1 Impak Perkongsian PendapatanSuami Isteri Terhadap Nafkah Rumahtangga: Kajian di Shah Alam Selangor Azhar bin Abdul Aziz Pusat Pemikiran dan Kefahaman Islam (CITU), Universiti Teknologi Mara, Shah Alam Emel: azhar_952@yahoo.com Mohd Afandi Mat Rani Pusat Pemikiran dan Kefahaman Islam (CITU), Universiti Teknologi Mara, Shah Alam.Emel: mohdafandi@salam.uitm.edu.my ABSTRAK Kajianiniuntukmencerakinkanamalanperkongsianpendapatanantarasuamiisteri dalam aspek perbelanjaan nafkah asasi dan nafkah bukan asasi di kalangan masyarakat IslamdiShahAlam.Kajianinimenggunakanrekabentukdeskriptifdankorelasi.Data dianalisismenggunakanmetodeinduktifdandeduktifsertaturutmengaplikasikan statistik deskriptif dan statistikinferensi. Sebanyak 500responden telah dipilih sebagai sampelpurposifiaituwanitaIslamyangberkahwindanbekerjadalampelbagaisektor pekerjaandiseluruhShahAlam.Dapatankajianmendapatiamalanperkongsian pendapatanantarasuamiisteriberlakudalamkedua-duaaspekiaitunafkahasasidan nafkahbukanasasidanperkongsianpendapatanlebihbanyakberlakudalamaspek nafkahasasiberbandingnafkahbukanasasi,dansumbanganpendapatanisterilebih besarmelebihiduapertigadaripadajumlahperbelanjaan.Dapatankajianjuga mendapatiduamasalahutamayangtimbuldaripadaamalanperkongsianpendapatan. Pertamaialahberlakupengabaianlangsungolehsuamiterhadapnafkahisteridalam aspeknafkahasasidannafkahbukanasasi,dankeduaberlakupemberiannafkahtidak mencukupikeperluanisteriyangsepatutnyadiberikanolehsuami(nafkahtidak mencapaikadarmaruf).Prinsipasasdalammengukurberlakunyapengabaiannafkah isteriberdasarkankepadahaddkifayahyangmenentukansuamiberkemampuanuntuk menanggungnafkahisterimencukupikeperluan.Akhirnyadapatankajianini menyarankansatupendekatanterbaikdalamamalanperkongsianpendapatanialah mengikutpendapatal-Qaradawiyangbersandarkankepadapendapatal-Laythdan Imam Malik. ABSTRACT This research analyses the practice of combine income between husband and wife on the disbursementoffundamentalandnonfundamentalmaintenancesamongthemuslim societiesinShahAlam.Thisresearchappliedthedescriptiveandcorrelationmethods. Dataisanalysedusingtheinductiveanddeductivemethodswhiledescriptiveand inferentialstatisticsarealsoappliedduringdataanalysis.Thetotalof500setsof questionnaireweresuccessfullygatheredfrompurposiverespondentssuchasmarried muslim women who are working in varied sectors in Shah Alam. This research has found thattwomajorproblemsoccurduringthepracticeofcombineincome.Firstlythe husbandistotallydisregardinbothaspectsfundamentaldannonfundamental2 maintenances.Secondlythebothaspectsofmaintenancesgivenbythehusbandis insufficient for the wife needed (not achieve to the marufrate of maintenances level) in bothaspectsfundamentalandnonfundamentalmaintenances.Finallythisresearch studies has found that al-Qaradawis verdict based on al-Layth and Imam Malik opinion is the best way to practice the combine income between husband and wife. Kata Kunci: Pengkongsian pendapatan suami isteri, nafkah suami, had kifayah Pengenalan Islamtelahmeletakkanprinsipasasdidalamperaturankekeluargaaniaitukaumlelaki telahdiberibeberapakelebihanberbandingkaumwanitadisebabkanmerekatelah dianugerahkanolehAllahkekuatandarisegifizikaldanmentaluntukmembolehkan merekamelaksanakantugasmencarinafkah.(AbdAllahWahidNafi,1979:102-107) Tanggungjawabnafkahituadalahwajibdaniatidakakangugurwalaupunisteriitu seorangyang bekerja atau tidak bekerja, kaya atau miskin. Tanggungjawab suami untuk memberiperbelanjaannafkahisteriitusabitdengansebabtelahsempurnaakad perkahwinanyangsah.(Al-Syafiie,MuhammadbinIdris,1970:336)Perintahwajib nafkahtersebutkeatassuamitelahdirakamkandalamal-QuranmenerusifirmanAllah S.W.T di dalam Surah al-Nisa (4):34 yang bermaksud: Kaumlelakiituadalahpemimpindanpengawalyangbertanggungjawab terhadapkaumperempuan,olehkeranaAllahtelahmelebihkanorang-oranglelaki(denganbeberapakeistimewaan)atasorang-orang perempuan,danjugakeranaorang-oranglelakitelahmembelanjakan (memberi nafkah) sebahagian dari harta mereka. Menerusiikatansuciakadijabdankabulitumakaterkandungdisebaliknya tugas-tugasdantanggungjawabyangtelahdiamanahkanolehAllahS.W.T.Amanahitu terpikuldibahuparasuamiselakual-Qawwamiaitupemimpinatauketuakeluarga supayaberusahamencarinafkahuntukmenyaraisteridankeluarga.(AbdAllahWahid Nafi,1970:107)DenganinijelasbahawaobjektifSyariahdalaminstitusikekeluargaan IslamlebihbersifatibadahkepadaAllahS.W.Tdisampinguntukmelengkapiserta memenuhituntutan-tuntutanibadahyanglainkepadaNya.(Al-GhazaliAbuHamid, 3 806H: 24) Namun begitu, akibat daripada perubahan ekonomi global maka kaum wanita diduniaumumnyadankaumwanitadiMalaysiakhususnyatidakterkecualidaripada mengalamiarusperubahanyangbesardariaspekstatussosial.Perananwanitamoden hari ini tidak lagi tertumpu hanya di rumah sahaja; tetapi sebaliknya mereka juga menjadi naditenagapenggerakkepadapembangunanekonominegaramelaluisektorpertanian, perindustrian,perkhidmatan,danberbagai-bagailagibidangprofesional.(AbdRahim Abd Rashid, 2001: 135)Kaumwanitahariinitelahberlumba-lumbadalammengejarkemajuanserta menceburibidangkerjayayangdapatmemberijaminanstatussosialyangtinggidalam kehidupanmereka.Secaratidaklangsungwanitayangtelahterlibatdalamkerjayatelah turutmenyumbangkanpendapatanmerekauntukkeperluanrumahtangga.Melalui perkongsiansumberpendapatandiantarasuamiisteridikatakandapatmenjamin kestabilandankeharmonianrumahtanggadisampingdapatmembantuproses perkembanganmodalinsananak-anakyangbaikdariaspekfizikal,spiritual,emosidan intelektual. (Khadijah Mohd Salleh, 1985: 41)Dalamertikatayanglain,kaumwanitayangmempunyaikerjayatelahturut bersama-samabergandingbahudengansuamididalammengurustadbirperbelanjaan rumahtangga bagi keperluan nafkah isteri dan ahli keluargayang mana secara tradisinya iasepatutnyawajibditanggungolehsuami.Senarioinisekaligustelahmemecahkan tradisiklasiksecarastereotaipyanghanyamenekankankonsepandrogynyiaitukonsep hanya satu pihak (kaum lelaki) sahaja yang bekerja untuk mencari nafkah bagi keperluan rumahtangga. (Jeffrey S. Turner et. al., t.t: 46) Perkongsian Pendapatan Menurut Terminologi Secaraterminologi,istilahperkongsianpendapatanyangdigunakanolehsarjanaBarat moden seperti Mary Ann Lamanna iaitu seorang profesor Sosiologi di Amerika Syarikatuntukmenjelaskantentangperkongsianpendapatandiantarasuamidanisteriialah combineincome.(MaryAnnLamannaet.al,1994:473)Perkataancombinebermaksud menggabungkan,menghubungkanataumengkombinasikan.Perkataancombinejuga bolehdiertikansebagaimempunyaiduabendadalamsatu-satumasa.(KamusDwi 4 Bahasa,1995:217)Perkataanincomepulabermaksudgajiataupendapatan.Apabila digabungkanperkataancombinedanincomeiaitucombineincomemakaiamemberi maksudmenggabungkanataumengkombinasikangajiataupendapatandiantara pendapatan isteri dengan pendapatan suami dalam satu-satu masa. MenururAdamGadsly,istilahyangdigunakanolehbeliauuntukmenunjukkan maknayangsamadenganperkataancombineincomeialahcombinesalariesyang bermaksud The total amount of money that two or more people earn. (Adam Gadsly et.al. (ed.),2001:257)TerjemahannyadidalamBahasaMalaysiamengenaiistilahcombine salariesbermaksud:Sejumlahkeseluruhanwangyangdiperolehiolehduaorangatau lebih.Dalamkontekssuamiisterimakaistilahcombinesalariesmembawamaksud sejumlahkeseluruhanwangyangdiperolehiolehsuamidanisteridaripadahasil pendapatan mereka yang telah dicampurkan bersama menjadi satu. MenurutKamusDewan,perkataanmenggabungkan,menghubungkanatau mengkombinasikan juga bermaksud kongsi atau berkongsi. Perkataan kongsi membawa maksud penggabungan yang mengandungi dua atau lebih, manakala perkataan berkongsi pulamembawamaksudbersama-samamembayar,menggunakan,mendudukidanlain-lainlagi.(HajahNoresahBaharomet.al.(ed.),2010:815)Perkataanpendapatanpula bermaksud hasil yang terdiri daripada gaji dan lain-lain yang diperolehi. Oleh itu apabila digabungkanistilahperkongsianpendapatanmakaiamembawamaksud menggabungkanduaataulebihhasilgaji(pendapatan)danhasilpendapatantersebut digunakanbersama-samauntukperbelanjaan.Jikadigabungkanistilahperkongsian pendapatan dengan perkataan suami isteri maka ia bermaksud menggabungkan dua atau lebihhasilgaji(pendapatan)diantarapendapatansuamidanpendapatanisteridanhasil pendapatantersebutdigunakanbersama-samauntukperbelanjaandankeperluan rumahtangga. Perkongsian Pendapatan Menurut Hukum Syarak Padahakikatnya,konsepperkongsianpendapatandiantarasuamidanisteridalamperbelanjaan nafkah dan perbelanjaan rumahtangga telah pun dibahaskan oleh para ulama muktabardidalamkitab-kitabfikah.Namunperbincanganmerekahanyalahsecara 5 implisitdanbukannyasecaraeksplisit.Apayangberbezaialahdarisudutpenggunaan istilahyangdigunapakaiolehulamafikahdenganistilahsecaraliteralyangdigunakan olehsarjana-sarjanamodenmasakini.Perbezaanyangketaraitutimbulkeranatopik-topikyangmenjadidasarperbincanganmerekaberdasarkankepadadisiplinilmuyang berlainan.(MahmudSyaltut,1973:180)Paraulamatelahmembincangkannyadidalam disiplinilmuFiqhal-Munakahatmanakalasarjana-sarjanamodentelah membincangkannya di dalam disiplin ilmu Sains Sosial..MenurutImamAbuHanifahdanulamaMazhabHanafi,merekatelah membincangkanelemendalamperkongsian pendapatan di bawah tajukAl-Sulh An Al-Nafaqah.(Ibnubidn,1966:593)PerkataanAl-Sulhbermaksudpersetujuanatau persepakatanyangtelahdipersetujuibersamaolehsuamiisteridalammenentukan perbelanjaannafkahdankeperluanrumahtangga.Dalamkonteksini,perbelanjaan rumahtanggahendaklahmelihatkepadakemampuankewangansuami.Berdasarkan pendapatulamaMazhabHanafiitu,apabilaperbelanjaanuntuknafkahdan perbelanjaanrumahtanggayangdiberikanolehsuamitidakmencukupidengankadar keperluan isteri maka isteri hendaklah meredakannya. (Ibnu bidn, 1966: 594)Dengan carainimakabarulahbolehmenggunakanpendapatanisteribagimenampung perbelanjaantersebut.Penggunaanwangdaripendapatanisteriitutidakbolehdianggap sebagai hutang suamiapabila isteri telah reda. PendapatImamMalikagakberbezadenganpendapatgolonganjumhurdan ImamAbuHanifah.MenurutImamMalikdanulamaMalikiyahbahawasuamitidak wajibmenanggungperbelanjaannafkahisteribahkaniatidakakanmenjadihutangke atassuamidengansebabkemiskinanataukefakirannya.(MudawwamahAl-Kubra,t.t: 258)Dalamkonteksini,menurutpendapatImamMalikdanulamaMalikiyahbahawa suamiyangberadadalamkesempitankewangandantidakmampuuntukmengeluarkan perbelanjaanuntuknafkahdankeperluanrumahtanggamanakalaisteripulaadalah seorangyangkayadanberharta,hendaklahisterimengeluarkanperbelanjaandengan wangnyaatauhartanyasendiriuntukpembiayaannafkahnya.Denganitusegala perbelanjaanyangdikeluarkandarikewanganisterisemasasuamiberadadalam kesempitanataukesusahandikirasebagaipemberiandenganrelahatidaniamenjadi sedekah isteri kepada suaminya.( Mudawwamah Al-Kubra, t.t: 259) 6 Dalamkonteksperkongsianpendapatanini,dapatdisimpulkanbahawa perbincanganulamaMalikiyahlebihmenjuruskepadaisterihendaklahmenggunakan wangnyadaripendapatannyasendiriuntukperbelanjaannafkahnyadanuntuk perbelanjaanrumahtanggadisebabkanketidakmampuansuamitersebutiaitu perbincangan mereka di bawah topik Anfaqa Al Nafsiha Min Maliha yang bererti isteri menafkahidirinyasendiridenganmenggunakanhartanya(pendapatannya)sendiri. (MalikbinAnas(t.t)Al-MudawwamahAl-Kubra,jld.2:258-259.Al-Maliki,AliAl-Khurasyi, 1689: 191) SementaraitumajoritiulamaMazhabSyafiiedanulamaMazhabHanbali,merekajugatelahmengharuskansuamiuntukmenggunakanpendapatanisteridalam keadaanapabilasuamitidakmampuuntukmenanggungkesemuaperbelanjaannafkah isteri dan perbelanjaan rumahtangga.Perbincangan mereka diistilahkan sebagai Isr Al-ZawjBAl-Nafaqahyangberertiketidakmampuansuami untukmenafkahiisteri. (Al-Bujayrimi Syeikh Sulayman, 1981: 85) Menurut ulama mazhab Syafiiebahawaapabila suamitidakmemberikanperbelanjaannafkahdanperbelanjaanrumahtanggamengikut kadar yang mencukupi bagi isteri, maka isteri boleh mendahulukan perbelanjaan tersebut menggunakanwangnyasendiri,tetapisegalaperbelanjaantersebutdianggapsebagai hutangsuamisekalipunhakimtidakmemutuskannyasebagaihutangkeranaisteritidak mengadukepadahakimataumahkamah.(Al-Syarbini,t.t:442)Tetapisekiranyaisteri mengadukesnyakepadahakimataumahkamahkeranaperbelanjaannafkahyang diberikan oleh suami tidak mengikut kadar yang mencukupi bagi isteri, maka hakim akan memerintahkankepadasuamiuntukmembayarperbelanjaannafkahisterimengikut kadar yang patut berdasarkan keperluan isteri itu. (Rawdah Al-Talibin, 2000: 480-481) Denganmerujukkepadaperbincangan-perbincanganulamafiqhdiatas,maka boleh dikatakan bahawasuami telah menggunakan atau membelanjakan wang dari harta isterinya sendiri sama ada daripada sumber pendapatan isterinya atau harta yang dimiliki oleh isterinya selain daripada pendapatannya seperti harta pusaka, hibbah dan harta yang lain-lainnyaapabilaisterimembantusuaminyadalamperbelanjaannafkahdan perbelanjaanrumahtanggadenganmenggunakanwangnyasendiriOlehitusecaratidak langsungtelahwujudelemenperkongsianpendapatandiantarasuamidanisteridalam perbelanjaan rumahtangga. (Al-Syarbini, 1933: 442)7 Pendapat di atas telah disokong oleh Ibnu Hazm di dalam kitabnya Al-Muhalla di manabeliausendiritelahmenggunakanistilahKallafatAl-NafaqahAlayhiyang bermaksud,tanggungjawabuntukmengeluarkanperbelanjaannafkahdankeperluan ruamahtangga dalam situasisuami yang kurang mampu (ajz) adalah menjadi kewajipan keatasisteri;ditambahpuladengankedudukanisteriyangkayadanberharta.(Ibnu Hazm Ahmad bin Sad, t.t: 92)Dengan ini dapat disimpulkan bahawa merujuk kepada pendapatIbnuHazm,didalamkonteksisteriyangkayadanberhartamakadiawajib untukmenanggungperbelanjaannafkahdirinyasendiridanjugaperbelanjaan rumahtangga apabila suaminya itu kurang berkemampuan dari aspek kewangan. Apabila berlakusituasidimanaisteritelahmenggunakanpendapatannyasendiriuntuk perbelanjaanrumahtangga,makasecaralangsungtelahwujudelemenperkongsian pendapatan di situ. PendapatIbnHazminiadalahsebagaimenguatkanlagipendapatyangtelah dikemukakan oleh Imam Malik bin Anas di dalam kitabnya Al-Mudawwamah Al-Kubra. ImamMaliktelahmenggunakanistilahTanfaqaMinMalihaAlNafsihWaAl Zawjih yang bermaksud isteri hendaklah menafkahi dirinya sendiri dan juga menafkahi suaminyadenganhartanyasendiri.(ImamMalikbinAnas,1323H:259)Denganitu boleh disimpulkan bahawa Ibnu Hazm telah bersependapat dengan Imam Malik bin Anas mengenaiberlakunyaelemenperkongsianpendapatandiantarasuamidanisteridalam perbelanjaan nafkah dan rumahtangga kerana apabila isteri telah menggunakan wangnya sendiri untuk perbelanjaan rumahtangga, maka secara langsung telah berlaku penggunaan pendapatanisteriolehsuami.Bahkandalamkeadaan-keadaanyangtertentu,seperti kedudukanisteriyanglebihkayadanberhartaberbandingdengansuamidisebabkan pendapatanisterilebihbesardaripadapendapatansuami,justeruIbnuHazmdanImam Malikberpendapatbukansekadarberlakunyaperkongsianpendapatan,malahmenjadi kewajipanisteripulauntukmenanggungsuamiyangkurangberkemampuandarisegi kewangan itu. HukumwajibIsteriyangkayadanberhartaituuntukmenanggungnafkah suaminyayangkurangberkemampuandarisegikewanganmenurutIbnuHazmdan ImamMalikkeranaperkataanyangdigunakanolehmerekaberduaialahkallafat. Perkataankallafatterbitdaripadakatadasarkalafayangberertiightaram.(MunjidAl-8 Tullab,1976:654)Perkataangharamahbermaksudmayalzimuadauhuminmalyang berertisesuatuyangmenjadikelazimanuntukditunaikandaripadaharta.Manakala perkataan ightiram bermaksudawjaba al-gharamah ala nafsih yang bererti diwajibkan keatasdirinyasupayamenunaikanapayangmenjadikelazimandaripadahartanya. (Munjid Al-Tullab, 1976: 518)Sehubungandenganitu,merujukkepadapendapatIbnuHazmdanImamMalik tersebut, bahawa segala harta yang telahdibelanjakan oleh isteri itu tidak boleh dituntut semulasekiranyapadamasaisterimembelanjakannafkahdenganhartanyasendiriitu suamiberadadalamkeadaantidakmampu.Sebaliknyajikapadamasaitusuamiberada dalamkeadaanberkemampuanuntukmenafkahiisteri,makasegalakosatauduitisteri yangtelahdigunakanuntukperbelanjaannafkahitumenjadihutangkepadasuami. (Munjid Al-Tullab, 1976: 259) Al-QaradhawimenerusifatwabeliauyangdimuatkandidalamFatawaAl-Muasarahtelahmembahagikanperkongsianpendapatandiantarasuamidanisteri. kepadaduakategori.Kategoriperkongsianyangpertamaialahsegalahasilpendapatan isteri telah disimpan atau dimasukkan ke dalam akaun bank suami sepenuhnya dan secara langsungpendapatanisteriituakhirnyaakanmenjadikepunyaansuami.(Yusufal-Qaradhawi,2001:595)Sementarakategoriperkongsianyangkeduaialahpendapatan isteridanpendapatansuamitelahdisimpandidalamakaunbersamasuamiisteri,dan hasildaripadapercampuranpendapatanisteridanpendapatansuamiitukemudiannya telah diambil atau digunakan oleh suami untuk perbelanjaan keperluan rumahtangga. Al-Qaradhawi telahmenambahdidalampendapatnyabahawadidalamkedua-duabentuk perkongsianitumestilahdilakukandengankerelaanhatiisteri.(Yusufal-Qaradhawi, 2001: 595)Berdasarkanpandanganal-Qaradhawiinibolehdisimpulkanbahawaasas perkongsianpendapatandiantarasuamiisteridalamkategoriyangpertamaialah pendapatanisteriitudimasukkankedalamakaunsuamidanakhirnyapendapatanisteri ituakanmenjadimiliksuamisepenuhnya.Manakalaasasperkongsianpendapatandi antarasuamiisteridalamkategoriyangkeduapulaialahpendapatansuamidanisteri telahdicampurkandidalamakaunbersamasuamiisteridanhasilpercampurandaridua pendapatan itu telah digunakan secara bersama-sama, malah suami telah mengambil dan 9 menggunakan pendapatan isteri yang telah dicampurkan dengan pendapatannya itu untuk perbelanjaan nafkah dan keperluan rumahtangga. Berdasarkankepadabeberapapentakrifanyangtelahdiutarakanolehsarjana IslammodendansarjanaBaratmoden,makabolehlahdisimpulkansatudefinisiyang khusus mengenai perkongsian pendapatan di antara suami isteri sebagai : Isterimenyumbangkanpendapatannyauntukmenggabungkanatau menyatukandenganpendapatansuamidanjumlahdaripadahasil penggabungan tersebut dikongsi bersama-sama serta digunakan oleh suami untukperbelanjaanrumahtangga;tetapimestilahdilakukandengan kerelaan dan keredhaan isteri. Berdasarkan kepada definisi di atas, maka dapat difahami bahawa ada tiga elemen pentingyangwujuddalamperkongsianpendapatandiantarasuamidanisteri.Elemen tersebutialah,yangpertamaisterimenyerahkanpendapatannyakepadasuamisecara sukarela dan reda tanpa paksaan daripada suami. Elemen yang kedua ialah hasil daripada percampuranataupenggabunganpendapatanisteridanpendapatansuamitelahdikongsi bersama-sama.Manakala elemen yang ketiga ialah suami mengambil dan menggunakan hasil pendapatan isteri itu untuk perbelanjaan nafkah dan keperluan rumahtangga. Dalil Keharusan Hukum dalam Perkongsian Pendapatan Antara Suami dan ISteri Didalamal-Quranterdapatbeberapaayatyangbolehdijadikansebagaigarispanduan untukmembentukprinsip-prinsipasasataulandasankepadakonsepperkongsian pendapatandalamperbelanjaanrumahtanggaantarasuamiisteriyangtelahmenjadi amalan dalam kehidupan masyarakatIslam di Malaysia. Prinsip asas yang membolehkan berlakunyaperkongsianpendapatandiantarasuamiisteriialahkaumwanita(isteri) terlibat dengan pekerjaan terutamanya melibatkan aktiviti ekonomi dalam usaha mencari sumberpendapatanuntukmeningkatkanekonomirumahtanggasepertiyangdinyatakan di dalam firman Allah SWT yang bermaksud: DantatkalaiasampaiditelagaairnegeriMadyan,iadapatidi situsekumpulanorang-oranglelakisedangmemberiminum 10 (binatangternakmasing-masing),daniajugadapatidisebelah merekaduaperempuanyangsedangmenahankambing-kambingnya.Iabertanya:Apakahhalkamuberdua?Mereka menjawab: Kami tidak memberiminum (kambing-kambing kami) sehinggapengembala-pengembalaitumembawabalikbinatang ternakmasing-masing;danbapakamiseorangyangterlalutua umurnya Surah al-Qasas (28):23 Menurut al-Zamakhsyari (m.528H) ayat di atas menjadi dasar yang mengharuskan kaum wanita untuk bekerja bagi mendapatkan wang atau pendapatan bukan sahaja untuk keperluandirisendiri,tetapijugapendapatanyangdiperolehinyaitudigunakanuntuk menyaraahlikeluarga.PendapatbeliauitudirujukkepadakisahduaorangputeriNabiSyuayb a.s yang bekerja mengembala ternakan kerana bapanya sudah tua dan uzur serta tidakmampubekerjauntukmenafkahikeluarganya.(Al-Zamakhsyari(t.t)Al-Kasysyaf, J.2: 401-402)Menurutal-Maraghi,perkataanal-ridalamayattersebutmemberimaksud pekerjaan mengembala ternakanyang dilakukanoleh dua orang puteriNabi Syuayba.s sebenarnya merupakan pekerjaan yang biasanya dilakukan oleh orang-orang lelaki untuk mendapatkanpendapatanbagimenafkahiisteridankeperluanrumahtangga.Tugasyang sepatutnyadilakukanolehNabiSyuayba.situtelahdiambilaliholehputerinya disebabkankeadaanbagindayangterlalutuadanuzur.(Al-MaraghiAhmadMustafa, 1974: 49-50)Ayat lainyang menjadi asasperkongsian pendapatan di antara suami isteri ialah dalam ayat 4, dari surah al-Nisa (4):4 yang bermaksud: Danberikanlahkepadaperempuan-perempuanitumaskahwin-maskahwin mereka sebagai pemberian yang wajib. Kemudian jika mereka dengan suka hatinyamemberikankepadakamusebahagiandarimaskahwinnyamaka makanlah(gunakanlah)pemberian(yanghalal)itusebagainimatyang lazat, lagi baik kesudahannya. Jumhurulamatelahberijmaktanpakhilafbahawamaharadalahhartayang menjadimilikisterikecualiterdapatsaturiwayatganjil(syaz)yangditolakolehjumhur 11 iaitudaripadasebahagianAhlial-IlmdariIraqyangmengatakanapabilatuan(pemilik hamba)mengahwiniwanitadarikalanganhambasahayanya,makadiatidakperlu memberikan mahar. (Al-Tabari , 1999: 322) Sementara itu, sambungan dari ayat tersebut yang seterusnya yang berbunyi:|_,L >l _s ,`_: .. !.. :l> !:,.> !:,. _Menurut Abu Jafar al-Tabari, sebahagian daripada ulama tawil berpendapat ayat tersebutmenunjukkanpengecualiandaripadalaranganAllahdalamayatyang sebelumnyaiaitupengharamanterhadaplelaki(suami)mengambilhartamilikwanita (isteri). Pengecualian yang dimaksudkan oleh ayat di atas ialah apabila isteri memberikan sesuatudaripadamaharnya(hartanya)kepadalelaki(suami)relahatiataudenganreda, makatidakberdosabagisuamijikadiamemakannya(mengambilpemberiannya).(Al-Tabari,1999:322)Denganbersandarkankepadapendapatyangmengatakanbahawa riwayatal-MuthannadaripadaAmrubinAundaripadaHasyimdaripadaUbaydah katanya Ibrahim telah berkata bahawa yang dimaksudkan dengan perkataan : !:,.> !:,. didalamayattersebutialahsesuatudaripadahartamilikisteriyangdiberikankepada suamiiaitusadaq.(Al-Tabari,1999:322)Pendapatjumhurtelahdikuatkanolehsatu riwayat yang merujuk kepada riwayat yang bermaksud: DikhabarkankepadakamiolehHasyimdaripadaUbaydah katanya:Ibrahimtelahberkatakepadakuakumakandaripada makanan Akubertanya:Apakahitu?Jawabnya Isterimu memberikan sesuatu daripada maharnya. Didalamriwayatyanglain,terdapatsatupendapatyangmengatakanharusbagi suami memakan harta isteri daripada pemberiannya secara rela hati iaitu apa sahajaharta samaadahartaisteriberupamaharatauhartamilikyanglainselaindaripadamahar (pendapatannya).Pendapatyangmengatakanbahawaayat:membawa maksud apa sahaja harta yang menjadi milik isteri sama ada mahar atau harta isteri yang lainyangdiberikanolehisterikepadasuaminyasecararelahati(reda),makaharus 12 dimakanataudiambilolehsuaminyabersandarkankepadariwayatdaripadaIbnu Humayd daripada Jarir daripada Mansur daripada Ibrahim katanya: TelahmasukseoranglelakikepadaAlqamahsambilmakan sesuatu di tangannya yang diberikan oleh isterinya daripada harta (mahar) isterinya atau harta yang lain selain daripada mahar, lalu Alqamah berkata kepada lelaki tersebut: dekatlah maka makanlah sebagai makanan yang baik lagi lazat. Bagimenguatkanhujahyangdikemukakanolehparajumhurulamaitumereka telah mendasarkan pendapat mereka kepada satu riwayat daripada Muwiyah binSaleh daripadaAlibinAbiTalhahdaripadaIbnuAbbasbahawasekiranyaperbuatanisteri yangmemberikanmaharatauhartanyayanglainyangtermasuksebagaihartamiliknya (pendapatannya)kepadasuaminyabukandisebabkanolehtindakansuamiyang memudaratkanisteri,atausuamitelahmenipuisteriuntukmendapatkanhartadaripada isterinyamakamakanlahpemberiandaripadaisteriitusebagaimakananyangbaiklagi lazat. (Al-Tabari, 1999: 323)Menurut pendapat al-Qurtubi pula, bahawa majoriti ulama bersepakat tanpa khilaf bahawa ayat al-Quran iaitu: |_,L >l _s ,`_: .. !.. :l> !:,.> !:,. _adalahkhitabyangditujukankepadasuami-suamidimanaapabilaisteritelahhibbah (memberikan)maharnya(sadaq)kepadasuamimerekasamaadaisteriituseorangdara (bikr) atau janda (thayyib) maka hukumnya adalah harus bagi suami untuk memakan atau mengambil harta isteri itu. IbnuArabiyberkatabahawaapabilaisteritelahmemberikanhartanyakepada suami maka mereka mestilah memberikan dengan kerelaan atau dengan senang hati tanpa adaunsurpaksaandarisuami;atautanpasuamimemintanyadaripadaisterikerana perbuatan suami yang meminta daripada isteri itu tidak menunjukkan maksud ayat: _,L >l _s ,`_: .. !..13 Olehituperbuatansuamimemintamaharatauapasahajadarihartamilikisteri (gajiataupendapatannya)atauapabilaisterimemberikantanpakerelaandantanpa keredaannya maka hukum pemberian isteri tersebut adalah batil (haram). Dalamkestertentu,misalnyalelaki(suami)telahmensyaratkanketikaakad perkahwinan supaya bakal isteri memberikan maharnyaatau memberikan hartanyayang lain(pendapatannya)kepadasuamilantaskemudianlelakiitumenikahi wanitatersebut, makadalamsituasisedemikian,menurutsaturiwayatdaripadaIbnual-Qasimbahawa akad perkahwinan itu sah tetapi syarat yang dibuat adalah terbatal, bahkan wanita (isteri) tidakperlumemberikanapa-apapundaripadamaharnyaatauhartanya(pendapatannya) kepada lelaki (suami) itu. (Al-Qurtubi Muhammad bin Ahmad, 2004: 18) Mengenai perkataan :l> pula iaituyang bererti (maka makanlah), menurut al-Qurtubi,beliaumenjelaskanbahawaayattersebuttidakhanyabermaksudperbuatan suamimemakanmahar(termasukjugapendapatan)isteri,tetapimaksudsebenaryang dikehendakiolehayattersebutialahtasarrufatiaitumenggunakanataumembelanjakan. Manakala kalimat!:,. !:,.> dari ayat tersebut pula, menurut al-Qurtubi lagi bahawa ayat tersebutmenunjukkandaripadasaturiwayatyangdiceritakanolehal-Qusyayri,ia bermaksudtidakberdosa( )dantidakmenyakitkanataumemudaratkanjika suamimengambilmahar(termasukjugapendapatan)isteriyangdiberikanolehmereka kepada suami secara rela hati dan reda. Oleh itu maka suami tidak perlu merasa takut di duniadanjugatidakperludiikutirasabimbangdiakhiratuntukmengambilhartayang diberikanoleh isteri itu kerana terdapat satu riwayat daripada Ibnu Abbas daripada Nabi s.a.w:(Al-Qurtubi Muhammad bin Ahmad, 2004: 20) Bahawa Nabi s.a.w telah ditanya mengenai ayat: ( )maka baginda s.a.w. bersabda :Apabilaisterikamutelahbermurahhatiuntukmemberikan kepadakamusuatupemberiandenganikhlasdankerelaan,maka 14 pemerintahtidakakanmenghukumsuaminyadanAllahS.W.T tidak akan mengambilnya semula daripada kamu di akhirat. Di samping itu, terdapat satu riwayat pula daripada Saydina Ali bin Abi Talib r.a katanya: (Al-Qurtubi Muhammad bin Ahmad, 2004: 18) Apabilaseorangdaripadakamumengadukepadaisterinyadan memintadaripadanyasatudirhamdaripadamaharnya(sadaq) kemudiandiamembelidenganpemberiantersebutmadulaludia telahmeminumairdaripadalangit,makaAllahmenghimpunkan baginya makanan yang sedap lagi baik serta air yang diberkati. Ayat lainyang menjadi asas perkongsian pendapatan ialah ayat 32 dari Surah al-Nisa iaitu: Danjanganlahkamuterharap-harap(inginmendapat)limpah kurniayangAllahtelahberikankepadasebahagiandaripada kamu(untukmenjadikanmereka)melebihisebahagianyanglain (tentang harta benda, ilmu pengetahuan atau pangkat kebesaran). (Keranatelahtetap)orang-oranglelakiadabahagiandariapa yangmerekausahakan,danorang-orangperempuanpulaada bahagiandariapayangmerekausahakan;(makaberusahalah kamu)danpohonkanlahkepadaAllahakanlimpahkurnia. Sesungguhnya Allah sentiasa Mengetahui akan tiap-tiap sesuatu. Surah al-Nisa (4)32 Menurut Al-Tabari (224-310 H/839-923 M) perkataan nasib dan perkataan iktisab menunjukkan dengan jelas bahawa al-Quran tidak melarang kaum wanita untuk mencari pendapatanatauupahdaripadahasilusahayangmerekakerjakan.Menurutbeliau perkataaniktisabapabiladirujukdalamilmuBahasaArab,iabermaksudmemperoleh hasilataugajidaripadapekerjaanyangdilakukan.(Al-TabariIbnuJarir(1969:267) Perkataaniktisabdalamayattersebuttidakmungkinbermaksudpusaka(al-mirath) keranajikaiadimaksudkandenganpusakamakasudahtentusuamijugamempunyai perkongsianterhadaphartatersebut.Sedangkanrealitinyadidapatibahawaperkataaniktisab(usaha)dalamayattersebutbertujuanuntukmembezakandiantarahasilatau pendapatan lelaki dengan pendapatan wanita 15 Disampingayatal-QuranterdapatjugabeberapahadithRasulullahs.a.w.yang telahditerimaolehulamadandijadikansebagaisandarankepadakonsepperkongsian pendapatanantarasuamidanisteri.AntaraHadith-hadithtersebutialahsepertiyang diriwayatkandaripadaUmmuSalamahr.adimanabeliautelahmembelanjakandari hartanyaataupendapatannyauntukmenafkahianak-anaktirinya(anakAbiSalamah) kerana membantu suaminya yang tidak mampu.: (Sahih Muslim, 2007, j.2: 184-185) DariUmmuSalamahr.a,katanya:SayaberkatakepadaRasulullah s.a.w: Ya Rasulullah, kalau saya menafkahi anak-anak Abu Salamah dansayatidakmahumeninggalkanmerekadalamkeadaanterlantar keranamerekajugaadalahanak-anaksaya,apakahsaya memperolehipahala?Rasulullahmenjawab:Benar,engkauakan memperolehi pahala atas segala nafkah yang engkau belanjakan. DalamHadithAsmabintiAbuBakral-Siddiqr.ajugatelah meriwayatkanbahawabeliaubekerjamengangkatbijirindarikebunsuaminya keranamembantunyamendapatkanpendapatanuntukperbelanjaannafkah. PeristiwatersebuttelahdirakamkandidalamHadithRasulullahs.a.w.yang bermaksud: (Sahih Bukhari , 1991: hadith No. 5224) Akupernahmengangkatbijirindiataskepalakudaritanahal-Zubayr(suamiku)yangjaraknyadenganMadinahialahdua pertiga farsakh. BegitujugaterdapatsebuahHadithRasulullahs.a.w.yangmenyatakanbahawa memberinafkahatauperbelanjaanrumahtanggakeranamentaatiperintahAllahadalah dikirasebagaiamalsedekah;danolehitumerekaakanmendapatganjaranpahala daripadaAllahsepertidalamsebuahHadithdiriwayatkandariAbuMasd:(Sahih Bukhari , 1990: 21) Apabila seorang muslim memberikan nafkah (perbelanjaan rumahtangga) kepada keluarganya semata-mata kerana mentaati Allah, maka dia mendapat pahala. 16 Rasulullahs.a.w.bersabdabahawasedekahyangterbaikadalahsedekahyang dilakukanolehseorangmuslim(termasukjugamuslimah)yangkayaiaitumerekayang mempunyaihartaataupendapatan.SeterusnyaRasulullahs.a.w.memberitahubahawa darisegiprioritiorangyangmenerimasedekahituhendaklahdidahulukankepadaahli keluargaatauorang-orangyangmenjaditanggunganterlebihdahulu.Hadithtersebut telah diriwayatkan daripada Abu Hurayrah yang bermaskud: (Sahih Bukhari, 1990:22) DariAbuHurayrahr.a.,Rasulullahs.a.wbersabda:Sedekah yangterbaikadalahyangdilakukanolehorangyangkaya.Mulai lahmemberisedekahdenganbersedekahkepadaorangyang menjadi tanggunganmu. Amalan Perkongsian Pendapatan Suami dan Isteri Dalam Islam MenurutAl-QaradawiIslammengharuskanhukumbagiwanitayangbekerjadan mendapatpendapatan(gaji)hasildaripadapekerjaanyangmerekalakukanitu.Malah beliausendirisecaraperibaditelahturutmengiktirafmengenaiamalansebahagian daripadawanitayangmembantusuamidarisudutkewangankhususnyadalamurusan nafkahdanperbelanjaankeperluanrumahtanggamelaluicaraperkongsianpendapatan. Olehitubeliautelahmenetapkanbeberapagarispanduanyangbolehdijadikansebagai pendekatanterbaikdalamkontekssuamidanisteriyangmengimplemenamalan perkongsianpendapatandalamrumahtanggamerekasupayaamalantersebuttidak bercanggah dengan hukum Islam. Untukmenetapkangarispanduantersebut,Al-Qaradawitelahmenjadikanasas pemberiannafkaholehsuamikepadaisterisepertiyangdibincangkanolehulamafiqh sebagaiasaspentingdalammenentukankadarperkongsianpendapatanantarasuami isteri.MenurutbeliaulagibahawaprinsipasasyangtelahditetapkanolehIslamialah penetapantugashakikiuntukmencarinafkahbagimenyaraisteridananak-anakserta keluarga adalah tugas para suami berdasarkan kepada ayat 34 darisurah al-Nisa . Oleh sebab ituuntuk menetapkan kadar atau nisbah yang sesuai dan menepati roh Islam dalam perkongsianpendapatandiantarasuamidanisterimakaal-Qaradawitelahmengambil 17 kirabeberapaelemenpentingsebagaiasaspenentuankepadakaedahperkongsian tersebut. (Yusuf Al-Qaradawi , 2001:595)Terdapat beberapa prinsip asas Islam dalam menentukan tanggungjawab memberi nafkahpertamanyaiaadalahterletakhakdiatasbahusuami.Keduaialahkesepakatan paraulamafikahdalammenetapkanbahawakadarnafkahyangwajibdiberikanoleh suamikepadaisteriialahkadaryangmaruf(mencukupikeperluanisteri).Ketigaialahpembahagiankadarnafkahyangmarufmengikutkedudukansuamiyangkayaialah2 mud, suamiyang miskin ialah 1 mud dan suami yang pertengahan ialah 1 mud seperti yangmenjadidasarpeganganpadapendapatulamaMazhabSyafiie.Keempatialah kaumwanita(isteri)yangmembantusuamidalamaspeknafkahmelaluigajiatau pendapatannyamerupakanamalantabarru(kebajikan)dankemuliaanakhlakisteri sepertimanamenurutkelazimanyangdiamalkanolehsesebuahmasyarakat,.dan membantusuamidalamaspeknafkahmelaluigajiataupendapatannyabukannyasatu kewajipan hakiki kaum wanita (isteri).Denganmengambilkirakeempat-empatasasdiatasmakaal-Qaradawitelah menyarankanmelaluifatwanyabahawatahapataukadarbagiisteriyangbekerjauntuk turutmembantuparasuamidalamsoalperbelanjaannafkahdanperbelanjaankeperluan rumahtanggadarigajiataupendapatannyamelaluiperkongsianpendapatanialah sebanyaksatupertiga()daripadakeseluruhanperbelanjaanrumahtangga.Manakala yang bakinya pula iaitu sebanyak dua pertiga () lagi adalah menjadi tanggungjawab dan kewajipankeatassuamiuntukmengeluarkanperbelanjaantersebutdaripada pendapatannya.(YusufAl-Qaradawi,2001:596)Beliaumenjelaskandalamkonteks perkongsian pendapatan di antara suami isteri dalam perbelanjaan rumahtangga ini,oleh kerana suami terpaksa menanggung sebahagian daripada kewajipan isteri maka isteri juga perluturutsamamenanggungkewajipansuamidalammembelanjakannafkahuntuk keperluankeluarga.Menurutnyalagiadalahlebihbaikjikaisteriyangbekerjadiluar rumahturutmembantusuaminyadalamperbelanjaannafkahkeluarga.Lebih-lebihlagi apabila tugas atau pekerjaan yang dilakukan oleh isteri di luar rumah telah menyebabkan perlunya ada pembantu rumah atau guru yang mengajar anak-anak di rumah, di samping dengan sebab isteri keluar bekerja itu telah menyebabkanperlunya kepada pertambahan kewangandalamperbelanjaanrumahtanggaterutamanyabagikeperluanpekerjaanisteri 18 sepertikospakaian,koskenderaan,kospembanturumah,kospenjagaananakdan sebagainya yang perlu ditanggung oleh suami. Pendapat al-Qaradawi ini juga sebenarnya amat tepat dengan pendapat yang telah menjadipeganganulamayangmengatakanbahawasuamimempunyaihakdalam mengawasihartaisterinyaiaitudaripendapatal-LaythdanpendapatImamMalikyang mengatakantidakharusbagiisteriuntukmenghibbahkanataumensedekahkanhartanya kecualikadarsahaja.(Al-Asqalani,1977:218)Denganadanyasumbanganisteri sebanyakdaripadaperkongsianpendapatanitudapatmembantumeringankanbeban kewangansuamiterutamanyayangmempunyaipendapatanyangkecildantidak mencukupi untuk menanggung semua perbelanjaan nafkah dan rumahtangga. AnalisisImpakPerkongsianPendapatanTerhadapNafkahIsteri:KajiandiShah Alam Selangor Latar Belakang Respondan KajianinitelahdijalankandikawasanShahAlamyangmerangkumitigazonmengikut pembahagianolehMajlisBandarayaShahAlam(MBSA).IamerangkumiZonUtara (Seksyen U1 hingga U20), Zon Tengah (Seksyen 1 hingga Seksyen 24) dan Zon Selatan (Seksyen 25 hingga Seksyen 36). Jumlah keseluruhan penduduk Shah Alam ialah seramai 554720orang.Daripadajumlahtersebut,terdapat237,555orangadalahberbangsa Melayu.ManakaladikawasanZonUtara(U1hinggaU20)jumlahpendudukMelayu ialah89,885orangataumewakili37.8%.DikawasanZonTengah(Seksyen1hingga Seksyen24)pulamempunyaijumlahpendudukMelayuseramai100,265orangatau mewakili 42.2 %. Seterusnya jumlah penduduk Melayu di kawasan Zon Selatan (Seksyen 25 hingga Seksyen 36) ialah seramai 50,230 orang atau mewakili 21.1%.1 Sample kajian inijugaterdiridaripadawanitayangbekerjadantelahberkahwinkeranagolongan tersebutmempunyaipendapatansendiridanmerekamelakukanperkongsiandengan suami. 1 Majlis Bandaraya Shah Alam Maklumat Perancangan Dan Pembangunan Shah Alam, h. 6. 19 Peringkatumurrespondanyangmajoritinyaantara25hingga45tahuniaitu sebanyak 85.4% atau 422 orang. Peringkat umur tersebut merupakan peringkat dari awal pembinaanrumahtanggasehinggakepadaperingkatanak-anakmencapaidewasa. Peringkatinijugamerupakanperingkatyangmemerlukanperbelanjaanrumahtangga yang tinggi disebabkankos sara hidupyang semakin meningkat, terutama bagi keluarga yang mempunyai anak ramai.Jumlah pendapatan minimum suami pula ialah RM 600.00 dan jumlah pendapatan maksimum ialah RM 9,000.00, manakala pendapatan purata respondan ialah RM 2855.49 sebulan.Isteri yang mempunyai pendapatan lebih besar daripada pendapatan suami ialah26.6%(133).Manakalaisterimempunyaipendapatanyangsamadenganpendapatan suamiialah13.2%(66)danisteriyangmempunyaipendapatanlebihkecildaripada pendapatan suami ialah 60.2 % (301) yang mana ia merupakan golongan majoriti. Dapatan Kajian Dapatankajianinimenunjukkanberlakupengabaiannafkahsuamiterhadapisteridari aspek nafkah asasi dan nafkah bukan asasi yang wajib diberikan oleh suami kepada isteri. Selainitu,jumlahperbelanjaanyangdiberikanolehsuamikepadaisteriuntuknafkah asasidannafkahbukanasasijugakurangdaripadakadariaitukurangdaripadakadar yangmarufapabilaisterimengamalkanperkongsianpendapatandalamperbelanjaan rumahtangga. Pengabaian dalam nafkah makanan ialah 7.6 % (38), nafkahpakaian ialah 8.5 % (42) dan nafkah rumah kediaman ialah 12.4 % (60). Manakala kadar nafkah asasi yangkurangdalamnafkahmakananialah53.5%(266),nafkahpakaianialah63% (312 kes) dan nafkah rumah kediaman ialah 45.1 % (201). Dapatanhasilkajianjugamenunjukkannafkahyangdiabaikanolehsuami terhadapperbelanjaannafkahbukanasasi(perbelanjaanrumahtangga)jugadapat dibuktikandalamperbelanjaanperibadidankosmetikisteriialah25.2%(124), perbelanjaanuntukkosrawatandanperubatanialah6.7%(33),perbelanjaanuntuk kelengkapan dan hiasan rumahtangga ialah 5.9 % (29), perbelanjaan untuk pelajaran dan persekolahananakialah6.4%(31),perbelanjaanuntukpenjagaananakialah13.8% (65),perbelanjaanuntukpembanturumahialah7.2%(29),perbelanjaanuntukansuran 20 keretaialah15.2%(74)danperbelanjaanuntukinsurankesihatandanpendidikanialah 14.1 % (68). Sementaraitu,dapatankajianmenunjukkannafkahbukanasasiyangdiberikan oleh suami kurang daripada kadar juga telah berlaku dalam perbelanjaan peribadi dan kosmetik isteri ialah 49 % (241 kes), perbelanjaan untuk kos rawatan dan perubatan ialah 59.1%(293),perbelanjaanuntukkelengkapandanhiasanrumahtanggaialah64.2% (318),perbelanjaanuntukpelajarandanpersekolahananakialah62.2%(299), perbelanjaanuntukpenjagaananakialah53.3%(251),perbelanjaanuntukpembantu rumahialah36.2%(145),perbelanjaanuntukansurankeretaialah38.6%(188)dan perbelanjaan untuk insuran kesihatan dan pendidikan ialah 52.6 % (254). Secarakeseluruhannyadapatankajiantelahmembuktikanbahawadalamamalan berkongsipendapatantelahberlakupengabaiansuamiterhadapnafkahasasidannafkah bukanasasiyangwajibdiberikankepadaisteri.Suamitelahdianggapcuaisamasekali dalammelaksanakantanggungjawabnafkah.Jumlahpengabaiannafkahasasiialah sebanyak9.5peratus(140)keranaisteritelahmenanggungsegalaperbelanjaanuntuk nafkahtersebutsepenuhnya(100%).Bagipengabaiannafkahbukanasasipulaialah sebanyak11.8peratus(453).Dapatankajianjugatelahmembuktikanbahawasecara keseluruhanamalanperkongsianpendapatandalamperbelanjaanrumahtanggatelah menyebabkansuamimemberinafkahisteribaginafkahasasidannafkahbukanasasi kurangdaripadakadariaitukurangdaripadakadaryangmaruf(yangsepatutnya menurutkeperluanisteri)sepertiyangdisarankanolehal-Qaradawimenerusifatwanya. Jumlah nafkah asasi yang diberikan oleh suami kurang daripada kadar ialah sebanyak 52.7peratus(779)manakalabaginafkahbukanasasipulakadarnafkahyangdiberikan oleh suami kurang daripada kadar ialahsebanyak 51.9 % (1,989) di mana isteri telah menyumbang pendapatannya untuk perbelanjaan tersebut sebanyak 50 hingga 75 %.Wujudnya pengabaian suami secara mutlak terhadap nafkah isteri dan pemberian nafkahisteriyangtidakmencapaikadaryangmaruf(menurutkecukupanisteri)telah berlakudalamamalanperkongsianpendapataninidibuktikanolehdapatankajian berdasarkan kepada jumlah pendapatan suami menunjukkan majoriti 71.5 % (352) adalah pendapatan yang melepasi kadar had kifayah iaitu dari RM 2000.00hingga RM 5000.00 danke atas. Ini bererti majoriti pendapatan suami menunjukkan mereka adalah golongan 21 yang mampu untuk menanggung nafkah isteri menurut kadar yang mencukupi keperluan isteri.Standardpiawaianuntukmengukurtahapsuamiberkemampuanmenanggung nafkahisteridanperbelanjaanrumahtangga(melepasihadkifayah)adalahmengikut ketetapangarispanduanyangditakrifkanolehLembagaZakatSelangor,MajlisAgama IslamSelangor(MAIS)setelahmengambilkirabilangananakdantanggungan-tanggungansuamiiaitupendapatansebanyakRM2000.00dankeatas.Olehitubagi suamiyangmempunyaijumlahpendapatankurangdaripadaRM2000.00maka dikategorikansebagaimiskindantidakberkemampuan.Manakalabagijumlah pendapatanRM2000.00dankeatasadalahtermasukdalamkategoriberkemampuan. (Lembaga Zakat Selangor,Majlis Agama Islam Selangor :8) Denganinibolehdisimpulkanbahawadapatankajianmembuktikanamalan perkongsianpendapatandiantarasuamiisteriwajardilakukandalaminstitusi kekeluargaan bagi masyarakat Islam di Shah Alam khususnya dan di Malaysia umumnya supaya dapatmeringankan beban kewangan yang terpaksa ditanggung oleh suami dalam perbelanjaanrumahtangga.Daripadadapatankajianmenunjukkankedudukanisteri membantusuamimelaluiamalanperkongsianpendapatandiShahAlamberadapada tahapharuskeranamajoritimenunjukkanpendapatanisterilebihkecildaripada pendapatansuamiiaitu60.2%danpendapatanisterisamadengansuamiialah13.2%.Amalanisteriberkongsipendapatandengansuamibertujuanuntukmencapaikeperluan hajiyatdantahsiniyattetapibukanbertujuanuntukkeperluandaruriyatdalamhidup.Kecuali dalam kes di mana pendapatan isteri lebih besar daripada pendapatan suami iaitu 26.6%makapadatahapini,perkongsianpendapatanisteriadalahwajibkerana pendapatansuamitidakmencukupihadkifayahuntukmenanggungnafkahdan perbelanjaanrumahtanggayangasasimenurutpendapatImamMalikdanImamIbnu Hazm .Walaupunamalanberkongsipendapatanantarasuamiisterihanyapadatahap harus sahaja namunamalan tersebut perlu dilakukan berlandaskan lunas-lunas yang telah digariskanolehal-Qurandanal-Hadithsepertipendapatyangdifatwakanolehal-Qaradawidimanaisterihanyamenyumbangdansuamimenyumbangdaripada jumlahkeseluruhanperbelanjaanrumahtanggasupayatidakberlakupengabaian tanggungjawab hakiki suami sebagai pemberi nafkah serta tidak berlaku penindasan dan 22 kezalimankeatashartaisteriyangdisebabkanolehsikapsuamiyangmengambil kesempatanmelaluiamalanperkongsianpendapatan.Disampingitubagisuamiyang berpendapatanlebihrendahdaripadaisterijugasepatutnyamempertingkatkanprakarsa supayadapatmemperbaikijumlahpendapatandanmampumenyaranafkahisteridan keluarga dengan lebih baik tanpa mengharapkan dari pendapatan isteri selama-lamanya.. Kesimpulan Fenomenasuamimengabaikantanggungjawab,suamibersikaplepastangandannafkah isteritidakmencukupidanlain-lainadalahsebahagiandaripadapermasalahantuntutan nafkaholehparaisteripadazamanini.Faktorperkongsianpendapatanolehkedua-dua pihaktelahdisalahgunakansehinggatimbulnyamasalahpengabaiannafkaholehsuami. Keadaan ini menampakkan bahawa para suami hari ini bergantung hidup dengan nafkah isterisekalipunmerekamempunyaipendapatanyangmencukupi.Justeru,salahfaham dankekeliruantentanghakdantanggungjawabnafkahperludijelaskankepada masyarakathariiniagarhakparaisteridananak-anaktidakdiabaikanolehsuami. Amalaninijelasbertentangandenganhukumsyarakdanmenyalahipandanganpara fuqaha sebagaimana yang telah dibincangkan. Bibliografi Abd Allah Wahid Nafi (1979), Al-Insan Fi Al-Islam, Qahirah : T.T.P. Abdul Rahim Abd. Rashid (2001), Perubahan Paradigma Nilai Ke Arah Transformasi SosialDanPembentukanMalaysiaBaru,KualaLumpur:UtusanPublication& Distributors Sdn. Bhd. Al-Asqalani (1977) Fath Al-Bari Bi Syarah Al-Bukhari, jld. 5,cetakan ? Buku Laporan Lembaga Zakat Selangor, Majlis Agama Islam Selangor. Al-Ghazali, Abu Hamid, (806 H), Ihya Ulum Al-Din, J.2., Beirut : Dar Al-Fikr. 23 GadslyAdam,et.al.(2001)LongmanDictionaryOfContemporaryEnglish,3rd Edition , England : Pearson Education Limited. IbnuAbidin(11966)HasyiyahRaddAl-MuhtarAlaAl-DurrAl-MukhtarSyarah Al-Tanwir Al-Absar, jld. 3., cet. 2., Beirut Lubnan: Dar Al-Fikr. Ibnu Hazm, Ahmad Bin Said (t.t) Al-Muhalla Tanqir Li Jannah Ihya Al-Turath Al- Arabiy, Beirut : Dar Al- Afaq Al-Jadidah. Kamus Dwi Bahasa (1995) Kuala Lumpur : Dewan Bahasa Dan Pustaka. Khadijah Mohd. Salleh (1985) Women In Development, Kuala Lumpur : InstitutKajian Dasar (IKD) . Al-Khurasyi(1689)Al-KhurasyiAlaMukhtasarSidiKhalil,jld.4,T.T.P:DarAl-Fikr Lamanna,MaryAnn.Et.al.(ed.)(1994)MarriagesAndFamiliesMakingChoice And Facing Change, 5th Edition, California : Wadsworth Publishing Company. Malik Bin Anas (t.t.) Al-Mudawwamah Al-Kubra, jld. 2., Beirut : Dar Al-Sadir Al-Maraghi, Ahmad Mustafa (1974) Tafsir Al-Maraghi, jld. 7., juz. 19, cet. 3., T.T.P : DarAl-Fikr.MuhammadBinIsmail(1412H/1992),SahihBukhari,cet.1,jld.7., Beirut: Dar Al-Kutub Al-Ilmiyah. MahmudSyaltut,Prof.Dr.,(1973)MuqaranahAl-MadhahibFiAl-Fiqh,cet.3.,Al-AzharMesir : Matbaah Muhammad Ali Sabih. Muslim Bin Hajjaj Al-Naysaburi (1973) Sahih Muslim Bi Syarah Al-Nawawi,Qahirah : Matbaah Al-Syabi.. Munjid Al-Tullab (1976) cet. 33., BeirutLubnan : Al-Maktabah Al-Syarqiyah. Al-Nawawi,YahyaBinSyarif(2000)RawdahAl-Talibin,jld.11.,BeirutLubnan: Dar Al-Kutb Al-Ilmiyah. Noresah Baharom, Hajah et.al. (ed.) (1998) Kamus Dewan Edisi Ketiga, KualaLumpur : Dewan Bahasa Dan Pustaka. Al-Qaradawi, Yusuf 2001) Hady Al-Islam Fatawa Muasarah, jld. 3.,Beirut : Dar Al-Qalam Li Nasyar Wa Al-Tawzi. Al-Qurtubi, Muhammad Bin Ahmad (2004) Al-Jami Li Ahkam Al-Quran,jld. 3., juz. 5-6, Beirut Lubnan : Dar Al-Kutb al-Ilmiyah 24 Al-Syafiie Muhammad Bin Idris (1970), Al-Umm, jld. 8., Beirut : Dar Al- Fikr. Al-Syarbini Muhammad Al-Khatib, (t.t) Mughni Al-MuhtajIla Marifah Maani Al- Faz Al-MinhajAla Matan Minhaj Al-Talibin, jld. 3., Beirut : Dar Al-Fikr. Al-Tabari, Ibnu Jarir (1999), Jami Al-Bayan , jld. 3. Mesir : Dar Al-Maarif. Sulayman Bin Asyath (t.t) Sunan Abi Dawud, Beirut Lubnan : Dar Al-Fikr. Turner, Jeffreys. Et.al. (t.t) Marriage And Family Traditions And Transtition, T.T.P. Al-Zamakhsyari (t.t) Al-Kasysyaf, jld. 2., Beirut : Dar Al-Kitab Al-Arabiy.