ir.unimas.my ukiran kayu di tunjang bakawali sdn...motif . uioran kayu . di . tunjang bakawali sdn....

MOTIF UIORAN KAYU DI TUNJANG BAKAWALI SDN BHD

Nur Nadia Binti Zainuddin 24611

Sarjana Muda Seni Gunaan dengan Kepujian (Pengurusan Seni)

2012

-----

1 KhNht 1akJurut Uallfmi~ tI M~m 1ALII ~ w

MOTIF UKJRAN KAYU D1 TUNJANG BAKA WALl SDN BHD

NUR NADIA BINTI ZAJNUDDJN 2461 1

Projek ini mcrupakan salah satu keperluan untuk Ijazah Swjana Muds Scni Gunaan dengan Kepujian

Pengurusan Seni

Fakuhi Seni Gunaan dan Kreatif UNIVERSITI MALA YSlA SARA WAK

2012

bull I ~ I

UNIVERSJTJ MALAYSIA SARAW AK

BOIlANG PE GESAHAN STATUSTESISILAPORAN

ruDUL MOTrF UKlRAN KA YU DI TINJANG BAKAWALI SON BIiD

SESI PENGAJlAN 200912010

Saya UR NADIA BtNTI ZAlNUDDIN mengaku membenarluln tesisllaporan in disimpan di Pusat Khidmat MaklLll11at Akadcmik Universiti Malaysia Sarawak dengan sYBrat-syarat kegunaan seperti berlkut

I TesislLaporan adaJah hakmilik Universiti Malaysia Sarawak 2 Pusat Khidmat Maklumat Akademik Universiti Malaysia Sarawak dibenarluln membuat

salinan untuk tujuan pengajian sahaja 3 Pusat Khidmat Maklwnat AkIIdemik Universiti Malaysia Sarawak dibenarluln membuat

pendigitan unluk membangunkan Pangkalan Data Kandungan Tempatan 4 Pusat Khidmat Maklwnat Akademik Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan membuat

saJinan tesisllaporan ini sebagai bahan pertukaran antam instilusi pengajian tinggi 5 middotSila tandakan Ii

(mengandungi maklumal yang berdatjah keselamatan atauSULIT kepentingan seperti lermaklub di dalam AKTA RAHSIA RASM I 1972)

TERHAD (mengandungi maklumat terhad yang lelah ditentukan oleh organisasilbadan di mana penyelidikan dijalankan)

TIDAK TERHAD

Disa fan

~t Tandatangan Penulis Penyelia

Tarikh (01 he 11-- Tarikh

Alamal Telap Kampung Guntong Lllar 22040 Setill Terengb3l1u

Catatan bull T esisiLaporan dimaksudkan sebagai Iesi bagi Jjazah Doktor Falsafalt SaJjana dan SaJjana Muds bull Jika Tesislaporan ini SULIT alau TERHAD sila lampirkan surat daripada plhak

berlltuasalorganisasi berlltenaan dengan menyatakan sebab dan tcmpoh TcsisiLaporan ini pertu dikelaskan SULIT ala TERHAD

l

- -------- Iil

PENGAKUAN

Projck bcrtajuk Motif kiran Kayu di Tuojang Bakawali Sdn Bbd ini telah

discdiakan oleh Nur Nadia binti Zainuddin dan telah discrabkan kcpada Fakulli Seni

Gunaan dan Kreatif sebagai memenuhi syarat untuk Ijazah Srujana Muda Gunaan

dcngan Kepujlao Pcngurusao SeaL

periksa olch

i bin Abdullah)

1 Tarikh ~ - r- -Lv )V

---shybull I I

-------

PENGHARGAAN

Bismi-Allah ar-Rahman ar-Rahim

Syukur Alhamdulillah kehadral Allah ubhanallah Taala yang membcrikao

limpah kurniaNya serta dengan izinNya juga kajian ini terlaksana Kajian jni Jahir alaS

dasar rasa ingin berkongsi ilmu dan dorongan oleh pelbagai pihak yang membantu

dalam apa jua bcntuk sokongan dan galakan Setinggi jutaan terima kasih kepada Tn Hj

Mohd Ghazali Abdullah selaku penyelia yang telah banyak memberi lunjuk ajar

panduan serta komentar yang mcmbina sehiugga saya dapat menyiapkan kajian ini

dengan sempuma Terima kasih juga kcpada barisan pensyarah yang telah membantu

dari segi bimbingan dan sokoogan moral Saya juga mgin merakamkan penghargaan

kepada kakilangan Syarikat Tunjang BakawaJi SdnBhd kerana telah membenarkan

saya untuk meojalankan kajian di sini dan berkongsi serbs sedikit maklumat tenlang

kajian ini JUtaan terima kasih iui ditujukan khas kepada infonnan di Tunjang Bakawali

SdnBhd iaitu En Noorhaiza Noordin PD Chc Rohaynti Abdullah dan juga kaki tangan

yang lain Jasa kalian amat saya hargai Tidak dilupakan juga saya iogin mcrakamkan

jutaan terima kasib tcrulama sekali kepada ibu saya Po Siti Zubaidah Bioti Dollah

kerana telah banyak memberikan sumbangan dan doroogan yang padu serta Dasihat

yang tidak pernah jemu sepanjang pemprosesan kajian ini Seterusnya adik beradik dan

sepupu saya yang turu banyak membaotu daJam kajlan ini

Seterusnya ucapao tcrima kasih juga kepada sahabat handai kerana telah banyak

mcmbantu dan saling bertukar pendapal dalam melengkapkan penyelidikan ini Jasa

kalian semua amat saya hargai Hanya Allah SWT sahaja yang mendapat membaJas

jasa baik kalian semua Terima kasih alas segalanya Selamat majujaya

II

-- --shy I i I

Walhamduli-ALLAH-Rabb aI alamain

Jasa blian amat dihargai

Sekian terima kasih

III

- 1 j ~ I

tusal Khidma Maklumat Iadtmlk lrIIYCRSm 1 W So 1(

lSI KANDUNGAN

PENGESAHAN

PENGRARGAAN ill

lSI KANDUNGAN iv

SENARAJ RAJAH vii

SENARAI GAMBAR vii

SENARAJ SINGKATAN I

ABSTRAK xi

ABSTRACf xii

BAB 1 PENDAHULUAN

10 Pengenahm

1I Scjarah Scni 1

12 Pengaruh agama Hindu Buddha 2

13 Hubungan Manusia dengan Kayu 3

14 Scjarah Scni Ukir 4

5 Syarikat Tunjang Bakawali Sdn Bhd 5

15J Carta Organisasi 6

16 Pennasalahan Kajian 7

170bjektifKajian 8

18 Persoalan Kajian 9

9 Hipotesis 9

11 0 Kerangka Kajian 9

1101 Penerangan Rajah 12 12

iv

111 Kepentingan Kajian 12

112 Batasan Kajian Skop Kajian 13

113 Orgaoisasi Penyampaian 14

BAB 2 OROTAN KES SASTERAAN

20 Pengenalan 16

21 Sejwah Seni 16

22 Definisi Motif 17

23 Definisi UkiI1lll Kayu 19

24 Dcfinisi Kayu 19

241 Jenis-Jenis Kayu 20

25 Pengaruh Hindhu dan Buddha 20

26 Sejarah Perkembangan Ukiran 22

27 Rumusan 24

BAR 3 METODOLOGI KAJIAN

30 Pengenalan 25

31 Lokasi Kajian 25

32 Metodologi Kajian 26

33 Kaedah Kualitatif 26

34 Data ekunder 27

35 Data Primer 29

351 Kaedah Temuramah 29

352 Kaedah Pemerhatian Tidak lkut Serta 31

v

36 Instrumen PengumpuJan Data 31

37 Rumusan 32

BAB 4 ANALISIS DATA DAN DAPATAN KAJlAN

40 Pengenalan 33


42 Biodata lnfonnan 36

43 Peralatan Ukiran 42

44 Proses UJOran Kayu 43

45 Jenis dan Teknik Ukiran Kayu 45

46 Mengetahui Motif-motif Ukiran di Tunjang Bakawali SdnBhd 46

47 Mengkaji Reka Bentuk dalarn Penghasilan Rekaan

Karya Ukiran Kayu yang terdapat di Tunjang Bakawali Sdn Bhd 60

48 Menganalisis Motif dan Rcka Corak di

Syarikat Tunjang Bakawali Sdn Bhd 75

49 KesimpuJan 80

BAB 5 RUMUSAN DAN CADANGAN

50 Pcngcnalan 82

51 Rumusan Kajian 82

52 Cadangan 85

53 Cadangan Kcpada Pihak Syarika Tunjang Bakawali Sdn Bhd 85

54 Cadangan Kepada Pengakaji Akan Dalang 86

bull VI

55 cadangan Kepada Institusi-institusi 87

52 Rumusan 87

RU~ 89

LAMPIRAN 91

Lampiran A SoaJan kepada infonnan 92

Lampiran B Garnbar temuramah bcrsama infonnan 93

Lampiran C Garnbar Kaedah menebuk pada bongkah kayu 94

Lampiran 0 Gambar Kaedah membuat Ulciran HaJus 95

Lampiran E Gambar Kaedah MCDghaJUSkan Ukiran 96

Lampiran F Banner Syarikat Tunjang Bakawali Sdn Bhd 97

Lampiran G Pameran Produk Tunjang BakawaJi dn Bhd 98

Lampiran H Garnbar Poster MotifUlciran Kayu di Tunjang Bakawalj SdD Bhd 99

SENARAI RAJAH

Rajah 1I Carta Organisasi yarikal TUDjag Bakawali dn Bhd 6

Rajah 12 Kerangka Konsep Seni Rupa Melayu 10

Rajah 13 Kerangka Kajian 13

JaduaJ 41 Unsur yang telah diubah 54

SENARAI GAMBAR

Gambar 41 Lnforman En Noorhaiza Noordin 36

Garnbar 42 Lnfonnan Pn Che Rohayati Abdullah 38

Gambar 43 Infonnan En Shaharin Noordin 39

vii

~- ---------Imiddotbull 11 I

Gambar 44 Informan En Mohd orizwan b Mohd Radnlli 40

Gambar 45 MotifKetam Gun 48

Gambar 46 Motif Ketam Gun 48

Gambar 47 Motif Bayam Peraksi 49

Gambar 48 MotifKerak Nasi 49

Gambar 49 MotifUkiran Bunga Kangkung 50

Gambar 41 0 Motif Bunga Telipol 50

Gambar 411 Motif daun ketumbit dalam bulatan 51

Gambar412 Motifbunga raya 51

Gambar413 Motifdaun Bunga Raya 52

Gambar 414 Motif Bunga Cina 52

Gambar 415 Motif Burung Selasih 55

Gambar 416 Motif Burung Merak 55

Gambar 417 Motif Fauna Burung di Hulu Keris 56

Gambar 418 Motif Gunungan 57

Gambar 41 9 Motif Gunungan 57

Gambar 4 20 Ukiran Khat 58

Gambar 42 Se iku Tiga Segi 59

Garnbar 422 Kolak Serba Guna Segi Empal 59

Gambar 4 23 Kolak Perhiasan Benluk Bulat 60

Gambar 424 Kolak hiasan 61

61

Garnbar 426 Kolak Serbaguna

Gambar 425 Kolak Serbaguna

62

Garnbar 427 KOIak Tiga Berkembar 62

Gambar 428 Kolak Serbaguna 63

viii

-------

Gwnbar 429 Kotak Serbaguna 63


Gwnbw 43 Kolak Serbaguna 64

Gambar 432 Kotak Serbaguna 65


Gambar 434 Kotak Scrbaguna 66

Gwnbar 435 Kolak Tisu 66

Gambar 436 RehaJ dan Motif Bunga BakawaJi 67

Gambar437 Rehal dalam Keadaan Tertutup 67

Gambar 438 lenis-jcnis RchaJ 68

Gambar 439 Telupai yang Bermotif Flora 68

Gambar 440 Tetupai yang Bermoti1kan Flora 69

Gambar 441 Tetupai yang Bermotifkan Flora 69


Gambar 443 Tetupai yang Bennotitkan Flora 70

Gambar 444 Larnpu Meja 71

Gambar 445 Kerusi Reha 7

Gwnbar 446 Kerusi Rehat 72

Gambar 4 47 Gerbang Pintu 72

Gambar 448 Gerbang PinlU 73

Gambar 449 Panel Pagar Musang 74

Gambar 450 Hiasan Dinding 74

Gambar 45 Motif Ukiran Tumbuhan Berpunca Pasu 76

Gambar 452 MotifUkiran Punca Penuh Rahsia 78

Gambar 453 Motif Ukiran Tajam Tidak Menujah Lawan 79

ix

-- - shybull I I

Gambar 454 Motif Ukiran Lilit Tidak Memaut Kawan 80

SENARAI SINGKA T AN

PKMA - Pusat Khidmat Maklumat Akademik

UNIMAS - Universiti Malaysia Samwak

HKK - Hari KIaf Kebangsaan

x

--------

ABSTRAK

Kajian ini bertujuan untuk mengkaji lentang Motif Ukiran Kayu di Tunjang

BakawaJi SdnBhd yang terletak eli Kampung Raja Bcsut Terengganu Objektif kajian

ini iaJah (i) Mengetahui motif-motif ukiran kayu yang terdapat di Tunjang BakawaJi

Sdn Bhd (ii) Mengkaji bentuk-bentuk dan corak karya ukiTan kayu di Tunjang

Bakawali SdnBbd (iii) MenganaJisis motif dan reka bcntuk daJam ukiran kayu di

Tunjang Bakawali SdnBbd Kaedah yang digunakan dalam kajian ini adalah kaedah

kualitatif Kaedah kuaJitatif digunapakai secara lemu buaJ bersama pengukir tcrkenal

negara Noorhaiza Noordin pengasas Tunjang Bakawali SdnBhd dan beberapa

kakitangan pekerjanya Pengkaji juga turut membuat pemerbalian persekitaran tempat

bekcrja dan pemcrbatian tcrhadap kaedah produk yang dibasilkan Dapatan kajian

mendapati beberapa permasalahan kajian antaranya iaJah motif seni ukiran kayu ini

perlu dipertahankan agar lidak bilang di tclan arus permodenan zaman

~bull I I

ABSTRACT

The main objective of this research is to study the motive of Wood Carving in

Tunjang Sakawali Sdn Shd located in Kampung Raja Besut Terengganu The

objective of this study were (i) to found out the motifs of wood carving in the Tunjang

Bakawali Sdn Bhd (ii) To review the forms and patterns of work of wood carving in

the Tunjang BakawaJi Sdn Bhd (iii) analyze the motives and designs in wood carving

in the Tunjang Bakawali SdnBhd The method used in this study is a qualitative

method Qualillltive methods used in an interview with famous country sculptors

Noorhaiza oordin the founder of the Tunjang BakawaJi Sdn 8hd and several staff

employees Researchers also observed the work environment and the observation of the

methods of their products From the research the researcher realized thaI some of them

is the art of wood carving patterns should be maintained so as nOI to lose in the

underground days of modernity

XII

- ---- ~ iI

BAB I

PENDAHULUAN

JO Peogeoslso

Dalam Bab I ini pengenalan tentang pengertian ukir pengertian ukiran kayu

sejarah perkembangan ukiran kayu sejarah perkembangan motif ukiran kayu di

Semenanjung Malaysia Terdapat juga kaitan manusia dengan ukiran tersebut seta alam

sekitan Pcngkaji juga turut memberi pengenalan terhadap pcngaruh kebudayaan Hindu dan

Budha yang memasuki alam Melayu Sclain iru juga pengkaji rurut memberikan

pengenalan terhadap tempat yang di kaji Seterusnya dalam bab ini juga pengkaji turut

memaparkan tentang permasalahan kajian objektif kajian persoalan kajian hipotesis

kerangka kajian kepentingan kajian sena batasan kajian

11 Sejarsb Seoi

Seni telah bermula sejak zaman prasejarab lagi dan ia dikatakan telah wujud kirashy

kira 25 juta tabun yang lalu Dalam zaman praejarah ini telah bermulanya perkembangan

manusia yang dipanggil Zaman Batu Terdapat pelbagai bukti melalui hasil fosil yang telah

1

- ----- - Imiddotmiddotj

ditemui dan ini telah dipercayai sebagai tapak pennulaan evolusi manusia erane manusia

pada ketika itu hidup di dalam gua dan menggunakan batu untuk menyalakan api Seni

telah dikatakan dapat dilihat dalam pelbagai bent uk iaitu hiasan lukisan pada dinding gua

ukiran-ukiran patung-patung sembahan tulang-tulang haiwan sebagai hiasan kecantikan

diri dan juga tugu-tugu seni bina

Menurut Abdul Halim Nasir (2001) dalam buku beliau yang bertajuk Seni Ukirall

K(1)U Meayu Tradisi menyatakan bahawa

Di Semenanjung Malaysia kekayaan seni ukiran kayu orang Melayu adalah paling kctara dapat dilihat pada binaan rumah-rumah tradisional terutamanya di negeri Kelantan Terengganu Melaka dan Negeri Sembi Ian Pads sbad kc- 14 seni ukiran Melayu tradisi sekali lagi menerima perubahan apabila agama Islam sampai ke Semananjung Tanah Melayu sebagaimana yang tcreatat di Batu Bersurat Terengganu yang membuktikan bahawa pad a awol kurun keempat belas agama Islam telah dianuti Oleh masyarakat Melayu

12 Peogaruh agama lIindu daD Budba

Sebelum kedatangan Islam masyarakat Melayu menganuti agama Hindu dan Budha

yang terdapatnya kepercayaan dan unsur-unsur semangat kayu yang dipegang oleh

masyarakat mclayu dahulu Kepercayaan daripada agama Hindu atau Budha sukar

diluputkan dalam masyarakat Melayu 1101 ini kerana budaYII dan pengaruh 8gama Hindu

atau Budha ini elah mcresap kedalam masyarakat Melayu

Menurut [smail Said dan Ahmad Saifuddin Abdullah (200 I) dalam buku Spesisshy

spesis KaYIl daam Seni Ukiran Meayu ada mengatakan bahawa

Tukang ukir mempcrcayai pantang larang ketika mcmilih dan menggunakan spcsis kayu dalam pembinaan rumah dan perkakas atau peralatan di dalam rumah Kcpercayaan ini berasal daripada pantang lorang Hindu atau Budha (Nik Rashidin 2000)

2

~ ----- -rr4i

Malah kepercayaan lerhadap terhadap panlang larang ban yak bertentangan dengan

agama Islam yang dian uti oleh masyarakat Melayu Bahkan kepercayaan pantang larang

dalam proses mengukir turut menjadi faktomya

13 Rubungan Manllllia dan Kayu

Manusia memcrlukan alam kerana alam sebahagian daripada kehidupan man usia

Begitu juga dcngan penggunaan kayu terhadap manusia Bermulanya daripada daun kayu

sebagai ulam-ulaman dan sehingga dapat menikmati buah-buahan Malahan

penggunaannya juga sehingga ke tempat pengebumian Hal in i menunjukkan bahawa

manusia memerlukan kayu di setiap wak1U iaitu sejak dilahirkan sehingga ke akhir hayat

manusia Bahan kayu ini juga berksit rapat dengan kehidupan seharian manusia Hal ini

kerana bahan kayu turut digunakan untuk membuat rumah sebagai tempat perlindungan dan

kediaman bagi keselesaan manusia sendiri Malahan sebagai kegunaan untuk perhiasan

seperti kerusi mejs dan perhiasan dinding rumah

Hubungan manusia dengan kayu amst rapaL Hal ini kerana kayu merupakan salah

salu daripada bahan semulajadi yang boleh digunakan dalam pelbagai jenis Penghasilan

barangan daripada produk kayu adalah terdiri daripada sekecil-kecil barangan dapur

sehinggalah keperabot ukirdn

Menurut Zulkifli Hanafi(2000) Dalarn buku Polo-polo hioson di dolom haTgunon

Tradi5ionol Melayu menyatakan bahawa

Ukiran melambangkan status seseorang Melayu dalam masyarakat Kerana itu raja dan golongan bangsawan sanggup mcngupah tukang ukir yang

3

mahir menyediakan komponen ukiran memenuhi i tana atau rumah mereka Maka daun pintu sisir angin kekisi dinding dan tiang seri diukir daJam pelbagai motif terutama Oora khat dan awan larat Peralatan sepeni cepu kukur dan sengkalan juga diukir dengan rumit daripada kayu leban nangka dan ccngal Golongan ini juga mempunyai perhiasan diri seperti keris dan badck yang mana hulu keris diukir daripada kayu kemuning dengan cerma dan kemas

Menurul ZulkiOi Hanafi lagi

Bagaimanapun bagi rakyat biasa hanya mampu mendirikan rumah daripada kayu lambong atau bermutu rendah seperti merantiepetir dan leban Ukiran pada komponen rumah mereka adalah berbenluk mudah seperti pada paha tangga dan tehar layar Namun begitu disebabkan naluri kecintaan yang mendalam kepada keindahan akhimya seni ukiran berkembangjuga kcpada rumah rakyal biasa

Selain itu manusia ruru mengaplikasikan kayu untuk kepuasan batin mereka

seperti membuat hu lu keris yang mempunyai pelbagai bentuk dan motif yang menarik dan

dipercayai mempunyai cerita hikayal yang tersendiri Oleh yang demikian peranan kayu ini

arnat penting malah kepentingannya adaJah tentang estetika kayu tersebut untuk perhiasan

keselesaan sebagai tempat duduk Kaj ian ini juga lurut menllai tentang kesenian kayu serta

ukirannya

14 Sejarab Seni Ukir

Dari segi subjek dan panduan sen ukiran pada zaman lersebut mereka lebih

cenderung terhadap ukiran berteraskan haiwan dan bentuk rupa manusia Pada umumnya

manusia pada zaman tersebut lebih cenderung untuk mclukis tentang perkara yang berada

disekeliling mereka sahaja Hal ini dapa dilihat melalui penemuan lukisan-Iukisan yang

terdapal pada dinding-dinding gua

4

usat Khlllmat MIdubullbull ~kamili lJNTVEItSITI MALAYSIA 5AA4WAII

Menurut Abdul Halim Nasir dalam buku Ulriran Kayu Me1oI Tradisi ada

menyatakan bahawa

Titik permulaan dari peralihan zaman prasejarah ke era zaman sejarah tcrdapat satu zaman yang penuh mencabar bagi bangsa Melayu iaitu zaman yang digelar Zaman Kebudayaan Balu Hidlp alau Megalitik Pada Zaman ini manusia Mclayu tclah mula mendirikan tugu-lugu batu yang mempunyai nilai-nilai spiritual berhubung dcngan kepercayaan yang berbentuk anemisme dan pemujaan leluhur yang mereka anuti ketika itu

Menurut Abdul Halim Nasir lagi

Sebelum kedatangan Islam masyarakat Melayu menganuli kepercayaan anamisme dan seterusnya agama Hindu dan Budha Mcreka mempcrcayai bahawa terdapatnya unsur-unsur dan semangal kayu yang perlu di patuhi dalam proses penyediaan ukiran kayu Bermula daripada proses pemilihan pokok kayu proses pencbangan pokok kayu itu sehingga ke proses penyobekkan untuk membuat ukiran pada boogkah kayu dalam penghasilnn membuat motir lersebul Kebergantungan manusia dcngan kayu mempunyai hubungan yang runat rapat sekali Manusia menganggap kayu merupakan salah satu e1eman yang amat penling dan merupakan baban semulajadi yang bolch digunakan dalam pelbagai jenis untuk keperluan manusia Penghasilan barangan daripada praduk kayu adalah lerdiri daripada sekecil-kecil barangan dapur sehinggalah ke perabol ukiran

15 Syarikat Tunjang Bakawali SdnBbd

Tunjang Bakawali Sdn Bhd merupakan sebuah syarikat yang diasaskan oleh

seorang pengukir lerkenal Negara iailu En Noorhaiza Noordin Syorikal lersebul telah

ditubuhkan pada Mei 2004 Pada awal penubuhan syarikal tersebut telah memberi tumpuan

terhadap pembekalan bahan menlab sperli kayu siap bersail dan juga alalan mengukir

untuk pusat-pusat latihan ukiran kayu pelajar-pelajar dan juga orang perseorangan

Mcmandangkan permintaan pasaran yang semakin meningkat scbagai pengusaha

uldran kayu Tunjang Bakawali Sdn Bhd memilih untuk memperluaskan lagi bidang

5

~- ----- - 11bull ~ I

pemiagaan yang sedia ada Tunjang Bakawali Sdn Bhd adalah syarikst ang tertumpu

kepada komponen-komponen hiasan dalnman yang berasaskan ukiran kayu juga

merupakan syarikat didikan Seni Ukiran Kayu Bakawali yang juga dimiliki oleh pengukir

terkenal egara iaiw Noorhaiza Noordin Beliau juga merupaknn perusaha ukiran kayu

yang berpengalaman lebih selsma 20 tahun

Kini Tunjang Bnkawali SdnBhd telah melebarkan saynp dalsm bidang pengeluaran

dan pemnsaran produk ukiran kayu seearn komersial bagi memcnuhi keperluan pelanggan

dan penggemar ukiran kayu dalnm semua peringkal

151 Carta Orgsoisasi

PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN

PENTADBIRAN LOGISTlK

(2 ORANG)120RANGI

PENGURUSAN BAHAGIAN OPERASI

PERAKAUNAN (150RANG)

BAHAGIAN

PEMASARAN

I I BAHAGIAN PROMOSI BAHAGIAN JUALAN

Rajah 1J Carta Organisnsi Syarikat Tunjang Bakawali Sdn Bhd Sumber Syarikal Tunjang Bakwali Sdn Bhd

6

-r------ - It

16 Permasalahan Kajian

Ukiran kayu adalah salah satu warisan masyarakat mclayu tradisional yang

dipertahankan sehingga ke hari ini la mcrupakan salah satu seni menyobek pennukaan

papan atau bongkah kayu bagi mencorakkan sesuatu motif Terdapatlima jenis motif yang

biasa diterapkan pada kayu antaranya ialah l1ora fauna kosrnos geomatrik dan kaligrafi

atau khat

Menurut I mail Said dan Ahmad Saifuddin Abdullah dalam buku Spesis-spesis

Kayu doam Sen Ukirull Koyu Meayu ada mengatakan bahawa

Seni ukiran kayu melayu perlu dimartabatkan agar tidak luput di telan zaman dalam arus kermodenan dunia yang semakin tidak mcngendahkan tentang berharganya warisan ini

Dalam kajian ini pengk~ji memfokuskan kepada motif-motif dan jcnis-jenis ukiran

kayu yang temapat di Tunjang Bakawali Sdn Bhd Kajian ini juga turut melihat manusia

dengan unsur alam manusia sesama manusia dan makhluknya sefta yang paling penling

man usia dengan penciptanya Kajian ini memberi tumpuan tentang motif-motif ukiran kayu

di Tunjang Bakawali Sdn Bhd

Ukiran kayu adalah amat unik dan hasil seni yang begitu menarik Kcsenian basil

buatan yang dimiliki olch orang-)rang yang tertentu sahaja Malah bakat ini lahir daripada

minat yang mendalam terhadap seni ukiran sehing8B mcncari dan belajar dengan guru-guru

yang lebih berpengalaman dalam bidang tcrsebut

Menurut Abdul Halim Nasir dalam buJru Ulcira Kayu Meayu Tradisi telah

menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---

Kesenian Melayu tradisi yang terjelma melalui ukiran mernang sering kita lihat di sekeliling kita saroa ada didesa-ltlesa terpeneil atau di bandar Mungkin ramai di antara kita yang tertanya-tanya apakah yang di katakan seni ukiran Melayu tradisiapakah rahsia atau falsafah yang terkandung d i sebalik ciptaanya men gap ianya bcrbcntuk demikian dan apakah criteria maka kita menerimanya sebagai seni budaya masyarakat Melayu

Hal ini kerana ukiran kayu ini dikhuatiri hilang warisannya dan tidak dipertahankan sebagai salah satu warisan dan penghargaan oleh masyarakal umum pada masa akan datang Sejauhmanakah masyarakat akan lebih menghargai dan meminati hasil kerajinan tangan masyarakat dahulu sebagai budaya warisan masyarakat melayu Selain itu juga lerdapal hanya segelintir pihak saja yang mempunyai kescdaran untuk menghidupkan semula seni ukiran kayu melayu tradisi yang sekarang kurang mendapat tempahan daripada penduduk setempat MalahUkiran kayu daripada Negara luar eontohnya daripada Indonesia lebih diutamakan kerana harganya yang lebih murah berbanding dengan )-ualiti ukiran itu sendiri

Oleh yang demikian kajian motif ukiran kayu di Tunjang Bakawali Sdn Bhd

diharap dapat menarik lebih ramai golongan pelapis dan meningkatkan kescdaran

masyarakal supaya lebih menghargai ukiran terscbut

17 Objektif Kajian

Kajian ini adalah untuk

(i) Mengetahui motif-motif ukiran kayu yang lerdapal di Syarikal Tunjang Bakawall

Sdn Bhd

(ii) Mengkaji bentuk-bentuk dan corak karya ukiran kayu di Syarikat Tunjang Bakawali

Sdn Bhd

(iii) Menganalisis motif dan reka bentuk dalaffi ukiran kayu di Syarikat Tunjang

Bakawali Sdn Bhd

8

-------- --shybull middotIl j

18 Persoalan Kajisn

(i) Apakah motif-motif ukiran kayu yang tcroapat di Syarikal Tunjang Bakawali Sdn

Bhd

(ii) Bagaimanakah bcntuk-bentuk dan corak karya yang lerdapat di Syarikat Tunjang

Bakawali Sdn Bhd

(iii) Bagaimanakah motif dan reka bcntuk dalarn ukiran kayu di Syarikat Tunjang

Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis

Penyelidik mengandaikan bahawa motif-motif dan jenis-jenis ukiran kayu

menggarnbarkan jati diri dan tarnadun Bangsa Melayu sendiri Oleh yang demikian motifshy

motif dan jenis-jenis ukiran kayu adalah penting daJam penghasilan sesuatu produk di

Tunjang Sakawali Sdn Bhd

110 Kentngka )(ajlsn

Kajian ini akan menggunakan pendekatan konsep tcori dan prinsip yang dijadikan

sebagai panduan bagi kaedah mengkaji motif ukiran kayu di Tunjang Bakawali Sdn Bhd

Kerangka kajian ini akan melibatksn konsep leori dan prinsip ini akan mewujudkan satu

kerangka yang menjelaskan satu konsep penjelasan tentang motif ukiran kayu di Tunjang

Bakawali Sdn Bhd

9

-- ----- - Ii Imiddot

-----

1 KhNht 1akJurut Uallfmi~ tI M~m 1ALII ~ w

MOTIF UKJRAN KAYU D1 TUNJANG BAKA WALl SDN BHD

NUR NADIA BINTI ZAJNUDDJN 2461 1

Projek ini mcrupakan salah satu keperluan untuk Ijazah Swjana Muds Scni Gunaan dengan Kepujian

Pengurusan Seni

Fakuhi Seni Gunaan dan Kreatif UNIVERSITI MALA YSlA SARA WAK

2012

bull I ~ I












TIDAK TERHAD

Disa fan






l

- -------- Iil

PENGAKUAN





periksa olch

i bin Abdullah)


---shybull I I

-------

PENGHARGAAN























II

-- --shy I i I



Sekian terima kasih

III

- 1 j ~ I


lSI KANDUNGAN

PENGESAHAN

PENGRARGAAN ill

lSI KANDUNGAN iv

SENARAJ RAJAH vii

SENARAI GAMBAR vii

SENARAJ SINGKATAN I

ABSTRAK xi

ABSTRACf xii

BAB 1 PENDAHULUAN

10 Pengenahm

1I Scjarah Scni 1







170bjektifKajian 8


9 Hipotesis 9



iv





20 Pengenalan 16

21 Sejwah Seni 16



24 Dcfinisi Kayu 19




27 Rumusan 24


30 Pengenalan 25

31 Lokasi Kajian 25



34 Data ekunder 27

35 Data Primer 29



v


37 Rumusan 32


40 Pengenalan 33











49 KesimpuJan 80


50 Pcngcnalan 82


52 Cadangan 85



bull VI


52 Rumusan 87

RU~ 89

LAMPIRAN 91









SENARAI RAJAH





SENARAI GAMBAR




vii























61



62



viii

-------


























ix

-- - shybull I I


SENARAI SINGKA T AN




x

--------

ABSTRAK













~bull I I

ABSTRACT













XII

- ---- ~ iI

BAB I

PENDAHULUAN

JO Peogeoslso









11 Sejarsb Seoi




1



















2

~ ----- -rr4i





















3









ukirannya







4



menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9













TIDAK TERHAD

Disa fan






l

- -------- Iil

PENGAKUAN





periksa olch

i bin Abdullah)


---shybull I I

-------

PENGHARGAAN























II

-- --shy I i I



Sekian terima kasih

III

- 1 j ~ I


lSI KANDUNGAN

PENGESAHAN

PENGRARGAAN ill

lSI KANDUNGAN iv

SENARAJ RAJAH vii

SENARAI GAMBAR vii

SENARAJ SINGKATAN I

ABSTRAK xi

ABSTRACf xii

BAB 1 PENDAHULUAN

10 Pengenahm

1I Scjarah Scni 1







170bjektifKajian 8


9 Hipotesis 9



iv





20 Pengenalan 16

21 Sejwah Seni 16



24 Dcfinisi Kayu 19




27 Rumusan 24


30 Pengenalan 25

31 Lokasi Kajian 25



34 Data ekunder 27

35 Data Primer 29



v


37 Rumusan 32


40 Pengenalan 33











49 KesimpuJan 80


50 Pcngcnalan 82


52 Cadangan 85



bull VI


52 Rumusan 87

RU~ 89

LAMPIRAN 91









SENARAI RAJAH





SENARAI GAMBAR




vii























61



62



viii

-------


























ix

-- - shybull I I


SENARAI SINGKA T AN




x

--------

ABSTRAK













~bull I I

ABSTRACT













XII

- ---- ~ iI

BAB I

PENDAHULUAN

JO Peogeoslso









11 Sejarsb Seoi




1



















2

~ ----- -rr4i





















3









ukirannya







4



menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9


PENGAKUAN





periksa olch

i bin Abdullah)


---shybull I I

-------

PENGHARGAAN























II

-- --shy I i I



Sekian terima kasih

III

- 1 j ~ I


lSI KANDUNGAN

PENGESAHAN

PENGRARGAAN ill

lSI KANDUNGAN iv

SENARAJ RAJAH vii

SENARAI GAMBAR vii

SENARAJ SINGKATAN I

ABSTRAK xi

ABSTRACf xii

BAB 1 PENDAHULUAN

10 Pengenahm

1I Scjarah Scni 1







170bjektifKajian 8


9 Hipotesis 9



iv





20 Pengenalan 16

21 Sejwah Seni 16



24 Dcfinisi Kayu 19




27 Rumusan 24


30 Pengenalan 25

31 Lokasi Kajian 25



34 Data ekunder 27

35 Data Primer 29



v


37 Rumusan 32


40 Pengenalan 33











49 KesimpuJan 80


50 Pcngcnalan 82


52 Cadangan 85



bull VI


52 Rumusan 87

RU~ 89

LAMPIRAN 91









SENARAI RAJAH





SENARAI GAMBAR




vii























61



62



viii

-------


























ix

-- - shybull I I


SENARAI SINGKA T AN




x

--------

ABSTRAK













~bull I I

ABSTRACT













XII

- ---- ~ iI

BAB I

PENDAHULUAN

JO Peogeoslso









11 Sejarsb Seoi




1



















2

~ ----- -rr4i





















3









ukirannya







4



menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9


-------

PENGHARGAAN























II

-- --shy I i I



Sekian terima kasih

III

- 1 j ~ I


lSI KANDUNGAN

PENGESAHAN

PENGRARGAAN ill

lSI KANDUNGAN iv

SENARAJ RAJAH vii

SENARAI GAMBAR vii

SENARAJ SINGKATAN I

ABSTRAK xi

ABSTRACf xii

BAB 1 PENDAHULUAN

10 Pengenahm

1I Scjarah Scni 1







170bjektifKajian 8


9 Hipotesis 9



iv





20 Pengenalan 16

21 Sejwah Seni 16



24 Dcfinisi Kayu 19




27 Rumusan 24


30 Pengenalan 25

31 Lokasi Kajian 25



34 Data ekunder 27

35 Data Primer 29



v


37 Rumusan 32


40 Pengenalan 33











49 KesimpuJan 80


50 Pcngcnalan 82


52 Cadangan 85



bull VI


52 Rumusan 87

RU~ 89

LAMPIRAN 91









SENARAI RAJAH





SENARAI GAMBAR




vii























61



62



viii

-------


























ix

-- - shybull I I


SENARAI SINGKA T AN




x

--------

ABSTRAK













~bull I I

ABSTRACT













XII

- ---- ~ iI

BAB I

PENDAHULUAN

JO Peogeoslso









11 Sejarsb Seoi




1



















2

~ ----- -rr4i





















3









ukirannya







4



menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9




Sekian terima kasih

III

- 1 j ~ I


lSI KANDUNGAN

PENGESAHAN

PENGRARGAAN ill

lSI KANDUNGAN iv

SENARAJ RAJAH vii

SENARAI GAMBAR vii

SENARAJ SINGKATAN I

ABSTRAK xi

ABSTRACf xii

BAB 1 PENDAHULUAN

10 Pengenahm

1I Scjarah Scni 1







170bjektifKajian 8


9 Hipotesis 9



iv





20 Pengenalan 16

21 Sejwah Seni 16



24 Dcfinisi Kayu 19




27 Rumusan 24


30 Pengenalan 25

31 Lokasi Kajian 25



34 Data ekunder 27

35 Data Primer 29



v


37 Rumusan 32


40 Pengenalan 33











49 KesimpuJan 80


50 Pcngcnalan 82


52 Cadangan 85



bull VI


52 Rumusan 87

RU~ 89

LAMPIRAN 91









SENARAI RAJAH





SENARAI GAMBAR




vii























61



62



viii

-------


























ix

-- - shybull I I


SENARAI SINGKA T AN




x

--------

ABSTRAK













~bull I I

ABSTRACT













XII

- ---- ~ iI

BAB I

PENDAHULUAN

JO Peogeoslso









11 Sejarsb Seoi




1



















2

~ ----- -rr4i





















3









ukirannya







4



menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9



lSI KANDUNGAN

PENGESAHAN

PENGRARGAAN ill

lSI KANDUNGAN iv

SENARAJ RAJAH vii

SENARAI GAMBAR vii

SENARAJ SINGKATAN I

ABSTRAK xi

ABSTRACf xii

BAB 1 PENDAHULUAN

10 Pengenahm

1I Scjarah Scni 1







170bjektifKajian 8


9 Hipotesis 9



iv





20 Pengenalan 16

21 Sejwah Seni 16



24 Dcfinisi Kayu 19




27 Rumusan 24


30 Pengenalan 25

31 Lokasi Kajian 25



34 Data ekunder 27

35 Data Primer 29



v


37 Rumusan 32


40 Pengenalan 33











49 KesimpuJan 80


50 Pcngcnalan 82


52 Cadangan 85



bull VI


52 Rumusan 87

RU~ 89

LAMPIRAN 91









SENARAI RAJAH





SENARAI GAMBAR




vii























61



62



viii

-------


























ix

-- - shybull I I


SENARAI SINGKA T AN




x

--------

ABSTRAK













~bull I I

ABSTRACT













XII

- ---- ~ iI

BAB I

PENDAHULUAN

JO Peogeoslso









11 Sejarsb Seoi




1



















2

~ ----- -rr4i





















3









ukirannya







4



menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9






20 Pengenalan 16

21 Sejwah Seni 16



24 Dcfinisi Kayu 19




27 Rumusan 24


30 Pengenalan 25

31 Lokasi Kajian 25



34 Data ekunder 27

35 Data Primer 29



v


37 Rumusan 32


40 Pengenalan 33











49 KesimpuJan 80


50 Pcngcnalan 82


52 Cadangan 85



bull VI


52 Rumusan 87

RU~ 89

LAMPIRAN 91









SENARAI RAJAH





SENARAI GAMBAR




vii























61



62



viii

-------


























ix

-- - shybull I I


SENARAI SINGKA T AN




x

--------

ABSTRAK













~bull I I

ABSTRACT













XII

- ---- ~ iI

BAB I

PENDAHULUAN

JO Peogeoslso









11 Sejarsb Seoi




1



















2

~ ----- -rr4i





















3









ukirannya







4



menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9



37 Rumusan 32


40 Pengenalan 33











49 KesimpuJan 80


50 Pcngcnalan 82


52 Cadangan 85



bull VI


52 Rumusan 87

RU~ 89

LAMPIRAN 91









SENARAI RAJAH





SENARAI GAMBAR




vii























61



62



viii

-------


























ix

-- - shybull I I


SENARAI SINGKA T AN




x

--------

ABSTRAK













~bull I I

ABSTRACT













XII

- ---- ~ iI

BAB I

PENDAHULUAN

JO Peogeoslso









11 Sejarsb Seoi




1



















2

~ ----- -rr4i





















3









ukirannya







4



menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9



52 Rumusan 87

RU~ 89

LAMPIRAN 91









SENARAI RAJAH





SENARAI GAMBAR




vii























61



62



viii

-------


























ix

-- - shybull I I


SENARAI SINGKA T AN




x

--------

ABSTRAK













~bull I I

ABSTRACT













XII

- ---- ~ iI

BAB I

PENDAHULUAN

JO Peogeoslso









11 Sejarsb Seoi




1



















2

~ ----- -rr4i





















3









ukirannya







4



menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9























61



62



viii

-------


























ix

-- - shybull I I


SENARAI SINGKA T AN




x

--------

ABSTRAK













~bull I I

ABSTRACT













XII

- ---- ~ iI

BAB I

PENDAHULUAN

JO Peogeoslso









11 Sejarsb Seoi




1



















2

~ ----- -rr4i





















3









ukirannya







4



menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9


-------


























ix

-- - shybull I I


SENARAI SINGKA T AN




x

--------

ABSTRAK













~bull I I

ABSTRACT













XII

- ---- ~ iI

BAB I

PENDAHULUAN

JO Peogeoslso









11 Sejarsb Seoi




1



















2

~ ----- -rr4i





















3









ukirannya







4



menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9



SENARAI SINGKA T AN




x

--------

ABSTRAK













~bull I I

ABSTRACT













XII

- ---- ~ iI

BAB I

PENDAHULUAN

JO Peogeoslso









11 Sejarsb Seoi




1



















2

~ ----- -rr4i





















3









ukirannya







4



menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9


--------

ABSTRAK













~bull I I

ABSTRACT













XII

- ---- ~ iI

BAB I

PENDAHULUAN

JO Peogeoslso









11 Sejarsb Seoi




1



















2

~ ----- -rr4i





















3









ukirannya







4



menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9


ABSTRACT













XII

- ---- ~ iI

BAB I

PENDAHULUAN

JO Peogeoslso









11 Sejarsb Seoi




1



















2

~ ----- -rr4i





















3









ukirannya







4



menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9


BAB I

PENDAHULUAN

JO Peogeoslso









11 Sejarsb Seoi




1



















2

~ ----- -rr4i





















3









ukirannya







4



menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9



















2

~ ----- -rr4i





















3









ukirannya







4



menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9






















3









ukirannya







4



menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9










ukirannya







4



menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9




menyatakan bahawa












5

~- ----- - 11bull ~ I










PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9











PENGURUS SYARIKAT

I PENGURUSAN


(2 ORANG)120RANGI



BAHAGIAN

PEMASARAN



6

-r------ - It






atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9







atau khat














menyatakan bahawa

7

--- --- 11

---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9


---






17 Objektif Kajian



Sdn Bhd


Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

8


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9


18 Persoalan Kajisn


Bhd


Bakawali Sdn Bhd


Bakawali Sdn Bhd

19 Hipolesis










Bakawali Sdn Bhd

9


ir.unimas.my ukiran kayu di tunjang bakawali sdn...motif . uioran kayu . di . tunjang bakawali sdn....

Documents