (1)

R (1)

R (1)

R (1)

S (2)

S (6)

S (6)

S (6)

S (6)

S (6)

S (6)

S (5)

S (5)

S (5)

S (5)

S (5)

S (5)

S (4)

S (4)

S (4)

R (1) R (1) R (1) R (3)

Jadual 4.12 Jadual kriteria pemarkahan kekuatan karakter.

4.6 Rumusan

Bab ini menjelaskan proses kajian lapangan dan bagaimana nilai-nilai penarafan diberi untuk mendapatkan pengesahan keadaan di lapangan sesuai dengan realiti semasa karakter landskap di kawasan kajian. Maklumat dari kajian lapangan ini akan digunakan untuk mengemaskini peta jenis karakter landskap dan kawasan karakter landskap. Maklumat-maklumat ini perlu dibengkelkan dengan kumpulan berkepentingan untuk mendapat maklum balas dan komen terhadap karakter semasa kawasan kajian.

MANUAL PENILAIAN KARAKTER LANDSKAP DI MALAYSIA 115115 MANUAL PENILAIAN KARAKTER LANDSKAP DI MALAYSIA

INPUT PIHAK BERKEPENTINGAN5

5.0 Pengenalan

Input-input daripada pihak berkepentingan adalah syarat penting dalam penilaian karakter landskap. Penentuan karakter landskap adalah hasil daripada sesi percambahan fikiran semasa perbincangan. Perbincangan dan pengesahan karakter landskap dari pihak-pihak yang berkepentingan (stakeholder) adalah menjadi salah satu syarat penting dalam kajian Penilaian Karakter Landskap.

Tujuan sesi perbincangan dan percambahan fikiran ini adalah untuk melibatkan pihak berkepentingan bagi proses penentuan karakter landskap. Ia dijalankan supaya semua pihak berkepentingan berpeluang mengemukakan pandangan masing-masing keatas jenis karakter landskap dan kawasan karakter landskap yang disediakan oleh pihak pengkaji serta dibentangkan dalam sesi perbincangan ini untuk mendapatkan pandangan, maklum balas serta persetujuan.

5.1 Pendekatan/Metodologi Bagi Mendapatkan Input

Pelbagai pendekatan boleh digunakan bagi mendapatkan input-input daripada pihak berkepentingan seperti:• Mesyuarat• Perbincangan• Bengkel• Seminar• Lain-lain panduan strategik serta cadangan perancangan.

5.0 Pengenalan5.1 Pendekatan/Metodologi Bagi Mendapatkan Input5.2 Cadangan Ahli Bengkel 5.3 Objektif Bengkel5.4 Carta Alir Perbincangan Bersama Pihak Berkepentingan 5.5 Pemudahcara Bengkel5.6 Keperluan/Maklumat Yang Perlu Disediakan Dalam Sesi Perbincangan5.7 Soalan Yang Dibincangkan5.8 Rumusan


5.2 Cadangan Ahli Bengkel

Ahli yang dipilih hendaklah dari pelbagai lapangan kerja dan mewakili pelbagai pihak seperti:

• Agensi Kerajaan:a. Jabatan Landskap Negarab. Jabatan Perancang Bandar dan Desac. Jabatan Warisan Negarad. Jabatan Perhutanan Semenajung Malaysia/Sabah/Sarawake. Kementerian Pelancongan f. Pihak Berkuasa Tempatan g. Jabatan Mineral dan Geosainsh. Unit Perancang Ekonomi Negeri

• Badan Bukan Kerajaan (NGO)a. Pencinta Alam Sekitarb. Sosial/Masyarakatc. Warisan dan Budaya

• Komuniti Tempatan/Ketua Masyarakat• Pemaju Pembangunan • Dan lain-lain pihak yang relevan dengan kawasan kajian

Contohnya kajian yang dijalankan di Sabak Bernam dan Kuala Selangor, ahli-ahli kumpulannya terdiri daripada:

1. Wakil Majlis Daerah Kuala Selangor2. Wakil Majlis Daerah Sabak Bernam 3. Wakil Kementerian Pelancongan 4. Wakil Jabatan Warisan 5. Wakil Ensearch (NGO)6. Wakil Institut Landskap Arkitek Malaysia/UPM7. Wakil Jabatan Landskap Negara 8. Wakil dari institusi akademik / pengajian tinggi


5.3 Objektif Bengkel

• Membentangkan cadangan jenis karakter landskap dan kawasan karakter landskap yang diperolehi dari kajian desktop dan lapangan.

• Menyemak dan mengesahkan draf sempadan dan klasifikasi kajian asas (desktop) dalam Jenis Karakter Landskap.

• Memberi kesedaran berkenaan kepentingan karakter landskap dalam sesuatu kawasan, kepentingan perlindungan landskap melalui usaha peningkatan, pemeliharaan dan pemuliharaan landskap kepada pihak berkepentingan.

• Meningkatkan pemahaman mengenai kepentingan penilaian karakter landskap sebagai asas utama untuk menjadi garis panduan dalam proses membuat keputusan guna tanah dan landskap sekeliling.

• Mengenal pasti dan membincangkan perancangan utama dan isu-isu pengurusan tanah yang mempengaruhi landskap di sesuatu kawasan supaya dapat diketengahkan sebagai langkah penyelesaian masalah.

• Mempertimbangkan pendekatan untuk membuat penilaian karakter landskap dalam menganalisis perubahan sensitiviti, dan proses awalan garis panduan strategik serta cadangan perancangan.

• Contoh perjalanan bengkel bagi Negeri Selangor sila rujuk Lampiran 5.


5.4 Carta Alir Perbincangan Bersama Pihak Berkepentingan

Carta 5.0 : Carta aliran Bengkel Pihak Berkepentingan Penilaian Karakter Landskap


5.5 Pemudah cara Bengkel

Pasukan kajian yang dilantik.

5.6 Keperluan/Maklumat Yang Perlu Disediakan Dalam Sesi Perbincangan

• Peta Kawasan Karakter Landskap dan Jenis Karakter Landskap• Jadual Kawasan dan Jenis Karakter Landskap• Dokumen Rancangan Pemajuan kawasan kajian

5.7 Soalan Yang Dibincangkan

Ahli dalam perbincangan ini dibahagikan kepada (3) sesi berkumpulan yang terdiri daripada pelbagai bidang. Cara pembahagian ahli kumpulan adalah seperti setiap satu kumpulan mewakili sesuatu kawasan.

Contohnya kajian yang dijalankan di Sabak Bernam dn Kuala Selangor, ahli-ahli kumpulannya terdiri daripada:

• Wakil Majlis Daerah Kuala Selangor• Wakil Majlis Daerah Sabak Bernam • Wakil Kementerian Pelancongan • Wakil Jabatan Warisan • Wakil Ensearch (NGO)• Wakil Institut Landskap Arkitek Malaysia/UPM• Wakil Jabatan Landskap Negara • Wakil Jabatan Landskap Negara

a. Isu 1:

Mengenalpasti kawasan warisan, kawasan khas yang menjadi tumpuan orang ramai dan pengunjung serta mengenalpasti pola budaya di kawasan yang diwakili.

b. Isu 2 :

Menjalankan analisis jurang (gap analysis) bagi mengenalpasti penjenamaan tempat (place branding) dan signifikan wilayah setempat yang mereka wakili tetapi tidak dikenalpasti oleh pasukan kajian.


c. Isu 3:

Setiap kumpulan dikehendaki memberi penamaan pada Kawasan Karakter Landskap di kawasan kajian berpandukan jadual jenis karakter landskap dan kawasan karakter landskap( Rujuk contoh di Jadual 5.0 ). Penamaan ini berdasarkan kepada hasil kajian asas (desktop) yang dijalankan oleh pasukan kajian di negeri Selangor.

Jenis Karakter Landskap di Selangor

Kawasan Karakter Landskap Simbol

1. Hutan di perbukitan tinggi a) Banjaran Titiwangsa 1a

2. Hutan di perbukitan rendah a) Kuala Kubu Bahru 2a

b) Kg Kuala Kubu 2b

c) Rasa 2cd) Subang 2d

e) Puchong 2e

f) Hulu Langat 2f

g) Semenyih 2g

3. Hutan di tanah pamah a) Pulau Indah 3a

b) Pulau Klang 3b

c) Tanjung Duabelas 3c

d) Sepang 3d4. Hutan di tanah rendah

beralun a) Sabak Bernam 4a

b) Batu Arang 4b

c) Kg Rantau Panjang 4c

d) Sepang 4d

e) Saujana Putra 4ef) Kuala Kubu Bahru 4fg) Lembah Beringin 4g

h) Kuang 4h

5. Bukit terpencil a) Bukit Jugra 5a

b) Bukit Malawati 5b6. Tanaman komoditi di

perbukitan rendah a) Kerling 6a

b) Puncak Alam 6b

c) Hulu Langat 6c

d) Ulu Yam 6d

7. Tanaman komoditi di kawasan lembah a) Batang Kali 7a

Jadual 5.0 : Contoh Jenis Karakter Landskap dan Kawasan Karakter Landskap di Selangor untuk kegunaan dalam sesi perbincangan

Pihak Berkepentingan Penilaian Karakter Landskap


b) Hulu Langat 7b

c) Dengkil 7cd) Puchong 7d

e) Kajang 7e8. Tanaman komoditi di

tanah rendah beralun a) Kalumpang 8a

b) Sungai Tengi Selatan 8b

c) Serendah 8c

d) Batu Arang 8d

e) Sepang 8e

f) Semenyih 8f

g) Jalan Kebun 8g

h) Beranang 8h9. Tanaman komoditi di

tanah pamah a) Sabak 9a

b) Tanjung Karang 9b

c) Assam Jawa 9c

d) Jenjarom 9d

e) Kg Sri Makmur 9e10. Pertanian (padi) di tanah

pamah a) Sungai besar 10a

b) Sungai Tengi 10b

11. Bandar di kawasan tanah pamah a) Klang/Shah Alam 11a

12. Bandar di kawasan tanah rendah beralun a) Lembah Klang 12a

b) Shah Alam 12b

c) Dengkil 12c

d) Kajang 12d

e) Petaling Jaya 12e

f) Serdang 12f

g) Subang 12g

h) Bangi 12h

i) Rawang 12i

j) Bandar Tasik Puteri 12j

k) Bestari Jaya 12k

l) Puchong 12l

Jadual 5.0 : Contoh Jenis Karakter Landskap dan Kawasan Karakter Landskap di Selangor untuk kegunaan dalam sesi perbincangan

Pihak Berkepentingan Penilaian Karakter Landskap (SAMBUNGAN)


5.8 Rumusan

Bengkel dan komunikasi dengan pihak yang berkepentingan adalah satu proses penting yang perlu dilaksanakan selaras dengan prinsip perancangan mampan. Input secara terus dari pihak yang berkepentingan melengkapkan maklumat dan memantapkan hasil kajian asas. Segala isu, kepentingan dan peluang berkait dalam kawasan kajian dapat diselaraskan melalui konsultansi dan perbincangan supaya hasil kajian mendapat perhatian dari semua pihak. Dengan ini proses kesedaran dan pendidikan tentang kepentingan landskap diperingkat masyarakat umum juga terlaksana.

.


MEMBUAT KEPUTUSAN6

6.0 Pengenalan

Proses permulaan diperingkat satu adalah proses pengenalan dan penamaan karakter landskap dimana komponen-komponen landskap dihurai, diintrepretasi dan diklasifikasikan kepada jenis-jenis, kawasan-kawasan landskap. Rujuk Rajah 6.0 yang menunjukkan aliran proses membuat keputusan.

Apabila peta-peta hasil dari proses peringkat satu dianalisa dan dibincangkan bersama pihak yang berkepentingan, jenis dan kawasan landskap akan dihasilkan . Kajian lapangan pula dilakukan untuk membuat penilaian di tapak-tapak pemerhatian bagi menetapkan keadaan karakter sebenar di lapangan. Borang-borang kajian lapangan digunakan untuk penarafan fenomena karakter landskap serta kekuatan karakter landskap. Seterusnya, pemindahan maklumat dari kedua-dua borang kajian lapangan digunakan bagi membuat menghasilkan peta-peta yang terdiri dari peta Fenomena Keadaan Landskap dan peta Kekuatan Karakter Landskap. Peta-peta ini merupakan peta awal bagi proses membuat keputusan. Peta-peta ini akan disintesis kepada peta Nilai Karakter Landskap bagi tujuan membuat keputusan.

Pada setiap pemerhatian (observation point) nilai yang diberikan akan ditanda diatas peta mengikut taburan kawasan yang dilawati melalui proses pemetaan menggunakan perisian GIS. Peta ini akan menjadi peta fenomena keadaan landskap yang mempunyai tiga nilai iaitu tinggi, sederhana dan rendah. Kawasan-kawasan berkenaan diwarnakan dengan warna yang bersesuaian, kebiasaannya dalam ton warna yang berdekatan. Rujuk contoh peta fenomena landskap negeri Selangor adalah seperti Peta 6.1.

6.0 Pengenalan6.1 Analisa Fenomena Karakter Landskap6.2 Analisa Kekuatan Karakter Landskap 6.3 Sintesis6.4 Cadangan Strategi Pembangunan Berasas- kan Karakter Landskap 6.5 Kesimpulan


Carta 6.0 Rajah model membuat keputusan

PETA NILAI KARAKTER LANDSKAP/ PETA STRATEGI

LANDSKAP

MAKLUMAT KAJIAN DESKTOP (PENGENALAN DAN PENAMAAN)

MAKLUMAT KAJIAN LAPANGAN (PENGESAHAN)

PETA FENOMENA KARAKTER LANDSKAP

PETA KEKUATAN KARAKTER LANDSKAP

PROSES INTERPRETASI

PROSES GABUNGAN

PETA SIGNIFIKAN

NILAI VISUAL LANDSKAP1. Sensitiviti Visual2. Kesatuan Visual3. Kualiti Visual

(Borang 2)

STRUKTUR DISKRIPTIF 1. Rupabentuk Bumi2. Litupan Tanah Tumbuhan3. Litupan Tanah Alam Bina

(Borang 1)

PENGHASILAN PETA-PETA SIGNIFIKAN


6.1 Analisa Fenomena Karakter Landskap

Analisa fenomena landskap bertujuan mentafsirkan rupabentuk fizikalkepada karakter landskap yang signifikan. Struktur komposisi landskap dapat memberi kesan kepada manusia dari pelbagai perspektif dari segi nilai intrinsik hubungan alam dengan manusia

Penilaian fenomena keadaan landskap dibuat berdasarkan kepada rupabentuk bumi, badan air dan litupan tanah yang dinilai dan direkodkan dalam borang. Nilai penarafan keseluruhan adalah dinilai berdasarkan kriteria pemarkahan seperti dalam Jadual 6.1.

Jadual 6.0 Hubungkait komponen fizikal landskap dengan atribut struktur komposisi Penilaian Fenomena Karakter Landskap dan

komposisi Penilaian Kekuatan Karakter Landskap

Indikator LandskapAtribut Struktur Komposisi

Penilaian Fenomena Keadaan Landskap

Atribut Struktur Komposisi Penilaian Kekuatan Karakter Landskap

Rupabentuk Bumi

• Ciri-ciri rupabentuk bumi

• Kecerunan tanah

• Kewujudan badan air

• Kepelbagaian bentuk dan gambaran pemandangan

• Elemen estetik dari pemandangan indah rupabentuk bumi

Litupan tanah tumbuhan (semulajadi dan pertanian)

• Litupan tanah tumbuhan dari pelbagai susunan jenis / komuniti

• Kewujudan pelbagai bentuk tumbuhan

• Kepelbagaian jenis dan pola tumbuhan dan tanaman

• Nilai estetik visual pemandangan dan pola tumbuhan

• Nilai kemandirian spesis

Litupan tanah alam bina

• Ciri-ciri pola penempatan

• Rekabentuk senibina

• Ciri-ciri infrastruktur dan kemudahan asas

• Nilai warisan

• Nilai sejarah

• Nilai saintifik

• Nilai estetik

• Nilai rekabentuk vernakuar

• Mitos dan lagenda


Fenomena Karakter Landskap

Petunjuk

3- Tinggi

Jadual 6.1 Jadual Pengiraan Skor dalam proses penarafan dari kajian lapangan.

Nilai AsasJustifikasi

Tinggi (9-7)

(Baik)

Bila kepelbagaian rupabentuk tanah tinggi (contohnya dikawasan tanah diperbukitan tinggi /perbukitan rendah mempunyai kepelbagaian rupabentuk tanah dari segi cerun, lembah dan juga jaringan sungai.

Kehadiran badan air seperti tasik atau pantai akan meningkatkan lagi nilai kepelbagaian elemen landskap.

Sederhana (6-4) Nilai sederhana diberi apabila kurang dari tiga jenis kepelbagaian rupabentuk tanah dan kawasan dan badan air tidak wujud.

Rendah(3-1) Kawasan yang rata, beralun atau tanah pamah yang mempunyai dataran tanah yanh monoton (monotonous) dikira mempunyai nilai kepelbagaian yang rendah.

Peta 6.0 Peta analisis Fenomena Keadaan Landskap

1- Rendah

2- Sederhana

4- Badan Air


6.2 Analisa Kekuatan Karakter Landskap

Analisa kekuatan karakter merupakan hubungkait persepsi dan sikap manusia terhadap persekitaran visual. Disini entiti minda memainkan peranan penting dalam memberi nilai signifikan terhadap kekuatan/kelemahan karakter landskap melalui dimensi visual dan estetik.

Penilaian kekuatan karakter landskap dibuat berdasarkan kepada sensitiviti, kesatuan dan kualiti visual yang dinilai dan direkodkan dalam borang.

Nilai penarafan keseluruhan adalah dinilai berdasarkan kriteria pemarkahan seperti dalam Jadual 6.3.

Jadual 6.2 Jadual tafsiran /justifikasi kekuatan

Faktor Penafsiran

Sensitiviti Visual

Menilai latar depan, tengah dan belakang untuk mentafsif struktur visual pemandangan. Kawasan yang termasuk dalam pemandangan yang dekat dengan pemerhati adalah dikira termasuk dalam sensitiviti visual yang tinggi dan nilai sensitiviti akan berkurangan bagi kawasan (zon) tengah dan belakang.

Kesatuan VisualMenilai dan menarafkan kesatuan pemandangan elemen-elemen estetik dalam kawasan /landskap dari segi keharmonian visual, kejelasan susunan komponen semulajadi dan buatan manusia (budaya) serta keunikan elemen-elemen yang ada atau wujud di kawasan kajian.

Kualiti VisualPenilaian kualiti visual adalah termasuk proses menentukan nilai keindahan persekitaran landskap (scenic), gambaran dari pemerhatian landskap dari segi susunan elemen-elemen dan komponen semulajadi serta budaya.


Peta 6.2 Peta analisis Kekuatan Karakter Landskap

Jadual 6.3 Jadual Pengiraan Skor dalam proses penarafan dari kajian lapangan kekuatan karakter landskap.

Nilai AsasJustifikasi

Tinggi (9-7)

Kepelbagaian visual yang menarik (contohnya dikawasan tanah di perbukitan tinggi /perbukitan rendah mempunyai visual yang harmoni, unik, jelas dan jarak penglihatan di kawasan kajian yang distintif)

Kualiti visual yang menarik seperti badan air seperti tasik atau pantai akan meningkatkan lagi nilai kekuatan elemen landskap.

Sederhana (6-4) Nilai sederhana diberi apabila kurang kesatuan dalam elemen visual di kawasan kajian dan kualiti visual yang sederhana.

Rendah(3-1) Kawasan yang mempunyai jarak penglihatan yang tidak jelas dan mempunyai kesatuan visual yang rendah serta monoton (monotonous) dikira mempunyai nilai kekuatan landskap yang rendah.

Kekuatan Karakter Landskap

Petunjuk


Jadual 6.4 Jadual Sintesis Nilai Karakter Landskap

FAKTOR

PETA FENOMENA KEADAAN LANDSKAP

(Borang 1)

PETA KEKUATAN KARAKTER LANDSKAP

(Borang 2)

HASIL NILAISINTESIS

NILAI KARAKTER LANDSKAP

Skor

ST = Sangat Tinggi

T = Tinggi

S = Sederhana

SR = Sederhana Rendah

R = Rendah

T (3) T (3) ST (6) Sangat Tinggi

T (3)

S (2)

S (2)

T (3)

T (5)

T (5)Tinggi

S (2)

T (3)

R (1)

S (2)

R (1)

T (3)

S (4)

S (4)

S (4)

Sederhana

S (2)

R (1)

R (1)

S (2)

SR (3)

SR (3)Sederhana Rendah

R (1) R (1) R (2) Rendah

6.3 Sintesis

Peta Fenomena Karakter Landskap dan Peta Kekuatan Karakter Landskap akan dianalisa dan disintesiskan untuk mendapatkan hasil peta komposit akhir bagi membantu diperingkat membuat keputusan.

Peta komposit akhir ini adalah berdasarkan kriteria seperti jadual dibawah yang digunakan untuk menghasilkan peta kawasan-kawasan yang dinilai sebagai Peta Nilai Karakter Landskap (Rujuk Peta 6.3) :-


Jadual 6.5 menerangkan petunjuk asas kepada interpetasi nilai yang digunakan semasa proses penilaian untuk Nilai Karakter Landskap. Nilai-nilai yang didapati adalah berkait rapat dengan penentuan dalam strategi penggunaan dan pembangunan landskap. Nilai-nilai inilah yang menyebabkan landskap memberi makna kepada individu, komuniti dan juga masyarakat keseluruhannya. Nilai-nilai ini menjadi aset khusus kepada suatu tempat, lokasi, wilayah dan negara amnya.

Jadual 6.5 Petunjuk (indeks) Asas Kepada Interpetasi Nilai Semulajadi

PETUNJUK ASAS INTERPRETASI

KOMPONEN-KOMPONEN PERSEKITARAN LANDSKAP

Geofizikal (Rupabentuk bumi)Biotik (Litupan Tanah

Tumbuhan)Budaya (Litupan Tanah Alam

Bina)

Semasa Proses

Penilaian

Nilai-nilai

semulajadi, budaya

yang digunakan

• Keunikan.

• Keunggulan, distintif atau

gambaran dinamik proses

semulajadi

• Keindahan suasana alam

sekeliling

• Kepelbagaian ciri-ciri

tumbuhan

• Kepelbagaian

komuniti tumbuhan

• Keunikan komposisi

komuniti tumbuhan

• Keunikan gambaran sejarah /

warisan

• Nilai kesinambungan sejarah

• Nilai estetika

• Nilai simbolik

• Nilai nostalgia

• Nilai interaksi sosial

Selepas Proses

Penilaian

Pemilihan cara

pengurusan

• Keadaan sensitif kepada

pembangunan atau gang-

guan yang menyebabkan

kehilangan/kerosakan

gambaran persekitaran /

pemandangan indah.

• Sensitif kepada

kepupusan yang

akan menyebabkan

litupan tanah bertu-

kar gambaran / imej

semulajadi atau nilai

estetik

• Sensitif kepada kepupusan nilai

budaya

• Pertukaran gambaran imej sim-

bolik budaya setempat

• Hilang nilai kesepunyaan

• Kehilangan nilai identiti setem-

pat


Peta 6.3 Peta Nilai Karakter Landskap (Peringkat Wilayah)

Nilai Karakter Landskap

Petunjuk


6.4 Cadangan Strategi Pembangunan Berasaskan Karakter Landskap

Karakter landskap yang telah dinilai berdasarkan kualiti, kekuatan dan distintif yang wujud di sesuatu kawasan akan diselaraskan dengan strategi pembangunan landskap. Keperluan strategi pembangunan landskap disediakan untuk memenuhi pendekatan pengurusan sama ada pemuliharaan, pemeliharaan dan pemulihan landskap.

Strategi dan garis panduan pembangunan landskap dibuat berdasarkan kepada tujuan dan pendekatan yang melambangkan nilai dari kekuatan dan distintif karakter serta elemen-elemen semulajadi dan budaya semasa yang wujud dalam sesuatu kawasan landskap yang terlibat. Tujuan utama strategi pengurusan mestilah ditumpukan mengikut konteks dan hubungkait kesesuaian keadaan dan nilai karakter secara spesifik.

Strategi pengurusan dalam bentuk pemuliharaan ditujukan untuk melindungi kawasan yang mempunyai keadaan dan nilai karakter yang tinggi serta distintif dari sebarang perubahan. Bagi kawasan yang berada ditahap sederhana atau pertengahan, pemeliharaan dicadangkan. Disamping itu juga kawasan yang bernilai rendah diberi perhatian dari segi pemulihan untuk diberi tumpuan supaya dipertingkatkan perubahan kepada keadaan dan nilai karakter landskap yang tinggi.

KEKUATAN KARAKTER LANDSKAP

FEN

OM

ENA

KEAD

AAN

LAN

DSK

AP

TIN

GG

I(B

aik)

SED

ERH

ANA

REN

DAH

(L

emah

)

TINGGI(Kuat)

SEDERHANARENDAH (Lemah)

Pengukuhan danPengubahsuaian NilaiKarakter

Pemeliharaan danPengukuhan KarakterLandskap

Pemuliharaan danPengekalan

Pengukuhan danPenambahbaikan NilaiKarakter

Pemeliharaan danPenambahbaikanKarakter

Pemeliharaan danPemulihanSebahagiannya

Pemulihan / PenambahbaikanSepenuhnya

Pemulihan Karakter Pemulihan danPenambahbaikan

Jadual 6.6 Matriks menunjukkan hasil sintesis Peta Fenomena Keadaan Landskap dan Kekuatan Karakter Landskap dalam bentuk cadangan strategi pengurusan landskap


Jadual 6.6 menunjukkan hubungkait antara hasil sintesis Peta Fenomena Keadaan Landskap dan Peta Kekuatan Karakter Landskap dalam membentuk strategi pengurusan landskap berlandaskan Peta Nilai Karakter Landskap.Tiga pendekatan penting pengurusan landskap boleh dijadikan sebagai asas kepada pelan tindakan dalam menangani perubahan dan pembangunan iaitu pemuliharaan, pemeliharaan dan pemulihan. Berikut adalah keterangan ringkas ketiga-tiga pendekatan tersebut:

• Pemuliharaan: Kawasan yang mempunyai nilai karakter landskap tinggi perlu dipulihara. Cadangan pemuliharaan melibatkan pengekalan karakter landskap tanpa apa-apa input pengurusan kepada kawasan berkenaan. Perubahan fizikal kepada komposisi dan struktur landskap dilindungi dari sebarang gangguan dan kemusnahan akibat dari aktiviti pembangunan fizikal.

• Pemeliharaan: Pemeliharaan dalam karakter landskap memerlukan langkah-langkah pengurusan dan perubahan yang ditujukan kepada sesuatu kawasan karakter landskap. Intergriti, komposisi dan kefungsian landskap yang dipelihara memerlukan aktiviti-aktiviti pengurusan atau pengubahsuaian yang kesannya tidak kelihatan ketara. Langkah pemeliharaan dijalankan untuk mempastikan nilai karakter yang ada terus berkekalan dan berkesinambungan.

• Pemulihan: Usaha pemulihan dijalankan apabila didapati sesuatu kawasan karakter landskap itu telah terganggu atau musnah. Cadangan pemulihan dijalankan melalui proses penambahbaikan rekabentuk dan pengurusan landskap . Tujuan utama pemulihan landskap adalah untuk mengembalikan semula nilai karakter yang tinggi yang telah musnah atau terganggu. Hasil dari proses pemulihan hendaklah lebih baik atau sekurang-kurangnya menyamai dengan keadaaan karakter asal sesuatu landskap. Pemulihan boleh juga difokuskan kepada membangunkan nilai suasana dan distintif setempat keatas karakter utama yang sediada sebelum kemusnahan atau terhakisnya karakter asal itu. Termasuk dalam usaha pemulihan ialah langkah pengukuhan dengan memperkenalkan komponen baru dalam landskap sebagai usaha untuk memulihkan karakter landskap berkenaan. Pengubahsuaian karakter landskap membolehkan perubahan yang dominan dari karakter landskap asal, khususnya dalam latar depan dan latar tengah landskap dikawasan yang telah mengalami gangguan dan kerosakan landskap yang radikal.


6.5 Kesimpulan

Landskap mempunyai peranan yang penting dalam hubungkait sistem semulajadi dan budaya, dimana ciri-ciri visual dan karakternya adalah hasil dari interaksi dan tindak balas sistem-sistem tersebut. Sekiranya nilai karakter landskap diberi perhatian khusus dalam proses perancangan dan pengurusan pembangunan, maka pembentukan identiti landskap Malayisa akan dapat dikenal pasti dan diketengahkan.

Dengan adanya usaha menilai karakter landskap, perlaksanaan Dasar Landskap Negara dapat direalisasikan untuk mencapai matlamat Malaysia sebagai sebuah Negara Taman Terindah. Setiap jenis karakter landskap boleh dikhususkan dengan gaya atau rekabentuk tertentu mengikut setiap peringkat atau tahap pembangunan fizikal.Dengan demikian, keseimbangan antara nilai karakter dan rekabentuk landskap dalam pembangunan dapat disepadukan untuk mewujudkan suasana dan persekitaran fizikal yang mampan.


L1.0 PASUKAN KAJIAN

L1.1 SKOP KERJA MENGIKUT DISIPLIN DAN PROFESION

1.PENGARAH PROJEK • Mentadbir dan menyelaras aspek teknikal dan bukan-teknikal pasukan kerja untuk

memastikan kerja dapat dijalankan secara konsisten hasil dari penelitian dalam jangka masa yang ditetapkan.

• Membuat pembahagian tugas khusus dan memantau perkembangan semua pasukan dan berkomunikasi dengan Pelanggan (Jabatan Landskap Negara) melalui perbincangan dan laporan.

Output• Mengintegrasikan maklumat yang dikumpul untuk menghasilkan laporan dan

klasifikasi Penilaian Karakter Landskap yang terperinci bagi s tiap kawasan kajian.

2.PERUNDING ARKITEK LANDSKAP

• Mengumpul, menyelaras dan memastikan maklumat yang konsisten mengenai keadaan persekitaran, landskap dan sumber alam semulajadi di kawasan kajian.

• Menentukan dan memilih kawasan kajian yang menyediakan contoh yang dapat memberi gambaran mengenai karakter landskap di Malaysia

• Pengesahkan perkembangan metodologi untuk litupan tanah (land cover), fisiografi, gunatanah, persekitaran binaan (rekabentuk bandar, rakter luar bandar) dan klasifikasi pola budaya

Output• Merumuskan dan menetapkan tata nama (nomenclature) dan tema serta definisi

setiap konsep dan istilah yang disyorkan untuk Penilaian Karakter Landskap.

3.PERUNDING PERANCANG/ REKABENTUK BANDAR / UNDANG-UNDANG TANAH

• Menganalisis dasar nasional, penentukan struktur undang-undang dan implikasi terhadap dasar tersebut.

• Mentafsirkan, menilai dan mengaplikasikan dasar pada dimensi landskap dalam konteks Penilaian Karakter Landskap untuk Malaysia

• Menggambarkan hubungan antara objektif dasar dan tujuan dalam penggunaan Penilaian Karakter Landskap.

Pembentukan Kumpulan Kajian LAMPIRAN 1


Output• Interpretasi pola gunatanah yang ada dan klasifikasi yang berse uaian dengan

gunatanah konvensional sesuai dengan ciri-ciri, prosedur dan proses Penilaian Karakter Landskap

4.PERUNDING GEOLOGI / SAINS TANAH

• Mentafsirkan struktur fisiografi termasuk mengenalpasti geofizi yang meliputi elemen dan prosesnya

• Menetapkan piawaian data geologi untuk menggambarkan fenomena geofizikaldan proses yang menyumbang terhadap Penilaian Karakter Landskap

Output• Membangunkan prosedur, strategi dan kaedah untuk memudahkan proses

mentafsir data geologi dan rupabentuk tanah (fisiografi) dalam roses analisa dan sintesis penilaian karakter landskap.

5.PERUNDING GIS

• Menggunakan sistem maklumat geografi (GIS) untuk memberikan mak umat mengenai persekitaran- persekitaran penting untuk Penilaian Karakter Landskap.

• Membuat persiapan dataset dan prosedur dalam pengumpulan data dan operasi.• Menyediakan dan melaksanakan database, pengurusan data, pengendalian kualiti,

pengeluaran peta, dan analisis spasial• Mengeluarkan peta sokongan untuk analisis Penilaian Karakter Landskap dan

laporan yang sesuai dengan Peraturan dan Standard Pemetaan Malaysia.• Rumusan dataset dan integrasi dalam data pengeluaran Penilaian Karakter

Landskap (‘Land Cover’, Dominasi Jenis ‘Land Cover’, Geologi, Geomorfologi, Fisiografi, Gunatanah, Budaya dan Persekitaran)

• Mengembangkan dan menginterpretasikan prosedur untuk mendigit unit-unit sempadan ‘land cover’ yang sesuai dengan format yang penting

• Mengemaskini dan koordinatkan spesifikasi dari dataset supaya i konsisten dengan metadata NILAMS.

• Mengadaptasi analisis spasial yang diperlukan oleh perunding yang lain.

Output• Menetapkan database peta-peta asas, peta analisa, peta komposit(sintesis) dan

peta-peta akhir Penilaian karakter landskap

6.PERUNDING TAMAN, AMENITI, SOSIO-BUDAYA DAN ANTROPOLOGI BUDAYA

• Mengenalpasti aktiviti sosial-budaya melalui penglibatan awam dan penglibatan ‘stakeholder’.


• Menentukan dimensi manusia yang menyumbang terhadap Penilaian Karakter Landskap dalam konteks pengubahsuaian budaya landskap.

• Mentafsirkan data untuk perancangan, perlindungan, pengurusan kawasan karakter landskap melalui susunan sosial-budaya kawasan.

Output• Mengenalpasti penunjuk untuk membina kapasiti dalam pengurusan kawasan

karakter landskap.

7.PERHUTANAN / AHLI BIOLOGI / AHLI EKOLOGI

• Mengenalpasti litupan tanah (Land Cover) jenis vegetatif dan membuat klasifikasi• Mengenalpasti, mendefinisikan, mentafsir dan mengesahkan prosed r yang

sistematik dan kaedah untuk pemetaan ‘Land Cover’ pada aspek biodiversiti pada Penilaian Karakter Landskap.

• Menyediakan spesifikasi dataset ‘Land Cover’ vegetatif yang ak n digunakan dalam analisis Penilaian Karakter Landskap.

• Menafsirkan kekhasan dalam elemen dan komponen biofisik untuk p oses Penilaian Karakter Landskap.

Output• Membangunkan petunjuk untuk meningkatkan aspek yang berbeza daripada

pengurusan habitat semulajadi dan separa-semulajadi, biodiversiti, pertanian dan gunatanah yang berkaitan untuk diintegrasikan ke dalam prosedur Penilaian Karakter Landskap.di kawasan kajian


KAJIAN DESKTOP PERINGKAT NEGERI/ WILAYAH LAMPIRAN 2

Peta Jenis Karakter Landskap mengikut kawasan tempatan di Selangor.

Nota:Peta ini menunjukkan Jenis Karakter Landskap dan kawasan Karakter landskap yang telah diproses

secara manual dan secara sistematiknya diberi nombor (sebagai menyatakan Jenis Karakter Landskap)

dan huruf (aksara) bagi menjelaskan Kawasan Karakter Landskap ataupun Jenis Karakter Landskap

pada kawasan-kawasan tertentu dan pengenalan untuk klasifikasi Karakter Landskap di Selangor

(Peringkat Wilayah). Peta ini juga dibengkelkan untuk mendapat maklumat dan pihak berkepentingan

(Stakeholder) dan akan diproses semula bagi maklumat warisan, budaya dan antropologi (pengaruh

manusia).


Jenis Karakter Landskap di Selangor Kawasan Karakter Landskap Kod1. Hutan di Perbukitan Tinggi a) Banjaran Titiwangsa 1a2. Hutan di Perbukitan Rendah a) Kuala Kubu Bahru 2a

b) Kg Kuala Kubu 2b c) Rasa 2c d) Subang 2d e) Puchong 2e f) Hulu Langat 2f g) Semenyih 2g

3. Hutan di Tanah pamah a) Pulau Indah 3a b) Pulau Klang 3b c) Tanjung Duabelas 3c d) Sepang 3d

4. Hutan di Tanah Rendah Beralun a) Sabak Bernam 4a b) Batu Arang 4b c) Kg Rantau Panjang 4c d) Sepang 4d e) Saujana Putra 4e f) Kuala Kubu Bahru 4f g) Lembah Beringin 4gh) Kuang 4h

5. Bukit Terpencil a) Bukit Malawati 5a b) Bukit Jugra 5b

6. Tanaman Komoditi di Perbukitan Rendah a) Kerling 6ab) Puncak Alam 6bc) Hulu Langat 6cd) Ulu Yam 6d

7. Tanaman Komoditi di Kawasan Lembah a) Batang Kali 7ab) Hulu Langat 7bc) Dengkil 7cd) Puchong 7de) Kajang 7e

8. Tanaman Komoditi di Tanah Rendah Beralun a) Kalumpang 8a

b) Sungai Tengi Selatan/ Kg Fajar 8bc) Serendah 8cd) Batu Arang 8de) Sepang 8ef) Semenyih 8fg) Jalan Kebun 8gh) Beranang 8h

9. Tanaman Komoditi di Tanah Pamah a) Sabak 9ab) Tanjung Karang 9bc) Assam Jawa 9cd) Jenjarom 9de) Kg Sri Makmur 9e

Jadual 1: Jenis Karakter landskap dan Kawasan Karakter Landskap Selangor


10. Pertanian (Padi dan Herba di Tanah Pamah ) a) Sungai besar 10ab) Sungai Tengi 10b

11. Penempatan di Kawasan Tanah Pamah a) Kapar-Meru-Klang- Shah Alam 11a12. Penempatan di Kawasan Tanah Rendah Beralun a) Lembah Klang 12a

b) Shah Alam 12bc) Dengkil 12cd) Kajang 12de) Petaling Jaya 12ef) Serdang 12fg) Subang 12gh) Bangi 12hi) Rawang 12ij) Bandar Tasik Puteri 12jk) Bestari Jaya 12kl) Puchong 12l

Jadual 1: Jenis Karakter landskap dan Kawasan Karakter Landskap Selangor (sambungan)


KAJIAN DESKTOP PERINGKAT DAERAH LAMPIRAN 3

L3.0 Peta Cadangan 13 Jenis Karakter Landskap Yang Berpotensi Bagi Negeri Selangor

Peta ini telah dipinda berdasarkan komen dan perubahandari ahli yang terlibat dalam bengkel siri

yang pertama. terdapat beberapa perubahan yang jelas dan penambahan bagi jenis karakter

landskap bagi negeri Selangor. Perubahan yang paling ketara ialah berlakunya pertumbuhan kawasan

membangun (urban sprawl) yang dilihat berkembang dari pusat bandar Kuala Lumpur sehingga ke

Kajang/Bangi/Sepang(di bahagian selatan), Shah Alam/Klang/Pelabuhan Klang(dibahagian barat)

dan Rawang/Bukit Beruntung/Kuala Kubu Bharu(di bahagian utara). kebnyakan kawasan ini menjadi

bandar baharu dan menjadi hub kediaman dan komersial. Jadual 2.1 menjelaskan perubahan setelah

dipinda dari bengkel siri pertama.

Selain itu, terdapat juga

kawasan penempatan

tradisional yang dikenalpasti

di sepanjang pantai barat

iaitu di daerah Sabak

Bernam, Kuala Selangor,

Klang dan Kuala Langat.

Kawasan-kawasan ini masih

mempunyai ciri-ciri semulajadi

yang mempunyai karakter

pantai yang berselut dan

dilitupi dengan hutan paya

bakau sebagai litupan tanah

nya. terdapat juga kawasan

pinggir laut ini yang terganggu

dengan penbangunan

seperti di Klang dan Kuala

Langat.

Di kawasan tanah pamah

juga dapat dilihat bahawa

pertanian komoditi dsemakin

mendominasi litupan tanah

kerana mempunyai jenis

tanah yang sesuai untuk

pertanian berskala besar.


Jadual Jenis Karakter Landskap Di Negeri selangor

Sambungan…

Jenis Karakter Landskap di Selangor Kawasan Karakter Landskap Kod1. Hutan di Perbukitan Tinggi a) Banjaran Titiwangsa 1a2. Hutan di perbukitan rendah a) Kuala Kubu Bahru 2a

b) Kg Kuala Kubu 2b c) Rasa 2c d) Subang 2d e) Puchong 2e f) Hulu Langat 2f g) Semenyih 2g

3. Hutan di Tanah pamah a) Pulau Klang/Ketam 3a b) Pulau Indah 3b c) Tanjung Duabelas 3c d) Sepang 3d

4. Hutan di tanah rendah beralun a) Sabak Bernam 4a b) Batu Arang 4b c) Kg Rantau Panjang 4c d) Sepang 4d e) Saujana Putra 4e f) Kuala Kubu Bahru 4f g) Kuang 4g

5. Bukit Terpencil a) Bukit Malawati 5a b) Bukit Jugra 5bc) Bukit Tabur 5c

6. Tanaman komoditi di perbukitan rendah a) Kerling 6ab) Puncak Alam 6bc) Hulu Langat 6cd) Ulu Yam 6d

7. Tanaman komoditi di kawasan lembah a) Batang Kali 7ab) Hulu Langat 7bc) Dengkil 7cd) Puchong 7d

8. Tanaman komoditi di tanah rendah beralun a) Kalumpang 8a

b) Sungai Tengi Selatan/ Kg Fajar 8bc) Serendah 8cd) Batu Arang 8de) Sepang 8ef) Semenyih 8fg) Jalan Kebun 8gh) Beranang 8h

9. Tanaman komoditi di tanah pamah a) Sabak 9ab) Tanjung Karang 9bc) Assam Jawa 9cd) Jenjarom 9de) Kg Sri Makmur 9e

10. Pertanian (padi dan herba di tanah pamah ) a) Sungai besar 10a


Jadual Jenis Karakter Landskap Di Negeri selangor (sambungan)

b) Sungai Tengi 10b11. Penempatan di kawasan tanah pamah a) Kapar-Meru-Klang- Shah Alam 11a

b) Pulau Indah 11bc) Banting 11cd) Assam Jawa 11de) Sekinchan 11ef) Kampung Berjuntai Bestari 11f

12. Penempatan di kawasan tanah rendah beralun a) Lembah Klang 12ab) Shah Alam 12bc) Dengkil 12cd) Kajang 12de) Petaling Jaya 12ef) Serdang 12fg) Subang 12gh) Bangi 12hi) Rawang 12ij) Bandar Tasik Puteri 12jk) Bestari Jaya 12kl) Puchong 12lm) Batang Kali 12mn) Serendah 12no) Putrajaya 12op) Sepang/KLIA 12p

13. Penempatan di Perbukitan Rendah a) Kalumpang 13ab) Kuala Kubu Bharu 13bc) Kerling 13cd) Genting Klang 13de) Hulu Klang 13ef) Hulu Langat 13fg) Puncak Perdana 13gh) Taman Saujana Putra 13h


Peta di sebelah menunjukkan jenis landskap yang terdapat di daerah Klang. Ia merupakan hasil analisis yang dilaksanakan pada peringkat wilayah. Terdapat 6 Jenis Landskap yang terdapat di daerah Klang seperti:

• Hutan di Tanah Pamah (3)

• Komoditi di Perbukitan Rendah (6)

• Komoditi di Lembah (7)• Tanaman Komoditi di

Tanah Pamah (9)• Penempatan di Tanah

Pamah (11)• Penempatan di Tanah

Rendah Beralun (12)

L3.1 Jenis Karakter landskap di Klang

Jenis KarektorLandskap Justifikasi Untuk Definisi Jenis KarektorLandskap

Hutan di Tanah Pamah (3) Hutan ini juga boleh dikategorikan mengikut perubahan ciri-cirialtitud, komposisi flora, habitat, iklim, tanah danbiotik. Ia merangkumi:-i. Hutan Paya Laut

Hutan ini terletak di persisiran laut yang berlumpur bercampur pasir laut yang mengalamiair pasang dan surut. Spesies utama ialah Bakau.

ii. Hutan Paya GambutHutan ini terletak di belakang hutan paya laut menghala ke darat dengan tanah gambut dan airnya yang kurangmasin. Spesies yang terdapat dikawasan ini ialah Meranti.

iii. Hutan Dipterokarp PamahTerletak di ketinggian 300 meter a.p.l. yang mempunyaibilangan pokok yang padat dan berbagai jenis. Spesiesutama ialah Meranti, Balau dan Kapur.

Hutan ini terletak di tanah pamah yang mewakilienapan Kuaterner yang membentuk dataran pantaiyang sangatlebar hingga mencapai 50km di Lembangan Bernam dan sekitar 40km di Lembangan Langat. Pada hari ini afinitihutan semulajadi tanah pamah dataran pantai di Selangor sudah tidak dapat dikenalpastikerana hampir keseluruhantanah pamah ini telah dibangunkan untuk pelbagai tujuan pertanian dan perbandaran. Landskap ini dicirikan olehdataran rendah yang asalnya mempunyaisaliran yang agak terhad dan sering berlaku banjir. Namun kini terdapatbegitu banyak saliran dibina untuk tujuan pertanian yang sekaligus turut mengurangkan kesan banjir besar. Sebahagian besar daripada saliran di kawasan ini mengandungi lo dak yang sangat banyak, manakala di bahagianmuara aras dan kandungan air sungaidipengaruhioleh proses pasang-surut. Beberapa buah pulau didelta Klang-Langat juga termasuk dalam kategori landskap ini. Dari segigeologinya, tanah pamah ini boleh dibahagikan kepadadua kelompok enapan utama iaitu enapan lumpur dan lodak marin yang mendominasibahagian pantai dan enapangambut, lumpur dan lodak berkarbon yang tersebar meluas di pendalaman Lembangan Bernam dan LembanganLangat. Unit enapan daratan berkarbon ini tidak terbentuk dengan baik di Lembangan Klang dan LembanganSelangor.



KomoditidiPerbukitanRendah (6)

Komoditipertanian bererti tanaman, atau bahagian daripada tanaman, atau haiwan, atau produk haiwanyang dihasilkan (termasuk petani, penternak, akuakultur, florikultur, dusun, kelapa sawit, ladang getah, kelapa atau setanding dengannya) mempunyaikeutamaan untuk dijual, konsumsi, propagasi, ataupenggunaan lain oleh manusia atau haiwan. Ianya sebagai industri yang diusahakan secara besar-besarandan diuruskan dengan sistematik.Komoditi ini terletak diatas bentuk muka bumi perbukitan rendah tertabur secara rawak di beberapakawasan sepertidiHulu Selangor, Kuala Kubu Baru, Serendah, Puncak Alam, Shah Alam, Kuala Lumpur, Puchong, Bangidan Batang Benar dan terdapat sedikit kawasan di bahagian Klang.

Perbukitan rendah dicirikan oleh bukit-bukit rendah bercerun landai (kurang daripada 30o) dan lebar. Bagaimanapun terdapat juga kawasan yang bercerun agak curam, khususnya dikawasan pinggir likusungaisekarang atau sungaikuno. Jumlah anak sungai pendek kawalan kekar yang berpunca dariperbukitan rendah iniamat kurang berbanding dengan kawasan perbukitan tinggi. Sungai yang menyalirikawasan ini sering bermeander. Di bahagian tertentu masih terdapat jeram.


KomoditidiLembah (7) Komoditipertanian bererti tanaman, atau bahagian daripada tanaman, atau haiwan, atau produk haiwan yang dihasilkan (termasuk petani, penternak, akuakultur, florikultur, dusun, kelapa sawit, ladang getah, kelapa atausetanding dengannya) mempunyaikeutamaan untuk dijual, konsumsi, propagasi, atau penggunaan lain oleh manusiaatau haiwan. Ianya sebagai industri yang diusahakan secara besar-besaran dan diuruskan dengan sistematik.Komoditi ini terletak diatas bentuk muka bumi perbukitan rendah tertabur secara rawak di beberapa kawasan sepertidiHulu Selangor, Kuala Kubu Baru, Serendah, Puncak Alam, Shah Alam, Kuala Lumpur, Puchong, Bangidan BatangBenar dan terdapat sedikit kawasan di bahagian Klang.

Lembah yang lebih luas terbina antara perbukitan-perbukitan rendah dengan dataran banjir yang lebar dan sungaiyang lebih lebar dan berliku. Sungai di sini dicirikan oleh aliran yang agak perlahan dan seringkali sudah mula berlodakkecualidi kawasan yang tahap pencemarannya terlalu rendah.


Tanaman Komoditidi Tanah Pamah (9)

Komoditipertanian bererti tanaman, atau bahagian daripada tanaman, atau haiwan, atau produk haiwan yang dihasilkan (termasuk petani, penternak, akuakultur, florikultur, dusun, kelapa sawit, ladang getah, kelapa atausetanding dengannya) mempunyaikeutamaan untuk dijual, konsumsi, propagasi, atau penggunaan lain olehmanusia atau haiwan. Ianya sebagai industriyang diusahakan secara besar-besaran dan diuruskan dengansistematik dikawasatan tanah pamah.Tanah pamah terdiri daripada enapan Kuaterner yang membentuk dataran pantaiyang sangat lebar hinggamencapai50km di Lembangan Bernam dan sekitar 40km di Lembangan Langat. Pada hari ini afiniti hutansemulajadi tanah pamah dataran pantai di Selangor sudah tidak dapat dikenalpastikerana hampir keseluruhantanah pamah ini telah dibangunkan untuk pelbagai tujuan pertanian dan perbandaran. Landskap ini dicirikan olehdataran rendah yang asalnya mempunyaisaliran yang agak terhad dan sering berlaku banjir. Namun kini terdapatbegitu banyak saliran dibina untuk tujuan pertanian yang sekaligus turut mengurangkan kesan banjir besar. Sebahagian besar daripada saliran di kawasan ini mengandungi lodak yang sangat banyak, manakala di bahagianmuara aras dan kandungan air sungaidipengaruhioleh proses pasang-surut. Beberapa buah pulau didelta Klang-Langat juga termasuk dalam kategori landskap ini. Dari segigeologinya, tanah pamah ini boleh dibahagikan kepadadua kelompok enapan utama iaitu enapan lumpur dan lodak marin yang mendominasibahagian pantai dan enapangambut, lumpur dan lodak berkarbon yang tersebar meluas di pendalaman Lembangan Bernam dan LembanganLangat. Unit enapan daratan berkarbon ini tidak terbentuk dengan baik di Lembangan Klang dan LembanganSelangor.



Penempatan diTanah Rendah Beralun (12)

Kawasan yang diterokaidan dibangunkan untuk tujuan penempatan, perniagaan, pembangunan bandar danperindustrian untuk keperluan dan kehendak semasa . Ada antara kawasan ini diterokai dari tanah hutan dan adaantaranya dari tanah pertanian ditukar status ke tanah penempatan atau komersialdikawasan tanah pamah. Kawasan luas yang yang mempunyaianak-anak bukit dengan ketinggian puluhan meter (jarang melebihi10m) darilantaiyang biasanya bermula dari tanah pamah. Kawasan sebegini lazimnya tidak mempunyaiperkaitan yang jelasdengan sebarang sistem saliran semula jadi. Kawasan tanah rendah beralun ini kebanyakannya dibentuk olehsabak, batu pasir dan syal yang sedikit termetamorf.

Lokasi Badan Air Peta Ketinggian Tanah (Elevation

Map)


Penempatan diTanah Pamah (11)

Kawasan yang diterokaidan dibangunkan untuk tujuan penempatan, perniagaan, pembangunan bandar danperindustrian untuk keperluan dan kehendak semasa . Ada antara kawasan ini diterokai dari tanah hutan dan adaantaranya dari tanah pertanian ditukar status ke tanah penempatan atau komersialdikawasan tanah pamah. Di Selangor sudah tidak dapat dikenalpastikerana hampir keseluruhan tanah pamah ini telah dibangunkan untukpelbagai tujuan pertanian dan perbandaran. Landskap ini dicirikan oleh dataran rendah yang asalnya mempunyaisaliran yang agak terhad dan sering berlaku banjir. Namun kini terdapat begitu banyak saliran dibina untuk tujuanpertanian yang sekaligus turut mengurangkan kesan banjir besar. Sebahagian besar daripada saliran di kawasan inimengandungi lodak yang sangat banyak, manakala di bahagian muara aras dan kandungan air sungaidipengaruhioleh proses pasang-surut. Beberapa buah pulau didelta Klang-Langat juga termasuk dalam kategori landskap ini. Dari segigeologinya, tanah pamah ini boleh dibahagikan kepada dua kelompok enapan utama iaitu enapan lumpurdan lodak marin yang mendominasibahagian pantaidan enapan gambut, lumpur dan lodak berkarbon yang tersebar meluas dipendalaman Lembangan Bernam dan Lembangan Langat. Unit enapan daratan berkarbon initidak terbentuk dengan baik diLembangan Klang dan Lembangan Selangor.


+

Proses gabungan peta sumber Fisiografi dan hasilnya, Peta Geomorfologi Klang


Model Analisa Data Sumber Litupan Tanah (Land Cover)

Proses ‘Digitize ‘Litupan Tanah Klang

Peta Hutan daerah Klang Peta Imej satelit


B2.5 Litupan Tanah bagi daerah Klang1. Kawasan Semulajadi Di Tanah Pamah2. Kawasan Semulajadi Dipersisir Air3. Pengangkutan (Pelabuhan)4. Komersial5. Pusat Bandar6. Perumahan Tersusun Di Bandar7. Perumahan Tersusun Di Pinggir Bandar8. Perkampungan Tradisi9. Industri10. Perladangan (Komoditi Kelapa Sawit)11. Perkampungan Atas Air


Proses gabungan peta Jenis Karakter Landskap Daerah Klang

+


Peta Jenis Karakter Landskap Daerah Klang


Jadual Unit Diskripsi Landskap Daerah Klang

Sambungan…

Jenis Landskap Kod Unit Landskap Kawasan

3a (Hutan Ditanah Pamah ) 3a1 Kawasan Semulajadi Pulau Ketam

3a2 Kawasan Semulajadi Pulau Tengah

3a3 Kawasan Semulajadi Pulau Klang

3a4 Kawasan Semulajadi Hutan Rizab Che Mat Zin

3a5 Kawasan Semulajadi Pulau Selat Kering

3a6 Kampong Tradisi Atas Air Pulau Pulau Ketam

3b (Hutan Ditanah Pamah) 3b1 Kawasan Semulajadi Pulau Indah

3b2 Kawasan Semulajadi Pulau Indah

3b3 Kawasan Semulajadi Pantai Acheh

3b4 Kawasan Semulajadi Telok Gong

3b5 Kawasan Semulajadi Kampung Sementa

6b (Tanaman Komoditi Di Perbukitan Rendah) 6b1 Perladangan Bukit Kerayong

6b2 Perumahan Tersusun Pinggir Bandar Meru

7d (Tanaman Komoditi Di Kawasan Lembah) 7d1 Perumahan Tersusun Di Bandar Bukit Kemuning

7d2 Kawasan Semulajadi Bukit Kemuning

7d3 Kampong Tradisi Bukit Lanchong

9c (Tanaman Komoditi Di Tanah Pamah) 9c1 Perladangan Bukit Kerayong

9c2 Kampong Tradisi Jalan Keretapi Lama

9c3 Komersial Pekan Kapar

9c4 Perumahan Tersusun Pinggir Bandar Kapar

9c5 Perladangan Ladang Sungai Puloh

9c6 Industri Taman Perindustrian Meru

9c7 Kampong Tradisi Meru


Jadual Unit Diskripsi Landskap Daerah Klang (sambungan)

Sambungan…

9c8 Perladangan Ladang Hup Seng

9c9 Komersial Pekan Meru

9c10 Perumahan Tersusun Pinggir Bandar Meru

9c11 Industri Kapar Indah Industrial Park

9c12 Perumahan Tersusun Pinggir Bandar Sungai Puloh

9c13 Industri Sungai Puloh

9c14 Perladangan Ladang Bukit Raja

9c15 Kawasan Semulajadi Kapar/Sementa

9d (Tanaman Komoditi Di Tanah Pamah) 9d1 Kampong Tradisi Kampung Telok Gong

9d2 Pengangkutan Pelabuhan Selatan

9d3 Kampong Tradisi Johan Setia

9d4 Perumahan Tersusun Pinggir Bandar Johan Setia

9d5 Perladangan Johan Setia

9d6 Industri Johan Setia

9d7 Perumahan Tersusun Bandar Taman Berjaya

9d8 Kampong Tradisi Kampung Melayu

11a (Penempatan Di Tanah Pamah) 11a1 Perumahan Tersusun Pinggir Bandar Taman Sungai Puloh

11a2 Industri Sungai Saim

11a3 Industri Bukit Raja

11a4 Kampong Tradisi Kampung Sementa

11a5 Pengangkutan Pelabuhan Utara

11a6 Kampong Tradisi Kampung Pendamar

11a7 Pusat Bandar Klang Utara


Jadual Unit Diskripsi Landskap Daerah Klang (sambungan)

11a8 Pusat Bandar Klang Selatan

11a9 Perumahan Tersusun Bandar Bukit Raja

11a10 Kawasan Semulajadi Sungai Jati

11a11 Perumahan Tersusun Bandar Bandar Botanik

11a12 Komersial Bukit Tinggi

11a13 Kawasan Semulajadi Jalan Kebun

11b (Penempatan Di Tanah Pamah) 11b1 Pengangkutan Pelabuhan Barat

11b2 Kampong Tradisi Pulau Indah

11b3 Perumahan Tersusun Pinggir Bandar Badar Armada Putera

12b (Penempatan Di Tanah Rendah Beralun ) 12b1 Industri Bukit Raja

12b2 Kampong Tradisi Jalan Kebun

12b3 Kampong Tradisi Sungai Rasau

12b4 Perumahan Tersusun Bandar Jalan Kebun

12b5 Kawasan Semulajadi Jalan Kebun


Jenis-jenis landskap daerah Klang (Umum)

3 a/b (Hutan di Tanah Pamah) Kawasan hutan paya bakau semulajadi Perkampungan nelayan

(tradisi) atas air

6b (Tanaman Komoditi di Perbukitan Rendah) Perladangan (Kelapa Sawit) Perumahan tersusun pinggir bandar

7d (Tanaman Komoditi di Kawasan Lembah)

Perumahan tersusun di bandar Kawasan semulajadi Perkampungan (tradisi)

9 c/d (Tanaman Komoditi di Tanah Pamah) Perladangan (Kelapa Sawit) Perkampungan (tradisi) Kawasan komersial Perumahan tersusun pinggir bandar Kawasan industri Kawasan semulajadi Hub pengangkutan Perumahan tersusun bandar 11 a/b (Penempatan di Tanah Pamah) Perumahan tersusun pinggir bandar Kawasan industri Hub pengangkutan Pusat bandar Perumahan tersusun bandar Kawasan semulajadi Kawasan komersial

12b (Penempatan di Tanah Rendah Beralun) Kawasan industri Perkampungan (tradisi) Perumahan tersusun bandar Kawasan semulajadi


BORANG KAJIAN LAPANGANLAMPIRAN 4LAMPIRAN 4 –BORANG KAJIAN LAPANGAN L4-1 Borang Kajian Lapangan 1 (Fenomena Landskap)


L4-2 Borang Kajian Lapangan 1 (Kekuatan Karakter)


L4-3 Contoh Pengisian Borang Kajian Lapangan (Penempatan di Tanah Rendah Beralun)


L4-4 Contoh Pengisian Borang Kajian Lapangan (Hutan di Perbukitan Rendah)


L4-5 Contoh Pengisian Borang Kajian Lapangan (Tanaman Komoditi di Tanah Pamah)


BENGKEL STAKEHOLDERLAMPIRAN 5

Bengkel ‘Stakeholder’ Kajian Manual Penilaian Karakter Landskap Di Malaysia (Siri 1)

L5.0 Tujuan Bengkel

Memperhalusi Penilaian Karakter Landskap (Landscape Character Assessment) di negeri Selangor yang telah dibangunkan menerusi sudut pandangan ‘Stakeholder’sebagai suatu pendekatan yang membantu dalam mengurus pembangunan khususnya pada skala Wilayah.

L5.0 Objektif bengkel

• Untuk mendapatkan maklumbalas ‘stakeholder’ berkenaan pembentukan karakter landskap yang telah dihasilkan pada skala negeri Selangor.

• Untuk mendapatkan idea-idea mengenai kesan atribut nilai warisan terhadap pembentukan karakter lanskap dan mengenalpasti perubahan yang boleh diterima dari sudut pandangan ‘stakeholder’ yang terlibat.

• Untuk mengenal pasti kapasiti ‘stakeholder’ awam, swasta dan kerajaan dalam memberikan sumbangan bagi penilaian karakter lanskap.

• Untuk mengambilkira setiap pandangan dan kritikan yang disuarakan oleh setiap pihak yang terlibat bagi tujuan pemurnian pembentukan karakter landskap yang

telah dihasilkan pada skala negeri Selangor. Secara umumnya, perjalanan bagi keseluruhan bengkel terbahagi kepada dua bahagian utama iaitu Sesi Perbentangan Kajian dan Sesi Perbincangan Berkumpulan. Sebagaimana agenda perbentangan kajian di sebelah pagi tertumpu kepada kepada penerangan tentang definisi, matlamat, objektif, metodologi, dan pendekatan proses LCA untuk memberi pemahaman yang setara kepada semua peserta. Seterusnya, aktiviti Perbincangan Berkumpulan di jalankan bagi mendapatkan respon / data yang lebih tepat oleh setiap wakil daerah serta mengenalpasti tambahan maklumat-maklumat lain yang tidak disentuh oleh pihak perunding dengan harapan ketepatan penilaian karakter landskap dapat diperolehi. Di samping itu, semua yang terlibat secara tidak langsung membuat ralidasi kepada maklumat yang telah dibentangkan mengikut daerah atau kawasan masing-masing. Diawal perjalanan bengkel, pihak perunding telah member penerangan dan penetapan bahawa di penghujung bengkel, suatu kesimpulan bagi Jenis Karakter Landskap dan Kawasan Karakter Landskap yang telah di bengkelkan ini disahkan dan di terima oleh semua pihak.

1


L5.2 Sesi Perbincangan Berkumpulan

Bagi mendapatkan maklumat asas yang lebih tepat dan teliti, para peserta diminta untuk mengemukakan maklumat tentang karakter serta keunikan kawasan masing-masing secara bertulis, lisan atau pengalaman termasuklah sesebuah kawasan khusus atau elemen-elemen distintiftempatan yang wujud. Oleh yang demikian, pihak perunding melihat bahawa penglibatan secara langsung oleh Pihat berkuasa Tempatan, Kerajaan dan NGO menyumbangkan maklumat-maklumat penting yang berada di luar lingkungan pengetahuan pihak perunding.

Semua pandangan dan cadangan dari pihak peserta dalam pada Sesi Perbincangan Berkumpulan yang lebih tertumpu pada bahagian kedua Bengkel Penilaian Karakter Landskap Negeri Selangor. Selain itu, bagi memudahkan proses pengumpulan data, pihak perunding telah membahagikan keseluruhan kawasan negeri Selangor kepada beberapa kawasan yang lebih spesifik dan peserta disusun mengikut wilayah pentadbiran masing-masing.

Peserta di bahagikan kepada empat(4) kumpulan yang mewakili 4 wilayah iaitu:

a) Wilayah (A) – Kuala Selangor, Sabak Bernam

b) Wilayah (B) – Gombak, Hulu Selangor, Hulu Langat

c) Wilayah (C) – Petaling, Klang

d) Wilayah (D) – Kuala Langat, Sepang Setiap kumpulan ini dikehendaki untuk menyelesaikan tiga (3) soalan yang terkandung dalam tiga (3) sesi berkumpulan.

Soalan-soalan yang terlibat didalam setiap sesi Perbincangan Berkumpulan adalah:

a. Sesi 1: Setiap kumpulan dikehendaki mengenalpasti kawasan warisan dan kawasan khas. Kumpulan ini di kehendaki mengenalpasti pola budaya di kawasan-kawasan yang mereka wakili

b. Sesi 2 :Setiap kumpulan dikehendaki mengenalpasti ‘place branding’ dan signifikan untuk lokaliti wilayah yang mereka wakili yang tidak dikenalpasti oleh pasukan kajian. (gap analysis)

c. Sesi 3:Setiap kumpulan dikehendaki memberi penamaan pada Kawasan Karakter Landskap di Selangor berpandukan jadual yang diberikan. Penamaan ini berdasarkan kepada hasil kajian teknikal yang dijalankan.

Peta 1.1 menunjukkan pecahan 12 karakter landskap yang dihasilkan bagi negeri Selangor. Karakter-karakter landskap yang dihasilkan bagi skala negeri Selangor adalah: • Hutan Di Perbukitan Tinggi• Hutan di Perbukitan Rendah• Hutan di Tanah Pamah• Hutan di Tanah Rendah Beralun• Bukit Terpencil• Tanaman Komoditi di Perbukitan Rendah• Tanaman Komoditi di kawasan Lembah• Tanaman Komoditi di Tanah Rendah Beralun• Tanaman Komoditi di Tanah Pamah• Pertanian (padi) di Tanah Pamah• Bandar di kawasan Tanah Pamah• Bandar di kawasan Tanah Rendah Beralun


Foto A1.2 : Kerja dalam kumpulan yang dipantau oleh pihak perunding

Penghasilan Karakter-karakter Landskap ini adalah melalui proses penindihan peta yang memaparkan hamparan data diantara bentuk muka bumi dengan litupan tanah yang dihasilkan melalui penggunaan aplikasi ArcGIS. Rujukan kepada Jadual A1.1 di mukasurat berikutnya, Perincian bagi pembahagian Kawasan Karakter Landskap yang terdapat di dalam 12 Karakter Landskap di negeri Selangor dapat diperolehi melalui simbol (1a, 2a, 2b, 2c….)yang turut terdapat pada Peta A1.1

Foto A1.1 : Para peserta mendengar pembentangan yang di bentangkan oleh

pihak perunding


Peta 1.1 Karakter Landskap pada skala negeri Selangor


Jadual A1.1 Jenis Karakter landskap dan Kawasan Karakter Landskap Selangor

Jenis Karakter Landskap di Selangor Kawasan Karakter Landskap Kod

1. Hutan di Perbukitan Tinggi a) Banjaran Titiwangsa 1a

2. Hutan di Perbukitan Rendah a) Kuala Kubu Bahru 2a

b) Kg Kuala Kubu 2b

c) Rasa 2c

d) Subang 2d

e) Puchong 2e

f) Hulu Langat 2f

g) Semenyih 2g

3. Hutan di Tanah pamah a) Pulau Indah 3a

b) Pulau Klang 3b


d) Sepang 3d

4. Hutan di Tanah Rendah Beralun a) Sabak Bernam 4a

b) Batu Arang 4b


d) Sepang 4d

e) Saujana Putra 4e

f) Kuala Kubu Bahru 4f

g) Lembah Beringin 4g

h) Kuang 4h

5. Bukit Terpencil a) Bukit Jugra 5a

b) Bukit Malawati 5b

6. Tanaman Komoditi di Perbukitan Rendah a) Kerling 6a

b) Puncak Alam 6b

c) Hulu Langat 6c

d) Ulu Yam 6d

7. Tanaman Komoditi di Kawasan Lembah a) Batang Kali 7a

b) Hulu Langat 7b

c) Dengkil 7c


Jadual A1.1 Jenis Karakter landskap dan Kawasan Karakter Landskap Selangor (sambungan)

d) Puchong 7d

e) Kajang 7e


b) Sungai Tengi Selatan/ Kg Fajar 8b

c) Serendah 8c

d) Batu Arang 8d

e) Sepang 8e

f) Semenyih 8f

g) Jalan Kebun 8g

h) Beranang 8h

9. Tanaman Komoditi di Tanah Pamah a) Sabak 9a


c) Assam Jawa 9c

d) Jenjarom 9d

e) Kg Sri Makmur 9e

10. Pertanian (Padi dan Herba di Tanah Pamah ) a) Sungai besar 10a

b) Sungai Tengi 10b

11. Penempatan di Kawasan Tanah Pamah a) Kapar-Meru-Klang- Shah Alam 11a

12. Penempatan di Kawasan Tanah Rendah Beralun a) Lembah Klang 12a

b) Shah Alam 12b

c) Dengkil 12c

d) Kajang 12d


f) Serdang 12f

g) Subang 12g

h) Bangi 12h

i) Rawang 12i


k) Bestari Jaya 12k

l) Puchong 12l


Peta Wilayah A berserta komen ‘Stakeholder’ terhadap nilai warisan yang terdapat pada wilayah tersebut

Peta Hasil Perbincangan BerkumpulanTerdapat 3 sesi perbincangan di dalam kumpulan yang seperti yang telah dinyatakan didalam tajuk yang terdahulu dimana komen yang diutarakan oleh pihak ‘stakeholder’ diambilkira sebagai data tambahan yang penting. Kebanyakan komen dan ulasan yang telah dinyatakan oleh pihak ‘stakeholder’ dipaparkan di dalam bahagian ini.


Komen ‘Stakeholder’ terhadap nilai warisan dan kawasan-kawasan signifikan yang terdapat pada wilayah A


Kawasan-kawasan signifikan yang dicadan-

gkan oleh pihak ‘Stakeholder’ di kawasan

Wlayah B

Wilayah B

Peta Wilayah B berserta komen ‘Stakeholder’ terhadap nilai warisan yang terdapat

pada wilayah tersebut


Peta Wilayah C berserta komen ‘Stakeholder’ terhadap nilai warisan yang terdapat pada wilayah tersebut

Wilayah C


Penamaan semula Jenis Karakter Landskap yang dicadangkan oleh pihak ‘Stakeholder’ di kawasan Wlayah C


Wilayah D

Peta Wilayah D berserta komen ‘Stakeholder’ terhadap nilai warisan yang terdapat pada wilayah tersebut


Lakaran topografi Wilayah D serta pembahagian atribut yang dicadangkan

oleh pihak ‘Stakeholder’

Analisa Bengkel

Analisa Bengkel bagi Wilayah A

Komen peserta bengkel yang releven & diambilkira bagi Zon (A) – Kuala Selangor & Sabak Bernam

Kawasan Komen Peserta Respon Perunding Kesimpulan Zon (A)

Kuala Selangor

Sabak Bernam

i. Tapak Arkeologi- Lembah Bernam

Dipertimbangkan kerana kewujudan kawasan tinggalan masyarakat zaman logam di Selangor.

Akan dipetakan sebagai kawasan arkeologi setelah diperakui oleh Jabatan Warisan/ RTD

ii. Perumahan Terancang- Puncak Alam/ Bukit Ijok

Diterima kerana wujudnya perubahan fizikal yang jelas dikawasan yang terlibat.

Akan dipetakan

iii. Kawasan kampong tradisi- dari Sungai Besar hingga ke Kampung Sungai Sembilan

Diterima kerana kewujudan kawasan penempatan tradisional masyarakat setempat di sepanjang kawasan yang dinyatakan.

Akan dipetakan

iv. Kawasan sumber ekologi- Taman Alam Kuala Selangor hingga Hutan Simpan Sungai Karang

Diterima kerana dari segi fizikal yang menyumbang kepada keperluan ekologi setempat.

Akan dipetakan

v. Perkampungan atas air- Kampung Pasir Penambang

Dibuat verifikasi semula dalam bengkel

Akan dipetakan selepas verifikasi


Komen peserta bengkel yang tidak releven & tidak diambilkira bagi Zon (A) – Kuala Selangor & Sabak Bernam

Kawasan Komen Peserta Respon Perunding Kesimpulan Zon (A)

Kuala Selangor

Sabak Bernam

i. Restoran makanan laut dan eksotik - Sekinchan/ Pasir Penambang/ Kampong Sungai Panjang

Tidak relevan kerana nilai signifikan yang tidak sesuai untuk skala negeri Selangor

Tidak dipetakan

ii. Tarian Dabus - Kampong Kuantan Tidak diterima kerana tiada impak terhadap karakter kawasan.

Tidak dipetakan

iii. Aktiviti memancing dan bot - Kampong Kuantan

Tidak diterima kerana tiada impak terhadap karakter kawasan.

Tidak dipetakan

iv. Wayang Kulit - Batu 23

Gasing - Sungai Air Tawar

Tidak diterima kerana tiada impak terhadap karakter kawasan.

Tidak dipetakan

v. Homestay - Tanjung Karang Tidak relevan kerana nilai signifikan yang tidak sesuai untuk skala negeri Selangor

Tidak dipetakan

vi. Masjid Kampung Panchang Bendena

Kelong Bagan Nakhoda Omar

Tidak relevan kerana nilai signifikan yang tidak sesuai untuk skala negeri Selangor

Tidak dipetakan

vii. Sungai Pakeh - Kelip-kelip Kawasan yang sangat kecil dan tidak sesuai dengan skala Selangor

Tidak dipetakan


Komen peserta bengkel yang releven & diambilkira bagi Zon (B) – Hulu Selangor, Hulu Langat & Gombak

Analisa Bengkel bagi Wilayah C

Komen peserta bengkel yang releven & diambilkira bagi Zon (C) – Petaling & Klang

Kawasan Komen Peserta Respon Perunding Kesimpulan Zon (B)

Hulu Selangor, Hulu Langat, Gombak

i. Greyfield (kawasan terbiar) - Bukit Beruntung/ Bukit Sentosa

Wujudnya ciri-ciri fizikal yang menggambarkan keadaan yang dinyatakan pada skala negeri Selangor

Akan dipetakan

ii. Kawasan Warisan - Ampang Pechah/ Telaga Tujuh

Mempunyai kesesuaian yang signifikan untuk pembentukan karakter landskap di peringkat negeri Selangor

Akan dipetakan

iii. Kawasan Warisan Semulajadi - Semenyih/ Genting Sempah/ Bukit Fraser

Mempunyai ciri fizikal dan signifikan untuk pembentukan karakter landskap tersenditi di Selangor

Akan dipetakan

iv. Bandar Warisan (Kolonial) - Kuala Kubu Bahru

Mempunyai ciri fizikal dan signifikan untuk pembentukan karakter landskap tersenditi di Selangor

Akan dipetakan

v. Pembangunan Ekslusif - Hulu Klang/ Bukit Antarabangsa/ Ampang/ Kemensah

Membentuk keseragaman karakter landskap pada skala wilayah

Akan dipetakan

Analisa Bengkel bagi Wilayah B

Kawasan Komen Peserta Respon Perunding Kesimpulan Zon (C)

Petaling, Klang

i. Perkampungan Nelayan - Pulau Ketam

Diterima kerana wujudnya penempatan seperti yang dinyatakan berdasarkan keadaan sebenar di kawasan tersebut

Akan dipetakan

ii. Hutan Simpan Kota Damansara

Mempunyai signifikan yang jelas dalam pembentukan karakter landskap pada skala Selangor

Akan dipetakan

iii. Dominasi penempatan - Pulau Indah

Diterima kerana perubahan yang besar berdasarkan keadaan sebenar kawasan tersebut

Akan dipetakan

iv. Warisan Bandar Diraja - Istana hingga Gedong Raja Abdullah

Mempunyai signifikan yang jelas untuk pembentukan nilai karakter landskap di Selangor

Akan dipetakan

v. Kawasan Ekologi – Taman Pertanian Bukit Cahaya Seri Alam/ Empangan Air Kuning

Kawasan fizikal kawasan yang dinyatakan masih wujud dan pembentukan karakter landskap pada skala wilayah

Akan dipetakan


sambungan...

Kawasan Komen Peserta Respon Perunding Kesimpulan Zon (C)

Petaling, Klang

i. Perkampungan baru- Kampung Seri Andalas/ Kampung Tengah/ Kampung Kerangan/ Kampung Medan/ Kampung Dato’ Harun

Telah diambil kira sebagai kawasan penempatan bandar/ pinggir bandar

Telah dipetakan

ii. Institusi yang prominan – Universiti Malaya/ UiTM/ Hospital Assunta/ Sekolah Assunta

Tidak relevan kerana kewujudannya pada skala ciri (features)

Tidak dipetakan

iii. Penempatan yang prominan – Seri Kembangan/ Sri Aman

Telah diambilkira sebagai kawasan penempatan

Telah dipetakan

v. Petaling Jaya (bandar lama)

Telah diambilkira sebagai kawasan penempatan

Telah dipetakan

Komen peserta bengkel yang tidak releven & tidak diambilkira bagi Zon (C) – Petaling & Klang


Analisa Bengkel bagi Wilayah D

Komen peserta bengkel yang releven & diambilkira bagi Zon (D) – Kuala Langat & Sepang

Kawasan Komen Peserta Respon Perunding Kesimpulan

Zon (D)

Kuala Langat, Sepang

i. Penempatan - Pulau Carey

Diterima kerana kewujudan keadaan fizikal seperti yang dinyatakan untuk membentuk karakter landskap pada skala fizikal

Akan dipetakan

ii. Pesisir pantai yang unik - Pantai Kelarang hingga Tanjung Sepat

Diterima kerana kewujudan keadaan fizikal seperti yang dinyatakan untuk membentuk karakter landskap pada skala fizikal

Akan dipetakan

iii. Bandar Warisan - Istana Hinggap Morib/ Bandar Jugra

Mempunyai signifikan yang jelas pada skala negeri Selangor

Akan dipetakan

iv. Ladang teh tanah pamah - Seri Cheeding

Diterima ekoran kewujudan keadaan fizikal seperti yang dinyatakan untuk membentuk karakter landskap pada skala Selangor

Akan dipetakan

v. Perkampungan tradisi - Kampung kancung Darat hingga Batu Laut

Mempunyai signifikan yang jelas bagi membentuk karakter landskap pada skala Selangor

Akan dipetakan


L5.3 Kesimpulan Dari Bengkel Siri 1

Hasil dari pembentangan dan perbincangan dalam kumpulan, terdapat beberapa pindaan yang terdapat pada jenis karakter landskap di Selangor. Pindaan ini berdasarkan situasi sebenar yang digambarkan oleh ahli yang terlibat dalam kumpulan. Ia melibatkan pertukaran litupan tanah iaitu dari kawasan tanaman komoditi ke kawasan penempatan. Ini berlaku kerana kesan dari kepesatan pembangunan kawasan perumahan dan industri. Perubahan-perubahan ini dipinda dan dikemaskini serta pemetaan semula oleh pihak perunding dan akan dibentangkan pada bengkel siri ke dua untuk disahkan. Hasil dari pembentangan ini , ahli yang terlibat dapat memahami secara dasar mengenai proses dan maklumat terkini kepentingan kajian Penilaian Karakter Landskap supaya gambaran realiti sebenar ditapak atau kawasan karakter direkodkan dan

dipetakan semula. Mereka dapat melihat aplikasi Penilaian Karakter Landskap ini adalah besar dan peranannya dalam menguruskan pembangunan adalah penting untuk mewujudkan perancangan yang intensif dalam setiap cadangan pembangunan dengan mengambilkira sensitiviti dan perlindungan sumber alam dan sumber budaya setempat. Pelbagai pendekatan boleh dilaksanakan dengan mengunakan maklumat dari kajian ini dan diperkuatkan lagi dengan akta-akta dan peraturan yang berkaitan supaya penguatkuasaannya menjadi signifikan di peringkat urus tadbir pembangunan.

Oleh itu, peringkat kajian yang seterusnya harus dijalankan untuk menjadi contoh kepada penyediaan manual yang akan dilaksanakan olek pihak Jabatan Landskap Negara. Manual ini akan digunakan untuk melaksanakan kajian Penilaian Karakter Landskap ini bagi setiap negeri dan daerah lain di Malaysia.

2 Bengkel ‘Stakeholder’ Kajian Manual Penilaian Karakter Landskap Di Malaysia (Siri 2)

L5.4 Pengenalan

Bengkel kedua kajian penyediaan manual landskap ini diadakan sambungan susulan dari bengkel pertama yang diadakan pada 24 Mei 2011. Pada bengkel pertama, sesi yang keempat iaitu setiap kumpulan dikehendaki membuat pengesahan untuk jenis Karakter landskap dan kawasan karakter landskap tidak dapat diselesaikan dengan lengkap. Pada sesi berkenaan, ahli bengkel tidak dapat membuat pengesahan tersebut kerana kekangan masa dan terdapat beberapa perbincangan antara ahli bengkel dan fasilitator yang perlu diperjelas. Bengkel yang kedua ini adalah untuk melengkapi proses pengesahan jenis karakter bagi

Negeri Selangor dan mengenal pasti apakah kekangan, halangan, isu dan peluang yang boleh diperolehi dari hasil kajian ini. Bengkel yang kedua ini lebih menjurus kepada “Usability & Usefulness” Kajian Penyediaan Karakter Landskap yang akan dilaksanakan di Malaysia.


Pembentangan

Pembentangan:• Jenis karakter landskap dan Kawasan Karakter Landskap di

Malaysia seperti yang telah di komen pada bengkel pertama akan dibentangkan.

• Fokus pembentangan kepada wakil kerajaan tempatan, jawatankuasa teknikal dan NGO sebagai peserta(stakeholder)

• Topik pembentangan juga akan menjadi topik tugas kumpulan, kerja kumpulan akan difasilitasi oleh Pembentang.

• Pembentangan akan lebih 'pictoral / grafik' dan meminimumkanperkataan.

• Isu-isu terkini dan masalah berdasarkan Rancangan Tempatan Daerah,Akta-akta, Perundangan, dan peraturan yang releven dan berkaitan.

• Gambar situasi karakter terkini, dan peta karakter landskap dan jenis karakter landskap.

Tujuan

Membuat penyemakan akhir dan mengesahkan draf cadangan 13 jenis karakter landskap dan kawasan-kawasan karakter landskapnya yang berpotensi bagi negeri Selangor sebagai asas kajian Karakter Landskap peringkat wilayah.

Objektif

• Untuk membuat penambahan atau pengurangan jenis karakter landskap dan kawasan landskap seperti yang telah di bincangkan dalam siri bengkel yang pertama berdasarkan maklumbalas dari ‘stakeholder’ dan ahli bengkel.

• Untuk mengenalpasti dan menyemak semula kawasan yang dibuat pindaan dengan menggunakan imej satelit terkini terhadap karakter dan kawasan yang terlibat bagi mengetahui kesahihan maklumat.

• Untuk mendapatkan kesepakatan (‘consensus’) tentang jenis karakter landskap peringkat negeri Selangor yang akan digunapakai untuk kajian terperinci di peringkat daerah Klang.


Kerja Kumpulan

• Kerja kumpulan ini bertujuan untuk mendapatkan maklumbalas yang akan memberikan kesan terhadap kepentingan dalam kajian ini.

• Selain itu, ia juga untuk mengenal pasti kapasiti ‘stakeholder’ awam, swasta dan kerajaan dalam memberikan sumbangan bagi penilaian karakter landskap.

• Ia juga memberi peluangkepada ahli kumpulan untuk menyuarakan pendapat mereka.

• Pelapor akan mencatat perbincangan atau nota dari perbincangan memilih seseorang dari para peserta untuk menjadi pembentang untuk menjawab setiap soalan selama akhir setiap sesi.

• Peserta di bahagikan kepada dua(2) kumpulan yang mewakili 4 wilayah (seperti dalam bengkel pertama) iaitu:

Wilayah (A) – Kuala Selangor, Sabak Bernam dan Wilayah (B) – Gombak, Hulu Selangor, Hulu Langat

Wilayah (C) – Petaling, Klang dan Wilayah (D) – Kuala Langat, Sepang

• Setiap kumpulan ini dikehendaki untuk menyelesaikan DUA(2) sesi “Usability & Usefulness” kajian ini secara berkumpulan:

a) Sesi 1: Setiap kumpulan dikehendaki mengenalpasti ancaman kepada perlaksanaan Penilaian Karakter Landskap di Malaysia.

b) Sesi 2: Setiap kumpulan dikehendaki mengenalpasti Peluang/Kelebihan perlaksanaan penilaian Karakter Landskap di Malaysia

• Rumusan dan pengesahan bagi keseluruhan sesi bengkel ini akan di bentangkan pada akhir sesi bengkel ini.


Foto A2.1: Pembentangan hasil bengkel pertama oleh perunding

• Terdapat beberapa perubahan pada peta dan jadual Cadangan Jenis Karakter Landskap yang Berpotensi Bagi Negeri Selangor iaitu penambahan Jenis karakter iaitu kepada 13 (Penempatan di Perbukitan Rendah) dan penambahan beberapa kawasan karakter landskap pada jenis karakter 11 (Penempatan di kawasan tanah pamah) dan 12 (Penempatan di kawasan tanah rendah beralun).

• Pindaan ini telah dilakukan secara terperinci dengan semakan semula menggunakan imej satelit untuk kepastian maklumat yang diperoleh dari bengkel pertama.

• Hasil dari bengkel pertama, kawasan pene mpatan semakin berkembang dan menjajar (urban sprawl) sehingga ke kawasan perbukitan rendah yang sebelum ini tidak dapat dikesan melalui data/peta sedia ada.

• Kawasan tanah pamah masih lagi di litupi secara dominan dengan kawasan pertanian.• Pembangunan didapati berkembang hanya mengikut kehendak ekonomi tanpa mengambilkira

suasana setempat(sense of place) dan karakter kawasan tersebut.• Sesebuah karakter akan berubah secara progresif. Jadi kajian karakter ini perlu dilakukan secara

berterusan untuk menguruskan pembangunan dan dapat melindungi kawasan-kawasan yang sensitif secara berterusan.

• Menerangkan bahawa tujuan bengkel ini adalah untuk mendapat maklumat supaya dapat merangka dan melaksana LCA ini secara tersusun pada masa hadapan.

• Terdapat komen dari pembentangan tersebut yang memberi cadangan supaya kod warna standard digunakan dalam kajian ini.

• Selain itu, komen dari ahli juga bertanya bagaimana proses operasi/perlaksanaan di Malaysia dalam pembangunan landskap akan dilakukan.

• Kajian ini juga perlu di jelaskan secara terperinci kepada masyarakat, individu yang berkepentingan dan pihak kerajaan supaya dapat memahaminya.

• Ia untuk mengetahui dan menjelaskan nilai estetik/sensitif sesebuah kawasan di dalam kajian terperinci di peringkat daerah Klang.

• Dalam pembentangan ini, dipersetujui bahawa Jenis Karakter Landskap yang berpotensi bagi Negeri Selangor boleh digunapakai untuk peringkat kajian terperinci yang dijalankan ini.

Perjalanan pembentangan


Peta ini telah dipinda berdasarkan komen dan perubahandari ahli yang terlibat dalam bengkel siri yang pertama. terdapat beberapa perubahan yang jelas dan penambahan bagi jenis karakter landskap bagi negeri Selangor. Perubahan yang paling ketara ialah berlakunya pertumbuhan kawasan membangun (urban sprawl) yang dilihat berkembang dari pusat bandar Kuala Lumpur sehingga ke Kajang/Bangi/Sepang(di bahagian selatan), Shah Alam/Klang/Pelabuhan Klang(dibahagian barat) dan Rawang/Bukit Beruntung/Kuala Kubu Bharu(di bahagian utara). kebnyakan kawasan ini menjadi bandar baharu dan menjadi hub kediaman dan komersial. Jadual 2.1 menjelaskan perubahan setelah dipinda dari bengkel siri pertama.

Selain itu, terdapat juga kawasan penempatan tradisional yang dikenalpasti di sepanjang pantai barat iaitu di daerah Sabak Bernam, Kuala Selangor, Klang dan Kuala Langat. Kawasan-kawasan ini masih mempunyai ciri-ciri semulajadi yang mempunyai karakter pantai yang berselut dan dilitupi dengan hutan paya bakau sebagai litupan tanahnya. Terdapat juga kawasan pinggir laut ini yang terganggu dengan penbangunan seperti di Klang dan Kuala Langat.

Di kawasan tanah pamah juga dapat dilihat bahawa pertanian komoditi dsemakin mendominasi litupan tanah kerana mempunyai jenis tanah yang sesuai untuk pertanian berskala besar.


Jadual Cadangan 13 Jenis Karakter Landskap Dan Kawasan Karakter Landskap Bagi Negeri Selangor

sambungan...

Jenis Karakter Landskap di Selangor Kawasan Karakter Landskap Kod

1. Hutan di Perbukitan Tinggi a) Banjaran Titiwangsa 1a

2. Hutan di Perbukitan Rendah a) Kuala Kubu Bahru 2a

b) Kg Kuala Kubu 2b

c) Rasa 2c

d) Subang 2d

e) Puchong 2e

f) Hulu Langat 2f

g) Semenyih 2g

3. Hutan di Tanah pamah a) Pulau Klang/Ketam 3a

b) Pulau Indah 3b


d) Sepang 3d

4. Hutan di Tanah Rendah Beralun a) Sabak Bernam 4a

b) Batu Arang 4b


d) Sepang 4d

e) Saujana Putra 4e

f) Kuala Kubu Bahru 4f

g) Kuang 4g

5. Bukit Terpencil a) Bukit Malawati 5a

b) Bukit Jugra 5b

c) Bukit Tabur 5c

6. Tanaman Komoditi di Perbukitan Rendah a) Kerling 6a

b) Puncak Alam 6b

c) Hulu Langat 6c

d) Ulu Yam 6d

7. Tanaman Komoditi di Kawasan Lembah a) Batang Kali 7a

b) Hulu Langat 7b

c) Dengkil 7c

d) Puchong 7d


b) Sungai Tengi Selatan/ Kg Fajar 8b

c) Serendah 8c

d) Batu Arang 8d

e) Sepang 8e

f) Semenyih 8f

g) Jalan Kebun 8g


h) Beranang 8h

9. Tanaman Komoditi di Tanah Pamah a) Sabak 9a


c) Assam Jawa 9c

d) Jenjarom 9d

e) Kg Sri Makmur 9e

10. Pertanian (Padi dan Herba di Tanah Pamah) a) Sungai besar 10a

b) Sungai Tengi 10b

11. Penempatan di Kawasan Tanah Pamah a) Kapar-Meru-Klang- Shah Alam 11a

b) Pulau Indah 11b

c) Banting 11c

d) Assam Jawa 11d

e) Sekinchan 11e

f) Kampung Berjuntai Bestari 11f

12. Penempatan di Kawasan Tanah Rendah Beralun a) Lembah Klang 12a

b) Shah Alam 12b

c) Dengkil 12c

d) Kajang 12d


f) Serdang 12f

g) Subang 12g

h) Bangi 12h

i) Rawang 12i


k) Bestari Jaya 12k

l) Puchong 12l

m) Batang Kali 12m

n) Serendah 12n

o) Putrajaya 12o

p) Sepang/KLIA 12p

13. Penempatan di Perbukitan Rendah a) Kalumpang 13a

b) Kuala Kubu Bharu 13b

c) Kerling 13c

d) Genting Klang 13d

e) Hulu Klang 13e

f) Hulu Langat 13f

g) Puncak Perdana 13gh) Taman Saujana Putra 13h


Hasil dari perbincangan dalam kumpulan 1 terdapat beberapa isu yang diketengahkan melibatkan bidang kuasa pihak berkuasa tempatan, pengurusan dan percanggahan sempadan. Keterangan bagi tugasan ini adalah seperti berikut:

Jadual mengenai Isu/Keprihatinan kepada Perlaksanaan LCA di Malaysia yang di bentangkan oleh Kumpulan 1

Isu dan keprihatinan Keterangan

Perancangan

- ‘Sense of place’/ semangat setempat.- Tidak mempunyai identiti kawasan/pintu masuk - Pelan Induk Landskap dan LCA perlu diselaraskan dalam perancangan dan

pembangunan landskap.

Pengurusan Gunatanah

- Gunatanah diklasifikasikan sebagai kawasan industri tetapi litupan tanahnya ialah kawasan semulajadi. Karakter sesebuah kawasan tidak sepenuhnya bergantung kepada gunatanah tetapi kepada litupan tanah.

- Kawasan/zon pinggir laut- mempunyai pengurusan pinggir laut yang khas (supaya ia lebih terperinci dan jelas)

- LCA merupakan sesuatu yang baharu di Malaysia, jadi ia memerlukan penerangan yang jelas.

Pembangunan

- Kepadatan penduduk/demografi akan sentiasa berubah apabila pembangunan meningkat

- ‘Zoning’ – mempunyai persamaan/kaitan dengan gunatanah - Penamaan bagi kawasan karakter itu penting supaya potensi untuk

perlaksanaannya lebih besar - Jabatan Landskap Negara sebagai pemantau untuk perlaksanaan LCA disemua

peringkat.

Pengurusan Pentadbiran

- Pertindihan sempadan- tiada sekatan sempadan- tanah milik individu atau kerajaan

- LCA perlu dihebahkan kepentingannya dan keperluannya di Malaysia dalam semua peringkat- apa yang lebih penting.

Kos/Bajet - Kos/perbelanjaan diperingkat daerah dan negeri akan meningkat

Lain-lain

- Proses ‘generalization’ perlu lebih teliti untuk mengetengahkan /menjelaskan kawasan yang penting/signifikan

- Perlu menjelaskan kawasan yang penting dan memberi justifikasi mengapa kawasan tersebut menjadi penting

- Mewujudkan akta ataui rujuk akta yang berkaitan.- Promosi terhadap sesuatu kawasan karakter banyak tetapi tiada di kawasannya

yang jelas - Penamaan kawasan (place branding)akan memberi kesan kepada kawalan

pembangunan kawasan - Tugas harian PBT hanya berkaitan dengan pembersihan dan penyelenggaraan

tetapi tiada kaitan dengan LCA


Hasil dari perbincangan dalam kumpulan 1 terdapat beberapa peluang/kelebihan yang diketengahkan untuk mencari alternatif penyelesaian kepada isu perlaksanaan kajian ini. Keterangan bagi tugasan ini adalah seperti berikut:

Jadual mengenai Peluang/Kelebihan kepada Perlaksanaan LCA di Malaysia yang di bentangkan oleh Kumpulan 1

Peluang/Kelebihan Keterangan

Perancangan- Kawasan hutan- hendaklah mempunyai 40% kawasan hutan sebagai karakter utama yang

perlu dikenalpasti dan dilindungi- Sempadan antara 2 kawasan (pihak berkuasa tempatan)

Pengurusan Gunatanah

- Sepatutnya melibatkan kajian LCA dalam RT – melalui penglibatan pakar/ kajian LCA dalam panel RT untuk terlibat dalam merancang dan menguruskan pembangunan kawasan (melalui karakter kawasan)

Pembangunan

- Mengenalpasti kawasan yang belum membangun tetapi masih mempunyai potensi yang signifikan untuk merancang pembangunan atau sebagainya atau pun untuk pengekalan karakter

- Akan mengambilkira karakter kawasan sekitar/sekeliling- Apabila ia tidak dipetakan, ia tidak nampak kepentingan LCA.


- Penglibatan LCA dalam Pelan Induk Landskap (PIL)- Boleh diaplikasikan di seluruh Malaysia- Akan ada penetapan penerangan khas (design statement) bagi setiap karakter landskap.

Kos/Bajet

Lain-lain

- Tiada halangan untuk mewujudkan akta sebagai kaedah pengawasan dan pengawalan - Sebagai kesedaran umum mengenai LCA yang diaanggap baru untuk di diperlihat dipelbagai

peringkat dalam kerajaan sebagai perancang dan perlaksana (terutamanya JLN)- Mewujudkan National Landscape Character oleh JLN


Hasil dari perbincangan dalam kumpulan 2 terdapat beberapa isu yang diketengahkan melibatkan bidang kuasa pihak berkuasa tempatan, pengurusan landskap di peringkat daerah, kos yang diperuntukkan dan perlaksanaan. Keterangan bagi tugasan ini adalah seperti berikut:

Jadual mengenai Isu/Keprihatinan kepada Perlaksanaan LCA di Malaysia yang di bentangkan oleh Kumpulan 2

Isu dan keprihatinan Keterangan

Perancangan- Bagaimana LCA berperanan mengekalkan perancangan pembangunan yang sedia ada- Perancanga n akan berubah dan apabila digubal atau dipinda, ia akan mengambil masa yang

lama.

Pengurusan Gunatanah- Bagaimana pengurusan gunatanah ini dapat disesuaikan dengan LCA supaya sesuai dan tidak

terbatas dengan perancangan dalam RT- Pengezonan kawasan akan jadi berlainan dan menyukarkan perlaksanaan.

Pembangunan - Urusan perlaksanaan yang mempunyai halangan terutama di peringkat Pembuat Keputusan dan Kuasa Eksekutif


- Tiada akta yang kuat dan kukuh untuk melaksanakan LCA di semua peringat. - Jabatan Mineral dan Galian mempunyai garis paduan pembangunan tanah tinggi sebagai

asas panduan dan mempunyai kandungannya dalam setiap kajian EIA- Perancang bandar yang menentukan kawasan landskap, bukan Arkitek Landskap - Peringkat keputusan yang mempengaruhi LCA samaada ia perlu di laksana atau sekadar

kajian.

Kos/Bajet

- Kuasa Eksekutif tidak menganggap LCA sebagai aset atau nilai yang dapat memberi pulangan kepada pentadbiran

- Penjimatan tugasan- Isu kelangsungan dan pengekalan

Lain-lain - Tiada perlaksanaan yang kuat untuk melindungi/ merizabkan kawasan sensitif: contohnya

pembukaan kuari di Gunung Senyum, Pekan - Bangunan Warisan tidak mengambilkira landskap sekitarnya.


Jadual mengenai Peluang/Kelebihan kepada Perlaksanaan LCA di Malaysia yang di bentangkan oleh Kumpulan 2

Hasil dari perbincangan dalam kumpulan 2 terdapat beberapa peluang/kelebihan yang diketengahkan untuk mencari alternatif penyelesaian kepada isu perlaksanaan kajian ini. Keterangan bagi tugasan ini adalah seperti berikut:

Rumusan Keseluruhan Bengkel

Rumusan dari bengkel ini adalah pengesahan Draf Cadangan 13 Jenis Karakter Landskap Bagi Negeri Selangor. Peringkat ini ialah menjelasan Jenis Karakter landskap (peringkat makro) yang mengkaji pada skala wilayah iaitu negeri Selangor. Secara umum, gambaran yang memperlihatkan jenis Karakter Landskap untuk negeri Selangor. Pada perbincangan di akhir program ini, semua ahli bengkel bersetuju dengan pindaan dari bengkel pertama dan mengatakan bahawa 13 Jenis Karakter Landskap ini boleh digunakan dan diaplikasi dalam peringkat kajian yang akan datang. Ahli bengkel ini berpendapat, hasil kajian bagi peringkat wilayah ini perlu distandardkan bagi menonjolkan kepentingan Karakter Landskap di Selangor. Kajian di peringkat makro ini hendaklah digunakan secara meluas dan di adaptasikan pada setiap perancangan sedia ada samaada dari Jabatan Landskap Negara ataupun dari jabatan-jabatan lain terutama sekali dalam cadangan baru pembangunan fizikal.

Pada peringkat kajian LCA yang lebih terperinci di peringkat daerah (Klang), Jenis Karakter Landskap bagi negeri Selangor akan dijadikan asas untuk mengambilkira secara terperinci dari segi budaya, warisan, jenis pembangunan, jaringan jalanraya dan sebagainya. Hasil dari kajian yang terperinci ini boleh digunakan dalam perancangan daerah yang mengambilkira sensitiviti sumber semulajadi dan mewujudkan pembangunan yang lebih signifikan dari segi distintif karakter kawasan setempat.

Peluang/Kelebihan Keterangan

Perancangan

Pengurusan Gunatanah - Masalah persempadanan dan melibatkan 2 atau 3 PBT akan di bawa ke mesyuarat SUK

Pembangunan

Pengurusan Pentadbiran - JMG akan menggunapakai LCA sebagai membantu garispanduannya

Kos/Bajet - LCA perlu menunjukkan nilai hasil kepada kuasa eksekutif- Mewujudkan kawasan yang selesa kepada umum

Lain-lain

- Penasihat undang-undang(JLN/Kerajaan negeri/ PBT) perlu menformalkan dan merasmikan perlaksanaan LCA

- Mewujudkan Penamaan (place branding)- Menyelesaikan masalah ekonomi melalui perancangan fizikal yang mampan - Jatidiri Untuk kawasan setempat atau negeri perlu ‘synchronize’- Perlu justifikasi landskap ini di semua peringkat.


GLOSARI

Atribut LandskapSifat landskap spesifik yang menjadi parameter landskap untuk keperluan pemetaan identifikasi,klasifikasi dan parameter landskap.

Beralun (Undulating)Keadaan atau kesan visual yang naik turun seperti pada permukaan tanah atau bukit bukau.

Ciri-ciri Landskap (Landscape features)Sesuatu yang menonjol dan signifikan atau elemen yang menjadi tarikan dalam landskap.

Ekspresi ruangan (Spatial Expression)Persepsi yang terhasil daripada penghayatan rupa dan keadaan sesuatu lokasi.

Elemen Landskap Komponen individu asas yang membentuk sesuatu landskap (misalnya tanah, hutan, jalan, bangunan).

Estetik landskap (Landscape Aesthetic)Perkara yang berkaitan dengan penghayatan termasuk keindahan, kekaguman dan ketakjuban dalam landskap.

Estetika alam sekitarCabang falsafah yang berkaitan dengan hal ehwal keindahan dalam persekitaran terutamanya keindahan pemandangan.

FisiografiCiri fisikal alam semula jadi seperti cerun, lembah, dan sistem saliran.

Formasi landskap (Landscape Formation)Rupa bentuk sesuatu landskap yang terhasil daripada kegiatan alam semula jadi seperti hakisan, keadaan rupabentuk tanah hasil dari asas geologi kawasan.

Fungsi estetikFungsi yang berkaitan dengan kecantikan seperti rekabentuk yang mempunyai daya tarikan dan memberi ketenangan dan daya tarikan sesuatu unsur dalam alam sekitar atau reka bentuk.

Gambaran landskapBentuk atau ciri khusus sesuatu landskap yang membezakannya dengan landskap lain.

Garis sempadanGarisan yang menandakan sempadan dua ruang atau kawasan.

Interpertasi landskap (Landscape Interpretation)Kaedah memahami, menerangkan dan menyebarkan maklumat sesuatu landskap dari segi sejarah, ekologi, hidrologi dan sebagainya kepada orang ramai.

Jenis Karakter Landskap(Landscape Character Type) Bidang landskap umum yang memiliki pola dan ciri yang sama dari segi bentuk mukabumi, tumbuhan, gunatanah dan penempatan di setiap wilayah di mana ia berlaku.


Karakter landskap ( Landscape Character) Kewujudan secara konsisten kepelbagaian pola dari kombinasi ciri-ciri landskap yang menjadi identiti yang menonjol serta unik berbanding landskap sekelilingnya. (Jellema et al. 2009).

Kawasan Karakter Landskap (Landscape Character Area) Kawasan geografi Jenis Karakter Landskap (Landscape Character Type), yang bergabung menjadi pola yang khas. Ia mungkin mempunyai ciri-ciri kawasan (district) yang mempunyai sifat dan ciri-ciri yang berbeza, tetapi yang mempunyai identiti khusus. Kawasan Karakter Landskap boleh berlaku dan ditakrifkan pada peringkat strategik (pada skala yang luas) dan juga (pada tahap terperinci atau pada skala yang lebih kecil)

Kawasan Karakter yang Distintif (Area of Distinctive Character) Sebuah kawasan geografi dari jenis karakter landskap yang khusus dan menonjol dengan pola yang unik dan dikenali sebagai elemen yang berlaku secara konsisten di seluruh kawasan berkenaan.

Keberadaan tempat (Placeness)Susun atur alam semula jadi atau reka bentuk pada kawasan yang meninggalkan kesan pada ingatan pengunjung.

Kebercitraan (Imageability)Ciri tertentu seperti bau, bunyi, keindahan sesuatu tempat yang meninggalkan kesan pada ingatan pengunjung sampai bila-bila.

Kebolehlihatan/Kebolehjelasan (Intervisibility) Sejauh mana kawasan tertentu landskap atau kawasan yang boleh dilihat.

Kebolehsampaian (Accessibility)Keupayaan untuk sampai ke lokasi suatu kawasan atau tapak.

Kecatatan visual (Visual blight)Suatu kawasan atau sesuatu objek yang boleh menyebabkan visual yang kurang menarik atau menyenangkan.

Kemunculan progresif (Progressive Realization)Imej yang dapat dilihat secara beransur-ansur oleh seseorang ketika melalui sesuatu kawasan.

Kerosakan visual (Visual impairment)Keadaan persekitaran visual landskap atau penggunaan sesuatu objek yang boleh mencacatkan pemandangan.

Kesatuan visual (Visual integrity)Keadaan persekitaran visual yang berharmoni dan berkesinambungan secara visual

Kesinambungan landskap (Landscape Continuity)Keadaan sesuatu landskap semula jadi yang terbentang luas tanpa ada pemisah.

Klasifikas Landskap(LandscapeClassification Proses di mana landskap di masukkan ke dalam jenis yang berbeza atau unit masing-masing dengan watak yang berbeza, konsisten dan mempunyai karakter yang dikenali.

Komposisi landskapSusunan bahagian-bahagian komponen dalam landskap yang terdiri dari objek-objek atau aktiviti yang biasanya disokong oleh unsur seni seperti bentuk, warna, garisan, tekstur dan juga keadaan yang mempengaruhi skala dan dominasi dalam suasana sekeliling.

Kualiti visualPemandangan indah dan menarik dari atribut visual landskap yang memberikan kesan yang berguna dan berfaedah kepada individu dan masyarakat secara umumnya.


Landskap kedesaan (Rural Landscape)Pemandangan persekitaran yang menunjukkan ciri-ciri kawasan desa bagi sesebuah negeri atau negara.

Landskap Kesan keseluruhan yang tampak sebagai fenomena tindakbalas alam semulajadi dan manusia

Landskap sejarah (Historical Landscape)Landskap yang mempunyai artifak dan nilai-nilai sejarah.

Landskap sejarah desa (Rural Historic Landscape)Kawasan desa yang dikenal pasti sebagai kawasan yang mempunyai nilai sejarah dan perlu dikekalkan.

Landskap semula jadiPersekitaran landskap yang masih mengekalkan kebanyakan sumber dan ciri aslinya.

Landskap terap (Borrowed landscape)Penerapkan pemandangan landskap persekitaran untuk dijadikan sebahagian daripada pandangan kawasan tertentu yang direkabentuk.

Landskap terganggu (Disturbed landscape)Landskap semula jadi yang telah diganggu kualiti dan ekosistemnya akibat aktivititi manusia.

Latar belakangBahagian paling belakang dalam sesuatu pemandangan.

Latar depanBahagian paling hadapan dalam sesuatu pemandangan.

Latar tengah (Middle Ground)Bahagian tengah dalam sesuatu pemandangan.

Lingkungan pandang (Viewshed)Sudut bukaan atau lebar pandangan yang terdapat di sesuatu kawasan.

Nilai estetikaNilai sesuatu tempat atau barang berdasarkan ciri keindahan.

Nilai landskap (Landscape Value)Skala atau teori yang digunakan dalam penaksiran landskap berdasarkan kepada keindahan, fungsi, aspek ekonomi dan sebagainya.

Pandangan aras mata manusia (Human Eye View)Pandangan dari aras mata manusia. Lakaran sudut ini boleh membantu orang ramai memahami landskap dan ketinggian sesuatu objek dengan lebih mudah.

Pandangan atasPandangan dari udara seperti pandangan yang dilihat dari kapal terbang. Lakaran sudut ini boleh membantu orang ramai memahami pelan landskap dengan lebih mudah.

PanoramaPandangan yang bebas dan luas terbentang seperti laut.

Pembaikan landskap (Landscape Recovery)Proses membaik pulih suatu kawasan yang telah rosak atau terjejas fungsi asalnya akibat daripada aktiviti manusia.

Pembingkaian (Enframement)Proses membentuk pandangan supaya kelihatan seperti gambar yang berbingkai.

Pembingkaian pandangan Pandangan yang dibingkaikan dengan sesuatu struktur atau pokok dipenghujung paksi visual dalam alam semula jadi atau taman formal.


Pemeliharaan landskap (Landscape Preservation)Aktiviti yang dilakukan untuk mengekalkan atau meningkatkan kualiti sumber sejarah, ekologi, estetik, visual dan sebagainya dalam landskap.

Pemetaan penglihatan (Visibility Mapping)Proses mendapatkan gambaran melalui pemetaan hasil daripada ingatan kepada elemen yang dilihat.

Pemulihan landskap (Landscape Restoration)Proses mengembalikan keadaan sesuatu landskap yang telah berubah atau rosak kepada keadaan asalnya.

Pemuliharaan landscape (Landscape Conservation)Usaha merancang, mereka bentuk serta menguruskan landskap yang dilakukan sebaik mungkin untuk kegunaan sekarang dan masa hadapan.

Pencemaran visual (Visual pollutant)RuSebarang perkara yang menyebabkan kerosakkan atau kecatatan pandangan atau visual.

Pencerobohan visual (Visual Intrusion)Suatu Elemen yang menganggu atau menampakkan kejanggalan secara visual pada suatu kawasan.

Penerangan Landskap (Landscape Description) Proses pengumpulan dan pembentangan informasi tentang landskap secara sistematik.

Penghalang visual (Visual barrier)Elemen yang menyekat dan menghalang pandangan ke sesuatu arah.

Penilaian Karakter Landskap Suatu proses penghuraian, pengkelasan, penilaian dan pemetaan berasaskan kepada ciri dan susunan sesuatu landskap (Swanwick, 2002). Penentuan jenis-jenis Karakter dan maklumat asas serta aplikasi pengkelasannya bagi kegunaan perancangan dan pengurusan landskap.

Penilaian Landskap (Landscape Assessment) Sebuah istilah umum untuk proses dimana landskap itu dijelaskan, diklasifikasikan dan dinilai. Proses penilaian landskap tertentu seperti penilaian jenis landskap atau ciri landskap, dengan merujuk pada kriteria tertentu. Pola Landskap (Landscape Pattern) Penyusunan khas dari elemen landskap dalam sesuatu kawasan hasil dari tindakbalas alam semula jadi atau budaya manusia.

Rangkaian pengedaran (Circulation Network)Rangkaian jalan, lorong, denai, dan sebagainya dalam satu kawasan. Rangkaian ini menentukan pergerakkan manusia dan kenderaan. Unit Diskripsi Landskap (Landscape Description Unit -LDU)Bahagian Landskap yang dikenalpasti sebagai kombinasi tertentu dari beberapa ciri, yang menentukan suatu karakter landskap yang wujud diperingkat terperinci (daerah).( Jenis landskap (Landscape Type) adalah kawasan yang secara visualnya berbeza antara satu sama lain, dikenalpasti melalui ciri-ciri utama yang sangat dominan yang terdiri dari unit diskripsi landskap.


RUJUKANRujukan

1. Anholt, S., (2005), Brand New Justice. How branding places and products can help the developing world. Elsevier.

2. Countryside Agency, (1999), Countryside Character Volume 8: South West, The Countryside Agency, Northampton.

3. Countryside Agency & Scottish Natural Heritage, (2002), Landscape Character Assessment Guidance for England and Scotland, Countryside Agency Publications, Wetherby.

4. Countryside Council for Wales, University College Dublin, (2001), Guide to Best Practice in Seascape Assessment, Maritime Ireland/Wales Interreg, Report No. 5.

5. Department for the Environment, (1990), Planning Policy Guidance Note 16: Archaeology and Planning, U.K.

6. Devon County Council and Steve Church, (2002), The Devon Landscape – An appraisal of Devon’s Landscape at the beginning of the 21st Century, Devon Books

7. Dramstad, W. E., Fry, G., Fjellstad, W. J., Skar, B., Helliksen, W., Sollund, M. L. B., et al. (2001). Integrating landscape-based values-Norwegian monitoring of agricultural landscapes. Landscape and Urban Planning, 57(3-4), 257-268.

8. ELC (2000). The European Landscape Convention, European Treaty, Series No. 176

9. Hashim, H.S., et al. (2010). Governans untuk Geopark: Langkawi Geopark sebagai Acuan (Governance for Geopark: Langkawi Geopark as a Showcase) Akademika,. 80:p. 39-54

10. Md Jahi, Jamaluddin, (2011), Perubahan Persekitaran di Alam Melayu, Prosiding Seminar Antarabangsa ke 4, Ekologi, Habitat Manusia dan Perubahan Persekitaran di Alam Melayu, 23-24 Mei 2011, UKM, Bangi.

11. Ndubisi, F. (2002). Ecological Planning: A Historical and Comparative Synthesis John Hopkin University Press.

12. Omar, Ismail. Rules Affecting the Land Development Process in Malaysia – A Review on Regulation of Environmental Impact Assessment (EIA). in 8th. Pacific Rim Real Estate Society Conference, 21st. – 23rd. January, (2002). Lincoln University, Christchurch, New Zealand

13. Pedroli, B., T. Pinto-Correia, and P. Cornish, (2006). Landscape – what’s in it. Landscape Ecology, 21: p. 421–430.

14. Pryor, Francis (2010), The Making of British Landscape. How We Here Transformed The Land From Prehistory to Today. Penguin Books.

15. Robinson, T., (1996), Setting Foot on the Shores of Connemara & Other Writings, Dublin: Lilliput Press.

16. Swaffield, S. and J. Primdahl, (2006), Spatial concepts in landscape analysis and policy: some implications of globalisation. Landscape Ecology 21: p. 315–331.

17. Sam and Devon Archaeological Society, (2007). Ancient Countryside: The Historic Character of Rural Devon, Devon Archaeological Society.


18. Steiner, F. (1991). The Living Landscape: An Ecological Approach to Landscape Planning. New York: McGraw-Hill.

19. Swanwick, C., Landscape Character Assessment: Guidance for England and Scotland. (2002), The Countryside Agency and Scottish Natural Heritage.

20. Teignbridge District Council, (2001), Teignbridge District Landscape Assessment (Excluding Dartmoor National Park).

21. Teign Estuary Partnership, (2001). Teign Estuary Management Plan, 2000-2005.

22. The Heritage Council (2007), Landscape Character Assessment (LCA) in Ireland: Baseline Audit and Evaluation, The Heritage Council of Ireland Series.

23. Thomson, Catherine Ward, (2010). Innovative Approach to Researching Landscape and Health: Open Space, People Space 2, Routledge.

24. Wascher, D.M. (ed). (2005). European Landscape Character Areas – Typologies, Cartography and Indicators for the Assessment of Sustainable Landscapes. Final Project Report as deliverable from the EU’s Accompanying Measure project European Landscape Character Assessment Initiative (ELCAI),

25. Worcestershire County Council, (2008), Worcestershire Landscape Character Assessment Process, Products and its Role in the Planning System. Planning, Economy & Performance Directorate ,Worcestershire County Council.


Penghargaan

Setinggi-tinggi ucapan penghargaan diatas kerja sama dan komitmen kepada semua pihak yang terlibat dalam penerbitan manual ini.

Jabatan Landskap Negara (Pasukan Teras)Tn. Hj. Esa b. Ahmad Tn. Hj. Mohd Taib b. Hj. ZinEn. Suhaili b. Hj. YusoffPn. Mazifah bt. SimisEn. Manogaran a/l MunisamiPn. Fateen Afni bt. Mohd NoorEn. Mohd Faizal b. NashaharEn. Ahmad Rasidi b. Yang GhazaliPn. Wan Zaiton b. Wan Nawang

PerundingResearch Management Institute (RMI) UiTM

Jawatankuasa Teknikal KajianJabatan Perancang Bandar dan DesaJabatan Perhutanan Semenanjung MalaysiaJabatan Alam Sekitar MalaysiaJabatan Mineral dan Geosains MalaysiaJabatan Pengairan dan Saliran MalaysiaKementerian Pelancongan Malaysia

Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia

Pihak Berkuasa Tempatan, Agensi Teknikal dan Individu yang terlibat dalam menjayakan kajian ini.

manualpenilaian karakter landskap malaysia

Documents