kualiti kepimpinan dalam kalangan penyelaras...
TRANSCRIPT
KUALITI KEPIMPINAN DALAM KALANGAN PENYELARAS HOMESTAY:
PERSPEKTIF PENGUSAHA HOMESTAY
NIK ZULKARNAIN BIN NIK SOH @ NIK OTHMAN
Laporan projek sarjana ini dikemukakan sebagai memenuhi
sebahagian daripada syarat penganugerahan ijazah Sarjana
Pendidikan Teknik dan Vokasional
Fakulti Pendidikan Teknikal dan Vokasional
Universiti Tun Hussein Onn Malaysia
vi
ABSTRAK
Homestay atau lebih dikenali dengan nama inap desa adalah merupakan satu produk
pelancongan yang semakin mendapat tempat di Malaysia. Program homestay begitu
dikenali dan ia merujuk kepada penginapan pelancong tinggal bersama keluarga angkat,
menjamu selera dan terlibat dalam aktiviti tradisional dan aktiviti bersama komuniti
tempatan walaubagaimanapun, program homestay ini secara toerinya mempu berperanan
sebagai pemangkin pembangunan ekonomi komuniti setempat, namun di Malaysia tidak
banyak homestay yang berdaya saing atau lestari sifatnya. Kualiti kepimpinan
merupakan salah satu faktor yang kritikal dalam kejayaan sesebuah homestay.
Sehubungan dengan itu, kajian ini dijalankan adalah untuk melihat kualiti kepimpinan
dalam kalangan penyelaras homestay iaitu dari segi perspektif pengusaha homestay.
Untuk tujuan tersebut pendekatan kuantitatif telah digunakan dalam kajian ini dengan
memilih empat buah homestay di tiga daerah yang berbeza di Johor. Homestay yang
terlibat ialah homestay Tanjung Piai, homestay Parit Bugis, homestay Felda Semanchu
dan homestay Parit Tengah yang mana berada di daerah Pontian, Muar dan Batu Pahat
dan Kulai dengan sampel kajian seramai 98 orang. Data untuk kajian ini telah dianalisis
secara deskriptif menggunakan Statistical Package for The Social Science (SPSS V21 for
Windows). Kajian ini dilakukan adalah untuk mengetahui kualiti kepimpimpinan yang
wujud dalam kalangan penyelaras homestay dari aspek perancangan, menyelesaikan
masalah, keusahawanan, pengetahuan, kemahiran dan kupayaan dalam membina
rangkaian luar. Selain itu kajian ini juga dijalankan untuk mengenalpasti ciri kualiti
kepimpinan yang paling dominan dalam kepimpinan penyelaras homestay dan untuk
mengenalpasti perbezaan elemen kualiti kepimpinan yang paling dominan antara empat
buah homestay yang terlibat. Dapatan kajian menunjukkan bahawa memiliki kemahiran
adalah amat penting dalam kalangan penyelaras homestay untuk mengendalikan
program homestay. Selain daripada itu, dapatan kajian menujukkan terdapat perbezaan
yang signifikan antara kualiti kepimpinan dalam kalangan penyelaras homestay.
vii
ABSTRACT
Homestay or better known as the homestay is a tourism product that has gained a
place in Malaysia. Homestay program is known and it refers to travelers staying with
a host family, meals and engages in traditional activities and activities with local
communities, however, this theories homestay program thus acts as a catalyst for the
economic development of local communities, but not many in Malaysia homestay
competitive or sustainable in nature. The quality of leadership is one critical factor in
the success of a homestay. Therefore, this study was to determine the quality of
leadership among the homestay coordinator in terms of perspective homestay
operators. For this purpose the quantitative approach was used in this study to select
four homestay in three different districts in Johor. Homestay involved were homestay
Tanjung Piai, Parit Bugis homestay, homestay homestay Felda Semanchu and Parit
Tengah which are in Pontian, Muar and Batu Pahat and Kulai with a sample of 98
people. Data for this study were analyzed using the Statistical Package for the Social
Science (SPSS V21 for Windows). This study was conducted to determine the
quality inherent in administering the homestay coordinator of planning, problem
solving, entrepreneurship, knowledge, skills and disability in developing external
networks. In addition, this study also conducted to identify its dominant leadership
qualities in a homestay coordinator leadership and to identify the different elements
of leadership qualities among the four most dominant homestay involved. The results
show that skills are very important in controlling the homestay coordinator homestay
program. In addition, the study showed significant differences between the quality of
leadership among the homestay coordinator.
viii
SENARAI KANDUNGAN
BAB TAJUK MUKA SURAT
BORANG PENGESAHAN STATUS
JUDUL
BORANG PENGAKUAN ii
BORANG KELULUSAN PENYELIA iii
DEDIKASI iv
PENGHARGAAN v
ABSTRAK vi
ABSTACT vii
SENARAI KANDUNGAN viii
SENARAI JADUAL xiii
SENARAI RAJAH xv
SENARAI SINGKATAN xvi
SENARAI LAMPIRAN xvii
BAB 1 PENGENALAN KAJIAN 1
1.1 Pengenalan 1
1.2 Latar Belakang 2
1.3 Pernyataan Masalah 7
1.4 Objektif Kajian 9
1.5 Persoalan Kajian 10
1.6 Hipotesis Kajian 11
ix
1.7 Kepentingan Kajian 11
1.8 Skop Kajian 12
1.9 Kerangka Konseptual 13
1.10 Definisi Istilah 14
1.10.1 Kualiti 14
1.10.2 Kepimpinan 15
1.10.3 Penyelaras Homestay 15
1.11 Rumusan 15
BAB 2 KAJIAN LITERATUR 17
2.1 Pengenalan 17
2.2 Definisi Homestay 18
2.3 Sejarah Perkembangan Homestay 19
2.4 Definisi Pelancongan 21
2.5 Definisi Komitmen 23
2.6 Definisi Kepimpinan 25
2.7 Kepimpinan Dari Aspek Perancangan 26
2.8 Keusahawanan 27
2.8.1 Ciri-ciri Keusahawanan 28
2.8.2 Sifat-sifat Pribadi Usahawan 29
2.8.2.1 Komitmen dan Nekad 30
2.8.2.2 Berinisiatif / Sentiasa Mencari Peluang 30
2.8.2.2 Beroreantasikan Matlamat dan Wawasan 31
2.8.2.4 Berfikiran Kreatif 31
2.8.2.5 Keinginan Kepada Maklum Balas Segera 32
2.9 Konsep Komunikasi 32
2.10 Kepimpinan Transformasional 33
2.11 Pengetahuan 36
2.12 Kemahiran 37
2.12.1 Kemahiran Komunikasi 38
2.12.2 Kemahiran Menyelesaikan Masalah 38
x
2.12.3 Kemahiran Kerja Berpasukan 40
2.12.4 Kemahiran Keusahawanan 40
2.13
Pemimpin Yang Berkeupayaan Dalam Membina Rangkaian
Luar 41
2.14 Toeri-toeri Lain Yang Berkaitan Kepimpinan 42
2.14.1 Teori Sifat (Trait Theory) 42
2.14.2 Teori Pendekatan Trait 43
2.14.2 Teori Jalan Kecil-Tujuan (Path Goal Theory) 44
2.15 Rumusan 45
BAB 4 ANALISIS DATA 62
4.1 Pengenalan 62
4.2 Analisis Data 63
4.3.1 Analisa Diskriptif 63
4.3 Analisis Faktor Demografi 64
4.3.1 Jantina 64
BAB 3 METODOLOGI 46
3.1 Pengenalan 46
3.2 Reka Bentuk Kajian 47
3.3 Kerangka Operasi 48
3.4 Lokasi Kajian 51
3.5 Populasi dan Sampel 52
3.6 Instrumen Kajian 53
3.7 Prosedur Kajian 55
3.8 Kajian Rintis 56
3.9 Analisis Kajian Rintis 57
3.10 Kaedah Analisis Data 58
3.11 Rumusan 61
xi
4.3.2 Umur 65
4.3.3 Pendapatan 67
4.3.4 Penglibatan 69
4.3.5 Taraf Pendidikan 70
4.3.6 Jawatan 71
4.3.7 Peranan 73
4.4
Analisis item pengukuran elemen kualiti kepimpinan 75
4.4.1 Perancangan 75
4.4.2 Keusahawanan 77
4.4.3 Menyelesaikan Masalah 79
4.4.4 Pengetahuan 81
4.4.5 Kemahiran 83
4.4.6 Keupayaan Dalam Membina Rangkaian Luar 85
4.5
Analisis Elemen Kualiti Kepimpinan Yang Paling Dominan 87
4.6 Analisis Perbezaan Elemen Kualiti Kepimpinan 89
4.7 Rumusan 92
BAB 5 PERBINCANGAN, KESIMPULAN DAN CADANGAN 93
5.1
Pengenalan 93
5.2
Kesimpulan 94
5.3 Perbincangan
94
5.3.1 Elemen Kualiti Kepimpinan Dalam Kalangan
Penyelaras Homestay. 95
5.3.1.1 Perancangan
95
5.3.1.2 Keusahawanan
97
5.3.1.3 Menyelesaikan Masalah 98
5.3.1.4 Pengetahuan 100
5.3.1.5 Kemahiran 102
5.3.1.6 Keupayaan Dalam Membina Rangkaian Luar
104
xii
5.3.2 Elemen Kualiti Kepimpinan Yang Paling Dominan
Wujud Dalam Kalangan Penyelaras Homestay 105
5.3.3 Perbezaan Elemen Kualiti Kepimpinan Yang Paling
Dominan Antara Empat Buah Homestay Yang Terlibat
107
5.3 Cadangan
108
5.3.1 Cadangan Kerangka Kualiti Kepimpinan Penyelaras
Homestay 109
5.4 Rumusan
111
xiii
SENARAI JADUAL
NO.
JADUAL TAJUK MUKA
SURAT
1.1
Statistik Bilangan Homestay Sehingga 31 Julai
2014 5
1.2
Statistik Kedatangan Pelancong Mengikut
Negeri sehingga Julai 2014 6
2.1
Elemen kemahiran keusahawanan mengikut
tahap aplikasi. 41
3.1 Kerangka Operasi dalam Perlaksanaan Kajian 50
3.2 Peta kawasan tempat kajian 51
3.3 Bilangan Ahli Jawatankuasa Homestay 53
3.4
Skala Likert Lima Mata yang digunakan dalam
Pembangunan Instrumen 54
3.5 Prosedur Kajian 55
3.6 Keputusan kebolehpercayaan soalan kajian 57
3.7
Pekali Bacaan Alpha untuk menentukan Kajian
Rintis 58
3.8
Ringkasan Analisis Data yang akan
dilaksanakan 59
3.9 Nilai Tafsiran Skor Min 60
4.1 Pengkelasan Tahap Markah Skor Min 63
4.2 Kekerapan dan peratusan bagi jantina 64
4.3 Kekerapan dan peratusan bagi Umur 65
4.4 Kekerapan dan peratusan bagi Pendapatan 67
4.5 Kekerapan dan peratusan bagi Penglibatan 69
4.6 Kekerapan dan peratusan bagi Taraf Pendidikan 70
xiv
4.7 Kekerapan dan peratusan bagi Jawatan 71
4.8 Kekerapan dan peratusan bagi Peranan 73
4.9 Item kajian bagi elemen perancangan 75
4.10 Item kajian bagi elemen keusahawanan 77
4.11 Item kajian bagi elemen menyelesaikan masalah 79
4.12 Item kajian bagi elemen pengetahuan 81
4.13 Item kajian bagi elemen kemahiran 83
4.14
Item kajian bagi elemen keupayaan membina
rangkaian luar. 85
4.15
Pengkelasan elemen kualiti kepimpinan
mengikut skor min 87
4.16
Perbezaan antara empat buah homestay yang
terlibat berkenaan dengan elemen kualiti
kepimpinan dari aspek kemahiran. 89
4.17 Post Hock LSD 91
xv
SENARAI RAJAH
NO.
RAJAH TAJUK MUKA SURAT
1.1 Kerangka Konseptual Kajian. 13
3.1 Peta kawasan tempat kajian 51
4.1 Carta Pai bagi jantina 64
4.2 Carta Pai bagi umur 66
4.3 Carta Pai bagi Pendapatan 67
4.4 Carta Pai bagi Penglibatan 69
4.5 Carta Pai bagi Pendidikan 70
4.6 Carta Pai bagi Jawatan 72
4.7 Carta Pai bagi Peranan 73
4.8 Carta Bar Bagi Elemen Perancangan 76
4.9 Carta Bar Bagi Elemen Keusahawanan 78
4.10 Carta Bar Bagi Elemen Menyelesaikan Masalah 80
4.11 Carta Bar Bagi Elemen Pengetahuan 82
4.12 Carta Bar Bagi Elemen Kemahiran 84
4.13
Carta Bar bagi elemen keupayaan membina rangkaian
luar 86
4.14 Carta Bar Item Kajian 87
5.1 Cadangan Kerangka Pemantapan Kualiti Kepimpinan 110
SENARAI SINGKATAN
KPM - Kementerian Pelancongan Malaysia
UNWTO - United Nation World Tourism Organisation
PBB - Pertubuhan Bangsa - Bangsa Bersatu
PNK - Pendapatan Negara Kasar
KKLW - Kementerian Pembangunan Luar Bandar dan Wilayah
LKIM - Lembaga Perikanan Malaysia
MPTN - Majlis Tindakan Pelancongan Negeri Kelantan
MOCAT - Ministry of Culture, Arts and Tourism
NGO - Non Government Organisation
NKEA - National Key Economic Area
RMK9 - Rancangan Malaysia kesembilan
RMK10 - Rancangan Malaysia kesepuluh
UNDP - United Nations Development Programme
SPSS - Statistical Package for The Social Sciences
xvi
1
BAB 1
PENDAHULUAN
1.1 Pengenalan
Di Malaysia, industri pelancongan merupakan sektor yang kedua menyumbang kepada
pendapatan negara selepas sektor pembuatan (Kementerian Pelancongan Malaysia,
2010). Sektor pelancongan ini terus berkembang pesat dengan penglibatan aktif oleh
semua pihak termasuk kementerian pelancongan dan lain-lain agensi yang berkaitan
sejak enam dekad yang lalu (Tourisme Malaysia, 2011).
Berdasarkan statistik yang dikeluarkan oleh Pertubuhan Pelancongan Dunia
Bangsa-bangsa Bersatu (UNWTO) yang diambil dari artikel Mikroekonomi menyatakan
bahawa kedatangan pelancong asing ke negara Malaysia sejak tahun 1990 sehingga
tahun 2013 telah meningkat dari 7.4 juta pelancong kepada 38.6 juta pelancong. Hasil
daripada kedatangan pelancong ini telah menyumbang kepada peningkatan kutipan hasil
pelancongan iaitu sebanyak RM 58.3 billion. Pada tahun 2015, melalui RMK 10 negara
Malaysia mensasarkan kedudukan sepuluh teratas dalam industri pelancongan. Sasaran
ini diharapkan dapat menyumbang kepada pendapatan negara sebanyak RM 115 Billion
2
serta ia juga dapat menyumbang kepada peluang pekerjaan yang banyak iaitu sebanyak
dua juta jawatan kosong yang ditawarkan dalam bidang pelancongan. Di dalam Bidang
Ekonomi Utama Negara (NKEA) sektor pelancongan boleh mendatangkan keuntungan
terhadap Malaysia dan ia juga akan membawa negara Malaysia untuk mencapai sasaran
pada tahun 2020 dengan menerima 36 juta ketibaan pelancong dengan penerimaan
sebanyak Rm168 Billion. Ini bermaksud bahawa industri pelancongan akan berkembang
sebanyak tiga kali ganda dan pelancongan akan menyumbang penerimaan berjumlah
RM3 bilion setiap minggu kepada negara pada tahun 2020. Hasrat yang strategik ini
bakal dicapai menerusi 12 inisiatif yang dicadangkan di bawah Bidang Ekonomi Utama
Negara (NKEA) Pelancongan.
Di Malaysia, sektor pelancongan adalah salah satu sektor yang berkeupayaan
untuk meningkatkan ekonomi negara pada paras yang maksimum. Pada tahun 2009,
kira-kira 23.65 juta pelancong dicatatkan dan menyumbang sebanyak RM53.4 Billion
ke dalam pendapatan negara dan ia adalah termasuk sumbangan daripada program
homestay yang disertai oleh pelancong dalam dan luar negara (Yusof,2012).
Perkembangan diatas mempunyai kaitan dengan perkembangan program homestay di
Malaysia, dimana program homestay pada masa kini merupakan aktiviti yang giat
dijalanakan kerana ia juga merupakan salah satu produk pelancongan di Malaysia.
1.2 Latarbelakang Masalah
Pelancongan luar bandar merupakan salah satu konsep yang baru dalam industri
pelancongan dalam negara ini. Penekanan terhadap pelancongan seperti ini adalah
bermula apabila kerajaan menyedari bahawa luar bandar mempunyai banyak potensi
untuk dijadikan sebagai tempat pelancongan dan komuniti diluar bandar boleh
dibangunkan dengan mewujudkan program pelancongan seperti Homestay (Aminudin &
A. Jamal, 2006). Menurut Abd Rasid (2014) menyatakan bahawa homestay adalah salah
3
satu bentuk pelancongan yang mampu membangunkan komuniti luar bandar dan mampu
untuk menyediakan pelbagai pekerjaan kepada komuniti setempat.
Di Malaysia, program homestay diperkenalkan secara rasmi pada tahun 1995
menerusi pelancaran program homestay Kampung Desa Murni Pahang. Kementerian
Pelancongan secara rasminya telah menjadikan homestay sebagai salah satu produk
pelancongan Malaysia dan ianya giat dipromosikan ke seluruh dunia. Walaupun sejarah
homestay ini lebih awal bermula di Malaysia iaitu pada tahun 1988 menerusi progarm
pertukuaran belia Jepun dengan Malaysia di Kampung Desa Murni Temerloh Pahang,
namun ianya mula berkembang pada tahun 1995. Oleh yang demikian, produk homestay
tidak digolongkan sebagai kemudahan penginapan semata-mata, namun lebih
memfokuskan kepada gaya hidup dan pengalaman termasuk juga budaya dan kegiatan
ekonomi (Kementerian Pelancongan,2010).
Homestay merupakan salah satu program yang dilancarkan dalam membangunkan
aktiviti pelancongan dalam negara kita. Kerajaan memainkan peranan yang penting
dalam memastikan program homestay ini turut akan menyumbangkan kepada
perkembangan ekonomi komuniti setempat. Kerajaan juga mengambil langkah yang
pro-aktif dalam membangunkan program homestay ini. Kawasan luar bandar juga
mempunyai keunikan yang tersendiri dimana ia mempunyai sumber alam semulajadi
yang amat bernilai untuk dijadikan sebagai tempat tarikan yang memberi nilai tambah
kepada pembangunan pelancongan dalam negara Malaysia.
Program homestay sekaligus dapat menarik lebih ramai pelancong asing untuk
memperkenalkan produk pelancongan dalam negara kita. Dengan pembangunan
program homestay ini ia akan melibatkan komuniti setempat dan secara tidak langsung
akan membangunkan ekonomi rakyat tempatan. Program homestay ini juga akan
membantu pihak kerajaan dalam meningkatkan ekonomi negara dengan menarik pelabur
asing untuk melabur dalam negara kita melalui sektor pelancongan. Hasilnya, secara
tidak langsung pelancongan desa telah dapat menjana ekonomi masyarakat setempat dan
sekaligus membantu kerajaan dalam usaha membasmi kadar kemiskinan dan
pengangguran. Justeru dalam konteks ini, homestay boleh memainkan peranan bagi
membantu pihak kerajaan mencapai aspirasi dan hasrat yang berkenaan. Namun begitu
4
dalam melancarkan program yang disampaikan, ia perlulah diketuai oleh seseorang yang
boleh mengendalikan program yang telah diaturkan.
Kerajaan telah menyedari akan potensi pembangunan pelancongan ini, mereka
telah memberi fokus yang sangat mendalam kepada dasar-dasar pembangunan luar
bandar termasuklah dalam Rancangan Malaysia Kesembila (RMK-9) sehingga ke
Rancangan Malaysia Kesepuluh (RMK-10) dengan memberi bajet terhadap
perkembangan dalam sektor pelacongan ini. Menurut Chin (2009), penambahan
sebanyak RM 10 juta telah di berikan bertujuan untuk pembangunan fizikal menerusi
Pakej Kedua Rangsangan Ekonomi.Jadual 1.1 menunjukkan statistik bilangan homestay
sehingga 31 Julai 2014.
5
Jadual 1.1: Statistik Bilangan Homestay Sehingga 31 Julai 2014
(Laporan Kementerian Pelancongan Malaysia, 2014)
BIL. NEGERI JUM.
HOMESTAY
JUM.
KAMPUNG
JUM.
PENGUSAHA
JUM.
BILIK
1 Perlis 3 3 56 64
2 Kedah 15 20 334 431
3 Pulau Pinang 9 26 209 232
4 Perak 10 39 292 396
5 Selangor 15 34 443 709
6 Melaka 7 7 115 173
7 Negeri Sembilan 12 32 275 409
8 Johor 18 38 384 504
9 Kelantan 8 9 152 182
10 Terengganu 8 8 153 155
11 Pahang 16 21 323 450
12 Sarawak 31 35 462 611
13 Sabah 17 33 242 454
14 Labuan 3 3 79 97
Jumlah
Keseluruhan 172 308 3,519 4,867
Berdasarkan jadual 1.1 menunjukkan bahawa statistik homestay sehingga Julai 2014,
terdapat 172 buah homestay di Malaysia yang telah berdaftar dengan Kementerian
Pelancongan. Kesemua negeri dalam Malaysia mempunyai homestay masing-masing
walaupun dalam jumlah yang kecil. Namun begitu, Sarawak mempunyai jumlah
homestay paling tinggi iaitu 31 buah, manakala Labuan dan Perlis mempunyai jumlah
yang kecil iaitu sebanyak 3 buah walaupun keluasan negeri hanyalah kecil. Secara
keseluruhan, terdapat 308 buah kampung yang meliputi semua negeri terlibat dalam
program ini dan seramai 3519 orang telah berdaftar sebagai pengusaha homestay.
6
Jadual 1.2: Statistik Kedatangan Pelancong Mengikut Negeri sehingga Julai 2014
(Laporan Kementerian Pelancongan Malaysia, 2014)
NEGERI DOMESTIK ASING
Pahang 76,092 1,275
Sarawak 10,079 4,542
Selangor 25,520 4,890
Sabah 9,541 2,073
Johor 13,921 22,304
Melaka 9,377 6,624
Kedah 8,090 524
N. Sembilan 2,590 682
Pulau Pinang 4,947 362
Labuan 1,663 129
Perak 3,361 252
Perlis 6,528 38
Kelantan 2,742 98
Terengganu 1,411 189
JUMLAH 175,862 43,982
Berdasarkan jadual 1.2 diatas, menunjukkan bahawa negeri Pahang merupakan
yang paling tinggi menerima kedatangan pelancong dimana menujukkan seramai 76,092
orang untuk pelancong domestik dan 1,275 orang untuk pelancong asing. Manakal yang
paling rendah pula adalah negeri Terengganu dengan menujukkan jumlah seramai 1,411
untuk pelancong domestik dan 189 orang untuk pelancong asing. Dalam kajian ini,
pengkaji menumpukkan kajian terhadap negeri Johor dimana mempunyai kedatangan
pelancong asing yang paling ramai iaitu sebanyak 22,304 orang.
Berdasarkan perkembangan yang ditunjukkan, kejayaan atau kelestarian
pembangunan homestay ini adalah bergantung kepada keupayaan penyelaras atau ketua
dalam menarik ramai pelancong di samping mempunyai produk homestay yang banyak
dan ia adalah berkaitan dengan aspek kepimpinan penyelaras homestay dalam menarik
pelancong untuk datang ke program homestay mereka terutama menarik pelacong asing
untuk mengenali Malaysia dengan lebih dekat lagi.
7
1.3 Penyataan Masalah.
Isu yang telah dibangkitkan pengkaji bahawa program homestay ini tidak mampu untuk
bertahan dalam tempoh masa yang lama dan kebanyakkannya ada yang perlu bergantung
kepada bantuan pihak luar secara berpanjangan. Ini dibuktikan oleh penyelidikan yang
dilakukan oleh Kalsom Kayat (2006) yang menyatakan bahawa sesetengah kes
menunjukkan homestay ini tidak mampu bertahan lama dan tidak mampu beroperasi
disebabkan oleh keupayaan kepimpinan penyelaras homestay yang tidak dinamik.
Kualiti kepimpinan yang ada dalam setiap pemimpin masih lagi rendah dan ia perlu
ditingkatkan dengan pelbagai cara termasuk menghadiri kursus kepimpinan dan ia juga
akan menyebabkan sesebuah organisasi akan jatuh sekiranya mempunyai pemimpin
yang tidak berkualiti. Dalam peringkat komuniti, keupayaan memimpin merupakan
salah satu aspek sokongan dalam membangunkan projek pelancongan kerana secara
lazimnya pemimpin merupakan individu yang disegani serta dihormati (Aref et al,
2009). Kajian yang dijalankan oleh Lavarack dan Thangphet (2007) jelas menunjukkan
bahawa peranan pemimpin di peringkat komuniti bukan sahaja untuk tujuan
pembangunan pelancongan secara spesifik tetapi juga dalam mengurangkan
kemungkinan wujudnya konflik di antara komuniti dengan pihak luar (Chaskin, 2001).
Pemimpin merupakan penggerak yang utama dalam sesebuah masyarakat dalam
memastikan pembangunan dapat dilaksanakan secara berkesan dalam masa tempoh yang
telah ditetapkan.
Mengikut Raja Roslan (2003), pemimpin perlu ada kualiti dalam kemahiran
komunikasi dan ia juga adalah salah satu pendekatan yang amat penting bagi seorang
pemimpin dalam melaksanakan tugas mereka dalam memimpin. Mengikutnya lagi,
kebanyakkan pemimpin tidak mempunyai kemahiran komunikasi dengan baik dan
iainya adalah memberi kesan kepada kualiti kepimpinan khususnya untuk berhubung
dengan pihak luar. Bagi tujuan pelaksanaan program homestay, seseorang penyelaras
perlu mempunyai kemahiran komunikasi yang baik dengan ahli-ahli supaya ia dapat
memupuk semangat kerjasama dalam kalangan komuniti. Pemimpin yang bijak adalah
8
yang boleh menyelesaikan masalah dan meningkatkan motivasi dalam menangani
masalah dalaman yang wujud di peringkat komuniti.
Hasil kajian Kalsom Kayat (2006) menyatakan program homestay di Malaysia
memerlukan penglibatan aktif penyelaras homestay supaya semua program yang
dijalankan boleh berjalan lancar dan lebih teratur. Mengikut beliau lagi, kebanyakkan
penyelaras homestay tidak mempunyai kualiti dalam aspek perancangan dan gagal
dalam mengendalikan program sekaligus memberi kesan kepada pertumbuhan ekonomi
dan kedatangan pelancong dalam homestay tersebut.
Sifat kepimpinan perlu diterapkan dalam kalangan pemimpin kerana ia
merupakan nadi yang utama dalam menjadikan sesebuah organisasi boleh terus bergerak
maju kehadapan (Amran dan Zainab, 2009). Menurut mereka lagi, pemimpin pada masa
sekarang kurang diterapkan kemahiran keusahawanan kerana kebanyakkan pemimpin
hanya pandai mengarahkan orang bawahan untuk mencari punca pendapatan bagi
menanggung sesebuah organisasi. Selain daripada itu, beliau juga turut menyatakan
bahawa pemimpin mempunyai masalah dalam komunikasi, pengetahuan dalam bidang
pengurusan homestay, kemahiran dalam menguruskan pelancong dan sikap
keusahawanan yang kurang dalam mempromosikan pelancongan dipersada
antarabangsa.
Manyara dan Jones (2007) seterusnya menyatakan terdapat beberapa kualiti
kepimpinan yang perlu dititikberatkan dalam memastikan kejayaan projek pelancongan
komuniti seperti semangat kemasyarakatan, berwawasan, diplomasi dan kualiti dalam
penyelesaian masalah. Mereka berdua menekankan bahawa kebanyakkan pemimpin
termasuk mereka yang terlibat dalam program komuniti seperti homestay gagal dalam
menyelesaikan sesuatu isu atau masalah yang wujud dalam sesebuah komuniti. Di
samping itu mereka juga turut menyatakan bahawa pemimpin di peringkat komuniti
kurang kemahiran dalam membina rangkaian luar terutama dalam mempromosikan
produk homestay terutamanya di peringkat antarabangsa. Masalah ini memberi kesan
kepada daya saing sesebuah homestay. Salah satu faktor kritikal kejayaan program
homstay ini adalah merupakan komitmen kepimpinan dan penglibatan komuniti
setempat (Amran & Zainab, 2009; Yahaya & Abdul Rasid, 2010). Sokongan yang
9
berterusan dari masyarakat setempat adalah menerusi pemimpin yang berpengaruh dan
dihormati oleh masyarakat sekeliling (Amran & Zainab, 2009). Daripada permasalahan
ini, penyelidik merasakan bahawa kajian ini merupakan sesuatu yang mustahak bagi
memastikan pembangunan program homestay di Malaysia lestari sifatnya dan sekaligus
merealitikan aspirasi negara untuk membangunkan ekonomi komuniti luar bandar.
Tambahan pula, kajian berkaitan kualiti kepimpinan dalam kalangan penyelaras
homestay masih kurang dijalankan. Oleh itu, kajian ini menumpukan kepada kualiti
kepimpinan yang dimiliki oleh penyelaras homestay iaitu dari segi perancangan,
keusahawanan, menyelesaikan masalah, pengetahuan, kemahiran dan keupayaan dalam
membina rangkaian luar.
1.4 Objektif Kajian
Objektif kajian merupakan perkara yang penting dalam sesuatu kajian. Hal ini kerana
objektiflah yang menentukan hala tuju semasa kajian. Kajian tanpa objektif adalah
kajian yang tidak terarah kerana kerana tidak mempunyai matlamat serta tujuan sesuatu
kajian itu dijalankan. Dalam kajian ini, pengkaji telah memastikan beberapa objektif
yang perlu dilengkapkan dalam memastikan kajian ini tidak keluar dari skop kajian yang
sebenar. Antara objektifnya adalah:
a) Mengenalpasti kualiti kepimpinan di peringkat komuniti dalam melaksanakan
program homestay dari aspek:
i. Kualiti kepimpinan dari aspek perancangan.
ii. Keusahawanan.
iii. Menyelesaikan masalah.
iv. Pengetahuan
v. Kemahiran
10
vi. Keupayaan dalam membina rangkaian luar.
b) Mengenalpasti ciri kualiti kepimpinan yang paling dominan dalam kepimpinan
penyelaras homestay.
c) Mengenalpasti perbezaan elemen kualiti kepimpinan yang paling dominan antara
empat buah homestay yang terlibat.
Berdasarkan objektif yang telah dikenalpasti, pengkaji mengkaji dan mencapai semua
objektif yang diperolehi untuk memantapkan lagi kajian ini mengenai kepimpinanan
dalam program homestay.
1.5 Persoalan kajian.
Berdasarkan objektif kajian diatas, beberapa persoalan kajian telah dibangunkan.
Antaranya ialah:
a) Apakah kualiti kepimpinan penyelaras di peringkat komuniti dalam
melaksanakan program homestay dari aspek:
i. Kualiti kepimpinan dari aspek perancangan?
ii. Keusahawanan?
iii. Menyelesaikan masalah?
iv. Pengetahuan?
v. Kemahiran?
vi. Keupayaan dalam membina rangkaian luar?
b) Apakah kualiti kepimpinan yang paling dominan yang perlu wujud dalam
kalangan penyelaras homestay?
11
c) Apakah perbezaan elemen kualiti kepimpinan yang paling dominan antara empat
buah homestay yang terlibat.
1.6 Hipotesis Kajian
Ho: Tidak terdapat perbezaan elemen kualiti kepimpinan yang paling dominan antara
keempat-empat buah homestay yang terlibat.
Ha: Terdapat perbezaan elemen kualiti kepimpinan yang paling dominan antara
keempat-empat buah homestay yang terlibat.
1.7 Kepentingan Kajian.
Kajian ini dilakukan adalah untuk membina kefahaman kepimpinan yang perlu ada pada
setiap ketua terutamanya boleh dijadikan rujukan bagi ketua untuk meningkatkan
kepimpinan mereka pada masa akan datang terutama terhadap penyelaras dalam
program homestay. Kajian ini juga mempunyai kepentingan yang tersendiri dimana ia
dapat membantu seseorang pemimpin untuk meningkatkan kemahiran kualiti
kepimpinan serta memantapkan kemahiran yang ada. Selain daripada itu juga, ahli-ahli
jawatankuasa homestay boleh menggunakan kajian ini sebagai pemudah cara untuk
memahami sikap dan potensi untuk menjadi pemimpin yang lebih sempurna dari segi
pemikiran, kelebihan kepimpinan, cara mengendalikan sesebuah organisasi dan
sebagainya.
Selain daripada itu, hasil kajian ini juga boleh digunakan sebagai rujukan untuk
Kementerian Pelancongan, Kementerian Kemajuan Luar Bandar dan Wilayah, Institut
Kemajuan Desa dan agensi-agnesi yang terlibat. Kementerian tersebut boleh
menggunakan kajian ini untuk meningkatkan kemajuan kepada penyelaras atau
12
pemimpin yang mengusahakan program homestay ini supaya program ini mempunyai
pemimpin yang hebat dan boleh menguruskan industri ini kearah yang lebih baik lagi.
Disamping itu, mereka juga boleh meningkatkan pengetahuan asas berkenaan dalam
melantik pemimpin bagi menguruskan program homestay serta boleh mengelakkan
kerugian dalam pembangunan homestay.
Cadangan kerangka kajian ini juga boleh dijadikan sebagai rujukan untuk pihak
yang ingin menjadi pemimpin yang berkualiti dan pihak yang ingin menambahkan ilmu
dalam bidang kepimpinan secara amnya. Walaupun kajian ini hanya tertumpu pada
elemen kepimpinan, tetapi pihak lain boleh mengaplikasikan kerangka ini pada elemen
yang berkaitan dengan kepimpinan walaupun skop kajian yang dibuat adalah berlainan
dan mengikut ubahsuai yang bersesuaian.
1.8 Skop Kajian
Skop kajian ini adalah untuk menumpukan elemen kualiti kepimpinan yang perlu ada
pada seorang penyelaras bagi menjayakan program homestay dan melestarikan program
homestay bagi menarik minat pelancong-pelancong asing untuk datang ke Malaysia.
Kajian ini memfokuskan empat buah homestay iaitu homestay Parit Bugis, Homestay
Felda Semachu, Homestay Parit Tengah dan Homestay Tanjung Piai di Pontian. Peserta-
peserta kajian adalah meliputi ahli jawatankuasa homestay itu sendiri yang menilai
penyelaras program homestay mereka
13
1.9 Kerangka Konseptual.
Kerangka konsep yang terdapat dalam rajah 1.0 ini adalah salah satu rangka yang akan
digunakan oleh pengkaji untuk menerangkan secara menyeluruh berkenaan dengan tajuk
kajian yang akan bakal dijalankan. Melalui kerangka konsep ini juga, pembaca akan
lebih mudah memahami tentang elemen kepimpinan yang ada pada seorang ketua dan
ianya amat jelas untuk dilihat. Pengkaji mengadaptasikan model ini daripada penulis
yang bernama Ford dan Weissbein (1997) dimana mereka menulis berkenaan dengan
Transfer of Trainning yang telah diadaptasikan menjadi satu kerangka konseptual dalam
menjalankan kajian ini.
Rajah 1.1 Kerangka Konseptual Kajian.
Adaptasi dari (Ford dan Weissbein, 1997)
Penyelaras Homestay
Perancangan
Keusahawanan
Menyelesaikan masalah
Kelestarian
kemajuan program
homestay Pengetahuan
Keupayaan membina
rangkaian luar
Kualiiti kepimpinan Homestay
Kemahiran
14
Berdasarkan rajah diatas, ia merupakan salah satu kerangka kajian untuk memudahkan
pengkaji melihat serta memahami proses-proses sebelum, semasa dan selepas kajian
dilakukan. Berdasarkan kepada rajah 1.0 perkara utama yang dilihat oleh pengkaji ialah
kualiti kepimpinan utama yang perlu ada pada seorang ketua atau penyelaras dalam
membangunkan sesebuah homestay. Antara pembolehubah yang terlibat ialah dari segi
perancangan, keusahawanan, menyelesaikan masalah, pengetahuan, kemahiran dan
rangkaian luar. Pembolehubah ini akan menjadi petunjuk kepada persoalan yang dikaji
oleh pengkaji. Hasil daripada kajian ini akan menghasilkan elemen kepimpinan yang
perlu ada dalam diri setiap penyelaras homestay dalam kelestarian pembangunan
homestay di Malaysia.
1.10 Definisi Istilah
Bahagian ini menerangkan beberapa definisi istilah yang terdapat dalam kajian ini iaitu
dari segi kualiti, kepimpinan dan penyelaras homestay,
1.10.1 Kualiti
Mengikut kamus dewan dan bahasa edisi yang keempat, kualiti bermaksud darjah
kecemerlangan yang tinngi dan bermutu. Dalam kajian ini, kualiti bermaksud sifat-sifat
penyelaras yang berupaya mempengaruhi pentadbiran dan menjadi peransang kepada
komuniti setempat dan beranggapan penyelaras mempunyai kelebihan, keunggulan,
berwibawa, berkarisma dalam pentadbirannya.
15
1.10.2 Kepimpinan
Menurut Richard L. Daft (2001), menyatakan bahawa kepimpinan merupakan salah satu
perkara yang mudah diamalkan tetapi merupakan salah satu perkara yang paling sukar
difahami. Selain daripada itu, kepimpinan ini juga adalah sesuatu yang sangat sukar
kerana ciri kepimpinan adalah sangat kompleks.
Dalam kajian ini, kepimpinan merujuk kepada cara dan usaha sesorang penyelaras
membawa program homestay kearah yang lebih baik dan berusaha untuk mengendalikan
program homestay dengan kelebihan yang ada dalam diri penyelaras.
1.10.3 Penyelaras Homestay.
Menurut Desimone et al (2002), penyelaras bermaksud ketua, orang atasan dan
pembimbing kepada sesuatu oragnisasi terutamanya organisasi yang mengamalkan
hereaki dalam sistem pentadbiran.
Dalam kajian ini, maksud penyelaras adalah ketua kepada program homestay
dimana beliau merupakan ketua dalam perlaksanaan program homestay.
1.11 Rumusan
Secara keseluruhannya, isu tentang kepimpinan ini telah lama menjadi salah satu topik
hangat yang dibincangkan dimana-mana intitusi kerana untuk menjadi seorang ketua
yang berjaya, mereka haruslah mempunyai elemen-elemen kualiti kepimpinan yang
tinggi. Elemen-elemen ini akan membawa mereka untuk lebih maju dalam pentadbiran
mereka dan seterusnya menjadikan mereka sebagai salah seorang yang disegani oleh
16
pekerja. Sehubungan dengan itu, bagi memastikan untuk melahirkan ketua yang berjaya,
penerokaan dan penyelidikan dalam bidang kepimpinan haruslah digiatkan lagi supaya
ia boleh membantu masyarakat luar untuk lebih memahami tugas, elemen-elemen yang
ada pada seorang ketua dan sebagainya.
17
BAB 2
KAJIAN LITERATUR
2.1 Pengenalan
Dalam bab 2 ini, pengkaji akan menyatakan kajian yang dikaji dengan lebih jelas dan
terperinci. Setiap kandungan yang terdapat didalam bab 1 dan bab 3 akan dihuraikan
dalam bab 2. Kajian yang akan dilaksanakan ini merupakan adaptasi daripada sorotan
kajian lepas yang mengkaji isu yang sama. Tetapi pengkaji telah mengubah skop kajian,
obejktif kajian, persoalan kajian dan instrumen kajian untuk disesuaikan dengan sampel
baru yang telah dipilih berdasarkan lokasi kajian yang berbeza.
Sepintas lalu, kepimpinan adalah salah satu keperluan dalam membina kekuatan
sesebuah organisasi terutama dalam menuju dan mencapai matmalat yang ingin dicapai
bersama ahli (Alimuddin, 2006). Selain itu, kepimpinan ini juga terdapat banyak maksud
dan pengertian yang perlu ditakrifkan menjadi satu maksud iaitu boleh dilihat dari segi
matlamat, pengaruh kerja berpasukan, proses dan penentuan objektif dalam sesebuah
organisasi. Dalam konteks ini, kepimpinan adalah amat penting dalam pengurusan
sesebuah program homestay dimana ia adalah membuktikan sesebuah homestay tersebut
maju ataupun tidak.
Dalam bab ini, topik-topik yang disentuh termasuklah definisi program
homestay, sejatah perkembangan homestay, definisi pelancongan, definisi komitmen,
18
definisi kepimpinan, kepimpinan dari aspek perancangan, keusahawanan, konsep
komunikasi, gaya kepimpinan transformasional, dan toeri-toeri yang berkaitan dengan
kepimpinan. Semua topik yang dibincangkan ini adalah berkaitan dengan kualiti
kepimpinan penyelaras homestay mengikut sampel yang telah dikaji. Selain itu juga ia
adalah untuk membuktikan bahawa kepimpinan ini adalah sangat penting dalam
memastikan program homestay yang dijalankan mendapat sambutan dan pulangan yang
lumayan serta ia akan menyumbang kepada perkembangan ekonomi penduduk setempat.
2.2 Definisi Homestay.
Homestay adalah merupakan salah satu bentuk untuk mencipta pengalaman dimana
pelancong akan tinggal bersama keluarga tuan rumah iaitu pengusaha homestay.
Pengusaha homestay ini adalah yang berdaftar dengan Kementerian Pelancongan.
Melalui program ini juga, pelancong berpeluang untuk berinteraksi, memahami, dan
mengalami gaya hidup seharian bersama rakyat kampung serte menyelami kebudayaan
dan adat resam kampung tersebut. Konsep utama yang ditekankan dalam program
homestay ini ialah salah satu program pelancongan secara “lifestyle” yang berunsurkan
pengalaman.
Program homestay ini adalah salah satu stratregi pelancongan luar bandar dimana
ia melibatkan pelacongan penginapan, menjamu selera dan menghiburkan. Cara
penyampaian adalah secara tradisional dan pelbagai aktiviti bersama penduduk kampung
terlibat. Melalui program yang dilaksanakan ini dapat memberi pelancong untuk
berinteraksi bersama-sama penduduk dan keluarga yang menjadi tuan rumah (Norliza
Aminudin & Salmiah A.Jamal, 2006).
Selain daripada itu, program homestay ini juga dapat didefinisikan sebagai salah
satu pengalaman dimana pelancong akan tinggal bersama keluarga yang dipilih,
berinteraksi serta menimba sebanyak mungkin pengalaman hidup dalam keluarga
tersebut. Pelancong juga diajar untuk mempelajari budaya masyarakat luar bandar di
19
Malaysia. Produk homestay ini sebenarnya tidak digolongkan sebagai kemudahan
penginapan tetapi ia lebih fokus kepada gaya hidup dan pengalaman termasuk budaya
dan kegiatan ekonomi (Kementerian Pelancongan Malaysia, 2010).
Program homestay ialah suatu bentuk produk pelancongan yang lebih
menekankan kepada pelancongan berasaskan komuniti dan tarikan eko-pelancongan
(Hathaichanok Phonwiset, 2008). Menurut Wipada Unlumlert (2007), program homestay
didefinisikan sebagai “as one type of lodging that the tourists share with home owner
with intention to learn culture and lifestyles from the home owner who is willing to
transmit and sharing culture. The homeowner is the onewho prepared lodging and foods
for the tourists with reasonable pay”.
Di Malaysia, program homestay begitu dikenali dan ia merujuk kepada
penginapan pelancong tinggal bersama pengusaha, menjamu selera dan terlibat dalam
aktiviti tradisional dan aktiviti bersama komuniti tempatan. Program homestay bukan
sahaja melibatkan pengusaha dan penduduk dalam program tersebut tetapi berkait
dengan budaya, cara hidup masyarakat setempat dan mempromosikan kawasan tarikan
yang berdekatan homestay tersebut. Justeru, pelancong yang berkunjung dapat
menyaksikan kepelbagaian adat dan budaya hidup masyarakat yang pastinya mempunyai
keunikan dan keistimewaan mereka yang tersendiri. Konsep homestay yang
diperkenalkan oleh Kementerian Pelancongan Malaysia adalah tidak sama dengan
konsep homestay di luar negara. Di Malaysia, program homestay dikenali sebagai
penginapan tinggal bersama keluarga angkat dan menjalani aktiviti bersama keluarga
angkat sambil terlibat dalam aktiviti tradisional dan aktiviti bersama penduduk
kampung.
2.3 Sejarah Perkembangan Homestay
Program homestay merupakan salah satu bentuk pembangunan berasaskan komuniti
yang semakin popular dalam negara kita. Program ini adalah berpotensi dalam menjadi
20
pemangkin kepada pembangunan dari segi sosioekonomi komuniti setempat
terutamanya kepada komuniti luar bandar. Pada dasarnya, program ini mengambarkan
konsep percutian melibatkan peserta atau pelancong tinggal dalam rumah pengusaha
homestay, dimana mereka berinteraksi dengan pengusaha untuk menimba pengalaman
terutamanya dari aspek kebudayaan dan cara hidup (Amran Hamzah, 2010).
Selain daripada itu, terdapat pelbagai istilah yang kita dapat gunakan dalam
mengetahui konsep homestay yang sebenar dan ia juga dikenali di peringkat global.
Sebagai contohnya di Indonesia adalah ialah budget accommodation, konsep farmstay
pula digunakan di Jerman dan New Zealand (Oppermann, 1997), manakala di Kanada
pula menggunakan konsep vocation farm.
Hal ini adalah berbeza di Malaysia kerana ia agak berlainan konsep homestay
iaitu homestay di negara-negara yang dinyatakan di atas kerana menurut Kementerian
Kebudayaan dan Pelancongan Malaysia (MOCAT, 1995), program homestay ini adalah
salah satu produk pelancongan komuniti yang agak berkembang dalam negara Malaysia
dimana konsepnya adalah pelancong tinggal bersama keluarga yang dipilih, berinteraksi
dan menimba pengalaman kehidupan bersama keluarga host family di samping
mempelajari budaya masyarakat di kawasan luar bandar. Selain daripada itu, menerusi
program ini juga, pelancong bukan sahaja berpeluang untuk tinggal dan menikmati
kelebihan yang ada dalam kampung tersebut, malah mereka menimba pengalaman baru
tentang kehidupan dan kebudayaan komuniti setempat. Komuniti setempat pula
berpeluang mendapat faedah sosioekonomi termasuklah pendapatan sampingan kepada
suri rumah, menjana peluang pekerjaan dan perniagaan, pengekalan budaya,peluang
pembelajaran dan sebagainya. Ia adalah sangat menguntungkan kedua-dua pihak kerana
dalam program ini berlakunya transformasi pencetusan minda yang hebat antara
pelancong dan pengusaha homestay.
Di Malaysia, sejarah hosmestay sebenarnya telah lama bermula dimana pada
tahun 1970-an iaitu di Kampung Cherating Lama, Pahang apabila seorang penduduk
kampung yang dikenali sebagai `Mak Long’ menyediakan penginapan dan makanan
kepada kumpulan `drifter’ atau `hippies’ di rumah mereka dalam keadaan `ala kadar’
sahaja (Amran Hamzah, 2008). Bermula dari situ, semua aktiviti yang dilakukan telah
21
berkembang dan pada ketika itu pada tahun 1988 satu program pertukaran belia Jepun
diadakan di Malaysia iaitu di Kampung Desa Murni, Temerloh Pahang menggunakan
konsep keluarga angkat. Menyedari potensi program homestay dalam membangunkan
komuniti luar bandar, kerajaan menerusi MOCAT pada tahun 1995 secara rasminya
menjadikan program homestay sebagai salah satu produk pelancongan menerusi
pelancaran Homestay Kampung Desa Murni Temerloh Pahang. Pihak kerajaan telah
membuat pelbagai komitmen dan pelbagai sokongan telah diberikan sehingga homestay
berkembang sehingga kini kini terdapat 139 buah homestay yang berdaftar dengan
Kementerian Pelancongan (Kementerian Pelancongan, 2009).
2.4 Definisi pelancongan
Pelancongan mempunyai pelbagai definisi dimana ia membawa banyak maksud namun
mempunyai tujuan dan objektif yang sama iaitu berada di sesuatu tempat yang
melibatkan pergerakan atau perjalanan ke sesuatu tempat tersebut. Ia tujuan melihat
alam semula jadi, berekreasi, berehat, bercuti, urusan pekerjaan atau tujuan yang lain .
Pelancong pula boleh dikategorikan dua jenis iaitu terdiri daripada pelancong tempatan
atau domestik dan pelancong asing. Manakala, pelancong tempatan atau domestik boleh
dibahagikan kepada dua iaitu pengunjung harian atau pelancong domestik yang menetap
di sesuatu kawasan pelancongan melebihi 24 jam (Jabil Mapjabil, 2011).
Namun begitu, terdapat pelbagai makna yang sama dengan isu pelancongan
dimana ia memperkenalkan setiap makna yang diberi berdasarkan sesuati situasi
(Goodwin, 2005). Kebiasaanya, UNWTO dijadikan sebagai rujukan dimana penyelidik
atau orang awam akan membuat rujukan terhadap perbincangan berkenaan dengan
pelancongan. UNWTO mengeluarkan definisi pelancongan adalah sebagai aktiviti
pengembaraan seseorang individu ke sesuatu tempat keluar daripada persekitaran
asalnya dan mereka akan menetap ditempat tersebut lebih 24 jam dan tidak melebihi
22
setahun bagi tujuan untuk beristirehat, pekerjaan, perniagaan dan sebagainya (Goeldner
dan Ritche, 2009).
Begitu juga dengan Mathieson dan Wall (1982) memberikan definisi
pelancongan sebagai satu konsep iaitu pengerakan seseorang individu ke suatu tempat
keluar daripada tempat tinggal mereka atau tempat mereka bekerja, melibatkan aktiviti-
aktiviti semasa berada di destinasi yang dilawati serta kemudahan-kemudahan yang
disediakan bagi memenuhi keperluan semasa lawatan tersebut. Sesuatu yang menarik
dalam konsep pelancongan yang dikemukakan oleh Mathieson dan Wall ini ialah
mereka meletakkan impak kepada komuniti setempat sama ada dari aspek sosial,
ekonomi, ekologi dan budaya sebagai sebahagian daripada elemen dalam konsep
pelancongan tersebut.
Disamping itu, pelancongan juga boleh ditakrifkan berdasarkan perspektif
industri iaitu merangkumi semua penyediaan dalam pelbagai bentuk seperti perniagaan
dan perkhidmatan untuk memenuhi keperluan pelancongan (Krippendorf ,1987).
Definisi lain juga didapati dalam penulisan Bhatia (1982), dimana beliau menyatakan
bahawa pelancongan ini juga boleh melihat daripada perspektif ekonomi untuk melihat
aktiviti pelancong yang bermula daripada pergerakan pelancongan dari negara asal iaitu
semasa berada di destinasi yang dilawati sehingga mereka kembali semula ke negara
mereka. Ia adalah satu pergerakkan yang melibatkan keluar masuk wang asing dalam
negara dan ia boleh menyumbang kepada peningkatan ekonomi negara yang dilawati.
Secara amnya, definisi pelancongan ini adalah sama dan ia adalah lebih relevan
dengan pandangan-pandangan penulis sebelum ini. Menurut Hall (1991) menyatakan
banyak definisi yang berbeza boleh didapati, namun dalam perbezaan tersebut ada juga
persamaan yang telah dijumpai terutama dalam skop pergerakan, impak dan matlamat.
Antaranya ialah:
i. Dari segi pergerakan, ia adalah sama iaitu seseorang atau individu
bergerak keluar dari destinasi asal yang telah diduduki.
ii. Dari skop impak pula, ia melibatkan impak yang pelbagai dan bukan
sahaja di destinasi yang dilawati tetapi ia melibatkan destinasi transit
pelancongan dan juga kepada negara asal pelancongan.
23
iii. Dari segi matlamat juga adalah sama dimana matlamat pergerakan
seseorang individu adalah untuk beristirehat, mengembara, berekreasi
ataupun tujuan melakukan perniagaan.
2.5 Definisi Komitmen
Sebagai pemimpin yang berkomitmen tinggi, mereka memerlukan komitmen yang tinggi
dalam menjalankan tugas dengan adil dan saksama. Ia juga salah satu pendorong utama
dalam memajukan diri dalam bidang kepimpinan. Selain daripada itu, untuk mejadi
seorang pemimpin yang disegani, mereka memerlukan komitmen yang tinggi dan ia
mereka boleh menghadapi pelbagai masalah dengan keadaan yang tenang dan bersifat
positif.
Konsep komitmen di tempat kerja masih menjadi salah satu konsep yang paling
mencabar dan menjadi tumpuan dalam bidang pengurusan, perilaku organisasi dan
pengurusan sumber manusia (Cooper-Hakim & Viswesvaran, 2005). Ia juga adalah
menunjukkan bahawa komitmen ini sukar untuk direalisasikan secara menyeluruh
walaupun berada dalam organisasi yang besar. Selain daripada itu, komitmen ini juga
merujuk kepada orientasi pekerja terhadap organisasi (Kuchinke, Kang & Oh, 2008).
Konsep komitmen telah diperkenalkan oleh Howard Becker’s pada tahun 1960 yang
mengaitkan komitmen dengan teori ‘side-bet’ di mana pekerja komited apabila mereka
mempunyai pelaburan tersembunyi atau agak tersembunyi, yang menyebabkan mereka
akan terus dalam sesebuah organisasi dan beliau telah mengklasifikasikan komitmen
kepada tiga jenis iaitu berterusan, kepaduan dan komitmen kawalan (Kanter, 1968).
Porter et al. (1974) pula telah mendefinisikan komitmen organisasi sebagai
keterikatan terhadap organisasi melalui tiga komponen utama iaitu kepercayaan dan
penerimaan terhadap matlamat organisasi, kesanggupan untuk berbakti dan berkhidmat
untuk organisasi serta keinginan untuk menjadi sebahagian daripada organisasi.
Berdasarkan kepada konsep komitmen yang telah diutarakan oleh pengkaji awal, pada
24
tahun 1991, Meyer dan Allen telah mengelaskan komitmen organisasi kepada tiga
dimensi utama iaitu komitmen afektif, komitmen berterusan dan komitmen normatif
(Meyer & Allen, 1991).
Komitmen afektif merujuk kepada keinginan untuk terus kekal dalam sesebuah
organisasi kerana kemahuan mereka sendiri. Pekerja yang mempunyai kesedaran
terhadap kos yang terpaksa ditanggung sekiranya meninggalkan organisasi merujuk
kepada komitmen berterusan. Komitmen normatif pula merujuk kepada perasaan
bertanggungjawab untuk terus kekal dalam organisasi kerana ia merupakan satu
tindakan yang bermoral. Komitmen organisasi dapat ditakrifkan sebagai kekuatan
seseorang pekerja dalam penglibatan dan identifikasi terhadap organisasi tempat
berkhidmat. Ciri-ciri komitmen terbahagi kepada tiga iaitu kepercayaan dan penerimaan
terhadap matlamat dan nilai organisasi, kesanggupan untuk meningkatkan usaha yang
cukup terhadap organisasi dan keinginan untuk kekal dalam organisasi (Finn & Goulet,
2004).
Individu yang mempunyai komitmen yang tinggi sanggup mengorbankan tenaga
(Brewer, 1996) dan cenderung untuk kekal dengan organisasi dalam usaha untuk
membantu merealisasikan objektif yang ditetapkan. Walau bagaimanapun, individu yang
mempunyai komitmen yang tinggi terhadap organisasi tetapi tidak berpuas hati dengan
bayaran yang diperolehi atau terhadap pemimpinnya, mereka tidak akan berpuas hati
dengan keputusan untuk meneruskan penyertaan dalan aktiviti organisasi (Porter et al.,
1974). Terdapat beberapa faktor yang membawa kepada komitmen yang rendah iaitu
kekurangan faedah, kurang keyakinan diri, kesukaran mengamalkan budaya, kurangnya
hubungan yang baik dan tiada pengiktirafan kepada kakitangan (Junaida, Mahadir & Siti
Hajar, 2011).
Rujukan:
Ab. Aziz Y. (2003). Komunikasi Untuk Pengurus. Utusan Publication & Distributor
Sdn. Bhd. Kuala Lumpur
Ahmad .H & Jusoh .H (2008). Langkawi Sebagai Pulau Bebas Cukai : Impak
Sosioekonomi Komuniti Setempat. Yahaya Ibrahim, Sulong Mohamad &
Habibah Ahmad (eds). Pelancongan Malaysia : Isu Pembangunan, Budaya,
Komuniti dan Persetempatan. Sintok : Penerbit Universiti Utara Malaysia.
Amran H. (2008). Perancangan Koridor Pelancongan Berasaskan Budaya dan Alam
Semulajadi. Projek Lapangan di Kelantan Darul Naim.Universiti Teknologi
Malaysia:Tesis Sarjana.
Amran H. (2010). The Evolution Of The Homestay Programme In Malaysia :
Performance, Sustainability And Challenges. Country Paper presented of the
ASEAN Homestay Conferences.Organise by the Ministry of Tourism Malaysia,
The Marriott Hotel, Putrajaya 28-30 September 2004.
Aminudin N, A Jamal S. (2006) Homestay Selangor: Keunikan dan pengalaman
pengusaha. Pusat Penerbit Universiti, Universiti Teknologi MARA, Shah Alam.
Amran H. dan Zainab K. (2009). Handbook for community based tourism: how to
develop and sustain CBT: Asia Pacific Economic Cooperation Tourism
Working Group (APEC TWG)
Anastasi A. & Urbina S. 1997. Psychological Testing. 7th ed. New Jersey: Prentice-Hall.
Inc.
Aref .F, Redzuan .M & Sarjit S Gill, (2010) . Community Capacity Building: A
Review of its Implication in Tourism Development, Journal of American
Science; 6(1)172
Aref et.al. (2009). Dimensions of Community Capacity Building: A Review of its
Implications in Tourism Development. Journal of American Science 5 (8):74-
82.
Burch, J.G. (1986), Entrepreneurship, John Wiley & Sons, New York, NY.
Brewer, M. B. (1996). Who is this "we"? Levels of collectiveidentity and self-
representations. Journal of Personality and Social Psychology, 71, 83-93.
Chaskin, R. J. (2001). Building community capacity: A definitional framework and case
studies from a comprehensive community initiative. Urban Affairs Review, 36,
291-323.
Cooper-Hakim, A., & Viswesvaran, C. (2005). The construct of work commitment:
Testing an integrative framework. Psychological Bulletin,131(2), 241-259.
Chua Y.P. (2006). Kaedah dan Statistik Penyelidikan: Kaedah Pendidikan. Kuala
Lumpur: McGraw Hill.
Ford, J.K. and Weissbein, D.A. (1997), ``Transfer of training: an updated review and
analysis’’,Performance Improvement Quarterly, Vol. 10 No. 2, pp. 22-41.
Finn, D., & Goulet, L. (2004). Gender and job attitudes: A re-examination and
extension. Women in Management Review, 19, 345–355.
Goodwin. (2005). Research in Psychology: Methods and Design. 4th Edition. New
York: John Wiley & Sons, Inc. 414.
Hall, C. M. (1991). Introduction to Tourism in Australia: Impacts, Planning and
Development, Addison, Wesley and Longman, Melbourne, Australia.
Hathaichanok Phonwiset (2008) Tourist satisfaction with homestay tourism: Baan Pang
Dang, Chiang Mai Province. Naresuan University, Thailand. Harian Metro, 6
Mei 2010.
Hoy,Wayne J and Miskel, Cecil G. (2008). Educational Administration; theory, research
and practice. (8th edition). New York: McGraw-Hill
Ibrahim .J.A & Ahmad .M.Z,, (2009), Program Homestay Pemangkin Pertumbuhan
Ekonomi Luar Bandar, Kajian Kes: Negeri-Negeri Utara Semenanjung
Malaysia
Ibrahim .Y & Abdul Razzaq .A.R (2010), Homestay Program and Rural Community
Development in Malaysia
Ismail, N.A. (2004). Firm Performance and AIS Alignment in Malaysian SMEs.
Proceedings of the European Conference on Accounting Information Systems
(ECAIS), 30-31 March, Prague, Czech Republic
Jabil Mapjabil, S. A. (2011). Pembangunan program homestay di Wilayah Utara
Semenanjung Malaysia: Profil, produk dan prospek. Malaysia Journal of
Society and Space 7 , 45-54.
Kanter, R.M. (1968). "Commitment and social organization: A study of commitment
mechanisms in utopian communities" American Sociological Review, (33:4),
August 1968, pp. 499-517.
Kayat .K (2006), Community Based Tourism in Developing Countries. Proceeding of
International Seminar on Community Based Tourism, Michigan : Michigan
State University
Kayat .K, Abdul Razzaq (2014). The nature of cultural contribution of a community-
based homestay programme. Tourismos: An International Multidisciplinary
Journal of Tourism, 5(2), 145-159.
Kementerian Pelancongan Malaysia (2010),. Role of ministry of rural and regional
development in developing rural tourism. International Seminar on community
based tourisme: Learning from Homestay Program in Malaysia.
Kementerian Pelancongan Malaysia (2010). Statistik Homestay Sehingga Mei 2010.
Retrieved 16 Mac 2015 16, from
http://www.motour.gov.my/en/download/cat_view/48-homestay.html
Krippendorf, J. (1987). The Holiday Makers. Understanding the Impact of Leisure and
Travel. Oxford: Butterworth Heinemann
Kuchinke, K.P., Kang, H.-S., & Oh, S.-Y. (2008). The influence of work values on job
and career satisfaction, and organizational commitment among Korean
professional level employees. Asia Pacific Education Review, 9, 552-564.
Laverack, G., (2001).An identification and Interpretation of The Organizational Aspect
of Community Empowerment, Community Development Journal, vol. 3 pp.
4052
Linacre, J. M. (2005). WINSTEPS: Multiple-choice, rating scale, and partial credit
Rasch analysis [computer software]. Chicago: MESA.
Mathieson, A. dan G. Wall. (1982).. Tourism: Economic, Physical and Social Impacts.
London: Longman.
M.B. Muda et al (2003), Pengajian Perniagaan 2, Fajar Bakti, Petaling Jaya.
Mohamed A.H, et al. (2005). Pengajian Perniagaan ”. Petaling Jaya: Pearson
Malaysia.Bahagian Pendidikan Teknik dan Vokasional (1986). Kurikulum
Mohd Majid, K. (2000). Kaedah penyelidikan pendidikan. Dewan Bahasa
dan Pustaka. Kuala Lumpur
Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of
organizational commitment. Human Resource Management Review, 1, 61-89.
Oppermann, M. (1997) Convention participation decision-making process. Annals of
Tourism Research, 24(1), 178–191.
Porter et.al (1974). Organizational commitment and managerial turnover: A
longitudinal study. Organizational Behavior and Human Performance, 15, 87.
Rasid Muhamad. (2007). Kepimpinan transformasional: Konsep dan aplikasinya dalam
memantapkan pengajaran dan pembelajaran. Universiti Teknologi MARA
Pahang.
Roslan R. (2003) Komunikasi Kepemimpinan dalam Organisasi: Analisis Konsep dan
Amalan dalam Tiga Organisasi Terpilih. PhD thesis, Universiti Putra Malaysia.
Sekolah Menengah Vokasional Kursus Automotif. Kuala Lumpur: Kementerian
Pendidikan Malaysia.
Stanley & Sedlack (1992). Social Research: Theory and Methods. Canada: Allyn and Bacon.
Tasir .A.B, (2003). Analisis Data Berkomputer SPSS 11.5 for Windows. Venton
Publishing (M) sdn.Bhd Tourism Malaysia (2011). Tourim Today.
Quarterly Issue. Kuala Lumpur. Tourism Malaysia and Ministry of Tourism
Malaysia.
Tosun, C. 2000. Limit to Community Participation in the Tourism Development Process
in Developing Countries. Tourism Management. 21: 613-633
Timothy, D., (2000).Participatory Planning : A View of Tourism in Indonesia. Annals of
Tourism Research. 26(2): 371-379.
Wipada Unlumlert (2007) Criteria creation for management evaluation of Thai
homestay: A case study of Ubonratchathani Province, Thailand. Mahidol
University, Bangkok.
Wagner, W. (2009). Leadership for a better world: Understanding the social change
model of leadership development (2nd Ed). San Francisco, CA: Jossey-Bass.
Yahaya I ,Abdul Razzaq (2010). Homestay program and rural community development
in malaysia. Journal of Ritsumeikan Social Sciences and Humanities, 2: 7-24.
Yep Putih (1989). ”Keusahawanan”. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka.
Yukl. G, (2002). Leading organizational learning: Reflections on theory and research.
Yusof (2012) Kerja Sepasukan Dan Kepuasan Kerja Guru Di Sekolah rendah Di Daerah
Johor Bahru. Master’s thesis, Universiti Teknologi Malaysia.