Sejarah Sabah dan Sarawak, 1941-2000(History of Sabah and Sarawak,1941-2000)

Tajuk & TLO

Latar belakang masyarakat Sabah dan Sarawak

1.1 Latar belakang

Etnik

Kumpulan etnik

Petempatan

Budaya

Hasil Pembelajaran :

Menjelaskan latar belakang masyarakat Sabah dan Sarawak

Latar belakang masyarakat Sabah

dan Sarawak

Latar belakang etnik : Sarawak

Terdapat Lebih kurang 30 etnik di Sarawak.

Tinggal secara berselerak dalam kumpulan yang kecil.

Kumpulan Etnik terbahagi 2 kumpulan :

Kumpulan Persisir pantai : Melayu, Melanau

Kawasan pendalaman : Kaum Dayak Masyarakat sarawak boleh dilihat

melalui :

Sistem Organisasi Sosial Kepercayaan, Adat resam Perayaan

Sistem Sosial :

Golongan Atasan Sederhana Bawah

Mengamalkan kepercayaan dan agama tersendiri mengikut mengikut kaum masing-masing.

Sebelum kedatang orang Melayu dan Cina terdapat kaum yang asal dikenali sebagai Bumiputera Asli.

Bumiputra Asli terdiri daripada :

Ukit Orang Bukitan Orang Punan Orang Dayak.

Tinggal dalam hutan dikenali sebgaai “Orang Liar”

Terdapat Bumiputra lain yang dikenali sebagai :

Orang Kayan Kelabit Murut Melanau Iban

Orang Iban juga dikenali sebagai dayak laut merupakan suku kaum majoriti yang tinggal di Sarawak

Orang Kayan :

Dikatakan berasal dari kepulauan Melayu dan Tanah Bugis.

Mereka berhijrah ke lembah-lembah Batang Kayan, Batang Baram dan Batang Rajang.

Orang kedayan : berasal dari Brunei yang lari daripada pemerintahan Kerjaan Brunei yang menzalimi mereka.

Orang Iban :

Dikatakan berasal dari keturunan Melayu Jati (Proto-Malays) datang ke Sarawak lebih awal dari orang Melayu.

Terdapat di semua bahagian di Sarawak.

Tertumpu di bahagian Kedua dan Ketiga ;

Sungai saribas Sungai Skrang

Orang Melayu :

Tinggal di persisiran pantai Bahagian Pertama dan Kedua. Kuching, Samarahan, Mukah,

Oya, Lundu, Sibu, tanjung Datu Orang melanau

Tertumpu di pinggir pantai bahagian ketiga dan keempat

Lembah Utara Rajang, Mukah, Oya

Orang Bisaya :

Bahagian Kelima iaitu Teluk Brunei dan Sungai Limbang

Orang Kelabit :

Di pendalaman bahagaian ke-4 danke-5 iaitu dipergunungan Rajang dan Baram.

Sistem Sosial :

Orang Iban :

Mempunyai sistem sosial yng kecil meliputi keluarga dan rumah panjang.

Rumah Panjang amat penting sebagai unit tertinggi

Unit asas orang Iban ialah keluarga yang tinggal di dalam rumah panjang.

Merangkumi pasangan suami/isteri, anak-anak, ibu bapa dan mertua masing-masing.

Tinggal dalam bilek-biliek dalam rumah panjang.

Berkongsi setiap hasil yang diperolehi samada dalam bidang pertanian, hasil hutan atau rompakan.

Rumah panjang dibina berdekatan dengan sumber bekalan air.

Tuai rumah : ketua rumah panjang yang berfungsi sumber aoutoriti dan pemilharaan adat.

Menjadi orang tengah sekiranya berlaku pergaduhan.

Perlu mahir dalam adat, genelogi keluarga, sejarah pertikaian tanah dan lain2 maklumat berkaitan tradisi sosiobudaya kaumnya.

Orang Iban sangat berpegang kuat dengan adat resam.

Adat resam diberikan perhatian terutamanya:

Perkahwinan. Kelahiran Kematian.

Adat Ngayap : perjumpaan lelaki dan wanita yang bakal dikahwini secara rahsia.

Mengayau : memenggal kepala musuh untuk dijadikan hantaran perkahwinan.

Mengamalkan pelbagai pantang larang untuk kesejahteraan hidu.

Kematian dalam masyarakat Iban diuruskan mengikut adat dan tujuan tertentu.

Hari Gawai :Perayaan penting dalam masyarakat Iban.

Terdapat beberapa jenis perayaan gawai :

Gawai batu : ( Memohon supaya hasil tuaian padi akan bertambah )

Gawai Kenyalang : ( meraikan kejayaan membawa pulang kepala musuh )

Gawai antu : ( meraikan roh orang-orang yang telah meninggal dunia )

Gawai Dayak : ( kegembiraan hasil tuaian, keuntungan dan keselamatan yang mereka capai.

Masyarakat Melayu :

Menjalankan aktiviti menangkap ikan ditepi pantai dan sungai.

Adat perkahwinan mempunyai persamaan dengan orang Melayu di semenanjung.

Kebanyakkan orang Melayu beragama Islam dan mengamalkan car hidup Islam.

Kesenian : Seni Silat, Khat, Seni Gendang, kraftangan dan lain2

Pendidikan : berasaskan agama, diajar di surau dan masjid.

Melanau :

Terdiri daripada 3 golongan : Menteri Bumi Rakyat bebas.

Golongan menteri yang menduduki kelas pertama dalam sistem sosial masyarakat Melanau.

Mereka memiliki kawasan sagu yg luas serta memiliki Dipen ( hamba )

Masyarakat Melanau mempunyai kepercayaan yang kuat dengan kepelbagaian adat resam dan pantang larang.

Upacara kematian diuruskan mengikut adat tertentu. Mereka percaya kepada tuhan alahtala dan makhluk berkuasa spt Ipok Kala.

Pesta Kaul : percaya kepada Ipok atau semangat laut yang dapat memberi rezeki.

Kayan dan Kenyah :

Mempunyai 3 lapis susun masyarakat: Maren ( golongan pemerintah ) Pinyin ( rakyat biasa ) Dipen ( Hamba )

Orang kenyah pula :

Deta’u ( golongan bangsawan ) Prinyin ( rakyat biasa ) Pinyin lamin ( hamba )

Deta’u dan Maren mempunyai kedudukan yang tinggi dalam masyarakat dan mempunyai kuasa dalam membuat keputusan.

Lelaki dan wanita dari kelas atasan tetap menjalankan aktiviti pertanian.

Mengamalkan adat resam dan banyak dipengaruhi oleh unsur-unsur ritual yang dianuti.

Masyarakat Di Sabah

Latarbelakang :

Sebelum kedatangan Syarikat Berpiagam Borneno Utara ( SPBU ) Sabah terdiri daripada pelbagai suku kaum.

Mereka hidup secara berkelompok, mendiami kawasan yang berbeza dan mengamlkan budaya, agama dan adat resam yang berbeza.

Kinabalu : Orang Bajau dan Dusun.

Orang Bajau tinggal di persisiran pantai bermula dari Tempasuk, Tuaran, Kota Kinabalu hingga ke Papar.

Menjalankan Aktiviti seperti :

Nelayan. Pembuat garam Kegiatan perdagangan

Orang Dusun :

Lembah Putatan atau penampang Lembah Sungai Inanam Lembah Sungai Kebatuan atau

Menggatal. Suku kaum Dusun tinggal menetap

dan menjalankan aktiviti bercucuk tanam dan memelihara haiwan.

Bajau dan dusun saling berkerjasama dan kerbergantungan .

Iranun : juga dikenali dengan nama Iranon, Ilanun, Iranon-Melano atau Melano.

Dipercayaai berasal dari Pulau Malindo.

Juga didapati di kawasan Teuku, Lahad Datu, Kudat dan Kota Belud.

Kaum Murut terdapat dua kelompok :

Murut Dataran Tinggi Murut Dataran tanah Rendah.

Murut dataran Tinggi :

Sungai Padas Tenom Lembah Sungai Dalit Sipitang Murut Rundum merupakan kumpulan

terbesar dikalangan kaum Murut. Terdapat suku kaum lain :

Melayu Brunei Orang Suluk Bisaya Kadazandusun.

Masyarakat Tradisional Sabah mempunyai sistem agama dan kepercayaan tersendiri, mengamalkan anamisme.

Kepercayaan anamisme merupakan kepercayaan kepada mahkluk halus dan roh.

Masyarakat Dusun mempercayaai Tuhan Kinoringan.

Dipercayaai tuhan Konoringan telah mengutuskan anaknya bernama Logon atau Logot untuk membawa kejalan kebaikkan.

Ketika Brunei diperintah oleh Shariff Ali, Islam berkembang dipersisiran pantai barat Sabah.

Pada kurun ke-15, masayarak Bisaya telah diIslamkan .

Majoriti kaum di sabah yang beragama Islam ialah kaum Iranun, suluk, Kedayan, bajau dan Melayu Brunei.

Perkembangan Islam juga dijalankan oleh orang Kedayan dari kawasan Pendalaman Brunei yang berhijrah ke Sabah.

Kristian mula bertapak di Sabah sekitar tahun 1322 yang dikembangkan oleh Father Odoric.

Roman Khatolik mula berkembang sekitar tahun 1855, kerja-kerja mubaligh Roman Chatolic dan Angalican berjalan hanya mula berkembang dengan pesat sekitar tahun 1881.

7 JANUARI 2014

Perburuan :

Di Sabah ketika itu pemburu sangat digeruni dan dihormati dianggap sebagai perwira yang gagah dan perkasa sekiranya berjaya membawa balik musuh dari medan perang.

Kematian :

Mempunyai adat dan kepercayaan dalam urusan kematian.

Orang Murut percaya seseorang yg sedang menghadapi kematian perlu diberikan makan yang banyak supaya rohnya tidak kelaparan.

Masyarakat Di Sabah juga mengamalkan sistem perhambaan.

Dipercayaai sistem ini wujud akibat kegiatan perlanunan yang meluas di kepulauan Borneo.

Suku kaum yang mengamalkan perhambaan ialan Iranun dan Balagnini.

Hamba-hamba diperolehi dari penculikan di Kepulauan Suluk dan Kaum Dusun yang diserang dan ditawan dijadikan hamba.

Tawanan yang dijual sebagai hamba, hamba lazim berkerja di Teluk Darvel atau Lahad Datu untuk memungut sarang burung.

Terdapat 2 jenis hamba :

Hamba warisan (anak amas atau ulih pesaka )

Hamba di jual atau di beli

Aktiviti Perlanunan muncul kesan daripada monopoli kuasa Eropah di Kepulauan Melayu yang menyebabkan pembesar dan rakyat terdesak untuk menjadi lanun untuk meneruskan kehidupan.

Pembesar kehilangan punca pendapatan kerana tidak dibenarkan mengutip cukai.

Institusi kesultanan menjadi lemah, tidak mampun untuk mengawal tindakan rakyat.

Keadaan geografi Sabah memberikan kelebihan untuk kelebihan aktiviti lanun.

Lanun menggunakan kaedah serang hendap dan bersembunyi di hutan paya bakau.

Lanun-lanun menggunakan perahu kecil, dan menjadi pembekal kepada permintaan hamba abdi

Masyarakat di Sabah terkenal dengan kesenian membuat kraftangan.

Penghasilan kraftangan hanya untuk kegunaan seharian seperti untuk kegiatan pertanian, hiasan rumah, pemburuan dan upacara keagamaan.

Bahan-bahan yang digunakan adalah bahan semula jadi.

Suku kaum di Sabah mempunyai tarian tersendiri.

Sekian