kebaikan sistem takaful berbanding dengan insurans konvensional
TRANSCRIPT
1
TAKAFUL SEBAGAI ALTERNATIF KEPADA INSURANS KONVENSI ONAL UNTUK
MENINGGIKAN TARAF HIDUP EKONOMI UMAT ISLAM. BINCANG KAN KEBAIKAN
SISTEM TAKAFUL BERBANDING DENGAN INSURANS KONVENSIO NAL
Perkara Muka Surat
Pengenalan 2
1.0 Definisi, Konsep dan Sejarah Kemunculan Insurans Konvensional
dan Takaful
2.1 Definisi dan Konsep Takaful 4
2.2 Sejarah Kemunculan Takaful 6
2.3 Definisi dan Konsep Insurans Konvensional 10
2.4 Sejarah Kemunculan Insurans Konvensional 11
3.0 Sistem dan Pelaksanaan Insurans Konvensional dan Takaful
3.1 Takaful 18
3.1.1 Tiga Komponen Utama dalam Industri Takaful 19
i. Peserta Takaful
ii. Pengendali Takaful
iii. Saluran Pengantara
a. Agen Takaful
b. Broker Takaful
c. Banktakaful
d. Adjuster
3.1.2 Tadbir Urus Syariah 23
i. Majlis Penasihat Syariah Bank Negara Malaysia
ii. Jawatankuasa Syariah
3.1.3 Pelan Perlindungan Takaful 24
i. Takaful Keluarga
ii. Takaful Am
3.1.4 Perbezaan Takaful Keluarga Dan Takaful Am 27
3.1.5 Prinsip Asas Takaful 28
2
3.2 Insurans Konvensional
3.2.1 Pembahagian Insurans 29
i. Insurans Bersifat Perniagaan / Komersial (Takmin Tijari)
ii. Insuran Kerjasama / Masyarakat (Takmin Ta’awuni @ ijtima’ie)
3.2.2 Jenis-jenis Insurans Konvensional 30
i. Insurans Hayat / Nyawa
ii. Insurans Am
3.2.3 Perbezaan Insurans Hayat dan Insurans Am 32
3.2.4 Prinsip Asas Insurans 32
3.2.5 Kontrak Insurans Konvensional 35
3.2.6 Pendapat Ulama Terhadap Insurans 39
3.2.7 Unsur-unsur yang Dilarang dalam Insurans Konvensional 42
3.2.8 Perbezaan Takaful dan Insurans Konvensional 48
4.0 Kelebihan dan Kelemahan Sistem Insurans Konvensional dan Takaful
4.1 Takaful
4.1.1 Kelebihan Sistem Takaful 50
4.1.2 Kekurangan Sistem Takaful 55
4.2 Insurans Konvensional
4.2.1 Kelebihan Sistem Insurans Konvensional 58
4.2.2 Kelemahan Sistem Insurans Konvensional 59
5.0 Sejauhmana Kejayaan Pelaksanaannya di Malaysia
5.1 Penubuhan Industri Takaful di Malaysia 63
5.2 Pemangkin Perkembangan Takaful di Malaysia 66
6.0 Jangkaan Masa Hadapan 69
7.0 Penutup 72
Bibliografi
Lampiran
3
1.0 PENGENALAN
Tidak kira agama mahupun pangkat, setiap anggota masyarakat pastinya akan
berusaha mengelakkan diri dan keluarga mereka daripada mengalami kerugian,
kesusahan dan kemalangan. Menyedari keperluan dan kepentingan perlindungan
dalam kehidupan seharian, ia tidak boleh dipandang ringan oleh masyarakat. Sebagai
langkah persediaan menghadapi sebarang kemungkinan berlakunya musibah atau
tragedi, maka perkhidmatan takaful dan insurans dilihat mampu memenuhi keperluan
masyarakat masa kini kerana kedua-dua sektor tersebut menawarkan jaminan
perlindungan kewangan kepada individu, keluarga dan sektor perniagaan.
Sejajar dengan perkembangan yang semakin pesat, industri insurans dan takaful
kini turut menjadi satu alternatif tabungan bagi pengguna individu. Manakala bagi sektor
perniagaan, perkhidmatan takaful dan insurans penting dalam membantu mengekalkan
daya saing dan kesinambungan sesebuah perniagaan sekiranya berlaku kerugian luar
jangka yang boleh diinsuranskan sehingga boleh menjejaskan perniagaan. Permintaan
yang semakin meningkat di kalangan masyarakat yang semakin sedar akan
kepentingan dan keperluan dalam mengatur pelan kewangan masing-masing telah
menyumbang kepada perkembangan pesat industri takaful dan insurans di negara ini.
Pelancaran skim takaful di negara ini sebenarnya telah memberi nafas baru
kepada industri insurans kerana berjaya menambat hati masyarakat Islam di negara ini
yang sebelumnya tidak yakin akan kesahihan sistem insurans konvensional sedia ada.
Faktor-faktor seperti kesedaran yang semakin meningkat di kalangan orang ramai
terhadap kewangan Islam, kemajuan yang berterusan dalam ekonomi negara dan
pertambahan peluang berikutan pelbagai usaha yang dilaksanakan untuk
memperkukuh kedudukan Malaysia sebagai pusat kewangan Islam antarabangsa
banyak menyumbang kepada pertumbuhan industri takaful pada hari ini. Bank Negara
Malaysia juga turut memainkan peranan penting dalam meningkatkan daya tahan
industri takaful bagi menghadapi persekitaran yang mencabar dan membolehkan
pengendali takaful meraih potensi perniagaan takaful global.
4
2.0 DEFINISI, KONSEP DAN SEJARAH KEMUNCULAN TAKAFUL DAN
INSURANS KONVENSIONAL
2.1 DEFINISI DAN KONSEP SISTEM TAKAFUL
Menurut Akta Takaful 1984 (Buku Panduan Asas Takaful, 2007), istilah Takaful
membawa maksud satu skim yang berasaskan persaudaraan, perpaduan dan bantuan
bersama yang menyediakan pertolongan dan bantuan kewangan kepada peserta-
peserta jika diperlukan di mana peserta jika diperlukan di mana peserta-peserta sama-
sama bersetuju untuk memberi sumbangan bagi maksud itu.
Kata dasar bagi perkataan takaful ialah ‘kafala’ yang bererti untuk menjamin,
menjaga atau memelihara. Oleh kerana takaful merupakan kata nama yang berasal
daripada kata kerja ‘takafala’, maka ianya memberi erti saling menjamin, saling
menjaga dan saling memelihara. Di dalam al-Quran terdapat perkataan-perkataan
‘kafala’ dan juga ‘yakfulu’ yang memberi makna memelihara atau menjaga.
Sebagaimana disebut dalam firman Allah SWT:
$ yγn=¬6 s)tFsù $ yγš/ u‘ @Αθç7s)Î/ 9|¡ ym $yγtF t7 /Ρ r&uρ $ �?$t6 tΡ $YΖ |¡ ym $ yγn= ¤�x.uρ $ −ƒÌ� x.y— (
Maksudnya: “Maka ia (Mariam) diterima oleh Tuhannya (sebagai nazar) dengan
penerimaan yang baik dan dibesarkannya dengan didikan yang baik, serta
diserahkannya untuk dipelihara oleh Nabi Zakaria.” (Surah Ali-Imran: ayat 37)
Pada asasnya, sistem takaful berteraskan konsep kerjasama, tanggungjawab,
jaminan, perlindungan dan saling membantu di kalangan peserta-pesertanya. Ia
bertujuan menggalakkan sifat tolong-menolong dan perpaduan di kalangan para
peserta selari dengan konsep “ta’awun” (saling bekerjasama).
5
Melalui takaful akan dapat diwujudkan suatu perhubungan yang erat mengikut
amalan dan peraturan Islam di antara peserta-peserta yang berpakat dan bersetuju
untuk sama-sama menanggung kerugian atau kehilangan. Berpandukan kepada
semangat perpaduan ini, maka dapat disusun suatu sistem amali yang mementingkan
prinsip-prinsip saling bertanggungjawab, saling bekerjasama atau bantu-membantu dan
saling lindung-melindungi antara satu sama lain.
Dalam erti kata lain, ia merupakan penyediaan sumbangan yang dikongsi
bersama bagi membantu mereka yang memerlukan. Islam amat menggalakkan sifat
tolong-menolong atau menyediakan bantuan pada mereka yang ditimpa musibah. Islam
juga menuntut supaya umatnya bekerjasama dalam perkara-perkara yang baik.
Asas falsafah ini adalah berpandukan kepada beberapa hadith Rasulullah SAW yang
antaranya:
1. Dalil Kerjasama
“Allah akan sentiasa membantu hamba-Nya selagi mereka saling membantu
antara satu sama lain.”
(Diriwayatkan oleh Imam Ahmad dan Imam Abu Daud)
2. Dalil Tanggungjawab
“Ibarat hubungan dan perasaan orang-orang beriman sesama mereka adalah
seperti jasad, apabila salah satu daripadanya ditimpa kesusahan, maka seluruh
anggota yang lan juga akan merasainya”.
(Diriwayatkan oleh Imam Al-Bukhari dan Imam Muslim)
3. Dalil Saling Melindungi
“Demi hayatku yang berada dalam kekuasaan Allah, tiada siapa akan masuk
syurga jika beliau tidak melindungi jirannya yang berada dalam kesusahan.”
(Diriwayatkan oleh Imam Al-Bukhari dan Imam Muslim)
6
Berasaskan hadis-hadis tersebut, para ilmuwan Islam memutuskan bahawa
usaha bersepadu perlu wujud untuk melaksanakan konsep takaful sebagai kaedah
terbaik memenuhi tuntutan ini.
2.2 SEJARAH KEMUNCULAN TAKAFUL
Konsep takaful yang diamalkan pada hari ini bukanlah sesuatu yang baru malah
telah dijalankan sejak zaman permulaan Islam lagi. Apabila Islam datang dan
tertegaknya kerajaan Islam di Madinah, lanjutan daripada hijrah Rasulullah SAW dan
para sahabat, maka beberapa sistem yang diamalkan mengikut adat resam masyarakat
Arab sebelum ini tetapi didapati tidak bercanggah dengan syariat Islam terus
dikekalkan. Menurut Sobri Solomon (1989), tiga sistem yang terus dikekalkan ialah
sistem ‘aqilah, qasamah dan akad muwalah. Dalam kitab-kitab feqah dan sejarah Islam
juga dinyatakan terdapat beberapa amalan di zaman tersebut yang mencerminkan
bentuk insurans. Antaranya dalam Kitab Sirah Ibn Hisyam dibayangkan bentuk insurans
yang diamalkan di kalangan kaum Muhajirin:
“Kaum Muhajirin dari Quraisy tetap mempunyai hak mereka; mereka senasib
sepenanggungan dan menerima wang tebusan darah (diat) sesama mereka (kerana
pembunuhan tidak sengaja) dengan cara baik dan adil di kalangan orang-orang
beriman. Bani ‘Auf (dari Yathrib) tetap mempunyai hak mereka, tanggung-menanggung
wang tebusan diri; setiap keluarga mereka membayar bersama wang tebusan dengan
baik dan adil di kalangan orang-orang beriman.”
Sistem ‘aqilah telah diperkenalkan oleh Rasulullah SAW sebaik sahaja Baginda
berhijrah ke Madinah dan mempersaudarakan golongan Muhajirin dengan golongan
Ansar. Sistem ini berteraskan kepada konsep saling bertanggungjawab di kalangan
ahli-ahlinya. Mengikut sistem ini, setiap ahli sama ada orang-orang Ansar atau
Muhajirin hendaklah mengadakan tabung kewangan bersama yang dikenali sebagai
‘kunz’. Semua pungutan atau caruman yang dibayar oleh ahli-ahli mengikut tempoh
yang telah dipersetujui dimasukkan ke dalam tabung berkenaan. Salah satu tujuan
7
manfaat tabung ini ialah menyediakan bayaran sebagai bantuan untuk menolong mana-
mana ahli yang terlibat dengan pembunuhan tidak sengaja atau untuk menebus
tawanan perang muslimin daripada musuh.
Sistem al-Qasamah pula adalah satu sistem bayaran pampasan kepada
keluarga yang terbunuh. Melalui sistem ini, dana dikumpulkan ke dalam sebuah tabung
atau kumpulan wang daripada kutipan caruman ahli-ahli. Manfaat akan dibayar kepada
ahli waris yang dibunuh jika kes pembunuhan itu tidak diketahui siapa pembunuhnya
atau keterangan saksi yang layak untuk benar-benar mengenalpasti pembunuhnya
tidak diperoleh. Dalam sebuah hadis riwayat Bukhari dari Sa’id bin A’ta’i: “Apakah kamu
boleh mendatangkan saksi orang yang membunuhnya? Mereka (golongan Ansar)
menjawab: Tidak. Tanya Rasulullah: Baiklah kalau mereka: (orang-orang Yahudi)
bersumpah untuk kamu? Mereka menjawab: Kami tidak menerima sumpah mereka.
Kerana Rasulullah tidak suka mensia-siakan darah manusia, maka Baginda memberi
diatnya seratus ekor unta kutipan sedekah.”
Manakala akad muwallah merupakan satu bentuk perjanjian jaminan. Contohnya
jika A berkata kepada B: “Anda menjadi pelindung (wali) kepada saya, kalau saya
melakukan jenayah tak sengaja, anda hendaklah membayar diat kepada saya.” Kalau B
bersetuju, maka kontrak mereka sah; sekiranya A melakukan jenayah tidak sengaja
maka A akan menyediakan diat dan sebagai ganjarannya B boleh mempusakai harta-
harta A sekiranya ia mati tanpa waris. Di bawah sistem ini, penjamin akan menjamin
sesorang yang tidak berwaris dan tiada pula diketahui keturunannya seperti seorang
pendatang baru. Penjamin bersetuju akan menanggung bayaran diat (denda atau
tebusan) sekiranya orang yang dijaminnya itu melakukan sesuatu jenayah. Sebaliknya,
jika orang yang dijamin itu meninggal dunia, penjamin boleh mempusakai hartanya
selagi tidak diketahui siapakah warisnya.
8
Menurut Mohd Fadzli Yusof (1996) pula, Syarikat Insuran Islam yang pertama
telah ditubuhkan pada tahun 1979 iaitu Syarikat Insuran Islam Sudan. Bertitik tolak
daripada perjalanan dan perkembangan Syarikat Insuran Islam Sudan ini, maka
pelbagai usaha dan langkah susulan telah dibuat khususnya oleh negara-negara Islam
dan negara-negara di mana bilangan penduduk Islam agak besar bagi
memperkenalkan syarikat-syarikat insurans yang menawarkan perniagaan insurans
secara Islam.
Lanjutan daripada usaha tersebut, pada awal tahun 1980-an, beberapa buah
syarikat insurans secara Islam mula ditubuhkan termasuk juga yang beroperasi di
negara-negara Eropah. Antaranya ialah Syarikat Insurans Islam Arab yang ditubuhkan
pada tahun 1979 di Arab Saudi. Pada tahun 1983, telah diperbadankan Syarikat
Takaful Islam Luxembourg oleh Dar Al-Maal Al-Islami (DMI), London. Tidak berapa
lama dahulu terdapat maklumat mengenai penubuhan syarikat Insuran Islam di
Australia yang diberi nama Syarekat Al-Takafol Al-Islamiah.
Di Asia Tenggara, Malaysia adalah negara pertama yang merintis perniagaan
insurans secara Islam melalui penubuhan Syarikat Takaful Malaysia Sendirian Berhad
(STM) yang memulakan operasinya pada Ogos 1985. Mengikut Mat Hassan Abu Bakar
(2003), objektif penubuhan syarikat ini adalah untuk menyediakan perkhidmatan takaful
(insurans secara Islam) yang berkualiti secara professional kepada umat Islam dan
masyarakat bukan Islam di negara ini. Pelaksanaan skim Takaful adalah berdasarkan
hukum syara’ yang mengharamkan perkara-perkara berikut:
i. Gharar (Ketidakpastian atau ketiadaan penjelasan berhubung sesuatu
perjanjian dan sumber)
ii. Maisir (Perjudian)
iii. Riba (Bunga atau faedah)
iv. Amalan-amalan lain yang bercanggah dengan hukum syarak
9
Pada Mei 1993, Negara Brunei Darussalam telah mencontohi Malaysia dengan
penubuhan Takaful IBB Berhad. Langkah yang sama kemudiannya diikuti oleh Republik
Indonesia. Dengan kerjasama teknikal daripada Syarikat Takaful Malaysia Sendirian
Berhad, Syarikat Takaful Indonesia telah diperbadankan. Perniagaan takaful mula
beroperasi di Indonesia pada Ogos 1994.
Dalam usaha untuk menyediakan perniagaan takaful semula atau insurans
semula secara Islam, tiga buah syarikat Insurans takaful semula atau insurans semula
secara Islam kini telah beroperasi. Dua daripadanya menjalankan operasi melalui ibu
pejabat di Jeddah, iaitu Syarikat Takaful dan Insurans Semula Islam Bahamas yang
ditubuhkan pada tahun 1983 oleh Dar Al-Maal Al-Islami dan Syarikat Insurans dan
Insurans Semula (IIRCO) yang diperbadankan di Bahrain oleh kumpulan al-Barakah,
pada tahun 1986. Sementara itu bagi menyediakan khidmat takaful semula khusus
untuk Negara-negara Islam yang pernah dijajah oleh Perancis di bahagian Afrika Utara
terdapat pula Syarikat Bait al-Tamwail yang beroperasi dari Tunis, yang didirikan pada
tahun 1986.
Ada beberapa sebab yang mendorong pembentukan dan penyediaan
perniagaan takaful ini. Pertamanya orang Islam ingin mengamalkan ajaran dan
peraturan Islam sepenuhnya dalam kehidupan mereka. Yang kedua, orang Islam mahu
sistem kewangan yang bersesuaian dengan ajaran dan kehendak agama dipraktikkan
dalam wawasan mereka bagi membina ekonomi Islam yang lengkap untuk kemudahan
ummah. Yang ketiga, dengan tertubuhnya bank-bank Islam maka keperluan kepada
perniagaan takaful atau insurans secara Islam segera menjadi keperluan oleh kerana
boleh dikatakan semua urusan bank memerlukan perlindungan insurans. Oleh yang
demikian, adalah amat sesuai sekali jika urusan bank Islam dapat dilindungi oleh
insurans yang berasaskan hukum-hukum Islam.
10
2.3 DEFINISI DAN KONSEP INSURANS KONVENSIONAL
Menurut Mohd Fadzli Yusof (1996), insurans boleh difahami sebagai satu
kaedah iaitu satu kumpulan orang berikrar untuk mengumpul serta menggembleng
usaha dan sumber bagi mengadakan pakatan untuk saling bekerjasama dan tanggung-
menanggung sesama mereka, jika ditakdirkan mana-mana di antara mereka ditimpa
musibah. Melalui pakatan ini, orang yang dilanda malang itu akan mendapat manfaat
perlindungan yang biasanya berupa sejumlah wang. Dengan adanya manfaat
seumpama ini diharapkan apa-apa beban atau tanggungan yang terpaksa dipikul akibat
penderitaan daripada musibah dapat diringankan.
Mohammad Muslehuddin (1988) pula berpendapat perkataan insurans asalnya
bermaksud satu kumpulan yang membuat “kutu” bagi meringankan beban kewangan
individu dan menghindari kesulitan perbelanjaan. Menurut beliau, konsep insurans
secara ringkas dan umum ialah persediaan yang dibuat oleh sekumpulan orang yang
masing-masing menghadapi kerugian kecil sebagai sesuatu yang tidak dapat diduga.
Apabila kerugian serupa itu terkena ke atas salah seorang daripada mereka yang
menganggotai kumpulan itu, maka kerugian itu akan diagih di antara mereka.
Manakala Sobri Solomon (1989) berpendapat, pengertian sebenar insurans ialah
gabungan anggota masyarakat bagi meringankan beban perseorangan serta menjauhi
kerosakan yang menyusahkan. Walau bagaimanapun, fahaman biasa yang dimengerti
oleh orang ramai ialah andaian-andaian tertentu dalam urusan antara kumpulan
manusia, di mana setiap individu adalah terdedah kepada bahaya-bahaya dan
malapetaka yang tidak diketahui bila berlakunya. Apabila berlakunya kemalangan ke
atas sesiapa pun anggota masyarakat maka beban penderitaan itu dibahagi-bahagikan
kepada seluruh anggota masyarakat yang terlibat.
Berdasarkan definisi dan pengertian yang dinyatakan, dapatlah disimpulkan
bahawa tujuan dan matlamat insurans ialah bagi menghadapi bencana yang akan
mendatangkan masalah dan kerosakan kepada kehidupan dan perhubungan sesama
11
manusia. Ini adalah jelas dengan cara pengagihan tanggungan secara sama rata
kepada setiap anggota masyarakat apabila sesuatu kerosakan dan kerugian menimpa
ke atas individu.
Manakala konsep insurans pula boleh difahami sebagai satu kaedah iaitu satu
kumpulan berikrar untuk mengumpul dan mengembleng usaha dan sumber bagi
mengadakan pakatan untuk saling bekerjasama dan tanggung-menanggung sesama
mereka, jika ditakdirkan mana-mana di antara mereka ditimpa musibah. Malalui
pakatan ini orang yang dilanda malang itu akan mendapat manfaat perlindungan yang
biasanya berupa sejumlah wang. Dengan adanya manfaat seumpama ini diharapkan
apa-apa beban atau tanggungan yang terpaksa dipikul akibat penderitaan daripada
musibah dapat diringankan.
2.4 SEJARAH KEMUNCULAN INSURANS KONVENSIONAL
Menurut Mohammad Muslehuddin (1969), idea tentang insurans berkait rapat
dengan kumpulan atau dengan pengertian lain, kumpulan manusia menjadi pokok
pangkal insurans. Menerusi penyelidikan yang dijalankan terhadap kelompok nomad
pada permulaan sejarah, beliau mendapati insurans telah bertunjang di kawasan
padang pasir yang terletak di antara Mesir dengan Mesopotamia. Ketika itu penduduk
nomad Arab telah pun berkembang di padang pasir Arab. Orang Arab adalah orang
yang gagah, berani dan suka berperang ditambah dengan kemahuan yang kuat untuk
menjelajah dan merompak. Tabiat buruk tersebut membawa kepada hidup
berkelompok-kelompok.
Kawasan pedalaman Semenanjung Arab diduduki oleh suku kaum Badwi yang
hidup berpindah-randah dari satu tempat ke satu tempat kerana mencari rumput dan air
bagi ternakan mereka. Kehidupan yang mencabar dan kewajipan menyediakan
keperluan menekan orang Badwi agar menjadi kuat dan cergas. Apatah lagi mereka
dipimpin oleh ketua yang berani menghadapi bahaya hidup berpindah-randah. Ini
menyebabkan suku kaum Badwi berpecah menjadi kelompok keluarga. Keluarga itu
12
berkembang menjadi gabungan suku bangsa dengan pegangan “perpaduan keturunan
dan berjemaah bagi kepentingan”.
Serang-menyerang seperti yang disentuh di atas merupakan ciri yang penting
dalam kehidupan orang Badwi. Merampas unta dan anak isteri suku kaum lain
dianggap lebih baik daripada melakukan permusuhan dan pertumpahan darah yang
paling sedikit yang boleh mengelakkan daripada terjadinya permusuhan adalah impian
orang-orang Badwi. Orang perempuan dan kanak-kanak dijadikan barang tebusan,
harta rampasan dibahagi-bahagi mengikut peraturan yang ditetapkan. Syeikh yang
menjaga kehormatan suku kaum yang mempunyai kedudukan penting dalam hal ini
menerima bahagian yang paling banyak. Sebaliknya jika berlaku sebarang kerugian,
kerugian itu mesti ditanggung oleh semua penghuni khemah yang dirompak itu dan
syeikh selalunya akan memberi sumbangan yang banyak. Sebaliknya apabila mereka
ditawan, mereka menghadapi malapetaka yang besar, sekiranya mereka tidak dapat
membayar wang tebus darah atau terus menentang dengan pertumpahan darah. Jika
ini tidak dapat dilakukan sehingga berjaya, seluruh suku kaum itu akan menghadapi
kehancurannya.
Cabaran hidup di padang pasir dicampur dengan tabiat orang Arab yang suka
berperang telah membuka jalan untuk bersatu di kalangan anggota kelompok yang
membentuk suatu cara pemikiran mereka dalam menghadapi gelombang hidup yang
meresap dalam setiap pemikiran individu. Ini merupakan suatu perpaduan yang utama
yang menjadikan satu-satu kelompok bertindak sebagai satu unit sosial. Unit sosial itu
bukan sahaja memikirkan kerugian individu, malahan cuba mengambil langkah-langkah
untuk menampung kerugian tersebut. Mengikut adat asli Arab purba, kesemua suku
kaum bertanggungjawab membayar diat atau wang tebusan darah kepada wali atau
waris mangsanya sebagai gantirugi atas jenayah yang dilakukan oleh kelompoknya.
Adat ini bertujuan meringankan beban yang ditanggung oleh anggota dalam unit itu.
Tanggungjawab semua suku kaum membayar diat dan semangat kerjasama di
kalangan satu-satu kelompok ini telah menjadi intisari kepada sistem insurans yang
diamalkan pada hari ini.
13
Mohd Fadzli Yusof (1996) menyatakan bahawa pedagang-pedagang Arab pada
zaman sebelum kedatangan Islam turut tergolong dalam masyarakat silam yang
pertama mempraktikkan konsep perlindungan insurans seumpama ini. Mereka
berdagang dengan merentasi padang pasir, membawa barang dagangan
menggunakan unta, mengembara dari sebuah negeri ke sebuah negeri secara
kumpulan atau kafilah. Dalam mengharungi urusniaga ini mereka sentiasa terdedah
kepada kemungkinan berlakunya pelbagai bahaya, musibah dan bencana seperti
rompakan, ribut padang pasir, pembunuhan dan lain-lain tragedi sehingga bukan sahaja
boleh menyebabkan kerugian dan kehilangan barang dagangan mereka malah boleh
mendatangkan ancaman kepada nyawa pedagang-pedagang itu sendiri.
Bagi mengatasi atau meringankan beban ini, pedagang-pedagang Arab pada
ketika itu telah saling berpakat sesama mereka untuk mengagih-agihkan barang
dagangan kepada beberapa kafilah dan beberapa ekor unta. Oleh itu, jika ditakdirkan
berlaku sesuatu musibah ke atas mana-mana kafilah atau unta yang mereka gunakan
itu, kerugian atau kehilangan yang mungkin dialami hanya sekadar terhad kepada
kafilah atau unta yang malang itu sahaja.
Mengikut Buku Panduan Asas Takaful (2007) pula, sejarah perkembangan
insurans mula dikesan daripada dokumentasi beberapa peristiwa sejak zaman Yunani
dan zaman Romawi iaitu beberapa abad sebelum Masihi lagi. Beberapa urusan mereka
mengandungi faktor-faktor persamaan dengan pengertian yang terkandung dalam surat
perjanjian insurans.
Pada abad-abad pertengahan, insurans kebakaran secara amnya mula
diperkenalkan, diikuti kemudian dalam abad ke-13 dan ke-14 di mana amalan insurans
untuk pengangkutan laut berkembang sejajar dengan kepesatan perhubungan melalui
laut di antara bahagian-bahagian dunia ketika itu. Insurans perkapalan pada ketika itu
telah menjadi hal biasa di Eropah Barat.
14
Bagi sektor insurans hayat pula, kontrak insurans hayat untuk William Gybbon
merupakan kontrak insurans pertama yang telah direkodkan di England pada tahun
1583. Suatu pencapaian yang sangat penting dalam perkembangan insurans hayat
ialah penggabungan Jadual Kemortalan dengan kadar pulangan berkompaun di mana
pada tahun 1762 ‘The Equitable Assurance’ buat pertama kalinya menetapkan kadar
premium dengan menggunakan sistem premium paras berasaskan amalan moden.
Ahmad Tarmizi Ismail dalam kajiannya berhubung perbincangan insurans
menurut perspektif Islam pula menyatakan bahawa terdapat beberapa teori yang
menyatakan tentang sejarah kemunculan insuran konvensional. Antaranya ialah:
i. Teori Pertama Kemunculan Insurans:
Insurans yang paling awal diwujudkan ialah Ta’min Al-Bahr (insuran laut atau
dinamakan juga sebagai insurans perkapalan); iaitu jaminan terhadap kapal dan
pelayaran lantaran manusia melihat terdapat bahaya dan risiko yang tinggi semasa
berada dalam pelayaran di lautan. Ada pendapat yang menyatakan bahawa ianya telah
wujud sekitar 1498 Masihi di London. Ini bersandarkan kepada aktiviti perniagaan yang
telah berkembang pesat pada zaman tersebut. Para saudagar membawa barangan
niaga mereka dari suatu tempat ke tempat yang lain dan kebiasaannya akan
menghadapi risiko semasa pelayaran. Insurans jenis ini dilaksanakan dengan peniaga
dibayar dengan kadar pampasan tertentu apabila berlaku musibah semasa pelayaran.
ii. Teori Kedua Kemunculan Insurans:
Teori kedua menyatakan ianya telah wujud lebih awal dari itu iaitu sekitar tahun
1182 di Lambordia. Akan tetapi boleh dikatakan bahawa kemunculan di Lambordia itu
merupakan titik awal yang menjadi asas kepada teori kemunculannya di London pada
1498 M. Ini kerana kemunculan di London berpunca apabila tersebarnya muamalat
insurans sekitar Eropah pada kurun ke 15 M dan dikenal pasti berpunca dari
Lambordia. Sa’dy Abu Jaib berpandangan bahawa tiada keraguan di kalangan para
15
pengkaji akan kemunculan pertama insurans adalah di Lambordia dan ianya
berkembang ke London, Britain dan negara-negara Eropah yang lain mengikut arus
perkembangan perdagangan laut.
iii. Teori Ketiga Kemunculan Insurans:
Al-Ustaz Muhamad Nur Ghifari di dalam tulisannya yang disiarkan di dalam
Majalah Rabitah Al-‘Alam Islami bilangan Safar 1399 Hijrah sewaktu membincangkan
mengenai insurans turut menyuarakan pandangan bahawa kemunculan insurans di
kalangan umat Islam telah ditemui di Andalus. Andalus yang terkenal sebagai sebuah
pusat perkembangan Islam yang maju dengan pertumbuhan ilmu dan penghasilan para
cendekiawan memungkinkan teori ini sukar disanggah. Sistemnya pula adalah seperti
ta’awun dan tabadul. Kemudian sistem ini telah berpindah ke negara-negara di bawah
naungan Khilafah Uthmaniah yang lain sebagaimana yang didakwa oleh Al-Faqih Ibnu
Abidin di dalam kitabnya. Akan tetapi kebanyakan pengkaji Islam menyimpulkan
bahawa kemunculannya di dalam komuniti umat Islam hanya pada kurun ke 19 Masihi.
Ini berdalilkan kepada tiada seorang pun di kalangan para fuqaha’ dan ulama’ silam
yang membicarakan tentang topik ini di dalam perbahasan mereka. Ulama’ pertama
yang membincangkan tentang persoalan ini ialah Al-Faqih Ibnu Abidin di dalam
kitabnya “Raddul Muhtar ala Daril Mukhtar”. Beliau menegaskan hukum perbahasan
yang dinamakan dengan as-saukarah itu sebagai tidak harus di sisi syarak.
iv. Teori-Teori Lain:
Insuran nyawa paling awal telah diperkenalkan di Britain pada tahun 1583
Masihi. Manakala insurans terhadap pengangkutan awam (kenderaan darat) hanya
wujud pada kurun ke 20 Masihi. Kewujudan insurans ini sejajar dengan perkembangan
pesat perindustrian dan perkilangan yang menghasilkan pelbagai produk-produk
berenjin dan bermotor. Pun begitu sebab kemunculannya juga berkaitan risiko-risiko
perniagaan dan perindustrian yang mendesak kepada pembentukan insurans
kemalangan dan kerugian. Selepas itu, wujudlah pelbagai bentuk insurans yang lain.
16
Manakala Zaharuddin Abd Rahman (2007) berpendapat sistem insurans
merupakan suatu ciptaan yang boleh dianggap baru menurut zaman iaitu sekitar tahun
1666 Masihi di London dan hanya menembusi dunia Islam Arab sekitar tahun 1830
Masihi. Ini dapat dilihat daripada fatwa pertama yang dikeluarkan oleh Al-Allamah Al-
Syeikh Muhd Amin (Ibn ‘Abidin, wafat tahun 1836 Masihi bersamaan 1252 Hijrah)
Beliau merupakan fuqaha' ulung bermazhab Hanafi di Syam dan dianggap
cendekiawan Islam pertama yang mengeluarkan fatwa berkaitan Insuran. (Hasyiah Ibn
‘Abidin, Jilid 4, hlm 170)
Walaupun insurans jelas amat diperlukan sebagai persediaan dalam
menghadapi sebarang risiko yang mengakibatkan kerugian kewangan kepada individu
atau organisasi, namun sistem pelaksanaannya yang tidak menepati syariat Islam
menyebabkan majority ulama’ mengharamkannya. Namun begitu, umat Islam kini
mempunyai alternatif lain bagi mendapatkan jaminan perlindungan kewangan selain
insurans iaitu dengan menyertai sistem takaful.
17
3.0 SISTEM DAN PELAKSANAAN TAKAFUL DAN INSURANS KON VENSIONAL
Istilah ‘takaful’ berasal dari perkataan Arab iaitu ‘kafala’ yang membawa maksud
‘saling menjamin’. Konsep takaful bertujuan mengalakkan tolong menolong dan
perpaduan di kalangan para peserta selari dengan konsep ta’awun. Dalam agama
Islam, perbuatan tolong-menolong atau kesediaan menghulurkan bantuan amatlah
digalakkan. Dalam perniagaan takaful juga pemahaman dari maksud ini merupakan
satu agenda penting. Ia diterapkan kepada semua peserta yang mengambil
perlindungan takaful untuk berniat ikhlas bagi saling jamin-menjamin di kalangan
mereka ketika ditimpa musibah.
Secara umumnya, objektif dalam industri takaful tidak mempunyai perbezaan
dengan industri insurans konvensional. Kedua-duanya merupakan instrumen untuk
membantu golongan yang tidak bernasib baik kerana ditimpa musibah. Secara
jelasnya, kedua-dua instrumen ini merupakan satu cara yang moden untuk
memindahkan risiko yang berlaku dan sudah menjadi kebiasaan, sesuatu ganjaran
akan diberi kepada pihak yang sanggup menerima pemindahan risiko ini. Kedua-
duanya berasaskan satu konsep yang sama, malah konsep insurans sebenarnya telah
diamalkan sejak lebih 1400 tahun dahulu lagi.
Walau bagaimanapun, ulama’ dan pakar perundangan Islam telah membuat
kajian yang menyeluruh terhadap kendalian dan perjalanan syarikat insurans
konvensional yang diamalkan pada masa kini. Justeru, mereka bersependapat bahawa
kendalian dan perjalanan syarikat insurans mengikut strukturnya yang ada sekarang
adalah tidak selaras dengan kehendak-kehendak syariah. Ini kerana operasi urusniaga
insurans dan kontraknya adalah suatu muamalah yang fasid (rosak), tidak sah serta
tidak sesuai dengan prinsip-prinsip Islam dari segi aqadnya kerana mengandungi
unsur-unsur gharar (tidak ketentuan), maisir (judi) dan riba.
18
3.1 TAKAFUL
Takaful ialah satu skim perlindungan yang menyediakan perlindungan bersama
di kalangan peserta skim takaful tertentu. Konsep saling menyumbang dan saling
melindungi di kalangan peserta takaful adalah unik berbanding dengan kebanyakan
skim insurans konvensional kerana kontrak takaful adalah di kalangan peserta sesama
mereka sahaja. Syarikat pengendali takaful sebenarnya bukanlah pihak yang
memberikan perlindungan tetapi pihak peserta takaful sesama mereka, masing-masing
merupakan pihak yang dilindungi dan pihak yang memberikan perlindungan. Pihak
syarikat pengendali takaful hanya bertindak sebagai pengurus yang aktif berkenaan
skim perlindungan yang tersebut.
Kontrak utama dalam takaful ialah kontrak “tabarru‘at” iaitu derma di mana
segala sumbangan merupakan sumbangan derma para peserta kepada dana takaful
untuk digunakan bagi tujuan perlindungan bersama apabila peserta menghadapi risiko
yang telah dinyatakan di dalam aqad perjanjian takaful. Kontrak-kontrak sokongan yang
mempertautkan antara para peserta, dana takaful dan pengendali takaful biasanya
akan melibatkan kontrak mudharabah atau wakalah.
Akta Takaful 1984, Seksyen 2 menjelaskan konsep takaful sebagai:
“Suatu skim yang berasaskan persaudaraan, perpaduan dan bantuan bersama yang
menyediakan pertolongan dan bantuan kewangan kepada peserta-peserta yang
memerlukan di mana peserta sama-sama bersetuju untuk memberi sumbangan bagi
maksud itu.”
Menurut Nor Mohamed Yakcop (1996), dalam kontrak mudharabah yang
dimeterai, syarikat takaful bertindak sebagai “al-mudharib” (pengusaha) dengan
menerima wang caruman peserta bagi menguruskan skim-skim takaful, membuat
pelaburan tanpa melibatkan riba dan sebagainya. Peserta pula bertindak sebagai
“sahibul mal” (pemilik harta) dengan menyerahkan wang caruman atau “ras’ul mal”
mereka untuk diuruskan dalam skim-skim takaful, dibuat pelaburan dan sebagainya.
19
Dalam perjanjian tersebut, akan ditentukan serentak bagaimana keuntungan dari
perjalanan skim-skim takaful berkenaan akan dibahagikan antara syarikat takaful
sebagai pengusaha dan peserta sebagai pemilik harta sama ada 70:30, 60:40, 50:50
atau sebagainya. Perjanjian yang sama juga akan menjelaskan bagaimana syarikat
takaful menggunakan wang caruman yang diamanahkan. Peserta turut diberitahu
tentang hak-hak mereka serta syarat-syarat berkaitan perlindungan yang diberi dan
manfaat yang diperolehi daripada skim-skim takaful yang ditawarkan secara terperinci.
Di Malaysia, pengendali takaful menjalankan operasi secara komersial sebagai
usaha niaga perniagaan untuk mendapat keuntungan. Oleh itu, pengendali takaful
dikehendaki membuat pendedahan secukupnya dan memastikan ketelusan dalam
amalan takaful sebagai sebahagian daripada langkah untuk meningkatkan tadbir urus
korporat dan melindungi semua pihak berkepentingan. Sumber pendapatan pengendali
takaful diperolehi daripada:
i. Keuntungan daripada pelaburan kumpulan wang pemegang saham
ii. Fi Agensi / Wakalah
iii. Bahagian keuntungan pelaburan kumpulan wang takaful
iv. Lebihan kumpulan wang takaful
3.1.1 TIGA KOMPONEN UTAMA DALAM INDUSTRI TAKAFUL
Buku Panduan Asas Takaful (2007) menyatakan secara umumnya, industri
takaful di negara ini terdiri dalam komponen utama seperti berikut:
i. Peserta Takaful
Pencarum juga dikenali sebagai pemegang polisi atau dalam skim takaful
sebagai peserta. Mereka merupakan pengguna produk takaful yang mencarum
sejumlah wang sebagai sumbangan dalam satu kumpulan wang bersama untuk
membantu ahli-ahli yang mengalami kerosakan tertentu. Peserta takaful terdiri dari
pihak individu, organisasi perniagaan dan korporat, syarikat-syarikat awam, badan-
badan kerajaan dan separa kerajaan.
20
ii. Pengendali Takaful
Pengendali takaful ialah pentadbir kumpulan wang takaful dan mengurus
kumpulan wang tersebut sebagai amanah bagi pihak peserta dan kontrak antara
peserta dengan pengendali ditentukan di bawah kontrak ‘mudharabah’ atau ‘wakalah’.
Pengendali takaful juga akan mengunderait perniagaan takaful dan bertindak sebagai
pentadbir kumpulan wang bagi pihak peserta.
Pengendali-pengendali takaful di Malaysia menjalankan operasi Takaful Am dan
Takaful Keluarga berlandaskan undang-undang Islam dan Syariah. Sehingga akhir
tahun 2008, Bank Negara Malaysia (BNM) menyenaraikan terdapat lapan pengendali
takaful berdaftar beroperasi di Malaysia. iaitu:
i. Syarikat Takaful Malaysia Berhad
ii. CIMB Aviva Takaful Berhad
iii. Etiqa Takaful Berhad
iv. Hong Leong Tokio Marine Takaful Berhad
v. HSBC Amanah Takaful (Malaysia) Sdn Bhd
vi. MAA Takaful Berhad
vii. Prudential BSN Takaful Berhad
viii. Syarikat Takaful Malaysia Berhad
ix. Takaful Ikhlas Sdn. Bhd.
iii. Saluran Pengantara
Pengantara dalam pasaran takaful terdiri dari agen dan broker yang dilesenkan
di bawah Akta Takaful 1984. Para pengantara bertindak sebagai orang tengah di antara
pengendali takaful dan peserta dengan menyesuaikan keperluan peserta dengan
produk takaful yang ditawarkan oleh pengendali takaful.
a. Agen Takaful
Agen Takaful dilantik oleh pengendali takaful dan diberi kuasa untuk memasuki
mana-mana kontrak bagi pihak pengendali takaful yang mana pengendali takaful
21
tersebut akan bertanggungjawab bagi semua kontrak yang akan dikendalikan oleh agen
tersebut sama seperti pengendali takaful itu sendiri yang memasuki kontrak tersebut.
Agen takaful mewakili pengendali takaful dalam pemasaran dan pemberian
khidmat produk mereka dan menerima komisen daripada pengendali takaful. Walau
bagaimanapun, agen tidak boleh mewakili lebih dari dua syarikat takaful am dan satu
syarikat takaful keluarga dalam satu masa. Agensi takaful boleh dioperasikan secara
sambilan atau sepenuh masa.
Bakal agen juga disyaratkan untuk menduduki dan lulus Peperiksaan Asas Agen
Takaful atau yang setaraf dengannya dan mendaftar dengan Persatuan Takaful
Malaysia (PTM).
b. Broker Takaful
Berbeza dengan agen takaful yang mewakili pengendali takaful, broker takaful
adalah pengantara sepenuh masa yang bertindak sebagai perunding yang mewakili
peserta takaful. Oleh itu, broker takaful tidak terikat kepada pengendali takaful kerana
biasanya mereka dilantik dan bertindak bagi pihak pengguna.
Dalam Akta Takaful 1984, broker ditafsirkan sebagai mana-mana individu, firma
atau syarikat yang kerana pampasan sebagai seorang kontraktor bebas dengan apa jua
cara mensolusit, merundingi atau mendapatkan kontrak takaful atau pembaharian atau
penerusannya bagi peserta selain dirinya. Perkhidmatan broker takaful kebiasaannya
diperlukan oleh pelanggan komersial yang ingin mendapatkan pelan takaful yang paling
sesuai untuk risiko perniagaan mereka yang kompleks.
Broker takaful akan meneliti dan mengkaji keperluan peserta dan kemudian
mendapatkan perlindungan yang bersesuaian setelah berunding mengenai syarat-
syarat dengan pengendali takaful yang dipilih. Broker boleh bertindak bagi pihak
pengguna untuk menempatkan permohonan perlindungan dengan pengendali takaful
yang bersesuaian dan menerima fi brokeraj sebagai imbuhan perkhidmatan yang
22
diberikan. Selain itu, broker juga turut membantu pelanggan dalam membuat urusan
tuntutan dan mendapatkan manfaat pampasan atau gantirugi.
Memandangkan peranan dan bentuk perniagaan pembrokeran takaful, undang-
undang mengkehendaki broker takaful mempunyai lesen daripada Ketua Pengarah
Takaful dan menjadi ahli Persatuan Broker-broker Insurans Malaysia (IBAM). Broker
takaful juga hendaklah ditubuhkan sebagai badan korporat yang tertakluk kepada
keperluan modal berbayar tidak terjejas minimum RM500,000 bagi broker dilesen di
bawah Akta Takaful 1984 dan RM600,000 bagi broker dilesen di bawah Akta Takaful
1984 dan Akta Insurans 1996. Broker takaful dilesen di bawah Akta Takaful 1984 juga
dikehendaki mempunyai perlindungan takaful atau insurans indemniti profesional tidak
kurang daripada RM500,000 untuk melindungi mana-mana liabiliti yang timbul daripada
salah laku atau kecuaian semasa menasihati pelanggan. Perlindungan indemniti
profesional yang minimum bagi broker dilesen di bawah Akta Takaful 1984 dan Akta
Insurans 1996 ialah RM1 juta.
c. Banktakaful
Banktakaful ialah agihan produk takaful melalui saluran agihan yang ditubuhkan
oleh bank. Di Malaysia, pengendali takaful dikehendaki mematuhi keperluan
pengawalseliaan berhubung dengan banktakaful seperti yang ditetapkan di bawah
pekeliling mengenai banktakaful bagi memastikan pengguna mendapat manfaat
daripada struktur kos yang efisien melalui pengaturan banktakaful.
d. Adjuster
Dalam Akta Takaful 1984, adjuster ditafsirkan sebagai mana-mana orang yang
kerana pampasan, fee, komisen atau gaji menyiasat atau merunding penyelesaian
tuntutan yang timbul di bawah kontrak takaful, semata-mata bagi pihak sama ada
pengendali takaful atau peserta. Atau dengan bahasa yang lebih ringkas, adjuster
merupakan pengantara takaful yang akan menyiasat tuntutan, menilai kerugian yang
kena dibayar dan mengesyorkan penyelesaian tuntutan.
23
3.1.2 TADBIR URUS SYARIAH
Bagi memastikan perniagaan Takaful daripada segi tujuan dan pengendaliannya tidak
melibatkan apa-apa elemen yang tidak diluluskan oleh syariah, suatu kerangka tadbir
urus syariah yang melibatkan pihak pengawal selia industri Takaful iaitu Bank Negara
Malaysia (BNM) dan pihak pengendali Takaful diperkenalkan dan diterima pakai oleh
industri Takaful di negara ini. Rangka kerja syariah yang kukuh meningkatkan
keyakinan pengguna dan memberikan fleksibiliti yang lebih luas kepada pengendali
takaful untuk berinovasi dalam ruang lingkup syariah. Struktur rangka kerja syariah dua
peringkat yang sedia ada yang diperkenalkan oleh BNM adalah seperti yang berikut:
i. Majlis Penasihat Syariah Bank Negara Malaysia (B NM)
Majlis Penasihat Syariah BNM ditubuhkan pada bulan Mei 1997 dengan objektif untuk
menentukan keputusan syariah mengenai urus niaga perbankan Islam, kewangan Islam
dan Takaful yang dijalankan oleh institusi kewangan di bawah kawal selia BNM. Majlis
ini mempunyai kuasa mengharmonikan apa-apa perbezaan pentafsiran syariah bagi
perkara-perkara di bawah bidang kuasanya. Akta Bank Negara Malaysia 1958 dan Akta
Takaful 1984 telah dipinda pada tahun 2003 bagi memperkukuhkan peranan Majlis
Penasihat Syariah BNM serta memberikan pengiktirafan undang-undang sebagai
badan yang mempunyai kuasa mengenai perkara-perkara syariah yang berkaitan
dengan perbankan dan kewangan Islam. Di samping itu, status Majlis Penasihat
Syariah BNM telah dinaik taraf sebagai tempat rujukan oleh mahkamah dan penimbang
tara dalam apa-apa pertikaian yang melibatkan isu syariah mengenai kes-kes yang
melibatkan perbankan dan kewangan Islam.
ii. Jawatankuasa Syariah
Pengendali Takaful dikehendaki di bawah undang-undang untuk menubuhkan
Jawatankuasa Syariah sebagai sebahagian daripada tadbir urus dalaman bagi
memastikan pematuhan terhadap Syariah. BNM telah mengeluarkan Garis Panduan
mengenai Tadbir Urus Jawatankuasa Syariah bagi Institusi Kewangan Islam untuk terus
memperkukuh tadbir urus Syariah bagi institusi kewangan Islam. Garis Panduan ini
24
dikeluarkan untuk meningkatkan keseragaman keputusan Syariah dengan cara
menyelaraskan fungsi dan kewajipan Jawatankuasa Syariah dalam industri dengan
Majlis Penasihat Syariah. Garis Panduan ini juga menetapkan tahap kompetensi setiap
ahli Jawatankuasa Syariah sebagai usaha menambah ahli Syariah yang kompeten
dalam perbankan Islam dan Takaful.
3.1.3 PELAN PERLINDUNGAN TAKAFUL
Pelan perlindungan dalam skim takaful adalah berdasarkan prinsip syariah dan
menawarkan pelbagai ciri unik kepada peserta. Secara amnya, pelan perlindungan
terbahagi kepada dua jenis, iaitu takaful keluarga dan takaful am.
i. TAKAFUL KELUARGA
Menurut Mat Hassan Abu Bakar (2003), takaful keluarga memberi bimbingan
bagi mereka yang menghadapi masalah akibat kematian dan kemalangan ke atas diri
seseorang peserta. Ada dua cara untuk bagi seseorang melindungi keluarganya iaitu
sama ada meninggalkan sejumlah wang kepada warisnya apabila ia meninggal dunia
atau mempunyai simpanan wang yang cukup sebagai nafkah hidup diri dan keluarga
apabila ia mengalami kecederaan dan tidak berupaya untuk bekerja.
Sobri Salamon (1989) menjelaskan syarikat takaful telah menyusun skim-skim
perlindungan takaful keluarga bagi membolehkan peserta-peserta mendapat
perlindungan ini dengan berasaskan tujuan:
i- Peserta menyimpan atau menabung secara berterusan
ii- Kumpulan wang yang didapati dilaburkan bagi mendapat keuntungan
iii- Menyediakan perlindungan dalam bentuk manfaat takaful yang berkenaan
kepada peserta yang ditimpa malapetaka atau bencana
iv- Mengembalikan bahagian simpanan dan bahagian untung serta manfaat takaful
yang berkenaan kepada peserta yang tidak ditimpa malapetaka atau bencana.
25
Melalui skim takaful keluarga, setiap peserta dikehendaki membayar caruman
mengikut kemampuannya tertakluk kepada jumlah minimum. Bayaran caruman boleh
dibuat sama ada secara tahunan, setengah tahun, suku tahunan atau bulanan.
Caruman yang dikumpulkan daripada peserta akan dimasukkan ke dalam dua akaun
iaitu akaun peserta dan akaun khas peserta mengikut kadar yang telah ditentukan.
Sebanyak 95% daripada caruman peserta akan dimasukkan ke dalam akaun peserta
bagi tujuan simpanan dan pelaburan manakala 5% daripada caruman peserta akan
dimasukkan ke dalam akaun khas peserta untuk tujuan membayar faedah takaful
kepada peserta yang ditimpa musibah.
Wang yang dimasukkan ke dalam kedua-dua akaun ini akan disatukan dalam satu
kumpulan wang. Syarikat Takaful akan melaburkan kumpulan wang ini dalam bidang
dan bentuk pelaburan yang halal mengikut hukum syarak. Apa-apa keuntungan yang
diperolehi dari usaha pelaburan yang dijalankan dan diuruskan oleh Syarikat Takaful
akan dibahagikan mengikut perjanjian Al-Mudharabah yang telah dipersetujui antara
syarikat dan peserta seperti yang dinyatakan dalam perjanjian. Contohnya jika nisbah
pembahagian pada kadar 7:3, maka peserta-peserta akan menerima 70% daripada
keuntungan. Sementara syarikat akan menerima 30%. Bahagian keuntungan untuk
peserta akan dimasukkan ke dalam akaun masing-masing. Ini bermakna, dengan
adanya keuntungan ini, maka jumlah tabungan atau simpanan masing-masing yang
terdapat di dalam akaun peserta akan bertambah. Bahagian keuntungan bagi akaun
khas peserta dari keuntungan pelaburan yang sama pula akan dimasukkan ke dalam
akaun khas masing-masing.
Produk utama yang ditawarkan dalam takaful keluarga termasuklah:
i. Pelan Keluarga
ii. Pelan Berkaitan Pelaburan
iii. Pelan Pendidikan Anak
iv. Pelan Perubatan dan Kesihatan
v. Pelan Anuiti
26
ii. TAKAFUL AM
Menurut Nor Mohamed Yakcop (1996) takaful am adalah skim perlindungan ke
atas barang-barang tertentu seperti takaful kebakaran, takaful motor, takaful
kemalangan dan lain-lain dengan menyediakan suatu kumpulan wang yang
disumbangkan oleh orang ramai yang menyertai skim ini. Kumpulan wang ini akan
digunakan untuk membayar ganti rugi atau pampasan kepada peserta yang mengalami
kesusahan kerana ditimpa sesuatu risiko. Perlindungan jenis ini boleh disertai orang
perseorangan, syarikat, pertubuhan atau perbadanan.
Terdapat lima jenis perlindungan yang diberikan dalam takaful am iaitu:
i. Kebakaran
ii. Kemalangan
iii. Kenderaan
iv. Kejuruteraan
v. Laut dan Udara
Mengikut skim takaful am, peserta dikehendaki membayar caruman dan jumlah
caruman bergantung pada jenis takaful am yang disertai. Kumpulan wang ini
kemudiannya akan dilaburkan dalam bidang-bidang pelaburan yang halal dari segi
syariah. Peserta-peserta takaful am yang tidak mengalami tuntutan akan berkongsi
keuntungan ini dan keuntungan akan diberikan secara tunai. Nor Mohamed Yakcop
(1996) menjelaskan, pada teorinya, jika rugi, peserta menambah caruman tetapi secara
praktikalnya, kerugian itu akan dibawa ke hadapan sehingga keuntungan diperolehi
semula. Berbeza dengan pemegang polisi am di mana mereka tidak berhak berkongsi
untung rugi kumpulan wang.
Kebanyakan skim perlindungan takaful am mempunyai tempoh akad yang
berkuatkuasa selama setahun. Sekiranya tempoh akad skim perlindungan ini tamat,
peserta boleh memperbaharui akad perlindungan tersebut bagi jangka masa setahun
27
lagi dan begitulah seterusnya iaitu skim perlindungan ini terus diperbaharui dari setahun
ke setahun selagi kepentingan peserta masih kekal ke atas harta benda atau barang
yang dilindungi (Sobri Salamon, 1989).
Produk utama yang ditawarkan dalam takaful am pula termasuklah:
i. Pelan Kebakaran / Empunya Rumah / Isi Rumah
ii. Pelan Motor
iii. Pelan Pelan Kemalangan Diri
3.1.4 PERBEZAAN TAKAFUL KELUARGA DAN TAKAFUL AM
Takaful Keluarga Takaful Am
Kombinasi perlindungan dan tabungan jangka panjang, biasanya untuk tempoh lebih dari setahun
Perlindungan jangka pendek, biasanya untuk tempoh setahun
Pembayaran caruman berkala – bulanan, suku-tahunan, setengah-tahunan atau tahunan
Pembayaran caruman sekaligus
Memberi manfaat kewangan sekiranya peserta ditimpa musibah serta memberi keuntungan pelaburan
Menyediakan perlindungan terhadap apa-apa kerugian atau kerosakan ke atas harta benda atau barang-barang kepunyaan peserta
Perlindungan termasuklah: • Kematian dalam tempoh polisi • Penyakit atau hilang upaya • Pendapatan tetap ketika persaraan
Perlindungan termasuklah: • Kecurian atau kerosakan harta benda • Liabiliti yang berpunca daripada
kerosakan yang disebabkan oleh diri sendiri ke atas pihak ketiga
• Kematian atau kecederaan akibat kemalangan ke atas pihak ketiga
Produk utama: • Pelan Keluarga Biasa (gadai janji,
kesihatan, pendidikan dan ‘rider’) • Pelan Anuiti (pendapatan tetap ketika
persaraan) • Pelan Berkaitan Pelaburan
Produk utama: • Pelan Motor • Pelan Kebakaran / Empunya Rumah /
Isi Rumah • Pelan Kemalangan Diri
28
3.1.5 PRINSIP ASAS TAKAFUL
i. Peserta mestilah mempunyai kepentingan kewangan yang sah dalam subjek
yang berkenaan untuk menyertai pelan takaful.
ii. Kontrak takaful adalah berdasarkan prinsip penuh percaya mutlak (amanah)
yang memerlukan peserta mendedahkan semua maklumat semula yang
berkaitan. Sekiranya mereka gagal mendedahkan maklumat berkenaan, polisi
atau pelan mereka mungkin tidak sah dan mereka tidak akan dilindungi ke atas
sebarang kerugian atau kerosakan yang dialami.
iii. Peserta hanya boleh memperolehi nilai kerugian kewangan mereka dan bukan
mendapat keuntungan berikutan sesuatu kerugian yang boleh ditentukan
nilainya.
iv. Dalam menentukan pampasan, pengendali takaful akan mengenal pasti punca
kerugian tersebut.
v. Setelah peserta menerima pampasan bagi kerugian tersebut, pengendali takaful
berhak menuntut daripada pihak ketiga yang bertanggungjawab terhadap
kerugian tersebut.
vi. Sekiranya sesuatu kerugian ditanggung oleh lebih daripada satu pelan takaful
atau polisi insurans, pengendali takaful yang telah membuat pembayaran kepada
peserta boleh meminta pengendali takaful atau syarikat insurans lain yang
terbabit untuk menyumbang mengikut kadar bahagian masing-masing.
29
3.2 INSURANS KONVENSIONAL
Insurans umumnya difahami sebagai pemindahan risiko daripada seseorang
individu atau sesebuah organisasi kepada syarikat insurans. Individu atau organisasi
tersebut kemudiannya dikenali sebagai pemegang polisi. Syarikat insurans akan
menerima bayaran daripada pemegang polisi dalam bentuk premium dan sekiranya
pemegang polisi ditimpa sebarang kerugian atau kerosakan, syarikat insurans akan
membayar pampasan kepada pemegang polisi tersebut.
3.2.1 PEMBAHAGIAN INSURANS
Mengikut Zaharuddin Abd Rahman (2007), insurans dibahagikan kepada dua
bentuk asas iaitu:
i. Insurans Bersifat Perniagaan / Komersial (Takmin Tijari)
Insurans ini adalah suatu kontrak perniagaan daripada jenis Kontrak Pertukaran
Wang (‘Uqud Mu’awadat Maliah). Ia mewajibkan syarikat insurans membayar
jumlah tertentu kepada pencarum insurans apabila berlaku kemalangan atau
musibah yang telah ditentukan di dalam kontrak (aqad) bersesuaian dengan
kadar-kadar tertentu. Bayaran yang diberi oleh pihak syarikat bergantung kepada
jumlah caruman pencarum. Insurans jenis inilah yang dikenali sebagai insurans
konvensional dan akan dibincangkan dengan lebih terperinci dalam tugasan ini.
ii. Insurans Kerjasama / Masyarakat (Takmin Ta’awun i atau Ijtima’ie)
Insurans ini pula adalah suatu kontrak berbentuk derma atau sumbangan
daripada sesuatu Badan Pengurusan Insurans Kerjasama kepada para
pencarumnya atas dasar saling bantu membantu untuk mengurangkan beban
musibah yang ditanggung oleh pencarum (ahli masyarakat). Ia tidak bertujuan
mengumpul atau mencari keuntungan daripada simpanan wang pencarum
kerana insurans jenis ini bukanlah suatu jenis perniagaan.
30
Ulama tidak bersepakat dalam menentukan hukum bagi insurans konvensional
yang bersifat Perniagaan atau Komersial (Takmin Tijari) namun majoriti ulama
mengharamkannya. Sebaliknya, ulama’ bersepakat sebulat suara mengharuskan
pelaksanaan Insurans Kerjasama atau Insurans Masyarakat (Takmin Ta’awuni /
Ijtima’ie).
3.2.2 JENIS-JENIS INSURANS KONVENSIONAL
Terdapat dua jenis insurans konvensional utama yang disediakan oleh syarikat-
syarikat insurans pada masa kini. Kedua-duanya menawarkan dua polisi yang berbeza
dan melindungi aspek-aspek yang berlainan.
i. Insurans Hayat / Insurans Nyawa
Menurut Rosli Mahmood (1994), insurans nyawa menyediakan perlindungan
kewangan kepada seseorang terhadap perkara di luar jangkaan seperti kematian,
kecederaan atau ketidakupayaan. Insurans nyawa merupakan satu kontrak antara
pengambil polisi dengan syarikat insurans sebagai penanggung, untuk membayar
sejumlah wang tertentu bersama-sama dengan bonusnya, apabila polisi insurans ini
cukup tempohnya atau pengambil insurans meninggal dunia. Lazimnya, tempoh
perlindungan insurans hayat adalah lebih dari setahun. Ini bermakna bayaran premium
secara berkala sama ada secara bulanan, suku tahunan atau tahunan perlu dijelaskan
oleh pengambil insurans.
Terdapat beberapa risiko yang dilindungi insurans hayat iaitu:
i. Kematian
ii. Kematian dalam tempoh polisi
iii. Pendapatan semasa persaraan
iv. Penyakit
v. Hilang upaya
31
Produk utama insurans hayat termasuklah:
i. Polisi Seumur Hidup
ii. Polisi Endowmen
iii. Polisi Bertempoh
iv. Polisi Berkaitan Pelaburan
v. Polisi Anuiti Hayat
vi. Polisi Rider Tambahan
vii. Polisi Perubatan dan Kesihatan
ii. Insurans Am
Insurans am pula merupakan polisi insurans yang melindungi seseorang individu
atau sesebuah organisasi sebagai pemegang polisi daripada sebarang kerugian atau
kerosakan yang ditanggung, selain daripada risiko yang dilindungi insurans hayat.
Untuk perlindungan yang menyeluruh, pemegang polisi perlu memahami risiko yang
dilindungi insurans am untuk memastikan harta atau diri terpelihara daripada sebarang
kejadian yang tidak diduga. Lazimnya, tempoh perlindungan untuk kebanyakan polisi
dan pelan insurans am adalah setahun yang memerlukan ada membayar premium
secara sekali gus.
Risiko yang dilindungi insurans am meliputi kerugian harta benda seperti
kecurian kereta atau kebakaran rumah, liabiliti yang wujud akibat kerosakan kepada
pihak ketiga yang disebabkan oleh pemegang polisi atau kematian disebabkan
kemalangan atau kecederaan
Produk utama yang ditawarkan dalam insurans am termasuklah:
i. Polisi Motor
ii. Polisi Kebakaran / Empunya Rumah / Isi Rumah
iii. Polisi Kemalangan Diri
iv. Polisi Perubatan Dan Kesihatan
32
3.2.3 PERBEZAAN INSURANS HAYAT DAN INSURANS AM
Insurans Hayat Insurans Am Menginsuranskan seseorang atau hayatnya terhadap sebarang musibah sehingga ke suatu amaun tertentu (amaun diinsuranskan).
Menginsuranskan seseorang terhadap kerugian atau kerosakan selain daripada yang ditawarkan oleh perniagaan insurans hayat.
Tempoh perlindungan lebih daripada setahun dan pembayaran premium secara berkala sama ada secara bulanan, suku-tahunan atau tahunan.
Tempoh perlindungan selalunya setahun yang biasanya memerlukan pembayaran premium sekaligus.
Risiko yang dilindungi: • Kematian • Kematian dalam tempoh polisi • Pendapatan semasa persaraan • Penyakit • Hilang upaya
Risiko yang dilindungi: • Kecurian kereta / kebakaran rumah • Liabiliti yang wujud akibat kerosakan
kepada pihak ketiga yang disebabkan oleh pemegang polisi
• Kematian disebabkan kemalangan atau kecederaan
Produk utama: • Polisi Seumur Hidup • Polisi Endowmen • Polisi Bertempoh • Polisi Berkaitan Pelaburan • Polisi Anuiti • Polisi Perubatan dan Kesihatan
Produk utama: • Polisi Motor • Polisi Kebakaran / Empunya Rumah /
Isi Rumah • Polisi Kemalangan Diri • Polisi Perubatan Dan Kesihatan
3.2.4 PRINSIP ASAS INSURANS KONVENSIONAL
Secara umumnya, insurans dan takaful secara komersial yang diamalkan mempunyai
prinsip-prinsip asas yang sama iaitu:
i. Kepentingan Boleh Insurans
Pemegang polisi hendaklah mempunyai kepentingan terhadap barang atau hayat
yang diinsuranskan di mana sesuatu kerosakan atau kehilangan kepada harta benda
atau hayat yang diinsuranskan akan mengakibatkan mereka menanggung kerugian
kewangan. Sebagai contoh, sekiranya pemegang polisi menjual kereta milik mereka,
mereka juga sepatutnya berhenti daripada menginsuranskan kereta tersebut kerana
mereka tidak lagi mempunyai kepentingan boleh insurans. Sekiranya mereka terus
menginsuranskannya, syarikat insurans tidak akan membayar pampasan kepada
mereka sekiranya berlaku kerugian atau kerosakan terhadap kereta tersebut.
33
ii. Penuh Percaya Mutlak
Kontrak insurans adalah kontrak atas dasar penuh percaya mutlak. Oleh itu,
pemegang polisi perlu mendedahkan semua fakta penting apabila membeli polisi.
Sekiranya mereka gagal mendedahkan mana-mana fakta penting, polisi tersebut
mungkin menjadi tidak sah.
iii. Indemniti
Hanya digunapakai untuk kerosakan fizikal sesuatu harta benda (contohnya,
kerosakan ke atas bangunan atau kenderaan bermotor) di mana kerugian tersebut
boleh dinilai dari segi kewangan. Pemegang polisi tidak boleh ‘mendapat keuntungan’
daripada polisi insurans. Sekiranya mereka mengalami kerugian, syarikat insurans akan
membayar atau meletakkan mereka kepada keadaan yang sama sebelum berlaku
kerugian.
iv. Sumbangan
Adalah tidak perlu membeli lebih daripada satu polisi untuk melindungi sesuatu
harta. Sekiranya membeli lebih daripada satu polisi, pemegang polisi hanya boleh
membuat satu tuntutan sahaja apabila berlaku kerugian atau kerosakan terhadap harta
tersebut. Amaun yang boleh dibayar tersebut akan disumbangkan oleh syarikat-syarikat
insurans yang terlibat. Walau bagaimanapun, seseorang itu boleh membeli lebih
daripada satu polisi sekiranya ingin memiliki perlindungan hayat.
3.2.5 KONTRAK INSURANS KONVENSIONAL
Secara umumnya, insurans konvensional difahami sebagai suatu kontrak antara
pihak yang diinsuranskan dan penanggung insurans. Kontrak insurans adalah terbentuk
antara pemegang polisi dan syarikat insurans. Walau bagaimanapun, tidak pernah
diberikan definisi yang tepat dan jelas dan jelas oleh mana-mana satut ataupun
undang-undang kes. Dalam Akta Insurans 1996, tidak terdapat definisi insurans tetapi
terdapat definisi insurans polisi hayat atau nyawa iaitu dalam seksyen 152(3):
34
In this section, “insuring the life of person” means insuring the payment of
moneys on a person’s death or on the happening of any contingency dependent on the
termination or continuance of his life and includes granting an annuity to commence on
his death or at a time referred to in the annuity.
Oleh sebab ia adalah suatu kontrak, setakat mana yang relevan, prinsip-prinsip
am undang-undang kontrak adalah terpakai kepada kontrak insurans. Kontrak insurans
memerlukan kepada beberapa elemen seperti yang diperlukan dalam kontrak biasa
iaitu tawaran, penerimaan, balasan dan tujuan yang sah dan niat mengikat dari segi
undang-undang (Seksyen 10 (1) akta Kontrak 1950). Mengikut para sarjana, dengan
perkembangan terkini industri insurans, sekarang ini boleh dikatakan insurans sudah
mempunyai undang-undang tersendiri yang berbeza dengan undang-undang kontrak
(Zaini Nasohah, 2004).
Manakala daripada perspektif Akta Kontrak 1950, kontrak insurans, secara
amnya boleh didefinisikan sebagai suatu kontrak di mana satu pihak yang dikenali
sebagai penanggung insurans berjanji untuk membayar kepada satu pihak yang lain
yang dikenali sebagai pihak yang diinsuranskan sejumlah wang atau sesuatu yang
mempunyai nilai wang apabila berlakunya sesuatu hal perkara yang diinsuranskan
sebagai balasan kepada pembayaran wang yang dikenali sebagai premium. Balasan
dalam konteks kontrak insurans adalah dalam bentuk pembayaran premium daripada
pihak yang diinsuranskan dan pembayaran sejumlah wang oleh penanggung insurans
kepada pihak yang diinsuranskan (Tan Lee Meng, 1989).
Menurut Zaharudin (2007), kontrak insurans lazimnya mengandungi item-item
seperti yang berikut:
i. Redha antara kedua-dua belah pihak iaitu antara syarikat insurans dengan pihak
pencarum). Ia ibarat kontrak yangg mengandungi aspek ijab dan qabul.
ii. Pihak yang memberi insurans iaitu pihak syarikat insurans.
iii. Pencarum iaitu individu yang membayar jumlah tertentu dan yang membuat
penjanjian dengan syarikat insurans.
35
iv. Penerima manfaat seperti seperti anak, isteri dan sebagainya.
v. Kebahayaan atau musibah mengikut jenis-jenis musibah atau kemalangan yang
diandaikan telah ditentukan dalam kontrak seperti kecurian, kebakaran,
kecederaan, kematian dan lain-lain.
Seperti yang dijelaskan sebelum ini, kontrak insurans berbeza dengan kontrak
biasa. Walaupun kontrak insurans mestilah suatu kontrak yang sah, mengikat dan yang
boleh dikuatkuasakan di bawah undang-undang tetapi penanggung insurans mestilah
mempunyai obligasi di sisi undang-undang untuk membayar wang insurans kepada
pihak yang diinsuranskan. Jika pihak penanggung insurans tersebut mempunyai kuasa
budi bicara sama ada untuk membayar atau tidak kepada pihak yang diinsuranskan,
maka ia tidak boleh menjadi kontrak insurans.
Begitu juga kontrak insurans berlaku apabila terjadinya sesuatu perkara yang
diinsuranskan di mana:
i. Hal perkara yang diinsuranskan mestilah bertentangan dengan kepentingan
pihak yang diinsuranskan.
ii. Hal perkara yang dinsuranskan mestilah tidak pasti dari aspek sama ada ia
berlaku atau tidak; masa atau bila ia akan berlaku dan setakat mana ia akan
berlaku.
iii. Hal perkara yang diinsuranskan mestilah tidak pasti pada masa kontrak dibuat.
iv. Premium hendaklah dibayar oleh pihak yang diinsuranskan untuk memastikan
polisi insurans berkuatkuasa sepanjang tempoh yang diinsuranskan.
v. Pihak yang diinsuranskan mestilah mempunyai kepentingan yang boleh
diinsuranskan terhadap nyawa atau harta benda yang diinsuranskan.
36
Dalam insurans konvensional, kontrak insurans berlaku antara pemegang polisi
atau pihak yang diinsuranskan dengan penanggung insurans. Kontrak insurans tidak
berlaku sesama pemegang polisi. Sebenarnya, dalam insurans konvensional pihak
penanggung insurans menjual polisi insurans kepada pihak yang diinsuranskan. Kontrak
di sini ialah kontrak Mu'awadat Maliah (Pertukaran Jual Beli) dan ini melibatkan doktrin
balasan seperti yang telah dijelaskan sebelum ini.
Hal ini berbeza dengan kontrak takaful, di mana kontrak takaful berlaku antara
peserta dengan peserta iaitu masing-masing menjadi pihak yang diinsuranskan dan
penanggung insurans apabila mereka bersetuju untuk menyumbang kepada dana
takaful. Manakala pengendali takaful hanya bertindak sebagai pengurus dan wakil
kepada para peserta dalam mengurus segala aktiviti insurans. Kontrak yang dibuat pula
berbentuk mudharabah dan pelaburan daripada dana takaful yang dikumpul dilakukan
dengan tujuan memperkembangkan lagi dana takaful yang sedia ada.
Kontrak insurans konvensional yang berasaskan kepada penjualan polisi inilah
yang menjadi sebab utama mengapa insurans konvensional diharamkan oleh Majlis
Fatwa Kebangsaan pada tahun 1972:
Bahawa insurans nyawa sebagaimana yang dijalankan oleh syarikat-syarikat insurans
yang ada pada hari ini adalah satu muamalat yang fasid kerana tidak sesuai dengan
prinsip-prinsip Islam dari segi akadnya yang mengandungi gharar (tidak ketentuan),
unsur judi dan muamalat riba maka hukumnya adalah haram (Othman Haji Ishak,
1981).
Penjualan sesuatu yang tidak tentu adalah tergolong dalam larangan gharar
maka dengan itu keseluruhan kontrak itu dianggap batal dan tidak sah walaupun ia
mempunyai niat dan matlamat yang baik iaitu memberikan perlindungan atau indemniti
kepada pemegang polisi.
37
2.3.1 PENDAPAT ULAMA TERHADAP INSURANS
Konsep insurans dari kacamata Islam mula dibicarakan oleh Sheikh Muhammad
Amin atau lebih dikenali sebagai ‘Ibnu Abidin’. Beliau membicarakan insurans
perkapalan di zaman Khalifah Uthmaniah dan berpendapat bahawa bentuk insurans
pada masa itu tidak dibenarkan oleh syara’. Namun, beliau membolehkan menerima
pampasan jika perjanjian itu dilakukan di negara bukan Islam.
Pada tahun 1965, Kongres Penyelidikan Islam yang berlangsung di Kaherah
telah membincangkan persoalan hukum insurans dalam dunia Islam. Seterusnya, satu
lagi persidangan peringkat antarabangsa iaitu Persidangan Antarabangsa Pertama
Mengenai Ekonomi Islam yang diadakan di Mekah pada tahun 1971 telah turut
membincangkan persoalan mengenai insurans.
Pada 15 Jun 1972, Majlis Fatwa Kebangsaan Malaysia dalam persidangan yang
kelima telah memutuskan bahawa insurans nyawa sebagaimana yang dijalankan oleh
syarikat-syarikat insurans adalah suatu muamalat yang fasid (rosak), tidak sah dan
tidak sesuai dengan prinsip-prinsip Islam khususnya dari segi akad kerana
mengandungi unsur-unsur gharar (ketidakpastian), maisir (judi) dan riba. Kontrak
insurans konvensional yang berasaskan kepada penjualan polisi antara pemegang
polisi atau pihak yang diinsuranskan dan penanggung insurans menjadi sebab utama
kenapa insurans konvensional diharamkan.
Pada tahun 1985, Majlis Tertinggi Ulama di Mekah, Arab Saudi, Majma’ al-Fiqh,
telah mencadangkan sistem takaful yang mengikut hukum syarak sebagai alternatif
kepada insurans. Dalam cadangan berkenaan, kontrak tabarru’ diperkenalkan untuk
menghindari unsur-unsur gharar dan maisir. Hasil persidangan-persidangan yang telah
diadakan berkenaan dengan insurans telah mencetuskan kesedaran untuk
menjalankan sistem insurans yang mengikut syariat Islam. Atas kesedaran tersebut,
para ulama telah mencadangkan agar sistem insurans haruslah disandarkan kepada
konsep takaful.
38
Menurut para ulama’, khususnya Syeikh Muhammad Al-Ghazali dan Syeikh
Yusuf Al-Qardawi, sistem takaful perlu memenuhi syarat-syarat berikut:
i. Setiap peserta yang menyerahkan wang sumbangannya harus disertai dengan
niat untuk membantu demi menegakkan prinsip ukhwah. Sebahagian daripada
wang yang terkumpul digunakan untuk membantu mereka yang memerlukan.
ii. Apabila wang sumbangan itu diperniagakan, hendaklah mengikut syarak
contohnya melabur dalam pelaburan yang dibenarkan oleh syarak.
iii. Seseorang itu tidak boleh menyerahkan wang sumbangannya dengan tujuan
untuk mendapat imbalan yang berlipat ganda apabila terjadi musibah tetapi ia
diberikan pampasan menurut persetujuan bersama.
iv. Konsep tabarru’ sama dengan hibah atau pemberian. Sehubungan dengan itu,
haram hukumnya ditarik kembali. Sekiranya terjadi sesuatu peristiwa, haruslah
diselesaikan menurut syara’.
3.2.7 UNSUR-UNSUR YANG DILARANG DALAM INSURANS
Majoriti ulama’ berpendapat kontrak insurans konvensional tidak selaras dengan
kehendak hukum syara’ kerana mengandungi unsur-unsur berikut:
i. Gharar (Ketidakpastian)
Menurut laporan Badan Petugas Penubuhan Pengendali Insurans Secara Islam
di Malaysia, “Adalah jelas di dalam kontrak insurans yang diamalkan sekarang
mengandungi elemen gharar kerana Ma’qud Alaih (barang) tidak jelas.”
Unsur-unsur gharar ini berkait rapat dengan hal yang berikut iaitu:
a. Tidak diketahui dengan jelas sama ada dapat atau tidak bayaran yang
dijanjikan.
b. Tidak diketahui berapakah kadar bayarannya.
c. Tidak diketahui bilakah masanya.
39
Kontrak insurans mengandungi unsur gharar kerana apabila tidak berlaku
tuntutan, satu pihak (syarikat insurans) akan mendapat semua keuntungan (premium)
sementara satu pihak lagi (pemegang polisi) tidak mendapat sebarang keuntungan
sedangkan kontraknya adalah berasaskan jual beli.
Keadaan ini bertepatan dengan definisi “gharar” yang diterangkan oleh Ibnu
Taimiyyah rahimahullah “Gharar dalam kontrak berlaku apabila satu pihak mendapat
keuntungan sementara sebelah pihak lagi tidak menerimanya.”
Bahkan jelas Rasulullah SAW bersabda dalam hadith yang sahih bahawa
Baginda “Melarang daripada urusniaga yg mengandungi gharar” (Riwayat Muslim)
Dalam kedua-dua keadaan insurans nyawa dan insurans am, pemegang polisi,
mengikut perjanjian yang ditandatangani, bersetuju membayar sejumlah caruman bagi
tempoh tertentu dan syarikat pula memberi jaminan akan membayar sejumlah
pampasan apabila berlaku bencana kepada pemegang polisi. Namun begitu, syarikat
tidak menjelaskan bagaimana jumlah pampasan yang dijanjikan itu dihasilkan dan
bagaimana kerugian dapat dinilai dalam bentuk wang sebelum bencana itu berlaku.
Sekalipun diandaikan benda yang dipersetujui itu pasti namun tiada satu pihak pun
yang mengetahui nilai sebenar pampasan yang sepatutnya dibayar pada masa
pampasan itu harus dibayar. Oleh itu, kontrak dibuat hanyalah berlandaskan andaian
(ihtimal) semata-mata dan sudah jelas mengandungi unsur ketidakpastian (gharar).
Begitu juga pemegang polisi tidak akan menerima sebarang pengambilan
premium atau sekiranya diberi tetapi kaedah pengiraannya tidak berasaskan prinsip
sama rata, apabila pemegang polisi membatalkan atau menamatkan polisi insurans
sebelum genap tempohnya yang tertentu.
Contohnya dalam situasi hari ini, sekiranya si fulan mencarum telah mencarum
RM1000 hari ini dan tiba-tiba berlaku kecurian kereta yang diinsuranskan, mana
mungkin jumlah insurans yang diperolehinya berlipat ganda berdasarkan pakej insurans
40
yang ditawarkan oleh syarikat tertentu. Bukankah ini membebankan syarikat? Jelas
sekali unsur gharar dalam situasi ini menyebabkan ketidakadilan berlaku kepada
syarikat insurans tersebut. Begitu juga, sekiranya pencarum mencarum sehingga suatu
jumlah RM 100,000 sedangkan keretanya tidak pernah ditimpa sebarang musibah
selama 30 tahun. Sudah tentu pencarum akan tertanya-tanya bagaimana dengan wang
yang dicarum selama ini? Adakah akan hangus begitu sahaja? malah kiranya ditimpa
musibah, kemungkinan jumlah yg diperolehi hanyalah ¼ daripada carumannya.
Bukankah pencarum pula yang tertindas?
Inilah yang disebut ketidakpastian (gharar) yang dilarang oleh Islam. Islam
agama yang syumul dan telah menetapkan syarat-syarat tertentu dalam urusan jual beli
agar tiada pihak yang teraniaya. Justeru, Islam menggariskan beberapa syarat sah
urusniaga jual beli dan tanpanya jual beli dan kontrak dianggap fasid (rosak). Menurut
Zaharuddin Abd Rahman (2007), syarat-syarat yang perlu dipatuhi ialah:
i. Timbangan yang maklum (diketahui jelas jika jualan jenis yang ditimbang).
ii. Barang dan harga yang jelas dan dimaklumi (tidak boleh harga yang dijahili
ketika beli).
iii. Penjualan barangan tidak dihadkan kepada tempoh tertentu masa yang jelas.
iv. Mempunyai tempoh tangguh yang dimaklumi (sama ada tempoh serah barang
mahupun harga) sekiranya melibatkan urusniaga jualan tangguh.
v. Kedua-dua pihak hendaklah redha dengan urusniaga yang dijalankan.
vi. Sama nilai dan timbangan serta penyerahan di dalam majlis yang sama tanpa
tangguh dalam urusniaga item ribawi.
Ringkasnya, kontrak insurans adalah dikira haram kerana wujudnya unsur gharar
(ketidakpastian) dan ketidaktentuan perkara yang dikontrakkan itu. Dr. Muhammad
Abdul Mun’im al-Jammal turut menegaskan terdapat kelemahan dan keburukan dalam
sistem insurans konvensional iaitu gharar (ketidakpastian) dan jahalah (kesamaran)
serta unsur perjudian dan pergadaian (pertaruhan).
41
ii. Maisir (Perjudian)
Dalam konteks insurans, para ulama’ menyatakan maisir dan gharar mempunyai
kaitan yang amat rapat. Ini bererti jika sesuatu transaksi itu mengandungi unsur gharar
maka dengan sendirinya unsur maisir (judi) akan turut serta. Kaitan antara keduanya
adalah terlalu rapat dan saling berkait.
Islam menganggap sebagai suatu perjudian apabila seseorang pemegang polisi
insurans nyawa meninggal dunia sedangkan tempoh perjanjiannya belum lagi tamat
dan hanya membayar sebahagian premium yang dipersetujui tetapi kemudian diberikan
pula pampasan yang tidak dijelaskan asal-usulnya. Syarikat insurans boleh mengalami
keuntungan atau kerugian disebabkan tuntutan yang seolah-olah bergantung kepada
nasib disebabkan wujudnya unsur gharar. Keuntungan daripada nasib ini dianggap
seperti berjudi. Demikian menurut As-Syeikh Bakhit al-Mut’ie, juga ulama’ lain.
Pencarum pula ketika mencarum mengharapkan dengan carumannya yang sedikit, ia
boleh mendapat sejumlah wang yang lumayan sekiranya berlaku musibah. Ini juga
merupakan suatu perjudian.
Bagaimanapun Prof. Mustafa Zarqa’ menolak unsur ini terdapat dalam insuran.
Beliau berpendapat: “Sesungguhnya judi adalah suatu permainan yang bergantung
kepada nasib dan ia bertentangan dengan akhlak kemanusiaan. Di mana letaknya
anggapan insurans bersifat judi sedangkan ia adalah suatu sistem yang tegak di atas
dasar untuk membantu mengurangkan beban manusia ketika ditimpa musibah…”
Walau bagaimanapun, Syeikh Muhd Abu Zuhrah telah menolak hujah ini kerana
terdapat insurans unsur ‘mukhatarah’ (nasib dan musibah dan bahaya). Dr Muhd Baltaji
menambah, bahawa inilah sebab utama ia dianggap judi yang diharamkan, aspek sama
ada ia boleh membawa permusuhan atau tidak bukanlah sebab utama. Malah jelas
bahawa insurans adalah suatu kontrak yg dibuat terhadap satu perkara yang tidak pasti
dari kedua-dua pihak (kedua pihak tidak tahu jumlah yang diperolehi dan apa pula yang
akan dibayar).
42
Apa yang disebut oleh Syeikh Zarqa’ hanyalah suatu pandangan yang tidak
dapat lari dari hakikat bahawa unsur judi wujud dalam insuran dan dasar bantu yang
disebutkan adalah tidak tepat kerana syarikat insurans ditubuhkan atas dasar
perniagaan yang ingin untung bukan dasar bantu membantu. Ia berbeza dengan
insurans ta’awuni yang dihalalkan Islam (akan disebutkan selepas ini). Demikianlah
hujah utama kumpulan ulama’ yg mengharamkan Insuran Konvensional yang bersifat
perniagaan.
Kesimpulannya, maisir (judi) dalam kontrak insurans wujud bilamana:
i. Peserta membayar premium yang kecil dengan mengharapkan wang yang lebih
besar jumlahnnya.
ii. Peserta hilang wang premium apabila peristiwa ingin dilindungi (the insured
event) tidak berlaku.
iii. Syarikat akan rugi jika terpaksa membayar tuntutan yang meletakkan jumlah
premium yang diterima.
Keseluruhan asas kontrak insurans adalah berdasarkan sesuatu kejadian yang
tidak pasti terjadi yang mana ianya mungkin berlaku atau tidak. Asas sebegini lebih
merupakan satu pertaruhan atau loteri. Pembayaran pampasan yang tertakluk kepada
bencana yang belum pasti terjadi itu menjadikan kontrak insurans sebagai suatu
pertaruhan.
iii. Riba
Menurut Zaharuddin Abd Rahman (2007), unsur riba jelas wujud dalam insurans
konvensional apabila syarikat insurans membayar jumlah tertentu kepada pencarum
yang ditimpa musibah. Ia dianggap riba kerana wang (dari pencarum) berbalas wang
(dari syarikat) dengan jumlah yang berbeza sedangkan wang termasuk dalam enam
item ribawi yang disebutkan Nabi SAW dalam hadisnya.
43
Nabi SAW telah mensyaratkan dengan jelas dan nyata, apabila bermuamalah
antara dua item ribawi yang sama jenis iaitu dalam konsep insurans konvensional
adalah matawang, mestilah dgn syarat:
a. Sama timbangan (mathalan bi mathalin iaitu jika melibatkan timbangan seperti
beras, gandum, garam dan lain-lain)
b. Sama Nilai (mathalan bi mathalin)
c. Hendaklah diserahkan ketika muamalah dilakukan (yadan diyadin).
Syarat ini bersumber dari hadith Nabi SAW :
) رواه البخاري ومسلم(ال تبيعوا الذهب بالذهب إال مثال مبثل، وال تشفوا بعضها على بعض
Mafhumnya : Jangan kamu menjual emas dengan emas kecuali bersamaan nilai dan
timbangannya, jangan kamu melebihkan salah satu darinya di atas yg lain.”
(Riwayat Al-Bukhari dan Muslim)
Manakala dalam hadis yang lain, baginda SAW bersabda:
) مسلم رواه( سواء بسواء مثال مبثل وزن بوزن إالوال الورق بالورق ال تبيعوا الذهب بالذهب
Mafhumnya : “Jangan kamu menjual emas dengan pulangan emas, perak dengan
pulangan perak kecuali (mestilah ia) dalam timbangan yang sama, nilai yang sama.”
Menurut Abd. Latif Muda et.al. (1997), riba al-fadlu berlaku apabila ada
pertambahan dengan sebab ada pertukaran barang atau jual beli dengan salah satu
jenis barang yang sama jenis. Dalam konteks ini, pencarum mendapat pulangan wang
dengan jumlah yang berbeza daripada jumlah carumannya maka berlakulah Riba al-
Fadl. Hal ini jelas disebabkan tidak ada kesamaan nilai dalam urusniaga dua item ribawi
yang dijalankan.
Manakala pembayaran bertangguh dalam dua barangan ribawi pula
menyebabkan berlakunya Riba An-Nasi’ah sedangkan jelas Allah telah mengharamkan
sebarang urusniaga yang mengandungi unsur riba berdasarkan firman Allah SWT:
44
šÏ% ©!$# tβθè= à2ù' tƒ (#4θt/ Ìh�9 $# Ÿω tβθ ãΒθ à)tƒ āω Î) $ yϑx. ãΠθ à)tƒ ” Ï%©!$# çµäÜ ¬6 y‚tF tƒ ß≈sÜ ø‹ ¤±9$# z ÏΒ Äb§yϑø9 $# 4 y7Ï9≡sŒ
öΝ ßγ‾Ρr' Î/ (# þθä9$s% $ yϑ‾ΡÎ) ßìø‹t7ø9 $# ã≅÷W ÏΒ (#4θ t/Ìh�9 $# 3 ¨≅ym r&uρ ª! $# yìø‹ t7ø9 $# tΠ§� ym uρ (#4θt/Ìh�9 $# 4 yϑsù …çνu!%y ×πsà Ïãöθ tΒ ÏiΒ ÏµÎn/ §‘
4‘ yγtFΡ$$ sù …ã& s#sù $ tΒ y#n= y™ ÿ…çν ã� øΒr& uρ ’ n< Î) «! $# ( ï∅tΒuρ yŠ$ tã y7Í×‾≈s9 'ρ é' sù Ü=≈ysô¹ r& Í‘$ ¨Ζ9 $# ( öΝèδ $ pκ�Ïù šχρà$ Î#≈yz
∩⊄∠∈∪
Maksudnya: “Orang-orang yang memakan (mengambil) riba itu tidak dapat berdiri betul
melainkan seperti berdirinya orang yang dirasuk syaitan dengan terhuyung-hayang
kerana sentuhan (syaitan) itu. Yang demikian ialah disebabkan mereka mengatakan:
"Bahawa sesungguhnya berniaga itu sama sahaja seperti riba". Padahal Allah telah
menghalalkan berjual beli (berniaga) dan mengharamkan riba. Oleh itu sesiapa yang
telah sampai kepadanya peringatan (larangan) dari tuhannya lalu ia berhenti (dari
mengambil riba), maka apa yang telah diambilnya dahulu (sebelum pengharaman itu)
adalah menjadi haknya, dan perkaranya terserahlah kepada Allah. Dan sesiapa yang
mengulangi lagi (perbuatan mengambil riba itu) maka itulah ahli neraka, mereka kekal
di dalamnya.”
(Surah Al-Baqarah: ayat 275)
Abd. Latif Muda et.al. (1997) menjelaskan bahawa riba an-Nasiah adalah riba
yang berlaku disebabkan lambat membayar atau penangguhan bayaran hutang atau
pinjaman. Dalam konteks insurans konvensional, sudah pasti berlaku penangguhan di
mana pemegang polisi hanya akan menerima wang premium dalam jumlah tertentu dari
syarikat insurans sekiranya ditimpa musibah. Pemegang polisi juga akan dikenakan
bunga mengikut kadarnya yang tertentu sekiranya mereka terlewat membayar premium
dan ini nyata melibatkan riba.
Selain itu, urusniaga pinjaman dari polisi yang ditawarkan kepada peserta dalam
sesetengah produk insurans hayat pastinya melibatkan riba. Dalam sistem kemudahan
pinjaman ini, syarikat insurans akan mengenakan bayaran faedah dengan kadar yang
45
telah ditetapkan ke atas pemegang polisi yang membuat pinjaman. Jelas sekali bahawa
bayaran faedah tersebut merupakan riba yang dilarang oleh Islam.
Prof. Dr Muhd Baltaji, menjelaskan bahawa kontrak insurans ini sama sekali
tidak boleh lari dari Riba An-Nasiah. Beliau juga menegaskan bahawa mana-mana
hujah untuk lari dari anggapan riba ini adalah suatu helah yang tidak sah menurut
pandangan syarak. Justeru insuran mengandungi kedua-dua jenis riba lalu ia digelar
Riba An-Nasa’. (Zaharuddin Abd Rahman, 2007)
Perlu disedari bahawa insuran konvensional yang banyak diamalkan di Malaysia
pada hari ini adalah bersifat perniagaan (Takmin Tijari) di mana syarikat insurans
mengganggap usaha mereka adalah sebagai satu perniagaan yang bertujuan mencari
keuntungan. Justeru, secara jelas kontrak yang dipersetujui oleh pencarum dan syarikat
adalah termasuk katergori Aqud Mu’awadah Maliah (Kontrak Pertukaran Harta) dengan
cara perniagaan. Semua kontrak yang terlibat dengan item ribawi mestilah menjaga tiga
syarat yang telah disebutkan. Jika tidak, ia termasuk dalam hukum riba yang
diharamkan.
Walapun terdapat pencarum yang tidak berniat mencari keuntungan dari
carumannya bahkan niatnya hanya untuk mendapatkan jaminan perlindunga kewangan
terhadap diri, keluarga dan harta benda yang berkepntingan ia tetap dikategorikan
sebagai riba. Zahir urusniaga insurans cukup untuk mengkategorikannya sebagai riba,
walaupun maksudnya tidak selari dengan riba yang sebenarnya iaitu berniat mencari
keuntungan.
Elemen riba turut wujud dalam penjanaan keuntungan pelaburan yang akan
digunakan dalam pembayaran pampasan kepada pemegang polisi. Keseluruhan
simpanan tabungan wang syarikat insurans dilaburkan pada pelaburan yang
berasaskan riba dan amalan-amalan lain yang tidak diluluskan oleh syarak.
46
3.2.8 PERBEZAAN TAKAFUL DAN INSURANS
Sebenarnya perbezaan amalan perniagaan yang dijalankan oleh pengendali
takaful dan syarikat konvensional adalah dari segi pelaburan dan konsep penjaminan.
Urusniaga takaful hanya dibenarkan untuk melabur dana yang diterima daripada
peserta dalam pelaburan yang dibenarkan oleh syara’. Dalam perkara penjaminan,
yang menjamin peserta-peserta takaful bukanlah syarikat takaful tetapi peserta-peserta
itu sendiri. Segala bayaran tuntutan dikeluarkan daripada tabung yang telah terkumpul,
sedangkan pengendali takaful hanya berfungsi sebagai pengusaha tabung wang
peserta-peserta takaful. Konsep ini berbeza dengan syarikat insurans konvensional di
mana syarikat insurans itu sendiri yang menjamin peserta-peserta insurans.
Sistem saling bantu-membantu yang menjadi teras kepada prinsip insurans,
pada dasarnya tidak bercanggah dengan syariah. Apa yang membezakannya ialah
wujudnya unsur-unsur yang merosakkan kontrak tersebut. Ulama telah bersepakat
menyatakan perlindungan kepada anggota masyarakat bagi menghadapi kemungkinan
bencana, boleh disediakan selaras dengan kehendak syariah melalui takaful.
47
PERBANDINGAN ANTARA TAKAFUL DENGAN INSURANS KONVEN SIONAL
Takaful Insurans Konvensional Gabungan kontrak tabarru' (derma) sesama peserta takaful, mudharabah (berkongsi keuntungan) dan wakalah antara pengendali takaful dengan pihak yang diinsuranskan.
Kontrak Mu'awadat Maliah (Pertukaran Jual Beli) antara pemegang polisi dan syarikat insurans.
Peserta membuat caruman ke dalam skim dan saling menjamin sesama sendiri di bawah skim yang disertai.
Pemegang polisi membayar premium kepada syarikat insurans dan syarikat memberi jaminan kepada pemegang polisi berdasarkan faktor-faktor komersial.
Wang pencarum tidak dikira sebagai wang syarikat malah ia diasingkan dan tidak dimiliki oleh pengendali.
Wang pelanggan dianggap wang syarikat insurans dan dimiliki syarikat sejurus selepas dibayar oleh pelanggan.
- Pengendali takaful bertindak sebagai pentadbir skim dan membayar manfaat takaful daripada kumpulan wang takaful.
- Sekiranya berlaku kekurangan dalam kumpulan wang takaful, pengendali takaful akan menyediakan pinjaman tanpa faedah (Qardhul Hasan) untuk menampung kekurangan berkenaan.
Syarikat insurans bertanggungjawab membayar manfaat insurans seperti daripada asetnya (kumpulan membayar manfaat takaful wang insurans dan kumpulan wang daripada kumpulan wang pemegang saham).
Aset kumpulan wang takaful dilaburkan dalam instrumen yang memenuhi kehendak Syariah.
Tidak terdapat sekatan selain sekatan yang dikenakan untuk tujuan kehematan.
- Keuntungan hasil pelaburan dari kumpulan wang pencarum tidak dimiliki oleh syarikat kecuali nisbah yang disumbang dari wang syarikat sendiri.
- Baki keuntungan adalah milik tabung kumpulan wang pencarum.
Keuntungan yang dihasilkan dari kumpulan wang pencarum adalah dimiliki sepenuhnya oleh syarikat. Ia juga adalah objektif utama syarikat insuran.
Keuntungan akan dikongsi bersama antara pengendali takaful dan peserta berdasarkan kontrak mudharabah atau yuran prestasi pelaburan.
Keuntungan diagih mengikut keputusan syarikat.
Lebihan, untung atau pulangan dipegang oleh tabung untuk dibahagikan semula kepada pencarum.
Pencarum tidak berhak untuk mendapat sebarang bahagian dari 'surplus'.
Mempunyai Majlis Pengawasan Syariah Tiada Majlis Pengawasan Syariah Mematuhi hukum syara’ dan bebas daripada unsur-unsur riba, gharar dan maisir.
Tidak mematuhi hukum syara’ dan banyak unsur-unsur riba, gharar dan maisir.
48
4.0 KELEBIHAN DAN KELEMAHAN SISTEM INSURANS KONVENS IONAL DAN
TAKAFUL
4.1 SISTEM TAKAFUL
4.1.1 KELEBIHAN SISTEM TAKAFUL
Sistem takaful mempunyai banyak kelebihan berbanding insurans konvensional
yang hanya berobjektifkan keuntungan semata-mata. Antara kelebihan-kelebihan yang
terdapat dalam sistem takaful ialah:
1. Jaminan Perlindungan Kewangan Berlandaskan Prins ip-prinsip Islam
Secara umumnya, takaful diwujudkan sebagai alternatif kepada sistem insurans
konvensional yang telah diperakukan oleh sebahagian besar ulama’ dan fuqaha’ Islam
sebagai tidak memenuhi kehendak syarak. Oleh itu, kelebihan utama sistem ini
sebagaimana insurans konvensional adalah dapat memberi jaminan perlindungan
kewangan kepada peserta-peserta mengikut garis panduan yang telah ditetapkan
syarak. Menurut Sobri Salamon (1989), pembentukan sistem takaful merupakan hasil
kerjasama antara para intelektual Islam dengan golongan profesional dalam bidang
ekonomi dan kewangan sebagai usaha mencari jalan ke arah pelaksanaan ekonomi
yang halal. Bagi memastikan dan menyakinkan bahawa kajian dan percubaan ini akan
berjaya, panduan-panduan telah diambil daripada syarikat-syarikat mudharabah secara
Islam sedia ada yang menjalankan aktiviti di beberapa negara Islam.
Secara ringkasnya, dalam sistem takaful, skim perlindungan yang disediakan
adalah berbentuk perlindungan bersama di kalangan peserta-peserta skim takaful.
Konsep saling menyumbang dan saling melindungi di kalangan peserta takaful adalah
unik berbanding dengan kebanyakan skim insurans konvensional kerana kontrak
takaful hanyalah di kalangan sesama peserta sahaja. Sebaliknya pihak syarikat
pengendali takaful hanya berfungsi sebagai pengurus yang aktif berkenaan skim
perlindungan tersebut. Oleh itu, syarikat pengendali takaful bukanlah sebagai pihak
49
yang memberikan perlindungan sebaliknya para peserta takaful bertanggungjawab
sebagai pihak yang memberi perlindungan selain menjadi pihak yang dilindungi.
2. Bayaran Caruman Secara Berkala dalam Takaful Kel uarga
Sebagaimana kaedah pembayaran secara berkala yang diamalkan oleh syarikat
insurans hayat, pencarum takaful keluarga juga diberi pilihan dalam membayar
caruman sama ada secara bulanan, suku-tahunan, setengah-tahunan atau tahunan
dengan kadar minimum yang telah ditetapkan oleh pengendali takaful.
Namun begitu, pencarum yang terlewat membayar wang caruman dalam sistem
takaful tidak akan dikenakan sebarang bayaran faedah kerana unsur-unsur riba sangat
dilarang dalam Islam. Hal ini berbeza dengan syarikat insurans yang mengenakan
bayaran faedah kepada pencarum yang terlewat menjelaskan bayaran premium.
3. Perkongsian Untung Antara Syarikat dan Peserta-P eserta Takaful Melalui
Kontrak Mudharabah
Kontrak yang diamalkan dalam sistem takaful adalah selaras dengan hukum
syarak iaitu berdasarkan prinsip takaful dan mudharabah. Al-Takaful ialah saling
menjamin manakala Al-Mudharabah ialah perjanjian berkongsi untung dalam
perniagaan di antara pemodal atau pembekal dana (peserta takaful) bagi suatu usaha
niaga dengan penguasaha (pengendali takaful).
Perniagaan al-Takaful yang dikendalikan oleh syarikat-syarikat pengendali
takaful di Malaysia boleh digambarkan sebagai suatu usaha niaga berkongsi untung
dengan sekumpulan peserta yang saling menjamin antara satu sama lain daripada
kehilangan atau kemusnahan tertentu yang menimpa ke atas mana-mana peserta
seperti kematian dan bencana.
50
Dalam sistem takaful, wang pencarum tidak dikira sebagai wang syarikat malah
ia diasingkan dan tidak dimiliki oleh pengendali. Pengendali takaful hanya bertindak
sebagai pentadbir skim dan membayar manfaat takaful daripada kumpulan wang
takaful. Bahkan jika berlaku kekurangan dalam kumpulan wang takaful, pengendali
takaful akan menyediakan pinjaman tanpa faedah (Qardhul Hasan) untuk menampung
kekurangan berkenaan.
Melalui kontrak Mudharabah, peserta diberi hak untuk turut berkongsi
keuntungan yang diperolehi melalui pelaburan aset kumpulan wang takaful berdasarkan
nisbah yang telah dipersetujui. Manakala lebihan untung atau pulangan dipegang oleh
tabung untuk dibahagikan semula kepada pencarum. Jelas di sini bahawa keuntungan
hasil pelaburan dari kumpulan wang pencarum tidak dimiliki oleh syarikat kecuali nisbah
yang disumbang dari wang syarikat sendiri.
Berbeza dengan sistem insurans konvensional di mana keuntungannya diagih
mengikut keputusan syarikat insurans tersebut. Keuntungan yang diperolehi oleh
pengendali takaful juga tidak diragui dari segi kehalalannya kerana pelaburan dilakukan
dalam instrumen yang memenuhi kehendak Syariah berdasarkan garis panduan yang
diberikan oleh Majlis Pengawasan Syariah.
4. Bermanfaat kepada keluarga apabila peserta meni nggal dunia
Menurut Dr. Sobri Salamon (1989), apabila seseorang peserta yang meninggal
dunia sebelum tempoh skim perlindungan takaful keluarga yang disertainya matang,
maka waris-warisnya akan menerima bayaran manfaat takaful seperti berikut :
a) Semua ansuran caruman takaful yang dibayar oleh peserta sebelum ia
meninggal dunia sebagaimana yang telah terkumpul dalam akaun pesertanya
dan bahagian keuntungan pelaburan yang diperuntukkan kepadanya mengikut
perjanjian al-Mudharabah.
51
b) Baki ansuran caruman takaful yang sepatutnya dibayar oleh peserta jika dia tidak
meninggal dunia dan terus mengekalkan penyertannya. Jumlah baki ini adalah
dikira dari tarikh selepas kematiannya sehingga tarikh skim perlindungan yang
disertainya itu matang. Bayaran baki ansuran caruman ini akan dibuat daripada
akaun khas semua peserta mengikut persetujuan seperti yang termaktub di
dalam perjanjian takaful.
c) Semua ansuran caruman takaful yang dibayar oleh peserta sebagaimana yang
terkumpul dalam akaun pesertanya dan bahagian keuntungan pelaburan yang
diperuntukkan kepadanya mengikut perjanjian al-Mudharabah.
d) Lebihan daripada akaun khas semua peserta yang dapat diperuntukkan
kepadanya. Lebihan ini diperolehi setelah ditolak semua perbelanjaan
mengendalikan takaful keluarga seperti bayaran manfaat takaful kepada waris-
waris, rakan-rakan peserta yang meninggal dunia dan sebagainya.
5. Manfaat dari Segi Rohaniah.
Mohd Fadzli Yusof (1996) menyatakan bahawa keuntungan biasanya menjadi
matlamat utama dalam perniagaan. Tiada pengusaha mahupun penyumbang modal
yang tidak mengharapkan keuntungan daripada perusahaan atau pelaburan yang
dibuat. Hal ini kerana keuntungan diperlukan dalam mengembangkan sesuatu
perniagaan. Islam juga tidak menegah umatnya dari mengaut keuntungan dalam
perniagaan yang dijalankan selagi sumber dan kaedah untuk memperoleh keuntungan
tersebut tidak bercanggah dengan syarak.
Dalam konteks takaful, perserta bukan sahaja berpeluang memperoleh manfaat
dari segi jaminan perlindungan kewangan sebaliknya peserta juga berpeluang
memperoleh manfaat dari segi rohaniah sekiranya mereka turut meletakkan kebajikan
sebagai matlamat utama menyertai takaful. Ini kerana selain mencarum untuk
keperluan diri dan keluarga, para peserta juga dapat memenuhi tanggungjawab yang
disyariatkan oleh agama dan tuntutan sosial menerusi tiga prinsip utama yang
terkandung dalam sistem takaful (Mat Hassan Abu Bakar, 2003) iaitu:
52
i. Saling Bertanggungjawab
Peserta-peserta takaful bersetuju untuk saling bertanggungjawab antara satu
sama lain. Memikul tanggungjawab dengan baik adalah suatu ibadat dan hal ini dituntut
dalam Islam sebagaimana sabda Rasulullah SAW yang bermaksud:
“Setiap orang daripada kamu adalah memikul tanggungjawab dan setiap kamu
bertanggungjawab terhadap orang-orang di bawah tannggungjawab kamu”
(Hadis Riwayat Bukhari dan Muslim)
Rasa tanggungjawab seseorang kepada seseorang yang lain adalah salah satu
daripada asas perpaduan dalam sesebuah masyarakat. Melalui sistem takaful, rasa
tanggungjawab itu dizahirkan melalui persetujuan peserta membuat caruman atas niat
tabarru’ iaitu menderma atau membuat kebajikan iaitu mengurniakan dengan redha
dengan tujuan berbakti atau membantu (Mohd Fadzli Yusof, 1996). Para peserta pasti
bersyukur dan berbesar hati kerana dapat memberi sumbangan dan membantu
peserta-peserta lain yang ditimpa musibah.
ii. Saling Bekerjasama dan Bantu Membantu
Peserta-peserta takaful bersetuju bekerjasama dan bantu-membantu antara satu
sama lain. Dalam hal ini, Islam jelas menuntut umatnya agar bekerjasama dalam
perkara-perkara yang makruf dan boleh menyuburkan perasaan takwa. Sebagaimana
disebut dalam firman Allah s.w.t :
(#θçΡuρ$ yès? uρ ’n?tã Îh� É9 ø9 $# 3“ uθø)−G9 $# uρ ( Ÿωuρ (#θçΡ uρ$ yès? ’n?tã ÉΟ øOM} $# Èβ≡uρô‰ ãèø9 $# uρ 4 (#θà)? $# uρ ©!$# ( ¨β Î) ©!$# ߉ƒÏ‰ x© É>$ s)Ïèø9 $# ∩⊄∪
Maksudnya: “Dan tolong-menolonglah kamu dalam (mengerjakan) kebajikan dan takwa,
dan janganlah kamu tolong-menolong dalam berbuat dosa dan pelanggaran. Dan
bertakwalah kamu kepada Allah, Sesungguhnya Allah amat berat seksaan-Nya. “
(Surah al-Maidah: ayat 2)
53
Selain dapat bekerjasama dan saling membantu, peserta juga dapat
melaksanakan fungsi harta dengan betul dan ini juga merupakan salah satu unsur
kebajikan dan takwa yang boleh didapati dalam sistem takaful.
iii. Saling lindung-melindungi dalam sebarang kesus ahan.
Dalam konteks sistem takaful, peserta-peserta takaful telah menyatakan
persetujuan semasa menandatangani kontrak perjanjian untuk saling lindung-
melindungi antara satu sama lain daripada sebarang kesusahan, bencana dan
sebagainya. Selain bersetuju untuk memberi perlindungan melalui caruman yang
dibuat, mereka juga turut menerima perlindungan sekiranya ditimpa musibah kerana
mereka layak mendapat bantuan daripada dana takaful.
6. Sistem Insurans Berlandaskan Syariat Islam
Para peserta tidak perlu ragu-ragu untuk menyertai skim perlindungan ini kerana
takaful bebas daripada unsur-unsur yang bercanggah dengan kehendak syarak seperti
gharar (ketidakpastian), maisir (perjudian) dan riba. Ini kerana skim takaful tertakluk
kepada Akta Takaful 1984, Seksyen 8 (5)(b):
"Bahawa terdapatnya dalam artikel persatuan pengendali Takaful yang berkenaan
peruntukan bagi penubuhan Majlis Pengawasan Syariah untuk menasihati
pengendalian tentang perniagaan takafulnya untuk memastikan yang ia tidak terlibat
dalam apa-apa unsur yang tidak diluluskan"
Akta ini menjelaskan bahawa setiap pengendali takaful dikehendaki menubuhkan
Jawatankuasa Syariah. Jawatankuasa ini memberi panduan kepada pengendali-
pengendali takaful supaya tidak terlibat dengan aktiviti-aktiviti yang ditegah syarak
seperti amalan gharar (ketidakpastian atau ketiadaan penjelasan berkenaan sesuatu
perjanjian dan sumber), maisir (perjudian) dan riba (bunga atau faedah) sebagaimana
yang diamalkan oleh sistem insurans konvensional.
54
Walaupun skim takaful adalah mengikut prinsip-prinsip syariah sebagaimana
dijelaskan melalui penggunaan perkataan seperti “proper claimant” dan “under the
relevant law” dalam Seksyen 65 (4) Akta Takaful, namun penyertaan dalam skim
Takaful tidak terhad kepada golongan Muslim sahaja bahkan skim takaful adalah untuk
semua pihak tanpa mengira bangsa dan agama (Nik Ramlah Mahmood, 1991). Oleh
itu, kelebihan dan keistimewaan yang terdapat dalam sistem takaful ini juga turut
dinikmati oleh peserta-peserta bukan beragama Islam yang sama-sama menyertai skim
takaful.
7. Kelebihan Sistem Takaful Mengikut Perspektif Pi hak yang Berkepentingan
Dalam rencana khas keluaran Bank Negara Malaysia pada tahun 2004 sempena
ulang tahun ke-20 industri takaful menyatakan takaful berasaskan komersial (Takaful
Tijari) yang diamalkan di Malaysia dari perspektif pihak yang berkepentingan
memberikan kelebihan-kelebihan seperti berikut:
Pelanggan Memenuhi permintaan terhadap beberapa produk perlindungan dan tabungan pada kos yang berpatutan setanding dengan kos produk insurans konvensional.
Kerajaan Berupaya menggunakan pengetahuan dan kemahiran untuk mengurus dan mentadbir skim takaful dengan pakej imbuhan yang kompetitif.
Pengendali Menubuhkan takaful sebagai alternatif kepada insurans konvensional dalam sistem kewangan Islam yang komprehensif.
Pelabur / Pemegang Saham
Menyediakan pulangan berpatutan atas pelaburan mereka setanding dengan penanggung insurans konvensional.
Kesimpulannya, kewujudan sistem takaful pada hari ini telah memberi alternatif
baru kepada umat Islam yang memerlukan jaminan perlindungan kewangan yang
berkualiti secara profesional dan faedah-faedahnya mengikut lunas-lunas yang
dibenarkan oleh syarak. Hal ini sekaligus memberi persaingan dalam industri insurans
di mana sebelum ini hanya dimonopoli oleh sistem insurans konvensional.
55
4.1.2 KELEMAHAN SISTEM TAKAFUL
Di sebalik kelebihan-kelebihan yang telah disebutkan, sistem takaful pada hari ini
khususnya dalam negara dilihat masih mempunyai beberapa kelemahan yang perlu
diperbaiki terutamanya dalam aspek pemasaran dan pendedahan kepada orang ramai
mengenai sistem takaful. Hal ini perlu diberi perhatian serius bagi membolehkan takaful
mendapat sambutan yang setanding dengan insurans konvensional yang telah
bertapak lebih awal. Antara kelemahan-kelemahan tersebut ialah:
1. Kekurangan Pengendali Takaful Berdaftar
Sehingga awal tahun 2009, hanya lapan buah pengendali takaful berdaftar di
negara ini yang disenaraikan dalam laman web Bank Negara Malaysia (BNM) iaitu:
i. Syarikat Takaful Malaysia Berhad
ii. CIMB Aviva Takaful Berhad
iii. Etiqa Takaful Berhad
iv. Hong Leong Tokio Marine Takaful Berhad
v. HSBC Amanah Takaful (Malaysia) Sdn Bhd
vi. MAA Takaful Berhad
vii. Prudential BSN Takaful Berhad
viii. Syarikat Takaful Malaysia Berhad
ix. Takaful Ikhlas Sdn. Bhd.
Sebaliknya, bagi penyedia khidmat insurans, sebanyak tujuh syarikat perniagaan
insurans, sembilan perniagaan insurans hayat dan dua puluh enam perniagaan
insurans am telah disenaraikan dalam laman web tersebut.
Pertambahan pengendali takaful adalah penting bagi mewujudkan persaingan
yang sihat di kalangan pengendali-pengendali takaful. Ini kerana setiap pengendali
akan menawarkan produk yang terbaik dan berkualiti serta menambah produk-produk
56
daripada yang sedia ada bagi menarik orang ramai selaku pelanggan menyertai skim
takaful yang ditawarkan. Secara tidak langsung, mereka mempunyai banyak pilihan
dalam memastikan skim takaful yang disertai benar-benar dapat memberi manfaat
perlindungan yang maksimum dan memuaskan hati.
x. Kekurangan Pendedahan Terhadap Sistem Takaful
Sistem takaful mula diperkenalkan di negara ini pada tahun 1985 melalui
penubuhan Syarikat Takaful Malaysia Sendirian Berhad (STM). Sehingga kini, orang
ramai khususnya umat Islam masih kurang didedahkan dengan pelaksanaan sistem
takaful walaupun sistem ini diperkenalkan sebagai alternatif kepada insurans
konvensional yang telah diharamkan oleh sebahagian besar ulama’.
Kelemahan juga dilihat apabila agen yang menjual produk takaful tidak dapat
menjelaskan secara terperinci akan kelebihan-kelebihan yang boleh didapati daripada
produk takaful berbanding insurans konvensional sekaligus tidak dapat menyakinkan
orang ramai untuk sama-sama menyertai takaful. Oleh itu, pengendali-pengendali
takaful perlulah memastikan latihan diberi secukupnya kepada agen-agen takaful yang
dilantik agar mereka mampu menarik lebih ramai orang untuk menyertai takaful
terutamanya umat Islam dan beralih dari terus membeli insurans konvensional.
Dalam Ucap Utama Gabenor pada Forum Ekonomi Islam Sedunia ASLI yang
bertajuk "Metamorfosis Menjadi Pusat Perbankan dan Kewangan Islam Antarabangsa"
pada 1 Oktober 2005 , Tan Sri Dato' Dr. Zeti Akhtar Aziz menyatakan mempunyai
kumpulan bakat dan kemahiran profesional menjadi satu cabaran utama dalam
menggalakkan hubungan yang lebih luas dalam sistem kewangan lslam domestik dan
integrasi dengan sistem kewangan antarabangsa. Bakat merupakan prasyarat penting
bagi pembangunan sistem kewangan lslam di peringkat nasional dan global. Mereka
merupakan aset penting yang akan mendorong inovasi dalam perniagaan kewangan
lslam dan dapat mengekalkan kekuatan daya saingnya. Dengan industri terus
berkembang, keperluan untuk membangunkan pelbagai jenis produk dan perkhidmatan
57
termasuk produk yang boleh mengurangkan risiko, menjadi bertambah penting. Produk-
produk ini merupakan satu keperluan bagi industri kewangan Islam, bukan hanya untuk
memenuhi keperluan ekonomi domestik dan antarabangsa yang baru dan berubah-
ubah, tetapi juga untuk membolehkan perlindungan nilai terhadap peristiwa buruk yang
mungkin berlaku dan ketidakpastian. Ini penting untuk memperkukuh daya tahan dan
rangka kerja pengurusan risiko industri kewangan lslam dalam keadaan persekitaran
kewangan global yang semakin mencabar dan berdaya saing.
Selain itu, pengendali-pengendali takaful juga perlu memikirkan medium terbaik
dalam usaha memberi pendedahan kepada orang ramai tentang sistem takaful yang
dilaksanakan mengikut garis panduan yang ditetapkan syarak. Ini kerana masih ramai
yang beranggapan bahawa tiada perbezaan dalam sistem yang digunakan oleh
insurans konvensional dan takaful. Ini kerana kedua-duanya menawarkan jaminan
perlindungan kewangan jika pencarum ditimpa musibah atau tragedi di luar jangkaan.
58
4.2 INSURANS KONVENSIONAL
4.2.1 KELEBIHAN INSURANS KONVENSIONAL
Walaupun sebahagian besar ulama dan fuqaha’ Islam mengharamkan umat
Islam daripada menyertai insurans konvensional, masih terdapat sebilangan ulama’
yang mengharuskannya dengan syarat-syarat tertentu. Ini menunjukkan insurans
konvensional sebenarnya turut mempunyai kelebihannya tersendiri. Namun begitu,
disebabkan kelemahan pelaksanaannya berhubung perkara-perkara yang melibatkan
hukum syarak, maka ia diharamkan. Apatah lagi, umat Islam kini mempunyai sistem
takaful bagi menggantikan insurans konvensional yang ada sekarang. Berikut
merupakan kelebihan menyertai insurans konvensional:
1. Jaminan Perlindungan Kewangan
Insurans boleh difahami sebagai pemindahan risiko daripada seseorang individu
atau sesebuah organisasi kepada syarikat insurans. Dalam konteks insurans, individu
atau organisasi yang memindahkan risiko disebut sebagai pemegang polisi manakala
syarikat insurans sebagai penganggung insurans. Pemegang polisi dikehendaki
membayar premium iaitu bayaran yang ditetapkan untuk mendapatkan perlindungan
daripada syarikat insurans. Sekiranya mereka ditimpa sebarang kerugian atau
kerosakan seperti yang terkandung dalam kontrak perjanjian, mereka akan menerima
bayaran pampasan daripada syarikat insurans.
Secara amnya, terdapat risiko-risiko tertentu yang dilindungi mengikut insurans
yang dibeli. Contohnya insurans hayat memberi perlindungan kepada hal-hal seperti
seperti kematian dalam tempoh polisi, pendapatan semasa persaraan, penyakit dan
hilang upaya. Manakala risiko yang dilindungi insurans am pula meliputi kerugian harta
benda seperti kecurian kereta atau kebakaran rumah, liabiliti yang wujud akibat
kerosakan kepada pihak ketiga yang disebabkan oleh pemegang polisi atau kematian
disebabkan kemalangan atau kecederaan
59
2. Bayaran Premium Secara Berkala bagi Insurans Hay at / Nyawa
Bagi melayakkan pemegang polisi mendapatkan manfaat dari segi jaminan
perlindungan kewangan yang ditawarkan oleh syarikat insurans, mereka dikehendaki
menjelaskan bayaran premium mengikut kadar yang telah ditetapkan oleh syarikat.
Bagi insurans hayat, pembayaran caruman adalah secara berkala dan ini memberi
peluang kepada pemegang untuk memilih kaedah pembayaran berdasarkan
kemampuan mereka. Pembayaran boleh dijelaskan sama ada secara bulanan, suku
tahunan, setengah tahun atau tahunan mengikut kemampuan pemegang polisi.
4.2.2 KELEMAHAN INSURANS KONVENSIONAL
Sebelum sistem takaful diperkenalkan, umat Islam terpaksa membeli polisi
insurans konvensional. Tetapi kini dengan wujudnya syarikat-syarikat pengendali
takaful, maka ia bukan lagi menjadi alternatif atau pilihan kepada umat Islam tetapi
umat Islam perlu menolak insurans konvensional yang ternyata mempunyai banyak
kelemahan terutamanya yang melibatkan hukum syarak. Antara kelemahan-
kelemahannya ialah:
1. Terdapat Unsur Riba.
Huraian tentang unsur riba dalam pelaksanaan insurans konvensional telah
dijelaskan sebelum ini. Walau bagaimanapun, secara ringkas, unsur riba dalam
insurans konvensional boleh dilihat dalam beberapa aspek:
1. Bayaran pampasan yang diberikan oleh syarikat insurans sekiranya berlaku
sebarang musibah kepada pencarum adalah berbeza dengan jumlah premium
yang dicarum. Hal ini jelas disebabkan tidak ada kesamaan nilai dalam
urusniaga dua item ribawi yang dijalankan. Ini kerana urusniaga insurans
dijalankan mengikut Kontrak Mu'awadat Maliah (Pertukaran Jual Beli).
60
2. Berlaku pembayaran bertangguh dalam dua item ribawi (Riba An-Nasi’ah). Hal
ini merujuk kepada situasi di mana pemegang polisi hanya akan menerima wang
premium yang dicarumnya beserta bonus dalam jumlah tertentu dari syarikat
insurans sekiranya ditimpa musibah.
3. Pemegang polisi yang terlewat membayar premium mengikut masa yang
ditetapkan akan dikenakan bayaran faedah mengikut kadar yang tertentu.
4. Urusniaga pinjaman dari polisi yang ditawarkan kepada peserta dalam
sesetengah produk insurans hayat melibatkan riba. Dalam sistem kemudahan
pinjaman ini, syarikat insurans akan mengenakan bayaran faedah mengikut
kadar yang telah ditetapkan ke atas pencarum yang membuat pinjaman. Jelas
sekali bayaran faedah tersebut merupakan riba yang dilarang oleh Islam.
5. Elemen riba turut wujud dalam penjanaan keuntungan pelaburan yang akan
digunakan dalam pembayaran pampasan kepada pemegang polisi. Keseluruhan
simpanan tabungan wang syarikat insurans dilaburkan pada pelaburan yang
berasaskan riba dan amalan-amalan lain yang tidak diluluskan oleh syarak.
2. Terdapat Unsur Gharar (Ketidaktentuan).
Manakala unsur gharar dalam kontrak insurans yang diamalkan sekarang dilihat
dari segi Ma’qud Alaih (barang) dan berkait rapat dengan hal berikut:
d. Pencarum tidak mengetahui dengan jelas sama ada dapat atau tidak
bayaran yang dijanjikan.
e. Pencarum tidak mengetahui kadar bayaran yang akan dikenakan oleh
syarikat insurans.
f. Pencarum tidak mengetahui bilakah pembayaran akan dilakukan.
Dalam kedua-dua keadaan insurans nyawa dan insurans am, pemegang polisi,
mengikut perjanjian yang ditandatangani, bersetuju membayar sejumlah caruman bagi
tempoh tertentu dan syarikat pula memberi jaminan akan membayar sejumlah
pampasan apabila berlaku bencana kepada pemegang polisi. Namun begitu, syarikat
tidak menjelaskan bagaimana jumlah pampasan yang dijanjikan itu dihasilkan dan
61
bagaimana kerugian dapat dinilai dalam bentuk wang sebelum bencana itu berlaku.
Sekalipun diandaikan benda yang dipersetujui itu pasti namun tiada satu pihak pun
yang mengetahui nilai sebenar pampasan yang sepatutnya dibayar pada masa
pampasan itu harus dibayar. Oleh itu, kontrak dibuat hanyalah berlandaskan andaian
(ihtimal) semata-mata dan sudah jelas mengandungi unsur gharar (ketidakpastian).
Dalam situasi yang lain pula, unsur gharar berlaku apabila tiada tuntutan
dilakukan oleh pencarum. Hal ini sangat menguntungkan syarikat insurans kerana
mereka akan mendapat semua keuntungan (premium) sementara pencarum
mengalami kerugian kerana tidak mendapat sebarang pulangan padahal kontraknya
berasaskan jual beli.
Apabila pemegang polisi membatalkan atau menamatkan polisi insurans
sebelum genap tempohnya yang tertentu, pemegang polisi tidak akan menerima
sebarang pengambilan premium atau sekiranya diberi, kaedah pengiraannya tidak
berasaskan prinsip sama rata.
3. Terdapat Unsur Perjudian.
Dalam konteks insurans, para ulama’ menyatakan maisir (perjudian) dan gharar
(ketidakpastian) mempunyai kaitan yang amat rapat. Ini bererti jika sesuatu transaksi itu
mengandungi unsur gharar maka dengan sendirinya unsur maisir akan turut serta.
Kaitan antara keduanya adalah terlalu rapat dan saling berkait.
Unsur perjudian dapat dilihat apabila seseorang pemegang polisi insurans nyawa
meninggal dunia sedangkan tempoh perjanjiannya belum lagi tamat dan hanya
membayar sebahagian premium yang dipersetujui tetapi kemudian diberikan pula
pampasan yang tidak dijelaskan asal-usulnya. Hal ini mungkin menyebabkan syarikat
insurans mengalami kerugian. Sebaliknya, jika tiada tuntutan dibuat oleh pencarum
sepanjang tempoh polisi, syarikat insurans berpeluang mendapat keuntungan berlipat
kali ganda kerana tidak perlu mengeluarkan peruntukan untuk membayar pampasan
62
kepada pencarum. Untung dan rugi bergantung kepada nasib inilah yang dianggap
seperti berjudi. Manakala pencarum pula ketika mencarum mengharapkan dengan
carumannya yang sedikit, ia boleh mendapat sejumlah wang yang lumayan sekiranya
berlaku musibah. Ini juga dianggap suatu perjudian.
Kesimpulannya, unsur maisir (perjudian) dalam kontrak insurans wujud apabila:
iv. Peserta membayar premium yang kecil dengan mengharapkan wang yang lebih
besar jumlahnnya.
v. Peserta hilang wang premium apabila peristiwa ingin dilindungi (the insured
event) tidak berlaku.
vi. Syarikat akan rugi jika terpaksa membayar tuntutan yang meletakkan jumlah
premium yang diterima.
vii. Pembayaran pampasan dipertaruhkan kepada bencana yang belum pasti terjadi
4. Syarikat Sebagai Pemilik Penuh Keuntungan
Dalam insurans konvensional, wang pelanggan dianggap wang syarikat insurans
dan dimiliki syarikat sejurus selepas dibayar oleh pelanggan termasuklah keuntungan
yang dihasilkan dari kumpulan wang pencarum. Ini kerana keuntungan merupakan
objektif utama sesebuah syarikat insurans ditubuhkan. Oleh itu, selain
bertanggungjawab membayar manfaat insurans, syarikat juga memiliki hak penuh
dalam membuat keputusan untuk mengagih-agih keuntungan yang diperolehi daripada
pelaburan yang dijalankan. Apatah lagi secara umumnya, pencarum tidak berhak untuk
mendapat sebarang bahagian dari 'surplus'.
Oleh itu, tidak dapat dinafikan lagi segala perkara yang berlandaskan syariat
Islam pastinya membawa banyak kebaikan dan kelebihan berbanding perkara yang
dicipta oleh manusia. Ini kerana Islam adalah agama yang syumul meliputi segala
aspek dalam kehidupan manusia.
63
5.0 SEJAUH MANA KEJAYAAN PELAKSANAAN TAKAFUL DI MAL AYSIA
Menurut Mohd Fadzli Yusof (1996), Malaysia merupakan negara Asia Tenggara
yang pertama merintis perniagaan insurans secara Islam. Industri takaful Malaysia
bermula dengan penubuhan Syarikat Takaful Malaysia Sendirian Berhad yang mula
beroperasi pada Ogos 1985 sebagai pengendali takaful tunggal dengan produk asas
yang terhad. Namun kini hasil usaha bersepadu antara Bank Negara Malaysia dan
pengendali-pengendali takaful membangunkan industri takaful yang cekap, dinamik dan
berdaya tahan, industri takaful Malaysia terus berkembang dan mengalami transformasi
yang pesat. Bahkan industri takaful juga telah berjaya diintegrasikan ke dalam arus
perdana sistem kewangan negara.
5.1 PENUBUHAN INDUSTRI TAKAFUL DI MALAYSIA
Industri takaful sejak 20 tahun yang lalu pada dasarnya dibentuk bagi
melengkapkan operasi Bank Islam Malaysia Berhad yang ditubuhkan pada tahun 1983.
Tetapi pada masa yang sama penubuhan industri takaful juga telah memberi alternatif
baru kepada umat Islam yang memerlukan jaminan perlindungan kewangan
berlandaskan syariah daripada menyertai insurans konvensional. Bahkan keputusan
Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan Malaysia yang memutuskan insurans hayat sebagai
suatu kontrak yang tidak sah kerana mengandungi unsur-unsur ‘gharar’
(ketidakpastian), ‘maisir’ (perjudian) dan riba dilihat turut menyumbang kepada
penubuhan industri takaful di Malaysia.
Bagi mengkaji daya maju penubuhan syarikat insurans secara Islam, Pasukan
Petugas Khas telah ditubuhkan oleh Kerajaan pada tahun 1982. Berikutan syor petugas
tersebut, Akta Takaful telah diperkenal dan dikuatkuasakan pada tahun 1984 manakala
pengendali takaful yang pertama telah diperbadankan di Malaysia pada bulan
November 1984.
64
Bermula dengan penubuhan Syarikat Takaful Malaysia Sendirian Berhad (STM)
pada Ogos 1985 sebagai pengendali takaful tunggal, industri takaful kemudiannya
diperluas dengan pengenalan jendela lslam (Islamic window) oleh institusi perbankan
konvensional yang membolehkan institusi perbankan tersebut menawarkan produk dan
perkhidmatan Islam. Pada masa yang sama, dinding pemisah (firewalls) yang
mencukupi telah diwujudkan untuk memastikan pengasingan sepenuhnya operasi
perbankan. Ini adalah untuk mengelakkan percampuran antara dana perbankan lslam
dengan dana perbankan konvensional supaya integriti operasi perbankan lslam dapat
dipastikan.
Saiz dan skala industri takaful pada hari ini menunjukkan pengiktirafan yang
semakin jelas tentang potensi besar yang ditawarkan perniagaan kewangan Islam
kontemporari ini. Pengendali takaful disokong oleh infrastruktur yang komprehensif
yang telah berkembang sejak 20 tahun yang lalu. Sehingga April 2009, laman web
Bank Negara Malaysia (BNM) telah menyenaraikan sebanyak lapan pengendali takaful
berdaftar dan beroperasi di Malaysia iaitu:
i. Syarikat Takaful Malaysia Berhad
ii. CIMB Aviva Takaful Berhad
iii. Etiqa Takaful Berhad
iv. Hong Leong Tokio Marine Takaful Berhad
v. HSBC Amanah Takaful (Malaysia) Sdn Bhd
vi. MAA Takaful Berhad
vii. Prudential BSN Takaful Berhad
viii. Syarikat Takaful Malaysia Berhad
ix. Takaful Ikhlas Sdn. Bhd
Pengeluaran lesen baru bertujuan mempercepatkan kadar pengembangan
perniagaan takaful domestik dan global dengan mewujudkan pengendali takaful yang
kukuh dan berkelayakan yang mempunyai sumber yang mencukupi, kepakaran yang
sesuai dan jaringan perhubungan antarabangsa untuk menjalankan perniagaan ini.
65
Penyertaan pengendali takaful baru juga dapat memperkukuh hubungan dengan
pasaran antarabangsa dan dengan itu potensi institusi kewangan Malaysia dapat
ditingkatkan bagi meraih manfaat daripada sektor pertumbuhan ini secara global.
Oleh itu, pengendali-pengendali takaful dipilih berdasarkan keutuhan kewangan,
kepakaran, kompetensi dan rangkaian antarabangsa mereka yang boleh menyumbang
secara berkesan terhadap pembangunan industri takaful di Malaysia dan
melengkapkan usaha menjadikan Malaysia sebagai pusat kewangan Islam
antarabangsa yang terkemuka.
Syarikat Takaful Ikhlas merupakan salah satu contoh syarikat takaful yang
berjaya di Malaysia. Pada tahun kewangan berakhir Mac 2008, Takaful Ikhlas telah
mencatatkan kutipan sebanyak RM428 juta untuk pendapatan caruman bagi tempoh
itu. Melalui produk “Ikhlas Medic Assist Takaful” (IMAT), Syarikat Takaful Ikhlas telah
diberikan anugerah “Produk Takaful Paling Inovatif” yang disampaikan Menteri
Kewangan Kedua Tan Sri Nor Mohamed Yakcop (Bernama, 10 Disember 2008).
Industri takaful kini telah mencapai kemajuan yang memberansangkan sejak
tertubuhnya syarikat takaful pertama pada tahun 1984 di negara ini. Secara yang lebih
lanjut, dalam konteks perkembangan semasa, perkembangan positif ini dapat dilihat
menerusi fakta yang menunjukkan bahawa dalam tempoh enam bulan pertama 2008,
jumlah pendapatan sumbangan takaful telah meningkat sebanyak 23 peratus kepada
RM1.4 bilion (Januari-Jun 2007:34.7 peratus; RM1.1 bilion). Ia mencakupi 8.5 peratus
daripada jumlah premium industri insurans pada akhir Jun 2008 (akhir 2007:8.3
peratus).
Bagi sektor takaful keluarga, sumbangan perniagaan baru meningkat dengan
kukuh sebanyak 98.1 peratus kepada RM1 bilion (Januari-Jun 2007:41.5 peratus)
didorong peningkatan dalam segmen berkaitan pelaburan dan pelancaran produk baru
pada awal tahun 2008 dan pertumbuhan pesat produk pembiayaan yang dicatatkan
oleh pengendali takaful baru. Sumbangan perniagaan baru bagi segmen berkaitan
66
pelaburan berkembang lebih dua kali ganda kepada RM351.2 juta (Januari-Jun 2007:
RM152.1 juta).
Penembusan pasaran yang diukur berasaskan jumlah sijil takaful keluarga yang
masih berkuat kuasa berbanding jumlah penduduk telah meningkat kepada 8.2 peratus
pada akhir Jun 2008 (Jun 2007: 7.7 peratus).
Dalam sektor takaful am, jumlah sumbangan bersih menyusut 6.7 peratus
berikutan penurunan dalam insurans kebakaran sebanyak 34.2 peratus kepada RM97.6
juta (Januari-Jun 2007: 2.2 peratus; RM148.3 juta), manakala marin, penerbangan dan
transit sebanyak 46 peratus kepada RM13.8 juta (Januari-Jun 2007:12 peratus; RM25.5
juta).
Aset takaful berkembang 25.1 peratus kepada RM9.6 bilion pada akhir Jun 2008
dan menyumbang 6.9 peratus kepada jumlah aset industri insurans (Berita Harian, 29
Ogos 2008). Walau bagaimanapun, prestasi industri takaful yang dilihat menggalakkan
ini masih kecil sumbangannya jika dibandingkan dengan sumbangan insurans
konvensional.
5.2 PEMANGKIN PERKEMBANGAN TAKAFUL DI MALAYSIA
Dalam membangunkan industri takaful di Malaysia selama lebih dua dekad,
Bank Negara Malaysia telah melaksanakan pendekatan secara berperingkat yang
dapat dibahagikan kepada tiga fasa berikut (Laporan Tahunan Takaful 2004):
i. Fasa 1 (1984-1992) bermula dengan penggubalan undang-undang
pengawalseliaan khusus iaitu Akta Takaful 1984 dan penubuhan pengendali
takaful pertama 1984. Tumpuan utama sepanjang fasa ini ialah penyediaan
infrastruktur asas bagi industri takaful. Akta yang masih digunakan hingga kini
telah digubal untuk mengawal pengendalian perniagaan takaful dan juga
mengkehendaki supaya pengendali takaful didaftarkan. Akta ini juga
67
memperuntukkan agar Jawatankuasa Syariah ditubuhkan dalam usaha
memastikan operasi perniagaan pengendali takaful mematuhi prinsip syariah
pada setiap masa.
ii. Fasa II (1993-2000) menandakan permulaan persaingan dalam industri takaful
dengan kemasukan satu lagi pengendali takaful. Tempoh ini juga menyaksikan
peningkatan kerjasama di kalangan pengendali takaful di rantau ini termasuk
pembentukan Kumpulan takaful ASEAN pada tahun 1995 dan penubuhan
ASEAN Retakaful International (L) Ltd. Pada tahun 1997. Ini telah memudahkan
pengaturan takaful semula (retakaful) di kalangan pengendali takaful di Malaysia
dan di rantau ini, iaitu Brunei, Indonesia dan Singapura.
iii. Fasa III (2001-2010) bermula dengan pengenalan Pelan Induk Sektor Kewangan
(PISK) pada tahun 2001 dengan beberapa objektif antaranya untuk menambah
baik keupayaan pengendali takaful dan memperkukuh rangka kerja
perundangan, Syariah dan pengawalseliaan. Bahagian PISK yang berkaitan
perbankan Islam dan takaful merupakan pelan strategik ke arah merealisasikan
hasrat Malaysia untuk menjadi pusat antarabangsa bagi kewangan Islam.
Setakat ini, tempoh ini telah menyaksikan peningkatan tahap perkembangan dan
persaingan dengan pemberian lesen kepada beberapa pengendali takaful baru.
Untuk terus menggalakkan perkembangan industri takaful, Persatuan Takaful
Malaysia (MTA), sebuah persatuan pengendali-pengendali takaful telah
ditubuhkan pada tahun 2002. Persatuan Takaful Malaysia berhasrat
memperbaiki pengawalseliaan sendiri industri melalui keseragaman amalan
pasaran dan menggalakkan kerjasama pada tahap yang lebih tinggi di kalangan
pengendali takaful dalam usaha memperkembangkan industri takaful.
68
Pengendalian takaful yang berasaskan komersial yang dijalankan di Malaysia
telah menyumbang dengan ketara terhadap kejayaan industri takaful. Pendekatan ini
menekankan pemberian pulangan yang berpatutan kepada peserta, pengendali takaful
dan pemegang saham. Ia berbeza daripada konsep takaful kerjasama yang
dilaksanakan di beberapa negara lain dengan skim takaful dijalankan semata-mata
untuk tujuan sosial. Di samping itu, peranan kerajaan dan sokongannya yang
berterusan dalam memperkembangkan industri takaful merupakan faktor penting dalam
menggalakkan pertumbuhan industri takaful di Malaysia. Kerajaan telah berupaya
mewujudkan persekitaran yang kondusif dan menentukan hala tuju yang jelas bagi
perkembangan industri ini.
69
5.0 JANGKAAN MASA HADAPAN
Pertumbuhan perniagaan takaful pada tahun-tahun mendatang terus
memberangsangkan. Ini disokong oleh peningkatan kesedaran orang ramai terhadap
produk takaful, ditambah pula dengan saluran pengagihan yang lebih cekap dan
pelbagai yang membolehkan akses lebih luas kepada lebih banyak segmen penduduk.
Sektor takaful telah muncul sebagai komponen penting sistem kewangan dan berjaya
berintegrasi dengan komponen-komponen lain sistem kewangan Islam. Persekitaran
yang kondusif melalui penyediaan rangka kerja perundangan, pengawalseliaan dan
syariah yang kukuh akan terus memudahkan industri takaful mengekalkan
pertumbuhan yang pesat. Inovasi produk dan perkhidmatan pelanggan yang cemerlang
akan terus menjadi pemboleh utama pertumbuhan industri takaful pada masa hadapan.
Menerusi Rancangan Malaysia Ke-9 (RMK-9), industri takaful akan dibangunkan
sebagai salah satu komponen penting dalam sistem kewangan menjelang tahun 2010.
Dalam tempoh Rancangan, objektif utama ialah untuk membangun sebilangan
pengendali takaful yang kukuh dan bermodal tinggi serta menawarkan rangkaian
produk dan perkhidmatan takaful yang lengkap. Langkah akan diambil untuk
meningkatkan keupayaan pengendali takadul memanfaatkan ciri-ciri unik takaful. Usaha
ini termasuk memastikan terdapatnya individu dan kumpulan pengurusan yang terlatih
dan berkaliber tinggi dengan kepakaran yang diperlukan dari segi pematuhan syariah
dan pembangungan produk. Lesen takaful tambahan akan dikeluarkan kepada pihak
yang layak untuk meningkatkan lebih persaingan serta memperluas lagi perniagaan
takaful bagi mencapai sasaran 20 peratus daripada keseluruhan industri insurans.
Pengendali takaful Malaysia juga digalakkan untuk meningkatkan penglibatan
mereka di peringkat global melalui penyertaan ekuiti atau kepakaran pengurusan
dengan rakan asing dalam bidang ini. Dengan penubuhan Persatuan Takaful Malaysia,
usaha bagi meningkatkan pengurusan pasaran industri takaful dan memperkukuh
perlindungan pengguna akan dapat dilaksanakan dengan lebih berkesan dan cekap.
Saluran penyampaian alternatif seperti banktakaful, penasihat kewangan dan internet
70
akan terus dibangunkan. Profesionalisme agensi pelaksana akan dipertingkat bagi
memastikan perkhidmatan pengguna yang lebih baik.
Bagi melindungi kepentingan dan meningkatkan keyakinan orang awam
terhadap industri takaful, inisiatif berkaitan kawal selia dan pengawasan akan bertumpu
ke arah memperkukuhkan keteguhan kewangan dan kemampanan industri ini. Kawal
selia mengenai keperluan mampu bayar dan kecukupan modal yang merupakan aspek
penting kepada penyeliaan berhemat akan diperkemas. Usaha kawal selia dan
penyeliaan masa depan akan juga ditumpukan ke arah memperkukuh amalan tadbir
urus dan memupuk lebih budaya pengurusan risiko dalam industri takaful.
Peningkatakn rangka kerja perundangan khususnya yang berkaitan dengan
perlindungan pengguna akan dilaksanakan.
Di peringkat antarabangsa, wawasan kerajaan memperkembangkan takaful di
peringkat global menjadi pendorong kepada pengendali takaful Malaysia untuk
meningkatkan kehadiran mereka di peringkat global. Kapasiti yang bertambah baik dan
kewujudan sumber-sumber, khususnya sumber manusia adalah penting bagi
mempercepat kemajuan usaha-usaha ini.
Bagi pengawal selia, pengharmonian amalan takaful am merentasi sempadan
ekonomi antarabangsa yang berbeza-beza dan pembangunan rangka kerja
pengawalseliaan dan penyeliaan dan amalan terbaik dalam takaful adalah antara
inisiatif penting perlu dilaksanakan bagi menggalakkan lagi kemajuan industri takaful.
Melangkah ke hadapan, inovasi produk akan terus menjadi faktor penting ke arah
mencapai pertumbuhan industri takaful yang memberangsangkan. Permintaan yang
tinggi terhadap perlindungan insurans memerlukan produk takaful yang berbagai-bagai
agar keperluan yang berubah-ubah dan pelbagai risiko dalam industri dapat dipenuhi.
Sebagai contoh, pengurusan risiko malapetaka telah mendapat perhatian yang
lebih meluas di seluruh dunia berikutan bilangan bencana alam dan serangan
pengganas baru-baru ini yang tidak pernah berlaku dahulu. Takaful perlindungan cuaca
71
yang menyediakan perlindungan kewangan kepada petani mungkin berguna,
terutamanya dalam usaha kita memperkasakan sektor pertanian dan industri berkaitan.
Cabaran kini terletak di bahu pengendali takaful yang mengorak langkah untuk
mengurangkan risiko baru, seperti risiko malapetaka serta risiko besar dan khusus,
risiko liabiliti dan risiko-risiko lain yang sekarang ini dilanggan oleh insurans
konvensional, sebagai usaha untuk mendapatkan lebih banyak bahagian
Selain itu, cabaran untuk menyediakan persekitaran yang kondusif untuk inovasi
produk yang lebih banyak dan pada masa yang sama memastikan mekanisme
mengurangkan risiko tersedia perlu diberi perhatian oleh pengawal selia. Usaha
mewujudkan industri takaful yang berdaya tahan dan kukuh dalam ruang lingkup sistem
kewangan Islam yang dinamik, walaupun merupakan tugas yang mencabar, namun ia
adalah pengalaman yang berharga. Sektor kewangan Islam yang cekap hasil daripada
usaha ini akan menyumbang ke arah pertumbuhan ekonomi dan kemakmuran negara
keseluruhannya.
72
7.0 PENUTUP
Dalam kelembapan ekonomi dunia, kini adalah masa terbaik buat umat Islam di
seluruh dunia untuk memperkukuh struktur dan produk kewangan Islam terutamanya
dalam konteks takaful serta mengetengahkannya kepada dunia sebagai pilihan utama
kaedah pemulihan ekonomi dunia. Ini kerana sistem kewangan Islam terbukti berdaya
tahan dan mampu berfungsi secara efektif dan efisien seiring dengan sistem kewangan
konvensional yang banyak diamalkan pada masa kini.
Hal ini turut diakui Pensyarah University of South Australia, Prof. Mervyn K. Lewi,
beliau yakin sistem kewangan Islam mampu menembusi pasaran negara-negara bukan
Islam kerana selain menawarkan potensi perniagaan yang besar ia juga merupakan
sistem kewangan kerohanian. Oleh itu, sistem itu boleh diguna pakai dan direplika di
negara-negara bukan Islam kerana ia didapati menepati kehendak pasaran global. Ini
kerana sistem kewangan Islam merupakan sistem kewangan berasaskan syariah yang
menghalang amalan riba dan ini boleh membantu meningkatkan pertumbuhan ekonomi
di sesebuah negara.
Beliau berpendapat pengabaian kepada sistem kewangan Islam menjadi punca
terjerat kepada masalah krisis ekonomi di negara-negara yang mengamalkan sistem
kewangan konvensional sepenuhnya khususnya negara-negara barat pada waktu ini.
Manakala Malaysia yang mengamalkan dua sistem kewangan iaitu secara
konvensional dan Islamik sedikit sebanyak telah membantu menyelamatkan
pertumbuhan ekonomi di negara ini.
Oleh itu, marilah kita berusaha sedaya upaya menjadikan ajaran Islam sebagai
teras ekonomi negara dengan sama-sama mendokong produk kewangan Islam yang
dilaksanakan sekarang, di samping berusaha memartabatkan sistem ekonomi Islam..
Kita juga perlu berusaha melemahkan produk kewangan Barat yang bertentangan
dengan syariat Islam serta menjalankan misi untuk meningkatkan kefahaman
masyarakat berkaitan keistimewaan sistem ekonomi Islam.
73
BIBLIOGRAFI Abd. Al-Rahman Zaki Ibrahim (1998). Petunjuk Amalan Ekonomi Islam (Ma’alim al-
Iqtisad al-Islami). Diterjemahkan oleh Mujaini Tarimin. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. (Teks asal dalam Bahasa Arab)
Azlan Khalili Shamsuddin (1995). Riba: Alternatifnya dalam Sistem Bank Islam. Kuala
Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Mat Hassan Abu Bakar (2003). Apa Itu Ekonomi Islam. Pahang: PTS Publication &
Distributor Sdn. Bhd. Mohammad Muslehuddin (1969). Insurans dan Hukum Islam (Insurance and Law).
Diterjemahkan oleh Izuddin Hj. Mohamed & Abdul Rahman Rukaini. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. (Teks asal dalam Bahasa Inggeris)
Mohd Fadzli Yusof (1996). Takaful: Sistem Insurans Islam. Kuala Lumpur: Utusan
Publication & Distributor Sdn. Bhd. Muhammad Nejatullah Siddiqi (1989). Pemikiran Ekonomi Islam: Suatu Tinjauan
Penulisan Semasa (Muslim Economic Thinking: A Survey of Contemporary Literature). Diterjemahkan oleh Mohd. Amin Abdullah. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. (Teks asal dalam Bahasa Inggeris)
Nik Ramlah Mahmood (1991). Takaful: The Islamic System of Mutual Insurance - The
Malaysian Experience. Arab Law Quarterly. Nor Mohamed Yakcop (1996). Teori, Amalan dan Prospek Sistem Kewangan Islam di
Malaysia. Kuala Lumpur: Utusan Publication & Distributor Sdn. Bhd. Othman Ishak (1981). Fatwa dalam Perundangan Islam. Kuala Lumpur: Penerbit Fajar
Bakti Sdn. Bhd. Rosli Mahmood (1994). Konsep Asas Perbankan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan
Pustaka. Sobri Salamon (1989). Ekonomi Islam, Pengenalan Sistem & Kemungkinan. Selangor:
Ar-Rahmaniah Badan Dakwah & Kebajikan Islam Malaysia.
Tan Lee Meng (1989). Insurance Law in Singapore. Singapore: Butterworth. Zaini Nasoha et. al (2004). Syariah dan Undang-undang, Suatu Perbandingan. Kuala
Lumpur: Utusan Publication & Distributors Sdn. Bhd. Buku Panduan Asas Takaful (2007) . Kuala Lumpur: Islamic Banking Finance Institute
Malaysia Sdn. Bhd (IBFIM).
74
Rancangan Malaysia Kesembilan 2006-2009 (2006). Putrajaya: Unit Perancangan Ekonomi. Jabatan Perdana Menteri.
Bank Negara Malaysia, Laporan Tahunan Takaful 2004 didapati pada 12 April 2009
daripada http://www.bnm.gov.my/files/publication/tkf/bm/2004/book.bm.pdf Bank Negara Malaysia, Laporan Tahunan Takaful 2005 didapati pada 12 April 2009
daripada http://www.bnm.gov.my/index.php?ch=110&pg=364&ac=34&lang=bm&print=1
Bank Negara Malaysia, List of Licensed Insurance Companies & Takaful Operators in Malaysia, didapati pada 31 Mac 2009 daripada http://www.bnm.gov.my/index.php?ch=13&cat=insurance&type=TKF&fund
Bank Negara Malaysia, Perbankan Islam dan Takaful didapati pada 31 Mac 2009
daripada http://www.bnm.gov.my/view.php?dbIndex=0&website_id=1&id=356 Bank Negara Malaysia, Senarai Syarikat Insurans & Pengendali Takaful di Malaysia
didapati pada 31 Mac 2009 daripada http://www.bnm.gov.my/index.php?ch=13&cat=insurance&lang=bm
Bank Negara Malaysia. Ucap Utama Gabenor pada Forum Ekonomi Islam Sedunia
ASLI yang bertajuk "Metamorfosis Menjadi Pusat Perbankan dan Kewangan Islam Antarabangsa" didapati pada 31 Mac 2009 daripada http://www.bnm.gov.my/index.php?ch=62&pg=66&ac=215&lang=bm&print=1
Berita Harian (29 Ogos 2008),Takaful Kukuh 6 Bulan Pertama, didapati pada 10 April
2009 daripada
http://www.bharian.com.my/klikkhas/bajet/Artikel2009/LaporanEkonomi/20080829163104/Article/
Bernama (10 Disember). Takaful Ikhlas Yakin Kegawatan Ekonomi Tidak Halangnya
Capai Sasaran didapati pada 31 Mac 2009 daripada http://www.bernama.com/bernama/v5/bm/newsindex.php?id=377548
Berita Harian Online (24 November 2008), Takaful Ikhlas sudah sedia teroka Asia
Barat, didapati pada 31 Mac 2009 daripada http://www.ibfim.com/index.php?option=com_content&task=view&id=2004
Info Insurans dan Takaful didapati pada 31 Mac 2009 daripada
http://www.insuranceinfo.com.my/index.php?intPrefLangID=2&
75
MyMetro (15 April 2009), Riba Runtuhkan Ekonomi Dunia, didapati pada 31 Mac 2009 daripada www.hmetro.com.my/Current_News/myMetro/Sunday/Ekspresi/
20090215110623/Article/indexv_html Takaful (Tiada Tarikh) didapati pada 31 Mac 2009 daripada
http://ms.wikipedia.org/wiki/Takaful Sebuah Kajian Ibn Ismail al-Azhary. Insurans: Perbincangan Menurut Perspektif Islam
didapati pada 31 Mac 2009 daripada http://www.geocities.com/pujangga1/kajianku2.htm
Utusan Malaysia (11 April 2009) Kewangan Islam mampu takluk dunia, didapati pada
12 April 2009 daripada http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2008&dt=0411&pub=Utusan_Malaysia&sec=Ekonomi&pg=ek_01.htm
Zaharuddin Abd Rahman (7 Ogos 2002) Benarkah Insurans Haram Menurut Islam?,
didapati pada 31 Mac 2009 daripada http://staf.uum.edu.my/alib/wb3053/insuran.pdf
Zaharuddin Abd Rahman (5 Mac 2007), Hukum Insuran Konvensional Dan Pelaburan
Islam, didapati pada 31 Mac 2009 daripada http://www.zaharuddin.net/content/view/304/101/
Zaharuddin Abd Rahman (7 Mac 2007), Perbezaan Insuran Konvensional & Takaful,
didapati pada 31 Mac 2009 daripada http://www.zaharuddin.net/content/view/307/101/