INSTITUT PENDIDIKAN GURU

KAMPUS DARULAMAN

BUDAYA DAN PEMBELAJARAN EDU3106

EDU 3106IMPLIKASI KEPELBAGAIAN

SOSIO-BUDAYA

Fokus Perbincangan

• Membincangkan implikasi Kepelbagaian sosio-budaya di

Malaysia berdasarkan aspek-aspek berikut:

– Murid.

– Guru.

– Sekolah.

– Kurikulum Tersirat

PENGENALAN

• Kepelbagaian sosio-budaya dalam sistem masyarakat majmuk di negara kita akan memberi kesan secara langsung kepada perkembangan sistem pendidikan secara umumnya dan kepada suasana pembelajaran khususnya.

STATISTIK MASYARAKAT MALAYSIAbumiputra Cina India Bukan

bumiputraDll.

14.50 juta 6.45 juta 1.95 juta 3.15 juta 342 ribu

• Kepelbagaian sosio-budaya boleh diklasifikasikan sebagai

hubungan masyarakat yang mempunyai perbezaan

budaya dalam wilayah yang sama dan hidup bersama

melalui aspek cara hidup, adat istiadat dan sebagainya.

(JABATAN PERANGKAAN MALAYSIA BAGI SUKU KETIGA 2009)

PENDAPAT TOKOH • Budaya dikatakan sebagai satu himpunan

kelengkapan intelektual dan kebendaan yang dapat memenuhi kehendak biologi dan kemasyarakatan serta dapat menyesuaikannya dengan keadaan sekeliling.

(Mohd Taib Osman, 1988)

PENDAPAT TOKOH • Kebudayaan sebagai keseluruhan cara

hidup manusia meliputi kehidupan kelompok yang bercorak kebendaan dan bukan kebendaan.

(Modern Dictionary Of Sociology)

DEFINISI • Sosio-budaya ialah amalan gaya hidup dan

peradaban bagi sesuatu masyarakat, lahir dari pegangan dan kecenderungan diri masyarakat berkenaan dalam pelbagai bidang hidup, untuk memberi kepuasan dan merangsang pembangunan hidup masyarakat tersebut.

(Dr. Mohd. Arshad Hj. Taib ( bekas professor Madya UiTM) telah menyatakan dalam laman web

http://dppwp.wordpress.com/usrah/pembangunan -sistem-sosio-budaya-islam-dalam-kontek-masyarakat-malaysia/ )

Sambungan…

• Kepelbagaian sosio-budaya ini turut dirasai di peringkat pengurusan kelas meliputi implikasi terhadap guru, murid, sekolah dan kurikulum tersirat.

• Kegagalan menerusi aspek tersebut dalam menghadapi kepelbagaian sosial ini akan menggagalkan konsep 1 Malaysia yang diputuskan oleh pucuk pimpinan negara.

IMPLIKASI KEPELBAGAIAN SOSIO-BUDAYA.

GURU

MURID

SEKOLAH

KURIKULUM

TERSIRAT

MURID KURIKULUM TERSIRAT SEKOLAHGURU

Gaya belajar dan berfikir.

Kaum etnik.

Gender

Petempatan dan kelas

Bahasa dan komunikasi.

Pengurusan hubungan

Layanan adil

Pembelajaran koperatif

Pemilihan sumber

Jangkaan guru

bahasa

Jenis sekolah

Kepimpinan sekolah

Lokaliti sekolah

Struktur organisasi sekolah

Konflik nilai

Budaya sekolah.

MURID

MURID • Murid-murid mempunyai pendirian

tersendiri hasil daripada pengaruh budaya, agama dan persekitaran.

• Kelas yang mempunyai pelbagai kaum dan sosio - budaya memerlukan sikap percaya antara satu sama lain.

Sambungan…

• Murid perlu mengambil peluang daripada kepelbagaian sosio-budaya dalam kelas untuk berinteraksi antara kaum dan jantina berlainan.

• Kepelbagaian sosio-budaya dalam kelas turut merangsang kewujudan masalah disiplin.

PEMBELAJARAN DAN PENGAJARAN.

• Murid-murid perlu dibersihkan minda dan memastikan kefahaman mereka terhadap rakan sebaya yang berlainan agama, budaya dan jantina agar tidak ada jurang perbezaan antara mereka bagi memudahkan proses pembelajaran guru.

• Penggunaan bahasa standard perlu diamalkan oleh murid ketika berada dalam kelas mahupun berada di kawasan sekolah.

Sambungan…

• Melalui aspek budaya, merujuk kepada cara individu tersebut

untuk berfikir, bertindak, juga mempengaruhi pandangan,

perasaan dan pembawaan.

• Terdpat enam corak asas budaya yang membuatkan individu itu

unik dan berbeza iaitu, komunikasi, konflik, menyelesaian tugas,

masalah, pendedahan, dan mengetahui.

(Marcella, Dupraw Dan Axner –Dalam Karya Noriati A. Rashid, Boon Pong Ying, Sharifah Fakhriah Syed Ahmad, Zuraidah A. Majid)

Gaya Berfikir dan Gaya Belajar.

• Gaya belajar merujuk kepada cara atau gaya yang paling berkesan bagi individu menguasai pembelajaran.

• Terdapat 3 gaya pembelajaran asas yang umum iaitu visual, audio dan kinestetik.

Sambungan…

– Audio- mudah faham isi pelajaran melalui proses mendengar

– Visual- mendengar dan melihat untuk memahami isi pelajaran

– Kinestetik- terlibat melakukan aktiviti membuat untuk menguasai pembelajaran

• Ada juga pelajar memerlukan bantuan latar untuk memahami pembelajaran

• Pelajar ini tergolong dalam gaya fikir “field dependant”

• Pelajar perempuan lebih banyak memerlukan bantuan latar berbanding lelaki, juga bergantung kepada budaya hidup etnik.

• Ada juga pelajar yang boleh berfikir pantas dan vice versa

• Pelajar impulsif- mudah buat kesilapan daripada pelajar reflektif

Sambungan…

• Pelajar reflektif- mudah ingat maklumat, lebih faham teks dan lebih cekap selesai masalah/membuat keputusan berbanding pelajar impulsif.

• Guru perlu menggunakan kemahiran optimum dalam pengurusan bilik darjah, juga penting kepada guru untuk memahami tingkah laku dan budaya murid.

• Dalam amalan sosio-budaya, gaya berfikir dan gaya belajar dapat memastikan murid untuk berfikir serta menaakul dalam pembelajaran guru dalam bilik darjah secara kondusif.

Sambungan…

Sambung…• Murid yang terdiri dari pelbagai bangsa yang

berlainan harus bersosial dalam kelompok mereka terutamanya ketika melakukan aktiviti dalam pembelajaran.

• Sikap prejudis terhadap bangsa lain harus dielakkan supaya segala aktiviti yang dirancang dapat dilaksanakan dengan jayanya.

• Dalam aktiviti, semangat saling percaya-mempercayai ke dalam jiwa murid perlulah diasah dengan nilai-nilai murni ke arah perpaduan murid.

Kaum Etnik

• Satu Kaum Etnik :– Mempelajari dan mengamalkan budaya, cara

berfikir, dan pendapat kurang mendapat pendedahan dari budaya yang lain.

– Hanya dipelajari melalui bacaan sahaja.• Pelbagai Etnik.

– Persekitaran yang terdedah melalui amalan, adat resam, pandangan, dan cara fikir yang berbeza dapat diintegrasikan hasil pergaulan pembelajaran yang wujud.

Sambungan…

• Murid juga suka akan budaya belajar yang ceria, menyeronokkan dan menyentuh emosi.

• Melalui masyarakat yang diintegrasikan pelbagai kaum, aspek disiplin dan kawalan emosi perlu stabil untuk mengembangkan potensi diri mereka ke arah pembentukan modal insan yang berkualiti.

Kemahiran dan Penguasaan Bahasa

• Bahasa Daerah, Bahasa Ibunda Atau Dialek.– Ke arah membudayakan diri dengan

mempelajari bahasa ibunda sahaja.– Sukar untuk mengikuti pengajaran guru

secara efisien.• Kosa Kata Yang Terbatas Atau Meluas.

– Mudah untuk bergaul dengan masyarakat yang lain.

– Sinapsis mendasari pemikiran budaya yang tangkas

Sambung…

• Penggunaan bahasa yang standard harus diamalkan oleh murid. Contohnya, unsur-unsur dialek mengikut kaum hendaklah dilelakkan.

• Kemahiran berkomunikasi memainkan peranan penting ke arah pembentukan budaya penyayang.

• Di mana, komunikasi berkesan dapat dijelmakan melalui cara bertutur, penggunaan bahasa badan, dan penulisan.

Penempatan dan Kelas Sosial

• Kelas Sosial.

– Wujud melalui hasil taraf pendidikan dan taraf

sosioekonomi keluarga.

– “Ketersekatan budaya” berlaku dalam kelas sosial

rendah.

– Kurang mendapat motivasi dan bimbingan dari

keluarga ekoran faktor kemerosotan ekonomi

keluarga.

Sambungan…

• Penempatan (bandar dan pinggir bandar) .– lebih terdedah dengan pelbagai budaya atau

etnik.• Penempatan (luar bandar dan

pendalaman).– Lazimnya, mengamalkan budaya atau etnik

yang sama.– Kesannya, wujud cabaran terhadap

pendidikan yang memerlukan kepakaran profesionalisme guru yang cekap dan tangkas.

Sambungan…

• Melalui norma-norma dalam pembelajaran, murid mudah terpengaruh kepada tindakan guru yang menunjukkan teladan sebagai seorang professional.

• Malah, mudah menerima motivasi yang disampaikan secara berhemah dan berhikmah seperti, menerapkan nilai-nilai murni yang hendak dipupuk dalam roda kehidupan dan budaya murid dalam bilik darjah.

Gender

• Diskriminasi oleh guru ekoran perlakuan yang diwatakkan adalah berbeza sama ada lelaki mahupun perempuan.

• Kebanyakkan guru lebih memberi perhatian kepada pelajar perempuan berbanding dengan pelajar lelaki.

• “Budaya yang diamalkan di sekolah membentuk penerimaan kelainan gender, keupayaan dan prestasi mengikut gender”

(Santrock 2008 : 51)

KESEIMBANGAN JANTINA DALAM PENDIDIKAN

• Murid juga digalakkan berinteraksi dan berhubung dengan mereka yang berlainan jantina. Contohnya, melibatkan rakan yang berlainan jantina dan bersesuaian dengan tugasan yang telah diberikan oleh guru.

Sambungan...

GURU

GURU

• Kelas sosial menggambarkan perbezaan cara hidup atau pendapatan dalam sesuatu bangsa yang sama.

(Rohand Meighan (1986))

Kelas Sosial Murid

• Perbezaan kelas sosial dan kaum ini perlu diketepikan dan semua murid perlu di layan dengan sama rata tanpa mengambil kira kelas sosial dan kaum mereka.

• Guru juga perlu peka terhadap pembentukan kumpulan agar tidak berlaku kumpulan yang berasaskan kelas sosial dan kaum.

Sambungan...

• Guru perlu melayan murid yang datang daripada kelas sosial atasan dan berkedudukan sama rata dengan murid biasa yang lain

• Membuka peluang kepada setiap murid untuk mengambil bahagian dalam pembelajaran di dalam kelas

• Penglibatan guru dalam mengendalikan kelas sosial murid akan mewujudkan pergaulan bebas dan tidak berkelompok dalam sesuatu masyarakat

• Menolong murid untuk memahami dan membentuk nilai, sikap, tingkah laku yang sesuai

• Membantu murid memahami kekuatan yang ada pada diri mereka

Sambungan...

• Menolong murid membentuk konsep kendiri yang positif supaya mereka dapat mengikuti pembelajaran dengan perasaan yang seronok

• Guru perlu membiasakan diri untuk datang awal ke bilik darjah (menepati masa)

• Menggunakan pelbagai kaedah pengajaran dan pembelajaran mengikut tahap pencapaian murid

Sambungan...

• Menggunakan kata-kata bermotivasi, kaya dengan senyuman, pandai berjenaka, memuji murid yang menunjukkan sikap yang positif, memberi teguran umum

• Guru membentuk kumpulan yang berupaya untuk memupuk perpaduan dalam kalangan murid pelbagai etnik

Sambungan...

Pengurusan Bilik Darjah & Hubungan

• Kawalan tingkah laku dianjurkan melalui peraturan dan rutin bilik darjah

• Guru boleh menggunakan kajian sosiometri untuk melihat hubungan antara pelajar dalam bilik darjah. Maklumat yang dikumpul hendaklah di proses ke dalam bentuk sosiogram/penjadualan.

• Merumuskan hasil pembelajaran melalui pelbagai kaedah yang menarik

• Guru mencatatkan kemajuan dan kelemahan yang terdapat dalam pembelajaran dan pengajaran serta melakukan penambahbaikan

• Guru harus mempunyai wawasan yang jelas, daya kreativiti serta peka terhadap segala perubahan

Sambungan...

• Perancangan guru yang rapi terhadap keupayaan, kemahiran melaksanakan tugas, kemahiran berfikir, kemahiran berinteraksi dan berkomunikasi

• Peranan guru sebagai pemudahcara, agen perubahan dan sumber inspirasi kepada murid adalah jelas dan berapresiasikan dalam sudut kehidupan murid di sekolah.

• Guru harus kreatif dan inovatif untuk menjadikan sistem penyampaian pembelajaran dan pengajaran (PdP) menjadi lebih efektif dan menarik

Sambungan...

Penerimaan dan Layanan Adil

• Mengenali latar belakang pelajar, taraf sosioekonomi, tempat tinggal, budaya, adat resam, kepercayaan dan agama akan membolehkan guru memberikan layanan yang lebih adil kepada individu pelajar.

Sambungan…

• Guru tidak seharusnya menggunakan maklumat latar belakang keluarga pelajar untuk mengesahkan generalisasi dan pelabelan yang telah dibuat

• Guru perlu menggunakan maklumat latar belakang keluarga pelajar untuk memahami tingkah laku dan luahan perasaan pelajar yang dipengaruhi oleh Ekologi (persekitaran)

(Teori Ekologi Bronfenbrenner : 1917)

• Guru tidak boleh menyentuh atau mempertikai kepercayaan yang diamalkan oleh murid-murid mereka

Sambungan...

Strategi Pembelajaran Koperatif

• Pendidikan yang saksama bukan bermakna sistem penyampaian yang sama digunakan untuk semua pelajar.

• Kesaksamaan bergantung kepada pada persekitaran tempat tinggal pelajar, faktor status sosioekonomi keluarga dan gaya pembelajaran pelajar.

Sambungan…

• Kesedaran budaya mikro kumpulan etnik yang berbeza dapat membantu mengeratkan hubungan dan mewujudkan kerjasama dan toleransi yang diperlukan dalam masyarakat majmuk.

• Penggunaan bahasa yang standard dapat memberi peluang sama rata kepada murid untuk mengambil bahagian dalam aktiviti pembelajaran

Aspirasi/ Jangkaan Guru

• Guru hendaklah sedar bahawa potensi pelajar bukan berdasarkan kelas sosial, jantina atau bangsa.

• Guru perlu berubah sikap dan perspektif terhadap pelajar dan mengelakkan amalan diskriminasi.

• Merancang aktiviti pembelajaran yang boleh disertai oleh semua murid tanpa mengira jantina

Pemilihan Bahan Sumber

• Sebuah kelas yang terdiri daripada kaum dominan dan etnik minoriti, pelajar minoriti mungkin berasa terabai dan tidak dihargai sekiranya tidak ada unsur-unsur budaya etnik dalam sumber pembelajaran.

• Penggunaan sumber yang baik dilihat dari sudut penggunaan bahasa dan istilah yang tidak sensitif.

SEKOLAH

Sekolah :

• Kepelbagaian sosio-budaya telah mewujudkan sekolah yang terdiri daripada pelbagai bangsa seperti SJK(C) dan SJK(T).

• Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) telah berusaha untuk mengatasi masalah kepelbagaian sosio-budaya melalui aktiviti yang dijalankan di sekolah.

• Antara aktiviti tersebut adalah Program Integrasi Untuk Perpaduan (RIMUP).

Sekolah :Jenis – Jenis Sekolah : SK SKJC SKJT SMK Harian Sekolah Model Khas Sekolah Berasrama Penuh Sekolah Menengah Teknik Sekolah Menengah Agama Sekolah Pendidikan Khas

Kepimpinan Sekolah• Kepelbagaian sosio-budaya telah mewujudkan

sekolah yang terdiri daripada pelbagai bangsa seperti sekolah jenis kebangsaan cina dan india.

• Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) telah berusaha untuk mengatasi masalah kepelbagaian sosio-budaya melalui aktiviti yang disenaraikan di sekolah tersebut . Seperti, gotong-royong perdana, sukan aneka tradisional, pesta perayaan mengikut kaum etnik dan sebagainya.

Sambungan…• Pembinaan sekolah juga mengambil kira tahap

kelas sosial masyarakat. Seperti masyarakat bandar dan luar bandar.

• Melalui demografi tentang taburan penduduk masyarakat melayu, cina , india, dan sabah dan sarawak adalah berpunca daripada penjajah yang menguasai sistem pentadbiran.

• Oleh itu, pada hari ini jurang tersebut sarban hari semakin hilang ditelan zaman ekoran peranan usaha murni kerajaan dalam memberi penekanan dalam bidang pendidikan. Seperti pelaksanaan bahasa melayu sebagai bahasa rasmi.

Sambungan…

• Sekolah juga merupakan ruang untuk pendidik menerapkan kepercayaan dan nilai dalam masyarakat.

• Murid harus diterapkan dengan nilai-nilai yang baik tanpa mengira latar sosio-budaya mereka.

Sekolah • Sekolah Wawasan ditubuhkan untuk mewujudkan

perpaduan di kalangan murid di sekolah.• Sekolah ini merupakan sekolah yang terasing

antara satu sama lain ,tetapi kini disatukan dalam satu sistem pendidikan yang seragam.

• Apabila anak orang melayu, cina, india dan kaum lain dapat berinteraksi sejak peringkat persekolahan, sudah tentu akan lahir satu generasi yang bersifat pelbagai budaya yang saling hormat-menghormati.

Sambungan…

• Penekanan semangat perpaduan dan integrasi antara kaum perlu dipupuk sejak kecil iaitu dibangku sekolah rendah kerana ia akan lebih mudah mereka untuk menghadapi masyarakat di masa akan datang.

Struktur Organisasi Sekolah

• Jadual waktu pembelajaran• Penyediaan kemudahan dan kelengkapan

sekolah• Bahan sumber pembelajaran (buku teks,

perisian komputer)

Budaya Sekolah

• Peraturan sekolah• Keceriaan sekolah• Paparan maklumat sekolah• Peranan dan hubungan warga sekolah

KURIKULUM TERSIRAT

KURIKULUM TERSIRAT• Cara budaya disalurkan dan sikap dibentuk

melalui proses pembelajaran dan pengajaran dalam pengurusan organisasi sekolah.

(A Dictionary Of Sociology, 2005 dipetik dalam Budaya Dalam

Pembelajaran 2011)

• Mengkaji mengenai nilai-nilai, kepercayaan, iklim sekolah dan pengalaman pembelajaran

(Margolis, 2001; Chafel, 1997; Eisner, 1994; Longstreet & Shane, 1993; Synder, 1973)

• Terdapat dua bentuk kurikulum yang dilaksanakan di sekolah iaitu overt (terbuka) yang memberi fokus kepada kursus pengajian yang eksplisit, dan covert (tersirat) yang memberi fokus kepada pembelajaran yang tacit (diaplikasikan tetapi tidak didokumentasikan dan tidak tercatat)

(Chafel, 1997)

Sambungan...

UNSUR DALAM KURIKULUM TERSIRAT

• Kurikululum tersirat terjadi berdasarkan tiga unsur berikut : kelompok, pujian dan kuasa

(Jackson 1968, dipetik dalam Gollnick 1990)

SAMBUNGAN...

• Kelompok (sekolah dan bilik darjah) :- Proses belajar bersabar untuk berjaya dalam

situasi sekolah- Persediaan untuk menghadapi zaman dewasa• Pujian :- Menilai pembelajaran pelajar melalui ujian dan peperiksaan, latihan bertulis dan lisan, tingkah laku

• Kuasa :- Pelajar perlu mematuhi peraturan yang telah disediakan oleh guru- Motivasi dan rasa ingin tahu pelajar boleh terbantut kerana tidak berpeluang mengemukakan buah fikiran

SAMBUNGAN...

CIRI-CIRI KURIKULUM TERSIRAT

• Merangkumi semua pengalaman pembelajaran yang murid peroleh di mana mereka belajar

• Boleh menjadi objektif pembelajaran tetapi hasilan pembelajarannya adalah bersifat relatif dan agak sukar diukur secara kuantitatif

• Merangkumi nilai-nilai yang dibentuk bersama oleh pelaksana kurikulum itu sendiri (murid-guru/pengajar)

• Dipelajari oleh murid secara tidak langsung. Misalnya daya intelek guru/pengajar; tingkah laku dan akhlak guru/pengajar

• Kewujudannya adalah berbeza-beza bergantung kepada lokasi, persekitaran dan latar belakang pelaksana kurikulum (murid-guru/pengajar)

Sambungan...

• Walaupun kadang kala kurikulum tersirat terdapat sama ada pada matlamat atau objektif hanya kepada kurikulum itu tetapi tidak tertulis dalam kandungan kurikulum berkenaan mahupun dalam penilaian

• Jenis atau pengkategoriannya adalah berbeza-beza mengikut jenis institusi, tahap pembelajaran dan juga matlamat kurikulum itu sendiri

Sambungan...

Pengaplikasian Dalam Kurikulum Tersirat

• Melalui aktiviti bepersatuan, kegiatan panitia dan aktiviti dalam unit kokurikulum

• Harus melibatkan interaksi antara kelas sosial murid bagi menjayakan proses pembentukan nilai

• Aktiviti berbahasa dalam aktiviti pembelajaran dapat mendidik murid untuk menghormati bahasa ibunda dan dialek kaum lain

• Aktiviti yang dijalankan berdasarkan aspek perbezaan antara jantina dapat mendidik murid tentang kesedaran terhadap batasan pergaulan dalam jantina yang berlainan

• Mendidik murid untuk membudayakan diri mereka dengan pembelajaran kendiri yang lebih menekankan proses pembelajaran tanpa diarah, dipaksa atau disuruh

Sambungan...

Konflik Nilai

• Guru yang bertindak prejudis terhadap pelajar- Menempatkan pelajar yang kurang terlibat

dalam proses pembelajaran di bahagian belakang kelas

- Mengelakkan pelajar-pelajar tertentu dalam aktiviti yang disertai seluruh kelas

- Tidak memandang tepat ke arah pelajar

KESIMPULAN

• Bagi mengekalkan keharmonian dan kesejahteraan negara yang mempunyai pelbagai kaum ini, pemerintah negara perlu bijak untuk menangani karenah serta permintaan semua kaum bagi kepentingan kaum mereka. Perpaduan merupakan elemen terpenting dalam usaha mengekalkan keharmonian negara, maka wujudlah Rukun Negara.

Sekian terima kasih

BIBLIOGRAFI• Abdul Rahim M. Ali (2001). Ilmu Pendidikan

Untuk KPLI : Kuala Lumpur, Utusan Publications and Distributors Sdn. Bhd.

• Brian Davies (1976). Social Control and Education : London, The Chaucer Press.

• Noriati A. Rashid, Boon Pong Ying dan Wong Kiet Wah (2010). Asas Kepimpinan dan Perkembangan Profesional Guru : Shah Alam, Fajar Bakti Sdn. Bhd.

• Noriati A. Rashid, Boon Pong Ying, Sharifah Fakhriah Syed Ahmad dan Zuraidah A. Majid (2011). Budaya dan Pembelajaran : Shah Alam, Fajar Bakti Sdn. Bhd.

• Raja Ahmad Shalaby, Siti Zaleha Ibrahim dan Mohd. Zuber Zain (2004). Tokoh-tokoh Guru Nusantara : Tanjong Malim, Universiti Pendidikan Sultan Idris.

• Syed Ismail Syed Mustapa dan Ahmad Subki Miskon (2013). Budaya dan Pembelajaran : Puchong, Penerbitan Multimedia Sdn. Bhd.