i k'p 0 pftuttkn1 .ciut4sw arhiineprints.uthm.edu.my/id/eprint/1472/4/kajian ke atas sikap...

KAJIAN KE ATAS SIKAP PELAJAR DAN PENSYARAH TERHADAP AiALAN KESELAMATAN BENSKEL DAN

mum\ i K'PS 01 PftUtTKNW .CIUT4N ARHII! f j». i p f A VPS,"S >i fi C £ U « A j f ; SYsW* i-.-'.u? O ! i.^Ss

P E R P U S T A K A A N KU i TTHO llllllllllllllll 3 OOOO 00069503 5

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

KOLEJ UNIVERSITI TEKNOLOGI TUN HUSSEIN ONN

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS

JUDUL: KAJIAN KE ATAS SIKAP PELAJAR DAN PENSYARAH TERHADAP AMALAN KESELAMATAN BENGKEL DAN MAKMAL: KAJIAN KES DI POLITEKNIK

SULTAN ABDUL HALIM MUA'DZAM SHAH

SESI PENGAJIAN : 2002 / 2003

Saya MOHD. SAFIRUL BIN MOHD. NOOR (770717-02-5645)

( HURUF BESAR)

mengaku membenarkan tesis (-PSM/Saijana/Dolctor Falsafah )* ini disimpan di Perpustakaan Kolej Universiti Teknologi Tun Hussein Onn dengan syarat-syarat seperti berikut:

Tesis adalah hak milik Kolej Universiti Teknologi Tun Hussein Onn. Perpustakaan Kolej Universiti Teknologi Tun Hussein Onn, dibenarkan membuat salinan untuk tujuan pengajian sahaja. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran di antara institusi pengajian tinggi. ** Sila tandakan ( J )

(Mengandungi maklumat yang berdaijah keselamatan atau kepentingan Malaysia seperti yang termaktub di dalam AKTA RAHSIA RASMI 1972)

1. 2.

3.

4.

SULIT

TERHAD (Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan oleh organisasi/badan di mana penyelidikan dijalankan)

(TANDATANGAN P E N U H « ^ ^ > ' rTANDATANGfNPENYELIA)

Alamat Tetap: HADAPAN MASJID.

KAMPUNG ALOR MENGKUDU, KAMARUDIiN BIN KHALID

05400 ALOR SETAR, KEDAH.

Tarikh: 24 SEPTEMBER 2002

(Nama Penyelia)

Tarikh: 24 SEPTEMBER 2002

CATATAN: * Potong yang tidak berkenaan. ** Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak

berkuasa/organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh tesis ini perlu dikelaskan sebagai SULIT atau TERHAD.

* Tesis dimaksudkan sebagai tesis bagi Ijazah Doktor Falsafah dan Saijana secara penyelidikan atau disertai bagi pengajian secara keija kursus dan penyelidikan, atau Laporan Projek Saijana Muda ( PSM).

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

"Saya akui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan saya karya ini

adalah memadai dari segi skop dan kualiti untuk tujuan penganugerahan

Ijazah Saijana Pendidikan Teknik dan Vokasional".

Tandatangan

Nama

Tarikh

KAMARUDJN BIN KHALID

24 September 2002

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

KAJIAN KE ATAS SIKAP PELAJAR DAN PENSYARAH TERHADAP

AMALAN KESELAMATAN BENGKEL DAN MAKMAL :

KAJIAN KES DI POLITEKNIK SULTAN ABDUL HALIM MUA'DZAM SHAH

MOHD. SAFIRUL BIN MOHD. NOOR

Laporan projek ini dikemukakan

sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat

penganugerahan Ijazah Sarjana Pendidikan Teknik dan Vokasional

Fakulti Teknologi Kejuruteraan

Kolej Universiti Teknologi Tun Hussein Onn

SEPTEMBER, 2002

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

ii

"Saya akui karya ini adalah hasil keija saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan

yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya".

Tandatangan :

Nama : MOHD. SAFIRUL BIN MOHD. NOOR

Tarikh : 24 September 2002

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

iii

Untuk ayahanda dan bonda, Mohd. Noor bin Ismail dan Robiah binti Haji Ismail

serta isteri tercinta, Haslina binti Hassan dan anakanda, Nur Liyana Izzaty yang dikasihi.

Tidak lupa juga kepada rakan-rakan sepeijuangan yang telah banyak

memberi sokongan dan dorongan.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

iv

PENGHARGAAN

Syukur ke hadrat Allah S.W.T. dengan berkat keizinanNya dapatlah saya

menyiapkan projek ini pada masa yang ditetapkan. Di kesempatan ini saya ingin

merakamkan penghargaan yang tulus ikhlas kepada penyelia Projek Saijana, Encik

Kamarudin bin Khalid atas bimbingan dan dorongan yang telah diberikan sepanjang

tempoh projek ini dijalankan.

Ucapan terika kasih juga ditujukan kepada Pengarah Politeknik Sultan Abdul

Halim Mua'dzam Shah, Ir. Gan Chee Kuan di atas keijasama yang diberikan bagi

menjayakan projek ini. Tidak lupa juga ribuan terima kasih diucapkan kepada keluarga,

rakan-rakan serta semua pihak yang teriibat sama ada secara langsung ataupun tidak di

atas dorongan dan sokongan yang diberikan.

Sekian. Terima kasih. PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

IX

ABSTRAK

Dalam bidang Pendidikan Teknik dan Vokasional (PTV), keija-keija amali di

bengkel dan makmal adalah merupakan pelengkap dan menjadi sebahagian dari kursus

tersebut. Dalam era teknologi masa kini, bengkel dan makmal berkembang sejajar

dengan pertambahan peralatan-peralatan yang canggih di mana ia memerlukan

pengurusan dan pengawasan yang secukupnya. Pertambahan pelajar juga menjadi faktor

perlunya pengurusan dan pengawasan yang rapi. Namun kemalangan boleh teijadi pada

•bila-bila masa sahaja tanpa diundang. Setiap individu dan organisasi perlu sentiasa

berwaspada dan mengamalkan keselamatan dengan bijaksana. Sikap memainkan

peranan utama dalam amalan keselamatan di bengkel dan makmal. Kajian ini meninjau

sejauh manakah sikap yang diambil oleh pihak yang terlibat dalam melaksanakan

peraturan-peraturan keselamatan dalam keija-keija amali di bengkel dan juga makmal di

mana keselamatan adalah berkait rapat dengan matlamat pendidikan itu sendiri. Kaedah

soal selidik digunakan untuk menjalankan kajian ini dan responden yang terlibat adalah

terdiri daripada pelajar dan pensyarah yang mempunyai kaitan secara langsung dengan

bengkel dan makmal Politeknik Sultan Abdul Halim Mua'dzam Shah. PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

vi

ABSTRACT

In field of Technical and Vocational Education, practical works in the workshop and

laboratory is a part of the conditions order to complete the course. In technology era at

present, the workshop and laboratory develop parallel to the growth of equipment that is

sophisticated where it needs management and area which is sufficient. The increase of

students also becomes one of the factors for the total management and supervision.

However accident can happen at any time without being invited. Each individual and

organization should always be very cautious and practice a good safety procedure.

Attitude is primary role and plays the most important factor for safety in workshop and

laboratory. This study is to explore how far the attitude that is followed by groups who

involved in implementing safety regulations in practical works in the workshop and also

laboratory where safety relates closely with the objective of education itself. Method of

questionnaire is used to get information in this study and the respondents involved

consisted of students and lecturers those have the relation directly with workshop and

laboratory of Polytechnic of Sultan Abdul Halim Mua'dzam Shah. PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

vii

JADUAL KANDUNGAN

BAB KANDUNGAN MUKA SURAT

PENGESAHAN STATUS TESIS

PENGESAHAN PENYELIA

JUDUL i

PENGAKUAN ii

DEDIKASI iii

PENGHARGAAN iv

ABSTRAK v

ABSTRACT vi

JADUAL KANDUNGAN vii

SENARAI JADUAL x

SENARAI GRAF xii

SENARAI RAJAH xiii

I PENDAHULUAN 1

1.1 Pengenalan 1

1.2 Tujuan Kajian 2

1.3 Latar Belakang Masalah 2

1.4 Pemyataan Masalah 4

1.5 Persoalan Kajian 5

1.6 Skop Kajian 6

1.7 Objektif Kajian 7

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

V l l l

1.8 Kepentingan Kajian 7

1.9 Definisi Istilah 8

II KAJIAN LITERATUR 11

2.1 Kerangka Teori 11

2.2 Keselamatan Bengkel/Makmal Secara Am 12

2.2.1 Tanggung Jawab Kakitangan Akademik

dan Kakitangan Keselamatan. 13

2.2.2 Polisi Keselamatan Bengkel 14

2.3 Perancangan dan Reka Bentuk Bengkel/Makmal 16

2.3.1 Saiz Bengkel / Makmal 16

2.3.2 Bahagian Asas dan Fizikal Bengkel /

Makmal 17

2.3.3 Susun Atur Perkakasan Bengkel / Makmal 20

2.4 Pengurusan Keselamatan Bengkel dan Makmal 22

2.5 Kesedaran Tentang Kawalan Kemalangan 26

2.6 Program Keselamatan 28

2.6.1 Kawalan Kebakaran 28

2.6.2 Pertolongan Cemas 36

III METODOLOGI KAJIAN 38

3.1 Pengenalan 38

3.2 Reka Bentuk Kajian 38

3.3 Instrumen Kajian 39

3.4 Sampel Kajian 40

3.5 Penganalisisan Data 41

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

IX

IV ANALISIS DATA 42

4.1. Pengenalan 42

4.2. Analisis Maklumat Diri Responden 40

4.3. Analisis Min Sikap Responden Terhadap Amalan 45

Keselamatan Di Bengkel/Makmal

4.3.1 Sikap Pensyarah Terhadap Amalan 45

Keselamatan Bengkel/Makmal.

4.3.2 Sikap Pelajar Terhadap Amalan 50

Keselamatan Bengkel/Makmal.

V PERBINCANGAN, KESIMPULAN DAN

CADANGAN 54

5.1 Pengenalan 54

5.2 Perbincangan dan Kesimpulan 54

5.3 Cadangan 57

5.3.1 Cadangan Untuk Kajian Lanjutan 58

BIBLIOGRAFI 60

LAMPIRAN

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

IX

SENARAI JADUAL

NOMBOR PERKARA MUKA SURAT JADUAL

2.1 Luas Ruang di Antara Meja 21

2.2 Kelas Api dan Jenis Pemadam 30

2.3 Warna Pemadam Api Berdasarkan Jenis 31

2.4 Ciri-ciri Alat Pemadam Api Jenis Air 32

2.5 Ciri-ciri Alat Pemadam Api Jenis Buih 33

2.6 Ciri-ciri Alat Pemadam Api Jenis Debu Kering 34

2.7 Ciri-ciri Alat Pemadam Api Jenis

Karbondioksida (CO2). 35

2.8 Bahan-bahan Dalam Peti Pertolongan Cemas

dan Kegunaannya 37

3.1 Skala Likert 40

3.2 TafsiranMin 41

4.1 Maklumat Diri Pelajar 43

4.2 Maklumat Diri Pensyarah 44

4.3 Analisis Min Sikap Terhadap Susun Atur dan

Persekitaran Bengkel/Makmal 45

4.4 Analisis Min Sikap Terhadap Keperluan

Peralatan-peralatan Kecemasan di

Bengkel/Makmal 47

4.5 Analisis Min Sikap Terhadap Keperluan

Program Keselamatan 49

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

Analisis Min Sikap Terhadap Peraturan

Keselamatan Bengkel/Makmal

Analisis Sikap Terhadap Pengurusan

Kecemasan

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

SENARAIGRAF

NOMBOR PERKARA MUKA SURAT

GRAF

4.1 Graf Min Skor Melawan Item 1 - 10 46 4.2 Graf Min Skor Melawan Item 11 - 2 0 48 4.3 Graf Min Skor Melawan Item 21 - 3 0 49 4.4 Graf Min Skor Melawan Item 1 - 15 51 4.5 Graf Min Skor Melawan Item 16 - 3 0 53

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

xiii

SENARAI RAJAH

NOMBOR PERKARA MUKA SURAT

RAJAH

2.1 Kerangka Teori 11

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

BAB I

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Dalam bidang pendidikan teknik dan vokasional, penggunaan bengkel dan

makmal merupakan rutin kepada pelajar-pelajar yang mengikuti kursus sains dan

teknologi. Keija-kerja amali adalah merupakan sebahagian daripada mata pelajaran

tersebut di mana kerja-kerja amali ini berperanan sebagai penteijemah kepada teori yang

disampaikan dalam kelas.

Namun dalam keghairahan menjalankan kerja-kerja perbengkelan dan ujikaji di

makmal, aspek-aspek keselamatan hendaklah dititik beratkan sama ada daripada pihak

pengurusan atau pun pelajar itu sendiri. Ini adalah kerana setiap kemalangan yang

berlaku akan memberi kesan kepada semua pihak yang terlibat. Bengkel atau pun

makmal bukan sahaja mempunyai risiko mekanikal dan elektrikal yang tinggi, tetapi

juga terdedah kepada bahaya lain yang lebih kompleks (David A. C., 1990). Menurutnya

lagi, bahaya yang dimaksudkan ini termasuklah risiko daripada bahan kimia toksik,

mudah terbakar dan menghakis, letupan gas dan punca-punca sinaran mengion.

Tambahan pula, peralatan yang digunakan kadang kala digunakan tanpa perlindungan

sebarang alat keselamatan.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

2

Keselamatan merupakan satu aspek yang paling penting dalam pengendalian

bengkel dan makmal (Asfahl C. R., 1990). Semua yang teriibat dalam keija-keija

bengkel dan makmal mestilah mengutamakan keselamatan diri, persekitaran dan juga

keselamatan orang lain. Menurut David A. C. (1990), kemalangan yang berlaku

mungkin akan menyebabkan kecacatan seumur hidup atau lebih teruk lagi melibatkan

kehilangan nyawa. Oleh itu sikap dan kesedaran terhadap keselamatan perlu diterapkan

dan dipupuk kepada semua peringkat pengurusan dan pengguna bengkel dan makmal.

Ini bertepatan dengan kenyataan Asfahl C. R. (1990) bahawa keselamatan bengkel dan

makmal adalah merupakan tanggung jawab bersama antara pihak pengguna dan

pengurusan di mana setiap individu perlu mengamalkan budaya keija yang teratur,

berdisiplin dan selamat.

1.2 Tujuan Kajian

Tujuan kajian ini dijalankan adalah untuk mengetahui bagaimanakah sikap yang

diambil oleh pensyarah dan pelajar terhadap amalan keselamatan bengkel dan makmal

mengikut garis panduan yang sedia ada.

Dengan ini adalah diharapkan kajian ini dapat memberi gambaran kepada pihak

yang teriibat berkaitan masalah-masalah yang sering timbul dan seterusnya memperbaiki

kelemahan tersebut supaya kes-kes kemalangan di bengkel dan makmal dapat

dikurangkan.

1.3 Latar Belakang Masalah

Proses perubahan struktur ekonomi negara kini sedang menuju ke arah kemajuan

dalam sektor perindustrian di mana ia memerlukan pertambahan pekeija mahir dan

separuh mahir di dalam bidang teknik dan vokasional. Pendedahan di peringkat institusi

pendidikan merupakan langkah awal untuk mencapai matlamat tersebut. Untuk tujuan

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

3

itu politeknik telah dibina hampir di seluruh negeri bagi menampung keperluan tenaga

manusia yang mahir dan terlatih di dalam bidang tersebut.

Di dalam bidang teknikal ini pelajar-pelajar didedahkan dengan kemahiran-

kemahiran yang tertentu di mana ia melibatkan penggunaan peralatan-peralatan canggih

yang memerlukan pengurusan dan kawalan yang rapi (Mohd. Afifi, 1985). Latihan amali

di bengkel dan makmal adalah merupakan titik permulaan kepada pelajar untuk

mendapatkan kemahiran sebelum melangkah ke alam pekeijaan yang sebenar. Dalam

kurikulum politeknik-politeknik Malaysia, penilaian bagi keija-kerja amali mempunyai

pemberat sebanyak 20% bagi kursus sijil dan 16% bagi kursus diploma (Bahagian

Kejuruteraan Awam POLIMAS, 1996). Oleh yang demikian tumpuan utama hanya

diberikan kepada keija-keija amali dan ramai yang mengabaikan tanggung jawab

mereka terhadap aspek-aspek keselamatan. Mereka seolah-olah terlupa bahawa kerja-

keija amali di bengkel dan makmal mempunyai risiko yang tinggi dan terdedah kepada

risiko kemalangan.

Menurut Robert L. K. (1999), terdapat pelbagai kes kemalangan yang biasa

berlaku di dalam bengkel dan makmal iaitu keracunan dan sesak nafas akibat terhidu gas

beracun, luka terkena benda tajam, melecur akibat terbakar, kepatahan, putus anggota

badan, kecederaan mata, kerosakan pendengaran dan renjatan elektrik. Menurutnya lagi

kemalangan itu boleh meninggalkan kesan seumur hidup atau pun kehilangan nyawa.

Walau bagaimana pun menurut statistik yang dikeluarkan oleh Pertubuhan Keselamatan

Sosial (PERKESO) antara tahun 1994 hingga 1999 yang dipetik dari tulisan Samsul bin

Abd. Rashid (2001), terdapat sembilan kes kemalangan yang dilaporkan berlaku dalam

industri iaitu orang teijatuh, terhempap oleh benda-benda yang jatuh, terpijak di atas

benda yang merbahaya, tersepit di dalam atau di antara benda-benda, pergerakan yang

berat, terdedah atau tersentuh karan elektrik, terdedah atau tersentuh bahan-bahan

merbahaya dan akhir sekali adalah lain-lain kemalangan yang tidak dijeniskan. Daripada

senarai di atas tidak mustahil sebahagian daripadanya boleh teijadi di dalam bengkel

atau makmal.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

4

Menurut Bolley J. W. (1977), kemalangan yang teijadi di dalam bengkel atau

makmal adalah disebabkan oleh kegagalan penyelia untuk mengawasi keija-keija yang

dijalankan. Selain itu, menurutnya lagi kemalangan juga berpunca daripada kegagalan

pihak pengurusan menjalankan tanggung jawab dalam mengawal dan memastikan

keadaan bengkel atau makmal berada dalam keadaan selamat untuk digunakan.

Kemalangan juga boleh berlaku berpunca daripada sikap pengguna itu sendiri. Menurut

Colin N. dan Arne W. (1991), walau pun di bengkel dan makmal terdapat peraturan-

peraturan keselamatan yang telah digariskan, namun ramai penguna yang tidak

mengendahkannya malah mereka beranggapan bahawa ia mengganggu kebebasasan

mereka untuk menjalankan keija.

Jelas di sini bahawa punca utama berlakunya kemalangan adalah disebabkan

sikap manusia itu sendiri. Sekiranya setiap individu memahami tanggung jawab mereka

masing-masing sudah tentu kes-kes kemalangan akan dapat dikurangkan.

1.4 Pemyataan Masalah

Kemalangan boleh teijadi pada bila-bila masa sahaja dan ia berlaku dengan

pantas dan apabila berlaku ia sukar untuk dikawal (Frank W. G., 1979). Menurut Chris

C. (1995), selain daripada kegagalan fungsi peralatan yang teriibat kemalangan yang

teijadi itu berpunca dari sikap manusia itu sendiri. Menurut David A. C. (1990), asas-

asas berlakunya kemalangan seperti kecuaian, kenakalan pelajar, kejahilan, kerosakan

alat, pakaian tidak sesuai, kegagalan mengawal peralatan, kekurangan pengawasan dan

kepenatan adalah di antara beberapa perkara yang sukar diberikan cara-cara untuk

mengatasinya.

Secara kasarnya didapati lebih dari sebahagian kemalangan-kemalangan yang

berlaku di dalam bengkel dan makmal disebabkan oleh kecuaian di mana ia boleh diatasi

sekiranya kita berhati-hati. Ini disokong oleh Marks D. (1994) dengan menyatakan

bahawa kemalangan yang berlaku mungkin disebabkan oleh kesilapan kecil atau

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

5

gabungan kecuaian yang melibatkan pentadbiran pertolongan kecemasan di dalam

bengkel dan makmal, sikap ahli-ahli semasa menjalankan tugas atau pun kekurangan

kelengkapan dan penyenggaraan bengkel/makmal secara keseluruhannya. Menurut

sumber yang dipetik dari tulisan Jack B. R. V. dan Joe S. (1995), didapati aspek-aspek

penjagaan keselamatan kurang dipraktikkan dalam keija-keija amali di bengkel dan

makmal. Sikap mengambil mudah terhadap kerja inilah yang menjadi punca utama

berlakunya kemalangan.

Terdapat beberapa aspek yang seringkali diabaikan malah menganggapnya

sebagai perkara yang tidak menjadi kepentingan dalam pencapaian objektif amali itu

dijalankan. Antara perkara-perkara tersebut adalah seperti berikut:

i. Kurangnya pengetahuan tentang pengurusan makmal.

ii. Kurangnya pendedahan tentang pengurusan kecemasan.

iii. Tidak mengamalkan etika kerja semasa menjalankan keija-keija amali.

Pemyataan-pernyataan di atas menunjukkan amalan-amalan keselamatan bengkel dan

makmal di mana ia sepatutnya dipatuhi bagi mewujudkan suasana keija yang selesa dan

selamat.

1.5 Persoalan Kajian

Berdasarkan tujuan kajian ini dijalankan, terdapat beberapa persoalan bagi

mengetahui bagaimanakah sikap yang diambil oleh pensyarah dan pelajar terhadap

amalan keselamatan di bengkel dan makmal. Antara persoalan-persoalan tersebut adalah

seperti berikut:

i. Sejauh manakah aspek susun atur dan persekitaran bengkel/makmal dititik

beratkan dalam kerja-kerja amali ?

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

6

ii. Sejauh manakah pentingnya menyediakan peralatan kecemasan di

bengkel/makmal dan bagaimana ia dipastikan boleh digunakan sekiranya

berlaku sesuatu kemalangan ?

iii. Sejauh manakah pentingnya program-program keselamatan dijalankan bagi

memberi pendedahan kepada pensyarah dan pelajar tentang pengurusan

kecemasan ?

iv. Sejauh manakah peraturan-peraturan keselamatan bengkel dan makmal

difahami dan diamalkan oleh pelajar ?

v. Sejauh manakah pengetahuan pelajar tentang langkah-langkah dan tindakan

yang perlu diambil sekiranya berlaku kecemasan ?

1.6 Skop Kajian

Kajian yang dijalankan ini adalah untuk mengetahui sejauh manakah amalan

keselamatan dititik beratkan di dalam bengkel dan makmal di Politeknik Sultan Abdul

Halim Mua'dzam Shah (POLIMAS), Jitra, Kedah. Tinjauan dibuat terhadap pensyarah

dan juga pelajar dari Jabatan Kejuruteraan Awam dan Jabatan Kejuruteraan Mekanikal

di mana responden adalah terdiri daripada mereka yang teriibat secara langsung dengan

bengkel dan makmal. Model Kerangka Teori dalam Bab 2.1 adalah menjadi asas kepada

kajian ini.

Hasil kajian ini dapat menilai kebaikan dan kelemahan peijalanan dari segi

amalan keselamatan di kawasan bengkel dan makmal sahaja. Walau bagaimana pun ia

tidak mempengaruhi amalan keselamatan di luar kawasan bengkel/makmal dan hanya

boleh diguna pakai sebagai rujukan untuk keija-keija amali sahaja.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

1.7 Objektif Kajian

7

Kemalangan yang berlaku di dalam bengkel dan makmal boleh dielakkan

sekiranya langkah-langkah keselamatan dijalankan dengan sewajarnya. Untuk tujuan itu

semua pihak perlulah menjalankan tanggung jawab masing-masing.dan sebarang

masalah yang timbul perlulah ditangani bersama. Namun aspek-aspek keselamatan ini

sering diabaikan dan tidak dianggap sebagai suatu perkara yang penting dalam urusan

berkaitan keija-keija amali dan perbengkelan. Antara objektif kajian ini adalah :

i. Menentukan tahap pelaksanaan amalan keselamatan di dalam bengkel dan

makmal oleh pelajar dan pensyarah.

ii. Mengenai pasti apakah program-program keselamatan yang sesuai dijalankan

kepada pelajar-pelajar.

iii. Mengetahui sama ada suasana kerja-keija di bengkel dan makmal selamat

atau tidak.

iv. Mengenai pasti apakah faktor utama yang menyebabkan berlakunya

kemalangan.

1.8 Kepentingan Kajian

Kajian ini penting kepada setiap pelajar, pensyarah dan juga institusi pendidikan

itu sendiri. Melalui kajian ini ia dapat memberikan kesedaran secara total tentang risiko

kemalangan dan kesannya kepada diri dan juga negara.

Kemalangan yang teijadi boleh menyebabkan seseorang itu menderita atau cacat

seumur hidup. Seseorang itu mungkin menjadi buta atau putus anggota akibat tidak

mementingkan amalan keselamatan. Apabila keadaan itu terjadi sudah tentu akan

mempengaruhi pembelajarannya dan seterusnya memusnahkan segala impian yang

dicita-citakan. Begitulah sekiranya ia berlaku kepada pensyarah sendiri. Seseorang

pensyarah juga terdedah kepada risiko kemalangan. Sekiranya ia berlaku, mungkin

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

8

pensyarah tersebut akan kehilangan kerjayanya dan seterusnya memberi kesan kepada

keluarga. Begitulah sekiranya berlaku kematian, sudah tentu negara akan kehilangan

seorang tenaga pengajar yang juga merupakan aset yang amat berharga.

Dari segi institusi pendidikan pula, kemalangan yang mengakibatkan kerosakan

harta benda akan memberikan implikasi kepada pelajar dan secara tidak langsung

kepada negara. Sebagai contoh sekiranya berlaku kebakaran mungkin bengkel, makmal

atau kelas terpaksa ditutup atau ditangguhkan sehingga pembinaan semula bangunan

tersebut siap kelak. Ini akan merugikan masa dan seterusnya membantutkan proses

pembelajaran. Masalah lain akibat kemalangan tersebut ialah kos yang terpaksa

ditanggung oleh pihak kerajaan untuk membaik pulih bangunan atau menggantikan

peralatan yang rosak. Secara tidak langsung ia akan meninggalkan kesan ke atas

ekonomi negara.

1.9 Definisi Istilah

Dalam kajian ini, terdapat beberapa istilah yang digunakan bagi menerangkan

sesuatu perkara. Namun terdapat pelbagai maksud yang mungkin boleh menimbulkan

kekeliruan pembaca. Istilah-istilah tersebut diterangkan seperti di bawah dengan lebih

tepat mengikut kehendak dan keperluan yang dibincangkan dalam kajian ini.

i. Amalan

Amalan ialah perbuatan yang dilakukan sebagai satu kebiasaan. Dalam

kajian ini istilah amalan keselamatan bermaksud perbuatan ke arah

menjadikan budaya keselamatan sebagai satu tabiat atau kebiasaan dalam

kehidupan.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

9

ii. Bengkel

Bengkel secara amnya ialah tempat tukang-tukang bekeija. Dalam kajian

ini istilah bengkel bermaksud sebagai tempat untuk menjalankan keija

amali yang melibatkan keija-keija pertukangan di mana di dalamnya

terdapat mesin dan peralatan tangan untuk membuat benda keija sama ada

daripada bahan kayu, logam dan sebagainya.

iii. Makmal

Makmal secara amnya merupakan tempat untuk mengadakan percubaan

atau penyelidikan terutamanya dalam bidang sains. Dalam kajian ini istilah

makmal bermaksud sebagai tempat untuk membuat ujikaji dan melibatkan

penggunaan bahan-bahan kimia.

iv. Sinaran Mengion

Sinaran mengion adalah istilah yang digunakan bagi pancaran radioaktif

dan pancaran laser di mana ia boleh menyebabkan kerosakan pada tisu-tisu

badan manusia.

v. Mikrobiologi

Mikrobiologi adalah suatu hidupan yang menjadi agen kepada jangkitan

penyakit. Antara mikrobiologi yang biasa ditemui ialah virus, bakteria,

klamidia dan riketsia. Lazimnya jangkitan oleh agen ini berlaku melalui

penyedutan dan sentuhan permukaan seperti luka pada kulit.

vi. Anti Statik

Anti statik bermaksud sesuatu keadaan yang tidak terdedah atau tahan pada

mengaliran arus elektrostatik.

vii. Wasap

Wasap ialah asap, wap atau gas yang mengeluarkan bau yang kuat.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

10

viii. Selimut Api

Selimut api adalah sejenis alat untuk memadamkan kebakaran. Biasanya ia

berbentuk hamparan seperti selimut yang dibasahkan untuk menutup

kebakaran yang kecil. Selimut api yang biasa digunakan ialah guni yang

dibasahkan.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

BAB II

KAJIAN LITERATUR

2.1 Kerangka Teori

Kerangka teori ini adalah sebagai simbol atau gambaran kasar yang

menunjukkan hala tuju kajian ini dijalankan. Ia menunjukkan perkaitan antara persoalan

kajian dengan risiko kemalangan dan seterusnya menentukan tahap keselamatan di

bengkel dan makmal.

Sumber: Diubahsuai Daripada Samsul Abd. Rashid (2001)

Rajah 2.1 : Kerangka Teori

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

12

Peneranean

A 1 - Susun Atur dan Persekitaran

A 2 - Penyediaan Peralatan Kecemasan

A 3 - Program Keselamatan

B 1 - Kefahaman Terhadap Peraturan

B 2 - Pengurusan Kecemasan C Risiko Kemalangan

D Tahap Keselamatan

Hubung Kait

1. Jika (A1 + A2 + A3)f dan (B1 + B2)f maka C J dan d |

2. Jika (A1 + A2 + A3)j dan (B1 + B2)f maka c f dan D j

3. Jika(A1 + A2 + A3)tdan (B1 + B2)l maka c f danD| !)| maka C I dan D |

) | dan (B1 + B2) | maka c t dan D j 4. Jika(A1 + A2 + A3)I dan(B1 + B2)| maka c t danD|

2.2 Keselamatan Bengkel/Makmal Secara Am

Semasa menjalankan keija di dalam bengkel dan makmal, setiap pelajar perlu

mematuhi beberapa peraturan am yang perlu diamalkan. Keselamatan dalam bengkel

dan makmal bergantung kepada beberapa amalan yang diperlukan yang kadangkala

melibatkan alat dan kelengkapan yang khusus (Frank W. G., 1979).

Menurut Raymond E. dan Nancy M. (1987), dalam pengurusan bengkel dan

makmal, pendekatan yang sistematik memerlukan perancangan dan pertimbangan

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

13

terhadap beberapa aspek yang penting termasuk perancangan perbelanjaan, pembekalan

dan pembelian alatan, penyenggaraan stok, pelupusan, pengendalian, penstoran alat dan

bahan kimia dan tidak terkecuali reka bentuk bengkel/makmal itu sendiri. Setiap aspek

tersebut adalah melibatkan keselamatan. Perhatian terhadap keselamatan bengkel dan

makmal perlu diberikan keutamaan, iaitu daripada tahap perancangan sehinggalah ke

tahap pelaksanaannya. Setiap organisasi yang teriibat dalam pengendalian bengkel dan

makmal mestilah mempunyai satu polisi dan peraturan keselamatan yang perlu dipatuhi

oleh semua kakitangan di bawah pentadbirannya (Jack B. R. V. dan Joe S., 1995).

2.2.1 Tanggung Jawab Kakitangan Akademik dan Kakitangan Keselamatan.

Pengurusan dan perkhidmatan jawatan kuasa keselamatan sesebuah

institusi hanya berkesan jika mendapat sokongan penuh daripada setiap

kakitangan di bawah pentadbirannya. Menurut Bolley J. W. (1977), tanggung

jawab untuk mengamalkan polisi dan peraturan yang telah disediakan terletak

pada tugas dan kedudukan seseorang kakitangan dalam institusi berkenaan.

Berdasarkan kepada tujuan ke arah menjaga keselamatan, setiap ahli mestilah

menyedari akan risiko dan tanggung jawab masing-masing terhadap keselamatan

diri dan juga rakan sekerja yang lain.

Kakitangan akademik dan pembantu keselamatan bertanggung jawab di

bawah arahan ketua jabatan untuk menunjukkan minat dan memberikan

perhatian terhadap keselamatan dan kesihatan semasa bekeija. Mereka perlu

menanamkan minat dan sikap positif terhadap keselamatan semasa bekeija

kepada semua kakitangan di bawah jagaan masing-masing di samping mematuhi

aturan keselamatan yang dikeluarkan oleh pihak jabatan dan majikan (David L.

G., 1999). Menurut Jane E. A. (1986), kakitangan akademik itu perlu

memastikan yang semua alat keselamatan yang diperlukan terdapat di kawasan

berkenaan serta berfungsi pada setiap masa dan juga mengarahkan ahli-ahli

kumpulan penyelidikan dan pembantunya supaya sentiasa berada dalam suasana

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

14

keija yang selamat dan teratur. Semua kakitangan dan pelajar bertanggung jawab

pada dirinya dan juga orang lain untuk melakukan kerja-keija dalam keadaan

yang selamat dan mengikut peraturan keselamatan, mematuhi aturan keselamatan

jabatan dan majikan, melaporkan segala kerosakan alat yang dikesan dan yang

dijangka boleh menyebabkan kemalangan, memberitahu pembimbing akan

segala risiko kecederaan atau kemalangan yang dapat dikesan semasa bekeija

disebabkan oleh keadaan luar biasa atau kerosakan alat dan lain-lain (Bolley J.

W., 1977).

2.2.2 Polisi Keselamatan Bengkel/Makmal

Tujuan utama kenyataan Polisi Keselamatan adalah untuk memastikan

kesihatan, keselamatan dan kebajikan individu yang bekeija di dalam bengkel

dan makmal. Sesebuah jabatan yang terlibat dengan aktiviti di dalam bengkel

dan makmal seperti institusi pengajian, biro penyelidikan dan bengkel industri

mesti mempunyai polisi untuk bertindak secara positif bagi mengelakkan

kecederaan, kemudaratan, kemusnahan yang disebabkan oleh kecuaian keija

yang dilakukan di sekitar kawasan bengkel (Robert L. K., 1999). Semua

kakitangan biasanya dinasihatkan supaya mengambil bahagian, mengambil berat

dan memberi perhatian terhadap keselamatan sepanjang masa. Jabatan juga

berharap semua ahlinya yang terlibat di dalam bengkel/makmal menyedari

bahawa adalah menjadi tugas mereka untuk mengamalkan disiplin diri dan

menanam perasaan bertanggung jawab untuk melakukan apa yang terdaya bagi

mengelakkan kecederaan terhadap diri masing-masing, orang lain dan kerugian

pada jabatan (Bolley J. W., 1977).

Setiap organisasi kerajaan mahu pun swasta mempunyai peraturan-

peraturan tertentu mengenai penggunaan bengkel dan makmal. Pihak sekolah

dan institusi pengajian tinggi juga mempunyai peraturan masing-masing dalam

usaha untuk menghindarkan daripada kemalangan seperti peraturan pengendalian

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

15

bahan kimia dan peralatan, peraturan di luar waktu pejabat dan peraturan

pengendalian alat elektrik. Memandangkan kepada peraturan keselamatan

bengkel dan makmal yang berbeza-beza bagi setiap institusi, maka adalah perlu

diadakan satu kod amalan keselamatan yang seragam (Langley, 1996). Dengan

ini, pengurusan dan peraturan keselamatan akan menjadi lebih mudah dan

teratur. Pada tahun 1985, satu Jawatan kuasa Pandu di Kementerian Sains,

Teknologi dan Alam Sekitar telah ditubuhkan yang dianggotai oleh wakil-wakil

Jabatan, Kementerian, Institusi Penyelidikan dan Universiti. Hasilnya, Kod

Amalan Keselamatan bengkel telah pun dijadikan Piawaian Malaysia iaitu

keselamatan umum, kimia dan mikrobiologi, sinaran mengion, jentera dan

elektrik (Mohd. Salleh, 2000).

Pihak majikan pula perlu memastikan bahawa terdapat mekanisme untuk

memperolehi nasihat yang wajar daripada pihak tertentu terhadap keselamatan

dan seterusnya sentiasa mempertingkatkan cara-cara dan etika keija yang

selamat, mempertahankan sistem-sistem pertukaran maklumat dengan jabatan

lain untuk mengawas dan mengkaji tahap keselamatan dan kesihatan semasa

bekeija (Raymond E. dan Nancy M., 1987). Menurut Jack B. R. V. dan Joe S.

(1995), majikan juga perlu mengadakan satu jawatan kuasa yang mengikuti dan

menilai keberkesanan keselamatan dan kesihatan di tempat keija.

Sehingga kini belum ada undang-undang khusus mengenai keselamatan

di dalam bengkel dan makmal, walau pun sudah ada beberapa undang-undang

mengenai aspek keselamatan tertentu. Walau bagaimana pun beberapa Akta

Keselamatan yang sedia ada masih dalam proses pindaan dan kajian ke arah

membentuk satu Kod Keselamatan Bengkel yang menyeluruh dan diiktiraf dari

segi undang-undang (Mohd. Salleh, 2000).

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

16

2.3 Perancangan dan Reka Bentuk Bengkel/Makmal

Secara unggul semua bengkel atau makmal sepatutnya diletakkan dalam

bangunan satu tingkat. Biasanya ini menjadi masalah kerana kekurangan kawasan untuk

membinanya pada aras yang sama (Raymond E dan Nancy M., 1987). Oleh sebab itu,

perhatian perlu diberikan untuk menentukan aras-aras yang sesuai bagi bengkel atau

makmal.

Bengkel atau makmal yang menggunakan peralatan berat seperti mesin

sepatutnya diletakkan pada aras terbawah (Robert L. K., 1999). Menurutnya lagi

bengkel/makmal yang mengandungi bahan mudah terbakar diletakkan pada aras teratas

untuk mengurangkan api daripada merebak ke seluruh bangunan jika berlaku kebakaran.

Selain itu makmal yang mempunyai haiwan kajian juga patut diletakkan pada tingkat

atas kerana bilik-bilik ini lebih mudah diasingkan. Walau pun demikian, pembuangan

sisa daripada makmal ini mungkin mendatangkan masalah. Makmal amali pula boleh

ditempatkan pada mana-mana aras yang sesuai dengan tujuan amali tersebut (Raymond

E dan Nancy M„ 1987).

2.3.1 Saiz Bengkel/Makmal

Saiz bengkel atau makmal bergantung kepada jenis keija yang akan

dilakukan di dalamnya (Jack B. R. V. dan Joe S., 1995). Menurut Raymond E

dan Nancy M. (1987) pula, bagi bengkel pengajaran, saiznya mesti cukup luas

untuk menampung bilangan pelajar-pelajar dan membolehkan seseorang

bergerak dengan bebas. Ini adalah ciri keselamatan yang penting. Secara

umumnya, bengkel dan makmal yang digunakan dalam institusi pengajian adalah

lebih besar daripada bengkel dan makmal di institusi penyelidikan atau industri

(John G. E. dan Norman J. R., 1978).

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

17

Bagi makmal penyelidikan, keluasan yang dicadangkan ialah 20-25 m2

bagi setiap pekeija. Bagi makmal analisis atau makmal yang menjalankan

'diagnosis' secara harian keluasannya ialah 15-20 m2 bagi setiap pekeija.

Makmal amali bagi universiti biasanya mempunyai meja berukuran 2-6 m

panjang bagi setiap pelajar dan bagi makmal amali di sekolah meja berukuran

2.5-3 m panjang bagi setiap pelajar (Tengku Ahmad, 1984). Oleh yang demikian

saiz makmal ini boleh dijadikan sebagai panduan untuk pembinaan bengkel atau

pun makmal. Seharusnya saiz sesebuah bengkel atau pun makmal perlu

dibesarkan sedikit memandangkan fungsinya lebih memerlukan ruang yang lebih

besar.

2.3.2 Bahagian Asas dan Fizikal Bengkel/Makmal

Perkara yang mesti diambil kira apabila merancang dan merekabentuk

sesuatu bilik bangunan yang hendak dijadikan bengkel atau pun makmal ialah

bahagian-bahagian asasnya. Penyediaan bahagian asas tersebut mesti mengambil

kira misalnya, jenis bengkel dan makmal, bahan yang digunakan, bentuk, saiz,

bilangan pengguna dan sebagainya (Laney J. C., 1982). Di antara bahagian-

bahagian fizikal sesebuah bengkel dan makmal yang perlu diberi perhatian

adalah seperti berikut:

i. Lantai

Bahan yang digunakan untuk lantai di dalam bengkel dan makmal

bergantung kepada jenis keija yang akan dilakukan (Dave H., 1998).

Dengan itu bahan yang digunakan sebagai lantai pada setiap

bengkel/makmal dalam bangunan yang sama tidak semestinya sama.

Biasanya arkitek akan menentukan jenis bahan yang akan digunakan

setelah mengetahui berat muatan yang akan diletakkan di dalam

bengkel/makmal tersebut. Menurut David L. G. (1999), adalah perlu

diingatkan bahawa peralatan yang bergetar mewakili berat dua atau

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

18

tiga kali ganda berat statiknya. Oleh itu adalah wajar supaya beberapa

bahagian lantai diasingkan daripada sekitarannya supaya getaran

daripada satu alat tidak akan mengganggu alat-alat yang lain.

Misalnya, neraca elektronik tidak dapat digunakan dengan

memuaskan jika ia tidak diasingkan daripada alat yang bergetar.

Menurut David L. G. lagi, bengkel/makmal yang menyimpan alat

khusus kadangkala memerlukan hamparan anti statik. Ada pula

bengkel/makmal yang dipasang dengan lantai terazo atau linoleum

supaya mudah dibersihkan dan tidak mengumpulkan habuk. Bahan

yang digunakan untuk lantai mesti tahan lasak, senang dibersihkan

dan tidak licin. Lantai simen yang digunakan mestilah diperbuat

daripada konkrit yang diperkukuhkan dan padat untuk mengurangkan

risiko resapan bahan kimia dan lain-lain.

ii. Tingkap

Kebanyakan bengkel dan makmal memerlukan tingkap yang besar

supaya cahaya daripada luar boleh masuk sebanyak mungkin atau

bagi tujuan peredaran udara dan sebagai jalan keluar semasa

kecemasan (Dave H., 1998). Menurut David A. dan Mats S. (1996),

jika sesebuah bilik tidak mempunyai tingkap, bentuk pengaliran

udara yang sesuai haruslah difikirkan. Menurutnya lagi, semua

bengkel atau makmal terutamanya yang melibatkan bahan-bahan

yang berdebu dan berasap mestilah mempunyai pengaliran udara

yang cukup. Semua tingkap dan alat pengedar udara mestilah mudah

dikawal atau mudah digunakan. Pengaliran udara yang baik

diperlukan untuk membuang wasap yang terbebas daripada kerja-

kerja yang dilakukan. Di samping itu peredaran udara juga

diperlukan untuk membuang pencemar udara seperti haba badan, bau

badan, karbon dioksida yang berlebihan serta mengurangkan risiko

jangkitan penyakit bawaan angin (David L. G„ 1999). Selain itu

tingkap tersebut mestilah mudah dibuka dan selesa bagi pekeija yang

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

19

menggunakan bengkel (Dave H., 1998). Menurutnya lagi, tingkap

juga mesti mudah dibersihkan dan dipasang dengan pengadang yang

boleh menghalang kemasukan orang yang tidak berkenaan. Selain itu

katanya lagi, kedudukan tingkap mestilah dipilih dengan teliti kerana

ia memenuhi ruang dinding yang boleh digunakan untuk tujuan-

tujuan lain.

Pintu

Bengkel/makmal biasanya mempunyai satu pintu setengah, iaitu dua

daun pintu, satu besar dan satu kecil. Daun pintu yang besar

digunakan apabila peralatan yang besar hendak dibawa masuk

melalui pintu. Pintu-pintu bengkel/makmal juga mesti dipasang

dengan panel kaca supaya seseorang boleh melihat sama ada selamat

untuk membuka pintu atau tidak (Dave H„ 1998). Ia juga

membolehkan seseorang melihat ke dalam bengkel/makmal tanpa

membuka pintu.

Meja Kerja

Menurut Robert L. K. (1999), meja keija di dalam bengkel/makmal

boleh dikategorikan ke dalam tiga kumpulan, iaitu meja yang

dipasang di dinding, meja yang terletak di tengah-tengah ruang,

berasingan daripada yang lain dan bangku anjung. Meja keija

biasanya dibina supaya ia terlekat kepada lantai atau dinding dan

tidak boleh diubah-ubah kedudukannya (David L. G., 1999). Meja

begini sesuai jika keija-keija yang dilakukan di dalam

bengkel/makmal tidak berubah. Tetapi jika jenis keija yang

dilakukan mungkin berubah dengan cepat, unit bentuk modul lebih

sesuai digunakan.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

20

2.3.3 Susun Atur Perkakasan Bengkel/Makmal

Peralatan di dalam bengkel dan makmal mesti disusun dengan sesuai

supaya kerja-keija dapat dijalankan dengan sempurna dan mengelakkan daripada

berlaku sebarang kemalangan. Susun atur bengkel/makmal mudah alih

membolehkannya diubahsuai dari masa ke semasa mengikut keperluan

penggunaannya (Robert L. K„ 1999). Satu daripada cara untuk mendapatkan

kemudahalihan ialah dengan menggunakan meja yang tidak terlekat kepada

lantai atau dinding. Walau bagaimana pun tidak semua meja mudah alih sesuai

digunakan di dalam bengkel/makmal terutamanya yang melibatkan beban yang

tinggi.

Semasa menyusun kedudukan perkakasan bengkel/makmal, keselamatan

mestilah diutamakan. Menurut John G. E. dan Norman J. R. (1978), adalah perlu

dipastikan bahawa ruang di antara perkakas bengkel/makmal cukup luas untuk

mengelakkan berlakunya kemalangan. Dalam satu bengkel/makmal yang

terancang, ruang yang luas disediakan di sekitar perkakas supaya penyeliaan,

kerja-kerja dan servis dapat dilakukan dengan selesa dan selamat (Bolley J. W„

1977).

i. Meja Panjang dan Kerusi

Terdapat berbagai-bagai cara menyusun meja panjang di dalam

bengkel atau pun makmal. Seperti yang telah dinyatakan, ruang di

antara meja atau perkakas lain mesti diambil kira. Jadual 2.1

menunjukkan luas ruang yang mesti terdapat di dalam

bengkel/makmal. Di dalam bengkel/makmal yang besar, lebih

menguntungkan jika meja keija utama diletakkan di antara meja-meja

panjang yang sempit (Dave H., 1998). Menurutnya lagi, meja ini

boleh digunakan untuk meletakkan peralatan kecil seperti peralatan

tangan. Selain itu meja ini juga boleh digunakan untuk menulis

laporan, mengira dan mengolah data.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

21

ii. Almari dan Laci

Almari dan laci bagi kegunaan amali biasanya diletakkan di bawah

meja. Almari juga dipasangkan pada dinding untuk menyimpan

peralatan-peralatan kecil yang digunakan untuk keija-keija amali

tersebut. Sekiranya almari-almari tersebut perlu diletakkan jauh

daripada meja kerja maka susunannya hendaklah mengambil kira

faktor keselesaan dan keselamatan.

Jadual 2.1 : Luas Ruang di Antara Meja

Keadaan Baik Tidak Baik Lorong yang terdapat orang bekerja bersebelahan 1.2 m 0.9 m

Lorong yang terdapat almari wasap atau kemudahan yang serupa di satu belah dan digunakan selalu

1.2 m 1.0 m

Lorong yang terdapat seorang pekeija misalnya meja satu belah 1.2 m 1.1 m

Lorong yang terdapat lebih daripada seorang pekeija yang membelakangi masing-masing 1.7m 1.4 m

Sumber : Safety and Laboratory Practice, 1978

iii. Peranti Keselamatan

Peranti keselamatan yang perlu diletakkan di dalam bengkel dan

makmal ialah pemadam api (kecil dan besar), selimut api, pancur

keselamatan, pencuci mata, botol atau pancur dan kotak kecemasan.

Secara umumnya, semua peranti tersebut mestilah diletakkan pada

tempat yang mudah dilihat dan mudah dicapai. Misalnya, pemadam

api diletakkan pada setiap penjuru bengkel/makmal, tetapi tidak

dalam kawasan yang mempunyai risiko kebakaran. Selimut api

diletakkan berhampiran dengan kotak kecemasan pada tempat yang

mudah nampak. Jika pencuci mata ialah daripada jenis mudah alih,

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

22

ia juga mestilah diletakkan berhampiran dengan kotak kecemasan

(Robert L. K„ 1999). Setiap bengkel dan makmal mesti dilengkapi

dengan pancur keselamatan yang dipasang pada sudut yang

berhampiran dengan pintu. Ini memudahkan pengangkutan pesakit

untuk rawatan lanjut. Lubang pengalir air dibuat di bawah pancur

dan tali penarik pancur mestilah cukup rendah untuk dicapai oleh

pengguna yang rendah. Pancur pencuci mata adalah lebih baik

dipasang di dalam setiap bengkel/makmal berhampiran dengan meja

kerja. Sinki pancur mestilah sederhana tingginya, sentiasa bersih dan

tidak tersumbat. Pancur mata tidak sekali-kali digunakan untuk

sebarang tujuan lain. Bagi penggunaan yang berkesan, pemasangan

kedua-dua pancur keselamatan hendaklah dipastikan dengan tekanan

air yang tinggi. Jika perlu saluran air hendaklah dipasang terus

daripada sumber bukan daripada tangki. Ini bukan sahaja

memastikan kuantiti air yang melimpah, juga pengeluaran air yang

bersih (Robert L. K., 1999).

2.4 Pengurusan Keselamatan Bengkel dan Makmal

Setiap organisasi atau institusi mestilah mempunyai satu Badan atau Jawatan

kuasa Keselamatan tetap yang bertanggung jawab membentuk polisi dan

menguatkuasakan peraturan keselamatan bengkel/makmal, melatih kakitangan terhadap

keselamatan, memberi perlindungan keselamatan kakitangan dari segi undang-undang,

menyebarkan pengetahuan dan memupuk kesedaran terhadap keselamatan di kalangan

ahli (Jack B. R. V. dan Joe S„ 1995).

Biasanya Jawatan kuasa Keselamatan dipengerusikan oleh Pengarah atau

Pengetua Institusi berkenaan. Jawatan kuasa ini diketuai oleh seorang Pegawai

Keselamatan yang berkelulusan dan berpengalaman dalam bidang keselamatan. Keija

beliau dilaksanakan oleh satu Jawatan kuasa. Menurut Robert L. K. (1999), jawatan

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

23

kuasa keselamatan biasanya terdiri daripada beberapa subjawatan kuasa yang

mempunyai fungsi dan tanggung jawab terhadap keselamatan bidang-bidang yang

tertentu seperti berikut:

i. Perlindungan Kebakaran ii. Pelupusan Sisa

iii. Kesihatan dan Bantuan Kecemasan iv. Keselamatan Kimia v. Keselamatan Elektrik

vi. Keselamatan Jentera

Setiap subjawatan kuasa bertanggung jawab memastikan segala langkah

keselamatan, perlindungan dan penyenggaraan dipatuhi dan diamalkan mengikut

peraturan. Di samping itu, bagi setiap Jawatan kuasa di peringkat institusi atau jabatan

disediakan dengan "Panduan Perkhidmatan Kecemasan" yang lengkap. Menurut Jack B.

R. V. dan Joe S. (1995) panduan tersebut mesti menyenaraikan perkara-perkara berikut:

i. Bantuan kecemasan dan perubatan.

ii. Pegawai perubatan/kesihatan.

iii. Maklumat am mengenai keselamatan dan kebakaran.

iv. Maklumat lengkap mengenai jawatan kuasa keselamatan organisasi. v. Perkhidmatan teknik waktu pejabat dan luar waktu pejabat. vi. Nombor telefon kecemasan dan pegawai yang perlu dihubungi.

vii. Peringatan keselamatan.

Berhubung dengan peraturan bengkel/makmal di Sekolah dan Politeknik,

Kementerian Pendidikan Malaysia telah mengeluarkan surat pekeliling kepada

pengarah-pengarah pendidikan negeri, pengetua dan guru-guru yang teriibat di dalam

bengkel/makmal. Surat Pekeliling Ikhtisas No. 1 1/1974, Kementerian Pendidikan

Malaysia, antara lain mengutamakan penekanan kepada tanggung jawab guru bagi

melaksanakan segala peraturan dan langkah-langkah keselamatan di dalam bengkel dan

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

24

makmal supaya keselamatan pelajar terjamin (Jurnal Pendidikan, 1992). Pengurusan

bengkel/makmal amat penting memandangkan pelajar-pelajar pada peringkat sekolah

menengah atas menjalani latihan amali dengan menggunakan alatan mesin yang terkini

dan canggih. Mereka mungkin terdedah kepada kemalangan sekiranya langkah-langkah

awal tidak diberi perhatian. Penyelia perlu memainkan peranan yang penting dalam

keselamatan bengkel/makmal. Oleh itu pendedahan secukupnya mengenai keselamatan

perlulah diberikan kepada pelajar-pelajar.

Kemalangan tidak dapat dielakkan tetapi penyenggaraan yang rapi dapat

mengurangkan tahap kemalangan yang berlaku di sesebuah sekolah. Kemalangan yang

berlaku di dalam bengkel atau pun makmal hendaklah dilaporkan dengan segera supaya

tindakan pertolongan cemas dapat diberikan. Kemalangan boleh berlaku berpunca

daripada kecuaian pentadbiran dan pengurusan sikap serta tindakan negatif daripada

pentadbir dan pengurusan yang boleh menyebabkan kemalangan. Menurut Jack B. R. V.

dan Joe S. (1995), biasanya sikap ambil ringan serta kurangnya pengetahuan dan

pengalaman dalam sesuatu aspek terutamanya mengenai kerja yang dijalankan menjadi

punca kemalangan berlaku. Oleh itu setiap individu yang terlibat di dalam pengurusan

bengkel/makmal terutamanya pensyarah haruslah bertanggung jawab di atas segala

aktiviti yang dijalankan agar keselamatan teijamin (Tengku Ahmad, 1984). Bolley J. W.

(1977) telah menyatakan empat faktor kelemahan pengurusan yang boleh menyebabkan

kemalangan ketika bekerja di bengkel dan makmal iaitu :

i. Penyelia kurang mahir dalam pengurusan.

ii. Penyelia kurang mengukuhkan langkah-langkah keselamatan.

iii. Penyelia kurang menegaskan langkah-langkah keselamatan sejajar dengan

peraturan keselamatan.

iv. Penyelia kurang pengalaman dan pengetahuan mengenai tugas penyeliaan.

Oleh itu pengurusan bengkel dan makmal yang baik penting bagi meningkatkan

lagi ciri-ciri keselamatan terutama dari segi kesediaan penyelia itu sendiri di dalam

melaksanakan keija-keija pengawasan di dalam bengkel/makmal. Moazzem (1985)

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

25

dalam bukunya mengenai keselamatan di dalam bengkel, menyatakan bahawa manusia

merupakan unsur yang penting bagi mewujudkan persekitaran yang selamat dan

pengurusan yang tegas dapat menghindarkan daripada berlakunya kemalangan. Selain

daripada itu menurut De Reamer dan Russel (1980) pula menyatakan bahawa untuk

mengurangkan kemalangan yang beipunca daripada kesilapan manusia, pihak

pengurusan mestilah memainkan peranan dengan menekankan ciri-ciri keselamatan

semasa bekeija. Pihak pengurusan mestilah membentuk satu budaya keija yang lebih

selamat dan sesuai dengan keadaan persekitaran tempat keija. Oleh yang demikian

penyelia bagi sesuatu bidang kerja perlulah mempunyai kemahiran bagaimana hendak

mengendalikan pekeija dengan baik serta dapat meningkatkan mutu keija. Seperti mana

yang ditegaskan oleh Robert D. (1985) dengan menyatakan kepimpinan yang baik

adalah merujuk kepada keupayaan serta kebijaksanaan seseorang ketua dalam

menguruskan kakitangan bawahannya dengan sumber yang ada.

Biasanya sikap ambil ringan serta kurangnya pengetahuan dan pengalaman

dalam sesuatu aspek terutamanya mengenai keija yang dijalankan menjadi punca

kemalangan berlaku. Pengurusan yang baik adalah penting kerana peralatan yang

digunakan di bengkel dan makmal adalah memerlukan pengendalian yang baik. Oleh itu

pelajar-pelajar akan terdedah kepada bahaya jika tiada pengurusan yang baik. Oleh yang

demikian setiap individu yang teriibat di dalam pengurusan bengkel/makmal mestilah

bertanggung jawab di atas segala aktiviti yang dijalankan agar keselamatan teijamin.

Pengurusan bengkel/makmal yang baik dapat mengurangkan kadar kemalangan

yang berlaku. Ini kerana kerja-kerja di bengkel/makmal boleh mendedahkan pelajar

kepada bahaya jika tiada sistem pengurusan yang baik. Jika dilihat kepada laporan yang

dikeluarkan oleh Kementerian Sumber Manusia seperti dalam lampiran, kadar

kemalangan yang berlaku di bengkel/makmal masih tinggi. Pada tahun 1997 sebanyak

89049 kes kemalangan berlaku manakala pada tahun 1998 jumlah kemalangan yang

berlaku adalah 88389 kes. Walau pun bilangannya telah berkurang namun kadarnya

masih berada pada tahap yang tinggi.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

26

2.5 Kesedaran Tentang Kawalan Kemalangan

Pada kebiasaannya kemalangan berpunca daripada kecuaian diri manusia itu

sendiri di samping kegagalan peralatan untuk berfungsi dengan sempuma. De Reamer

Russel (1980) menyatakan bahawa faktor kemanusiaan dan profil personaliti

mempunyai pengaruh ke atas kekerapan berlakunya kemalangan dalam sektor industri.

Dalam hal ini kemungkinan kemalangan yang berlaku dipengaruhi oleh sikap mental

iaitu pemikiran seseorang (Selamat Asral, 1991).

Kesedaran dan penglibatan pelajar terhadap keselamatan adalah penting dalam

keija amali sebagaimana pendapat yang dikemukakan oleh Dr. Eula Bingham dalam

tulisan Peterson (1976) adalah sangat penting untuk mula melatih para pekeija semasa

mereka masih lagi di peringkat latihan. Misalnya individu yang mempelajari kemahiran

vokasional di sekolah tinggi seharusnya mengetahui cara untuk melaksanakan keija

dengan selamat. Oleh itu, kita seharusnya memulakan latihan lebih awal dari itu untuk

mengubah sikap pelajar. Setiap kanak-kanak perlu dibesarkan dalam harapan untuk

memperolehi tempat keija yang sihat dan selamat. Kenyataan ini adalah benar kerana

membentuk sikap lebih mudah di peringkat awal lagi terutama di peringkat sekolah.

Sikap yang dipunyai oleh seseorang individu adalah hasil daripada apa yang dipelajari

dan pengalamannya sendiri terhadap sesuatu peristiwa. Menurut M.S. Schulzinger

dalam tulisan Mary C. H. N. (1981), kehidupan alam remaja merupakan salah satu faktor

yang boleh menyebabkan peningkatan suatu kemalangan. Kenyataan ini sesuai untuk

dikaitkan dengan pelajar di IPT yang mana purata umurnya ialah antara 18 hingga 23

tahun. Biasanya pada peringkat inilah para remaja lebih terdorong untuk mencuba

melakukan suatu perkara yang baru bagi mendapatkan kepuasan diri.

Laney J. C. (1982), dalam tulisannya menyatakan bahawa sikap manusia seperti

pelupa, lalai atau tidak mengendahkan keselamatan akan menyebabkan berlakunyua

kemalangan. Langkah keselamatan bertujuan untuk mengelakkan daripada berlakunya

kemalangan di mana-mana sahaja. Kemalangan semuanya berpunca daripada manusia di

atas kesilapan atau perangai setiap individu. Oleh itu setiap individu mesti melalui

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

27

proses pendidikan untuk menyedar serta menitikberatkan perkara ini. Ia haruslah

bermula dari rumah, sekolah, kolej dan seterusnya universiti. Maka dengan yang

demikian peranan sekolah dan institusi pengajian tinggi perlu menyediakan pengetahuan

dan latihan berkaitan keselamatan supaya pelajar menjadikan keutamaan keselamatan sebagai satu amalan.

Sikap yang baik terhadap amalan keselamatan dalam menjalani aktiviti keija

amali akan dapat menghindari atau mengurangkan berlakunya kemalangan. Sikap

tersebut perlu ada di dalam diri kerana ia dapat membina nilai-nilai moral yang tinggi

terhadap amalan keselamatan dan produktiviti keija. Menurut Ramli Asun (1993),

kesedaran keselamatan itu merujuk kepada kesedaran sikap seseorang terhadap

wujudnya merbahaya yang mungkin dihadapi oleh mereka dalam mengendalikan

peralatan tangan, mesin, kelengkapan-kelengkapan, bahan industri pertanian yang

terdapat di bengkel sekolah atau pun di tempat latihan pekeijaan. Kesedaran ini akan

dapat membentuk tingkah laku yang selamat dalam menghadapi sesuatu yang

melibatkan penggunaan peralatan bahan atau proses keija amali yang dilakukan.

Menurut Tengku Ahmad (1984), langkah-langkah berkesan untuk mengatasi

masalah keselamatan di bengkel/makmal antaranya adalah dengan menanamkan sikap

tanggung jawab di kalangan individu yang teriibat dengan pengurusan bengkel/makmal.

Antara contohnya ialah dengan mengadakan peraturan-peraturan, sistem penyimpanan

alatan dengan cara yang betul, penekanan teknik-teknik menjalankan keija yang betul

serta penyediaan kelengkapan keselamatan di bengkel/makmal. Ini menggambarkan

bahawa seseorang penyelia itu perlulah mempunyai kesediaan diri dalam melaksanakan

keija-keija pengurusan bengkel/makmal.

Selain daripada sikap, faktor emosi juga penyumbang kepada berlakunya

kemalangan. Dalam tulisan Hammer W. (1976), dalam kajiannya berhubung dengan

emosi, beliau berpendapat seseorang yang tidak mempunyai emosi yang seimbang

selalunya berpotensi tinggi teriibat dengan kemalangan akibat tiada konsentrasi dalam

menjalankan kerja. Seseorang pekerja yang emosional dan mempunyai masalah mental

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

29

dengan mudah dari semua bangunan. Menurut Robert L. K. (1999), untuk tujuan

itu semua pelajar perlu menjalani latihan atau ujian kebakaran berkali-kali

sehingga menjadi mahir dengan keijasama dan nasihat daripada Jabatan Bomba yang berdekatan.

Di dalam bengkel atau pun makmal, alat pemadam api yang biasa

digunakan ialah jenis mudah alih. Para pelajar hendaklah sentiasa memerhatikan

kedudukan alat-alat pencegah api ini di dalam bengkel/makmal. Ini adalah

kerana apabila berlaku kebakaran ia mudah dan cepat untuk dicapai. Menurut

Robert L. K. lagi, tindakan yang cepat mungkin dapat menyelamatkan nyawa

dan harta benda. Walau bagaimana pun alat pemadam api ini hanya berkesan

mengikut kelas-kelas api yang tertentu (Jabatan Bomba dan Penyelamat, 1997).

Penerangan di bawah adalah merangkumi kelas-kelas api dan jenis pemadam api

mudah alih yang dihuraikan berdasarkan sumber dari buku panduan Pencegahan Kebakaran yang dikeluarkan oleh Jabatan Bomba dan Penyelamat, Malaysia (1997).

Alat Pemadam Avi Mudah Alih

Alat pemadam api mudah alih didefinisikan sebagai satu alat yang boleh

mengawal dan memadamkan kebakaran (api) di peringkat awal dan alat ini

digerakkan oleh tenaga manusia (manual) dengan tenaga seorang sahaja. Alat

pemadam api hanya boleh mengawal dan memadam kebakaran secara berkesan

mengikut kelas-kelas yang diperuntukkan pada satu-satu jenis alat pemadam api

tersebut. Sehubungan dengan itu pengetahuan secara teori dan amali dalam

penggunaan setiap alat pemadam api tersebut adalah penting.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

30

Jadual 2.2 : Kelas Api dan Jems Alat Pemadam

Kelas Jenis Api Jenis Pcmadain

Kelas A

Api pepejal (hijau): o Api kayu o Api kenas o Api kain o Api sampah sarap

c Jenis air (stored prcuure) o Jenis air (catridge) o Dcbu kering (ABC) o Debu kering (BC) o Menggunakan air secara pancuiaa tembunn

Kelas B

Api cecair ( merah): o Api minyak o Api vemis

o Jenis buih o Debu kering (ABC) o Debu kering (BC) o Jenis vapourising liquid (BCF.CBM.BTM)

Kelas C

Api gas dan wap (biru) o Gas butane o Gas propane o Oxy-acetylene o LPG/gas cecair

o Debu kering (ABC) o Debu kering (BC) o Jenis kaibondoksida (COj) o Jenis vapourising liquid (BCF.CBM.BTM) o Jenis foam (buih) o Air secara semburan

Kelas D

Api logam (kuning) o Api logam potassium o Api sodium o Api kalsium o Api magnesium

o Debu graphite o Soda ash o Pasir kering o Tenary eutatic chloride (TEC) o Tenary eutatic fluoride (TEF) o Metal X powder o Boron trioxide o G.I. powder (dalam bungkusan)

Sumber: Jabatan Bomba dan Penyelamat, Malaysia (1997)

Tujuan alat-alat mencegah kebakaran disediakan ialah untuk

membolehkan penghuni-penghuni memadam atau mengawal kebakaran sebelum

pihak bomba tiba. Biasanya api hendaklah dikawal dalam tempoh 3-8 minit

selepas ia mula berlaku dan jika api itu dibiarkan melebihi tempoh tersebut, suhu

kebakaran boleh meningkat dengan cepat hingga ke suhu 500°C atau boleh

menyebabkan perebakan ke tempat lain.

Sekiranya teknik-teknik penggunaan alat itu diketahui dengan betul dan

satu-satu kebakaran (api) itu boleh dikawal dalam masa yang singkat tanpa

menggunakan alat-alat pemadam api yang berlebihan. Alat pemadam api mudah

alih dibahagikan kepada empat kelas mengikut kelas api seperti dalam Jadual

2.2.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

31

Alat pemadam api mudah alih hendaklah ditempatkan atau disediakan

mengikut amalan relevan dan hendaklah diletakkan di tempat-tempat penting

pada jalan keluar supaya boleh dilihat dari semua arah atau sudut untuk

memudahkan ia diambil apabila berlaku kebakaran. Selain itu penempatan alat

pemadam api mudah alih tersebut hendaklah disesuaikan mengikut kelas-kelas

api. Ketinggian yang sesuai adalah 1 meter dari aras lantai dan bebas dari

sebarang halangan. Pemadam api mudah alih ini hendaklah sentiasa dipastikan

berada dalam kadaan baik dan boleh digunakan bila-bila masa apabila berlaku kebakaran.

Untuk memudahkan kita mengenali pemadam api tersebut ia mempunyai

pengenalan warna tersendiri mengikut jenisnya. Jadual 2.3 di bawah

menunjukkan warna pemadam api berdasarkan jenisnya.

Jadual 2.3 : Warna Pemadam Api Berdasarkan Jenis

Jenis Pemadam Api Warna Jenis air Merah Jenis buih Putih kuning Jenis debu kering Birumuda Jenis karbondioksida Hitam Jenis halon Hijau


a) Alat Pemadam Api Jenis Air

Alat pemadam api jenis air terbahagi kepada dua jenis iaitu C0 2 catridge dan

stored pressure.

Jenis Air Densan CP2 Catridse.

Alat pemadam api ini dinamakan jenis air (water type) kerana ia mengeluarkan

air sahaja. Ia mempunyai tekanan sebanyak 350 psi dan sesuai untuk memadam

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

32

api kelas A dan bertindak untuk menyejukkan atau merendahkan suhu nyalaan.

Cara menggunakannya ialah dengan membawanya ke tempat kebakaran dengan

jarak anggaran 5 meter hingga 4 meter mengikut arah angin. Tabung hendaklah

dipegang dengan cara yang betul supaya boleh memberi perlindungan pada muka

dan pancutan air hendaklah digerakkan supaya tidak tertumpu pada satu tempat

sahaja. Ujian yang boleh dijalankan pada alat ini ialah dengan membuat

pemeriksaan setiap 3 bulan iaitu dengan memeriksa air, nozzle, hos, ven hole,

internal discharge tube berada dalam keadaan baik. Selain itu gas catridge perlu

periksa dan sekiranya kurang 10% daripada isipadu asal maka ia hendaklah diisi

semula. Akhir sekali setahun sekali ia hendaklah dihantar ke jabatan bomba

untuk dibuat pemeriksaan dan mendapatkan kelulusan.

Jenis Air Stored Pressure

Alat pemadam api jenis ini adalah sama dengan jenis C02 catridge cuma alat

jenis ini mempunyai tekanan yang lebih rendah iaitu sebanyak 150 psi. cara

penggunaan dan ujiannya adalah juga sama dengan jenis C0 2 catridge. Alat

pemadam api jenis air ini mempunyai dua jenis yang berlainan isipadu. Jadual

2.4 di bawah menunjukkan ciri-ciri berdasarkan isipadunya.

Jadual 2.4 : Ciri-ciri Alat Pemadam Api Jenis Air

Kapasiti (liter) Berat (kg) Jarak pancutan (meter)

Jangkamasa Pengeluaran (saat)

6 9-11 6 45

9 12-15 6 70 Sumber: Jabatan Bomba dan Penyelamat, Malaysia (1997)

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

Alat Pemadam Api Jenis Buih

33

Alat ini mempunyai dua tabung iaitu tabling luar dan tabling dalam.

Tabung luar mengandungi 8% sodium bikarbonat dan 3% stabilizer, manakala

tabling dalam mengandungi 13% aluminium sulfat.

Pemadam api jenis ini sesuai digunakan untuk memadam api kelas B dan

peranannya ialah menyelimut dan menurunkan suhu di bawah suhu nyalaan.

Cara menggunakannya adalah dengan menyemburkannya ke tempat kebakaran

dengan jarak anggaran 5 meter mengikut arah angin dan tabung tersebut

diterbalikkan supaya kedua-dua larutan tersebut dapat bertindakbalas dan

mengeluarkan buih.

Pengujian yang boleh dijalankan pada alat ini adalah dengan membuat

pemeriksaan setiap 3 bulan dengan memastikan kedua-dua bahan tersebut tidak

bercampur. Sekiranya paras cecair di dalam tabung itu berkurangan maka ia

boleh ditambah dengan air biasa. Selain itu tabung tersebut perlulah sentiasa

dibersihkan supaya tidak teijadi karang yang boleh mengganggu saluran hos.

Seperti biasa akhir sekali ia perlulah dihantar ke jabatan bomba untuk dibuat

pemeriksaan dan mendapatkan keluiusan. Alat pemadam api jenis buih ini

mempunyai dua jenis yang berlainan isipadu. Jadual 2.5 di bawah menunjukkan

ciri-ciri berdasarkan isipadunya.

Jadual 2.5 : Ciri-ciri Alat Pemadam Api Jenis Buih

Kapasiti (liter) Berat (kg) Jarak Pancutan (meter)


6 9-11 4 27


PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

34

c) Alat Pemadam Api Jenis Debu Kering (Dry Powder)

Alat pemadam api jenis ini mengandungi 4 jenis bahan iaitu 97% sodium

bikarbonat, 1.5% magnesium stearote, 1% magnesium karbonat dan 0.5%

trikalsium phosphate. Alat ini sesuai untuk memadam api pepejal, cecair dan gas

(Kelas ABC) dan ia beiperanan sebagai penyelimut. Cara menggunakannya

adalah sama dengan pemadam api jenis lain cuma ia berkesan pada jarak lebih

kurang 10 kaki. Pengujian yang boleh dilakukan pada alat ini adalah setiap 4

tahun sekali tabung tersebut perlu dikenakan ujian hidraulik dengan tekanan 300

psi. Selain itu powder perlu digaul bagi memastikan ia tidak beku atau mengeras

dan ditimbang setiap 3 bulan. Sekiranya berkurangan ia perlu ditambah. Akhir

sekali setiap setahun ia perlu dihantar ke jabatan bomba untuk dibuat

pemeriksaan dan mendapatkan kelulusan. Alat ini mempunyai beberapa jenis

mengikut isipadunya. Jadual 2.6 di bawah menunjukkan ciri-ciri alat pemadam

api jenis debu kering.

Jadual 2.6 : Ciri-ciri Alat Pemadam Api Jenis Debu Kering

Kapasiti (liter) Berat (kg) Jarak Pancutan (Meter)


1 1.5-2 3 8 2 3-4 4 10 3 5-6 4 10 4 7.5-8.5 5 10 6 9-11 5 12 9 14-16 6 15 12 18-20 6 20


PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

Alat Pemadam Api Jenis Karbondioksida (C02)

35

Alat ini mengandungi Karbondioksida (C02) dalam bentuk cecair dengan

tekanan 744 psi (51 bar) pada suhu 15.6°C. Sekiranya suhu persekitaran

bertambah tinggi maka tekanan dalam tabung akan meningkat dan boleh

mencapai sehingga tekanan 2000 psi.

Alat pemadam api jenis ini sesuai untuk memadam api kelas C dan ia

berperanan untuk menutup atau menyekat belakan oksigen kepada api. Cara

menggunakan alat ini sama dengan alat yang lain tetapi ia memerlukan jarak

yang lebih dekat iaitu lebih kurang 2 meter.

Seperti alat pemadam api jenis lain ia juga perlu dibuat pemeriksaan bagi

menjamin keberkesanannya. Pemeriksaan perlulah dibuat setiap 6 bulan sekali.

Isipadu gas cecair tersebut perlu diperiksa dan sekiranya berkurangan sebanyak

10% maka ia perlu diisi semula. Selain itu tabung ini perlu diperisa supaya tiada

kesan karat atau kerosakan yang boleh menyebabkan kebocoran gas. Seperti

jenis lain ia juga perlu diperiksa oleh jabatan bomba setiap tahun dan

mendapatkan keluiusan. Pemadam api jenis ini mempunyai 4 jenis yang

berlainan isipadunya. Jadual 2.7 menunjukkan ciri-ciri pemadam api jenis

karbondioksida (C02).

Jadual 2.7 : Ciri-ciri Alat Pemadam Api Jenis Karbondioksida (C02).

Kapasiti (liter) Berat (kg) Jarak Pancutan (meter)


1 3-6 2 9

2 4.5-8 2 14

5 11-18 2 24


PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

36

2.6.2 Pertolongan Cemas

Pertolongan cemas didefixiisikan sebagai pertolongan segera yang

diberikan kepada mangsa sebelum bantuan perubatan tiba (Zubir dan Razak,

1983). Menurutnya lagi, kemalangan boleh berlaku bila-bila masa sahaja dan

tiada siapa yang dapat menduga ia akan berlaku. Menurut (William W. F„ 1989),

ia teijadi begitu pantas, maka setiap orang hendaklah bersedia dan sekurang-

kurangnya tidak akan hilang akal apakah tindakan yang mesti dilakukan. Saat

pertama selepas berlaku sesuatu kemalangan amatlah penting. Mangsa

kemalangan boleh terdedah kepada maut. Tindakan pertama amatlah perlu,

paling kurang dapat menyelamatkan mangsa itu dari maut atau mengurangkan

bahaya atau cedera (William W. F„ 1989). Di samping itu sekiranya kecederaan

itu kecil kita sendiri mungkin dapat menolong sekiranya kita tahu cara yang

sebenar untuk bertindak.

Menurut William W. F. lagi, pengetahuan pertolongan cemas amat perlu

bagi setiap individu yang terlibat dengan keija-keija amali. Pengetahuan ini

boleh diperolehi melaui ceramah oleh badan-badan tertentu seperti Persatuan

Bulan Sabit Merah dan St. John Ambulance. Seorang doktor perubatan juga

boleh dijemput untuk memberikan ceramah tentang pertolongan cemas.

Pertolongan cemas mempunyai beberapa objektif iaitu menyelamatkan

nyawa, mengelakkan kecederaan bertambah parah dan menggalakkan pemulihan.

Di samping itu seseorang pemberi pertolongan cemas hendaklah mempunyai

ciri-ciri berikut iaitu sentiasa bersedia menerima sebarang keadaan kecemasan,

memberi perlindungan kepada mangsa, memeriksa mangsa dengan cara yang

bersistematik dan yang terakhir sentiasa mempertingkatkan pengetahuan dalam

pertolongan cemas (The St. John Ambulance Association and Brigade, 1987).

Alat bantuan kecemasan atau peti pertolongan cemas amat penting dan

mesti berada di dalam bengkel atau makmal-makmal (Robert L. K., 1999).

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

37

Peralatan ubatan perlulah lengkap di dalam peti pertolongan cemas tersebut. Jika

berlaku kecemasan, alat bantuan ini boleh digunakan sebagai bantuan sebelum

pesakit dihantar ke hospital. Sebagai pengguna, kita mesti tahu di mana letaknya

alat bantuan kecemasan ini. Setiap peti pertolongan cemas yang disediakan

hendaklah lengkap dengan bahan-bahan yang dapat digunakan ketika kecemasan.

Menurut William S. (1995), terdapat 13 peralatan yang sepatutnya terdapat di

dalam peti kecemasan tersebut. Jadual 2.8 menunjukkan senarai peralatan yang

diperlukan dan kegunaannya.

Jadual 2.8 : Bahan-bahan Dalam Peti Pertolongan Cemas dan Kegunaannya

Bahan Kegunaan Pembalut kasa 100mm x 100mm Untuk luka, melecur dan leserasi ( kulit

terkoyak) Pembalut kenyal 75mm Baik untuk menghentikan pendarahan dan

membalut luka Pita perekat (plaster) Untuk menguatkan dan mengemaskan pembalut

kasa Pin keselamatan Untuk pelbagai kegunaan Krim antiseptik Luka terbakar dan gigitan binatang kecil Cecair antiseptik Luka terbakar dan gigitan binatang kecil Minyak angin Selsema dan sakit kepala Kapas Untuk mencuci dan membalut luka Garam hidu Untuk memulihkan mangsa yang pengsan Plaster Menutup luka kecil Gunting Untuk memotong pembalut kasa, pembalut

besar dan pita pelekat dan sebagainya Selimut Untuk menyelimut mangsa yang

kemalangan/renjatan Kain anduh Untuk kegunaan mengampu/membalut anggota

badan yang patah Sumber: First Aid Handbook (1995)

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

BAB III

METODOLOGI KAJIAN

3.1 Pengenalan

Bab ini membincangkan kaedah kajian ini dijalankan iaitu bagaimanakah kaji,

ini dibuat sehingga mendapatkan keputusan. Terdapat beberapa proses dalam

menjalankan kajian ini iaitu reka bentuk kajian, sampel kajian, instrumen kajian dan

kaedah penganalisisan data.

3.2 Reka Bentuk Kajian



mengikut garis panduan yang sedia ada. Oleh yang demikian untuk mendapatkan data

atau maklumat adalah lebih sesuai jika ia diambil secara terus daripada sampel itu

sendiri.

Dalam menjalankan sesuatu kajian atau penyelidikan, terdapat 14 reka bentuk

kajian yang boleh digunakan untuk mendapatkan data (Cohen dan Manion, 1985).

Walau bagaimana pun kajian ini hanya menggunakan satu kaedah sahaja iaitu

menggunakan kaedah tinjauan berbentuk diskriptif di mana ia menggunakan instrumen

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

berbentuk soal selidik. Menurut Wiersma W. (1995), kaedah ini sesuai untuk mengukur

sikap, pendapat atau pencapaian dengan apa jua jumlah pembolehubah dan dalam

keadaan yang semulajadi. Selain itu kaedah ini digunakan kerana ia mudah untuk

mengumpulkan data, berkesan, ekonomik dan praktikal di mana ia dapat menjimatkan

kos, tenaga dan memerlukan masa yang singkat (Cohen dan Manion, 1985). Oleh itu

kaedah ini adalah merupakan kaedah yang terbaik dan paling sesuai bagi penyelidik

berdasarkan tujuan kajian ini dijalankan.

3.3 Instrumen Kajian

Dalam kajian ini, instrumen yang digunakan ialah kaedah soal selidik. Menurut

Wiersma W. (1995), kaedah soal selidik adalah kaedah yang paling mudah dan lazim

digunakan dalam kajian tinjauan. Selain itu kaedah ini juga mudah dilakukan dan

biasanya mudah untuk mendapatkan keijasama dari responden. Menurutnya lagi melalui

kaedah ini responden bebas memilih dan menyatakan pendapat serta mudah untuk

menjawab kerana cadangan jawapan sudah diberikan dalam soal selidik tersebut.

Menurut Mohd. Najib (1999) pula, kaedah soal selidik adalah sesuai untuk mengetahui

sikap seseorang. Oleh yang demikian dalam kajian ini soal selidik digunakan untuk

mendapatkan data.

Sebelum kajian sebenar dibuat, soalan-soalan yang sesuai difikirkan supaya ia

dapat menarik minat dan perhatian responden. Kajian rintis juga dijalankan bagi menilai

kesahihan soalan-soalan yang dibina itu. Selain itu kajian rintis ini juga bertujuan

memperbaiki kualiti soalan-soalan tersebut supaya dapatan yang akan diperolehi dapat

mencapai objektif kajian.

Soal selidik yang dibuat terdiri daripada dua jenis yang berlainan iaitu untuk

pensyarah dan satu lagi untuk pelajar. Set soal selidik tersebut terbahagi kepada dua

bahagian iaitu bahagian A dan bahagian B di mana bahagian A adalah bahagian yang

menghendaki responden mengisi maklumat peribadi secara umum manakala bahagian B

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

40

pula merupakan bahagian yang terpenting di mana ia mengandungi item-item bagi

menjawab persoalan-persoalan kajian. Set soal selidik bagi pensyarah hanya mempunyai

item yang berkaitan dengan persoalan kajian 1,2 dan 3. Manakala set soal selidik bagi

pelajar pula mempunyai item yang berkaitan dengan persoalan kajian 4 dan 5.

Item-item yang dikemukakan dalam bahagian B mempunyai 5 pilihan jawapan

yang dibina pada skala Likert seperti dalam Jadual 3.1 di bawah. Responden hanya perlu

menjawab satu jawapan sahaja bagi setiap item.

Jadual 3.1 : Skala Likert

Nilai Skor

Kenyataan

1

STS TS KS Sumber: Diubahsuai daripada Mohd. Salleh dan Zaidatun (2001)

SS

Di mana:

STS

KS

SS

Sangat Tidak Setuju TS

Kurang Setuju S

Sangat Setuju

Tidak Setuju

Setuju

3.4 Sampel Kajian

Soal selidik dibuat pada sejumlah sampel yang diambil daripada keseluruhan

pelajar dan pensyarah di mana jumlah keseluruhan bagi pelajar dan pensyarah tersebut

adalah dianggap sebagai populasi kajian. Oleh yang demikian data yang diperolehi

dianggap menggambarkan data pada keseluruhan populasi tersebut. Kajian ini meliputi

semua bengkel dan makmal Kejuruteraan Awam dan Mekanikal di POLIMAS sahaja

dan soal selidik ini dibuat pada 186 orang daripada 365 pelajar dan 66 orang daripada 83

pensyarah yang teriibat dengan ketja-keija amali di bengkel dan makmal. Penentuan

jumlah sampel adalah dirujuk daripada tulisan Krejeie dan Morgan (1970). Oleh itu data

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

41

yang diperolehi adalah dianggap menggambarkan keseluruhan pelajar dan pensyarah

Jabatan Kejuruteraan Awam dan Mekanikal di POLIMAS sahaja.

Walau bagaimana pun bagi mendapatkan jawapan yang tulus ikhlas, responden

dikawal dan diberi tempoh masa selama setengah jam untuk menjawabnya di mana pada

fikiran penyelidik sekiranya ia tidak dikawal dari segi masanya, maka ia boleh

mempengaruhi jawapan yang akan diberikan oleh responden.

3.5 Penganalisaan Data

Data-data yang diperolehi disemak terlebih dahulu supaya setiap soal selidik

tersebut lengkap dan memenuhi peraturan yang diberikan. Borang soal selidik yang

tidak lengkap digugurkan dan digantikan dengan borang baru yang dijawab oleh responden lain.

Data-data yang diperolehi telah dianalisis dengan menggunakan program SPSS

versi 10.0. Oleh kerana item-item berkaitan sikap dibina sendiri oleh penyelidik, maka

ujian rintis untuk mendapatkan kebolehpercayaan semua item dijalankan dan hasilnya

menerusi Realibility Analysis-Scale Alpha, kebolehpercayaan bagi semua item untuk

pelajar ialah 0.935 manakala untuk pensyarah pula ialah 0.854. Oleh itu, adalah diyakini

item-item yang dibina mempunyai kebolehpercayaan yang baik. Analisis statistik

deskriptif telah digunakan untuk mendapatkan min bagi memenuhi objektif kajian dan

tafsiran bagi setiap min yang diperolehi diringkaskan menerusi Jadual 3.2.

Jadual 3.2 : Tafsiran Min

Skor Min Tafsiran 1 .0 -2 .3 Tidak Setuju 2 . 4 - 3 . 7 Kurang Setuju 3 . 8 - 5 . 0 Setuju

Sumber: Diubahsuai daripada Lendell (1997)

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

BAB IV

ANALISIS DATA

4.1. Pengenalan

Bab ini membincangkan hasil analisis data yang telah dibuat berdasarkan

maklum balas daripada soal selidik yang dijalankan terhadap pelajar dan pensyarah

POLIMAS. Analisis terbahagi kepada dua bahagian iaitu Bahagian A (maklumat diri

responden) dan Bahagian B (Soal selidik persoalan kajian).

4.2 Analisis Maklumat Diri Responden

Bahagian ini memberi gambaran tentang latar belakang responden seperti

jantina, umur, bangsa, status perkahwinan dan pengalaman keija. Beberapa maklumat

tambahan juga diperlukan seperti berapa ramaikah responden yang pernah teriibat dalam

kemalangan di bengkel/makmal dan berapa ramaikah responden yang mengambil

insurans sekiranya berlaku kemalangan di bengkel/makmal. Bahagian ini dapat

memberikan maklumat awal berkaitan sikap responden terhadap amalan keselamatan

semasa berada di dalam bengkel/makmal.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

43

Jadual 4.1 : Maklumat Diri Pelajar

Perkara Bil. Peratus

Tahun 1 66 35% Tahun 2 72 39%

Jantina Lelaki HO 97

2o% 52%

Umur 18-20

oy 132

48% 71%

Umur 21-23 45 24% Umur 24-26

> 9 7 9 5%

Bangsa Melayu

u

122 0

66% Bangsa Cina 51 27% Bangsa

India 8 4%

Status Bujang J

182 S70

98% Status Berkahwin 4 2%

Pengalaman bekeija 1-3 13 7%

Pengalaman bekeija 4-6 0 0 Pengalaman bekeija 7-9 0 0

Pengalaman bekeija

>9 0 0 Terhbat dengan bengkel/makmal semester sekarang Ya 186 100% Terhbat dengan bengkel/makmal semester sekarang

Tidak 0 0

Pernah teriibat dalam kemalangan di bengkel/makmal

Luka kecil 6 3%


Teijatuh/tersepit 0 0 Pernah teriibat dalam kemalangan di bengkel/makmal Kejutan

elektrik/terbakar 0 0 Pernah teriibat dalam kemalangan di bengkel/makmal

Hilang anggota 0 0


Lain-lain 0 0 Insurans kemalangan Ya 0 0 Insurans kemalangan

Tidak 186 100% PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

44

Jadual 4.2 : Maklumat Diri Pensyarah

Perkara Bil. Peratus Jantina Lelaki 41 62%

Umur 23-28

25 10

38% 15%

Umur 29-34 28 42% Umur 35-40

> 4 0 23 35%

Bangsa Melayu

D

64 670

97% Bangsa Cina 2 3% Bangsa

India 0 0

Status Bujang U

5 0

8%

Pengalaman bekeija 0-5

01 13

y2/o 20%

Pengalaman bekeija 6 - 1 1 42 64% Pengalaman bekeija 12-17 > 1 7

11 A

16%

Pernah terlibat dalam kemalangan di bengkel/makmal

Luka kecil l>

6 u

9%


Teijatuh/tersepit 0 0 Pernah terlibat dalam kemalangan di bengkel/makmal Kejutan

elektrik/terbakar 0 0 Pernah terlibat dalam kemalangan di bengkel/makmal

Hilang anggota 0 0


Lain-lain 0 0

Pelajar pernah terlibat dalam kemalangan di bengkel/makmal

Luka kecil 2 3%


Teijatuh/tersepit 0 0 Pelajar pernah terlibat dalam kemalangan di bengkel/makmal Kejutan

elektrik/terbakar 0 0 Pelajar pernah terlibat dalam kemalangan di bengkel/makmal

Hilang anggota 0 0


Lain-lain 0 0 Insurans kemalangan Ya 2 3%

Tidak 64 97% PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

45

4 3 Analisis Min Sikap R e s p o n d e n T c r h | l d i | p ^ ^ ^ w

Bengkel /Makmal

Bahagian mi menjawab kelima-lima persoalan kajian iaitu berkaitan

bagaimanakah sikap pdajar dan pensyarah terhadap amalan keselamatan di

bengkel/makmal. Analisis ini terbahagi kepada dua bahagian iaitu •

l.

ii. Maklumat berkaitan sikap pensyarah (persoalan kajian 1, 2 dan 3)

Maklumat berkaitan sikap pelajar (persoalan kajian 4 dan 5)

4.3.1 S ikap Pensyarah Terhadap Amalan Keselamatan Bengkel /Makmal .

Bahagian ini membincangkan bagaimanakah sikap pensyarah terhadap

beberapa persoalan dan cadangan untuk meningkatkan tahap keselamatan di

bengkel/makmal.

a) Sikap Terhadap Susun Atur dan Persekitaran Bengkel/Makmal

Jadual 4.3 : Analisis Min Sikap Terhadap Susun Atur dan Persekitaran

Bengkel/Makmal

Item Min Sisihan Piawai 1. Segala peralatan bengkel/makmal perlu disusun semula selepas

digunakan. 4.120 0.440 2. Peralatan yang tajam dan merbahaya mestilah diasingkan daripada

peralatan lain. 3.680 0.988 3. Bilangan pelajar bagi setiap kumpulan/meja keija perlu mengambil

kira aspek keselesaan dan juga keselamatan pelajar 4.160 0.800 4. Jarak yang sesuai antara kumpulan/meja keija juga perlu diberi

perhatian semasa kerja-kerja amali dijalankan. 4.280 0.678 5. Persekitaran bengkel/makmal mestilah kemas dan bersih sebelum

dan selepas kerja-kerja amali dijalankan bagi menjamin keselamatan pelajar. 4.280 0.843

6. Bahan-bahan ujikaji perlu dipastikan supaya disusun dengan kemas sebelum kerja-kerja amali dijalankan. 4.120 0.726

7. Sisa-sisa bahan ujikaji atau lebihan bahan yang bertaburan di atas lantai tidak sepatutnya dibiarkan semasa kerja-keija amali sedang dijalankan.

4.360 0.757

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

46

— u . ucuHKei/makmal.

L t l f a ^ S ^ d , a m b i l k i r a bagi m e n j a m i a Keselesaan dankeselamgtan semasa menjalankan W i , JLn

memastikan kerja. ^ W r r n h n d a k d.teruskan sekiranya suhu bengkel/makmal terlalu

4.280

4.080

Purata

3.960

4.132

Berdasarkan Jadual 4.3, didapati bahawa Min Purata ialah 4.132 dan ini

menunjukkan bahawa responden memberikan persepsi bersetuju berkaitan sikap

mereka terhadap susun atur dan persekitaran bengkel/makmal. Oleh yang

demikian dapat dihuraikan di sini bahawa pensyarah-pensyarah amat prihatin dan

menitikberatkan susun atur di dalam bengkel/makmal serta suasana persekitaran

yang sesuai untuk menjalankan keija-keija amali.

Graf 4.1 : Graf Min Skor Melawan Item 1 - 1 0

v

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

47

Walau bagaimana pun daripada Graf 4.1, didapati item berkaitan

pengasingan peralatan tajam dengan peralatan lain (min 3.680), responden

menyatakan mereka kurang bersetuju. Ini mungkin disebabkan responden

merasakan pengasingan peralatan tajam tersebut akan memerlukan ruang yang

besar dan tidak menyumbang kepada berlakunya kemalangan yang serius tetapi

sebaliknya kemalangan yang serius biasanya berlaku semasa penggunaan

peralatan-peralatan tersebut. Walau pun begitu, sembilan item lain di dalam Graf

tersebut, min berada di antara 3.960 dan 4.360 yang menunjukkan responden

bersetuju atau pun memberikan tindak balas yang positif terhadap item-item

tersebut. Secara keseluruhannya sisihan piawai bagi semua item berada di bawah

nilai 1.000 dan ini menunjukkan bahawa persepsi responden adalah terfokus.

Sikap Terhadap Keperluan Peralatan-peralatan Kecemasan di Bengkel/Makmal

Jadual 4.4 : Analisis Min Sikap Terhadap Keperluan Peralatan-peralatan

Kecemasan di Bengkel/Makmal

Item Min Sisihan Piawai

11. Peti pertolongan cemas ada disediakan di bengkel/makmal tempat saya bertugas. 3.960 0.735

12. Bahan-bahan dan ubat-ubatan di dalam peti pertolongan cemas tersebut adalah sentiasa mencukupi dan lengkap. 3.920 0.954

13. Alat pemadam api mudah alih disediakan dengan secukupnya di bengkel/ makmal tempat saya bertugas. 3.960 0.935

14. Alat pemadam api mudah alih tersebut selalu diperiksa supaya sentiasa berkeadaan baik dan boleh digunakan apabila berlaku kebakaran. 4.280 0.542

15. Baldi air dan pasir adalah penting dan perlu disediakan di setiap bengkel dan makmal. 4.280 0.891

16. Pili hos di bengkel/makmal berada dalam keadaan baik dan dapat digunakan bila-bila masa sahaja sekiranya berlaku kebakaran. 4.160 0.688

17. Suis penggera (siren) kebakaran di bengkel/makmal tempat saya bertugas tidak terlindung dan mudah dilihat. 4.200 0.913

18. Saya tahu alat penggera (siren) kebakaran tersebut berfungsi dengan baik. 4.080 0.812

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

48

pada setiap kecemasan ^ " mUngkin diPerlukan ketik*

20 . p e r l u d i s e d i a k a n

Purata

4.040

4.000

4.088

0.889

0.866

0.823

3.96 3.92 i or 4 J * 4.16 4.2 4.08

c i

Graf 4.2 : Graf Min Skor Melawan Item 11 - 20

Daripada Graf 4.2, didapati semua item berada dalam lingkungan Min

3.920 dan 4.280, manakala daripada Jadual 4.4, didapati Min Purata ialah 4.088.

Ini menunjukkan responden memberikan maklum balas bersetuju berkaitan sikap

mereka terhadap keperluan peralatan kecemasan di bengkel/makmal. Dapat

dihuraikan di sini bahawa kesemua responden mengambil sikap positif dan

sentiasa peka serta memberi perhatian yang serius terhadap penyediaan

peralatan-peralatan kecemasan di bengkel/makmal. Persepsi responden adalah

terfokus berdasarkan nilai sisihan piawai di bawah nilai 1.000.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

Sikap Terhadap Keperluan Program Keselamatan

^ ^ A n a l i s ^ i n Sikap Terhadap Keperluan Program Keselamatan

Item Min Sisihan

2 1 ' o Ce r , t C e r r ' ' U e , k a i t a n Pe r t o 'o n8a n cemas adalah penting dan

E?rlu d.amurkan dari masa ke semasa 4.120 0.440

U ; r r u h l , a " p e":a ia s a n a d a l a h P e m i n§ d a n perlu didedahkan Kepada setiap pensyarah Han p^ainr 4.320 0.476

3.720 0.891 Z 4 ' r ^ r r 3 ! 1 d M p e l a j a r p e r l u d l b e n pendedahan tentang teknik

rawatan dan penggunaan ubat vans betul 4.280 0.542 ^ t e m a n g l a t i h a n k e b a k a r a n d a r i Bomba

perlu diadakan sekurang-kurangnva sekali Hal™ 4.160 0.851 P d a j a ' f e r l u d l l a t l h menggunakan alat pemadam api

dengan cara yang betul Han hPrW>can F 3.880 0.781

lC ,K y a r au aa," p e ! a j a r p e r l u d i l a t i h memadam kebakaran dengan pelbagai kaedah dan situasi dengan bimbingan dari Jabatan Rnmba 4.360 0.810

28. Lauhan Kawad kebakaran amat penting dan perlu dilakukan dari masa ke semasa dengan berkesan 4.160 0.688 f e " S , y a r a n d a n Pe l aJa r P^lu dilatih menggunakan alat penggera kebakaran dengan cara yang betul 4.040 0.889

3u. rensyarati perlu menjalani latihan khusus dalam pengurusan kecemasan bengkel dan makmal 3.840 0.800

Purata 4.088 0.717

1 » i

21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 I t em

Graf 4.3 : Graf Min Skor Melawan Item 2 1 - 3 0

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

50

Graf 4.3 di atas memberikan hasil analisis min sikap responden terhadap

keperluan program keselamatan bagi meningkatkan tahap keselamatan di

bengkel/makmal. Daripada Jadual 4.5 pula, didapati Min Purata ialah 4.088 dan

mi menunjukkan responden memberi persepsi positif terhadap keperluan

program-program keselamatan. Kesemua responden menunjukkan sikap yang

baik dengan memberikan persetujuan kepada semua item-item tersebut.

Keseluruhan item mempunyai sisihan piawai di bawah nilai 1.000 dan ini bererti

sikap responden adalah terfokus.

4.3.2 Sikap Pelajar Terhadap Amalan Keselamatan Bengkel/Makmal.

Bahagian ini membincangkan bagaimanakah sikap pelajar terhadap beberapa persoalan dan cadangan untuk meningkatkan tahap keselamatan di bengkel/makmal.

a) Sikap Terhadap Peraturan Keselamatan Bengkel/Makmal Sedia Ada

Jadual 4.6 : Analisis Min Sikap Terhadap Peraturan Keselamatan

Bengkel/Makmal


1. Segala peraturan-peraturan keselamatan bengkel/makmal perlu difahami dengan sebaik-baiknya demi keselamatan bersama 4.288 0.532

2. Peraturan keselamatan bengkel/makmal tidak sepatutnya dianggap mengongkong pelajar untuk menjalankan kerja-kerja amali. 3.963 0.878

3. Peraturan keselamatan yang dibuat adalah bukan untuk kepentingan mana-mana pihak tetapi untuk kebaikan bersama. 4.200 0.753

4. Adalah menjadi tanggung jawab setiap pelajar untuk menjaga keselamatan diri, orang lain dan juga harta benda 4.350 0.658

5. Adalah penting menjaga tingkahlaku semasa berada di dalam bengkel/makmal terutama ketika mengendalikan mesin atau alat yang merbahaya. 4.300 0.719

6. Setiap pelajar perlu meluangkan masa untuk membaca tanda/arahan keselamatan yang disediakan di dalam bengkel/makmal. 4.238 0.641

7. Tanda/arahan keselamatan di dalam bengkel/makmal adalah penting sebagai peringatan supaya mementingkan keselamatan. 4.200 0.683

Perpustakaan tfnlM Universiti Teknologi Tun Hussein Onn

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

51

S u p u ^ t a n t a r a l r k e s d a m a t a n " j u i - adalah penting 4.375 0.644

' l d '1" y a n g s e s u a i u n t u k kerja-kerja amali di s e b a g a i — 4.238 0.661

1 0 ' S r e S n d r g a | ' k f S £ l a m a t a n disediakan oleh pihak ^ j g * k m a l perlu digunakan secara efektif semasa menjalankan 4.225 0.729

l a i n ' i S f L d U T ' g J a W a b S e t l a p P 6 1 3 ^ u n t u k menegur pelajar lain yang tidakmengikut peraturan keselamatan 4.225 0.656 ^ ' ' " ^ ' ^ g j a w a b bersama untuk memastikan

— ^ p ^ n ^ V m a k m a selepas keria-keria amali H i i . ^ n 4.275 0.675 13. Semua peralatan yang telah d.gunakan perlu disusun semula di '

3 a m ^ t a n ^ " m e r u p a k a n s a l a h s a t u d a r i P a d a amalan 4.288 0.783

14. Sekiranya terdapat sebarang kerosakan pada alat atau mesin yang digunakan ia mestilah dilaporkan dengan segera kepada pensyarah yang bertugas. J 4.088 0.679

15. Sikap toleransi perlu diamalkan semasa menjalankan kerja-kerja amali di bengkel/makmal 4.225 0.711

Purata 4.232 0.693

Graf 4.4 : Graf Min Skor Melawan Item 1 - 1 5

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

52

Semua item dalam Graf 4.4 di atas mempunyai nilai Min melebihi 3.8

termasuklah Min Purata seperti mana terdapat dalam Jadual 4.6 dan ini

bermaksud mereka menunjukkan sikap yang baik terhadap peraturan-peraturan

keselamatan yang telah sedia ada di bengkel/makmal. Semua responden

memberikan respon yang positif di mana ia memberikan gambaran bahawa

mereka memahami dan mematuhi setiap peraturan yang ditetapkan. Nilai Sisihan

Piawai yang tidak melebihi nilai 1.000 menunjukkan persepsi responden adalah tertumpu.

Sikap Terhadap Pengurusan Kecemasan di Bengkel/Makmal

Jadual 4.7 : Analisis Sikap Terhadap Pengurusan Kecemasan


16. Setiap pelajar perlu tahu siapakah orang yang pertama perlu dihubungi sekiranya berlaku kemalangan di bengkel/makmal 4.100 0.565

1 /. saya tahu di mana letaknya peralatan-peralatan kecemasan di bengkel/makmal yang mungkin dapat membantu ketika berlaku kemalangan. 3.613 0.999

18. Terdapat beberapa jenis alat pemadam api di bengkel/makmal di mana setiap satunya mempunyai fangsinya yang tersendiri 4.050 0.778

19. Saya tahu kaedah yang betul untuk menggunakan alat pemadam api jenis mudah alih. 4.225 0.729

20. Saya tahu bagaimana untuk mengendalikan pili hos dengan cara vane betul. J 6 4.200 0.833

21. Untuk menghidupkan alat penggera (siren) kebakaran seseorang itu perlu memecahkan cermin kaca yang menutupi suis tersebut dengan kuat. 4.125 0.786

22. Apabila terdengar bunyi penggera (siren) kebakaran semua keija mestilah dihentikan dan berlari ke tempat Iapang 4.275 0.711

23. Setiap pelajar perlu berazam untuk menjadi orang yang pertama bertindak sekiranya berlaku kemalangan kerana tindakan yang cepat dapat mengawal sesuatu kemalangan itu menjadi bertambah buruk 4.225 0.795

24. Setiap pelajar perlu ada sedikit sebanyak asas-asas pertolongan cemas supaya kemalangan yang mungkin berlaku itu dapat dikawal 4.038 0.834

25. Setiap pelajar perlu bersedia untuk memberi bantuan kecemasan sekiranya diperlukan walau pun kurang pengetahuan dan pengalaman. 4.000 0.842

26. Bantuan kecemasan perlu diberikan kepada sesiapa sahaja tanpa mengira kaum atau pun agama. 4.025 0.811

27. Sebelum memberikan bantuan kepada orang lain, keselamatan diri perlu dipertimbangkan terlebih dahulu. 4.213 0.741

28. Saya tidak boleh mementingkan diri sendiri tanpa menghiraukan orang lain jika berlaku kemalangan di bengkel/makmal. 4.450 0.593

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

53

2 9 ' u n , u k semua orang dapat keluar dan bengkel/makmal sekiranya berlaku kebakaran. 4.175 0.725

3 0 ' " KerU,d'U k e m a ' a n * a n ' k e a d a *" y ^ g panik perlulah " 2 k T v P S e b a ! ' k n y a s e t i aP P O ^ P^rlu memikirkan apakah 4.188 0.765

Purata 4.127 0.767

5

Item

Graf 4.5 : Graf Min Skor Melawan Item 1 6 - 3 0

Graf 4.5 menunjukkan item yang memberikan maklum balas persepsi

yang paling tinggi di kalangan responden dengan Min 4.450 ialah berkaitan

dengan pemyataan tidak boleh mementingkan diri sendiri sekiranya berlaku

sesuatu kemalangan. Ini menunjukkan responden memberi tanggung jawab yang

besar terhadap keselamatan rakan-rakan mereka yang lain. Jadual 4.7

menunjukkan Min Purata ialah 4.172 dan ini menunjukkan responden memberi

maklum balas kepada sikap yang positif berkaitan pengurusan kecemasan di

bengkel/makmal. Nilai Sisihan Piawai kurang daripada 1.000 memberikan

gambaran bahawa sikap positif responden terhadap pengurusan kecemasan

adalah terfokus.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

BAB V

PERBINCANGAN, KESIMPULAN DAN CADANGAN

5.1 Pengenalan

Dalam bab ini, penyelidik telah merumuskan hasil yang diperolehi daripada

analisis kajian ini. Rumusan yang dibuat ini adalah berdasarkan pengiraan yang telah

dibuat pada data yang telah diperolehi hasil daripada soal selidik yang dijalankan dengan

pensyarah dan pelajar POLIMAS sahaja. Pada bahagian akhir bab ini beberapa cadangan

dikemukakan bagi tujuan meningkatkan lagi tahap keselamatan bengkel dan makmal

dengan menyarankan beberapa kaedah yang boleh dijalankan bagi memastikan

pematuhan terhadap keselamatan berada pada peringkat maksimum dan sekaligus

mencapai tahap kemalangan sifar di dalam bengkel dan makmal.

5.2 Perbincangan dan Kesimpulan



mengikut garis panduan yang sedia ada. Ini bermaksud setiap bengkel dan makmal

sudah mempunyai peraturan-peraturan tertentu bagi memastikan agar keselamatan

terjamin, tetapi kajian ini menyelami apakah reaksi dan tanggapan responden terhadap

proses pelaksaan peraturan-peraturan tersebut.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

55

Berdasarkan kajian yang telah dijalankan didapati bahawa semua aspek amalan

keselamatan dipatuhi dengan sepenuhnya oleh pensyarah dan pelajar. Dapatan ini

disokong oleh analisis min dan sisihan piawai dalam Jadual 4.3,4.4,4.5,4.6 dan 4 7

Walau bagaimana pun faktor umur, jantina dan taraf perkahwinan tidak memberi kesan ke atas pelaksanaan amalan keselamatan tersebut.

Jika dilihat dari aspek susun atur dan persekitaran, responden menyatakan

persetujuan mereka secara menyeluruh bahawa ia merupakan salah satu faktor yang

boleh menyumbang kepada berlakunya kemalangan. Sebelum latihan amali dijalankan

persediaan bengkel dan makmal mestilah dibuat dengan rapi. Keadaan persekitaran yang

bersih dan teratur adalah penting dalam memastikan kelicinan pelaksanaan amali. Keija-

keqa tidak dapat dijalankan dengan lancar sekiranya peralatan yang telah digunakan

oleh orang lain berselerakan dan tidak tersusun di tempat yang sepatutnya. Selain itu

pencahayaan yang tidak cukup dan diikuti pula dengan suasana yang panas boleh

mengganggu tumpuan pelajar terhadap keija-keija yang dijalankan. Berpunca dari

situlah kemungkinan berlakunya kejadian-kejadian yang tidak diingini akibat kelesuan

dan kurangnya perhatian kepada peralatan atau mesin yang boleh mencederakan.

Dalam aspek penyediaan peralatan kecemasan pula didapati responden

menunjukkan sikap yang memuaskan. Ini mungkin disebabkan responden merupakan

pensyarah yang beipengalaman luas dalam selok-belok bengkel dan makmal. Jika dilihat

dalam Jadual 4.2 didapati sebahagian besar daripada responden iaitu 64% mempunyai

pengalaman keija antara 6-11 tahun. Dalam tempoh tersebut sudah tentu mereka telah

biasa dengan peralatan-peralatan kecemasan yang sepatutnya ada pada setiap bengkel

dan makmal. Tidak dinafikan terdapat sebilangan kecil daripada responden yang tidak

mengambil berat terhadap keperluan peralatan kecemasan tersebut. Sebagai contoh

terdapat juga responden yang tidak tahu di mana letaknya suis penggera kebakaran

malah ada juga yang tidak tahu sama ada ia boleh berfungsi dengan baik atau pun tidak.

Ada juga yang tahu bahawa terdapatnya peti pertolongan cemas di dalam bengkel dan

makmal tetapi mereka tidak pasti sama ada bekalan ubat di dalamnya mencukupi atau

pun tidak. Oleh yang demikian sikap seperti ini perlulah dikikis kerana bantuan

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

56

kecemasan sentiasa d.perlukan pada bila-bila masa sahaja. Bak kata pepatah sediakan

payung sebelum hujan. Kurangnya kepekaan terhadap perkara ini boleh menyebabkan

kemalangan kecil menjadi lebih serius dan ia sebenamya merugikan semua pihak.

Dalam perspektif lain maklum balas yang positif diterima berkaitan dengan

pelaksanaan program-program keselamatan. Min Purata 4.088 (Jadual 4.5) menunjukkan

bahawa program-program keselamatan sepatutnya menjadi satu keperluan dalam

memberikan pengetahuan dan pendedahan dalam meningkatkan tahap keselamatan di

bengkel dan makmal. Tidak dinafikan unsur-unsur latihan dan pendedahan adalah

penting bagi memastikan motivasi terhadap kepentingan penjagaan keselamatan tidak pudar dalam diri setiap individu.

Bagi responden yang terdiri daripada pelajar-pelajar pula sikap yang ditunjukkan

adalah begitu memuaskan. Walau pun responden diambil dari tahun 1,2 dan 3 namun

tidak terdapat perbezaan dari segi sikap dalam mengamalkan prosedur keselamatan di

bengkel dan makmal. Sikap tolak ansur dan keijasama ditunjukkan melalui hasil soal

selidik yang dijalankan. Ini menunjukkan bahawa pematuhan terhadap peraturan

keselamatan adalah menjadi tanggung jawab setiap individu dan juga menjadi tanggung

jawab bersama untuk memastikan setiap anggota lain mematuhinya. Tahap keselamatan

yang dikehendaki tidak akan dapat dicapai sekiranya tidak mendapat keijasama dari

semua pihak. Tanggapan terhadap peraturan-peraturan keselamatan yang dibuat haruslah

positif kerana ia akan membentuk peribadi setiap individu dan secara tidak langsung

memotivasikan individu tersebut untuk menjalankan keija dengan lebih berdisiplin dan

penuh tanggung jawab. Oleh yang demikian, pengaruh sikap terhadap gerak balas

semasa menjalankan keija-keija amali dapat dikawal dan seterusnya kemalangan dapat

dapat diatasi.

Dalam menghadapi sebarang situasi kecemasan setiap individu perlu

menjalankan tanggung jawab masing-masing dan tidak boleh mementingkan diri sendiri.

Ini dibuktikan oleh responden dengan Min Purata 4.127 (Jadual 4.7). Nilai ini memberi

indikator bahawa sikap bantu membantu adalah penting sekiranya berlaku sesuatu

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

kemalangan. Dengan itu ia secara tidak langsung dapat mengawal keadaan daripada

menjadi lebih serius. Namun demikian, bagi merealisasikan tujuan tersebut setiap

individu perlulah sedikit sebanyak mempunyai pengetahuan asas dalam pengurusan

kecemasan. Walau pun begitu dengan sekadar pengetahuan sahaja tidak mencukupi

untuk menjadi seseorang yang boleh diharapkan dalam mengawal situasi sekiranya tidak

disusuh dengan niat yang lahir dari sikap yang penuh bertanggung jawab.

Secara keseluruhannya sikap yang ditunjukkan oleh pensyarah dan pelajar

terhadap amalan keselamatan di bengkel dan makmal adalah amat memberansangkan.

Semua responden memberikan komitmen yang baik dan hasil daripada analisis yang

dibuat didapati keseluruhannya menunjukkan pandangan yang positif terhadap sikap

semasa berada di dalam bengkel dan makmal. Dapat ditegaskan di sini bahawa sikap

menjadi tunjang kepada sesuatu proses pelaksanaan. Sikaplah yang menggerakkan

seseorang individu itu untuk melakukan sesuatu. Biar setebal mana pun sesuatu

peraturan itu dibuat, sekiranya tidak wujud kesedaran yang lahir dari sikap yang penuh

rasa tanggung jawab mana mungkin pelaksanaannya dapat direalisasikan dalam erti kata yang sebenarnya.

5.3 Cadangan

Dapatan kajian menunjukkan masih terdapat beberapa ruang yang perlu diisi

bagi menyuburkan dan memantapkan sikap terhadap amalan keselamatan di bengkel dan

makmal. Ini kerana terdapat sebilangan kecil daripada responden yang tidak

menunjukkan sikap yang baik dalam beberapa item yang dikemukakan dalam borang

soal selidik. Oleh itu cadangan berikut sewajarnya difikirkan.

i. Menj adikan program keselamatan sebagai sebahagian daripada kandungan

kursus yang ditawarkan.

ii. Mengambil kira aspek penjagaan keselamatan dalam menilai sesuatu

projek atau keija-keija amali yang dijalankan.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

58

in.

iv.

v.

VI.

Vll.

vm.

Mewujudkan satu unit jawatan kuasa khas untuk memantau sejauh manakah pelaksanaan keselamatan dipatuhi oleh pelajar dan pensyarah sendiri.

Menyediakan sekurang-kurangnya satu pakaian keselamatan secara percuma kepada pelajar.

Mewajibkan semua pelajar dan pensyarah yang teriibat mengambil insurans kemalangan.

Mewujudkan satu slot khas kepada pelajar-pelajar yang teriibat bagi menerangkan garis panduan keselamatan bengkel dan makmal secara menyeluruh serta kaedah pengendalian mesin yang betul.

Pensyarah mata pelajaran yang teriibat sewajamya perlu mengingatkan pelajar-pelajar supaya mementingkan keselamatan setiap kali menjalankan keija-keija amali.

Pemakaian pakaian keselamatan perlu diwajibkan kepada semua pelajar dan pensyarah yang teriibat dengan keija-keija amali.

5.3.1 Cadangan Untuk Kajian Lanjutan

Berdasarkan hasil daripada kajian ini didapati bahawa sikap memainkan

peranan penting dalam mewujudkan suasana yang selamat. Sikap sambil lewa

dan kurang tumpuan menjadi penyebab utama berlakunya kemalangan di

bengkel dan makmal. Pada pendapat penyelidik, kelalaian sering kali teijadi

semasa penggunaan mesin atau pun peralatan yang merbahaya memandangkan

kes kemalangan kerap dilaporkan berlaku semasa penggunaan mesin dan

peralatan tersebut.

Oleh yang demikian adalah dicadangkan supaya kajian lanjutan dibuat

untuk mengenal pasti apakah punca yang menyebabkan berlakunya kelalaian

semasa penggunaan mesin atau peralatan yang merbahaya sedangkan setiap

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

59

pengguna tahu bahawa sedikit kesilapan yang berlaku boleh mengundang kecelakaan kepada mereka.

Kajian tersebut boleh diskopkan pada bengkel atau pun makmal yang

mempunyai mesin-mesin berat iaitu yang lebih sensitif ataupun mesin-mesin

yang mempunyai risiko kemalangan yang tinggi. Kumpulan sasar dalam kajian

tersebut boleh dibuat pada pelajar-pelajar baru ataupun pelajar-pelajar wanita

kerana golongan ini lebih terdedah kepada kemalangan dan mempunyai risiko

yang lebih tinggi.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

60

BIBLIOGRAFI

Asfahl C. R. (1990). Industrial Safety and Health Management. Englewood Cliffs, New Jersey. Prentice Hall.

Bahagian Kejuruteraan Awam (1996). Buku Panduan Akademik. POLIMAS. Unit Kejuruteraan Awam.

Bolley J. W. (1977). A Guide to Effective Industrial Safety. Huston Texas. Gulf Publishing.

Bolley J.W. (1977). A Guide to Effective Industrial Safety Texas. Texas. Gulf Publishing Company.

Chris C. (1995). Training For Personal Safety at Work. London. Gower Publishing

Company Limited.

Cohen L. dan Manion L. (1985). Research Method in Education. London. Croom-Helm.

Colin N. dan Arne W. (1991). Safety At Work In Malaysia: An Anthology of Current

Research Journal Articles. Journal of Occupational Health and Safety Issues:

Workers' Views. 11. 139-151.

Dave H. (1998). Construction Safety Manual. London. McGraw Hill, Inc.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

61

David A. C. (1990). Industrial Safety Management and Technology. Englewood Cliffs, New Jersey. Prentice Hall.

David A. dan Mats S. (1996). Building Ventilation : Theory and Measurement. England. John Wiley and Sons, Ltd.

David L. G. (1999). Occupational Safety and Health. New Jersey. Prentice Hall, Inc.

De Reamer dan Russel (1980). Modern Safety and Health Technology. Canada. John Walley and Son, Inc.

De Reamer dan Russel (1980). Modern Safety Practices. New York. Wiley and Son, Inc.

Frank W. G. (1979). Occupational Safety and Health Vocation Education. London. Washington D.C.

Hammer W. (1976). Occupational Safety Management and Engineering. New Jersey. Prentice Hall, Inc.

Hj. Zubir Ismail dan Dr. Abd. Razak Mohd. Said (1983). Pertolongan Cemas. Kuala

Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka.

Jabatan Bomba dan Penyelamat Malaysia (1997). Pencegahan Kebakaran. Kuala

Lumpur. Utusan Publications.

Jack B. R. V. dan Joe S. (1995). Safety Training Methods. Canada. John Wiley and

Sons, Inc.

Jane E. A. (1986). Beyond Time Management (Organizing the Organization). New

Jersey. Addison Wesley Publishing Co.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

62

John G. E. dan Nonnan J. R. (1978). Safety and Laboratory Practice. London. The Macmillan Press Ltd.

Kementerian Pendidikan Malaysia (1992). Jumal: K e s e l a n ^ n

Kementerian PejadidikanMal^(tiadamukasurat)

Krejeie R. V. dan Morgan D. W. (1970). Educational and Psychological Measurement. U.S.A. McGraw Hill, Inc.

Laney J.C. (1982). Site Safety. Boston. Allyn and Bacon,

Langley (1996). Safety Education and Training. U.S.A. McGraw Hill, Inc.

Lendell K. (1997). Management by Menu. London. Wiley and Sons, Inc.

Marks D. (1994). OSHA & EPA Process Safety Management Requirements. U.S.A. International Thomson Publishing Inc.

Mary C.H. N. (1981). Middle Management. New York. Longmans Green and Company.

Moazzem bin Hussein (1985). Keselamatan di Dalam Makmal dan Bengkel. Fakulti

Kejuruteraan Jentera. Kuala Lumpur. Tesis Saijana Muda, Universiti Teknologi

Malaysia.

Mohd. Afifi Abdul Mukti (1985). Keselamatan Di Dalam Makmal dan Bengkel. Kuala

Lumpur. Tesis Sarjana Muda, Universiti Teknologi Malaysia.

Mohd. Najib bin Abdul Ghafar (1999). Kaedah Penyelidikan Pendidikan. Skudai, Johor.

Tesis Saijana Muda, Universiti Teknologi Malaysia.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

63

Mohd. Salleh Abu dan Zaidatun Tasir (2001). Pengenalan Kepada Analisis Data

Berkomputer SPSS 10.0. Kuala Lumpur. Utusan Publications & Distributors Sdn. Bhd.

Mohd. Salleh Lebar (2000). Pentadbiran Pendidikan dan Pendidikan di Malaysia. Kuala Lumpur. Longman Malaysia Sdn. Bhd.

Pertubuhan Keselamatan Sosial (PERKESO) (1999). Kemalangan Industri Mengikut

Sebab Kemalangan 1994-1998. Malaysia. Jabatan Buruh, Kementerian Sumber Manusia.

Peterson (1976). Safety Supervision. New York. American Management Association.

Ramli bin Asun (1993). Persepsi Sikap Pelajar Amalan Bengkel Mesin (ABM) Terhadap

Kepentingan Amalan Keselamatan Dalam Kerja Bengkel. Skudai, Johor. Tesis

Saijana Muda, Universiti Teknologi Malaysia.

Raymond E. dan Nancy M. (1987). Construction Safety Management. U.S.A. McGraw Hill, Inc.

Robert D. (1985). Human Relation in Administration. New Jersey. Prentice Hall.

Robert L. K. (1999). Safety Manager's Handbook. Canada. J. J. Keller & Associates, Inc.

Samsul bin Abdul Rashid (2001). Perkaitan Antara Pengurusan Berkesan Dari Segi

Kesediaan Pengurus Makmal, Pengendalian Peralatan dan Keadaan Persekitaran

Dengan Peningkatan Ciri-ciri Keselamatan Di Makmal. Batu Pahat. Johor. Tesis

Sarjana Pendidikan, KUiTTHO.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

64

Selamat bin Asral (1991). Tinjauan Amalan Terhadap Faktor yang Mempengaruhi Sikap Pelajar Aliran Kemahiran MLVK. Skudai, Johor. Projek Sarjana Muda, Universiti Teknologi Malaysia.

Tengku Ahmad bin Tengku Ali (1984). Masalah Keselamatan Dalam Makmal di Sekolah-sekolah Menengah. Skudai. Johor. Projek Saijana Muda, Universiti Teknologi Malaysia.

The St. John Ambulance Association and Brigade (1987). First Aid Manual. London. Dorling Kindersley.

Wiersma W. (1995). Research Methods In Education : An Introduction. Boston. Allyn & Bacon.

William S. (1995). First Aid Handbook. London. Jones & Bartlett Publishers, Inc.

William W. F. (1989). The Basic Essentials of First Aid for the Outdoors. ICS Merrillville. Books, Inc.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

JaduaC (Bilangan Kemalangan Industri 1994 -1998

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

, , , , Jadual/Table 16 Malaysia i Kema angan Industri Yang Dilaporkan kepada jabatan Bumh dan Pertubuhan Keselamatan Sosial (PERKESO) Menqikut Sebab Kemak™™ lo t ^oaa

Malaysia: Industrial Acodents Reported to the Labour Department and Sodal Security Organisation (Socio)

Sebab / Cause

Orang Terjatuh Fall of Person

1994

21,787 17.4

1995

24,126 20.6

1996

23,666 21.8

1997

17, 305 19.4

1998

18,482 20.9

Tertiempap oleh benda-benda yang jatuh Struck by falling objects

13, 038 10.4

13, 355 11.4

12, 274 11.3

9,340 10.5

13,833 15.7

Terpijak di atas, terkena/terhempap oleh benda-benda kecuali benda jatuh Stepped on or struck by object excluding falling objects

56, 518 45

40, 985 35

42, 851 39.5

42,463 47.7

36, 371 41.1

Tersepit di dalam atau di antara benda-benda Caught in or between objects

10, 912 8.7

14, 359 12.2

11,066 10.2

7,963 8.9

10, 581 12.0

Pergerakan yang berat Over-exertion or strenuous movements

4, 569 3.6

4, 980 4.2

3,281 3.0

2, 657 3.0

3,074 3.5

Terdedah kepada atau tersentuh suhu yang panas Exposure to or contact with high temperature

3, 670 2.9

3,920 3.3

2,489 2.3

1,708 1.9

2, 343 2.7

Terdedah kepada atau tersentuh karan elektrik Exposure to or contact with electricity

322 0.3

405 0.3

166 0.2

88 0.1

127 0.1

Terdedah kepada atau tersentuh bahan-bahan merbahaya Exposure to or contact with harmful substances

2,641 2.1

2,066 1.8

1,517 1.4

1,313 1.5

1,117 1.3

Lain-lain kemalangan yang tidak dijeniskan Other types of accidents not elsewhere classified

12,049 9.6

13,035 11.1

11,108 10.2

6,212 7.0

2,461 2.8

Jumlah / Total 125,506 100.0

117,231 100.0

108,418 100.0

89,049 100.0

88, 389 100.0

Sumber: Pertubuhan Keselamatan Sosial (PERKESO), Jabatan Bumh Semenanjung Malaysia, Jabatan Bumh Sabah dan Jabatan Buiuh Sarawak, Kementerian Sumber Manusia Source: Social Security Organization (SOCSO), Labour Department Peninsular Malaysia, Labour Department Sabah and Labour Department Sarawak, Ministry of Human Resources

Nota I Note:

1. Data meliputi kemalangan yang dilaporkan di bawah Akta Keselamatan Sosial Pekeija 1969 dan Akta Pampasan Pekeija 1952 Data covets accidents reported under Employees Social Security Act 1969 and Workmen's Compensation Act 1952

2. Angka-angka menggambarkan kemalangan yang dilaporan kepada Pertubuhan Keselamatan Sosial (PERKESO), Jabatan Buruh Sabah dan Jabatan Buruh Sarawak kecuali Jabatan Buiuh Semenanjung Malaysia yang meliputi kes-kes kemalangan yang telah diselesaikan sahaja Figures refer to accidents reported to Social Security Organization (SOCSO), Labour Department of Sabah and Labour Department of Sarawak except for Labour Department of Peninsular Malaysia which covers only settled cases

3. Angka-angka dalam titik menunjukkan peratus bahagian Figures in italics denote percentage shares

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

JaduaC (Penentuan Saiz SampeC

Vntu^Kjij tan

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

PENENTUAN SAIZ SAMPEL UNTUK

N N S N 5 N s 10 15 20 25 '30

10 34 19 24 28

220 230 240 250 260

140 144 148 152 155

1200 1300 1400 1500 1600

291 297 302 306 310 35 32 270 159 1700 313 40 36 280 162 1800 317 45 40 290 165 1900 320 50 44 300 169 2000 322 55 48 320 175 2200 327 60 52 340 181 2400 331

65 56 360 186 2600 335 70 59 380 191 2800 338 75 63 400 196 3000 341 80 66 420 201 3500 346 85 70 440 205 4000 351 90 73 460 210 4500 354 95 76 480 214 5000 357 100 80 500 217 6000 361 110 86 550 226 7000 364 120 92 600 234 8000 367 130 97 650 242 9000 368 140 103 700 248 10000 370 150 108 750 254 15000 375 160 113 800 260 20000 377 170 118 850 265 30000 379 180 123 900 269 40000 380 190 127 950 274 50000 381 200 132 1000 278 75000 382 210 136 1100 285 100000 384

Nota : N = saiz populasi, S = saiz sample Sumber : Krejeie, R. V. dan Morgan, D. W. Determining Sample Size For Research. Educational and Psychological Measurement 1970. 30. 607-610

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

%eputusan %elia6ility Analysis -

Scale Mpha

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

R E L I A (PELAJAR)

Mear: 1 . ITEM_1 2. ITEM 2 3. ITEM 3 4 . ITEM 4 5. ITEM_5 6. ITEM 6 7 . ITEM 7 8. ITEM 8 9. ITEM 9

10. ITEM 10 11. ITEM 11 12. ITEM 12 13. ITEM 13 14. ITEM 14 15. ITEM 15 16. ITEM 16 17. ITEM 17

CO ITEM 18

19. ITEM 19 20. ITEM 20 21. ITEM 21 22. ITEM 22 23. ITEM 23 24 . ITEM 24 25. ITEM 25 26. ITEM 26 27. ITEM 27 28. ITEM 28 29. ITEM 29 30. ITEM_30

R E L I A B I L

N of Cases =

1 . 0000 1.1000 4.7000 4.6000 4.7000 3.7000 3.8000 4.1000 4.5000 3.5000 3.6000 3.9000 3.8000 4 . 0 0 0 0 4.5000 4 . 0 0 0 0 3.5000 3.5000 3.4000 2 . 8 0 0 0 2.9000 4.2000 3.6000 4.1000 3.7000 4.1000 4.2000 4 . 1 0 0 0 3.6000 3.9000

Statistics for Scale

Item Means Variance

.2141

Mean Variance 117.1000 291.8778

Mean

3.9033

Minimum

2 . 8 0 0 0

. 66 6"

.8756

.6749

. 9661

. 674 9

. 8233

.7888 1.1972 . 5270 .84 98

1.3499 . 7379 . 9189

1.0541 . 5270 . 9428

1.0801 . 84 98 . 8433

1.5492 1.5951 . 6325

1.0750 1.1005 . 6749 . 9944

1.0328 . 8756

1.0750 . 9944

A N A L Y S I S

10.0

1 0 . 0 1 0 . 0 10.0 10 .0 10.0 10.0 10 . 0 1 0 . 0 1 0 . 0 10 .0 10. 0 1 0 . 0 1 0 . 1 0 . 1 0 . 1 0 . 10.0 1 0 . 0 1 0 . 0 1 0 , 1 0 , 1 0 ,

1 0 . 0 1 0 . 0 10 . 10. 10. 1 0 . 1 0 .

S C A L E ( A L P H A )

N of Std Dev Variables 17.0844 30

Maximum Range

4.7000 1.9000

Max/Min

1.6786

Item Variances Variance

.2985

Mean

. 9337

Minimum

.2778

Maximum

2.5444

Range

2.2667

Max/Min

9.1600

Reliability Coefficients 30 items

Alpha = .9352 Standardized item alpha = .9423

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

R E L I A B I L

1. ITEM 1 2. ITEM 2 3. ITEM 3 4. ITEM 4 5. ITEM 5 6. ITEM 6 7. ITEM 7 8. ITEM 8 9. ITEM 9

10. ITEM 10 11. ITEM 11 12. ITEM 12 13. ITEM 13 14. ITEM 14 15. ITEM 15 16. ITEM 16 17. ITEM 17 18. ITEM 18 19. ITEM 19 20. ITEM 20 21. ITEM 21 22. ITEM 22 23. ITEM 23 24 . ITEM 24 25. ITEM 25 26. ITEM 2 6 27. ITEM 27 28. ITEM 28 29. ITEM 29 30. ITEM 30

I T Y A N (PENSYARAH) A L Y S I S S C A L E ( A L P H A )

Mean

4.2000 3.9000 4.2000 3.7000 4.0000 4.2000 4.3000 4.3000 4.1000 4.0000 3.9000 3.9000 3.9000 4.4000 3.8000 4.1000 4.4000 4.3000 4.2000 4.0000 4.4000 4.3000 4.1000 4.1000 4.2000 4.3000 4.4000 4.4000 4.4000 4.2000

Std Dev

. 6325

.7379

. 6325

.8233

.6667

. 6325

. 6749

. 6749

.7379

. 9428

. 8756

.7379

.7379

.6992

.9189

.3162

.5164

. 6749

.4216

.8165

.5164

.6749

.7379

.7379

. 6325

.4830

. 6992

.5164

.5164

.6325

Cases

1 0 . 0 1 0 . 0 1 0 . 0 1 0 . 0 1 0 . 0 1 0 . 0 10.0 10 10 10 10 10 10 10 1 0 . 0 1 0 . 0 1 0 . 0 1 0 . 0 1 0 . 0 1 0 . 0 1 0 , 10. 1 0 . 0 1 0 . 0 1 0 . 0 1 0 . 0 1 0 . 0 1 0 . 0 1 0 . 0 1 0 . 0

R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S

N of Cases = 10.0 S C A L E ( A L P H A )


Item Means Variance

.0398

Mean 124.6000

Mean

4.1533

Variance 80.0444

Minimum

3.7000


Maximum Range

4.4000 .7000

Max/Min

1.1892


.0341

Mean

. 4644

Minimum

. 1 0 0 0

Maximum

.8889

Range

.7889

Max/Min

8.8889

Reliability Coefficients 30 items Alpha = .8544 Standardized item alpha = .8459

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

(Borang SoaCSeM^Vntu^ (PeCajar

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

*** UNTUK DIJAWAB OLEH PELAJAR

BAHAGIAN A

Panduan : Sila isikan jawapan anda di ruang yang disediakan .

Tandakan ( • ) pada petak yang berkenaan.

1. Tahun

2. Jantina

3. Umur (tahun)

4. Bangsa

5. Status

[^Lelaki Q Perempuan • 18-20 Q 21-23 Q 24-26 Q >27

• • Cina Q India Q Lain-lain I I Bujang Q Berkahwin

6. Pengalaman Bekeija (tahun) :

• Tiada Q 1-3 Q 4-6 Q 7-9 Q >p

7. Jika pernah bekeija sila nyatakan jawatan anda:

8. Adakah anda terlibat dengan keija amali di bengkel/makmal semasa anda

mengikuti kursus anda sekarang ?

• Ya • Tidak

9. Adakah anda pernah terlibat dalam kemalangan di bengkel/makmal ?

I | Ya | [ Tidak

10. Merujuk soalan 9 sekiranya jawapan anda 'Ya' sila tandakan kategori kemalangan tersebut:

I I Luka kec'l Q Terjatuh/tersepit Q Kejutan elektrik/terbakar

I | Hilang sebahagian anggota Q Lain-lain (nyatakan)

11. Adakah anda mengambil insurans jika berlaku kemalangan di bengkel/makmal ?

| | Ya | | Tidak

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

BAHAGIAN B

Bulatkan satu jawapan sahaja daripada 5 jawapan yang diberikan.

Sangat Tidak Setuju (STS)

Tidak Setuju (TS)

Kurang Setuju (KS)

Setuju (S)

Sangat Setuju (SS)

1 2 3 4 5

SOALAN:

i) Peraturan Keselamatan Bengkel/Makmal

No. Item STS TS KS S SS

1. Segala peraturan-peraturan keselamatan bengkel/makmal perlu difahami dengan sebaik-baiknya demi keselamatan bersama.

1 2 3 4 5

2. Peraturan keselamatan bengkel/makmal tidak sepatutnya dianggap mengongkong pelajar untuk menjalankan keija-keija amali.

1 2 3 4 5

3. Peraturan keselamatan yang dibuat adalah bukan untuk kepentingan mana-mana pihak tetapi untuk kebaikan bersama.

1 2 3 4 5

4. Adalah menjadi tanggung jawab setiap pelajar untuk menjaga keselamatan diri, orang lain dan juga harta benda.

1 2 3 4 5

5. Adalah penting menjaga tingkah laku semasa berada di dalam bengkel/makmal terutama ketika mengendalikan mesin atau alat yang merbahaya.

1 2 3 4 5

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

No. Item STS TS KS s SS STS TS KS SS

6. Setiap pelajar perlu meluangkan masa untuk membaca tanda/arahan keselamatan yang disediakan di dalam bengkel/makmal.

1 2 3 4 5

7. Tanda/arahan keselamatan di dalam bengkel/makmal adalah penting sebagai penngatan supaya mementingkan keselamatan.

1 2 3 4 5

8. Pematuhan arahan-arahan keselamatan secara jujur adalah penting walaupun tanpa penyeliaan dari pensyarah.

1 2 3 4 5

9. Memakai pakaian yang sesuai untuk keija-keija amali di bengkel/makmal adalah menjadi kewajipan sebagai langkah pertama menjaga keselamatan diri.

1 2 3 4 5

10. Pakaian perlindungan keselamatan yang disediakan oleh pihak bengkel/makmal perlu digunakan secara efektif semasa menjalankan keija amali.

1 2 3 4 5

11. Adalah menjadi tanggungjawab setiap pelajar untuk menegur pelajar lain yang tidak mengikut peraturan keselamatan.

1 2 3 4 5

12. Adalah menjadi tanggungjawab bersama untuk memastikan kebersihan bengkel/makmal selepas keija-keija amali dijalankan.

1 2 3 4 5

13. Semua peralatan yang telah digunakan perlu disusun semula di tempat asalnya kerana ia merupakan salah satu daripada amalan keselamatan.

1 2 3 4 5

14. Sekiranya terdapat sebarang kerosakan pada alat atau mesin yang digunakan ia mestilah dilaporkan dengan segera kepada pensyarah yang bertugas.

1 2 3 4 5

15. Sikap toleransi perlu diamalkan semasa menjalankan kerja-keija amali di bengkel/makmal.

1 2 3 4 5

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

ii) Pengurusan Kecemasan


16. Setiap pelajar perlu tahu siapakah orang yang pertama perlu dihubungi sekiranya berlaku kemalangan di bengkel/makmal.

1 2 3 4 5

17. Saya tahu di mana letaknya peralatan-peralatan kecemasan di bengkel/makmal yang mungkin dapat membantu ketika berlaku kemalangan.

1 2 3 4 5

18. Terdapat beberapa jenis alat pemadam api di bengkel/makmal di mana setiap satunya mempunyai fungsinya yang tersendiri.

1 2 3 4 5

19. Saya tahu kaedah yang betul untuk menggunakan alat pemadam api jenis mudah alih.

1 2 3 4 5

20. Saya tahu bagaimana untuk mengendalikan pili hos dengan cara yang betul. 1 2 3 4 5

21. Untuk menghidupkan alat penggera (siren) kebakaran seseorang itu perlu memecahkan cermin kaca yang menutupi suis tersebut dengan kuat.

1 2 3 4 5

22. Apabila terdengar bunyi penggera (siren) kebakaran semua keija mestilah dihentikan dan berlari ke tempat lapang.

1 2 3 4 5

23. Setiap pelajar perlu berazam untuk menjadi orang yang pertama bertindak sekiranya berlaku kemalangan kerana tindakan yang cepat dapat mengawal sesuatu kemalangan itu menjadi bertambah buruk.

1 2 3 4 5

24. Setiap pelajar perlu ada sedikit sebanyak asas-asas pertolongan cemas supaya kemalangan yang mungkin berlaku itu dapat dikawal..

1 2 3 4 5

25. Setiap pelajar perlu bersedia untuk memberi bantuan kecemasan sekiranya diperlukan walaupun kurang pengetahuan dan pengalaman.

1 2 3 4 5

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

No. No. Item STS TS KS S SS

26. Bantuan kecemasan perlu diberikan kepada sesiapa sahaja tanpa mengira kaum ataupun agama.

1 2 3 4 5

27. Sebelum memberikan bantuan kepada orang lain, keselamatan diri perlu dipertimbangka^ terlebih dahulu.

1 2 3 4 5

28. Saya tidak boleh mementingkan diri sendiri tanpa menghiraukan orang lain jika berlaku kemalangan di bengkel/makmal.

1 2 3 4 5

29. Adalah menjadi tanggungjawab bersama untuk memastikan semua orang dapat keluar dari bengkel/makmal sekiranya berlaku kebakaran.

1 2 3 4 5

30. Sekiranya berlaku sesuatu kemalangan, keadaan yang panik perlulah dielakkan tetapi sebaliknya setiap pelajar perlu memikirkan apakah tindakan yang patut diambil bagi menyelamatkan keadaan.

1 2 3 4 5

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

<Borang SoafSeM^Vntu£ (Pensyarah

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

*** UNTUK DIJAWAB OLEH PENSYARAH

BAHAGIAN A

Panduan : Sila isikan jawapan anda di ruang yang disediakan .

Tandakan ( • ) pada petak yang berkenaan.

1. Jantina

2. Umur (tahun)

3. Bangsa

4. Status

5.

6.

7.

Q Lelaki Q Perempuan

• 25-25 29-34 Q 35-40 [J>40

• Melayu Q Cina Q India Q Lain-lain

I I Bujang Q Berkahwin

Pengalaman bekeija (tahun) : Q 0-5 12-17 Q >17 Adakah anda pernah teriibat dalam kemalangan di bengkel/makmal ?

| \Va | | Tidak

Merujuk Soalan 6, jika jawapan 'Ya' sila tandakan kategori kemalangan tersebut:

Luka kecil | | Terjatuh/tersepit | | Kejutan elektrik/terbakar

Q Hilang sebahagian anggota Q Lain-lain (nyatakan)

8. Adakah pelajar anda pernah teriibat dalam kemalangan di bengkel/makmal ?

| | Ya | | Tidak

9. Merujuk Soalan 8, jika jawapan ' Ya' sila tandakan kategori kemalangan tersebut:

I I Luka be™1 Q Terjatuh/tersepit Q Kejutan elektrik/terbakar

I I Hilang sebahagian anggota Q] Lain-lain (nyatakan) 10. Adakah anda mengambil insurans jika berlaku kemalangan di bengkel/makmal ?

I | Ya Q Tidak

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

BAHAGIAN B

Panduan : Bulatkan satu iawanan cah,!, a* • • , • J a p a n s a h a J a danpada 5 jawapan yang diberikan.

Sangat Tidak Setuju (STS)

Tidak Setuju (TS)

Kurang Setuju (KS)

Setuju (S)

Sangat Setuju (SS)

1 2 3 4 5

SOALAN:

i) Susun Atur dan Persekitaran Bengkel/Makmal


1. Segala peralatan bengkel/makmal perlu disusun semula selepas digunakan.

1 2 3 4 5

2. Peralatan yang tajam dan merbahaya mestilah diasingkan daripada peralatan lain.

1 2 3 4 5

3. Bilangan pelajar bagi setiap kumpulan/meja keija perlu mengambil kira aspek keselesaan dan juga keselamatan pelajar.

1 2 3 4 5

4. Jarak yang sesuai antara kumpulan/meja keija juga perlu diberi perhatian semasa keija-keija amali dijalankan.

1 2 3 4 5

5. Persekitaran bengkel/makmal mestilah kemas dan bersih sebelum dan selepas keija-keija amali dijalankan bagi menjamin keselamatan pelajar.

1 2 3 4 5

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH


6. Bahan-bahan ujilcaji perlu dipastikan supaya disusun dengan kemas sebelum kerja-keria amali dijalankan.

1 2 3 4 5

7. Sisa-sisa bahan ujikaji atau lebihan bahan vane bertaburan di atas lantai tidak sepatutnya dibiarkan semasa keija-keija amali sedang dijalankan.

1 2 3 4 5

8. Pencahayaan yang cukup amat penting dalam menjalankan keija-keija amali di bengkel/makmal.

1 2 3 4 5

9. Suhu persekitaran bengkel/makmal perlu diambil kira bagi menjamin keselesaan dan keselamatan semasa menjalankan keija amali.

1 2 3 4 5

10. Seseorang pensyarah yang prihatin hendaklah memastikan keija-keija amali tidak diteruskan sekiranya suhu bengkel/makmal terlalu panas.

1 2 3 4 5

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

ii) Peralatan-peralatan Kecemasan di Bengkel/M.km.l


11. Peti pertolongan cemas ada disediakan di bengkel/makmal tempat saya bertugas. 1 2 3 4 5

12. Bahan-bahan dan ubat-ubatan di dalam peti pertolongan cemas tersebut adalah sentiasa mencukupi dan lengkap.

1 2 3 4 5

13. Alat pemadam api mudah alih disediakan dengan secukupnya di bengkel/makmal tempat saya bertugas.

1 2 3 4 5

14. Alat pemadam api mudah alih tersebut selalu diperiksa supaya sentiasa berkeadaan baik dan boleh digunakan apabila berlaku kebakaran.

1 2 3 4 5

15. Baldi air dan pasir adalah penting dan perlu disediakan di setiap bengkel dan makmal. 1 2 3 4 5

16. Pili hos di bengkel/makmal berada dalam keadaan baik dan dapat digunakan bila-bila masa sahaja sekiranya berlaku kebakaran.

1 2 3 4 5

17. Suis penggera (siren) kebakaran di bengkel/makmal tempat saya bertugas tidak terlindung dan mudah dilihat.

1 2 3 4 5

18. Saya tahu alat penggera (siren) kebakaran tersebut berfimgsi dengan baik.

1 2 3 4 5

19. Nombor telefon dan telefon kecemasan perlu disediakan pada setiap bengkel dan makmal kerana ia mungkin diperlukan ketika kecemasan.

1 2 3 4 5

20. Sekurang-kurangnya sebuah kenderaan perlu disediakan berhampiran dengan bengkel/makmal bagi membawa mangsa ke hospital sekiranya berlaku kemalangan.

1 2 3 4 5

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

iii) Program Keselamatan

No. Item

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

Pensyarah dan pelajar perlu diberi pendedahan dan la*-1--- " • • -betul. dan latihan tentang teknik-teknik balutan yang

Pensyarah dan pelajar perlu diberi pendedahan tentang teknik rawatan dan penggunaan ubat yang betul.

Ceramah-ceramah tentang latihan kebakaran dan Jabatan Bomba perlu diadakan sekurang-kurangnya sekali dalam setiap semester.

Pensyarah dan pelajar perlu dilatih menggunakan alat pemadam api dengan cara yang betul dan berkesan.

Pensyarah dan pelajar perlu dilatih memadam kebakaran dengan pelbagai kaedah dan situasi dengan bimbingan dari Jabatan Bomba.

Latihan kawad kebakaran amat penting dan perlu dilakukan dari masa ke semasa dengan berkesan.

Pensyarah dan pelajar perlu dilatih menggunakan alat penggera kebakaran dengan cara yang betul.

Pensyarah perlu menjalani latihan khusus dalam pengurusan kecemasan bengkel dan makmal.

STS

Ceramah-ceramah berkaitan pertolongan cemas adalah penting dan perlu dianjurkan dari masa ke semasa.

Latihan pemulihan pernafasan adalah penting

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

(PeCajar

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

ANALISIS Peraturan Keselamatan Bengkel/Makmal

: : : : : : M e t h o d 2 w i u b e u S e d f G r t h i s a n a i y S i S

R E L I A B I L I T Y A N A L Y S S C A L E ( A L P H A )

Mean 1. FAHAM 4 .2875 2. KONGKONG 3 . 9625 3. KEBAIKAN 4 .2000 4. T_JAWAB 4 .3500 5. TKH LAKU 4 .3000 6. MEMBACA 4. .2375 7. RANGSANG 4 .2000 8. PATUH 4. .3750 9. PAKAIAN 4, .2375

10. LINDUNG 4, .2250 11. TEGUR 4. .2250 12. BERSIH 4 , .2750 13. SUSUNAN 4 , .2875 14 . LAPORAN 4 , .0875 15. T_ANSUR 4 . .2250

Std Dev

.5323

.8779

.7531

. 6580

.7186

.6413

. 6825

. 6439

.6607

.7287

. 6556

.6746

.7826

.6787

.7111

Cases

1 8 6 . 0 1 8 6 . 0 1 8 6 . 0 1 8 6 . 0 1 8 6 . 0 186.0 1 8 6 . 0 1 8 6 . 0 1 8 6 . 0 1 8 6 . 0 1 8 6 . 0 1 8 6 . 0 1 8 6 . 0 1 8 6 . 0 1 8 6 . 0

N of Cases = 186.0


Item Means Variance

. 0 1 0 2


. 0 1 2 1

N of Mean Variance Std Dev Variables

63.4750 24.3285 4.9324 15

Mean Minimum Maximum Range Max/Min

4.2317 3.9625 4.3750 .4125 1.1041

Mean Minimum Maximum Range Max/Min

.4862 .2834 .7707 .4873 2.7197



PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

ANALISIS Pengurusan Kecemasan

llllll Method 2 (covariance matrix) will be used for this analysis

R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S - S C A L E ( A L P H A )

Mean Std Dev Cases 1. SI APA 4. .1000 .5648 2. TEMPAT 3. . 6125 .9999 3. KELAS 4, .0500 .7779 4. KAEDAH 4, .2250 .7287 5. KENDALI 4. .2000 .8329 6. PENGGERA 4. .1250 .7855 7. TINGGAL 4. .2750 .7111 8. PERTAMA 4. .2250 .7952 9. P CEMAS 4. .0375 .8335

10. BANTUAN 4. .0000 .8419 11. KAUM 4 , .0250 .8109 12. SELAMAT 4. .2125 .7411 13. PENTING 4. .4500 .5932 14 . T_JAWAB 4. . 1750 .7252 15. K_KAB0T 4, .1875 .7646

N of Cases =


Item Means Variance

.0336


.0255

Mean

4.1267

186.0

Mean Variance 61.9000 35.6101

Minimum

3.6125

Mean Minimum

.5984 .3190

1 8 6 . 0 1 8 6 . 0 186.0 1 8 6 . 0 1 8 6 . 0 186.0 1 8 6 . 0 1 8 6 . 0 1 8 6 . 0 186.0 1 8 6 . 0 186.0 1 8 6 . 0 1 8 6 . 0 1 8 6 . 0


Maximum

4.4500

Range

.8375

Max/Min

1.2318

Maximum Range Max/Min

.9998 .6809 3.1344

Reliability Coefficients

Alpha = .8013

15 items

Standardized item alpha = .8011

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

AnaCisis SoaCSeCicfi^Vntu£ 'Pensyarah

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

ANALISIS Susun Atur dan Persekitaran Bengkel/Makmal

* * * * * * * * * * * * Method 2 (covariance matrix) will be used for this analysi

R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S - S C A L E ( A L P H A )

Mean Std Dev Cases 1. 2 . 3. 4 . 5. 6. 7.

10.

SUSUN ASING HAD JARAK SEKITAR BAHAN SISA CAHAYA SUHU PANAS

N of Cases


Item Means Variance

.0395


.0429

4.1200 3.6800 4.1600 4.2800 4.2800

1200 3600 2800 0800 9600

Mean 41.3200

Mean

4.1320

6 6 . 0

Variance 21.3933

Minimum

3.6800

Mean Minimum

. 4397

. 9883

.8000

. 6782

.8426

.7257

.7572

.6782

.8622

.7895

6 6 . 0 6 6 . 0 6 6 . 0 66.0 66.0 6 6 . 0 6 6 . 0 6 6 . 0 6 6 . 0 6 6 . 0

.5907 .1933



4.3600 .6800 1.1848


.9767 .7833 5.0517

Reliability Coefficients

Alpha = .8043

10 items

Standardized item alpha = .8034

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

ANALISIS Peralatan-peralatan Kecemasan di Bengkel/Makmal

* * * * * * * * * * * * Method 2 (covariance matrix) will be used for this analysis

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8 . 9.

10.

P_CEMAS UBAT PEMADAM PERIKSA BALDI HOS PENGGERA FUNGSI TELEFON KERETA

N of Cases =


Item Means Variance

.0181


.0394

T Y A N A L Y S I S - S C A L E

Mean Std Dev Cases 3 .9600 .7348 66. 0 3 .9200 .9539 66. 0 3 . 9600 .9345 66. 0 4 .2800 .5416 66. 0 4 .2800 .8907 66. .0 4 .1600 . 6880 66. ,0 4 .2000 . 9129 66. ,0 4 .0800 .8124 66. ,0 4 .0400 .8888 66. .0 4 .0000 .8660 66. .0

66.0

N of Mean Variance Std Dev Variables .8800 26.2767 5.1261 10

Mean Minimum Maximum Range

.0880 3.9200 4.2800 .3600


( A L P H A )

.6917 .2933 . 9100 . 6167

Max/Min

1.0918

Max/Min

3.1023



PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

ANALISIS Program Keselamatan

inill M e t h ° d 2 (variance matrix, will b e used for this analysis

R E L I A I L I T Y A N A L Y S I S S C A L E ( A L P H A )

1. 2. 3. 4 . 5. 6. 7. 8 . 9.

10.

CERAMAH LATIHAN BALUTAN UBAT BAKAR PEMADAM MEMADAM KAWAD PENGGERA PENGORUS

N of Cases =

Mean Std Dev Cases

4.1200 .4397 66.0 4 .3200 . 4761 66.0 3.7200 .8907 66.0 4.2800 .5416 66.0 4.1600 .8505 66.0 3.8800 .7810 66.0 4.3600 .8103 66.0 4.1600 .6880 66.0 4.0400 . 8888 66.0 3.8400 .8000 66.0

66.0


Item Means Variance

. 0465

N of Mean Variance Std Dev Variables

40.8800 21.0267 4.5855 10


4.0880 3.7200 4.3600 .6400

Max/Min

1.1720


.0525

Mean Minimum

.5400 .1933


.7933 .6000 4.1034



PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

J-CeCaian Log

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

JK1Y Ps; l.m<

Jabatan Pendidikan Teknik dan Vokasional Fakulti Teknologi Kejuruteraan

Kolej Universiti Teknologi Tun Hussein Onn Parit Raja, Batu Pahat, Johor Darul Takzim

HELAIAN LOG PROJEK 2 SARJANA PTV MTT 2804

Nama Pelajar : *v\0V\p. SATvuui. ryooHQ. njqoi^.

No. Matrik : <aT O \ o \ s \ Kursus : »V\TO

Tajuk Kajian : KA^iAKi Vtt ATAS A? PC.LA3AR. QAM PfcMSYARAH- TtR^DAP

kW\KLAhi St. L A-»V\ AfTAM £U DAA1 tHArfc/nAL. ; PetWVJAS

A. Tajuk dan Skop Perbincangan (sila kepilkan helaian tambahan jika perlu)

B. Perkara-perkara yang akan dibincangkan dalam penemuan berikutnya pada :

aa^ I ox

Disetujui dan disahkan oleh,

Penrysrah JEbsfcrv-jriidikan Teknik a Vokasional

TatesbgLKs ateaa Kofej Uru.eralTiKncagi Tun Hussein Onn

Tarikh: \ / 4 / 0 IU«

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

JPTV.PS2.LOG




Nama Pelajar : WlQVK> • S A m u i . fe- wy>w>, Kjoati

No. Matrik : C*T Q\Q\5\ Kursus : W\TP

Tajuk Kajian: fct M"AC, SVCAP P6LA3A*. PAN T&RMADAP

AMALAN) V-FESE.LAW\A-RAM EAA) MM^AL -, POUWIAS


S. .

h - A .


4 ft I**


ndatangan f embimbing KAMAKUDU) BIN KHALID P?nsy3rah

gniiijikan Takniit & Masloiwl Fakulii "fcrioio-ji Kejuruteraan KolaJ Univsrsa TeKjioiogi Tun Hutsein Onn

Tarikh: fc:

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

JPTV.PS2.LOG




Nama Pelajar : WlQHp- fe. Mtsgfe.

No. Matrik : GC\ es\d\si Kursus : lyrtp

Tajuk Kajian: KATI^K) VCT, AetA% -SAVAE PE-LA3AB-PAM PEARSY RAW TFCB-UADAP

A»Y\ALANJ tesetAMATAM QAM W\AVLVVIA*- Y POUMAS


- a e ^ M ^ - - W e i M ^ V s»«A s ^ ' o U ' k CHA'IBVia ,

- W v V V ^ A * ^ Wltvv-^n^-


q f g / o i .

_ C-CKMtK - COATO. stA/MaX^ 5


vru rlnSatangan Pembimbing KAMARUBIN BIN KHALXD Pensyarah [ HftrfPeu.—-•• •-Fakuiii Teknologi Kejuruteraan . KoUj Universiti Teknotos! Tun Musses* Onn

Tarikh:

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

nTV.PS2.L0G




Tajuk Kajian: VCA-^rO VfcLATA-ft- P^SVAKAM

KW>ALAK) tesLLAmATAAJ EfcNQteJ- PA-JO MA&ttAL. ; poLIMAS


B. Perkara-perkara yang akan dibincangkan dalam penemuan berikutnya pada:

- S e w a K , gufc


Nama Pelajar : KlOW • &A$VBLU.L. E> • . i^oo-ft.

No. Matrik : GTg>V0\S\ Kursus : Wvtp

KAMARUDIN BIN KHALID I Tarikh: 4 f f t / o a -

•lusai'iri Onn

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

JPTV.PS2.LOG




Nama Pelajar : WiOHQ • SAVvtmu fe. Noog^

Tajuk Kajian : fcfc ATAj, SlfcAp PfciA-aAP- *DAM P&MV/AgAH "^IW&tAP

ATAALAN fcfcSei-AwvMAM CAN V^t /hAL ;



No. Matrik : £\T Q\c>\s\ Kursus: JVUD

x j ^ l 01

- S t w A U ^ -Wntu' V 4. ET

Disctujui dan disahkan oleh.

Tandatangan Pembimbing KAMARUDIM BIN KHALED JPawpnti r ¥ f t o t»mw v.-. T : >. UrAnrinMl FakuM) toknoiogl K£;u-/j-aan Ko^j Unive;:-0 T a - x i j i fun Huiwln Onn

Jtensvairt 'jytjrW Pt Tarikh: 0 3 -

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

JPTV.PS2.LOG




Nama Pelajar : tviottp- ^yvi&.au >&• v y y ^ . Mosft,

Tajuk Kajian : tfe AtAS SWAP PetlA^AtL PAM PemsyAfcAU -\tft.UAPAP

A I ^ A L A M \ l f e S L A - W t A * T A M fefcM C t K f c l - . £ > A N i ; V a U M A S .


Perkara-perkara yang akan dibincangkan dalam penemuan berikutnya pada :


No. Matrik : &T Q IQ15"\ Kursus: VVTO

K A M A R U D I N B I N KHALID Pensyarah fttoa&ndidikan Teknik & Vokasional Fakulti Tsknologi Kejuruteraan Kolej Universal? Teknologi Tun Hussoin Onn

Tarikh:

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

Perpustakaan I f H W I i f / ^ Siteftfea Kolej Universiti Teknologi Tun Hussein Onn 65, Jalan Srl skudai Tarllan Sri Skuda. 81300 Skuda. Johor

0 1 3 2 6 Tel: 07-558 1905,556 58071556 6799 Fax; 557 0884

• D /I HP m m 61,63. Jalan Kebudayaan 6, Taman Universiti, 81300 Skudti, J ' "'111 YUU3 Tel.07-5202023 Tel/Fax.07-520 1825

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

i k'p 0 pftuttkn1 .ciut4sw arhiineprints.uthm.edu.my/id/eprint/1472/4/kajian ke atas sikap...

Documents