Tajuk RBT : Penanaman dan Pengurusan Tembikai

BUAH TEMBIKAI

Nama Saintifik : Citrullus lunatus Schard

Famili : Cucurbitaceae

Asal : Benua Afrika

Nama Lain : Melikai, Timun Cina atau Semangka

Ekologi

Tembikai tumbuh dengan baiknya dalam cuaca yang panas, kering dengan

suhu harian 22-30 °C dan cahaya matahari yang cukup. Suhu maksimum dan

minimum untuk pertumbuhan masing-masingnya ialah 35 °C dan 18 °C. Suhu

tanah yang optimum untuk pertumbuhan akar ialah dalam julat 20-35 °C. Buah

yang membesar dalam keadaan panas dan kering mengandungi kandungan gula

yang tinggi iaitu 11% berbanding dengan 8% pada buah yang membesar dalam

keadaan sejuk dan lembap. Jumlah hujan yang optimum ialah 250 mm atau kurang.

Kebanyakan tanah yang bersaliran baik , sama ada tanah liat atau berpasir,

boleh diurus untuk menghasilkan pengeluaran tembikai yang baik. Tanah yang

terbaik ialah tanah lom berpasir yang tidak menakung air dengan pH 5.8 hingga 7.2.

Asal dan sejarah

Sudah berabad lamanya manusia di seluruh dunia menggemari tembikai.

Orang Mesir telah menanam tembikai 5,000 tahun yang lalu, mereka menghiasi

lukisan dinding dengan buah tembikai. Dari Mesir kepopularan tembikai

berkembang. Pedagang mula menjual biji tembikai di sepanjang laluan dagangan

Mediterranean. Pada abad ke 10 tembikai telah sampai ke negara China dan pada

abad ke 13 pedagang Moor memperkenalkan tembikai ke Selatan Eropah. Kolonis

Eropah dan hamba abdi Afrika perlu diberi pujian kerana membawa tembikai ke

Amerika Utara.

Varieti tembikai moden datangnya daripada tembikai semula jadi Afrika

Citrullus lanatus. Ia ditanam beratus tahun di Lembah Nil. Spesies ini masih hidup

liar di kawasan pendalaman yang kering untuk membekalkan air kepada orang asli

semasa musim kemarau. Tembikai liar atau ˜citron’ di Afrika berbentuk sfera,

berjalur dan isinya putih, sedikit pahit atau tawar. Isinya yang putih rasanya seperti

kulit tembikai biasa. 'Citron’ juga disebut ˜tembikai jeruk’ kerana kulit buah digunakan

dalam pengawet, jeli dan dibuat jeruk atau jem. Oleh sebab kandungan pektinnya

yang tinggi ia ditambah ke dalam jus buah-buahan untuk menjadikan ia seperti jel

lebih cepat. Sebatang pokok tembikai boleh menghasilkan sehingga 100 biji buah,

dan biasanya diberi makan kepada ternakan.

Di Malaysia tembikai pertama kalinya ditanam di Kelantan dalam tahun 1940.

Daripada situ, ia mula berkembang hinggalah pengenalan tembikai hibrid dari

Taiwan dan Jepun pada tahun 70-an. Tembikai biasanya ditanam di Kedah, Johor,

Terengganu dan Kelantan. Kini penanamannya berkembang hingga ke negeri

Pahang, Melaka dan Perak.

Dalam tahun 1994 keluasan penanaman tembikai meliputi 5,100 hektar

dengan pengeluaran sebanyak 214,000 tan metrik. Dalam tahun 2000 keluasan

penanaman meningkat kepada 6,500 hektar.

Di Semenanjung Malaysia tembikai di tanam di Alor Gajah, Bachok, Besut,

Gua Musang, Jasin, Jeli, Johor Bahru, Kluang, Kota Bharu, Kota Star, Kota Tinggi,

Kuala Kerai, Kuala Terengganu, Kubang Pasu, Langkawi, Macang, Marang, Melaka

Tengah, Mersing, Padang Terap, Pasir Mas, Pasir Putih, Pendang, Perlis, Pokok

Sena, Port Dickson, Rembau, Rompin, Setiu, Tanah Merah dan Tumpat.

Buah tembikai berbentuk bulat atau lonjong (oblong). Berkulit licin dan

warnanya berbagai-bagai daripada hijau muda hingga hijau tua. Beberapa varieti

mempunyai jalur. Isinya berwarna putih, kuning krim, merah pucat, merah atau

merah tua. Isinya juga berjus dan rangup dan mengandungi 90% air. Biji biasanya

berwarna hitam dan tertanam di dalam isi. Ada juga varieti yang tiada biji.

Tembikai tumbuh pada batang menjalar di atas tanah. Batang ini berbulu dan

mempunyai sulur paut untuk memanjat. Daunnya bujur dengan pecahan cuping

yang dalam. Pokok ini kebanyakannya didebungakan oleh lebah madu.

Tembikai tumbuh dengan subur dalam iklim panas dan kering dan menerima

banyak cahaya matahari. Tanah yang paling sesuai untuk tembikai ialah tanah yang

tidak menakung air dengan pH 5.8-7.2.

Di Malaysia tembikai banyak ditanam di negeri-negeri di pantai timur. Ia di

tanam untuk kegunaan domestik dan eksport. Dalam tahun 2000, Malaysia

mengeksport tembikai yang bernilai sebanyak RM60 juta. Empat pasaran eksport

utama tembikai Malaysia ialah Singapura, Hong Kong, Taiwan dan Brunei. Malaysia

menduduki tangga ke 12 antara pengeluar tembikai dunia dan mempunyai 3.1%

pasaran saham dunia.

Tembikai biasanya dimakan segar atau diproses untuk dijadikan jus. Ada juga

yang dipek di dalam tin atau kotak. Biji tembikai dijadikan snek sama seperti biji

bunga matahari iaitu kuaci, yang kaya dengan karbohidrat dan lemak.

Bentuk buah tembikai berjulat daripada yang bulat hingga bulat yang

membujur. Warna kulit dari hijau muda hingga hijau tua dengan atau tanpa jalur.

Warna isi boleh jadi merah tua, merah atau kuning.

Varieti buah tembikai terbahagi kepada tiga kelas yang besar berasaskan

bagaimana biji benih terbentuk: pendebungaan bebas, hibrid F 1 dan triploid (tanpa

biji).

Varieti pendebungaan bebas terbentuk melalui beberapa generasi pemilihan.

Pemilihan berdasarkan hasil, ciri-ciri kualiti dan kerintangan terhadap penyakit.

Varieti pendebungaan bebas mempunyai sifat sebenar akan jenisnya (biji benih

daripada satu generasi ke generasi seterusnya akan mengekalkan ciri-ciri yang

sama) dan lebih murah daripada varieti hibrid F 1.

Hibrid F 1 dibentuk daripada dua titisan seturunan yang telah menjalani

pendebungaan sendiri untuk beberapa generasi dan kemudian dikacuk, biji benih

yang dihasilkan dijual kepada penanam tembikai. Biji benih hibrid F 1 akan

menunjukkan keseragaman dan masa menuai yang lebih baik berbanding dengan

biji benih pendebungaan bebas.

Ia juga menunjukkan peningkatan dalam pengeluaran hasil sebanyak 20-40%

berbanding dengan varieti pendebungaan bebas yang ditanam dalam keadaan yang

sama. Kelemahan di pihak hibrid F 1 ialah harganya yang 5-10 kali lebih tinggi

berbanding dengan biji benih pendebungaan bebas dan kesediaadaan varieti hibrid

F 1 berubah dar setahun ke setahun.

Jenis yang ketiga ialah triploid atau tembikai tanpa biji. Jenis ini dibangunkan

dengan mencipta tembikai yang mempunyai bilangan nombor kromosom dua kali

ganda daripada tembikai biasa dan mengacukkannya dengan tembikai yang biasa.

Tanaman yang dihasilkan mempunyai bilangan kromosom sebanyak 1 kali ganda

daripada bilangan nombor kromosom biasa. Oleh sebab nombor kromosomnya yang

ganjil, biji benih yang berdaya hidup tidak dapat dihasilkan. Tambahan pula pokok

tembikai begini hanya dapat menghasilkan debunga yang sedikit. Dengan itu, pokok

tembikai biasa mestilah ditanam dengan tembikai triploid sebagai sumber debunga.

Sungguhpun tembikai triploid tiada biji, ia sebenarnya bukanlah tiada biji

tetapi bijinya tidak terbentuk dengan sempurna, lembut dan boleh dimakan. Biji

benih triploid lebih mahal daripada biji benih hibrid F 1 dan buahnya seharusnya

mendapat harga premium di pasaran.

Keperluan asas untuk tanaman tembikai:-

Iklim

Memerlukan cuaca panas untuk pertumbuhan dan penghasil yang baik. Suhu

antara 25-35oC pada siang hari dan 18-22oC pada sebelah malam adalah amat

sesuai. Suhu yang tinggi boleh memendekkan jangka masa matang. Tembikai tidak

sesuai ditanam di kawasan tanah tinggi yang suhunya kurang dari 22oC.

Tanah

Tembikai boleh ditanam dikebanyakan jenis tanah yang mempunyai keasidan

yang sederhana iaitu pH 4.5-7.0, bagi tanah yang mempunyai pH yang rendah

pengapuran diperlukan. Tanaman ini didapati lebih sesuai apabila ditanam di tanah

jenis gembur berpasir dan tidak menakung air. Tanah yang tinggi kandungan liat dan

menakung air didapati tidak sesuai. Manakala kawasan yang paling sesuai ialah

kawasan yang rata. Tanah yang sebelumnya telah ditanami tembikai atau lain-lain

tanaman daripada keluarga cucurbitaceae (labu, petola, peria, timun) tidak

digalakkan ditanami lagi dengan tanaman tembikai untuk tempoh 3 tahun. Ini adalah

untuk mengelakkan penyakit yang berjangkit dari tanah.

KULTIVAR YANG DISYORKAN

Varieti yang popular pada masa ini ialah yang diimport dari Taiwan iaitu New

Dragon, Super Dragon dan Flower Dragon. Kultivar tanpa biji yang ditanam di

Malaysia terdiri daripada jenis kacukan hibrid F1 dari Taiwan dan Jepun yang

mempunyai ciri-ciri baik seperti jangka masa matang yang singkat, hasil yang tinggi

dan mutu buah yang baik. Jenis baka tulen biasanya lambat matang, hasilnya

rendah dan mutu buah kurang baik.

PENANAMAN

Pokok tembikai ditanam dari biji. Terdapat 2 cara penanam tembikai iaitu

sistem tanam terus dan sistem mengubah dimana biji benih atau disemai dahulu

dalam beg plastik yang dipanggil kerek.

Sistem Tanam Terus

Diamalkan di kawasan yang luas melebihi 3 hektar. Keperluan biji benih ialah

diantara 250-350 gram sehektar. Biji-biji benih ini direndam selama 12 jam dan

digaul dengan racun kulat (thiram pada kadar 3 gram bagi 1000 gram biji benih).

Kemudian ianya dibungkus dalam kain lembap sehingga biji benih kembang dan

akar pertama kelihatan barulah ditanam ke ladang pada kadar 3-4 biji benih

selubang.

Sistem Semaian (kerek)

Campuran tanah dan tahi ayam dengan kadar 3:1 disediakan dan diisi ke

dalam beg plastik kecil (kerek). Dua atau 3 biji benih disemai di setiap kerek dan

diletakkan di tapak semaian yang mempunyai 50% lindungan dan disiram 2 kali

sehari. Sekiranya tiada lindungan, selepas disiram kerek-kerek perlu ditutup dengan

plastik hitam sehingga biji benih bercambah.

Tanah yang telah dibajak, digali lubang berukuran 30 cm x 30 cm x 30 cm

dengan jarak tanaman 2.0 x 2.5 meter. Ini memberikan 2000 lubang sehektar bagi

kawasan tanah berpasir. Tanah yang mempunyai lebih kandungan liat seperti tanah

mineral memerlukan lubang yang lebih besar dan dalam lagi.

Sebelum mengubah, anak benih dan lubang tanaman disiram. Sebanyak 1.0-

1.5 kg. tahi ayam kering dan satu sudu (6-8 gm) racun serangga (seperti carbofuran)

dibubuh ke dalam lubang dan digaul dengan tanah. Setiap lubang ditanam dengan

2 anak benih. Sebaik-baiknya penanaman dirancang supaya bermula pada akhir

musim hujan.

PENJAGAAn

Sungkupan

Sungkupan dibuat sebaik sahaja anak benih diubah ke ladang. Ini bertujuan untuk

mengekalkan tahap kelembapan tanah dan membantu pengawalan rumpai. Antara

bahan-bahan yang boleh digunakan ialah rumput, lalang, jerami kering, surat khabar

lama dan plastik bersalut aluminium.

Pemangkasan

Jalar tanaman tembikai perlu dipangkas pada ruas keenam atau ketujuh iaitu

apabila tanaman berumur diantara 10-15 hari. Ini dapat menjamin tanaman tumbuh

dengan lebih subur dan memberi buah yang lebih seragam.

Pengairan

Tanaman tembikai memerlukan air yang banyak untuk pertumbuhan pokok

yang baik dan pembesaran buah yang maksimum. Keperluan air adalah kritikal di

awal penanaman (10 hari pertama) di peringkat pengeluaran bunga (30-40 HST)

dan semasa pembesaran buah (40-45 HST). Sistem pengairan yang digunakan

bergantung pada jenis tanah.

Merumpai

Kejayaan pengurusan rumpai amat penting bagi pengeluaran tembikai yang

berkualiti. Rumpai bersaing dengan tanaman untuk mendapatkan cahaya, ruang,

nutrien dan air. Pertumbuhan rumpai menimbulkan masalah penyakit dan boleh

menjadi perumah kepada serangga perosak dan penyakit. Seperti tanaman lain,

tembikai memerlukan kawalan rumpai lebih awal bagi memastikan tanaman yang

berkualiti. Sebagai tambahan, tabiat pokok ini yang merebak menyebabkan rumpai

sukar dikawal terutamanya apabila batangnya mula menjalar.

Pengenalpastian rumpai, terutamanya pada peringkat anak benih amat

penting. Anak benih ini biasanya mudah dikawal dan dalam banyak kes kawalan

dapat dilakukan semasa peringkat anak benih lagi.

Satu lagi faktor penting ialah pertumbuhan tanaman. Pada amnya, tanaman

yang tumbuh agresif dan sihat dapat mengalahkan dan menghapuskan banyak jenis

rumpai. Pembajaan yang betul dengan pengurusan penyakit, nematod dan serangga

yang baik akan meningkatkan pertumbuhan dan membantu menghapuskan rumpai.

Beberapa orang penyelidik telah mendapati bahawa rumpai memainkan peranan

penting dalam penyebaran dan epidemiologi virus tanaman. Rumpai boleh menjadi

sumber virus tersembunyi di dalam biji benihnya.

Kaedah pengawalan

Beberapa kaedah pengawalan rumpai untuk tembikai telah pun ada. Memilih

kaedah yang terbaik dan sesuai oleh penanam bergantung pada beberapa faktor:

spesies rumpai, peringkat pertumbuhan tanaman dan rumpai dan kos buruh dan

kesediaadaannya.

Merumpai menggunakan tangan merupakan kaedah yang sangat berkesan

dan selamat kepada tanaman. Merumpai dilakukan semasa tanaman dan rumpai

masih kecil bagi mengurangkan kerosakan terhadap tanaman dan cangkul boleh

digunakan. Membuang rumpai yang sudah besar dan mempunyai sistem akar yang

ekstensif boleh merosakkan akar atau batang tanaman. Merumpai dengan tangan

kosnya tinggi dari segi penggunaan tenaga buruh.

Penanaman menggunakan jentera sangat berkesan terhadap pengawalan

rumpai tetapi terhad kepada rumpai yang kecil yang mudah tercabut atau ditutup.

Yang paling penting, penanaman menggunakan jentera tidak boleh digunakan

apabila tanaman mula menjalar. Batang tembikai yang menjalar sangat lembut dan

mudah dirosakkan oleh tayar traktor atau penggembur. Kawalan secara mekanikal

perlu ditambah dengan merumpai menggunakan bahan kimia atau menggunakan

tangan bagi membuang rumpai dalam barisan atau selepas tanaman mengeluarkan

batang jalar.

Kawalan rumpai menggunakan teknik batas semaian melibatkan pengawalan

rumpai yang bercambah menggunakan bahan kimia sebelum tanaman yang ditanam

bercambah. Bahan sentuh tidak selektif digunakan e.g. alachlor’ (sembur pada kadar

4 L/ha). Kaedah batas semaian biasanya berganding dengan rawatan racun herba

yang disembur sebelum menanam. Jika pokok diubah, kaedah ini digunakan untuk

mematikan rumpai yang tumbuh sebelum mengubah.

Dalam kaedah biji benih disemai terus , racun herba digunakan terhadap rumpai

yang tumbuh selepas penanaman tetapi sebelum tanaman itu tumbuh.

PEROSAK TANAMAN TEMBIKAI DAN CARA KAWALAN

Kutu Daun

Pembawa virus. Sepanjang pertumbuhan menghisap cecair pada bawah daun dan

pucuk. Sembur Deltamethrin profenos, dimethoate, methamidophos.

Kumbang Daun

Menyerang bahagian daun pokok terutamanya daun muda anak benih.

Menyebabkan kerosakan kulit luar permukaan daun dan jika tidak dikawal daun

yang diserang akan menjadi nipis dan berlubang. Sembur dengan menggunakan

racun kimia yang sesuai dilakukan di kawasan yang terlibat sahaja.

Ulat Ratus

Menyerang secara berkumpulan pada peringkat kecil dengan memakan daun muda

dari bahagian tepi daun sehingga tinggal rangka sahaja. Untuk mengawal, sembur

dengan racun kimia yang disyorkan setelah dikesan.

Kutu Trips

Bukan pembawa virus. Sepanjang pertumbuhan menghisap cecair pada bawah

daun dan pucuk. Sembur Deltamethrin, profenos, dimethoate, methamidophos.

Lalat Buah

Merosakkan buah muda dan masak. Sembur Deltamethrin, methamidophos.

Hamama Merah

Sepanjang pertumbuhan, menyerang di sebelah bawah daun. Sembur Docofol,

propogite, amitraz.

PENYAKIT, PENYEBAB DAN CARA KAWALAN

Lecur anak benih (Phthium spp. dan Rhizoctonia solani)

Serang anak benih dalam semaian dan baru dialih. Anak benih jadi layu kerana

pangkal batang telah melecuh dan reput. Sering berlaku pada tanah yang salirannya

tidak memuaskan. Rawat biji benih dengan racun kulat thiram atau benomyl.

Amalkan giliran tanaman dan sembur dengan racun kulat seperti mancozeb atau

maneb.

Layu fusarium (Fusarium oxysproum)

Anak benih yang diserang akan reput atau terbantut. Pada pokok dewasa ialah satu

jalar menjadi layu dan akan merebak ke jalar yang lain. Akhirnya seluruh pokok

menjadi layu dan kering. Boleh musnahkan seluruh kawasan dalam masa yang

singkat. Pastikan saliran yang baik. Musnah atau bakar pokok yang diserang.

Kawal rumpai untuk mengurangkan perumah.

Antraknos (Colletotrichum lagenarium)

Bintik berwarna hitam pada daun. Rawat biji benih dengan racun kulat. Amalkan

giliran tanaman. Sembur dengan racun mancozeb, copper hyudroxide, propineb,

ziram, carbendazim, chlorothalonil atau meneb.

Mozek virus (Virus)

Daun menjadi berkerekot bertompok hijau tua dan hijau muda. Pokok menjadi

kuning dan terbantut. Menyebabkan kekurangan hasil yang banyak. Musnahkan

pokok yang berpenyakit. Guna varieti rintang dan kawal perumah yang merebakkan

penyakit.

Kulapuk Downi

Menyerang daun tua. Sembur dengan Metalaxyl dan musnah pokok yang telah

diserang.

Bintik berpusar

Menyerang batang, daun dan buah tembikai. Ia disebarkan melalui hujan dan

sistem pengairan. Sembur dengan menggunakan racun kulat yang disyorkan.

Hawa batang

Menyerang daun, batang dan buah. Serangan ke atas batang menyebabkan bintik

bermula dari ruas kemudian memanjang dan pecah. Pada daun, tangkai dan

batang, bintik berwarna coklat atau kelabu terbentuk. Sembur dengan racun kulat

yang disyorkan.

GANGGUAN FISIOLOGI PADA BUAH TEMBIKAI

Buah tidak bulat bentuknya

- tanah terlalu kering dan kurang baja.

- jangkitan dan serangan perosak yang teruk.

- buah terlalu dekat atau terlalu jauh dari pangkal pokok

- kacukan tidak sempurna

- ada serangan lalat buah

Buah menjadi retak

- faktor varieti

- kelembapan tanah berubah secara mendadak

- penyiraman yang terlalu banyak semasa buah hampir masak

- serangan perosak hamama merah yang teruk

Buah tidak manis

- faktor varieti

- pembajaan yang tidak sempurna

- serangan perosak dan penyakit yang teruk

- suhu rendah ketika buah sedang masak

- buah masak ketika musim hujan

Kulit buah menjadi tebal

- faktor varieti

- buah terlalu dekat denan pangkal pokok

- suhu rendah sewaktu buah masak

- buah belum masak

Isi buah berwarna pucat

- faktor varieti

-suhu rendah sewaktu buah masak

- terlalu banyak baja P digunakan

Buah berongga

- faktor varieti

- air terlalu banyak ketika buah masak

- buah terlalu dekat dengan pangkal pokok

CANTASAN

Cantasan perlu dibuat untuk memastikan jalar-jalar tumbuh dengan lebih

subur dan memberikan buah yang lebih serata. Jalar utama dicantas pada ruas 6

atau 7. Buah-buah yang keluar lebih awal dari ruas ke 5 dibuang. Hanya 2 biji buah

disimpan pada satu pokok.

PENGUTIPAN HASIL

Tembikai Wangi dipetik apabila mencapai peringkat masak tetapi masih keras

dengan kandungan pepejal larut keseluruhan pepejal larut 8-10 oBirx. Tembikai

wangi matang diantara 49-51 hari di tanah bris dan antara 58-65 hari di tanah jenis

hakisan granite.

Buah yang dipetik terlalu awal tidak semanis buah yang dipetik pada

peringkat masak. Keadaan pokok semasa buah membesar juga mempengaruhi

kemanisan buah. Pokok yang sihat sehingga buah dipetik menghasilkan buah yang

manis, tetapi sekiranya pokok tidak sihat dan daun-daun banyak yang rosak atau

mati seperti diserang oleh penyakit, walaupun pada peringkat akhir tumbesaran

buah, akan menyebabkan buah tidak manis. Ini disebabkan gula yang terdapat

dalam buah dibekalkan terus daripada daun.

Antara tanda-tanda yang menunjukkan buah tembikai wangi sudah boleh

dipetik adalah seperti berikut:-

Bagi Tembikai Wangi varieti Jade Dew, buah sudah boleh dipetik pada peringkat 24

hari selepas bunga kembang. Pada ketika ini tahap kemanisan atau kandungan

pepejal larut sudah mencapai 10 oBirx.. Kemanisan buah akan bertambah sedikit

selepas disimpan beberapa hari.

Kebanyakan buah yang matang akan membentuk jejaring (netting) pada

permukaan buah.Warna buah mulai berubah dengan nyata. Jade Dew biasanya

berwarna kehijauan pada peringkat muda dan menjadi kekuningan apabila matang.

Buah juga berbentuk bulat atau leper sedikit.

Lapisan absis pada tampuk buah mulai terbentuk. Buah yang terlalu masak,

mudah tanggal daripada tampuk atau tangkainya. Buah Jade Dew mudah tercerai

daripada tampuk atau tangkainya pada umur 30 hari selepas bunga kembang.

Aroma atau bau ‘musky’ mulai dikesan dan semakin kuat apabila buah semakin

masak.

Tanda-tanda lain termasuklah bulu di bahagian tangkai buah mulai kering dan

gugur, sulur paut yang paling hampir dengan tangkai buah mulai layu dan kering.

Buah yang dipetik terlalu awal tidak semanis buah yang dipetik pada

peringkat masak. Keadaan pokok semasa buah membesar juga mempengaruhi

kemanisan buah. Pokok yang sihat sehingga buah dipetik menghasilkan buah yang

manis, tetapi sekiranya pokok tidak sihat dan daun-daun banyak yang rosak atau

mati seperti diserang oleh penyakit, walaupun pada peringkat akhir tumbesaran

buah, akan menyebabkan buah tidak manis. Ini disebabkan gula yang terdapat

dalam buah dibekalkan terus daripada daun.

Aroma atau bau 'musky' mulai dikesan dan semakin kuat apabila buah

semakin masak.

Tembikai mula berbuah 60-70 hari selepas menanam dan buah boleh

dipungut 20-25 hari selepas itu. Bergantung kepada keadaan cuaca. Biasanya 4-6

pusingan pengutipan hasil dilakukan. Hasil dijangka ialah 20 tan/hektar.

Tembikai Wangi dipetik apabila mencapai peringkat masak tetapi masih keras

dengan kandungan pepejal larut keseluruhan pepejal larut 8-10 oBirx. Tembikai

wangi matang diantara 49-51 hari di tanah bris dan antara 58-65 hari di tanah jenis

hakisan granite.

PENENTUAN KEMATANGAN BUAH TEMBIKAI

Kematangan buah tembikai ditentukan berpandukan kepada ciri-ciri berikut:-

Umur Pokok

Faktor umur bergantung kepada varieti dan musim penanaman. Penanaman pada

musim panas menyebabkan buah matang lebih awal.

Warna Sulur Paut dan Daun Buah

Sulur paut bertukar warna dari hijau muda kepada kuning dan kering. Sulur paut

yang kering menandakan buah terlalu matang.

Warna Kulit Buah Yang Bersentuh Tanah

Warna putih sebelum matang dan bertukar kuning apabila matang.

Menjentit Buah

Buah matang berbunyi seperti berongga. Buah belum matang bunyinya padat dan

nyaring.

Urat Pada Jalur

Bagi tembikai berjalur, urat pada jalur memecah dan warna jalur menjadi pudar

apabila buah matang.

Kekilatan Kulit Buah

Buah boleh dituai apabila kulitnya menjadi pudar atau kurang berkilat. Pada

peringkat ini, kandungan gula mencapai tahap maksimum.

PENGENDALIAN LEPAS TUAI

Buah-buah yang telah dipetik, dikumpulkan di tempat teduh, diasingkan

mengikut saiz, bentuk dan varieti sebelum disusun ke dalam bakul-bakul buluh atau

rotan. Ia seterusnya dimuatkan ke dalam kenderaan yang berbumbung untuk

diangkut ke destinasi jualan. Selepas bakul-bakul disusun bertingkat-tingkat, papan-

papan pengalas atau pelapik perlu diletakkan di antara bakul untuk mengurangkan

buah-buah menjadi rosak.

SPESIFIKASI PIAWAIAN DAN GRED TEMBIKAI

Spesifikasi piawaian dan gred ini adalah untuk buah tembikai (Citrullus

vulgaris Linn) yang berbentuk bulat atau bujur, kulit berwarna hijau kehitaman atau

hijau muda atau berjalur antara kedua warna ini mengikut jenisnya. Di Malaysia ia

dikenali juga sebagai Semangka, Melikai dan juga Timun Cina. Spesifikasi berikut

menerangkan keperluan-keperluan piawaian dan gred serta pengkelasan saiz untuk

buah tembikai jenis merah, meliputi tembikai tanpa biji dan tembikai berbiji seperti

varieti New Dragon yang ditanam dan dipasarkan di Malaysia.

Tidak Matang

Kematangan < 60%. Bunyi padat, tidak sesuai untuk pasaran.

Cukup Matang

Kematangan 70-80%. Tembikai berkenaan sudah mencapai tahap kemanisan yang

sewajarnya. Kandungan bahan pepejal larut mencapai 10o Brix. Warna isi

menunjukkan ciri warna varieti berkenaan iaitu lebih banyak merah daripada putih,

rangup, pejal dan berjus, serta tidak liat atau kenyal.

Terlalu Masak

Kematangan > 90%. Isi tembikai kurang / tidak pejal atau rangup, bertekstur benyek

/ lembik serta lecap (water soaked). Rasa agak tawar kemasaman, bangar dan

kurang enak. Warna merah kehitaman dan tidak cerah. Tidak sesuai untuk

pasaran.

PEMBUNGKUSAN DAN PERLABELAN

Pembungkusan

Tembikai daripada gred yang sama hendaklah dibungkus menggunakan

bekas yang sesuai supaya dapat memberi perlindungan yang optimum daripada

kerosakan semasa pengendalian dan pengangkutan. Kertas atau bahan lain yang

digunakan untuk membalut atau mengalas hendaklah bersih dan tidak akan

menyebabkan kerosakan semasa pengendalian dan pengangkutan. Berat bersih

yang dibenarkan bagi satu unit pembungkusan ialah tidak melebihi 30 kg.

Perlabelan

Tiap-tiap unit pembungkusan hendaklah dilabel yang mengandungi maklumat

berikut:- Tarikh, nama/kod penanaman, nama/kod pengeksport, nombor kad

pengenalan, nombor pendaftaran syarikat, alamat, komoditi, berat bersih dan gred.

PERSAMPELAN

Bilangan sampel dan kaedah persampelan bagi tujuan pemeriksaan adalah

berdasarkan kepada MS 78:1973 Method of Sampling Fresh Fruits, atau kaedah

statistik yang dipersetujui.

Untuk menanam tembikai di tepi rumah, kita hendaklah mengikuti tips di bawah:

1. Beli 1pek kecil benih tembikai merah dan 1 pek kecil benih tembikai kuning.

Kerana tembikai merah sebagai pokok yang menghasil buah dan bunga tembikai

kuning dalam proses pembungaan.

2. Benih ini akan direndamkan dengan sedikit racun kulat bercampur racun

serangga.Disemaikan anak benih tadi dalam bekas semaian terisi tanah medium

tanaman.

3. Manakala satu busut kecil bersaiz 3 x 4 kaki bertinggian 6 inci digembur kan,

Tanah busut hendaklah mengandungi bahan reputan organik( daun reput),dan

ditaburkan baja organik ( najis haiwan).

Pastikan busut ini tidak terlalu terlindung dengan cahaya matahari.

4. Anak benih akan tumbuh dan mengeluarkan daun muda. Kita siram ia agar

sentiasa lembap sehingga pokok mula berdaun 6 dan mula berjalar.

5.Kita ambik satu benih tembikai merah dan satu benih tembikai kuning di tanam

bersebelahan. Siramkan kedua-kedua anak pokok.

6. Tembikai kuning akan mengeluarkan bunga amat banyak. Tembikai merah masih

lagi menjalar dan mengeluarkan bunga sedikit.

7.Jika terdapat putik buah sulung tembikai merah di pangkal pokok hendakalah

dibuang. Jangan runsing , kerana apabila pokok mula menghasilkan buah sulung

sebenarnya banyak menggangu pembesaran pokok itu sendiri.

8. Apabila terdapat bunga tembikai merah, kita boleh ambil bunga tembikai kuning

tadi dan digeselkan kepada bunga tembikai merah. Lakukan dengan perlahan-lahan.

9. Pokok akan berputik dengan cepat. Putik berubah buah dengan kadar yang cepat.

Boleh di taburkan baja kimia disekeliling pokok dengan kadaran sikit demi sikit untuk

mengelak putik menjadi buruk.

10. Pokok memerlukan siraman yang lebih kerap untuk membesarkan buah

tembikai. Satu pokok tembikai mampu membesarkan 4 biji buah bersaiz 8 kilo sebiji.

Yang berlebihan hendaklah dibuang.

11. Buah akan matang apabila mencapai saiz . Kulit telah regang dan berbunyi bok-

bok menandakan ia akan masak.Ia sesuai untuk dipetik.

PENGIRAAN KOS UNTUNG DAN RUGI

Aliran wang masuk

Pendapatan Kasar = RM 500

Aliran wang keluar

A. Kos Pembangunan

i) Perparitan dan saliran = RM 120

ii) Penyediaan tanah (bajak, & batas) = RM 120

Jumlah kos Pembangunan = RM 240

B. Kos Bahan Input

1 Benih Seedles = RM 39

2 Benih Tembikai Kuning = RM 6

3 Baja (3 JENIS BAJA TEMBIKAI):

a. Kapur = RM 65

b. Baja Organik = RM 42

c. Baja foliar = RM 10

4 Semaian

a Media semaian = RM 12

5 Racun kimia

a. Racun kulat CH Benomyl = RM 7

b. Racun kulat Mancozeb = RM 5

Jumlah kos Bahan Input = RM 183

Jum. Kos Pengeluaran A+B = RM 423

ANALISA KEWANGAN

Nilai Pendapatan Bersih = RM 500 - RM 423 = RM 77

Rujukan:

Lembaga Pemasaran Pertanian Persekutuan (1975). Tembikai. Petaling Jaya:

Lembaga Pemasaran Pertanian Persekutuan.

Mazinah, H. Y. (1997). Kebun tembikai Leman. Kuala Lumpur: Penerbit Teliti.

Salleh, H., & Institut Penyelidikan dan Kemajuan Pertanian Malaysia (1990).

Panduan penanaman tembikai. Kuala Lumpur: Berita Pub.

MAKLUMAT PERTANIAN - TERNAKAN, TANAMAN, PERIKANAN DAN

AGROTOURISM: PANDUAN MENANAM TEMBIKAI [Web log post]. (n.d.).

Retrieved from http://kebunwarisan.blogspot.com/2009/01/panduan-menanam-

tembikai.html

Disini dalam lingkaran ini: Tembikai di Tanah Pantai [Web log post]. (n.d.). Retrieved

from http://disinidalamlingkaranini.blogspot.com/2013/09/tembikai-di-tanah-

pantai.html

ASAM GARAM KEHIDUPAN: Khasiat Buah Tembikai Untuk Kesihatan & Kecantikan

[Web log post]. (n.d.). Retrieved from

http://yanawanie.blogspot.com/2013/01/khasiat-buah-tembikai-untuk-kesihatan.html