ISU BERKAITAN KEBAJIKAN SOSIAL KANAK-KANAK PADA ZAMAN KOLONIAL

i Fuziah Shaffie "

PENGENALAN

Perkhidmatan kebajikan di Tanah Melayu pada zaman sebelum perang lebih menjurus kepada peranan utama yang dimainkan oleh orang perseorangan dan badan sukarela. Idea awal penubuhan perkhidmatan kebajikan di Tanah Melayu adalah dengan tertubuhnya Jabatan Perlindungan Cina (1877) dan Jabatan Buruh (191 1) yang memberi perhatian khusus kepada kebajikan kaum buruh Cina dan India. Hanya selepas zaman pendudukan Jepun yang mengakibatkan masalah kekurangan makanan, kebuluran, perpecahan keluarga dan sebagainya, kerajaan Inggeris mula memberi perhatian kepada ha1 kebajikan sosial masyarakat keseluruhannya. Sehubungan itu, juga kerajaan British telah mengarnbil alih tugas menjaga kebajikan masyarakat tanpa mengira kaum dengan menubuhkan Jabatan Kebajikan Masyarakat Malaya pada tahun 1946.

Menurut laporan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB), istilah kebajikan kanak-kanak merujuk kepada kesemua jenis perkhidmatan yang dibuat untuk faedah kanak-kanak merangkumi bidang kesihatan, nutrisi, pendidikan dan kebajikan sosial (CO 8591373). Penulis merujuk perkhidmatan kebajikan kanak-kanak dalarn kertas ini kepada isu berkaitan perkhidmatan yang disediakan oleh agensi kerajaan khususnya Jabatan Kebajikan Masyarakat (JKM), dan pertubuhan sukarela, daripada perspektif kebajikan sosial, kesihatan, dan nutrisi pendidikan yang wujud selepas Perang Dunia Kedua. Ini termasuk aspek-aspek yang diambil oleh kerajaan

kolonial untuk menjaga dan menyediakan perkhidmatan kepada kanak-kanak yang memerlukan pen-jagaan dan perlindungan. Seseorang kanak-kanak itu dikatakan ~nemerlukan penjagaan dan perlindungan sekiranya mereka terdedah kepada bahaya moral atau berada di luar kawalan. Kanak-kanak dalam tulisan ini bermaksud seorang yang berumur di bawah 16 tahun yang tidak mempunyai ibu bapa (yatim piatu) atau penjaga. Ibu bapa atau penjaga kanak-kanak ini tidak berupaya menjaga &an memberi perlindungan kepada mereka atau kanak-kanak yang menjadi mangsa seperti diabaikan, mendapat sakit, menjadi miskintpapa, ataupun kanak-kanak yang dipergunakan untuk menjadi peminta sedekah (RCPlWELl179147; PIPEG1 Children and Young Persons Ordinance, 1947; CO 82815).

ZAMAN SELEPAS PERANG DAN ISU KEBAJIKAN KANAK-KANAK

Malaysia telah berada di bawah kuasa penjajah pada suatu ternpoh yang cukup lama iaitu selama 446 tahun. Bermula dengan kuasa Portugis (1511), Belanda (1641), Inggeris (1786), Jepun (1941) dan kemudiannya Inggeris kembali semula ke Tanah Melayu mengambil alih pentadbiran Tanah Melayu selepas kekalahan Jepun dan tamatnya Perang Dunia Kedua pada tahun 1945. Jangka masa pemerintahan Inggeris ketika ini berlarutan sehingga Tanah Melayu berjaya mencapai kemerdekaan pada tahun 1957.

Tempoh selepas perang (1945) merupakan suatu tahap yang mengalami banyak perubahan penting di negara kita dengan pelbagai isu yang perlu ditangani oleh pihak pentadbir Inggeris, seperti memuncaknya kesedaran kebangsaan dalam kalangan masyarakat tempatan khususnya kaum Melayu untuk memerintah negara mereka sendiri, kekacauan yang dilakukan oleh pihak komunis sehingga perintah darurat terpaksa dikeluarkan, kemajmukan negara yang terdiri daripada tiga kaum utama iaitu Melayu, Cina dan India, sehinggalah kepada usaha berat kerajaan untuk membangunkan negara dan masyarakat yang mengalami trauma selepas Jepun

meninggalkan Tanah Melayu. Kesemua situasi ini saling berkait rapat antara satu dengan yang lain dan paling penting memberi impak yang cukup berpengaruh dan mencabar kewibawaan pihak Inggeris melaksanakan polisi sedia ada dan merancang polisi baharu pentadbiran Tanah Melayu selepas perang.

Berdasarkan isu-isu yang disebutkan di atas, bab ini hanya akan mengetengahkan tentang masyarakat inajmuk dan juga kesan pendudukan Jepun. Seperti yang diketahui, kerajaan British telah bertanggungjawab membawa masuk kaum Cina dan India bagi memenuhi sektor perladangan dan perlombongan yang mendesak kepada keperluan tenaga bumh yang banyak. Dalam jangka masa tahun 1946 sehingga tahun 1957, ketiga-tiga kaum etnik ini termasuk kaum Melayu telah semakin berkembang pesat dari segi kepadatan penduduk. Oleh yang dernikian, isu perkhidmatan kebajikan di Tanah Melayu hams dilihat juga dalam konteks masyarakat pelbagai kaum. Keduanya ialah kesan pendudukan Jepun sebagai salah satu faktor yang sedikit sebanyak mempengaruhi perkembangan perkhidmatan kebajikan negara memandangkan satu pendekatan yang tersusun telah mula diambil oleh kerajaan bagi mengatasi masalah-masalah sosial yang timbul ketika selepas perang (Sushama, 1985215). Di sinilah bermulanya kesedaran dan perhatian pihak kerajaan dalam menyediakan perkhidmatan kepada kanak-kanak yang memerlukan penjagaan dan perlindungan rnernandangkan salah satu kesan perang yang ketara ialah terdapat sejurnlah besar kanak-kanak yang menjadi yatim piatu dan kehilangan tempat tinggal.

Merujuk kepada tulisan Jones tentang kebajikan sosial di Malaya, perkhidmatan yang dibentuk oleh kerajaan British pada sekitar tahun 1950-an melalui agensinya JKM adalah untuk memenuhi keperluan individu atau kumpulan tertentu yang memerlukan perhatian istimewa. Menumtnya, mereka yang termasuk dalam golongan yang hams dibantu pada ketika itu ialah:

(i) Kanak-kanak yang tidak mengalami persekitaran hidup yang normal di mmah; terabai, ditinggalkan atau tirlak dilayan dengall baik.

(ii) Orang yang cacat dar; segi fizikal dan mental. (ii i) Pesakit yang kronik atau penganggur yang kronik, termasuk

peminta sedekah. (iv) Orang tua, jika tiada rumah, memerlukan kewangan atau tidak

berda) a discbabkan usia. (v) Pesalah yang dibebaskan dan masih dalam perhatian pihak

berkuasa, pesalah remaja dan orang yang dibebaskan dari penjara.

(vi) Komuniti kecil yang memerlukan keistimewaan, seperti mereka yang tinggal di kawasan kurang membangun, orang asli, dan mereka yang menderita akibat bencana alam seperti banjir dan kebakaran.

Mereka yang disenaraikan terdiri daripada pelbagai latar belakang dan keperluan. Jika golongan ini tidak dibantu, sebahagian daripada mereka tidak dapat meneruskan kehidupan normal seperti orang lain (Jones, 1958; ii). Berdasarkan senarai ini juga, kanak-kanak merupakan salah satu kumpulan yang mendapat perhatian JKM pada ketika itu. Walaupun kanak-kanak merupakan salah satu kumpulan sasaran jabatan, penting diberi perhatian bahawa kebajikan kanak- kanak saling berkait rapat dengan kumpulan sasaran yang lain khasnya ibu atau keluarga. Kebajikan sosial kanak-kanak juga sangat dipengaruhi secara langsung atau tidak langsung oleh perkhidmatan yang disediakan oleh jabatan kepada kumpulan sasaran yang lain juga. Sebelum meninjau secara terperinci perkhidmatan yang disediakan oleh JKM, biarlah kita memahami terlebih dahulu sejarah awal penubuhannya.

PENUBUHAN JABATAN KEBAJIKAN MASYARAKAT MALAYA (JKMM)

Jabatan Kebajikan Masyarakat Malaya (JKMM) merupakan salah sebuah jabatan kerajaan yang utama, ditubuhkan untuk menyediakan perkhidmatan kepada kanak-kanak khususnya bagi menjaga dan melindungi mereka daripada segala ancaman yang memudaratkan

kehidupan mereka. Walau bagaimanapun, idea awal perkhidmatan kebajikan di Tanah Melayu adalah dengan tertubuhnya Jabatan Perlindungan Cina dan Jabatan Buruh. Semenjak tahun 1877 lagi, buruh-buruh Cina di Tanah Melayu diletakkan di bawah penjagaan Jabatan Perlindungan Orang Cina (CIzir1e.se Pi-otector-ate) yang dikendalikan oleh para pegawai Inggeris. Pekerja India pula dilindungi oleh pelbagai aspek perundangan sejak tahun 1824 (Leong, 1999) sebelurn ditubuhkan jabatan buruh.

Jabatan Perlindungan Orang Cina telah ditubuhkan khusus untuk mengendalikan usaha menghapuskan kegiatan pelacuran sebagai satu perniagaan dan untuk melindungi wanita serta gadis daripada penindasan. Selain itu, jabatan ini turut mengendalikan keadaan kerja buruh irnigran Cina termasuk mengawasi penghjirahan buruh ini ke Tanah Melayu. Dengan adanya jabatan perlindungan ini, kebajikan buruh Cina terbela. Namun, akibat kekurangan kakitangan, jabatan ini terpaksa ditutup pada tahun 1945 (Leong, 1999).

Walau bagaimanapun, perlu dinyatakan bahawa sebelum penubuhan Jabatan Kebajikan Masyarakat, sehingga Perang Dunia Kedua, Jabatan Buruh Malaya masih meneiuskan perkhidmatan kebajikan di Tanah Melayu. Tanah Melayu merupakan antara negara jajahan British yang awal menubuhkan Jabatan Buruh (Mair, 1944). Mair dalarn bukunya Welfare in the British Colonies, telah rnenyatakan bahawa Jabatan Buruh Malaya ditubuhkan pada tahun 1912 dan menamakannya sebagai special department (Mair, 1944). Matlamat awal penubuhan Jabatan Buruh Malaya adalah untuk rnengawal dan menjaga kebajikan buruh India. Ekoran daripada perkembangan semasa, jabatan ini kemudiannya telah mengambil alih tugas umum memperbaiki kesejahteraan buruh imigran Cina dan India.

Bahagian Perkhidmatan Kebajikan telah ditubuhkan dalam Jabatan tersebut yang d'kenali juga sebagai Jabatan Buruh dan Kebajikan Masyarakat. Perubahan ini dibuat oleh pihak British Military Adrninistratiorz (BMA) yang bertanggungjawab rnemulihkan Malaya selepas Jepun menyerah kalah. BMA telah bertindak

menubuhkan sebuah badan khas secara ad hoc yang bel-tujuan untuk memberi bantuan segera terutamanya usaha pembekalan dan peny gihan mCtkanan, pakaian dan ubat-ubatan (Arkib, 1996). Tugas ini ~lselenggarakar, oleh badan pusat sepei-ti pertubuhan kawalan dan catuan lnakanan serta pegawai pentadbiran awam. Kedudukan pegawai-pegawai ini boleh disamakan seperti pegawai daerah.

Namun, seperti yang dinyatakan segala usaha ini bersifat sementara sahaja dan tidak kekal. Badan ad Itoc ini kemudian dimansuhkan apabila Pentadbiran Awam mengambil alih BMA. Berikutan itu, JKM telah dibentuk di Tanah Melayu, selepas penguatkuasaan Surat Pekeliling Setiausaha Tanah Jajahan, pada 11 Februari 1946 iaitu tentang Skim Perkhidmatan dan syarat lantikan Pegawai Kebajikan Masyarakat (Arkib, 1996).

Berikutan dengan perkembangan tersebut, satu pejabat khas telah dibentuk bagi . menyelesaikan masalah kebajikan masyarakat terutamanya memberi bantuan kepada mangsa-mangsa perang. Bantuan diberi kepada mangsa-mangsa tragedi pembinaan 'Landasan Keretapi Maut' termasuk juga mereka yang kehilangan rumah atau keluarga mangsa perang. Antara lain Jabatan Kebajikan Masyarakat tumt menyediakan perkhidmatan penjagaan kanak- kanak, mengendalikan kes berkaitan kenakalan juvenil, menjaga kebajikan orang buta dan pesakit kusta serta memberi bantuan kewangan kepada sesiapa yang memerlukannya. Pejabat tersebut ditubuhkan atas nama Biro Penasihat Rakyat (Citizens Advice Bureau) yang diketuai oleh seorang pegawai tentera Inggeris iaitu Lt. F.M. Smith. Pejabat kecil ini kemudiannya diberi nama Pejabat Beri Bantuan (Relief Department) yang diketuai oleh Awang Omar dan selepas itu ia dinamakan pula sebagai Pejabat Kebajikan (Welfare Department) (Wan Azmi, 1992:296).

JKMM telah ditubuhkan secara rasminya oleh pihak BMA yang beribu pejabat di Jalan Batu (kini Jalan Tunku Abdul Rahrnan) Kuala Lumpur, pada 10 Jun 1946. Jabatan ini diketuai oleh J.A. Harvey yang dilantik untuk memangku tugas sebagai Ketua

Pengarah Kebajikan Masyarakat (Annual Report, 1946). Tidak diketahui sebab kerajaan British hanya melantik Harvey sebagai pemangku untuk menjalankan tugas pegawai kebajikan Malaya yang begitu berat tanggungjawabnya khususnya pada za~nan sejurus selepas tamat perang. Sedangkan jika dilihat latar belakang Harvey, beliau merupakan seorang yang berpengalaman luas kerana pernah menjadi pegawai kadet Negeii-Negeri Melayu Bersekutu dan telah berkhidmat di Tanah Melayu semenjak tallun 1925. Selain itu, antara tugas penting yang pernah dijalankan oleh beliau adalah sebagai pegawai daerah di beberapa daerah seperti di Kota Bharu, Kelantan dan Kinta (Perak), dan juga Pegawai Penasihat Inggeris di negeri Pahang.

Harvey telah dibantu oleh Kapten Mohamed Salleh iaitu bumiputera pertama yang dilantik ke jawatan tersebut pada 12 November 1946 (Wan Azmi, 1992). Beberapa cawangan telah berjaya ditubuhkan seperti di Pulau Pinang, Ipoh, Kuala Lumpur dan Johor Bharu. Selain itu, Pegawai-Pegawai Bantuan Awam Palang Merah yang masih menjalankan tugas kebajikan dan bantuan di Kota Bharu, Alor Setar, Kuantan dan Seremban Surut dilantik sebagai pegawai- pegawai JKM (Annual Report, 1946).

Pada masa itu juga terdapat pangkat State Rural Welfare Ojficer di peringkat negeri yang diketuai oleh Miss Enid M.L. Fernandes. Beliau merupakan pegawai kebajikan masyarakat terlatih yang pertama ditugaskan di negeri Johor. Di negeri Johor, beliau sangat mengambil berat dan melawat ke seluruh negeri, ke kampung di pedalaman termasuk bermalam di rumah penghulu, menjaga dan mengambil berat kebajikan kanak-kanak kurang upaya dan orang asli ataupun dikenali sebagai orang-orang sakai pada ketika itu.

Setelah setahun memangku tugas Ketua Pengarah Kebajikan Masyarakat Tanah Melayu. Harvey teloh digantikan oleh Dr. C.P. Rawson pada 18 Jun 1947. Berbanding Harvey, Rawson langsung tidak mempunyai pengz.l,:,nan bertugas di Malaya sebelum i7 . i .

Tanggl.~ngjav,ab yang dip~kul oleh Rawson juga agak lam, iairu

sehingga tahun 1952, I- arikutnya J.C. McDoull pula dilantik menggantikan tempat beliau. McDoull ialah bekas Penolong Setia sah:: di Jabatan Perlindungan Orang Cina pada tahun 1936 dan Penolong Pegawai Buruh pada tahun 1945. M. Doull telah memegang jawatan sebaga: Ketua Pengarah Jabatan Kebajikan Masyarakat sehingga Tailah Melayu mencapai kemerdekaa~i pada tahun 1957.

JUMLAH KANAK-KANAK DI TANAH MELAYU

Menurut sumber daripada arkib dan bahan sekunder yang berjaya dikumpul oleh penulis, dianggarkan bahawa jumlah penduduk Tanah Melayu pada tahun 1947 telah menjangkau sebanyak 4.908 juta orang dan jurnlah ini dikatakan telah meningkat kepada 6.279 juta orang pada tahun 1957 (McGhee, 1964). Pada tahun yang sama, jumlah kanak-kanak dalam golongan yang berusia enam, hingga 12 tahun dianggarkan berjumlah 43 1,000 orang. Pada tahun 1948 sebanyak 175,078 orang kanak-kanak lelaki, manakala kanak- kanak perempuan pula berjumlah 44,787 orang, kesemuanya yang sedang mengikuti sesi persekolahan ketika itu (CO 859 859122512; CO 9971 16). Jadua16.1 menunjukkan jumlah populasi kanak-kanak pada tahun 1947 yang berumur antara 0 hingga 14 tahun mengikut kategori kaum dan yang dibahagikan kepada tiga kumpulan umur iaitu 0-4 tahun, 5-9 tahun, dan 10-14 tahun. Jumlah keseluruhan populasi ialah sebanyak 19.456 juta orang.

Berdasarkan laporan tahun 1953 pula, kanak-kanak yang berumur antara enarn hingga 13 tahun pula dianggarkan be jumlah 1,141,000 (PPM 3 Federation of Maluya Ailnual Report 19.53). Walaupun laporan tahun 1953 ini tidak menyatakan jumlah kanak-kanak yang berusia selain daripada yang disebutkan, namun daripada data yang ditunjukkan pada tahun 1947 dan tahun 1953 boleh memberikan garnbaran umum tentang bilangan kanak-kanak pada ketika tempoh penulisan ini dibuat.

Jadual 6.1

Jli~~rluh Kun~rk-Kunok tli Tunrrli Meluyu Pudcr Tuli~~rz 1947 (tltrluriz Rihu)

Kaum 0-4 tahun 5-9 tahun 10- 14 tahull Melayu 339.1 363.3 286.2 Cina 225.1 283.8 238.5 India 60.8 65.0 61.9 Lain-lain 7 7.9 7 Jurnlah 632.1 719.9 593.6

Sumber: PPER 5.

PERKHIDMATAN KEBAJIKAN KANAK-KANAK

Semenjak awal penubuhannya, JKM tidak mempunyai bahagian tertentu yang dibentuk khusus untuk kanak-kanak. Ini disebabkan objektif JKM yang utama adalah untuk membantu mangsa perang dan mereka yang kehilangan tempat tinggal (Abdullah, 1979), dengan perhatian ditumpukan kepada beberapa perkhidmatan yang lebih serius seperti membantu kanak-kanak yang berada dalam keadaan bahaya moral. Setiap kanak-kanak yang kesnya dibawa kepada perhatian jabatan, dipindahkan daripada sumber yang membahayakan dan diletakkan di bahagian jagaan dan perlindungan.

Sungguhpun terdapat banyak kes yang diletakkan di bawah kendalian JKM, namun kerja-kerja berkaitannya masih terhad disebabkan ketiadaan pegawai kanak-kanak yang terlatih pada ketika itu (FS 1294811950). JKM masih terus cuba mengendalikan pelbagai kes yang dilaporkan bagi memastikan kesejahteraan kanak-kanak, namun sehingga tahun 1950 jabatan belum mempunyai pegawai kanak-kanak yang khusus untuk mengendalikan pelbagai kes yang dilaporkan terutamanya yang melibatkan kuasa pemntukan dalam Ordinan Kanak-Kanak dan Orang Muda (Children and Yoling Persons Ordi~zance - CYPO) (PlPM3 Federation of Malaya Annual

Report 1950; Department of Social Welfare Annual Report 1950 (lalam FS 1294811 950).

Jadual 6.2

h'inglitrsurl KL'S yurlg Diturrgurli olclr Bulrugictrr Karruk-Kur~uk Puda TUIIUM 1955 dun 19-58

Jumlah Jumlah Jenis-Jenis Kes (1955) (1958)

Permohonan masuk ke rumah kanak-kanak 160 29 1

Pengangkatan 66 338 Pemindahan kanak-kanak 220 228 Permohonan keluar ke rumah-rumah angkat 14 616 Kes-kes berpenyakit 29 77 Kanak-kanak kurang upaya (bukan di rumah kanak-kanak) 13 82

Penjagaan dan per1 indungan (di baw ah arahan mahkamah sahaja) 80

Perlelingkahan hak penjagaan kanak-kanak 113 Penyeliaan sukarela 106 378 Kes-kes baharu yang lain (tidak direkodkan jenis kes berkaitan) 146 960

Jumlah (kes-kes yang didaftarkan) 754 7094 Sumber: PPM3 Federation of Malaya Annual Report 1955; PKEBI Department

of Social Welfare Annual Report, 1958.

Perubahan berlaku menjelang tahun 1953 ketika JKM berada di bawah portfolio Perusahaan dan Perhubungan Sosial. Sudah ada pengkhususan yang melibatkan bahagian khas kanak-kanak di JKM. Ketika ini, pegawai khas kanak-kanak yang telah ditugaskan di negeri Johor melakukan beberapa kerja yang berkaitan rumah kanak-kanak di bawah pengendalian JKM di negeri Selangor dan Johor.

Tugas bahagian khas kanak-kanak di JKM diteruskan dan nampaknya semakin bertambah. Tugasnya telah dibahagikan kepada dua negeri

berkenaan. Pada penghujung tahun 1953, terdapat sebanyak 1500 kes berkaitan kanak-kanak yang harus ditangani oleh JKM. Salah satu tugas penting yang dijalankan termasuklah meneruskan kerja mendaftar dan mengawasi pemindahan kanak-kanak di bawah Ordinan Kanak-Kanak dan Orang Muda tahun 1947.

Jadual 6.2 memberikan beberapa contoh kes yang telah ditangani oleh pegawai kanak-kanak dan pembantu kebajikan kanak-kanak sepenuh masa di negeri Selangor dan Johor antara tahun-tahun 1955 dan 1958 (PlPM3 Federation of Malaya Annual Report, 1955). Dalam jangka masa ini, kes seperti permohonan memasuki ke rumah kanak-kanak, permohonan keluar ke rumah angkat, penjagaan dan perlindungan, serta kes baharu yang lain semakin menunjukkan pertambahan. Situasi ini jelas menunjukkan bahawa Bahagian Kanak-Kanak di JKM semakin memainkan peranan penting dalam menyediakan perkhidmatan kebajikan kepada golongan kanak- kanak.

Jadual 6.3 pula menunjukkan beberapa perkhidmatan kebajikan sosial yang utarna mengikut aktiviti dan tugas yang diperkenalkan di bawah JKM antara tahun 1946 dan 1952. Perkhidmatan yang disediakan oleh JKM di Tanah Melayu tidak merangkumi kesemua penduduk berbanding dengan senarai yang telah dinyatakan oleh Jones.

Perkembangan Perkhidmatan Kebajikan Berdasarkan Aktiviti dan Tugas (1 9 4 6 1 952)

Tahun Aktiviti yang Diperkenalkan 1946 Skim bantuan BurmaISiam (tamat 1971).

Pelarian dan orang yang hilang tempat tinggal/Kem Bantuan. Restoran rakyat (tamat 1952). Institusi untuk anak-anak yatim, janda, warga tua dan orang sakit. Perlindungan wanita dan gadis {mui tsai).

(sambungan)

Tahun Aktiviti yang Diperkenalkan - ---

1 .47 Sekolali akhlah. Pusa! kehajikan kanak-kanak (Crkches). Kcbajihan orang asli (camat 1949). Kebajikan warga tua. Kebajikan orang butid. Kebajikan tanggunpan pesakit TB. Kebajikan tanggungan leper. Pertelingkahan keluarga. Imigrasi. Skim bantuan malnutrisi.

1948 Remaja

195 1 Penghantaran pulang orang tahanan (tamat 1959). Kebajikan belia (tamat 1964).

1952 Kebajikan kanak-kanak. Bantuan kepadn tanggungan orang tahanan.

Sumber:Abdullah, 1979; PIKEB1 Departrnmt qf Social Wevure Annual Report

1946, Depurtnzent r!fSociul Welfhre Anrltcal Report 1947, L)epartrllent of

Social WelJrrre Annual Repofl 1948.

Satu perkara yang perlu diingatkan ialah perkhidmatan dilaksanakan secara ad hoc atau hanya apabila keadaan memerlukan pada ketika- ketika tertentu sahaja, misalnya seperti yang dinyatakan keadaan gawat selepas perang apabila tumpuan diberikan dengan pengenalan beberapa program khusus membantu mangsa perang seperti skim bantuan BurmdSiam. Ada antara perkhidmatan tersebut masih lagi diteruskan dan aktif sehingga sekarang seperti rumah kebajikan, manakala yang lainnya pula sudah tidak wujud lagi pada masa sekarang seperti restoran rakyat. Perbincangan dalarn bab ini hanya dihadkan kepada beberapa perkhidmatan yang disediakan oleh pihak JKM iaitu skim bantuan BunndSiam, pusat kebajikan kanak-kanak dan bayi serta isu malnutrisi sahaja.

SKIM BANTUAN BURMAISIAM

Skim bantuan BurmdSiam telah diperkenalkan oleh kerajaan di bawah pengendalian JKM. Objektif skim ini adalah untuk melnbantu keluarga mangsa yang terlibat dengan projek pe~nbinaan jambatan kereta api yang menghubungkan Siam dan Burma atau lebih dikenali sebagai 'Landasan Keretapi Maut' (Fuziah, 2007). Banyak nyawa telah terkorban tatkala projek pembinaan ini berlangsung iaitu semasa negara berada di bawah pentadbiran Jepun. Skim ini melindungi kesemua anak yatim dan wanita yang kehilangan suami (SS 224148). Anak-anak yatim ini bukan hanya terdiri daripada satu kaum tetapi daripada kalangan tiga kaum utama di Tanah Melayu iaitu Cina, India dan Melayu. Ketua Pengarah JKMM, Dr. C.P. Rawson menyatakan:

... it was clear that tlze primary problem to be dealt with on tlze West Coast of Malaya was the widows and orplzurts, principally the orplzurrs and wiclows of Chinese and Indians taken off by the Japanese to work O I ~ the Bz~mia-Sianl Railwav and tlze clzildren of persons who were murdered b?l tlze Japanese during the occupation. It is k~zown that such persons low exist in very large nunibers (SS 149146).

Banyak menjadi korban kekejaman tentera Jepun. Kesemua mereka yang terlibat telah diberi jagaan dengan ditempatkan di institusi- institusi tempatan dan juga ada yang dibantu oleh saudara mara di tempat tinggal asal mereka.

Oleh kerana angka kematian yang tinggi dalam kalangan buruh yang menjalani projek pembinaan landasan keretapi di Siam ini bererti banyak yang terlibat adalah daripada kalangan keluarga yang terus menjadi yatim dan janda. Menurut laporan dinyatakan janda dan anak-anak yatim ini boleh didapati di hampir kesemua estet (DCL 126146) yang ada di Tanah Melayu ketika itu. Persatuan Penanain Malaya Bersatu [The United Plantation Association of Malaya (C7AM)] me {lberikan data berikut yang dipzroleh di ,adang kepunyaan UPAM dan ladang bukan kepunyaan UPAM, termasuk

syarikat perlombongan, jabatan kerajaan dan estet getah. UPAM teiah mencadangkan supaya kerajaan dan Tabunp Imigrasi India

remberikan kos yang akan diberi kepada tanggungan penelima bantuan kewangan. Jawatankuasa Imigrasi India memutuskan bahawa tabung bantuan kewangan t.dak akan melibatkan peruntukan yang terlalu besar (PIKEBI Department of Social Welfare Annual Report 1948).

Janda : Balu Yatlm Ya11m platu Lam-laln

Penja ga

1 Sumber: PtKEB1 Department of Social Welfare Annual Report, 1946, 1948.

Rajah 6.1. Jumlah tanggungan yang menerima bantuan pada ~ tahun 1946 dan 1948. ~

Rajah 6.1 menunjukkan perbandingan jurnlah tanggungan yang menerima bantuan daripada kerajaan pada tahun 1946 dan 1948. Pada tahun 1948, jumlah penerima dalam kalangan anak yatim yang masih mempunyai ibu meningkat sehingga 29.9 peratus. Jumlah anak yatim yang kematian ibu bapa juga menunjukkan jumlah yang tinggi iaitu sehingga 21.8 peratus pada tahun 1948. Menariknya ialah, jurnlah anak yatim yang menerima bantuan pada tahun 1948 ialah sebanyak 13,563 orang, berbanding 10,608 anak yatim yang menerima bantuan pada tahun 1946. Ini menunjukkan peningkatan yang agak signifikan iaitu 27.9 peratus dalam jangka masa dua tahun.

Isu lain yang timbul di sini ialah data yang diberikan ini seolah-olah mencadangkan bahawa perhatian yang serius telah diberikan kepada kumpulan sasaran anak yatim dalam masa dua tahun berkenaan, dengan mengambil kira pertimbangan bahawa sebanyak 17.939 tanggungan yang inenel-ima bantuan, 10,608 ialah anak yatiin, iaitu 59.1 peratus daripada jumlah tanggungan yang inenerima bantuan pada tahun 1946. Corak yang sama ditunjukkan pada tahun 1948 dengan 6 1.1 peratus daripada 22,2 1 1 tanggungan yang menerima bantuan terdiri daripada anak-anak yatirn.

Begitu banyak orang yang termasuk dalam kategori janda, anak- anak yatirn dan orang tua yang patut menerirna bantuan pihak kerajaan. Persoalannya ialah bagaimana memutuskan kaedah terbaik menjaga golongan ini? Perlu diingatkan bahawa keperluan ekonomi ketika itu adalah untuk membina bangunan yang baham selain kepentingan rneletakkan mereka ini di institusi yang ada di Tanah Melayu. Sekiranya ada cara lain yang lebih sesuai dan baik, ianya perlu dibuat untuk rnenempatkan mereka tempat agar sernua pihak merasa puas hati.

Selepas pendudukan Jepun, bantuan jagaan di institusi mempakan iatu :jalan yang dianggap paling baik bagi menyelesaikan masalah penempatan dalam jurnlah yang ramai iaitu mereka yang miskin dan mereka yang tiada tempat tinggal kebanyakannya warga tua tanpa saudara-mara yang rnenyokong mereka. JKM mernpunyai mrnah kebajikan untuk rnenernpatkan mangsa yang terlibat tetapi hanya untuk langkah yang sernentara atau penghuni kekal dalam kalangan orang papa, orang yang tiada tempat tinggal, janda yang rnernpunyai anak, pesakit mental yang sudah tidak rnembahayakan diri rnereka lagi atau orang lain dan pesakit kusta (Jones, 1958).

Pada mulanya keputusan yang diambil adalah untuk membiarkan janda dan anak yatirn ini kekal di estet tempat rnereka tinggal, dengan dibentuk skim yang tetap untuk rnereka. Banyak estet telah rnengambil tindakan membantu golongan ini dengan menyediakan keperluan seperti makanan dan pakaian serta pekerjaan yang sesuai.

Ada dalam kalangan mereka yang susah termasuk janda yang berkeluarga besar, dilaporkan tidak mainpu untuk membeli makanan asac apatah 1a2i nlembay IS sewa rumah. Terdapal seselengah keluarga yang lidur di ruang-ruang bawah tangga. dalam kawasan sernpit di kotrr. ataupun berkongsi dengan keluarga lain di sudut bilik yap? disewakan oleh rakan-rakan yang bersimpati dengan nasib me.:ka. Janda yang kehilangan suami dan anak lelaki sulung yang sebeluin ini menjadi sumber utama pencari rezeki telah kehilangan sumber berkenaan, dan keadaan ini telah memaksa mereka untuk mendapatkan beberapa sen sehari dengan berjaja atau inenghantar anak-anak mereka untuk mengemis di jalanan. Tindakan pihak polis mengusir penjaja dan kanak-kanak di jalanan ini untuk tujuan pembersihan, menyebabkan janda dan keluarga mereka menderita kesusahan (SS 510147). Janda dengan keluarga besar terpaksa berkorban mencari wang demi untuk membolehkan anak mereka membayar yuran sekolah dan membeli buku untuk meneruskan pendidikan demi masa hadapan. Sebagai contoh, ada dalam kalangan wanita Melaya yang cuba memperoleh pendapatan dengan berjaja kuih muih, kadang-kadang telur ayam atau sayur- sayuran, yang diusahakan sendiri di kawasan sekitar rumah mereka. Anak-anak kaum Cina sama ada lelaki atau perempuan yang berusia lapan hingga 12 tahun pula bertindak melakukan pekerjaan yang belum pernah mereka lakukan dan ada yang sanggup melakukan kerja berat yang sepatutnya dibuat oleh orang dewasa, demi untuk mendapatkan beberapa sen sehari bagi menarnpung pendapatan keluarga mereka. Namun, tidak pula dinyatakan keadaan kaum India dalam bahan arkib yang ditemui, barangkali mereka ini sudah sedia dibantu oleh pihak pengurus estet (SS 540148) tempat mereka tinggal.

PUSAT KEBAJIKAN DAN JAGAAN KANAK-KANAK (CRECHES)

Jagaan kanak-kanak merupakan satu isu kebajikan yang ketara pada zaman selepas peranp, khususnya yang melibatkan ibu bapa bekerja. Peningkatan jumlah pusat asuhan kanak-kanak menunjukkan sudah ada minat yang tinggi dalam kalangan negara koloni termasuk di

Tanali Melayu, berkaitan jagaan dan kebajikan kanak-kanak pada peringkat prasekolah (CO 859122514). Isu jagaan kanak-kanak yang bermula di Britain dan kaedah mengendalikan kanak-kanak telah dibawa ke Malaya oleh para pentadbir awnm British dan pekerja sosial yang ~nempunyai pengalaman bekerja dalam situasi yang serupa selepas perang.

Antara mereka yang prihatin dalam soal jagaan kanak-kanak semasa ibu bapa bekerja ialah Dr. Soo Kim Lan yang berpendapat bahawa kemudahan perlu disediakan oleh majikan untuk kebajikan kanak-kanak. Beliau mencadangkan kepada kerajaan Inggeris agar mengadakan bahagian khas untuk menjaga kanak-kanak pada waktu bekerja, disediakan khas bagi ibu bapa mereka yang bekerja sebagai buruh tidak kira kelas dan warganegara. Antara aspek yang perlu diberi perhatian menurut beliau ialah memberi kanak- kanak ini makan, memandikan, memakaikan pakaian atau memberi bantuan perubatan jika diperlukan. Penyusunan telah dilakukan untuk kanak-kanak ini dan ditempatkan di pusat-pusat yang sesuai diterima pada waktu pagi. Ibu bapa atau penjaga boleh mengambil anak-anak mereka pada waktu tengah hari selepas tamat waktu bekerja mereka. Dr. Soo telah membuat pemerhatian bahawa setelah ibu bapa atau penjaga kanak-kanak ini keluar bekerja, anak-anak mereka ditinggalkan bersendirian atau dijaga oleh orang tua dan mereka yang lemah dan an&-anak ini tidak sepatutnya ditinggalkan di rumah. Kemiskinan, kelalaian dan pengabaian di pihak ibu bapa menyebabkan anak-anak mereka tidak mendapat makanan berzat, mengalami masalah cacing, mendapat penyaht kulit dan mengalami masalah usus (SUKT 388146). Dr. Soo menambah lagi bahawa:

"I am conjident that ifthis special section is established, there will be a vast improvement in the condition of labour in this cozintry, for i f their clzildren are being properly cared for, more men and women will devote their time and energy to their work.. . ." (SUKT 388146)

Jelas sekali idea Dr. Soo ialah in in membantu kebajikari sosial buruh dengan memperkenalkan jagaan an&-anak sewaktu ibu bapa bekerja.

Pesuruhjaya Buruh Malayapula telah menekankan bahawa mengikut peruntukan di bawah Kod Buruh, majikan yang rr: -mpunyai 50 orang pekerja wanita yang bertugas dengan mereka, pel-lu mengadakan nurseri untuk kanak-kanak yang berusia di bawah t i p tnhun. yang ditanggung sepenuhnya oleh majikan berkenaan. Pengurus estet juga digalakkan untuk menyediakan klinik kebajikan untuk ibu dan kanak-kanak dan khasnya dengan kerjasama antara Jabatan Buruh dan Jabatan Kesihatan.

Sehubungan itu, jawatankuasa kebajikan peringkat tempatan telah diminta untuk menyiasat keperluan dan membuat anggaran kos sebenar penubuhan nurseri di kawasan yang dikenal pasti terlebih dahulu (SUKT 388146). Ada cadangan supaya nurseri dijalankan dengan cara yang mudah iaitu dengan bantuan para sukarelawan bagi mengelak belanja yang besar untuk dibayar kepada staf yang terlibat menjaga kanak-kanak, sewa tempat dan sebagainya (SUKT 388146). Cadangall oleh Jabatan Buruh dan Jabatan Koperasi ini telah dilaksanakan khususnya di estet yang besar ditujukan untuk kesihatan umum kaum ibu dan kanak-kanak. Antara yang ditekankan

'

di klinik ini ialah kepentingan diet yang betul yang mengandungi bahan seperti tepung kacang soya dan minyak kelapa sawit merah, serta menyediakan resepi dan demonstrasi memasak (ADM/2/9).

Jabatan Kesihatan negeri Kelantan misalnya telah mengendalikan sebuah pusat jagaan kanak-kanak yang dinarnakan Nurseri Kota Bharu di tingkat atas Klinik Kebajikan Bayi yang terletak di rumah kedai dalam bandar. Majlis Pusat Kebajikan telah menyumbangkan elaun sebanyak RMlOO sebulan untuk perjalanan nurseri ini yang dibuka pada setiap hari. Terdapat beberapa orang ibu yang keluar bekerja meninggalkan anak mereka di nurseri berkenaan. Kanak- kanak yang tidak mendapat makanan yang cukup yang hadir ke Klinik Kebajikan Bayi telah digalakkan untuk menghantar anak- anak mereka bagi mendapat makanan tambahan yang disediakan di situ. Ini lebih sesuai dan ekonomikal untuk menyediakan makanan daripada pihak hospital negeri. Makanan yang disediakan dihantar ke nurseri pada setiap hari. Pakaian kanak-kanak pula dibekallcan

oleh JKM sendiri, sementara katil dan peralatan berkaitan pula disumbangkan oleh Jabatan Kesihatan (SS 224148). Berdasarkan aktiviti yang telah dibincnngkan menunjukkan bahawa kerajaan kolonial Inggeris dengan kerjasama beberapa jabatan yang lain telah memberikan perhatian terhadap khidmat jagaan untuk kesejahteraan kanak-kanak di Tanah Melayu.

Pihak kerajaan juga turut mengambil perhatian menyediakan perkhidmatan kepada kanak-kanak yang tinggal di kawasan bandar dan luar bandar. Di kebanyakan kampung yang besar dan di bandar utama, terdapat Pusat Kebajikan Bayi. Di situ para ibu diberi tunjuk ajar kaedah terbaik memberi makan dan menjaga bayi. Lawatan berbayar dilakukan oleh staf, misalnya seperti pegawai perubatan dan jururawat ke daerah sekeliling mengikut jadual mingguan. Di kampung dan bandar yang kecil, terdapat pusat kebajikan yang mempunyai jururawat dan bidan yang bertugas. Pusat kesihatan yang kecil mempunyai jururawat dan bidan tetap, dan terletak bersebelahan dengan dispensari. Tugas yang dilakukan di pusat ini ternyata telah menunjukkan kesungguhan dalam rawatan terhadap kanak-kanak dan kaum ibu. Jumlah kehadiran ke Pusat Kebajikan Bayi yang dilaporkan pada tahun 1946 menjangkau sebanyak 320,000 orang, dan serarnai 112,000 ibu dan kanak-kanak telah dilawati di rumah mereka (PlSUMU2 Malayan Union Annual Report 1946). Jumlah kehadiran meningkat pada tahun 1949 kepada 583, 755 orang dan sebanyak 245,003 lawatan telah dilakukan terhadap ibu dan kanak-kanak di rumah mereka (FS 13580149). Tidak diragukan lagi bahawa tindakan yang diambil oleh kerajaan menyediakan perkhidmatan ini menerima sokongan padu daripada ibu bapa di kawasan bandar dan di luar bandar tanpa mengira kaum.

MALNUTRISI

Malnutrisi yang berlaku dalam kalangan kanak-kanak di Tanah Melayu pada zaman seiurus selepas perang adalah sangat berleluasa. Namun, daripada data yang diperoleh, tajuk fail berkaitan dengan

kanak-kanak sering diletakkan bersarna-sarna dengan ibu atau janda (contohnya, DCL 126146 1virlo111.s arid orphuris in c.srnrcsj dan keluarga. Jikn ada fail berkaitan kanak-kanak. biasanya adalah tentang kanak-kanak sekolah (contohnya. SUK 'C' 1050 Mulrzurt-itiorz r~nior?g ~~.1ioo/ ~ . I i i I ~ I ~ . c ~ t i j .

Berdasarkan bahan-bahan arkib, terdapat banyak keluarga terrnasuk janda yang rnenderita akibat rnalnutiisi berpunca daripada ketiadaan rnakanan. Kebanyakan orang tidak rnarnpu memperoleh catuan beras yang disediakan dan mereka dilaporkan telah mencampur tepung dengan ubi kayu, dan mengarnbilnya bersama dengan sedikit sayuran yang ditanarn di kawasan rurnah mereka sekadar cukup hidup untuk rnenampung keperluan keluarga. Contohnya, daripada 50 kes yang diselidik, hanya lima orang sahaja yang mampu memakan ikan atau daging bersarna-sama dengan makanan lain (SS 540/48).

Mengikut laporan juga kanak-kanak pada ketika itu pergi ke sekolah tanpa bersarapan pagi dan teipaksa melalui perjalanan yang jauh untuk sampai ke sekolah. Ibu bapa dikatakan tidak dapat menyediakan sarapan pagi sebelum anak-an& rnereka pergi ke sekolah. Pihak guru dan doktor akur bahawa kanak-kanak yang pergi ke sekolah dengan perut kosong akan mengalami masalah untuk menumpukan perhatian dalam proses memahami dan mempelajari kaedah dalam pelajarannya. Justeru, untuk memberikan kesan terbaik dalam proses pernbelajaran kanak-kanak, mereka perlu diberi makanan sebagai alas pent sebelum ke sekolah. Cadangan untuk menu pagi rnereka ialah nasi ataupun roti dan secawan kopi (SUK 'C' 1050). Keadaan ekonomi masyarakat yang rendah dan tidak begitu kukuh pada zaman selepas perang memberi kesan terhadap pemakanan khususnya dalam kaiangan kanak-kanak yang tidak mempunyai nutrisi yang seimbang untuk membantu perkembangan dan pertumbuhan mereka.

Terdapat cadangan supaya makanan pagi disediakan secara percuma kepada kanak-kanak yang berasal daripada golongan yang kurang berkemampuan. Pihak yang terlibat telah sepakat untuk menyediakan beberapa keping biskut untuk kanak-kanak berkenaan sebelum

rnereka ke sekolah. Ada kes yang dilaporkan menunjukkan kanak- kanak i n i telah hilang minat terhadap makanan. Pihak yang terlibat dengan cadangan ini telah rneminta persetujuan daripada Jabatan Kebajikan Masyarakat agar rnemberi barang-barang dan rnakanali pada setiap bulan kepada kanak-kanak tersebut. Pegawai daerah, penghulu dan guru besar telah diarahkan untuk rnernaklurnkan kepada pihak ibu bapa tidak rnengira kaurn, jika terdapat kes rnalnutrisi (SUK 'C' 1050) agar rnasalah ini dapat diselesaikan rnengikut keperluan dan keutarnaan keadaan pada rnasa itu. Seorang Pegawai Daerah Kota Star, Kedah iaitu Encik Mohd Akib bin Yaacob dalam suratnya kepada Setiausaha Kerajaan Negeri Kedah bertarikh 28 Mac 1953 rnenyatakan:

". . .Maka sekolah2 di-dalarn pekan Alor Star ia-itu di- dalarn Sekolah Inggeris, China dan Melayu patek telah arnbil pereksa ada juga sedikit2 budak2 yang tiada di- beri chukop makanan. Maka patek telah panggil ibu bapa masing2 beri tahu di-atas perkara ini dan mereka itu rnengaku hendak jaga di-atas rnakanan anak2-nya." " Tentang kanak2 di-sekolah2 karnpong patek ta~npak patut juga kerajaan tulong wang untak beri kanak2 itu belanja beli. kueh2 atau pun sediakan makanan sa- umparna susu, roti dan sebagai-nya." (SUK 'C' 1050)

Cadangan makanan yang dikemukakan oleh Pegawai Daerah tersebut seperti susu dan roti dikira sudah cukup menampung kekurangan zat makanan dalam kalangan kanak-kanak sekolah pada masa itu.

Perkembangan pemakanan kanak-kanak pada masa ini dipantau mengikut setiap negeri dan hasilnya didapati bagi negeri Perak, kanak-kanak di kawasan ini tidak dibekalkan dengan makanan. Tiada tinjauan pemakanan yang dibuat di negeri Johor. Narnun bagi negeri Selangor, kanak-kanak di kawasan Sabak Bernam, I<uoia Selangor, Kuala Lmgat, Ulu Selangor dan Ulu Langat menunjukkan suatu keadaan yang sangat miskin dan menghadapi masalah malnuuisi. Begitu ;Jga keadaan di negeri y'erengganu yang mempunyai bil: lgan kanak-kanak yang kekurangan zat

rnakanan yang agak banyak terutamanya dalarn kalangan anak- anak nelayan. Walaupun tiada tinjauz!l khusus yang dibuat di negeri Kelantan dar; Perlis, diangg :rkan daerah penempatan terkecil di Ulu Kelantan ialah kawasan yang terdedah dengan tanda kekurangan zal rnakanan n~isalnya di kawasan Pasir Mas, Pasir Putih, Bachok Can Machang. 3egawai Perubatan M'anita di Melaka pula menyebut bahawa baru-baru in i tinjauan nutrisi telah dibuat ke beberapa buah sekolah menunjukkan keadaan yang serupa. Di nege~i Perlis pula, kekurangan zat makanan ini memberi kesan terhadap kesihatan mata di satu kampung berhampiran bandar Kangar. Sementara itu di negeri Pahang pula, 46 buah sekolah di daerah Temerloh telah diperiksa oleh pegawai kesihatan menghadapi masalah malnutrisi. Secara keseluruhannya, daripada 5326 orang kanak-kanak yang menjalani pemeriksaan, hanya 269 orang (5%) sahaja yang terselamat daripada mengalami kekurangan zat makanan (SUK 'C' 1050).

Berdasarkan'bukti yang diberikan ini menunjukkan bahawa situasi kanak-kanak mengalami masalah malnutrisi pada era selepas perang adalah begitu membimbangkan. Kebimbangan i'ni turut dirasakan oleh kerajaan yang cuba rnemperkenalkan program pemakanan melalui penubuhan Restoran Rakyat kepada seluruh masyarakat di Tanah Melayu.

Restoran Rakyat

Bagi menyelesaikan masalah kebuluran dan kekurangan zat makanan selepas perang di Tanah Melayu, kerajaan Inggeris telah membawa konsep yang sama digunakan di Britain, iaitu menyediakan restoran untuk memberi makan kepada rakyatnya. Jika di Britain, restoran ini hanya wujud pada masa perang dan bukannya ketika sebelum dan selepas perang, sebaliknya di Tanah Melayu, restoran ini ditubuhkan selepas perang. Fungsi utama 'restoran' ini adalah untuk menyediakan slum bantuan makanan yang seimbang iaitu dengan membayar pada harga yang rendah dan berpatutan tanpa menjejaskan kualiti kandungannya (Fuziah, 2007). Hal ini dapat mengatasi masalah kebuluran dan seterusnya membantu meringankan beban

kos hidup yang tinggi khususnya di bandar-bandar. Skim ini juga dapat memberi bantuan berupa makanan kepada masyarakat yang kurang bernasib baik.

Pada asalnya restoran ini bermula dengan penubuhan kantin yang menyediakan makanan kepada kakitangan kerajaan dan majikan yang ditaja oleh firma-firma mereka sahaja (SS 409145). Contoh kantin yang berjaya ialah "Kantin Victory" yang terletak di Batu Road, Kuala Lumpur. Pada penghujung tahun 1946, terdapat kira- kira 18 buah restoran seurnpamanya di seluruh Tanah Melayu dan jumlah ini dikatakan bertambah sehingga 21 buah pada tahun 1947. Pada penghujung tahun 1947, restoran yang ditubuhkan di seluruh Tanah Melayu dianggap sangat penting dan menjadi sebahagian kempen yang dibentuk untuk mengatasi kesan serius kekurangan zat makanan dalam kalangan masyarakat (PIKEB I Annual Report, 1947). Konsep restoran ini juga digunakan apabila ada kes-kes mangsa kehilangan tempat tinggal disebabkan kejadian banjir atau kebakaran. Selain itu, restoran rakyat ini juga digunakan untuk memberi makan kepada orang papa, tahanan sementara, dan mereka yang memerlukan bantuan (PIKEB 1 Annual Report, 1947). Walaupun tidak ada data yang menunjukkan peringkat umur pengguna restoran ini, andaian yang boleh dibuat ialah golongan kanak-kanak turut mendapat faedah dengan pembukaan restoran ini. Pembukaan restoran rakyat ini hanya dilaporkan beroperasi pada penghujung tahun 1940-an. Namun pada tahun 1952, restoran ini terpaksa ditutup kerana keadaan negara yang semakin pulih daripada kesan peperangan dan oleh yang demikian konsep restoran berkenaan sudah tidak dapat dijustifikasikan kewujudannya lagi.

Unit Nutrisi

Selepas kekalahan Jepun, Tanah Melayu telah ditadbir secara sementara oleh BMA, beroperasi pada bulan September 1945 sehingga bulan Mac 1946, iaitu dalam tempoh tidak sampai satn tahun. Satu unit yang dinamakan Unit Nutrisi telah ditubuhkan pada masa pentadbirsn BMA. Walaupun Unit Nutrisi hanya mampu

bertrban setakat enam bulan sahaja, namun unit ini dikatakan berjaya rnenjalankan banyak tinjauan terhadap pelbapai kelas penduduk di beberapa kawasan. Pepawai Perubatan British yang tiba di Tanah Melayu pada tahun-tahun awal pendudukan Jepun menyatakan rasa bangga dengan tugas yang dibuat oleh unit ini. Pada akhir Lahun 1946, sebanyak 1600 orang telah berjaya diperiksa dan dikesan di seluruh negara yang kebanyakannya ialah kanak-kanak (PISUMU 2 Malayan Union Annual Report, 1946).

Kanak-kanak tergolong dalam kalangan mereka yang paling ketara mengalami masalah tumbesaran (ADM 219). Makanan tarnbahan telah diedarkan kepada mereka yang sangat memerlukannya di beberapa kawasan yang kebanyakannya di bandar besar pada sekitar tahun 1946 oleh pihak BMA dan Persatuan Bulan Sabit Merah di samping pertubuhan lain. Program sebegini sebenarnya bukan sahaja dilakukan di Malaya, tetapi dilaporkan tumt diadakan di harnpir kesemua ernpayar koloni British pada ketika itu (ADM 219).

Jenis Makanan

Tujuan menyediakan makanan kepada kanak-kanak sekolah pada waktu sesi persekolahan adalah sebagai usaha untuk memberikan satu bentuk pemakanan yang ringan tetapi berkhasiat. Jenis Melayu ketika itu, Dr. R.C. Burgess, adalah seperti berikut:

(i) Bijirin (seperti nasi, makan an berg andum atau tepung gandum) - 2 '/2 ozs

(ii) Kekacang (kacang peas, kacang tanah atau lam-lam) - ?4 OZS

(iii) Ikan (sebaiknya daripada jenis ikan bilis) - 94 OZS

(iv) Sayuran (sebaiknya sayuran berdaun hijau) - 1 ozs (v) Minyak (rninyak kelapa, sedikit tambahan - ?4 ozs

minyak kelapa merah) (vi) Garam - secukupnya

Walaupun senarai tersebut hanya sebagai garis panduan sahaja, tetapi ia boleh diubah suai asalkan nilai makanan tersebut tidak

berubah (RCK 794). Kebanyakan menu makanan disediakan rnengikut keperluan tiga kaum utama iaitu Melayu, Cina dan India. Senarai menu rnakanan telah dicadangkan untuk digunakan selarna 24 hari bersama-sama dengan resepinya. Menu yang dicadangkan boleh diubah suai mengikut keperluan dan kesesuaian keadaan, bukanlah bertujuan untuk menggantikan rnakanan yang lazimnya dimakan di rumah. Cuma jenis makanan yang ditambah adalah seperti sayur-sayuran dan makanan berkhasiat yang lain seperti telur, ikan dan daging yang mungkin agak mahal dan sukar diperoleh oleh ibu bapa di rumah (SUK 'C' 1050). Jelaslah bahawa pelbagai jenis makanan berkhasiat telah diberikan kepada kanak-kanak pada sesi persekolahan dan terdapat juga usaha untuk rnenyediakan diet yang seimbang dalam makanan harian kanak-kanak tersebut. Walau bagaimanapun, skim berkenaan telah diubah suai mengikut keperluan kemudahan dan keperluan setiap tempat yang ada.

Pada penghujung tahun 1946 dan tahun 1947, atas nasihat Pegawai Kanan Nutrisi, susu tepung telah dibeli oleh Jabatan Kesihatan dan diagihkan ke sekolah-sekolah oleh pihak berkuasa pelajaran negeri. Bagi sesetengah tempat, makanan tambahan disediakan dalarn bentuk susu, atau susu dengan biskut, atau susu dengan campuran koko (RCK 794). Bagi kebanyakan tempat, jenis makanan yang disediakan ialah susu skim bersarna dengan koko untuk diberikan di sekolah-sekolah dan di beberapa tempat lain. Selain itu, makanan yang sedia dimasak tumt diberikan. Prosedur bagi bekalan susu dan makanan lain ke sekolah-sekolah berbeza mengikut tempat-tempat di Tanah Melayu. Bagi negeri Kedah contohnya, tugasnya ialah menyimpan stok susu tepung, pengagihan ke sekolah dan sebagainya telah dikendalikan oleh Jabatan Kesihatan dan bagi tempat-tempat lain, agihan dilakukan oleh Jabatan Pelajaran. Dalam kedua-dua kes, belian stok makanan secara borong telah dilakukan melalui kerjasama Pegawai Kanan Nutrisi di institut Kajian Kesihatan Malaya (SS 159/46). Walau bagaimanapun, terdapat sesetengah negeri yang tidak dapat mengambil peluang yang disediakan oleh skim pemakanan ini disebabkan masilah pentadbiran (RCS 79 I ) .

Kanak-Kanak Prasekolah

Walaupun tujuan asal pada mulanya adalah untuk rnenyediakan setengah liter susu setiap hari ul tuk kan:~k-kanak sekolah di negara i n i , namun pada akhirnya didapati perhatian patut diberikan kepada k~~mp:~lan kanak-kanak lain seperti kanak-kanak prasekolah dan kanak-kanak yang bersekolah, tel-masuklah bayi. Bekalan susu in1 juga turut memanfaatkan bayi yang diteinpatkan di pusat kebajikan bayi sebagai persediaan awal sebelum mereka memulakan persekolahan apabila mereka besar kelak.

Namun disebabkan kekurangan bekalan susu segar, kanak-kanak yang berumur 16 tahun ke atas telah diberi susu import, susu skim atau susu tepung penuh krim. Bagi kanak-kanak yang merasa janggal kerana kali pertama mengambil susu atau mungkin tidak mahu meminum susu, sedikit koko telah ditambah. Vitamin yang mengandungi lemak dan lemak-larut turut dibekalkan seperti biskut berkandungan ragi. Biskut ini mengandungi ribofavin, salah satu sumber utama dalam vitamin B yang sering tiada dalam badan kanak-kanak, dan sangat popular dan secara perbandingannya mudah diagihkan (CO 997116). Bagi sesetengah kawasan, pemberian susu kepada kanak-kanak yang tidak bersekolah telah diberikan daripada peruntukan yang dibuat oleh pihak United Natiorls Intenlational Children's Entergene? Fund (UNICEF) (PlPM3 Federation of Malaya Annual Report 195 1).

Kerjasama Agihan Bantuan Makanan Sekolah

Pihak Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB) telah diminta untuk menghantar makanan kepada beribu-ribu kanak-kanak di Tanah Melayu. Misalnya di negeri Selangor, Sekolah Yuk Chee di Jalan Klang telah mengenal pasti sebanyak 100 orang kanak-kanak yang mengalami masalah ketidakcukupan makanan, manakala Sekolah Kum Ching (Perempuan) pula telah merekodkan sebanyak 78 orang kanak-kanak mengalami masalah yang sama (SS 159146). Jumlah yang hampir sama diberikan oleh sekolah Melayu di Karnpung Batu. Walau bagaimanapun, pihak Jabatan Kebajikan Masyarakat dilaporkan tidak dapat memberikan makanan kepada kanak-

kanak di sekolah ini kerana dikatakan perkara tersebut terletak di bawah tanggungjawab Jabatan Pelajaran. Oleh yang demikian, pihak Jabatan Kebajikan telah rnenyenaraikan bantuan yang patut diberikan kepada pihak UNICEF kerana merasakan rnereka tidak bole11 sekadar berdiarn diri dan tidak berbuat sesuatu (SS 159146).

Bagi kebanyakan bahagian pendalaman di se~nuadaerah dalam negeri Selangor, makanan dan susu percuma diberikan sepanjang tahun 1950. Makanan ini dibekalkan kepada kanak-kanak di sekolah yang terpilih serta di tempat yang terdapat kemudahan dengan mengambil kira faktor kesihatan kanak-kanak berkenaan. Terdapat kira-kira 4325 orang kanak-kanak yang menerima makanan tambahan ini di semua daerah. Misalnya, dalam daerah Klang, sebanyak 1125 orang kanak-kanak di tujuh buah sekolah Melayu telah diberikan makanan yang telah siap dimasak setiap hari persekolahan. Jenis makanan yang dibekaIkan kepada kanak-kanak ini adalah yang mengandungi susu tepung skim, koko, biskut dan gula.

Beberapa langkah telah dijalankan untuk memberikan bantuan makanan bagi memperbaiki nutrisi kanak-kanak yang memerlukan. Langkah ini juga merupakan salah satu langkah penting ke arah memperbaiki taraf kesihatan kanak-kanak sekolah di Tanah Melayu. Kerja-kerja berkaitan agihan. bantuanmakanandan sumber kewangan telah dijalankan dengan kerjasama pelbagai pihak termasuklah Jabatan Pelajaran, pegawai daerah dan Jabatan Kesihatan. Misalnya, Jabatan Pelajaran telah dipertanggungjawabkan untuk mengagihkan makanan, manakala Jabatan Kesihatan pula memberikan khidmat nasihat tentang jenis makanan yang patut disediakan dan tempat- tempat yang patut diberikan tumpuan. Pihak kerajaan sendiri telah menyediakan sumbangan kewangan untuk membolehkan pihak berkuasa di peringkat negeri membeli bekalan makanan untuk diagihkan kepada kanak-kanak sekolah. Pesuruhjaya Residen pula mengawasi perbelanjaan, dan membuat pengawasan ke daerah yang bersesuaian dengan terperinci.

Bagi melancarkan tugas agihan dan pelaksanaan program pemakanan, Miss J. B. Calderwood yang bertugas di Institut Perubatan di Kuala

Lumpur telah dilantik menjadi penyelaras skim pemakanan kanak- kanak di sekolah dan untuk kanak-kanak prasekolah. Beliau bertuyas melnbantu organisasi skim gemakanan tersebut. Ant-r-a negeri yanz termasuk dalam lawatan Calderwood ialah Kedah. Mengi .ut data. Ketua Setiausaha Kerajaan Negeri Kedah telah menyatakan rasa terhutang budi kepada Calderwood kerana melawat neger-i Kedah dan membawa seorang pegawai kerajaan yang dapat membantu melakukan tugas-tugas bel-kaitan dalam skim ini (RCK 794).

Ada cadangan yang menyatakan sejumlah kecil pusat makanan patut dimulakan di setiap negeri. Program pemakanan ini juga disaran agar dapat diteruskan juga di sekolah di beberapa daerah yang lain. Walaupun beberapa langkah yang diambil untuk mempertingkatkan keberkesanan dan kepentingan program pemakanan ini, perkara yang lebih utama ialah pengawasan yang rapi dibuat oleh pegawai nutrisi dan pusat makanan dikendalikan dengan betul. Namun, sebarang cadangan atau permintaan untuk memulakan skim ini di sekolah atau tempat lain perlu merujuk kepada Caldenvood (RCK 794). Ini rnenunjukkan bahawa peranan dan tanggunglawab penyelaras skim pemakanan kanak-kanak ini sangat penting dalam memastikan keberkesanan perjalanan program ini.

Merujuk kepada surat yang ditulis oleh Pegawai Kesihatan dan Perubatan Negeri Selangor, kejayaan skim ini disebabkan oleh kerjasama aktif yang dimainkan oleh pegawai daerah, guru besar dan penyelaras skim makanan kanak-kanak. Selain itu, kerja-ke j a eksekutif yang dijalankan oleh pejabat kesihatan turut berperanan penting dalam menjayakan program ini (SS 159146).

Faedah Pengambilan Makanan

Kanak-kanak boleh terdedah kepada banyak penyakit sekiranya mereka tidak mengambil makanan yang baik pada peringkat awal usia mereka dan keadaan kesihatan yang kurang baik akan memberi kesan sepanjang hayat (SS 159146). Pengambilan makanan yang sempurna dan baik pada peringkat awal usia kanak-kanak sangat penting dan merupakan perkara asas dalam membina kekuatan

mental dan fizikal mereka. Pemakanan yang sempurna dapat membantu pembentukan generasi Melayu khususnya agar mereka dapat bersaing dan berdiri setanding dengan kaum yang lain.

Kanak-kanak sangat menghargai makanan, dan tahap kesihatan mereka pada umumnya menunjukkan perubahan berdasarkan peninpkatan berat badan dan kehilangan penyakit kulit (SS 159146). Bagi semua daerah, terdapat kira-kira 5560 orang kanak-kanak yang telah menerima makanan daripada program yang disediakan oleh kerajaan. Program pemakanan ini juga dilaporkan turut memberikan perubahan yang besar kepada keadaan kesihatan kanak-kanak secara umum. Yang menariknya ialah sesetengah kanak-kanak miskin di beberapa kawasan telah dilaporkan menghadiri sesi persekolahan dengan kerap, hanya untuk menerima makanan percuma ini (SS 159146).

Pada keseluruhannya terdapat perubahan besar terhadap kesihatan kanak-kanak dari segi fizikal dan mental yang mengambil skim makanan ini. Skim ini berjaya diaplikasikan untuk faedah kanak- kanak Melayu yang benar-benar memerlukan bantuan di beberapa kawasan pedalaman yang terpilih. Antara faktor yang diambil kira ialah mereka yang berasal daripada keluarga berpendapatan rendah, kanak-kanak setinggan dan anak-anak nelayan. Walau bagaimanapu, bagi kanak-kanak yang tinggal di ladang estet dikecualikan daripada skim ini (SS 159146) barangkali disebabkan tugas ini dipertanggunggjawabkan kepada majikan menyediakan nasi dan susu percuma. Berdasarkan pandangan yang dikemukakan dalam mesyuarat yang diadakan di pejabat kebajikan yang dihadiri oleh pengarah pendidikan, ketua pegawai kebajikan masyarakat, pengarah perkhidmatan kesihatan dan pegawai kanan nutrisi yang mewakili jawatankuasa makanan tarnbahan ini, terdapat bukti-bukti yang menyatakan bahawa kanak-kanak Melayu menerima faedah utama.

Masalah Kewangan

Pada tahun 1949, idea tentang pengambilan susu dalam kalangan kanak-kanak sekolah telah tergendala dan skim pemakanan ini

telah dihentikan kerana tidak dapat dijustifikasikan kepentingannya dari segi kewangan. Dari segi praktikalnya, skim pemakanan ini disediakan dalam bentuk makanan yang sudah dimasak, dan makanan talnbahan seperti susu, koko dan biskut bole11 digunakan sebagai ganti. Sebagai panduan dilaporkan. makanan tambahan diberikan di beberapa kawasan yang keperluannya mendesak, berbanding denyan pembahagian secara menyeluruh ke negeri-negeri di Tanah Melayu. Sehingga tahun 1952, pemberian makanan telah dikekalkan setakat 30 buah sekolah terpilih: 27 buah daripada sekolah Melayu, dua buah sekolah Tamil dan sebuah daripada sekolah Inggeris.

Pada tahun 1953, skim ini mengalami sekali lagi masalah kewangan. Pada umumnya pemberian makanan percuma di sekolah dianggap sebagai tidak praktikal kerana melibatkan perbelanjaan yang tinggi. Malahan, Colonel F. S. McFadzean sebagai Timbalan Pengurus Akaun dan Kewangan Tanah Melayu telah menekankan sejak dari awal bahawa pelaksanaan program ini boleh dihentikan apabila situasi negara kembali normal. Skim ini hanya bersifat sementara iaitu sebagai satu langkah kecemasan yang diambil untuk mengatasi malnutrisi akibat perang dan ketika negara berada di bawah kuasa Jepun (BMA 'A' 371). Sebagai satu dasar jangka panjang, kerajaan tidak menentang skim pemakanan kanak-kanak dan akan menyambung semula aktiviti ini jika kos perbelanjaan boleh diselesaikan dengan bantuan dan kerjasama komuniti tempatan dan pihak berkuasa tempatan (SS 159146).

Perbincangan tentang Malnutrisi

Pemberian makanan kepada kanak-kanak yang diperkenalkan oleh kerajaan British sebenarnya merupakan satu diet baharu kepada kanak-kanak di Tanah Melayu khususnya. Harga susu misalnya, bukan sahaja mahal (Manderson, 1982) tetapi mungkin boleh menyebabkan masalah penghadaman dan penyerapan dalam kalangan kanak-kanak tempatan. Skim yang telah dilaksanakan di Tanah Melayu dilaporkan menelan belanja yang banyak, misalnya pada tahun 1946 sejumlah RMI juta melonjak kepada RM3 juta pada tahun 1947 (RCK 794).

Walaupun susu bukan merupakan satu diet tradisional dalam kalangan masyarakat tempatan berbanding dengan orang-orang Eropah. yang menarik diperkatakan di sini ialah tentang penyebaran perbekalan makanan. Pihak pentadbiran kebajikan kolonial membuat andaian bahawa 'susu ialah satu makanan yang ideal' (BMA 'A' 371) apabila mereka memperkenalkan susu sebagai keperluan diet yang baharu kepada kanak-kanak di salah sebuah negara jajahan mereka. Walaupun terdapat pelbagai masalah kekurangan bekalan di seluruh dunia, dan dalam pengagihan bekalan di dalam negara (BMA 'A' 371) (4), sebenarnya ada rancangan untuk meneruskan skim ini pada penghujung tahun 1947. Bekalan susu tempatan diperoleh daripada Syarikat Susu Anglo-Swiss.

Kesimpulan yang boleh dibuat setakat ini ialah dasar kebajikan sosial yang dijalankan di Tanah Melayu sedikit sebanyak mengikut contoh dan amalan dari negara Britain. Kerajaan Inggeris telah melaksanakan tanggungjawab menyelesaikan isu sosial selepas perang dengan melaksanakan program kebajikan seperti pengenalan restoran rakyat dan program pengagihan makanan di sekolah berdasarkan amalan yang sama di Britain. Sistem kebajikan dalam bentuk yang baharu telah diperkenalkan dengan menyediakan makanan seperti koko, sesuatu yang baharu bagi masyarakat tempatan. Walaupun '

campuran susu dan koko merupakan sesuatu yang baharu dan asing kepada kanak-kanak tempatan, namun amalan pemakanan ini merupakan sesuatu yang sangat menonjol dalam sejarah pentadbiran kolonial British pada zarnan selepas perang.

Penulis telah meninjau peranan dan tanggungjawab penjajah mengatasi masalah sosial yang dialami negara khususnya pada zaman selepas perang. Tumpuan diberikan kepada cara pentadbir British mengend pasti beberapa perkara penting yang ditonjolkan oleh pelbagai kumpulan etnik dan sosial di T:.nah Melayu. Perkhidmatan kebajikan utama yang disediakan oleh JKM kepada mangsa perang menggambarkan bahawa kes Malaya ternyata unik berbanding dengan negara koloni yang lain disebabkan kewujudan tiga kumpulan etnik dengan kepelbagaian adat, budaya dan amalan masing-masing.

Apabila melibatkan budaya dan amalan tradisi masyarakat, para pegawal British dilaporkan mengalami pelbagai masalah dalam membawa dan mereal~sasikan idea dan amalan Barat untuk disesuaikan mengikut konteks kepercayaan dan budaya mas; ~ raka t teinpata~ yang berb~lani kaum. Salah satu masalahnya ialal~ hural 2

samburrtn dalam kalangan masyarakat. Keadaan in1 kemungkinan berpunca daripada kegagalan kerajaan untuk memahalni sepenuhnya dan menerima nilai sosial masyarakat Malaya. Ketika usaha dibuat untuk memastikan kejayaan kebajikan kanak-kanak, pihak British seolah-olah mengabaikan kajian mendalam terhadap nilai, budaya dan kepercayaan masyarakat Melayu. Mereka tidak menyiasat terlebih dahulu sebelum melaksanakan sesuatu tindakan bagi mengatasi isu kebajikan. Contohnya, terdapat bantahan dalam kes memberi makan orang-orang papa di Terengganu. Bukan mudah untuk melakukan tugas memberi makanan kepada penduduk kampung yang diperkenalkan dengan stok daging di dalam tin. Makanan dalam tin seperti daging sangat meragukan. Mengikut ajaran Islam mereka hanya dibolehkan mengambil makanan seperti daging yang disediakan pada ketika darurat sahaja (Quran. 6: 119). Namun, masyarakat tempatan akhimya menerima peruntukan yang telah disediakan oleh pihak kerajaan. Begitu juga dengan kes pengumpulan anak-anak yatim untuk ditempatkan di rumah anak yatim yang pada awalnya kurang mendapat sambutan masyarakat (SUKT 317146). Walaupun kerajaan kolonial British secara jelas menunjukkan usaha melaksanakan tanggungjawab sosialnya terhadap penduduk Tanah Melayu, nampaknya usaha mereka bukannya semua diterima dan diperoleh dengan baik, terutamanya pada peringkat awal perkhidmatan yang baharu diperkenalkan.

KESIMPULAN

Bab ini telah mendokumentasikan kepentingan peranan kerajaan, struktur dan operasi perbekalan makanan kepada kanak-kanak oleh beberapa agensi kerajaan seperti Jabatan Pelajaran, Jabatan Kesihatan dan JKMM. Kedua-dua agensi kerajaan (khususnya pelajaran dan kesihatan) berganding bahu untuk menilai pelbagai kaedah yang mampu mewujudkan corak pemakanan sihat di sekolah

sarna ada di bandar atau pedalaman. Selain itu, pendekatan yang dijalankan ialah secara residual iaitu pihak organisasi sukarela digalakkan mengarnbil alih beban sebahagian besar yang sebelum ini diarnbil oleh kerajaan yang rnenurnpukan kepada orang-orang yang lnernerlukan seperti yang dibincangkan dalaln bab ini.

Berdasarkan perbincangan di atas jelaslah bahawa pada peringkat awal tumpuan perkhidrnatan kebajikan negara dibuat untuk rnengatasi rnasalah rnendesak selepas perang seperti pengenalan skim bantuan BurrnaISiam walaupun ianya hanya bersifat sernentara. Mernang terdapat banyak perkhidrnatan kebajikan yang disediakan oleh pihak British yang jelasnya mernbuktikan bahawa kerajaan telah rnenunaikan tanggungjawab rnereka rnengatasi rnasalah sosial rnasyarakat pada zarnan selepas perang. Ada antara perkhidrnatan kebajikan kanak-kanak yang rnasih diteruskan sehingga sekarang seperti pusat jagaan kanak-kanak yang walaupun pada awalnya disediakan bagi rnernbantu mengatasi jagaan anak-anak kaurn buruh tetapi telah mengesahkan tentang konsep awal penjagaan kanak- kanak pada zarnan lampau. Tidak dinafikan buruh Cina dan India yang bekerja di ladang getah dan kawasan perlombongan diberi perhatian yang sewajarnyaoleh pihak Inggeris dan kebajikan rnereka terrnasuklah kanak-kanak terus dijaga kerana buruh-buruh tersebut ialah sumber ekonomi utarna British. Perbincangan yang lebih terperinci boleh diteruskan pada masa akan datang bagi mengenal pasti perkhidmatan lain yang berrnula sejak sekian lama semasa di bawah pentadbiran British dan sehingga kini masih diteruskan contohnya rurnah kanak-kanak dan sebagainya.

RUJUKAN

'Abdullah Yusuf 'Ali. (1999). Al-Q~lraiz (Terjemalzaiz dalz Komen). Birmingham: IPCI.

Abdullah Malirn Baginda. (1979). The Ministry of Welfare Services - An appr-. risal.

ADMn/9 Social Welfare Policy 1946. Arkib Negara Malaysia.

Arkib Negara Malaysia. (1996). Sejaralz peitmdbir-ail Keiizenteriniz Perpaducin Yegarn rlail Peil~bn~lg~~izait Masyar-akat. Siri S:.,jarah Pentadbiran Kementerian/3nbatan. Kuala Lumpur: Arliib Neg~ra Malaysia.

BMA 'A ' 371 Free ilzeaf~ to school childreil (1946). Arkib Negara Malaysia.

CO 828/5 Malay States, Federared - Acts 194648. Arkib Negara United Kingdom.

CO 859/225/2 Menlorandum of Meeting. Arkib Negara United Kingdom.

CO 859/225/4 CYWSC Child and youth wevare in the Far East ( 1 951). Arkib Negara United Kingdom.

CO 859/373 Cllild and Youtlz Welfare Sub-committee (1951; 1952). Arkib Negara United Kingdom.

CO 997116 Colonial Social Welfclre Advisory Council: Child and Youth Welfare Sub-committee Minutes of ineetings (1950). Arkib Negara United Kingdom.

DCL 126/46 Widows and orphans in estates. Arkib Negara Malaysia.

FS 12948/1950 Federation of Malaya Annual Report. Arkib Negara Malaysia.

FS 13580/49 Medical and Health Department - Aiinual Report 1948. Arkib Negara Malaysia.

Fuziah Shaffie. (2007). Sejarah dun perkembangan kebajikan sosial. Sintok: Penerbit Universiti Utara Malaysia.

Hendrick, H. (1994). Clxild welfare: England 1872-1989. London: Routledge.

Hendrick, H. (3003). Child welfure: His1oricnl Dimensions. 1 Conteriiporoq~ Debute. Bristol: The Policy.

Jones, K. (1958). Sociul welf21r-e in M~zlavu. Singapore: Donald Moore.

Leong, Y. F. (1999). Lubour uncl trade uiiionisili iir Colonial Malajlu. Pulau Pinang: Universiti Sains Malaysia.

Mair, L. P. (1944). Welfare in tlze British Colonies. London: Oxford University.

Manderson, L. (1982). Bottle feeding and ideology in colonial Malaya: The production of change. I~lternational Journal of Health Services, 12(4), 597-616.

McGhee, T. G. (1964). Population: A preliminary analysis. Dlm. W. Gungwu (Peny.), Malaysia n survey (hlm. 67-81). UK: Donald Moore.

P/KEBl Departnterzt of Social Weljare Anniral Report 1946. Arkib Negara Malaysia.

P/KEBl Department of Social Welfare Annual Report 1947. Arkib Negara Malaysia.

P/KEBl Department of Social Welfare A~lnual Report 1948. Arkib Negara Malaysia.

P/PEG1 Children and Youizg Persons Ordinance 1947. Arkib Negara Malaysia.

P/PER5 Malayan Statistics Digest 1957. Arkib Negara Malaysia.

P/PPd3 Federation of Malaya Annual Report 1930. Arkib Nt zara hr alaysia.

P/PM3 Fcderntio~z of Mnlcrya A~znual Report 1951. Arki b Negara Malaysia.

1

P/PM3 Feclercrtion of Mnlcrya A~~nuul Report 1952. Ark. b Negara Malaysia.

P/PM.? Federation of Maluyu A I I ~ Z U L I ~ Report 1953. Arkib Negara Malaysia.

P/PM3 Federatiorr of Malaya A111tua1 Report 195.5. Arkib Negara Malaysia.

P/SUMU2 Malayart U~tion Anriual Report 1946. Arkib Negara Malaysia.

P/SUMU2 Malayart U~iiori Anrtzial Report 1947. Arkib Negara Malaysia.

RCP/WEU179/47 Rice ,for orpha~rages ernd institzrtions. Arkib Negara Malaysia.

RCK 794 Feeding ofschool clzildrerz (1 947). Arkib Negara Malaysia.

SS 149/46 Questiorz of re-constituting tlze Malayan Welfare Council. Arkib Negara Malaysia.

SS 159/46 Meals for school children. Arkib Negara Malaysia.

SS 224/48 Minutes of the Central Welfare Council. Arkib Negara Malaysia.

SS 409/45 Canteen services. Arkib Negara Malaysia.

SS 499/49 DSW Selangor Annual Report 1948. Arkib Negara Malaysia.

SS 510/47 Selangor State Welfare Committee Meeting. Arkib Negara Malaysia.

SS 540/48 Alinucil Report qf the Del~art11ze17t of Social Welfare Selurzgor- 1947. Arkib Negara Malaysia.

SUK 'C' 1050 Mtrlrll4tritiorl ur~zor~g school c-kildr-en (1952). Arkib Negara Malaysia.

SUKT317/46 Departnzeilt oJ'Social Wrlfl~re. Arkib Negara Malaysia.

SUKT 388/46 Care of young children during working Hours. Arkib Negara Malaysia.

Sushama, P. C. (1985). Malaysia. Dlm. 1. Dixon & S. K. Hyung (Peny.). Social welfare in Asia (hlm. 214-45). London: Croom Helm.

Wan Azmi Rarnli. (1992). Prmbarzgurzar~ masyarakat dari perspektif kebujikan. Kuala Lumpur: Utusan Publication and Distributors.