kerja lengkap - bm1

1

1.0 PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Tatabahasa merupakan salah satu daripada cabang ilmu yang mempelajari dan

mengkaji mengenai bahasa. Tatabahasa juga merupakan bidang ilmu yang

mempelajari kaedah-kaedah yang mengatur penggunaan bahasa. Menurut Kamus

Dewan Edisi Keempat (2006), tatabahasa didefinisikan sebagai pengetahuan atau

pembelajaran tentang pembentukan dan proses pembinaan ayat seperti penyusunan

kata dalam ayat dan penggolongan kata dalam sesuatu ayat. Ilmu ketatabahasaan

sangat penting dalam mana-mana bahasa yang terdapat di dunia kerana ilmu ini

mampu menjadikan bahasa itu menjadi lebih mantap dan dominan mengikut

peredaran zaman.

Tinjauan terhadap bidang tatabahasa ini kebiasaannya dilakukan dari dua segi.

Segi pertama merupakan proses perkataan yang dibentuk daripada bunyi-bunyi

bahasa. Segi kedua ialah perkataan yang disusun menjadi satu ayat lengkap. Dalam

kajian ilmu linguistik, proses perkataan yang dibentuk daripada bunyi-bunyi bahasa

dikenali sebagai bidang morfolgi. Manakala, perkataan yang disusun menjadi satu

ayat lengkap dikenali sebagai bidang sintaksis.

Menurut Abdullah Hassan (2006), morfologi merupakan satu bidang ilmu yang

mengkaji bentuk perkataan. Dalam bidang kajian ini, para ahli bahasa amat

menitikberatkan dua unsur yang terdapat dalam bidang ini, iaitu morfem dan kata.

Menurut Nik Safiah Karim et al. (1997), sintaksis didefinisikan sebagai satu

cabang ilmu bahasa yang mengkaji bentuk, struktur, dan binaan ayat. Sintaksis

bukan sahaja mengkaji ayat, tetapi hukum-hukum yang menentukan bagaimana ayat

disusun.

2

2.0 FRASA

2.1 Definisi Frasa

Asmah Hj. Omar (1982), menerangkan dalam tatatingkat nahu atau tatabahasa,

frasa menduduki setingkat lebih tinggi daripada kata dan setingkat lebih rendah

daripada klausa.

Rajah 1.1: Tingkatan Nahu

Pendefinisian frasa mestilah bergantung kepada teori yang mendasari hujah.

Dalam konteks ini, frasa ialah suatu unit tatabahasa dalam tatatingkat atau tetingkat

sintaksis sesuatu bahasa. Frasa juga merupakan satu komponen atau tunjang

terpenting dalam bidang sintaksis. Selain itu, frasa juga memainkan peranan atau

fungsi-fungsi tertentu dalam binaan sesuatu ayat.

Merujuk kepada Azhar Bahari (2009), frasa berpotensi untuk berkembang dan

diperluas. Frasa boleh juga terdiri daripada satu perkataan dan dapat dikembangkan

menjadi unit yang mengandungi dua perkataan atau lebih. Lihat rajah di bawah:

Frasa Nama

Kucing

Seekor kucing

Seekor kucing jantan

Seekor anak kucing jantan

KLAUSA

FRASA

KATA

MORFEM

3

Melalui seorang Tokoh Pejuang Bahasa Melayu Sepanjang Zaman, Asraf

(2008) dalam buah fikiran beliau, Petunjuk Tatabahasa Bahasa Melayu, frasa

merupakan sepatah kata atau lebih daripada sepatah kata yang berfungsi sebagai

subjek dan predikat serta menjadi objek dalam sesuatu ayat. Dalam tatabahasa

bahasa Melayu, terdapat empat jenis frasa lazim, iaitu Frasa Nama (FN), Frasa Kerja

(FK), Frasa Adjektif (FA) dan Frasa Sendi Nama (FSN). Melalui Asraf juga, sesebuah

ayat semestinya mempunyai subjek dan predikat. Lihat rajah di bawah:

Ayah seorang guru.

Subjek Predikat

Ayah Seorang guru

Habibah dan Hasnah (2010) mentakrifkan frasa sebagai satu unit yang terdiri

daripada satu susunan lengkap yang mempunyai sekurang-kurangnya dua

perkataan, ataupun satu perkataan yang boleh diperluas menjadi dua perkataan dan

lebih.

Frasa

Kucing

Seekor kucing

Seekor anak kucing

Seekor anak kucing jantan

Abdullah Hassan (2008), dalam catatan beliau yang berbunyi, Tatabahasa

Pedagogi Untuk Sekolah Menengah, frasa ialah satu unsur yang menjadi

sebahagian daripada ayat. Beliau juga berpendapat bahawa frasa terdiri daripada

satu perkataan ataupun satu kumpulan perkataan yang digabungjalinkan mengikut

rumus tatabahasa bahasa Melayu bagi membawa sesuatu makna. Dalam hal ini,

dapat kita lihat bahawa, frasa boleh bertindak sebagai pelengkap dalam sesuatu ayat

yang boleh membawa sesuatu makna sama ada ayat itu pendek mahupun panjang.

Seekor anak kucing jantan Frasa

Frasa

Frasa

Rajah 1.2: Binaan Frasa

4

Dalam catatan Nik Safiah Karim (2008), frasa ialah unit yang boleh terdiri

daripada satu susunan yang mengandungi sekurang-kurangnya dua patah perkataan

ataupun satu perkataan serta berpotensi untuk diperluas menjadi dua perkataan dan

lebih.

Abdullah Hassan dan Ainon Mohd (1994) menyebut bahawa dalam bahasa

Melayu, satu perkataan boleh membentuk frasa. Biasanya, terdapat dua perkataan

ataupun lebih dalam frasa serta boleh membentuk ayat.

Ong Ching Guan (2009) pula berpendapat dalam bukunya, Kuasai Struktur

Ayat Dalam Bahasa Melayu, menyebut frasa sebagai satu binaan yang tidak terpisah

antara satu dengan yang lain bagi sesuatu kata atau kata-kata yang boleh membina

ayat.

Merujuk Sulaiman Masri (2006), frasa merupakan kumpulan perkataan yang

membentuk unit ayat. Satu daripada perkataan boleh menjadi satu frasa apabila

dapat berfungsi sendiri dan menduduki fungsi binaan ayat.

Tuntasnya, melalui definisi beberapa tokoh linguistik, dapat saya simpulkan

bahawa frasa merupakan satu unit kata yang berpotensi untuk dikembangkan atau

diperluas menjadi dua atau lebih perkataan yang mendatangkan makna.

5

2.2 Jenis Frasa

2.2.1 Pengenalan

Nama jenis frasa ditentukan oleh nama-nama perkataan yang menjadi inti frasa.

Sekiranya perkataan yang menjadi inti frasa itu kata nama, maka frasa itu disebut

sebagai frasa nama. Sekiranya perkataan yang menjadi inti frasa itu kata kerja, maka

frasa itu disebut sebagai frasa kerja. Sekiranya perkataan yang menjadi inti frasa itu

terdiri daripada kata adjektif, maka frasa itu dikenali sebagai frasa adjektif. Sekiranya

perkataan yang menjadi inti frasa itu terdiri daripada kata sendi, maka frasa itu

disebut sebagai frasa sendi.

Rajah 1.3: Jenis-jenis Frasa Bahasa Melayu

Binaan ayat dasar dalam bahasa Melayu terdiri daripada konstituen utama

iaitu subjek dan predikat. Dalam Kamus Dewan Edisi Keempat (2006), konstituen

ialah unsur bahasa yang merupakan satu juzuk atau bahagian daripada satuan

bahasa yang lebih besar dalam pembinaan sesuatu ayat. Unsur-unsur yang

membentuk dua konstituen utama atau pola utama dalam pembinaan ayat-ayat

dasar bahasa Melayu seperti berikut:

Rajah 1.4: Konstituen Utama Ayat Dasar Bahasa Melayu

FN + FN

FN + FK

FN + FA

FN + FSN

Frasa

Frasa Nama Frasa Kerja Frasa Adjektif Frasa Sendi

6

Contoh:

SUBJEK PREDIKAT POLA AYAT

Ali pelajar FN + FN

Cikgu Anuar mengajar saya FN + FK

Ibu baik FN + FA

Dia dari Pahang FN + FSN

Rajah 1.5: Subjek dan Predikat

7

2.3 Frasa Nama

2.3.1 Pengenalan

Frasa nama (FN) ialah binaan yang boleh terdiri daripada satu perkataan atau

beberapa perkataan yang boleh berfungsi sebagai satu konstituen dalam binaan ayat.

Dalam binaan ayat bahasa Melayu, terdiri daripada dua konstituen, iaitu subjek dan

predikat. Unsur-unsur yang membentuk dua konstituen utama ayat-ayat dasar

bahasa Melayu terdiri daripada:


Dalam pola ayat dasar atau konstituen di atas, frasa nama berfungsi sebagai

subjek. Frasa nama hanya berfungsi sebagai predikat dalam konstituen FN + FN. Hal

ini boleh dilihat berdasarkan contoh di bawah:

Subjek Frasa Nama Predikat Frasa Nama

Ibu doktor.

Ibu budak itu doktor.

Ibu budak itu doktor gigi.

Kuala Lumpur ibu negara Malaysia.

Bandaraya Kuala Lumpur ibu negara Malaysia.

Berdasarkan ayat-ayat di atas, jelas dilihat bahawa frasa nama boleh terdiri

daripada satu perkataan sahaja walaupun ataupun beberapa perkataan yang terdiri

daripada kata nama.

FN + FN

FN + FK

FN + FA

FN + FSN

8

Perkataan-perkataan yang boleh hadir dalam frasa nama daripada jenis

perkataan-perkataan seperti berikut:

Rajah 1.7: Jenis Perkataan-perkataan Nama.

Frasa Nama

Gelaran

Ganti Nama

Penunjuk

Kata Tanya

Kata Arah

Kata Bilangan

Penjodoh Bilangan

Nama Am

Nama Khas

Ganti Nama

9

2.3.2 Fungsi Frasa Nama

Dalam bahasa Melayu, terdapat lima fungsi frasa nama. Fungsi-fungsi bergantung

kepada kedudukannya dalam sesuatu ayat. Fungsi frasa nama ialah:

Rajah 1.8: Fungsi-fungsi Frasa Nama.

Dalam semua konstituen bahasa Melayu, frasa nama bertindak sebagai

subjek. Hal ini boleh dilihat melalui perkataan yang dicondongkan berdasarkan

contoh di bawah:

Subjek Predikat

Anisah bekerja sebagai akauntan di Bank Negara Malaysia.

Rahman dilantik sebagai Ketua Pelajar Sekolah Dato’ Abdul Razak.

Air dalam bendang berkocak bagaikan dilantar batu ke dalamnya.

Selain bertindak sebagai subjek dalam ayat, frasa nama juga berfungsi

sebagai predikat. Frasa nama yang bertindak sebagai predikat, merupakan frasa

nama yang mempunyai pola ayat jenis FN + FN. Hal tersebut dapat dilihat melalui

perkataan yang dicondongkan berdasarkan contoh di bawah:

Subjek Predikat

Muhyiddin Yasin Timbalan Perdana Menteri Malaysia

Dia guru sekolah agama.

Malaysia negara yang aman damai.

Subjek Predikat Objek dalam frasa kerja

Pelengkap dalam frasa

kerja

Kata nama dalam frasa

sendi

10

Frasa nama juga boleh berfungsi sebagai objek dalam frasa kerja. Hal ini

boleh dilihat melalui perkataan yang dicondongkan berdasarkan contoh di bawah:

Subjek Frasa Kerja + Objek

Ayah memangkas dahan-dahan pokok yang rendang.

Emak menyiang ikan yang dibeli di pasar pagi tadi.

Syafiq menaiki bas ke sekolah pada setiap hari.

Selain itu, frasa nama turut berfungsi sebagai pelengkap kepada frasa kerja.

Dalam hal ini, frasa nama menjadi pelengkap kepada frasa kerja tak transitif sahaja.

Hal ini boleh dirujuk melalui perkataan yang dicondongkan berdasarkan contoh di

bawah:

Subjek Predikat + Pelengkap

Bukit-bukau menjadi rata.

Abang menjadi pegawai di kementerian.

Mangsa kekejaman Zionis hanya berumahkan khemah sahaja.

Akhir sekali, frasa nama juga dapat menjadi unsur dalam frasa sendi nama.

Hal ini dapat dilihat melalui contoh berikut:

Subjek Frasa Kerja + Objek

Ayah dirawat di hospital.

Emak membeli ikan di pasar.

Syafiq menaiki bas ke sekolah.

Kesimpulannya, frasa nama juga mempunyai lima fungsi yang saling

melengkapi dalam sesuatu binaan ayat. Frasa nama berfungsi sebagai menjadi

subjek, menjadi predikat, menjadi objek dalam frasa kerja, menjadi pelngkap dalam

frasa kerja dan menjadi kata nama dalam frasa sendi nama. Frasa nama juga bukan

sahaja menjadi subjek dan predikat dalam sesuatu ayat, malahan mempunyai fungsi

lain dalam sesuatu ayat yang dibina dengan menggunakan pola ayat dasar yang

betul.

11

2.3.3 Binaan Frasa Nama

Binaan frasa nama boleh terbentuk daripada satu perkataan sahaja ataupun deretan

perkataan. Merujuk kepada Habibah dan Hasnah (2010), jika frasa nama dibentuk

oleh sederetan perkataan, terdapat dua jenis hubungan antara perkataan-perkataan

itu terdiri daripada satu perkataan yang merupakan inti bagi seluruh frasa nama itu,

sementara perkataan lain merupakan penerang. Jenis kedua ialah mempunyai dua

unsur inti di dalamnya. Hal ini turut disebut dalam Tatabahasa Dewan. Oleh itu,

binaan frasa nama adalah terdiri daripada:

Rajah 1.9: Binaan Frasa Nama Bahasa Melayu

Abdullah Hassan dan Ainon Mohd (1994), mendefinisikan inti sebagai unsur

yang diberi penumpuan makna dan mewakili seluruh frasa itu dari segi makna,

sementara penerang merupakan unsur yang menerangkan makna dalam inti itu.

Misalnya, dalam frasa nama bapa lelaki itu intinya ialah bapa, sementara lelaki dan

itu merupakan penerang-penerang yang menerangkan bapa. Berikut merupakan

contoh-contoh frasa nama yang mempunyai unsur inti + penerang dan inti + inti:

Frasa Nama Predikat

Inti Penerang

Guru Bahasa Melayu itu sungguh mesra.

Abang budak perempuan itu sungguh kacak.

Kelakuan baik selalu mendapat pujian.

Encik Mohamad pensyarah baru di institut kami.

Rajah 2.0: Contoh Frasa Nama Inti + Penerang

Inti + Penerang

Inti + Inti

12

Frasa Nama Predikat

Inti Inti

guru besar sangat garang.

ibu bapa perlu lebih tegas.

pinggan mangkuk diletakkan di atas para.

pemuda pemudi harapan negara.

Rajah 2.1: Contoh Frasa Nama Inti + Inti

Merujuk kepada Tatabahasa Dewan Edisi Baharu, frasa nama yang

mengandungi unsur-unsur yang mempunyai hubungan inti + penerang boleh

terbentuk daripada jenis-jenis binaan seperti berikut:

Rajah 2.2: Binaan Frasa Nama Jenis Inti + Penerang.

Dalam hubungan inti + penerang nama, binaan frasa nama dalam hubungan

ini semua konstituen terdiri daripada kata nama, dengan intinya terdiri daripada kata

nama dan penerangnya juga terdiri daripada kata nama. Kata nama yang mengisi

unsur penerang boleh terdiri daripada 13 jenis kata nama dalam binaan frasa jenis ini.

Antaranya ialah:

Inti + Penerang Nama

Inti + Penerang Bukan Nama

13

Kata Nama Contoh

Inti Penerang Nama

Keturunan orang Melayu

Jenis beg Kulit

Penyambut pam Air

Kegunaan kayu Pengukur

Kelamin ayam Jantan

Tempat anak Johor

Arah simpang Jalan

Anggota badan gelang Kaki

Tenaga penggerak dapur Gas

Hal atau perkara surat Kebenaran

Milik rumah Saya

Khas negeri Johor

Panggilan atau gelaran Haji Khalid

Rajah 2.3: Binaan Frasa Nama Jenis Inti + Penerang Nama

Selain itu, frasa nama juga boleh terbentuk daripada inti yang menerima

penerang bukan daripada jenis kata nama. Penerang bukan nama, terdiri daripada

penerang-penerang yang dibentuk oleh perkataan bukan terdiri daripada kelas atau

golongan kata nama. Hal ini terdiri daripada:

Penerang Bukan Nama Contoh

Inti Penerang Bukan Nama

Penentu hadapan kesemua Pekerja

Penentu belakang orang Itu

Kata kerja mesin Jahit

Kata adjektif anak Muda

Frasa sendi nama bungkusan dari bandar

Bilangan ordinal tempat Ketiga

Rajah 2.4: Binaan Frasa Nama Jenis Inti + Penerang Bukan Nama

14

Dalam binaan frasa nama jenis inti + inti, tidak mempunyai sebarang unsur

penerang kerana makna yang terkandung dalam binaan ayat frasa ini sudah

didukung atau disertakan oleh kedua-dua kata nama inti. Oleh hal yang demikian,

binaan frasa nama inti + inti tidak mempunyai makna penerang. Dalam hal ini,

terdapat dua jenis binaan frasa nama inti + inti, iatu berteraskan makna yang

disertakan oleh deretan perkataan, iaitu:

Rajah 2.5: Binaan Frasa Nama Jenis Inti + Inti

Merujuk kepada buku Tatabahasa Pedagogi Untuk Sekolah Menengah, inti +

inti dengan maksud sama erti ialah perkataan yang mengisi kedua-dua inti dalam

binaan frasa nama sedemikian membawa makna sama erti. Hal ini boleh dilihat

melalui rajah di bawah:

Frasa Nama

Inti Inti

tubuh badan

onak duri

ribut taufan

wang ringgit

Rajah 2.6: Jenis Binaan Frasa Nama Inti + Inti Dengan Maksud Sama Erti

Inti + inti dengan maksud sama erti

Inti-inti dengan maksud lawan erti

15

2.3.4 Susunan Konstituen Frasa Nama

Terdapat satu hukum yang perlu dipatuhi dalam pembinaan frasa nama. Hukum

tersebut berfungsi sebagai penyusun kedudukan konstituen-konstituen. Dalam hal ini,

hukum tersebut dikenali sebagai Hukum D – M.

Menurut Nik Safiah Karim et. al (2008), D – M bermaksud diterangkan (D) dan

menerangkan (M). Merujuk kepada hukum ini, unsur yang diterangkan hadir pada

kedudukan yang pertama. Manakala, unsur yang menerangkan adalah unsur yang

semestinya hadir dalam kedudukan kedua. Hal ini dapat dilihat dalam rajah contoh di

bawah:

Frasa Nama

Diterangkan (Inti) Menerangkan (Penerang)

pisang Goreng

nasi Goreng

dewan Makan

telekung Mini

Rajah 2.7: Hukum D – M.

Namun begitu, masih ramai lagi yang membuat kesilapan dalam penentuan

Hukum D – M ini. Hal ini terjadi berikutan aspek kebiasaan dalam pertuturan dan

tidak mempunyai pengetahuan yang khusus dalam hukum ini. Mereka sering kali

keliru dengan pisang goreng dan goreng pisang. Kebanyakannya menyebut goreng

pisang berbanding pisang goreng. Hal ini demikian kerana goreng pisang merupakan

perbuatan menggoreng pisang. Manakala, pisang goreng merupakan kata nama

yang merujuk kepada jenis makanan atau menu.

Namun begitu, terdapat beberapa perkataan yang terkecuali daripada Hukum

D – M. Dalam hal ini, unsur yang menjadi penerang akan berada di hadapan unsur

yang diterangkan. Hal ini demikian kerana berlakunya kebiasaan dalam sebarang

16

penggunaan khususnya untuk jawatan-jawatan serta tempat. Perkara ini boleh

dirujuk kepada rajah contoh yang disertakan di bawah:

Frasa Nama

Penerang Inti

perdana menteri

timbalan menteri

ibu pejabat

naib presiden

Rajah 2.8: Kekecualian Hukum D – M

Justifikasinya, hakikat inti frasa nama terdiri daripada kata nama. Namun

begitu, frasa nama juga boleh terbina daripada unsur kata kerja dan kata adjektif.

17

2.4 Frasa Kerja

2.4.1 Pengenalan

Merujuk kepada Tatabahasa Dewan, frasa kerja (FK) merupakan binaan yang boleh

terdiri daripada satu perkataan atau lebih dan kata intinya terdiri daripada kata kerja.

Sebagai contoh:

Subjek Frasa Kerja

Ahmad Menang

Kami melawat rakan sakit di hospital

Rajah 2.9: Frasa Kerja

Frasa kerja terdiri daripada dua kata kerja. Terdapat dua jenis kata kerja

dalam bahasa Melayu, iaitu:

Rajah 3.0: Jenis Kata Kerja

Dalam hal ini, kata kerja tak transitif boleh hadir dengan pelengkap dan tidak

berpelengkap. Kata kerja tak transitif juga boleh hadir secara tunggal atau dengan

disertai satu atau sederetan perkataan. Kata kerja transitif pula perlu dan mesti diikuti

disertai dengan sesuatu objek atau pelengkap serta unsur-unsur yang lain. Hal ini

boleh dirujuk kepada rajah contoh yang disertakan:

Kata Kerja Transitif

Kata Kerja Tak Transitif

18

Subjek Frasa Kerja

Kamil kalah.

Adik sedang main.

Hujan turun dengan renyai.

Mereka makan lauk itu.

Rajah 3.1: Contoh Ayat Frasa Kerja

Merujuk kepada buku Tatabahasa Pedagogi Untuk Sekolah Menengah,

Abdullah Hassan mengklasifikasikan perkataan-perkataan yang boleh hadir dalam

frasa kerja. Perkataan-perkataan tersebut terdiri daripada:

Semua jenis kata kerja

(makan, bersimpuh, menjalar, diketuk)

Kata bantu

(akan, sedang, mesti, pernah, telah)

Rajah 3.2: Perkataan Yang Boleh Hadir Dalam Frasa Kerja

19

2.4.2 Binaan Frasa Kerja

Menurut Abdullah Hassan (2006), frasa kerja terbina daripada lima unsur yang tetap,

iaitu:

Rajah 3.3: Unsur Binaan Frasa kerja

Beliau menyimpulkan bahawa unsur binaan frasa ini dapat disusun dalam

sebuah susunan berikut:

Kata bantu

Kata kerja

transitif atau

kata kerja tak

transitif

sebagai inti.

Objek atau

pelengkap

Keterangan

atau adverba

Rajah 3.4: Susunan Unsur Binaan Frasa Kerja.

Menurut Ong Ching Guan (2009) serta Habibah dan Hasnah (2010), frasa

kerja dapat dikelaskan kepada dua jenis, iaitu frasa kerja yang tidak mengandungi

objek. Dalam konteks ini, kata kerja dalam frasa jenis ini tidak perlu disertakan

sesuatu frasa nama sebagai pelengkap atau objek untuk melengkapkannya supaya

menjadi sebuah ayat. Frasa kerja demikian mengandungi kata kerja tak transitif. Hal

ini boleh dilihat berdasarkan ayat contoh berikut yang mengandungi frasa kerja tanpa

objek:

i. Kamil kalah.

Kata bantu Kata kerja Objek

Pelengkap Keterangan

20

ii. Adik sedang main.

iii. Hujan turun dengan renyai.

Berdasarkan ayat di atas, jelas menunjukkan bahawa kata kerja yang tidak

mempunyai pelengkap objek, harus disertakan frasa nama sebagai objek pelengkap

kata kerja dalam ayat tersebut.

Seterusnya, frasa kerja yang mengandungi objek. Dalam hal ini, kata kerja

perlu disambut dan disertai dengan objek bagi melengkapkan kata kerja dalam ayat.

Frasa kerja yang sedemikian juga mengandung kata kerja transitif dan objek boleh

disertai keterangan.

Subjek Frasa Kerja

Kata Kerja Objek Keterangan

Mereka makan lauk itu

Kakak membaca majalah

Dia menghidangkan setalam makanan

Peneroka menebang pokok dengan mesin

gergajinya

Rajah 3.5: Ceraian Ayat Frasa Kerja

Berdasarkan ayat di atas, jelas bahawa kata kerja yang diikuti oleh frasa nama

menjadi pendukung kepada kata kerja sebelumya.

Oleh itu, frasa kerja wujud dalam konstituen predikat. Frasa kerja juga

terbahagi kepada dua. Frasa kerja terdiri daripada:

Rajah 3.6: Jenis-jenis Frasa Kerja

Frasa Kerja Transitif

Frasa Kerja Tak Transitif

21

Frasa kerja transitif terdiri daripada perbuatan atau perlakuan yang dilakukan

oleh pelakunya kepada kata nama yang lain. Kata nama yang dikenakan perbuatan

itu dikenali sebagai objek kepada perbuatan yang dilakukan oleh pelaku. Oleh itu,

semua ayat yang mempunyai kata kerja transitif, mesti mempunyai objek yang

bertindak sebagai pelengkap dan penerang penyata perbuatan tersebut.

Kebiasaanya, kata kerja transitif dalam bentuk tunggal atau terbitan. Bentuk terbitan

dapat dikenali dengan imbuhan transitif yang digunakan, iaitu per-, -kan dan –i.

Manakala bagi kata kerja transitif bentuk tunggal amat sukar dikenal pasti, namun

kelazimannya mempunyai imbuhan me-, me-kan dan me-i.

Frasa Kerja Transitif Tunggal Frasa Kerja Transitif Terbitan

Menafikan Perbarisan

Menemui Tuangkan

Meniduri Bajai

Menyapa Perlakuan

Rajah 3.7: Frasa Kerja Transitif Tunggal dan Terbitan

Seterusnya, frasa kerja tak transitif juga mempunyai inti. Inti frasa kerja tak

transitif adalah kata kerja tak transitif tanpa pelengkap dan kata kerja tak transitif

berpelengkap. Dalam hal ini, terdapat dua jenis kata kerja dalam frasa kerja.

Kata kerja tak transitif tanpa pelengkap ialah kata kerja yang dapat berlaku

sendirinya sebagai inti frasa kerja tanpa sebarang objek atau pelengkap ayat.

22

2.5 Frasa Adjektif

2.5.1 Pengenalan

Frasa adjektif ialah susunan perkataan yang terdiri daripada satu perkataan atau

lebih yang mengandung kata adjektif sebagai intinya. Dalam susunan frasa ini, kata

inti amat memainlan peranan yang penting dalam pembinaan frasa adjektif. Dalam

konteks ini, frasa adjektif berfungsi sebagai predikat dan berfungsi sebagai unsur

keterangan dan unsur penerang dalam predikat.

Rajah 3.8: Fungsi Frasa Adjektif

Berikut merupakan contoh-contoh ayat kepada fungsi-fungsi frasa adjektif.

Subjek (FN) Predikat (FA)

Adiknya bijak

Warna tudungnya kehijau-hijauan

Suara qari itu merdu sekali

Rajah 3.9: Frasa Adjektif Sebagai Predikat

Fungsi Frasa Adjektif

Predikat

Unsur keterangan dalam predikat

Unsur penerang

23

Subjek Predikat

Frasa Kerja Penerang

Dia berlari pantas

Budak lelaki itu tidur sangat nyenyak

Rakannya datang terlalu kerap

Rajah 4.0: Frasa Adjektif Sebagai Unsur Keterangan Dalam Predikat

Subjek Predikat

Frasa Nama Penerang

Samad pelajar pintar

Kucing haiwan jinak

Dato’ Ridza usahawan kaya

Rajah 4.1: Frasa Adjektif Sebagai Unsur Penerang

24

2.5.2 Binaan Frasa Adjektif

Binaan frasa adjektif boleh dilihat dalam pelbagai sudut. Binaan frasa adjektif dapat

dikelaskan kepada tiga, iaitu:

Rajah 4.2: Binaan Frasa Adjektif

Jumlah perkataan dalam frasa merupakan binaan frasa adjektif yang

mempunyai inti frasa adjektif. Bahagian ini pula dapat dikelasifikasikan kepada dua

jenis, iaitu:

Rajah 4.3: Jenis Jumlah Perkataan Dalam Frasa

Binaan Frasa Adjektif

Jumlah perkataan dalam frasa

Kata penguat

Kata bantu

Binaan satu perkataan

Binaan dua perkataan

25

Binaan satu perkataan boleh terdiri daripada satu kata adjektif sahaja. Dengan

kata lain, binaan ini boleh menggunakan kata tunggal. Selain itu, kata adjektif boleh

hadir dalam bentuk kata terbitan yang berimbuhan serta kata ganda. Hal ini boleh

dilihat dalam rajah di bawah:

Satu Kata Adjektif Kata Terbitan dan Kata Ganda

Pelajar-pelajar itu rajin Lukisan saya tidak secantik lukisan dia

Hati saya cemas Perangai lelaki itu agak gila-gila

Sementara itu, frasa adjektif daripada binaan dua perkataan terdiri daripada

dua jenis, iaitu:

Rajah 4.4: Jenis Frasa Adjektif Binaan Dua Perkataan

Binaan kata adjektif + kata adjektif terdapat tiga jenis. Dalam hal ini, binaan ini

terdiri daripada kata adjektif sahaja. Pertama ialah dua kata adjektif yang memberi

penekana kepada unsur keserasian dan keserupaan makna. Contohnya:

Riang gembira Baik buruk

Jenis yang seterusnya ialah dua kata adjektif yang takrifannya membawa

makna berlawanan. Misalnya:

Sedikit banyak Tua muda

Kata adjektif + kata adjektif

Kata adjektif + kata nama

26

Akhir sekali, deretan dua kata adjektif, perkataan kedua digunakan kerana

unsur rima atau keindahan bunyi. Misalnya:

Tinggi lampai Gemuk gedempol

Kaya raya Panjang lebar

Dalam binaan kata adjektif + kata nama, binaan ini boleh disertakan dengan

kata nama selepas kata adjektif. Oleh itu, terdapat dua jenis binaan untuk kata

adjektif + kata nama, iaitu frasa adjektif yang membawa maksud kesamaan.

Contohnya ialah:

Kuning langsat Biru kundang

Kedua ialah frasa adjektif yang membawa takrifan kiasan. Contohnya ialah:

Rabun ayam Tua keladi

Frasa adjektif juga boleh terdiri daripada kata kata adjektif yang disertai kata

penguat. Dalam hal ini, terdapat tiga jenis kata penguat, iaitu kata pengaut hadapan,

kata pengaut belakang dan kata penguat bebas. Berikut merupakan rumusan

kepada binaan frasa adjektif yang terbina daripada kata penguat:

Rajah 4.5: Rumusan Kata Penguat Dalam Frasa Adjektif

Kata Penguat Dalam Frasa

Adjektif

Kata penguat hadapan hadir

di hadapan kata adjektif

Kata penguat belakang

yang hadir selepas kata

adjektif Kata penguat bebas, sama

ada di hadapan atau selepas kata adjektif

27

Akhir sekali, frasa adjektif juga boleh terdiri daripada kata adjektif yang disertai

kata bantu. Contohnya ialah:

Sudah tua Masih mentah

Belum lama Harus bijak

28

2.6 Frasa Sendi Nama

2.6.1 Pengenalan

Menurut Nik Safiah Karim dan Norlidza Shamsuddin (2008), frasa sendi nama ialah

binaan ayat yang terdiri daripada satu kata sendi nama atau satu frasa nama.

Kedua-dua frasa ini menjadi pelengkap kepada kata sendi nama. Contohnya:

Di dalam rumah Di atas pagar

Ke rumah itu Dalam pasu bunga

Frasa sendi nama juga merupakan tergolong dalam empat frasa yang menjadi

predikat ayat. Walau bagaimanapun, frasa sendi nama bukanlah bersifat endosentrik

iaitu frasa yang mempunyai satu unsur inti yang dapat mewakili keseluruhannya.

Manakala, frasa sendi nama pula bersifat eksosentrik, iaitu tidak mempunyai satu

unsur inti yang dapat mewakili keseluruhan frasanya. Dalam frasa sendi nama juga

mempunyai dua unsur wajib, iaitu kata sendi nama dan diikuti kata nama.

Rajah 4.6: Unsur Wajib Dalam Frasa Sendi Nama

Kata Sendi Nama

Kata Nama

Dua unsur wajib dalam Frasa Sendi Nama

29

2.6.2 Binaan Frasa Sendi Nama

Frasa sendi nama boleh terbentuk daripada salah satu binaan yang mutlak. Binaan

yang mutlak itu ialah:

Rajah 4.7: Binaan Frasa Sendi Nama

Dalam binaan kata sendi nama + kata nama, kata sendi nama hadir di

hadapan frasa nama. Contohnya:

Frasa Sendi Nama

Kata Sendi Nama Frasa Nama

di sekolah

dari pejabat pos

Bagi jenis binaan kata sendi nama + (kata arah) + frasa nama, kata arah boleh

hadir secara pilihan atau bebas, antara kata sendi nama dengan frasa nama dalam

satu binaan ayat. Oleh hal yang demikian, kata arah ditulis dalam kurungan bagi

menandakan kedudukannya bebas. Contoh bagi binaan di atas ialah:

Frasa Sendi Nama

Kata Sendi Nama Kata Arah Frasa Nama

ke selatan Semenanjung Malaysia

Kata sendi nama + frasa nama

Kata sendi nama + (kata arah) + frasa nama

Kata sendi nama + (kata arah) + frasa nama + (frasa keterangan)

30

Akhir sekali, binaan frasa sendi nama berbentuk kata sendi nama + (kata arah)

+ frasa nama + (frasa keterangan), frasa keterangan boleh hadir secara pilihan

selepas frasa nama. Contohnya ialah:

Frasa Sendi Nama

Kata Sendi Nama Kata Arah Frasa Nama Frasa Keterangan

di timur Korea pada bulan lalu

dari luar kedai itu dengan anaknya

31

2.7 Kesimpulan

Secara tuntasnya, berdasarkan daripada pendefinisian dan pentakrifan para tokoh

bahasa, dapat disimpulkan frasa ialah unit yang boleh terdiri daripada satu susunan

yang mengandungi sekurang-kurangnya dua perkataan ataupun satu perkataan

yang berpotensi untuk diperluas menjadi satu perkataan atau lebih.

Melalui kajian frasa, dapat dirangkumkan, frasa mempunyai empat jenis, iaitu

frasa nama (FN), frasa kerja (FK), frasa adjektif (FA) dan frasa sendi nama (FSN).

Frasa nama, frasa kerja dan frasa adjektif merupakan frasa yang tergolong dalam

kalangan frasa endosentrik, iaitu frasa yang mempunyai satu unsur inti yang dapat

mewakili keseluruhan frasanya. Manakala, frasa sendi nama pula dikenali sebagi

frasa eksosentrik, iaitu frasa yang tidak mempunyai satu unsur inti yang dapat

mewakili keseluruhan frasanya.

Frasa nama mempunyai dua jenis binaan, iaitu inti + inti dan inti + penerang.

Binaan inti + inti mempunyai dua jenis, iaitu inti + inti maksud sama erti dan inti + inti

maksud lawan erti. Manakala, inti + penerang juga mempunyai dua jenis, iaitu inti +

penerang nama dan inti + penerang bukan nama.

Seterusnya, frasa kerja pula mempunyai tiga jenis binaan, iaitu frasa kerja tak

transitif, frasa kerja transitif dan frasa kerja dengan kata bantu. Frasa kerja tak

transitif pula terbahagi kepada tiga, iaitu frasa kerja tak transitif tanpa pelengkap,

frasa kerja tak transitif berpelengkap dan frasa kerja tak transitif dengan kata nama

sebagai pelengkap. Bagi frasa kerja transitif, terbahagi kepada dua, frasa kerja

dengan satu objek dan frasa kerja dengan dua objek. Akhir sekali, frasa kerja

dengan kata bantu. Frasa kerja jenis ini mempunyai dua pecahan, iaitu kata bantu

aspek dan kata bantu ragam.

Frasa adjektif pula mempunyai tiga binaan, iaitu jumlah perkataan dalam frasa,

kata penguat dan kata bantu. Jumlah perkataan dalam frasa adjektif dipecahkan

kepada binaan satu perkataan, binaan dua perkataan dan binaan kata adjektif + kata

nama. Untuk kata penguat dalam frasa adjektif, terbahagi kepada tiga, iaitu kata

penguat hadapan yang hadir di hadapan kata adjektif, kata penguat belajang yang

32

hadir di belakang kata adjektif dan kata penguat bebas yang boleh hadir di hadapan

dan di belakang kata adjektif.

Akhir sekali ialah frasa sendi nama. Frasa sendi nama mempunyai tiga binaan

sahaja, iaitu kata sendi nama + frasa nama, kata sendi nama + (kata arah) + frasa

nama dan kata sendi nama + (kata arah), frasa nama + (frasa keterangan).

33

3.0 ANALISIS FRASA BERDASARKAN 20 AYAT BINAAN SENDIRI

3.1 Frasa Nama

1. Gunung Kinabalu gunung tertinggi di Asia Tenggara.

2. Ibu bapa tidak wajar menyalahkan pihak sekolah.

Subjek: Gunung Kinabalu

Predikat: gunung tertinggi di Asia Tenggara.

Binaan frasa nama dalam ayat ini

ialah "Inti + penerang nama tempat"

Binaan frasa nama jenis "Inti + penerang nama tempat" dalam ayat

ini ialah "Gunung Kinabalu".

Unsur inti dalam binaan frasa nama "Gunung Kinabalu" ialah "gunung".

Unsur penerang kepada binaan frasa nama "Gunung Kinabalu" ialah

"Kinabalu", iaitu penerang nama tempat.

Gunung Kinabalu gunung

tertinggi di Asia Tenggara.

Subjek: Ibu bapa

Predikat: tidak wajar menyalahkan pihak sekolah.

Binaan frasa nama dalam ayat ini ialah "Inti + inti".

Binaan frasa nama jenis "Inti + inti dengan maksud lawan erti" dalam

ayat ini ialah "Ibu bapa".

Unsur inti kepada binaan frasa nama "Ibu bapa" ialah "ibu" dan "bapa".

Manakala, unsur penerang kepada binaan frasa nama "Ibu bapa" dalam

ayat ini ialah "pihak sekolah", iaitu penerang jenis nama.

Ibu bapa tidak wajar

menyalahkan pihak sekolah.

34

3. Sepasang kasut getah terletak di bawah rak.

4. Banjir teruk melanda kawasan timur Semenanjung Malaysia.

Subjek: Sepasang kasut getah

Predikat: terletak di bawah rak.

Binaan frasa nama dalam ayat ini ialah "Inti + penerang nama jenis"

Binaan frasa nama jenis "Inti + penerang nama jenis" dalam ayat ini

ialah "kasut getah".

Unsur inti dalam binaan frasa nama "kasut getah" ialah "kawasan".

Manakala, unsur penerang kepada binaan frasa nama "kasut getah" dalam ayat ini ialah "getah", iaitu

penerang nama jenis.

Sepasang kasut getah terletak di

bawah rak.

Subjek: Banjir teruk melanda

Predikat: kawasan timur Semenanjung Malaysia.

Binaan frasa nama dalam ayat ini ialah "Inti + penerang nama arah".

Binaan frasa nama jenis "Inti + penerang nama arah" dalam ayat ini

ialah "kawasan timur".

Unsur inti kepada binaan frasa nama "kawasan timur" ialah "kawasan".

Manakala, unsur penerang kepada binaan frasa nama "kawasan timur"

dalam ayat ini ialah "timur", iaitu penerang nama arah.

Banjir teruk melanda

kawasan timur Semenanjung

Malaysia.

35

5. Adik dapat tempat pertama dalam acara lari pecut 100 meter semalam.

6. Bulan terang pada malam ini.

Subjek: Adik dapat tempat pertama

Predikat: dalam acara lari 100 meter semalam.

Binaan frasa nama dalam ayat ini ialah "Inti + penerang bilangan

ordinal".

BInaan frasa nama jenis "Inti + penerang bilangan ordinal" dalam ayat ini ialah "tempat pertama".

Unsur inti kepada binaan frasa nama "tempat pertama" ialah "tempat".

Manakala, unsur penerang kepada binaan frasa nama "tempat pertama" dalam ayat ini ialah "pertama", iaitu

penerang bilangan ordinal.

Adik dapat tempat pertama

dalam acara lari 100 meter

semalam.

Subjek: Bulan teang

Predikat: pada malam ini.

Binaan frasa nama dalam ayat ini ialah "Inti + penerang kata adjektif".

Binaan frasa nama jenis "Inti + penerang kata adjektif" dalam ayat ini

ialah "Bulan terang".

Unsur inti dalam binaan frasa nama "Bulan terang" ialah "Bulan".

Manakala, unsur penerang kepada binaan frasa nama "Bulan terang" ialah "terang", iaitu penerang kata

adjektif.

Bulan terang pada malam

ini.

36

3.2 Frasa Kerja

1. Mereka akan beransur pulih selepas mendapat rawatan.

2. Suhailah memandu kereta BMW yang mahal itu.

Subjek: Mereka akan beransur pulih

Predikat: selepas mendapat rawatan.

beransur pulih: kata kerja transitif berpelengkap.

pulih: pelengkap jenis kata adjektif dan menjadi penyambut kata kerja.

Subjek: Suhailah

Predikat: memandu kereta BMW yang mahal itu

memandu kerta BMW: kata kerja tak transitif berpelengkap.

kereta BMW: objek yang menjadi penyambut kata kerja dan pelengkap jenis kata nama.

37

3. Kakak menghidangkan bapa sepinggan kuih melaka.

4. Hamidah pandai mengarang surat.

Subjek: Kakak

Predikat: menghidangkan bapa sepinggan kuih melaka.

menghidangkan bapa: kata kerja transitif berpelengkap dua objek.

bapa: objek tepat

sepinggan kuih melaka: objek sipi

objek yang menjadi penyambut kata kerja dan pelengkap jenis kata nama.

Subjek: Hamidah pandai

Predikat: mengarang surat.

mengarang surat: kata kerja transitif berpelengkap.

surat: pelengkap jenis kata nama dan menjadi penyambut kata kerja.

38

5. Pengemis itu tidur berbantalkan bungkusan kain.

Subjek: Pengemis itu

Predikat: tidur berbantalkan bungkusan kain.

tidur berbantalkan bungkusan kain: kata kerja tak transitif berpelengkap.

bungkusan kain: objek yang menjadi penyambut kata kerja dan pelengkap jenis kata nama.

39

3.3 Frasa Adjektif

1. Perangai wanita itu kebarat-baratan.

2. Kulit wanita itu berwarna kuning langsat.

Perangai wanita itu : Subjek Kebarat-baratan : Predikat

Subjek dan predikat

Berdasarkan ayat di atas, frasa adjektif dalam ayat tersebut daripada binaan jumlah perkataan dalam frasa jenis binaan satu perkataan.

Kebarat-baratan : Frasa adjektif yang digandakan. : Kata dasarnya ialah barat.

Frasa adjektif

Analisis frasa

Kulit wanita itu : Subjek Berwarna kuning langsat : Predikat

Subjek dan predikat

Berdasarkan ayat di atas, frasa adjektif dalam ayat tersebut daripada binaan jumlah perkataan dalam frasa jenis binaan kata adjektif + kata nama yang membawa maksud keserupaan dan kesamaan.

Kuning langsat : Frasa adjektif yang terdiri daripada kata adjektif yang diikuti kata nama.

Frasa adjektif

Analisis frasa

40

3. Isi buah durian itu agak manis.

4. Anak antelop itu lincah sungguh.

Isi buah durian itu : Subjek Agak manis : Predikat

Subjek dan predikat

Berdasarkan ayat di atas, frasa adjektif dalam ayat tersebut daripada binaan kata penguat jenis kata penguat hadapan yang hadir di hadapan kata adjektif.

Analisis frasa

Agak manis : Frasa adjektif yang terdiri daripada binaan kata penguat hadapan diikuti kata adjektif

Frasa adjektif

Anak antelop itu : Subjek Lincah sungguh : Predikat

Subjek dan predikat

Berdasarkan ayat di atas, frasa adjektif dalam ayat tersebut daripada binaan kata penguat jenis kata penguat bebas yang hadir selepas kata adjektif.

Analisis frasa

Lincah sungguh : Frasa adjektif yang terdiri daripada kata adjektif diikuti kata penguat bebas.

Frasa adjektif

41

5. Pokok yang ditanam ayah sudah besar.

Pokok yang ditanam ayah : Subjek Sudah besar : Predikat

Subjek dan predikat

Berdasarkan ayat di atas, frasa adjektif dalam ayat tersebut daripada binaan kata bantu yang berada di hadapan kata adjektif.

Analisis frasa

Sudah besar : Frasa adjektif yang terdiri daripada kata adjektif yang disertai kata bantu.

Frasa adjektif

42

3.4 Frasa Sendi Nama

1. Pagi tadi Kak Bedah pinjamkan dulangnya buat seketika.

2. Kami akan berbincang tentang program besar itu.

Subjek : Pagi tadi

Predikat:

Kak Bedah pinjamkan dulangnya

buat seketika.

Kata sendi nama: buat

Kata adjektif: seketika

Frasa sendi nama ayat tersebut

daripada binaan

Kata Sendi Nama + Kata Adjektif

buat seketika :

Keterangan frasa kerja tak transitif berpelengkap.

Pagi tadi Kak Bedah pinjamkan dulangnya

buat seketika.

Subjek :

Kami akan berbincang

Predikat :

tentang program besari itu.

Kata sendi nama: tentang

Kata nama: program


daripada binaan

Kata Sendi Nama + Kata Nama

tentang program besar itu :

Keterangan frasa kerja tak transitif tanpa pelengkap.

Kami akan berbincang tentang program besar itu.

43

3. Abang meletakkan peti duit di atas almari itu pada malam tadi.

4. Emak menanam cili di belakang reban ayam

Subjek :

Abang meletakkan peti duit di atas

almari.

Predikat :

pada malam tadi.

Kata sendi nama: di

Kata arah: atas

Frasa nama: almari

Frasa keterangan: pada malam tadi


daripada binaan

Kata Sendi Nama + Kata Adjektif

di atas almari itu :


Abang meletakkan peti duit di atas almari itu pada

malam tadi.

Subjek :

Emak menanam cili

Predikat :

di belakang reban ayam.

Kata sendi nama: di

Kata arah: belakang

Frasa nama: reban ayam


daripada binaan

Kata Sendi Nama + Kata Arah +

Frasa Nama

di belakang reban ayam :


Emak menanam cili di belakang reban

ayam.

44

5. Fakhai pandai sejak dahulu lagi.

Subjek :

Fakhai pandai

Predikat :

sejak dahulu lagi.

Kata sendi nama: sejak

Frasa Nama: dahulu lagi.


daripada binaan

Kata Sendi Nama + Frasa Nama

sejak dahulu lagi :

Keterangan frasa adjektif

Fakhai pandai sejak dahulu lagi.

45

4.0 GOLONGAN KATA

4.1 Pengenalan

Istilah golongan kata adalah sama ertinya dengan istilah jenis kata yang ditulis oleh

Za’ba dalam Pelita Bahasa Melayu. Istilah ini telah diguna pakai di sekolah-sekolah

dalam pengajaran bahasa Melayu sehingga tahun 1980-an.

Selain itu, terdapat prinsip-prinsip yang digunakan bagi menggolongkan

perkataan. Kebanyakan prinsip tersebut dapat dijelaskan dengan melihat sejarah

perkembangan yang tersusun rapi mengikut turutan kronologi dalam penggolongan

perkataan.

Dalam buku Morfologi: Siri Pengajaran dan Pembelajaran Bahasa Melayu

(2006), Abdullah Hassan memetik ulasan yang diberikan oleh W. Marsden melalui

buku The Grammar of the Malayan Language: with an Introduction and Praxis (1812),

iaitu Marsden telah membahagikan perkataan-perkataan bahasa Melayu kepada tiga

kumpulan. Kumpulan kata tersebut terdiri daripada:

Rajah 4.8: Pecahan Kumpulan Kata Menurut W. Marsden

Kata Namaan (substantives)

Kata Kerjaan (verbals)

Kata Partikel (particles)

46

Merujuk pula kepada Tatabahasa Dewan (2008), golongan kata dalam bahasa

Melayu terbahagi kepada empat, iaitu:

Rajah 4.9: Pecahan Golongan Kata Menurut Tatabahasa Dewan

Kata nama, kata kerja dan kata adjektif juga disebut sebagai golongan kata

utama kerana menjadi inti bagi frasa-frasa utama ayat, iaitu frasa nama, frasa kerja

dan frasa adjektif. Kata tugas pula dikelompokkan ke dalam satu kelompok golongan

kata secara kolektif. Walaupun tiada sebarang perubahan dan penambahan yang

berlaku pada jumlah golongan utama, namun penambahan dan perubahan berlaku

dalam golongan kata tugas. Oleh itu, kata tugas pada asalnya mempunyai 14 kata,

kemudian menjadi 16 jenis kata.

Kata

Nama

Kerja

Adjektif

Tugas

47

4.2 Kata Nama

Menurut Nik Safiah Karim dan Norlidza Shamsuddin (2008), kata nama

diinterpretasikan sebagai sejumlah perkataan yang boleh menjadi unsur inti dalam

binaan frasa nama. Lazimnya, kata nama menamakan tempat, benda dan konsep.

Kata nama pula boleh dipecahkan kepada subgolongan berdasarkan ciri-ciri

semantik perkataannya, iaitu:

Rajah 5.0: Pecahan Golongan Kata Nama

Kata Nama khas mendukung makna rujukan khusus kepada sesuatu nama

seperti orang, haiwan, benda, institusi, undang-undang, bangsa, bahasa, pangkat

dan sebagainya yang seumpama dengannya. Dalam penulisan kata nama khas,

huruf awal perkataan akan ditulis dengan huruf besar. Dalam kata nama khas juga,

boleh dibahagikan kepada dua golongan, iaitu:

Rajah 5.1: Pecahan Subgolongan Kata Nama Khas

Kata Nama Khas

Kata Nama Am

Kata Ganti Nama

Kata Nama Khas

Hidup

Tak Hidup

Manusia

Bukan Manusia

48

Kata nama am pula ialah perkataan yang merujuk kepada benda, perkara

atau konsep yang umum pada sifatnya. Penulisan kata nama am pada awal kata

menggunakan huruf kecil sahaja. Selain itu, kata nama am boleh dibahagikan

kepada jenis-jenis yang lebih kecil dan khusus. Pembahagian ini perlulah mendasari

ciri maknanya. Subgolongan kata nama am ialah:

Rajah 5.2: Pecahan Subgolongan Kata Nama Am

Kata Nama Am

Hidup

Manusia

Bukan Manusia

Tak Hidup

Institusi

Bukan Institusi

Abstrak Konkrit

Berbilang Tak Berbilang

49

Kata ganti nama pula ialah perkataan yang menjadi pengganti kata nama khas

dan kata nama am. Merujuk kepada Abdullah Hassan dan Ainon Mohd (1994), kata

ganti nama ialah perkataan-perkataan yang digunakan untuk menggantikan nama

orang, benda, tempat, atau perkara. Kata nama terbahagi kepada empat jenis, iaitu:

Rajah 5.3: Pecahan Subgolongan Kata Ganti Nama

Kata Ganti Nama

Kata Ganti Nama

Tunjuk

Kata Ganti Nama Diri


Tanya


Orang

Pertama Ketiga Kedua

50

4.3 Kata Kerja

Abdullah Hassan dan Ainon Mohd. (1994), mengatakan kata kerja dalam bahasa

Melayu ialah perkataan yang jenunjukkan perbuatan. Dalam Tatabahasa Pedagogi

(1993), perbuatan dikenal pasti sebagai aktiviti yang terkandung dalam perkataan

seperti menulis, berlari dan keadaan yang terkandung dalam perkataan berfikir dan

tidur. Kata kerja terbahagi kepada dua jenis, iaitu:

Rajah 5.4: Pecahan Subgolongan Kata Kerja

Kata kerja tak transitif ialah kata kerja yang tidak memerlukan penyambut atau

objek selepas kata tersebut. Kata kerja tak transitif boleh dibahagikan kepada dua,

iaitu:

Rajah 5.5: Pecahan Subgolongan Kata Kerja Tak Transitif

Kata kerja tak transitif tanpa pelengkap merupakan kata kerja yang boleh

berdiri dengan sendiri tanpa sebarang objek. Antara contoh kata kerja tak transitif

tanpa pelengkap ialah pulang, tidur, tersenyum dan tergelak. Kemudian, kata kerja

tak transitif berpelengkap pula merupakan kata kerja yang mesti diikuti pelengkap

untuk menyempurnakan ayat bagi menyatakan maksud sesuatu. Contoh kata kerja

tak transitif berpelengkap ialah beransur, berbuat dan tinggal.

Kata Kerja Tak

Transitif

Kata Kerja Transitif

Kata Kerja

Kata Kerja Tak Transitif

Tanpa Pelengkap Berpelengkap

51

Kata kerja transitif ialah kata kerja yang mengandungi objek yang terdiri

daripada frasa nama yang melengkapkan maksudnya. Menurut Abdullah Hassan

(1993), kata kerja transitif berlaku dengan masuknya dua kata nama. Satu kata nama

melakukan perbuatan dalam kata kerja itu, manakala kata nama yang kedua dikenai

dengan perbuatan itu. Contohnya:

Abu mengail ikan

Dalam contoh ayat di atas, perbuatan mengail dilakukan kata nama Abu.

Perbuatan mengail itu mengenai pada kata nama ikan. Oleh itu, kata kerja mengail

dikatakan sebagi kata kerja transitif.

52

4.4 Kata Adjektif

Menurut Asraf (2007), mendefinisikan kata adjektif sebagai kata yang menerangkan

sifat atau keadaan sesuatu benda atau kata nama. Habibah dan Hasnah (2010),

menyatakan kata adjektif boleh didahului atau disertai oleh kata penguat. Ciri ini juga

dapat membezakan kata adjektif dengan kata nama atau kata kerja. Contohnya:

amat besar, sangat cerdik, sakit sungguh, terlalu sedikit dan sangat bijak.

Walaupun kata adjektif tidak mempunyai subgolongan yang ketara, namun

berdasarkan kriteria makna, kata adjektif dapat dibahagikan kepada sekurang-

kurangnya sembilan jenis. Antaranya ialah:

Rajah 5.6: Pecahan Jenis Kata Adjektif

Sifatan atau keadaan

Warna

Ukuran

Bentuk

Waktu

Jarak

Cara

Perasaan

Pancaindera

53

Berikut merupakan penerangan kepada jenis kata adjektif serta contoh kata

adjektif.

Bil Kata Adjektif Penerangan Contoh

1. Sifatan atau keadaan Terdiri daripada perkataan yang

memberi takrifan sifatan atau

keadaan sesuatu sebagai satu

unsur keterangan nama dalam

ayat.

Baik

Jahat

Cerdik

Pandai

Bijak

Berani

Takut

Sihat

Sakit

Lemah

2. Warna Terdiri daripada perkataan yang

memberi takrifan warna sebagai

unsur keterangan.

Merah

Biru

Kuning

Hitam

Jingga

Hijau

Ungu

Perang

Putih

Kelabu

3. Ukuran Satu jenis perkataan yang

memberi takrifan mengenai

ukuran sesuatu sebagai unsur

keterangan.

Panjang

Pendek

Kecil

Besar

Tinggi

Rendah

Nipis

Tebal

54

4. Bentuk Terdiri daripada perkataan yang

memberi takrifan mengenai rupa

bentuk sebagai unsur keterangan.

Bulat

Lonjong

Bujur

Bengkok

Lurus

Buncit

Kembang

Kempis

5. Waktu Terdiri daripada perkataan yang


konsep masa sebagai unsur

keterangan.

Baharu

Lama

Segera

Lampau

Lewat

Awal

Cepat

6. Jarak Terdiri daripada perkataan yang


konsep ruang antara dua benda

atau sesuatu keadaan sebagai

unsur keterangan.

Jauh

Dekat

Hampir

Nyaris

7. Cara Terdiri daripada perkataan yang


kelakuan dan ragam sesuatu

sebagai unsur keterangan.

Cepat

Lincah

Cekap

Laju

Lambat

Perlahan

Pantas

8. Perasaan Terdiri daripada perkataan yang


konsep perasaan, sebagai unsur

penerang kata nama serta harus

diikuti kata sendi nama.

Rindu

Benci

Kasih

Cinta

sayang

55

9. Pancaindera Terdiri daripada perkataan yang

memberi takrifan kepada konsep

rasa, pandang, dengar, bau,

sentuh serta gabungan kelima-

lima indera manusia sebagai

penerang kepada kata nama.

1. Indera rasa

Sedap

Manis

Pahit

Pedas

2. Indera pandang

Cantik

Tampan

Kacak

Hodoh

3. Indera dengar

Merdu

Parau

Garau

Bising

4. Indera bau

Wangi

Busuk

Hanyir

Hancing

5. Indera sentuh

Halus

Kasar

Kesat

Tajam


56

4.5 Kata Tugas

Dalam buku Bahasa Melayu untuk Maktab Perguruan (1994), kata tugas tidak

mempunyai sebarang makna. Kata ini digunakan dalam ayat untuk menjalankan

tugas tatabahasa. Nik Safiah Karim dan Norlidza Shamsuddin (2008), menyatakan

kata tugas ialah golongan perkataan selain kata nama, kata kerja dan kata adjektif

yang mendukung sesuatu tugas tertentu dalam binaan ayat, klausa dan frasa.

Walaupun tidak berfungsi sebagai unsur inti dalam sebarang frasa, namun kata

tugas amat berguna dalam mendukung sebarang tugas sintaksis. Siti Hajar Abdul

Aziz (2008), mengkelaskan tugas kata tugas kepada sepuluh, iaitu:

Rajah 5.8: Pecahan Tugas Kata Tugas

Penghubung

Penerang

Penentu

Penguat

Pendepan

Pembantu

Penegas

Penafi

Pembenar

Pemeri

57

Oleh itu, berdasarkan tugas-tugas yang dikelaskan di atas, kata tugas dapat

dijeniskan kepada 16 jenis. Jenis-jenisnya ialah:

1. Kata hubung 2. Kata seru

3. Kata tanya 4. Kata perintah

5. Kata pangkal ayat 6. Kata bantu

7. Kata penguat 8. Kata penegas

9. Kata nafi 10. Kata pemeri

11. Kata sendi nama 12. Kata pembenar

13. Kata arah 14. Kata bilangan

15. Kata penekan 16. Kata pembenda

Rajah 5.9: Pecahan Jenis Kata Tugas

Oleh hal yang demikian, berdasrkan kriteria kedudukan dan fungsi kata tugas

dalam ayat, kesemua kata tugas tersebut yang disenaraikan dapat dikelompokkan

dalam empat kategori, iaitu:

Rajah 6.0: Pecahan Kelompok Dasar Kata Tugas

Kelompok Dasar Kata Tugas

Penyambung ayat Pascakata

Praklausa Prafrasa

58

Bil Kelompok Dasar Kata Tugas Jenis

1. Kata penyambung ayat i. Kata hubung gabungan

ii. Kata hubung pancangan

Kata hubung pancangan relatif

Kata hubung pancangan komplemen

Kata hubung pancangan keterangan

2. Kata praklausa i. Kata seru

ii. Kata tanya

iii. Kata perintah

iv. Kata pembenar

v. Kata pangkal ayat

3. Kata prafrasa i. Kata bantu

Bantu aspek

Bantu ragam

ii. Kata penguat

Penguat hadapan

Penguat belakang

Penguat bebas

iii. Kata penegas

Menegaskan frasa predikat

Menegaskan kedua-dua bahagian ayat

iv. Kata nafi

v. Kata pemeri

vi. Kata sendi nama

vii. Kata arah

viii. Kata bilangan

Jumlah yang tentu sifatnya

Bilangan tak tentu

Maksud himpunan

Maksud pisahan

Maksud pecahan

4. Kata pascakata i. Kata penekan

ii. Kata pembenda

Rajah 6.1: Pecahan Jenis Kata Tugas Mengikut Kelompok Dasar Kata Tugas

59

4.6 Penggolongan Kata Berdasarkan Teks Pilihan “Mak Tak Marah Lagi!”.

4.6.1 Kata Nama

4.6.1.1 Kata Nama Am

Bil Kata Keterangan

1. Anak

Ayah

Emak

Ibu

Kakak

Mak

Orang

Rakyat

Ustazah

Wanita

Kata nama am hidup manusia

2. Akal

Ayam

Cili padi

Hati

Ikan kembung

Kaki

Kepala

Laut

Mata

Mengkuang

Muka

Paha

Pulau

Sawi

Tangan

Telinga

Tupai

Udara

Wajah

Kata nama am hidup bukan manusia

3. Sekolah Kata nama am tak hidup institusi

4. Anjung

Bilik

Gerai

Jalan raya

Jalan tar

Jambatan

Kampung

Kantin

Pagar

Pintu

Ruang

Kata nama am tak hidup bukan institusi konkrit

60

Rumah

Serambi

Stor

Tanah

5. Air mata

Al-Quran

Arahan

Ayat

Baki

Balasan

Bayaran

Buku

Dakapan

Darjah

Duit

Ekor

Getah

Gula-gula

Hari

Hasil

Helai

Jawapan

Keadaan

Kelibat

Kemalangan

Kepastian

Kisah

Langkah

Malam

Masa

Minggu

Nafas

Nasi

Operasi

Pakaian

Pelukan

Penjelasan

Perkara

Permintaan

Senyuman

Solat

Suara

Surah

Tambang

Telekung

Tempat kejadian

Titik

Kata nama am tak hidup bukan institusi abstrak berbilang

61

Wang

Warna

6. Faham

Hairan

Hampa

Hasrat

Ingatan

Kebimbangan

Kedatangan

Kepalang

Kepunyaan

Kesakitan

Ketakutan

Ketenangan

Lega

Lumayan

Maaf

Nekad

Simpati

Kata nama am tak hidup bukan institusi abstrak tak berbilang

Rajah 6.2: Pecahan Golongan Kata Nama Am

62

4.6.1.2 Kata Nama Khas

Bil Kata Keterangan

1. Abang Ngah

Cikgu Zaleha

Didi

Kak Long

Mak Cik Liah

Nina

Pak Andak

Pak Lah

Tuk

Tuk Wan

Ustazah Hawa

Kata nama khas hidup manusia

2. Allah Kata nama khas hidup bukan manusia

3. Asia Tenggara

Bukit Bendera

Hospital Besar Alor Setar

Jambatan Pulau Pinang

Jumaat

Pulau Pinang

Quran

Rumah Tuk Wan

Sungai Korok

Jumaat

Sabtu

Kata nama khas tak hidup

Rajah 6.3: Pecahan Golongan Kata Nama Khas

63

4.6.1.3 Kata Ganti Nama

Bil Kata Keterangan

1. Ini

Itu

Kata ganti nama tunjuk

2. Apa

Bila

Mana

Sesiapa

Kata ganti nama diri tanya

3. Dia

Kita

Mereka

Nya

Saya

Kata ganti nama orang

Rajah 6.4: Pecahan Golongan Kata Ganti Nama

64

4.6.2 Kata Kerja

Bil Kata Keterangan

1. Ambil

Berhasrat

Berkira

Bermalam

Bernasib

Bertandang

Bertemu

Diambil

Dibacanya

Dibawa

Dicengkam

Diceritakan

Dikumpulkan

Dipinta

Diserahkan

Disuruh

Dituduh

Tengok

Tergambar

Terhenti

Tersalah

Kata kerja tak transitif berpelengkap

2. Akur

Bangun

Bayar

Bekerja

Belajar

Berbisik

Berdegup

Beredar

Berfikir

Berjanji

Berjimat

Berlagak

Bermain

Bermula

Berpura-pura

Bersalah

Bersetuju

Bersyukur

Datang

Diam

Didakap

Dijawab

Dirawat

Kata kerja tak transitif tanpa pelengkap

65

Diundang

Faham

Kata

Keluar

Makan

Menangis

Menangis

Mencongak

Naik

Pergi

Pergi

Radang

Terkata

Terkumpul

Terlaksana

Tersenyum

3. Melawan

Meleraikan pelukannya

Meleset

Melihat laut

Memandang emak

Memasukkan beberapa helai baju

Memberikan arahan

Membuat telekung

Membuka kasut

Memecah ketenangan

Meminta emak

Mempedulikan Kak Long

Menagih simpati

Menaiki Jambatan Pulau Pinang

Menambahkan baki

Menampung sekilo ikan kembung

Menapak ke atas rumah

Mencabut stokingnya

Mencapai beg

Mencari Nina

Mencubit paha

Mencuci pinggan

Mencuri

Mendapatkan penjelasan

Mendengar suara emak

Menemui wang tunai

Mengabulkan permintaan

Mengaduh kesakitan

Mengambil sarapan

Menganggukkan kepala

Mengayuh basikal

Kata kerja transitif

66

Mengeluh hampa

Mengemas pinggan mangkuk

Mengerjakan solat

Menggeletar

Menghadap buku

Menghapuskan kebimbangan

Menghulurkan sesuatu

Mengumpulkan wang

Mengunci basikal

Menghampiri emak

Meninggalkan Didi

Menjamah nasi

Menjenguknya pada hari Jumaat

Menolong Mak Cik Liah

Menuju ke dapur

Menunaikan solat

Menunggu Nina

Menunjukkan ayat

Menyambutnya di muka pintu

Menyatakan hasrat

Menyelubungi Nina

Menyembunyikan sesuatu

Merasa gula-gula getah

Rajah 6.5: Pecahan Golongan Kata Kerja

67

4.6.3 Kata Adjektif

Bil Kata Keterangan

1. Aman

Baik

Baik hati

Bijaksana

Cuai

Cukup

Diam

Endah

Erat

Gagal

Hilang sabar

Kaya

Kebanggaan

Kenyang

Ketakutan

Lapar

Lenyap

Liar

Mati akal

Puas

Puas

Rajin

Ringan

Sedar

Sejuk

Sepandai-pandai

Tabah

Takut

Yakin

Kata adjektif sifatan atau keadaan

2. Banyak

Jauh

Jauh-jauh

Panjang

Sedikit

Sekurang-kurang

Terpanjang

Kata adjektif ukuran

3. Putih Kata adjektif warna

4. Harum

Lantang

Manis

Sakit

Sebam

Sedap

Kata adjektif pancaindera

68

Segar

Sekasar

Tajam

5. Cepat

Cepat-cepat

Cermat

Kencang

Pantas

Perlahan-lahan

Tepat

Kata adjektif cara

6. Benci

Bimbang

Gembira

Geram

Hairan

Kasih

Lega

Marah

Risau

Sayang

Sedih

Takut

Terharu

Kata adjektif perasaan

7. Awal-awal

Baharu

Cepat

Lama

Lanjut

Lepas

Sekarang

Sempat

Terakhir

Kata adjektif waktu

Rajah 6.6: Pecahan Golongan Kata Adjektif

69

4.6.4 Kata Tugas

4.6.4.1 Kata Penyambung Ayat

Bil Kata Keterangan

1. Dan

Tetapi

Kata hubung gabungan

2. Yang Kata hubung pancangan relatif

3. Bahawa

Untuk

Kata hubung pancangan komplemen

4. Agar

Apabila

Kalau

Kerana

Semasa

Setelah

Untuk

Walaupun

Kata hubung pancangan keterangan

Rajah 6.7: Pecahan Golongan Kata Penyambung Ayat

70

4.6.4.2 Kata Praklausa

Bil Kata Keterangan

1. Adakah

Apa

Bila

Di mana

Ke mana

Mana

Kata tanya

2. Nanti

Pergi

Kata perintah

3. Betul Kata pembenar

4. Akhirnya

Namun begitu

Namun demikian

Oleh sebab itu

Sementara itu

Sepatutnya

Lagipun

Kata pangkal ayat

Rajah 6.8: Pecahan Golongan Kata Praklausa

71

4.6.4.3 Kata Prafrasa

Bil Kata Keterangan

1. Akan

Boleh

Dapat

Harus

Masih

Pernah

Sedang

Setelah

Kata bantu

2. Amat

Paling

Sangat

Sekali

Kata penguat

3. Adakah

Begitulah

Juga

Lagi

Memang

Pun

Sahaja

Kata penegas

4. Bukan

Tidak

Kata nafi

5. Adalah

Ialah

Kata pemeri

6. Akan

Dalam

Dari

Daripada

Di

Ke

Kepada

Pada

Sampai

Untuk

Kata sendi nama

7. Atas

Dalam

Hadapan

Sana

Situ

Kata arah

8. Banyak

Beberapa

Dua puluh

Empat belas

Enam

Kata bilangan

72

Lapan

Lima

Satu

Satu per satu

Seberkas

Sebuah

Sehari

Sekali

Sekeluarga

Sekilo

Seminggu

Semua

Seorang

Setambun

Rajah 6.9: Pecahan Golongan Kata Prafrasa

73

4.6.4.4 Kata Pascakata

Bil Kata Keterangan

1. Biliknya

Bukannya

Dengannya

Dirinya

Esoknya

Hasratnya

Hatinya

Jantungnya

Maknanya

Matanya

Membacanya

Membantunya

Nafasnya

Padanya

Pentingnya

Rasanya

Rumahnya

Sebaliknya

Sebenarnya

Selalunya

Selanjutnya

Semuanya

Sudahnya

Tambangnya

Tangannya

Wajahnya

Kata penekan

2. Akhirnya

Kurangnya

Lamanya

Putihnya

Sakitnya

Sedapnya

Segarnya

Kata pembenda

Rajah 7.0: Pecahan Golongan Kata Pascakata

74

4.7 Kesimpulan

Justifikasinya, golongan kata tergolong dalam bidang morfologi. Golongan kata ini

boleh membezakan jenis kata, iaitu kata nama, kata kerja, kata adjektif dan kata

tugas.

Dalam bidang ini, kata nama boleh dibahagikan kepada tiga jenis, iaitu kata

nama khas, kata nama am dan kata ganti nama. Setiap daripadanya, mempunyai

pecahan yang tersendiri. Kata nama khas boleh digolongkan kepada dua, iaitu kata

nama khas hidup manusia serta hidup bukan manusia dan kata nama khas tak hidup.

Selain kata nama khas, bidang golongan kata ini boleh membahagikan kata

nama am dengan lebih jelas dan terperinci lagi. Dalam bahagian kata nama am ini,

kita boleh simpulkan kata nama am mempunyai dua bahagian, iaitu hidup dan tak

hidup. Untuk bahagian hidup, kata nama am boleh dibahagikan kepada dua iaitu

kata nama hidup manusia dan bukan manusia. Bahagian kedua pula ialah kata nama

am tak hidup yang merangkumi institusi dan bukan institusi. Manakala, mata nama

am bukan institusi pula boleh dikelaskan kepada dua, iaitu konkrit dan abstrak. Kata

nama am abstrak terdiri daripada berbilang dan tak berbilang.

Seterusnya, kita juga dapat mengenali bahagian dan pecahan kata adjektif.

Dahulunya kata adjektif ini dikenali sebagai kata sifat. Namun demikian,

penggunaannya masih ketara dalam kalangan ahli bahasa veteran dan dalam buku-

buku tatabahasa bahasa Melayu. Kata adjektif mempunyai sembilan bahagian, iaitu

sifatan atau keadaan, ukuran, bentuk, waktu, jarak, cara, perasaan dan pancaindera.

Akhir sekali, kita juga dapat mengetahui secara meluas dan mendalam

mengenai bahagian dan pecahan dasar kelompok yang terdapat dalam kata tugas.

Dalam penggolongan kata, kata tugas merupakan bahagian yang paling luas. Hal ini

demikian kerana kata tugas mempunyai 16 jenis kata dan empat dasar kelompok

kata tugas. Dasar kelompok kata tugas tersebut ialah kata penyambung ayat, kata

praklausa, kata prafrasa dan kata pascakata.

75

5.0 REFLEKSI

Alhamdulillah syukur ke hadrat Allah kerana saya berjaya menyiapkan tugasan

projek Bahasa Melayu 1 Akademik ini. Sepanjang saya menyiapkan tugasan ini,

banyak perkara yang saya lalui bersama-sama rakan kelas yang lain.

Apa-apa yang saya dapat melalui daripada proses penyiapan tugasan ini,

saya dapat merasakan kepayahan dan kesulitan dalam menganalisis frasa dan

penggolongan kata. Walaupun saya amat meminati bidang menganalisis bahasa

Melayu, namun saya tetap dapat merasakan betapa sukarnya untuk mengelaskan

kata dan menganalisis frasa berdasrkan binaan ayat sendiri. Namun begitu, proses

itu amat menyeronokkan kerana hal ini dapat meningkatkan lagi daya kefahaman

saya terhadap binaan frasa dan penggolongan kata bahasa Melayu mengikut

jenisnya.

Selain itu, saya juga amat berbesar hati kerana ramai rakan saya sudi

berkongsi ilmu dan masalah yang menimpa ketika menyiapkan kerja projek ini. Bagi

saya, senario ini wajar diketengahkan ke peringkat akar umbi kerana secara tidak

langsung, hal ini dapat memupuk semanagt kerjasama serta usaha mengelakkan

budaya plagiat dalam kalangan pelatih.

Tuntasnya, mempelajari sintaksis dan morfologi atau ilmu ketatabahasaan

bahasa Melayu amat menyeronokkan. Walau apa-apapun, minat dan kesungguhan

perlulah digembleng dan dirangkum sekali bagi menghasilkan kefahaman yang

berkualiti dan jitu.

76

6.0 BIBLIOGRAFI

________________ (1995). Kamus Dewan Edisi Ketiga. Kuala Lumpur, Dewan

Bahasa dan Pustaka.

________________ (2006). Kamus Dewan Edisi Keempat. Kuala Lumpur, Dewan

Bahasa dan Pustaka.

Abdullah Hassan (1993). Tatabahasa Pedagogi Bahasa Melayu. Kuala Lumpur,

Utusan Publications & Distributors Sdn. Bhd.

Abdullah Hassan (2006). Morfologi: Siri Pengajaran dan Pembelajaran Bahasa

Melayu. Batu Caves, PTS Professional Publishing Sdn. Bhd.

Abdullah Hassan (2008). Tatabahasa Pedagogi Untuk Sekolah Menengah. Batu

Caves, PTS Professional Publishing Sdn. Bhd.

Abdullah Hassan, Ainon Mohd (1994). Bahasa Melayu untuk Maktab Peguruan.

Kuala Lumpur, Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd.

Abdullah Hassan, Seri Lanang Jaya Rohani, Razali Ayob, Zulkifli Osman (2006).

Sintaksis: Siri Pengajaran dan Pembelajaran Bahasa Melayu. Batu Caves,

PTS Professional Publishing Sdn. Bhd.

Asmah Hj. Omar, Prof. (1982). Nahu Melayu Mutakhir. Kuala Lumpur, Dewan

Bahasa dan Pustaka.

Asraf (2007). Siri Penataran Bahasa Dan Sastera: Petunjuk Tatabahasa Bahasa

Melayu. Petaling Jaya, Sasbadi Sdn. Bhd.

Habibah Mohd. Samin, Hasnah Awang (2010). Revisi Bahasa Melayu Akademik 1

untuk PPISMP. Kuala Lumpur, Kumpulan Budiman Sdn. Bhd.

77

Hasrina Baharom (2009, Disember). Mak Tak Marah Lagi!. Pelita Bahasa, Dewan

Bahasa dan Pustaka, muka surat 44 – 47.

Kho Thong Eng (2009, Disember). Tatatingkat Bandingan Kata Adjektif. Pelita

Bahasa, Dewan Bahasa dan Pustaka, muka surat 19 – 21.

Lim Yock Fang, Abdullah Hassan (1994). Siri Pengajaran Bahasa Fajar Bakti: Nahu

Melayu Moden. Kuala Lumpur, Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd.

Muhammad Norrudin Abdul Aziz (2009). HBML 4803: Perbandingan Tatabahasa

Melayu. Kuala Lumpur, Fakulti Pendidikan dan Bahasa Open University

Malaysia.

Nik Safiah Karim, Farid M. Onn, Hashim Hj. Musa, Abdul Hamid Mahmood (1997).

Tatabahasa Dewan Edisi Baharu. Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka.

Nik Safiah Karim, Farid M. Onn, Hashim Hj. Musa, Abdul Hamid Mahmood (2008).

Tatabahasa Dewan Edisi Ketiga. Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka.

Nik Safiah Karim, Norlidza Shamsuddin (2008). Teks STPM: Bahasa Malaysia Kertas

1 dan 2. Shah Alam, Oxford Fajar Sdn. Bhd.

Ong Ching Guan (2009). Kuasai Struktur Ayat Dalam Bahasa Melayu. Kuala Lumpur,

Dewan Bahasa dan Pustaka.

Siti Hajar Abdul Aziz (2008). Siri Pendidikan Guru: Bahasa Melayu 1. Shah Alam,

Oxford Fajar Sdn. Bhd.

Sulaiman Masri, Abdullah Yusof, Mohd. Ra’in Shaari (2007). Siri Pengajian dan

Pendidikan Utusan: Bahasa Melayu Dimensi Pengajaran dan Pembelajaran.

Kuala Lumpur, Utusan Publications & Distributors Sdn. Bhd.

W. Marsden (1812). The Grammar of the Malayan Language: with an Introduction

and Praxis. London, Longman.

78

7.0 SENARAI RAJAH

Rajah 1.1: Tingkatan Nahu

Rajah 1.2: Binaan Frasa

Rajah 1.3: Jenis-jenis Frasa Bahasa Melayu


Rajah 1.5: Subjek dan Predikat


Rajah 1.7: Jenis Perkataan-perkataan Nama.

Rajah 1.8: Fungsi-fungsi Frasa Nama.

Rajah 1.9: Binaan Frasa Nama Bahasa Melayu

Rajah 2.0: Contoh Frasa Nama Inti + Penerang

Rajah 2.1: Contoh Frasa Nama Inti + Inti

Rajah 2.2: Binaan Frasa Nama Jenis Inti + Penerang.

Rajah 2.3: Binaan Frasa Nama Jenis Inti + Penerang Nama

Rajah 2.4: Binaan Frasa Nama Jenis Inti + Penerang Bukan Nama

Rajah 2.5: Binaan Frasa Nama Jenis Inti + Inti

Rajah 2.6: Jenis Binaan Frasa Nama Inti + Inti Dengan Maksud Sama Erti

Rajah 2.7: Hukum D – M.

Rajah 2.8: Kekecualian Hukum D – M

Rajah 2.9: Frasa Kerja

Rajah 3.0: Jenis Kata Kerja

Rajah 3.1: Contoh Ayat Frasa Kerja

Rajah 3.2: Perkataan Yang Boleh Hadir Dalam Frasa Kerja

Rajah 3.3: Unsur Binaan Frasa kerja

Rajah 3.4: Susunan Unsur Binaan Frasa Kerja.

Rajah 3.5: Ceraian Ayat Frasa Kerja

Rajah 3.6: Jenis-jenis Frasa Kerja

Rajah 3.7: Frasa Kerja Transitif Tunggal dan Terbitan

Rajah 3.8: Fungsi Frasa Adjektif

Rajah 3.9: Frasa Adjektif Sebagai Predikat

Rajah 4.0: Frasa Adjektif Sebagai Unsur Keterangan Dalam Predikat

Rajah 4.1: Frasa Adjektif Sebagai Unsur Penerang

Rajah 4.2: Binaan Frasa Adjektif

79

Rajah 4.3: Jenis Jumlah Perkataan Dalam Frasa

Rajah 4.4: Jenis Frasa Adjektif Binaan Dua Perkataan

Rajah 4.5: Rumusan Kata Penguat Dalam Frasa Adjektif

Rajah 4.6: Unsur Wajib Dalam Frasa Sendi Nama

Rajah 4.7: Binaan Frasa Sendi Nama

Rajah 4.8: Pecahan Kumpulan Kata Menurut W. Marsden

Rajah 4.9: Pecahan Golongan Kata Menurut Tatabahasa Dewan

Rajah 5.0: Pecahan Golongan Kata Nama

Rajah 5.1: Pecahan Subgolongan Kata Nama Khas

Rajah 5.2: Pecahan Subgolongan Kata Nama Am

Rajah 5.3: Pecahan Subgolongan Kata Ganti Nama

Rajah 5.4: Pecahan Subgolongan Kata Kerja

Rajah 5.5: Pecahan Subgolongan Kata Kerja Tak Transitif



Rajah 5.8: Pecahan Tugas Kata Tugas

Rajah 5.9: Pecahan Jenis Kata Tugas

Rajah 6.0: Pecahan Kelompok Dasar Kata Tugas

Rajah 6.1: Pecahan Jenis Kata Tugas Mengikut Kelompok Dasar Kata Tugas

Rajah 6.2: Pecahan Golongan Kata Nama Am

Rajah 6.3: Pecahan Golongan Kata Nama Khas

Rajah 6.4: Pecahan Golongan Kata Ganti Nama

Rajah 6.5: Pecahan Golongan Kata Kerja

Rajah 6.6: Pecahan Golongan Kata Adjektif

Rajah 6.7: Pecahan Golongan Kata Penyambung Ayat

Rajah 6.8: Pecahan Golongan Kata Praklausa

Rajah 6.9: Pecahan Golongan Kata Prafrasa

Rajah 7.0: Pecahan Golongan Kata Pascakata

kerja lengkap - bm1

Documents