kekayaan ekonomi sarawak mendorong penjajahan keluarga brooke

sbp

BAB 4: KEKAYAAN EKONOMI SARAWAK MENDORONG PENJAJAHAN KELUARGA BROOKE

Hak cipta SBP Zon Timur 2007

OBJEKTIF

o Menyatakan perpecahan di kalangan pembesar membuka ruang kepada penjajahan keluarga Brooke.

o Menceritakan tindakan keluarga Brooke memantapkan pentadbiran Sarawak.


Pepecahan membuka ruang penjajahan Latar belakang sarawak- Sebahagian daripada wilayah kesultanan Brunei.- Sarawak dibahagikan kepada beberapa daerah.- Sultan brunei melantik ketua tempatan dari

kalangan;i. Orang Melayu ii. Orang Dayak


- Ketua tempatan digelar; i. Menteri Darat ii.Temenggung atau orang Kaya-Tugas mereka; i. melaksanakan arahan dan memunggut cukai- Mereka mentadbir tanpa campur tangan kesultanan

Brunei


Pangeran Indera Mahkota- Pada kurun ke-19 beliau dilantik sebagai

pembesar Brunei- Wakil kesultanan Brunei di Sarawak- Mengambil alih kuasa politik pembesar

tempatan


Sebab Dasar Pemerintahan Kesultanan Brunei Berubah

Kerana kekayaan bahan galian seperti;i. Antimoni danii. Emas.


Tindakan Pangeran Indera Mahkota yang Mengecewakan Pembesar Tempatan

o Mengambil alih kuasa pentadbiran serta perdagangan Antimoni dan Emas di Sarawak.

o Mengenakan cukai yang tinggi.o Orang Bidayuh yang berkerja di lombong

tidak diberi upah.


Kesan pemerintahan Pangeran Indera Mahkota

i. Penentangan orang Bidayuh yang dipimpin Datu Patinggi Ali

- Tujuan penentangan untuk membebaskan Sarawak dari pemerintahan kesultanan Brunei


Pangeran Raja Muda Hashim

- Dihantar oleh Kesultanan Brunei untuk membantu Pangeran Indera Mahkota untuk menamatkan kebangkitan.

- Pangeran Raja Muda Hashim meminta bantuan seorang perdagang British iaitu James Brooke dengan menawarkan jawatan Gabenor.


Bantuan James Brooke - Kebangkitan tersebut berjaya ditamatkan.- Tindakan Pangeran Raja Muda Hashim melengah-

lengahkan janjinya telah menyebabkan James Brooke marah dan membedil bandar Kuching.

- Akhirnya Pangeran Raja Muda Hashim menandatangani perjanjian pada 1841.


Kandungan Perjanjian 1841

• James Brooke memerintah negeri Sarawak dan menguasai hasilnya.

• James Brooke harus menghormati dan memelihara undang-undang dan adat istiadat Melayu.


Perjanjian James Brooke dan Sultan Brunei

• 1842 James Brooke mengadakan dengan Sultan Omar Ali Saifuddin bagi mengesahkan kedudukannya.

• Kedatangan James Brooke bersama angkatan tentera laut British yang diketuai oleh Edward Belcher membimbangkan Sultan Brunei.


Kandungan Perjanjian 1842

i. Sultan Brunei menyerahkan Sarawak dari kawasan Tanjung Datu ke Sungai Samarahan dan segala hasil cukainya diserah kepada James Brooke dan perwarisnya.

ii. James Brooke membayar 2500 Dolar setiap tahun kepada Sultan Brunei.

iii. Agama dan adat istiadat tidak boleh diganggu.

iv. Sultan Brunei mengiktiraf James Brooke sebagai Raja Puteh Sarawak.


Penentangan 1846- Penentangan dilakukan oleh Sultan Omar Ali

Saifuddin (OAS) terhadap James Brooke dan pembesar yang menyokongnya.

- James Brooke mendapat bantuan tentera laut British berjaya menewaskan sultan OAS.

- James Brooke diiktiraf sebagai Raja Sarawak.


Keluarga Brooke Meluaskan Kuasa

- 1853 hingga 1905, James Brooke dan Charles Brooke menguasai Sarawak dengan bantuan angkatan Laut British


Charles Brooke menbeli Lawas daripada Sultan Hashim Jalal1905

1883 Pembunuhan beberapa orang Peniaga Sarawak oleh orang Murut di Lembangan Sungai Trusan menyebabkan

penyerahan kawasan ini kepada Brooke dengan Sultan Menerima bayaran sebanyak 4500 Dolar setahun

Sultan Abdul Mukmin tidak dapat menghadapi kekacauan Di sepanjang Sungai Rajang lalu menyerahkannya dengan

menerima bayaran sebanyak 4500 Dolar setahun

1861

1853Penentangan di Saribas dan Batang Lupar. Sultan Abdul Mukmin tidak dapat mengawal penentangan ini. Baginda menyerahkan tanah antara Sungai samarahan dengan

Sungai Rajang dengan bayaran 1500 Dolar setahun.

Rajah:Kawasan yang dikuasai oleh keluarga Brooke


Keluarga Brooke Memantapkan Pentadbiran

James Brooke telah memantapkan pentadbirannya dengan:

i. Memperkenalkan sistem pemerintahan beraja di Sarawak


ii. Mendapat sokongan penduduk dan pemimpin seperti Datu Patinggi, Datu Bandar dan Datu Temenggung

iii. Menjadikan pembesar-pembesar sebagai penasihatnya dalam hal undang-undang dan adat tempatan.

iv. Membentuk Majlis Tertinggi dan Majlis Negeri


v. Membahagikan sarawak kepada 5 bahagian.

vi. Melicinkan pentadbiran dengan membentuk jabatan-jabatan seperti Jabatan Kehakiman, Jabatan Polis, Jabatan Kastam dan Cukai serta Jabatan Pos.


vii. Memperkenalkan mahkamah keadilan; - kes Sivil: dikalangan orang Melayu, manakala

orang Dayak dan orang Cina diadili oleh ketua-ketua mereka.

- kes Jenayah atau kes yang melibatkan lebih dari satu suku kaum akan dihakimi oleh Raja Sarawak, Residen atau Timbalan residen.


Perjanjian 1888- British melindungi Sarawak dari serangan musuh- Keluarga Brooke memerintah negeri dengan bebas- Hal ehwal luar negeri adalah di bawah kawalan

British.


Perlembagaan 1941

- Charles Vyner Brooke(CVB) mengistiharkan perlembagaan sempena perayaan 100 tahun pentadbiran keluarga Brooke


Kandungan Perlembagaan 19411. CVB menyerahkan kuasa mutlaknya kepada Majlis

tertinggi dan Majlis Negeri.2. Raja Sarawak memerintah dengan nasihat Majlis

Tertinggi.


3. Majlis Negeri diberi kuasa meluluskan undang-undang dan menguruskan kewangan.

4. Raja Brooke sendiri akan melantik ahli Majlis tertinggi dan Majlis Negeri.


Penglibatan pemimpin tempatan bagi memantapkan bagi pentadbiran Brooke

A. Majlis tertinggi: Keanggotaan:Residen Bahagian PertamaEmpat Orang Datu Melayu.

Tujuan: i. Menasihati James

Brooke. ii. Membuat dasar

dan meluluskan undang-undang.


B. Majlis Negeri

Keanggotaan:Ketua kaum Bumiputera

Tujuan: Memberi peluang Bumiputera bersidang 3

tahun sekali bagi menyuarakan pandangan dan mengambil bahagian dalam pentadbiran


C. Majlis Bahagian

Keanggotaan: Residen, Penolong Residen,

Pegawai daerah, Penolong Pegawai daerah, Penghulu, Pegawai Anak Negeri, ketua kampung

Tujuan: Menasihati Residen,

mengetuai operasi ketenteraan, menjaga keamanan dan mengutip cukai.


PEMBANGUNAN EKONOMI DI BAWAH PENTADBIRAN BROOKE- Usaha Brooke menjaga

kepentingan ekonomi ialah;i. Mereka tidak mengalakkan

kemasukan pelabur secara besar-besaran.

ii. Meneroka kekayaan hasil hutan seperti Sarang Burung, Getah Jelutong dan Rotan.


- Memperkenalkan tamanan baru seperti Getah dan Tembakau.

- Mempergiatkan tanaman tradisional seperti Kelapa, Gambir, dan lada Hitam serta Sagu.

- Memberi peluang kepada kaum Cina untuk bergiat dalam perlombongan dan perdagangan.

- Menumpukan pembangunan di bahagian pertama dan kedua.


- Mengeluarkan mata wang syiling.- Mempergiatkan penjualan hasil hutan- Mempergiatkan aktiviti perlombongan i. Emas, di Bau ii. Antimoni di Bau dan kuching iii.Cari gali minyak oleh The Anglo Saxon Oil Company


PERUBAHAN SOSIAL- Brooke mengamalkan Dasar Pecah dan Perintah; i. Orang Melayu dalam pentadbiran. ii. Orang Iban dalam ketenteraan. iii. Orang Cina dalam perlombongan, pertanian dan

perdagangan. iv. Orang India berniaga kain dan orang Sikh sebagai

polis. v. Pertempatan orang Cina di bandar-bandar seperti

Miri, Bintulu dan Sibu vi. Kaum Bumiputera di pedalaman


- Kemajauan bandar-bandar baru seperti Kuching, Miri dan Sibu

- Perkembangan kemudahan asas seperti jalan raya, kemudahan Kereta api, pengangkutan udara dan laut serta bekalan air dan elektrik.


- Pengangkutan dimajukan; i . Memperkembangkan sistem pengangkutan air. ii. Mengadakan perkhidmatan udara- Memperkenalkan perkidmatan pos, telegraf dan

telefon.- Perkhidmatan Hospital dan klinik


PENDIDIKAN- Pendidikan moden kurang diberi perhatian - mendirikan sekolah untuk orang Melayu dan Cina

sahaja- Masyarakat Dayak tidak dibina sekolah kerana

Brooke ingin mengekalkan cara hidup tradisional mereka.


- Sekolah rendah dengan Bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar telah diwujudkan.

- Sekolah Inggeris didirikan oleh Mubaligh Kristian- Sekolah Cina diuruskan oleh orang Cina- Jabatan Pelajaran ditubuhkan.


Persembahan Powerpoint ini dengan kerjasama:

Guru dari SHAH pekan

kekayaan ekonomi sarawak mendorong penjajahan keluarga brooke

Education