hi - myrepositori.pnm.gov.my filekandungan tugas pustakawan rujukan : suatu pendekatan untuk...

KANDUNGAN

TUGAS PUSTAKAWAN RUJUKAN : SUATU PENDEKATAN UNTUK PERPUSTAKAAN KHUSUS Muhamad Nor Azam B. HI Lajin

PERPUSTAKAAN DAN PEMBELAJARAN SEPANJANG HAYAT 01 DALAM MASYARAKAT BERILMU : CABARAN DAN PELUANG Zawiyah Baba & Saonah Shairi

TUGAS YANG BERADA IT DAN TIDAK BERADA IT Ramli Abdul Samad

K-EKONOMI: ISU DAN CABARAN PERKHIDMATAN PERPUSTAKAAN AWAM Mohd Taib B. Mohamed, AMP, PPT

FIRST MALAYSIAN CHILDREN NURSERY RYHMES IN THE MALAY LANGUAGE ON MULTIMEDIA CD-ROM Siti Aishah Sheikh Kadir

LAPORAN PERSIDANGAN KEBANGSAAN GARIS PANDUAN PERPUSTAKAAN KHUSUS : KE ERA TEKNOLOGI MAKLUMAT Musalmah Abd. Muiz

KOLEKSI SAINS DAN TEKNOLOGI PUSAT SUMBER SEKOLAH : SATU TINJAUAN LlTERATUR Tiew Wai Sin & Nik Asma Binti Nik Ahmad

PENTINGNYA PENGUASAAN BAHASA DALAM PENCARIAN MAKLUMAT Ding Choong Ming

Hakcipta Terpelihara © 2000 - Perpustakaan Negara Malaysia


KANDUNGAN

TUGAS PUSTAKAWAN RUJUKAN : SUATU PENDEKATAN UNTUK PERPUST AKAAN KHUSUS Muhamad Nor Azam B. HI Lajin

PERPUSTAKAAN DAN PEMBELAJARAN SEPANJANG HAYAT DI DALAM MASYARAKAT BERILMU : CABARAN DAN PELUANG Zawiyah Baba & Saonah Shairi

TUGAS YANG BERADA IT DAN TIDAK BERADA IT Ramli Abdul Samad

K-EKONOMI: ISU DAN CABARAN PERKHIDMATAN PERPUSTAKAAN AWAM Mohd Taib B. Mohamed, AMP, PPT

FIRST MALAYSIAN CHILDREN NURSERY RYHMES IN THE MALAY LANGUAGE ON MULTIMEDIA CD-ROM Siti Aishah Sheikh Kadir

LAPORAN PERSIDANGAN KEBANGSAAN GARIS PANDUAN PERPUSTAKAAN KHUSUS : KE ERA TEKNOLOGI MAKLUMAT Musalmah Abd. Muiz

KOLEKSI SAINS DAN TEKNOLOGI PUSAT SUMBER SEKOLAH : SATU TINJAUAN LlTERATUR Tiew Wai Sin & Nik Asma Binti Nik Ahmad

PENTINGNYA PENGUASAAN BAHASA DALAM PENCARIAN MAKLUMAT Ding Choong Ming

--P-=~. r.-u "i f.1'f..;-v\M

N EGA"-", ......... I.. .. Y SI.a.

r - - -

Bil. 30/2000

Penasihat Shahar Banun Jaafar

••••••••••••••••••••••••••

Ketua Pengarang Zawiyah Baba

(Sehingga 31 Julai 2000)

•••••••••••••••••••••••••

Editor Saonah Shairi ............................

Koordinator Penerbitan Rihanun Md. Samin

• e . •••••••••••••••••••••••

Penyusun Musalmah Abd. Muiz

Jamaliah Shahid Zulkif/i Ali

•••••••••••••••••••••••••• ~ .A

Sumbangan Penulisan boleh dimajukan kepada: Edaran dibuat oleh:

.JI :.1101 4)10111 'I~ 11.1 ~~

Koordinator Penerbitan Sekitar Perpustakaan

Bahagian Hal Ehwal Korporat.

Unit Hadiah dan Pertukaran Pusat Penyerahan N egara.

Aras 6, Blok Tengah Perpustakaan Negara Malaysia

Tel: 2694 3488 Faks: 26942490.

Aras 1 Perpustakaan Negara Malaysia

232, lalan Tun Razak 50572 Kuala Lumpur.

© Perpustakaan N egara Malaysia 2000



r .. "\

Bil. 30/2000

Penasihat Shahar Banun Jaafar

••••••••••••••••••••••••••

Ketua Pengarang Zawiyah Baba

(Sehingga 31 Julai 2000)

•••••••••••••••••••••••••

Editor Saonah Shairi ......... ' ................ .

Koordinator Penerbitan Rihanun Md. Samin

• •• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Penyusun

Musalmah Abd. Muiz Jamaliah Shahid

Zulkijli Ali • • • • • • •• • • • • • • • • • • • • • • • • • • ~ .A

,-'

Sumbangan Penulisan boleh dimajukan kepada: Koordinator Penerbitan

Sekitar Perpustakaan Bahagian Hal Ehwal Korporat.

Aras 6, Blok Tengah Perpustakaan Negara Malaysia

Tel: 2694 3488 Faks: 26942490,

Edaran dibuat oleh: Unit Hadiah dan Pertukaran Pusat Penyerahan N egara,

Aras I Perpustakaan Negara Malaysia

232, lalan Tun Razak 50572 Kuala Lumpur,

© Perpustakaan N egara Malaysia 2000

------··------,...t;iE4,...~K4t~~~~ ---------.--TajukIPengarang Muka Surat

r--- -------- -------------------------------------------------------------

TUGAS PERPUSTAKAAN RUJUKAN: SUATU PENDEKATAN UNTUK PERPUSTAKAAN KHUSUS. Muhammad Nor Azam B. Hj. Lajin

PERPUSTAKAAN DAN PEMBELAJARAN SEPANJANG HAYAT DI DALAM MASYARAKAT BERILMU: CABARAN DAN PELUANG. Zawiyah Baba & Saonah Shairi

TUGAS YANG BERADA IT DAN TIDAK BERADA IT. Ramli Abdul Samad

K-EKONOMI: ISU DAN CABARAN PERKHIDMATAN PERPUSTAKAAN AWAM. Mohd Taib B, Mohamed, AMP, PPT

~--- --~---- --~-- --- ----.~--

FIRST MALAYSIAN CHILDREN NURSERY RYHMES IN THE MALAY LANGUAGE ON MULTIMEDIA CD-ROM. Siti Aishah Sheikh Kadir

LAPORAN PERSIDANGAN KEBANGSAAN GARIS PANDUAN PERPUSTAKAAN KHUSUS: KE ERA TEKNOLOGI MAKLUMAT. MusalmahAbd Muiz

KOLEKSI SAINS DAN TEKNOLOGI PUSAT SUMBER SEKOLAH: SATU TINJAUAN LITERATUR. Tiew Wai Sin & NikAsma Binti NikAhmad

PENTINGNYA PENGUASAAN BAHASA DALAM PENCARIAN MAKLUMAT. Ding Choong Ming

1

4

12

18

22

2.6

28

36

'----____ _ --- ----------------------------------------------------------_1



------· ·---- ·--,......t;iE4,...~K4t~~~~ ----.'.---.--TajukIPengarang Muka Surat

r--- ---------------------------------------------------------------------

TUGAS PERPUSTAKAAN RUJUKAN: SUATU PENDEKATAN UNTUK PERPUSTAKAAN KHUSUS. Muhammad Nor Azam B. Hj. Lajin

PERPUSTAKAAN DAN PEMBELAJARAN SEPANJANG HAYAT DI DALAM MASYARAKAT BERILMU: CABARAN DAN PELUANG. Zawiyah Baba & Saonah Shairi

1

4 -~-~-~--~--~~--~--------.:...----------- ------ _.-----TUGAS YANG BERADA IT DAN TIDAK BERADA IT. Ramli Abdul Samad

------- --_ .

K-EKONOMI: ISU DAN CABARAN PERKHIDMATAN PERPUSTAKAAN AWAM. Mohd Taib B, Mohamed, AMP, PPT

--- - ---.--

FIRST MALAYSIAN CHILDREN NURSERY RYHMES IN THE MALAY LANGUAGE ON MULTIMEDIA CD-ROM. Siti Aishah Sheikh Kadir

LAPORAN PERSIDANGAN KEBANGSAAN GARIS PANDUAN PERPUSTAKAAN KHUSUS: KE ERA TEKNOLOGI MAKLUMAT. MusalmahAbd Muiz

KOLEKSI SAINS DAN TEKNOLOGI PUSAT SUMBER SEKOLAH: SATU TINJAUAN LITERATUR. Tiew Wai Sin & NikAsma Binti NikAhmad

PENTINGNYA PENGUASAAN BAHASA DALAM PENCARIAN MAKLUMAT. Ding Choong Ming

12

18

22

2.6

28

36

L---- _ _ _ --- ---_-------------------------------------------------------1

TUGAS PUSTAKAWAN RUJUKAN: SUATU PENDEKATAN UNTUK

PERPUSTAKAAN KHUSUS

Oleh Muhamad Nor Azam B. Hj. Lajin *

Abstract

Today's reference librarian are information resource experts that are no longer the traditional type who were to locate and collect data/information. With the current technology such as internet, intranet or even extranet, reference librarian should be able to evaluate, analyze, organize, package and present information in the new way. They should know how to access and deliver services with value-added information to their customer.

PENGENALAN

D i dalam memperkatakan tentang b'idang kepustakawanan, tugas utama Pustakawan Rujukan

(PR) adalah bertanggungjawab sebagai pengendali sumber maklumat bagi sesebuah organisasi / perpustakaan itu. Ini adalah kerana beliau bertindak sebagai perantara atau mediator di antara sumber-sumber maklumat dengan penggunalstaf atau seseorang pencari maklumat tersebut. Oleh itu selain daripada mempunyai kelayakan ikhtisas, berkemahiran dan inisiatif untuk memperbaiki mutu perkhidmatannya kepada pengguna atau clientelenya, beliau harus ada kebolehan untuk menilai akan kandungan maklumat yang diperlukan. lni adalah kerana penilaian atau tanggapan yang selalunya diberikan oleh penggunal pelanggan adalah melalui layanan serta mutu / nilai maklumat yang diberikan oleh seseorang PR.

PENCARIAN MAKLUMAT / KHIDMAT NASIHAT

Sebenarnya PR itu boleh dianggap sebagai nadi penggerak bagi sesebuah perpustakaan itu kerana beliau lebih dekat dengan penggunanya. Beliau lebih memahami kaedah serta teknik yang lebih berkesan untuk mencari maklumat melalui apa sahaja sumber di sesebuah perpustakaan itu. Perkataan rujukan itu sudah cukup menggambarkan bahawa sebarang kemusykilan yang dihadapi pengguna dalam mencari maklumat atau ketidakjelasan di dalam menggunakan kaedah-kaedah pencarian seperti penggunaan kad katalog, OP AC, Internet dan sebagainya selalunya dapat dirujuk terus kepada beliau.

Dengan itu PR hari ini mestilah bukan hanya bertugas untuk menyedia, mencari dan mengumpulkan maklumat kepada penggunanya sahaja. Dengan adanya internet dan lain-lain

kemudahan teknologi elektronik PR berupaya menilai, menganalisis, menyusun, mempakej dan seterusnya mempersembahkan maklumat dalam bentuk yang semaksimum mungkin mengikut kegunaannya.

Selain itu PR seharusnya boleh menyediakan satu profil pengguna atau ringkasan soal selidik mengenai pencarian maklumat secara spesifik untuk setiap pertanyaan rujukan dan maklumbalas yang diperlukan.

PERKEMBANGAN TEKNOLOGI

Namun apa yang pasti PR masa kini seharusnya cuba untuk mempamerkan satu bentuk perkhidmatan yang lebih proaktif dengan melahirkan ide-ide yang dapat memenuhi kepentingan maklumat itu sendiri Contohnya seperti:

• mengenalpasti penyelidikan yang telah pernah dijalankan oleh organisasi lain bagi mengelakkan duplikasi.

menentusahkan datalmaklumat untuk digunakan pengguna dalam laporan atau hasil penerbitan (verifYing facts)

mewujudkan pangkalan data maklumat untuk kegunaan di organisasi beliau agar mudah dicapai secara atas tali an (internal information)

• menilai dan membandingkan information &. software yang ada di pasaran bagi menentu sumber koleksi yang seharusnya dilanggan atau disediakan di perpustakaannya

• memberi latihan dan tunjuk ajar kepada penggunal staf tentang kaedah pencarian maklumat secara

:+: Penolong Pegawai Perpustakaan Departmen Pengumsan clan Pembangunan Sumber Perikanan Marin, Kuala Terengganu.



TUGAS PUSTAKAWAN RUJUKAN: SUATU PENDEKATAN UNTUK

PERPUSTAKAAN KHUSUS

Oleh Muhamad Nor Azam B. Hj. Lajin *

Abstract

Today's reference librarian are information resource experts that are no longer the traditional type who were to locate and collect data/information. With the current technology such as internet, intranet or even extranet, reference librarian should be able to evaluate, analyze, organize, package and present information in the new way. They should know how to access and deliver services with value-added information to their customer.

PENGENALAN

D i dalam memperkatakan tentang b'idang kepustakawanan, tugas utama Pustakawan Rujukan

(PR) adalah bertanggungjawab sebagai pengendali sumber maklumat bagi sesebuah organisasi / perpustakaan itu. Ini adalah kerana beliau bertindak sebagai perantara atau mediator di antara sumber-sumber maklumat dengan penggunalstaf atau seseorang pencari maklumat tersebut. Oleh itu selain daripada mempunyai kelayakan ikhtisas, berkemahiran dan inisiatif untuk memperbaiki mutu perkhidmatannya kepada pengguna atau clientelenya, beliau harus ada kebolehan untuk menilai akan kandungan maklumat yang diperlukan. lni adalah kerana penilaian atau tanggapan yang selalunya diberikan oleh penggunal pelanggan adalah melalui layanan serta mutu / nilai maklumat yang diberikan oleh seseorang PR.

PENCARIAN MAKLUMAT / KHIDMAT NASIHAT

Sebenarnya PR itu boleh dianggap sebagai nadi penggerak bagi sesebuah perpustakaan itu kerana beliau lebih dekat dengan penggunanya. Beliau lebih memahami kaedah serta teknik yang lebih berkesan untuk mencari maklumat melalui apa sahaja sumber di sesebuah perpustakaan itu. Perkataan rujukan itu sudah cukup menggambarkan bahawa sebarang kemusykilan yang dihadapi pengguna dalam mencari maklumat atau ketidakjelasan di dalam menggunakan kaedah-kaedah pencarian seperti penggunaan kad katalog, OP AC, Internet dan sebagainya selalunya dapat dirujuk terus kepada beliau.

Dengan itu PR hari ini mestilah bukan hanya bertugas untuk menyedia, mencari dan mengumpulkan maklumat kepada penggunanya sahaja. Dengan adanya internet dan lain-lain

kemudahan teknologi elektronik PR berupaya menilai, menganalisis, menyusun, mempakej dan seterusnya mempersembahkan maklumat dalam bentuk yang semaksimum mungkin mengikut kegunaannya.

Selain itu PR seharusnya boleh menyediakan satu profil pengguna atau ringkasan soal selidik mengenai pencarian maklumat secara spesifik untuk setiap pertanyaan rujukan dan maklumbalas yang diperlukan.

PERKEMBANGAN TEKNOLOGI

Namun apa yang pasti PR masa kini seharusnya cuba untuk mempamerkan satu bentuk perkhidmatan yang lebih proaktif dengan melahirkan ide-ide yang dapat memenuhi kepentingan maklumat itu sendiri Contohnya seperti:

• mengenalpasti penyelidikan yang telah pernah dijalankan oleh organisasi lain bagi mengelakkan duplikasi.

menentusahkan datalmaklumat untuk digunakan pengguna dalam laporan atau hasil penerbitan (verifYing facts)

mewujudkan pangkalan data maklumat untuk kegunaan di organisasi beliau agar mudah dicapai secara atas tali an (internal information)

• menilai dan membandingkan information &. software yang ada di pasaran bagi menentu sumber koleksi yang seharusnya dilanggan atau disediakan di perpustakaannya

• memberi latihan dan tunjuk ajar kepada penggunal staf tentang kaedah pencarian maklumat secara

:+: Penolong Pegawai Perpustakaan Departmen Pengumsan clan Pembangunan Sumber Perikanan Marin, Kuala Terengganu.

atas talian dengan lebih berkesan serta tidak membazir (use of online databases)

Selain itu terdapat juga pandangan yang menyatakan bahawa seseorang PR tersebut perlulah sedikit sebanyak mengetahui akan sesuatu bidang perkara itu agar memudahkannya menyediakan satu bentuk aksesan untuk mendapatkan semula maklumat. Secara tidak langsung beliau dapat menyediakan kaedah pencarian maklumat yang asas berdasarkan sumber-sumber maklumat yang sedia ada serta tahu pula kumpulan sasarnya.

JALINAN HUBUNGAN

Selain daripada menyediakan mutu atau kualiti perkhidmatan yang tinggi kepada para pengguna, PR tersebut haruslah juga menjalinkan rangkaian dengan perpustakaan/organisasi yang lain seperti Pakar Maklumat. Pustakawan Khidmat Teknik dan sebagainya yang menjalankan tugas atau fungsi yang berkaitan dengannya.

Dengan ini mereka boleh bertukar-tukar ide dan pengalaman bagi mengemaskini serta memantapkan lagi struktur perkhidmatan yang ada dalam memastikan kepuasan pengguna dapat terlaksana,

KESIMPULAN

Sebenamya tugas PR ini adalah penting dalam memastikan maklumat yang disalurkan kepada pengguna/ staf bukan sahaja cepat, tepat dan berguna tetapi juga yang penting lagi adalah bantuan kepakaran beliau dapat mengurang kos dan menjimatkan masa pengguna. Di organisasi yang besar khidmat kepakaran PR tersebut dapat mengelakkan berlaku salah membuat keputusan oleh pihak pengurusan atau pembuat dasar yang memerlukan sesuatu maklumat tersebut. Apa yang lebih penting adalah matlamat atau Objektif diwujudkan agar sesuatu bentuk perkhidmatan rujukan itu dapat tercapai dengan berkesan.



- -

atas talian dengan lebih berkesan serta tidak membazir (use of online databases)

Selain itu terdapat juga pandangan yang menyatakan bahawa seseorang PR tersebut perlulah sedikit sebanyak mengetahui akan sesuatu bidang perkara itu agar memudahkannya menyediakan satu bentuk aksesan untuk mendapatkan semula maklumat. Secara tidak langsung beliau dapat menyediakan kaedah pencarian maklumat yang asas berdasarkan sumber-sumber maklumat yang sedia ada serta tahu pula kumpulan sasarnya.

JALINAN HUBUNGAN

Selain daripada menyediakan mutu atau kualiti perkhidmatan yang tinggi kepada para pengguna, PR tersebut haruslah juga menjalinkan rangkaian dengan perpustakaan/organisasi yang lain seperti Pakar Maklumat. Pustakawan Khidmat Teknik dan sebagainya yang menjalankan tugas atau fungsi yang berkaitan dengannya.

~tl1,t,M ~tn)'.1.:.~n~2.2.'·,

Dengan ini mereka boleh bertukar-tukar ide dan pengalaman bagi mengemaskini serta memantapkan lagi struktur perkhidmatan yang ada dalam memastikan kepuasan pengguna dapat terlaksana,

KESIMPULAN

Sebenamya tugas PR ini adalah penting dalam memastikan maklumat yang disalurkan kepada pengguna/ staf bukan sahaja cepat, tepat dan berguna tetapi juga yang penting lagi adalah bantuan kepakaran beliau dapat mengurang kos dan menjimatkan masa pengguna. Di organisasi yang besar khidmat kepakaran PR tersebut dapat mengelakkan berlaku salah membuat keputusan oleh pihak pengurusan atau pembuat dasar yang memerlukan sesuatu maklumat tersebut. Apa yang lebih penting adalah matlamat atau Objektif diwujudkan agar sesuatu bentuk perkhidmatan rujukan itu dapat tercapai dengan berkesan.

RUJUKAN

1. FULTON. Tara Lynn. (1986) 'Reference librarian ship: sharing our knowledge with technical service colleagues.' Reference Librarian, No. 13, Fall 1985-86.

2. LEI DE, John E. (1987) 'The information specialist and the reference librarian: is the complete librarian obsolete?' Reference Librarian. No. 18, Summer 1987.

3. REID, Edna. (1998) Challenges of special libraries for millenia. Kuala Lumpur: Perpustakaan Negara Malaysia.

4. SURPRENANT, Thomas T. (1985) and PERRY-HOLMES, Claudia. 'The reference librarian of the future: a scenario.' Reference Quarterly, vol. 25, no.2, Winter 1985.



.;"1 ,,111 ~. jlr[lI I I-'I~I,n"n - -

RUJUKAN

1. FULTON. Tara Lynn. (1986) 'Reference librarian ship: sharing our knowledge with technical service colleagues.' Reference Librarian, No. 13, Fall 1985-86.

2. LEI DE, John E. (1987) 'The information specialist and the reference librarian: is the complete librarian obsolete?' Reference Librarian. No. 18, Summer 1987.

3. REID, Edna. (1998) Challenges of special libraries for millenia. Kuala Lumpur: Perpustakaan Negara Malaysia.

4. SURPRENANT, Thomas T. (1985) and PERRY-HOLMES, Claudia. 'The reference librarian of the future: a scenario.' Reference Quarterly, vol. 25, no.2, Winter 1985.

PERPUSTAKAAN DAN PEMBELAJARAN SEPANJANG HAYAT DI DALAM MASYARAKAT BERILMU:

CABARAN DAN PELUANG*

Oleh Zawiyah Baba** & Saonah Shairi***

Abstract

The rapid development of information technology and global trends towards a knowledge-based economy present challenges for libraries to remain relevant in supporting life-long learning, but at the same time create new opportunities for libraries to play a more dynamic and effective role. The need to acquire physical resources for library collections has now shifted to providing access to these resources which are increasingly available and accessible worldwide on the internet. This paradigm shift has inevitably impacted on the skills; needed by librarians. Library resources have now to be made available and accessible electronically. Due to the prohibitive cost of conversion, digitization oflibrary materials can only be done selectively. Copyright restrictions and the uncertainty of digitized format for preservation are other factors which have to be addressed and overcome. In a knowledge society, success and failure will increasingly be measured by one's ability to find and evaluate the best information. Knowing how to think has become as important as knowing what to think. Critical thinking skills are part of overall information literacy. An information literate user will be able to locate, evaluate and use needed information. Libraries need to promote critical thinking among the users. Providing user with cognitive tools to make informed decisions must become a keystone of library user education.

PENDAHULUAN

P erpustakaan telah dikenali sebagai gedung ilmu dan pusat pembelajaran sejak zaman berzaman.

Kebanyakan perpustakaan yang ternama. khususnya perpustakaan negara adalah merupakan khazanah ilmu dan pusat kecemerlangan sesebuah negara. Bidang perkara yang distinctive ini membolehkan perpustakaan negara memenuhi keperluan maklumat dan rasa ingin tahu pengguna perpustakaan. Perpustakaan telah wujud hampir seusia dengan usia ilmu itu sendiri rnemandangkan perpustakaan wujud sebaik sahaja manusia berkebolehan untuk merekodkan permikiran, ide dan ilmu pengetahuan mereka dalam bentuk yang boleh dilihat. Perpustakaan zaman purbakala yang mengandungi tablet tanah liat. skrol papyrus, vellum dan parchment yang telah wujud di zaman klasik merupakan bukti kewujudan perpustakaan. Perpustakaan yang paling terkenal ialah Perpustakaan Alexandria yang hanya dibentuk mengikut model perpustakaan Aristotle, ahli falsafah Greek yang juga terkenal sebagai salah seorang pustakawan yang terawal diketahui.

Perpustakaan-perpustakaan agong secara tradisinya selalu dikaitkan dengan para akademik dan cendikiawan yang

dianggap sebagai para ilmuan dan bijak pandai. Pada zaman dahulu akses kepada perpustakaan adalah terhad kepada golongan atasan yang diberi keistimewaan untuk menggunakan koleksi perpustakaan. Kebolehan para cendikiawan menghasilkan ilmu dan keb~jaksanaan dan seterusnya mencipta ilmu pengetahuan barn dalam bentuk yang direkodkan menjadikan golongan ini lebih disegani oleh ternan sekerja dan masyarakat umum. Anggapan bahawa perpustakaan berhubung rapat dengan tuntutan ilmiah atau akademik masih berkekalan sehingga sekarang. Budaya ilmu, membaca, menulis dan dokumentasi pada amnya masih dikaitkan dengan tujuan akademik, khususnya dalam masyarakat yang amat mementingkan pencapaian akademik dan kelulusan tinggi. Budaya belajar atau menuntut ilmu semata-mata kerana sikap ingin tahu, membaca sebagai satu hobi. penerokaan maklumat untuk kendiri dan penambahbaikan masih memerlukan masa untuk bertapak di kebanyakan negara membangun termasuk Malaysia dan juga negara-negara di Asia Tenggara, walaupun kadar celik huruf di negara-negara ini semakin meningkat.

Ide untuk mewujudkan perpustakaan awam dipercayai berasal dari zaman Julius Caesar. Beliau telah merancang

Kertas versi Bahasa Inggeris dibentang di dalam International Conference on Teaching and Learning, 24-2? November 1999.

Pengarah Perkhidmatan Sokongan, Perpustakaan Negara Malaysia.

Pengarah Bahagian Rujukan Umum. Perpustakaan Negara Malaysia.



PERPUSTAKAAN DAN PEMBELAJARAN SEPANJANG HAYAT DI DALAM MASYARAKAT BERILMU:

CABARAN DAN PELUANG*

Oleh Zawiyah Baba** & Saonah Shairi***

Abstract

The rapid development of information technology and global trends towards a knowledge-based economy present challenges for libraries to remain relevant in supporting life-long learning, but at the same time create new opportunities for libraries to play a more dynamic and effective role. The need to acquire physical resources for library collections has now shifted to providing access to these resources which are increasingly available and accessible worldwide on the internet. This paradigm shift has inevitably impacted on the skills; needed by librarians. Library resources have now to be made available and accessible electronically. Due to the prohibitive cost of conversion, digitization oflibrary materials can only be done selectively. Copyright restrictions and the uncertainty of digitized format for preservation are other factors which have to be addressed and overcome. In a knowledge society, success and failure will increasingly be measured by one's ability to find and evaluate the best information. Knowing how to think has become as important as knowing what to think. Critical thinking skills are part of overall information literacy. An information literate user will be able to locate, evaluate and use needed information. Libraries need to promote critical thinking among the users. Providing user with cognitive tools to make informed decisions must become a keystone of library user education.

PENDAHULUAN

P erpustakaan telah dikenali sebagai gedung ilmu dan pusat pembelajaran sejak zaman berzaman.

Kebanyakan perpustakaan yang ternama. khususnya perpustakaan negara adalah merupakan khazanah ilmu dan pusat kecemerlangan sesebuah negara. Bidang perkara yang distinctive ini membolehkan perpustakaan negara memenuhi keperluan maklumat dan rasa ingin tahu pengguna perpustakaan. Perpustakaan telah wujud hampir seusia dengan usia ilmu itu sendiri rnemandangkan perpustakaan wujud sebaik sahaja manusia berkebolehan untuk merekodkan permikiran, ide dan ilmu pengetahuan mereka dalam bentuk yang boleh dilihat. Perpustakaan zaman purbakala yang mengandungi tablet tanah liat. skrol papyrus, vellum dan parchment yang telah wujud di zaman klasik merupakan bukti kewujudan perpustakaan. Perpustakaan yang paling terkenal ialah Perpustakaan Alexandria yang hanya dibentuk mengikut model perpustakaan Aristotle, ahli falsafah Greek yang juga terkenal sebagai salah seorang pustakawan yang terawal diketahui.

Perpustakaan-perpustakaan agong secara tradisinya selalu dikaitkan dengan para akademik dan cendikiawan yang

dianggap sebagai para ilmuan dan bijak pandai. Pada zaman dahulu akses kepada perpustakaan adalah terhad kepada golongan atasan yang diberi keistimewaan untuk menggunakan koleksi perpustakaan. Kebolehan para cendikiawan menghasilkan ilmu dan keb~jaksanaan dan seterusnya mencipta ilmu pengetahuan barn dalam bentuk yang direkodkan menjadikan golongan ini lebih disegani oleh ternan sekerja dan masyarakat umum. Anggapan bahawa perpustakaan berhubung rapat dengan tuntutan ilmiah atau akademik masih berkekalan sehingga sekarang. Budaya ilmu, membaca, menulis dan dokumentasi pada amnya masih dikaitkan dengan tujuan akademik, khususnya dalam masyarakat yang amat mementingkan pencapaian akademik dan kelulusan tinggi. Budaya belajar atau menuntut ilmu semata-mata kerana sikap ingin tahu, membaca sebagai satu hobi. penerokaan maklumat untuk kendiri dan penambahbaikan masih memerlukan masa untuk bertapak di kebanyakan negara membangun termasuk Malaysia dan juga negara-negara di Asia Tenggara, walaupun kadar celik huruf di negara-negara ini semakin meningkat.

Ide untuk mewujudkan perpustakaan awam dipercayai berasal dari zaman Julius Caesar. Beliau telah merancang

Kertas versi Bahasa Inggeris dibentang di dalam International Conference on Teaching and Learning, 24-2? November 1999.

Pengarah Perkhidmatan Sokongan, Perpustakaan Negara Malaysia.

Pengarah Bahagian Rujukan Umum. Perpustakaan Negara Malaysia.

perpustakaan awam yang pertama di Rome iaitu berbeza dengan perpustakaan tradisional yang digunakan oleh para cendikiawan dan ahli falsafah. Walaupun beliau tidak dapal melihat perpustakaan di dalam masa hayatnya. perpustakaan tersebut telah dibina dalam masa 5 tahun Selepas kematiannya. Penaung kesusasteraan zaman Caesar iaitu Pliny menggambarkan as as perpustakaan sebagai 'ingenia hominum rem publican fecit' atau 'beliau menjadikan bakal manusia sebagai milik umum", satu maxim yang masih boleh digunakan untuk perpustakaan di zaman moden. Kini, perpustakaan memainkan peranan yang besar dalam organisasi sosial untuk menyediakan maklumat dan kaedah penyampaian yang mudah kepada pembaca dengan menyediakan sumber-sumber yang pelbagai bagi tujuan bacaan yang instructive dan kreatif, tuntunan dan pandangan oleh semua lapisan umur masyarakat.

Kepelbagaian koleksi perpustakaan, perkhidmatan, rangkaian kemudahan dan akses jarak jauh serta waktu pembukaan yang lebih panjang telah meluaskan lagi peranan perpustakaan kepada masyarakat, bukan sahaja bagi menyokong penyelidikan dan tuntutan akademik malahan juga untuk rekreasi dan kendiri. Perpustakaan awam yang mempunyai pelanggan berbagai lapisan, adalah memainkan peranan yang besar secara formal dan tidak formal.

REVOLUSI MAKLUMAT

John Naisbit dalam bukunya yang terkenal. Megatrends (1984) Lelah meramalkan bahawa masyarakat industri akan berubah menjadi masyarakat bermaklumat sebelum akhir dekad ini. Naisbit mengutarakan pendapat bahawa masyarakat bermaklumat adalah merupakan suatu realiti ekonomi di mana teknologi dan komunikasi akan merevolusikan kaedah pengeluaran dan perkhidmatan serta cara kita berurusniaga di dalam dan luar negara. Menurut beliau lagi, masyarakat bermaklumat adalah masyarakat yang celik huruf dan berilmu. Ini menjadikan ilmu, ide, konsep dan pemikiran amat penting. Perkembangan pesat dalam teknologi maklumat dan globalisasi pada akhir dua dekad yang lepas sangat memberangsangkan dan meluas, sehingga kesannya dapat dirasakan bukan sahaja di seluruh rantau dan negara di dunia malah juga di semua institusi dan rumah persendirian. Kemajuan pesat komunikasi elektronik yang begitu menyeluruh akan pasti menukar dunia menjadi 'perkampungan global' dengan pantas.

Tiga penggerak utama revolusi maklumat boleh dikategorikan sebagai

(i) Perkembangan pesat komunikasi global - suara, data, perkhidmatan video dan grafik boleh dipancarkan dalam kelajuan yang tinggi melalui

sebarang rangkaian samada satelit, wireless atau gabungan keduanya;

(ii) Internet dan perkembangannya dari segi luas penyebaran, jangkauan global dan capaian;

(iii) Pertemuan teknologi komputer dan penyiaran yang juga merupakan tenaga penggerak penyatuan industri ke arah satu sistem perdagangan elektronik.

Laporan berjudul UK Report (1997) : New Library: The People's Network telah mendefinisikan masyarakat bermaklumat sebagai sebuah ekonomi dan masyarakat di mana perolehan, penyimpanan, prosesan, transmisi. penyebaran dan penggunaan ilmu dan maklumat, termasuk juga kemungkinan-kemungkinan teknikal yang wujud dalam komunikasi interaktif, memainkan peranan penemuan. Laporan tersebut juga ada menyatakan terdapat penerimaan universal bahawa masyarakat akan membangun ke arah ini secara global dan kit a perlu bertindak untuk menyiapkan diri bagi menghadapi berbagai perubahan besar ini secepat yang mungkin. Suatu perkara yang menjadi kebimbangan semua adalah sekiranya sesebuah 'negara tidak membangunkan masyarakat bermaklumatnya sendiri secepat mungkin, negara itu akan terus ketinggalan dalam aspek-aspek ekonomi global. Satu lagi kemungkinan yang membimbangkan adalah jika sesebuah negara tidak bertindak membangun masyarakat bermaklumatnya .sendiri, negara itu akan terpaksa menerima maklumat dari negara lain.

Fenomena perkembangan teknologi maklumat, terutamanya dalam era digital telah membuka luas peluang untuk perniagaan dan aktiviti maklumat. Perpustakaan dan sesiapa sahaja dalam bidang pembekal maklumat menerima impak secara langsung dari perkembangan pesat teknologi maklumat dan memerlukan anjakan paradigma dalam pendekatan pembekalan maklumat iaitu daripada pemilikan sumber maklumat secara fizikal kepada pengaksesan atau capaian sumber-sumber ini.

PERPUSTAKAAN SEPANJANG HAYAT

DAN PEMBELAJARAN

Masyarakat bermaklumat perlu menjadi masyarakat yang belajar sepanjang hayat tanpa mengira dimana mereka berada, setiap individu mestilah secara berterusan mendapatkan kemahiran barn dan menyertai kursus-kursus pendidikan. Dalam ekonomi global masa kini, ilmu pengetahuan merupakan sumber utama dan kualiti sumber manusia negara adalah sangat kritikal untuk mempastikan daya persaingan. Atas sebab-sebab inilah maka pembelajaran sepanjang hayat menjadi elemen rekabentuk utama Lebuhraya Maklumat (Information superhighway). Kunci utama ke arah kemewahan dan kemakmuran dalam



~(~IIDr :prr~~.s[Dk~mm - -

perpustakaan awam yang pertama di Rome iaitu berbeza dengan perpustakaan tradisional yang digunakan oleh para cendikiawan dan ahli falsafah. Walaupun beliau tidak dapal melihat perpustakaan di dalam masa hayatnya. perpustakaan tersebut telah dibina dalam masa 5 tahun Selepas kematiannya. Penaung kesusasteraan zaman Caesar iaitu Pliny menggambarkan as as perpustakaan sebagai 'ingenia hominum rem publican fecit' atau 'beliau menjadikan bakal manusia sebagai milik umum", satu maxim yang masih boleh digunakan untuk perpustakaan di zaman moden. Kini, perpustakaan memainkan peranan yang besar dalam organisasi sosial untuk menyediakan maklumat dan kaedah penyampaian yang mudah kepada pembaca dengan menyediakan sumber-sumber yang pelbagai bagi tujuan bacaan yang instructive dan kreatif, tuntunan dan pandangan oleh semua lapisan umur masyarakat.

Kepelbagaian koleksi perpustakaan, perkhidmatan, rangkaian kemudahan dan akses jarak jauh serta waktu pembukaan yang lebih panjang telah meluaskan lagi peranan perpustakaan kepada masyarakat, bukan sahaja bagi menyokong penyelidikan dan tuntutan akademik malahan juga untuk rekreasi dan kendiri. Perpustakaan awam yang mempunyai pelanggan berbagai lapisan, adalah memainkan peranan yang besar secara formal dan tidak formal.

REVOLUSI MAKLUMAT

John Naisbit dalam bukunya yang terkenal. Megatrends (1984) Lelah meramalkan bahawa masyarakat industri akan berubah menjadi masyarakat bermaklumat sebelum akhir dekad ini. Naisbit mengutarakan pendapat bahawa masyarakat bermaklumat adalah merupakan suatu realiti ekonomi di mana teknologi dan komunikasi akan merevolusikan kaedah pengeluaran dan perkhidmatan serta cara kita berurusniaga di dalam dan luar negara. Menurut beliau lagi, masyarakat bermaklumat adalah masyarakat yang celik huruf dan berilmu. Ini menjadikan ilmu, ide, konsep dan pemikiran amat penting. Perkembangan pesat dalam teknologi maklumat dan globalisasi pada akhir dua dekad yang lepas sangat memberangsangkan dan meluas, sehingga kesannya dapat dirasakan bukan sahaja di seluruh rantau dan negara di dunia malah juga di semua institusi dan rumah persendirian. Kemajuan pesat komunikasi elektronik yang begitu menyeluruh akan pasti menukar dunia menjadi 'perkampungan global' dengan pantas.

Tiga penggerak utama revolusi maklumat boleh dikategorikan sebagai

(i) Perkembangan pesat komunikasi global - suara, data, perkhidmatan video dan grafik boleh dipancarkan dalam kelajuan yang tinggi melalui

sebarang rangkaian samada satelit, wireless atau gabungan keduanya;

(ii) Internet dan perkembangannya dari segi luas penyebaran, jangkauan global dan capaian;

(iii) Pertemuan teknologi komputer dan penyiaran yang juga merupakan tenaga penggerak penyatuan industri ke arah satu sistem perdagangan elektronik.

Laporan berjudul UK Report (1997) : New Library: The People's Network telah mendefinisikan masyarakat bermaklumat sebagai sebuah ekonomi dan masyarakat di mana perolehan, penyimpanan, prosesan, transmisi. penyebaran dan penggunaan ilmu dan maklumat, termasuk juga kemungkinan-kemungkinan teknikal yang wujud dalam komunikasi interaktif, memainkan peranan penemuan. Laporan tersebut juga ada menyatakan terdapat penerimaan universal bahawa masyarakat akan membangun ke arah ini secara global dan kit a perlu bertindak untuk menyiapkan diri bagi menghadapi berbagai perubahan besar ini secepat yang mungkin. Suatu perkara yang menjadi kebimbangan semua adalah sekiranya sesebuah 'negara tidak membangunkan masyarakat bermaklumatnya sendiri secepat mungkin, negara itu akan terus ketinggalan dalam aspek-aspek ekonomi global. Satu lagi kemungkinan yang membimbangkan adalah jika sesebuah negara tidak bertindak membangun masyarakat bermaklumatnya .sendiri, negara itu akan terpaksa menerima maklumat dari negara lain.

Fenomena perkembangan teknologi maklumat, terutamanya dalam era digital telah membuka luas peluang untuk perniagaan dan aktiviti maklumat. Perpustakaan dan sesiapa sahaja dalam bidang pembekal maklumat menerima impak secara langsung dari perkembangan pesat teknologi maklumat dan memerlukan anjakan paradigma dalam pendekatan pembekalan maklumat iaitu daripada pemilikan sumber maklumat secara fizikal kepada pengaksesan atau capaian sumber-sumber ini.

PERPUSTAKAAN SEPANJANG HAYAT

DAN PEMBELAJARAN

Masyarakat bermaklumat perlu menjadi masyarakat yang belajar sepanjang hayat tanpa mengira dimana mereka berada, setiap individu mestilah secara berterusan mendapatkan kemahiran barn dan menyertai kursus-kursus pendidikan. Dalam ekonomi global masa kini, ilmu pengetahuan merupakan sumber utama dan kualiti sumber manusia negara adalah sangat kritikal untuk mempastikan daya persaingan. Atas sebab-sebab inilah maka pembelajaran sepanjang hayat menjadi elemen rekabentuk utama Lebuhraya Maklumat (Information superhighway). Kunci utama ke arah kemewahan dan kemakmuran dalam

k-ekonomi adalah supaya semua pekerja menggunakan maklumat secara bijaksana. Pembelajaran mestilah diperluaskan kepada semua pekerja, dan ini dapat direalisasikan oleh teknologi. Semakin banyak sumber maklumat disalurkan secara semakin ramai pula orang yang dapat dan memilih untuk bekerja dari rumah. Perkembangan ini akan menjurus kepada komuniti maya, di mana manusia berinteraksi melalui rangkaian. Penyertaan komunikasi maya ini tidak akan dibatasi oleh lokasi ahli-ahlinya.

Pertambahan dan kepelbagaian sumber dan kemudahan yang boleh disampaikan oleh rangkaian, digabungkan dengan aset sedia ada dalam sistem perpustakaan negara, berupaya membentuk teras gedung ilmu yang membolehkan perpustakaan terkecil dan terpencil untuk menawarkan kepelbagaian, kedalaman dan kualiti yang sama seperti perpustakaan besar, serta menyediakan akses atau capaian samarata kepada maklumat tempatan dan global. Dari segi isi kandungan - sumber ilmu, imaginasi dan pembelajaran, perkhidmatan dan kemudahan serta sokongan yang ditawarkan, pendidikan dan pembelajaran sepanjang hayat akan menjadi salah satu elemen utama yang akan menguasai rangkaian sistem perpustakaan.

MASYARAKAT BERILMU

Trend global dalam beberapa tahun yang lalu juga telah menunjukkan kemajuan peralihan dari masyarakat bermaklumat kepada masyarakat berilmu. Maklumat yang lebih meluas dan kemudahan capaian melalui pendigitan dan internet membolehkan proses penukaran maklumat kepada ilmu, iaitu bagaimana maklumat diguna dan aplikasi oleh individu atau organisasi merupakan perbezaan yang sangat penting di antara masyarakat bermaklumat dan masyarakat berilmu. Proses menukar maklumat menjadi ilmu hanya boleh dilakukan oleh manusia, tidak seperti menukar data menjadi maklumat yang sebahagian besarnya boleh dijana dengan bantuan komputer. Perbezaan yang ketara ini di mana melibatkan penukaran maklumat kepada ilmu, telah mewujudkan satu kumpulan pakar yang dipanggil 'pekerja ilmu" iaitu satu kumpulan yang semakin dikenali dalam sektor awam dan swasta sebagai sesuatu yang mesti wujud atau 'isine qua nan' k-ekonomi. Dikalangan syarikat-syarikat perdagangan pekerja ilmu dan pencetusan ilmu adalah begitu penting yang menentukan daya saing syarikat tersebut.

Szarina Shakir( 1999) telah mencadangkan beberapa sifat yang begitu ketara dikalangan negara kay a maklumat dan menjadi budaya hidup masyarakat berilmu seperti berikut:

(i) Masyarakat yang membaca

(ii) Mementingkan data dan dokumentasi

(iii) Kesediaan berkongsi sumber

(iv) Menghargai pendidikan yang berterusan dan pembelajaran sepanjang hayat.

Sebagai tambahan, masyarakat berilmu juga mempunyai kompetensi yang tinggi dalam penggunaan teknologi maklumat untuk menjalankan ciri-ciri di atas. Sejauh mana ciri-ciri atau karektor ini wujud dalam sesebuah masyarakat boleh dilihat dari perilaku dan norma-norma ahli-ahlinya, ketersediaan perpustakaan awam dan kedai buku, output kesusasteraan dan penerbitan, nilai penulisan dan sikap terhadap pendidikan dan warisan budaya, penggunaan komputer di pejabat dan rumah serta dasar dan kemudahan untuk pendidikan yang berterusan dan pembelajaran sepanjang hayat. Berdasarkan ciri-ciri tersebut, dimanakah kedudukan Malaysia sebagai sebuah masyarakat berilmu?

MALAYSIA SEBAGAI SEBUAH MASYARAKAT BERILMU


Penemuan dari kajian The Reading Profile of Malaysians, 1996 menunjukkan bahawa 93 % rakyat Malaysia dari umur 10 tahun keatas adalah celik huruf Walau bagaimanapun, walaupun kadar celik huruf hanya telah meningkat 19% dari kajian yang dijalankan dalam 1982/1983. labial membaca rakyat Malaysia masih lagi rendah. Secara purata, rakyat Malaysia membaca 2 buku dalam setahun. Penemuan dari kajian terdahulu juga tidak menggambarkan labial membaca yang baik. Membaca bukan merupakan satu aktiviti yang pervasive dan tidak menjadi norma dikalangan rakyat Malaysia. Tradisi seperti ini tidak menyokong kepada kemajuan industri penerbitan tempatan, iaitu satu lagi ciri penting masyarakat berilmu.

(ii) Menghargai data dan dokumentasi

Dari segi budaya, rakyat Malaysia kurang pendedahan mengenai kepentingan dokumentasi dan tidak gemar membuat penyelidikan. Biasanya sikap tidak ambil beratltidak ambil tahu terhadap nil ai, pengumpulan dan pemeliharaan dokumen akan dicerminkan oleh kesulitan mendapatkan terbitan kerajaan atau mempastikan suatu koleksi perpustakaan yang lengkap. Penguatkuasaan Akta Penyerahan Bahan Perpustakaan 1986 adalah amat rumit apabila melibatkan terbitan kerajaan. Szarina (1999) memetik satu laporan 1990 yang dikeluarkan oleh Council for the Coordination and Transfer of Industrial Technology, Kementerian Sams, Teknologi & Alam Sekitar



k-ekonomi adalah supaya semua pekerja menggunakan maklumat secara bijaksana. Pembelajaran mestilah diperluaskan kepada semua pekerja, dan ini dapat direalisasikan oleh teknologi. Semakin banyak sumber maklumat disalurkan secara semakin ramai pula orang yang dapat dan memilih untuk bekerja dari rumah. Perkembangan ini akan menjurus kepada komuniti maya, di mana manusia berinteraksi melalui rangkaian. Penyertaan komunikasi maya ini tidak akan dibatasi oleh lokasi ahli-ahlinya.

Pertambahan dan kepelbagaian sumber dan kemudahan yang boleh disampaikan oleh rangkaian, digabungkan dengan aset sedia ada dalam sistem perpustakaan negara, berupaya membentuk teras gedung ilmu yang membolehkan perpustakaan terkecil dan terpencil untuk menawarkan kepelbagaian, kedalaman dan kualiti yang sama seperti perpustakaan besar, serta menyediakan akses atau capaian samarata kepada maklumat tempatan dan global. Dari segi isi kandungan - sumber ilmu, imaginasi dan pembelajaran, perkhidmatan dan kemudahan serta sokongan yang ditawarkan, pendidikan dan pembelajaran sepanjang hayat akan menjadi salah satu elemen utama yang akan menguasai rangkaian sistem perpustakaan.

MASYARAKAT BERILMU

Trend global dalam beberapa tahun yang lalu juga telah menunjukkan kemajuan peralihan dari masyarakat bermaklumat kepada masyarakat berilmu. Maklumat yang lebih meluas dan kemudahan capaian melalui pendigitan dan internet membolehkan proses penukaran maklumat kepada ilmu, iaitu bagaimana maklumat diguna dan aplikasi oleh individu atau organisasi merupakan perbezaan yang sangat penting di antara masyarakat bermaklumat dan masyarakat berilmu. Proses menukar maklumat menjadi ilmu hanya boleh dilakukan oleh manusia, tidak seperti menukar data menjadi maklumat yang sebahagian besarnya boleh dijana dengan bantuan komputer. Perbezaan yang ketara ini di mana melibatkan penukaran maklumat kepada ilmu, telah mewujudkan satu kumpulan pakar yang dipanggil 'pekerja ilmu" iaitu satu kumpulan yang semakin dikenali dalam sektor awam dan swasta sebagai sesuatu yang mesti wujud atau 'isine qua nan' k-ekonomi. Dikalangan syarikat-syarikat perdagangan pekerja ilmu dan pencetusan ilmu adalah begitu penting yang menentukan daya saing syarikat tersebut.

Szarina Shakir( 1999) telah mencadangkan beberapa sifat yang begitu ketara dikalangan negara kay a maklumat dan menjadi budaya hidup masyarakat berilmu seperti berikut:


(ii) Mementingkan data dan dokumentasi


(iv) Menghargai pendidikan yang berterusan dan pembelajaran sepanjang hayat.

Sebagai tambahan, masyarakat berilmu juga mempunyai kompetensi yang tinggi dalam penggunaan teknologi maklumat untuk menjalankan ciri-ciri di atas. Sejauh mana ciri-ciri atau karektor ini wujud dalam sesebuah masyarakat boleh dilihat dari perilaku dan norma-norma ahli-ahlinya, ketersediaan perpustakaan awam dan kedai buku, output kesusasteraan dan penerbitan, nilai penulisan dan sikap terhadap pendidikan dan warisan budaya, penggunaan komputer di pejabat dan rumah serta dasar dan kemudahan untuk pendidikan yang berterusan dan pembelajaran sepanjang hayat. Berdasarkan ciri-ciri tersebut, dimanakah kedudukan Malaysia sebagai sebuah masyarakat berilmu?

MALAYSIA SEBAGAI SEBUAH MASYARAKAT BERILMU


Penemuan dari kajian The Reading Profile of Malaysians, 1996 menunjukkan bahawa 93 % rakyat Malaysia dari umur 10 tahun keatas adalah celik huruf Walau bagaimanapun, walaupun kadar celik huruf hanya telah meningkat 19% dari kajian yang dijalankan dalam 1982/1983. labial membaca rakyat Malaysia masih lagi rendah. Secara purata, rakyat Malaysia membaca 2 buku dalam setahun. Penemuan dari kajian terdahulu juga tidak menggambarkan labial membaca yang baik. Membaca bukan merupakan satu aktiviti yang pervasive dan tidak menjadi norma dikalangan rakyat Malaysia. Tradisi seperti ini tidak menyokong kepada kemajuan industri penerbitan tempatan, iaitu satu lagi ciri penting masyarakat berilmu.

(ii) Menghargai data dan dokumentasi

Dari segi budaya, rakyat Malaysia kurang pendedahan mengenai kepentingan dokumentasi dan tidak gemar membuat penyelidikan. Biasanya sikap tidak ambil beratltidak ambil tahu terhadap nil ai, pengumpulan dan pemeliharaan dokumen akan dicerminkan oleh kesulitan mendapatkan terbitan kerajaan atau mempastikan suatu koleksi perpustakaan yang lengkap. Penguatkuasaan Akta Penyerahan Bahan Perpustakaan 1986 adalah amat rumit apabila melibatkan terbitan kerajaan. Szarina (1999) memetik satu laporan 1990 yang dikeluarkan oleh Council for the Coordination and Transfer of Industrial Technology, Kementerian Sams, Teknologi & Alam Sekitar

Malaysia yang menggambarkan perkara ini

" Malaysia's information infrastructure is outdated and ineffectual, unable to support technology development. Information, particularly documents containing technical, facts and figures, appears to he held in Ionesteem. Accumulated knowledge and the vast experience within the industries of the country are very rarely documented ,for systematic use due to the inadequate appreciation of the value of documentation "


Walaupun prasarana teknologi maklumat di negara ini agak baik, termasuklah dalam sektor awam, semangat untuk berkongsi sumber dikalangan institusi atau individu masih lagi berkurangan. Sebagai contoh. Sungguhpun Sistem Pembekalan Penerbitan (SPP) yang memudahkan pinjaman antara perpustakaan di Malaysia telah wujud, tidak semua perpustakaan utama, terutamanya perpustakaan yang berpotensi untuk memberi plllJaman menganggotai sistem itu. Ciptaan pangkalan data maklumat tempatan yang terancang dan menyeluruh pula hanya dalam jumlah yang sedikit, dan jika ada pun, sukar untuk di akses dan menyulitkan untuk dikongsi bersama.

(iv) Menghargai pendidikan yang berterusan dan pembelajaran sepanjang hayat

Terdapat suasana yang sihat di Malaysia dari segi menghargai pendidikan yang berterusan. lni dapat dilihat dari dasar dan program awam, terutamanya latihan sambil bekerja, penyertaan sektor swasta dan pelaburan serta minat yang tinggi dan sambutan kepada pendidikan j arak j auh, pendidikan separuh masa serta kursuskursus dan latihan kemahiran di Malaysia. Dari segi ini masyarakat Malaysia agak hampir kepada masyarakat berilmu.

Sebagai tambahan kepada ciri-ciri di alas, kerajaan telah menjalankan beberapa inisiatif yang juga menyumbang kepada transformasi Malaysia menjadi masyarakat berilmu.

(v) Wawasan 2020 yang akan membawa Malaysia sebagai sebuah negara llli!iu pada 2020. Salah satu dari penekanan Wawasan ini adalah untuk membangun Malaysia sebagai negara kaya maklumat dan mempunyai ekonomi berasaskan ilmu pengetahuan.

(vi) Kerajaan Malaysia telah mengorak langkah yang berani untuk menangani Cabaran fenomena teknologi maklumat dan kesan globalisasi dengan

memperkenalkan projek yang mengkagumkan dan bercita-cita tinggi iaitu Koridorraya Multimedia (MSC) dilengkapi 7 aplikasi utama termasuk Kerajaan Elektronik. Walaupun negara mengalami kejutan ekonomi. Kerajaan komitmen untuk mempastikan kejayaan projek ini yang diterajui oleh Multimedia Development Corporation (MDC) diteruskan. Perpindahan Pusat Pentadbiran dari Kuala Lumpur ke Putrajaya yang terletak di tengah-tengah kawasan Koridorraya Multimedia, menempatkan kerajaan Malaysia sebagai "pentadbiran berteknologi tinggi tanpa kertas" dan memperolehi akses secara global serta berpotensi untuk mengurus ledakan maklumat dan cetusan ilmu.

(vii) National Information Technology Agenda (NITA) yang bertujuan untuk mempastikan semua rakyat Malaysia mendapat akses kepada maklumat dan pembelajaran melalui prasarana untuk kemajuan individu, organisasi dan negara; serta aplikasi maklumat dan ilmu akan menjadi asas untuk memajukan lagi kualiti kerja dan hidup.

(viii) Memperkenalkan teknologi maklumat sebagai satu bahagian bersepadu dalam sistem pendidikan. Salah satu dari program pendidikan teknologi maklumat adalah pembinaan sekolah Bestari dan Universiti Multimedia. Programprogram celik komputer, pengajaran dengan bantuan komputer dan program pembelajaran telah diperkenalkan kesemua sekolah dan institusi latihan. Adalah dijangkakan semua pelajar yang keluar dari sistem persekolahan ini akan celik komputer.

CABARAN

Penilaian yang telah dibuat ke alas senario di Malaysia berdasarkan ciri -ciri masyarakat berilmu di atas telah menjelaskan tanda-tanda bahawa rakyat Malaysia telah beransur-ansur menjurus ke arah masyarakat berilmu tetapi masih banyak ruang untuk penambahbaikan. Dari segi perolehan teknologi, Malaysia mempunyai kelebihan untuk memperolehi aplikasi teknologi terbaik dan moden, namun perlu membangun prasarana yang akan merobah sejumlah besar penduduk menjadi masyarakat bermaklumat.

Dalam tahun 1996, hanya 7% isi rumah di Malaysia mempunyai kemudahan komputer. 85% dari mereka mempunyai Komputer Peribadi (PC) dan 15% memiliki laptop atau notebook. Sejumlah besar (50%) melaporkan mempunyai kemudahan CD-ROM dan multimedia (36%). Akses ke Internet dan kemudahan e-mail masih rendah iaitu pada 10% dan 9%. Sebahagian besar masyarakat kurang kemahiran dalam penggunaan teknologi baru.



Malaysia yang menggambarkan perkara ini

" Malaysia's information infrastructure is outdated and ineffectual, unable to support technology development. Information, particularly documents containing technical, facts and figures, appears to he held in Ionesteem. Accumulated knowledge and the vast experience within the industries of the country are very rarely documented ,for systematic use due to the inadequate appreciation of the value of documentation "


Walaupun prasarana teknologi maklumat di negara ini agak baik, termasuklah dalam sektor awam, semangat untuk berkongsi sumber dikalangan institusi atau individu masih lagi berkurangan. Sebagai contoh. Sungguhpun Sistem Pembekalan Penerbitan (SPP) yang memudahkan pinjaman antara perpustakaan di Malaysia telah wujud, tidak semua perpustakaan utama, terutamanya perpustakaan yang berpotensi untuk memberi plllJaman menganggotai sistem itu. Ciptaan pangkalan data maklumat tempatan yang terancang dan menyeluruh pula hanya dalam jumlah yang sedikit, dan jika ada pun, sukar untuk di akses dan menyulitkan untuk dikongsi bersama.

(iv) Menghargai pendidikan yang berterusan dan pembelajaran sepanjang hayat

Terdapat suasana yang sihat di Malaysia dari segi menghargai pendidikan yang berterusan. lni dapat dilihat dari dasar dan program awam, terutamanya latihan sambil bekerja, penyertaan sektor swasta dan pelaburan serta minat yang tinggi dan sambutan kepada pendidikan j arak j auh, pendidikan separuh masa serta kursuskursus dan latihan kemahiran di Malaysia. Dari segi ini masyarakat Malaysia agak hampir kepada masyarakat berilmu.

Sebagai tambahan kepada ciri-ciri di alas, kerajaan telah menjalankan beberapa inisiatif yang juga menyumbang kepada transformasi Malaysia menjadi masyarakat berilmu.

(v) Wawasan 2020 yang akan membawa Malaysia sebagai sebuah negara llli!iu pada 2020. Salah satu dari penekanan Wawasan ini adalah untuk membangun Malaysia sebagai negara kaya maklumat dan mempunyai ekonomi berasaskan ilmu pengetahuan.

(vi) Kerajaan Malaysia telah mengorak langkah yang berani untuk menangani Cabaran fenomena teknologi maklumat dan kesan globalisasi dengan

memperkenalkan projek yang mengkagumkan dan bercita-cita tinggi iaitu Koridorraya Multimedia (MSC) dilengkapi 7 aplikasi utama termasuk Kerajaan Elektronik. Walaupun negara mengalami kejutan ekonomi. Kerajaan komitmen untuk mempastikan kejayaan projek ini yang diterajui oleh Multimedia Development Corporation (MDC) diteruskan. Perpindahan Pusat Pentadbiran dari Kuala Lumpur ke Putrajaya yang terletak di tengah-tengah kawasan Koridorraya Multimedia, menempatkan kerajaan Malaysia sebagai "pentadbiran berteknologi tinggi tanpa kertas" dan memperolehi akses secara global serta berpotensi untuk mengurus ledakan maklumat dan cetusan ilmu.

(vii) National Information Technology Agenda (NITA) yang bertujuan untuk mempastikan semua rakyat Malaysia mendapat akses kepada maklumat dan pembelajaran melalui prasarana untuk kemajuan individu, organisasi dan negara; serta aplikasi maklumat dan ilmu akan menjadi asas untuk memajukan lagi kualiti kerja dan hidup.

(viii) Memperkenalkan teknologi maklumat sebagai satu bahagian bersepadu dalam sistem pendidikan. Salah satu dari program pendidikan teknologi maklumat adalah pembinaan sekolah Bestari dan Universiti Multimedia. Programprogram celik komputer, pengajaran dengan bantuan komputer dan program pembelajaran telah diperkenalkan kesemua sekolah dan institusi latihan. Adalah dijangkakan semua pelajar yang keluar dari sistem persekolahan ini akan celik komputer.

CABARAN

Penilaian yang telah dibuat ke alas senario di Malaysia berdasarkan ciri -ciri masyarakat berilmu di atas telah menjelaskan tanda-tanda bahawa rakyat Malaysia telah beransur-ansur menjurus ke arah masyarakat berilmu tetapi masih banyak ruang untuk penambahbaikan. Dari segi perolehan teknologi, Malaysia mempunyai kelebihan untuk memperolehi aplikasi teknologi terbaik dan moden, namun perlu membangun prasarana yang akan merobah sejumlah besar penduduk menjadi masyarakat bermaklumat.

Dalam tahun 1996, hanya 7% isi rumah di Malaysia mempunyai kemudahan komputer. 85% dari mereka mempunyai Komputer Peribadi (PC) dan 15% memiliki laptop atau notebook. Sejumlah besar (50%) melaporkan mempunyai kemudahan CD-ROM dan multimedia (36%). Akses ke Internet dan kemudahan e-mail masih rendah iaitu pada 10% dan 9%. Sebahagian besar masyarakat kurang kemahiran dalam penggunaan teknologi baru.

Pembangunan ke arah masyarakat berilmu mestilah tidak menimbulkan ketidaksamarataan di antara mereka yang mahir menggunakan teknologi dan memahami potensinya, dan orang yang enggan atau tidak berupaya menggunakan teknologi.

Kita juga menghadapi cabaran yang getir dan berpanjangan dalam membudayakan ciri -ciri sosial dan budaya yang menentukan masyarakat berilmu terutamanya masyarakat yang membaca dan sedar akan kepentingan S~arah serta menghargai dokumen dan mempraktikkan merekod maklumat sebagai amalan budaya. Aspek lain yang sama penting ialah untuk mempastikan perkhidmatan perpustakaan disampaikan kepada masyarakat luar bandar, orang kurang upaya dan mereka yang tidak dapat meninggalkan rumah kediaman. Ketika ini terdapat 770 perpustakaan awam; 329 perpustakaan khusus, 83 perpustakaan akademik, 1470 perpustakaan sekolah menengah dan 1470 perpustakaan sekolah rendah di seluruh negara. Hanya 2.4% dari pendidikan negara ini menjadi ahli perpustakaan awam. Apakah erti sebuah negara jika bukan kerana penduduknya? Transformasi penduduk Malaysia kepada ahli -ahli yang aktif dalam masyarakat bermaklumat adalah sangat mustahak untuk membolehkan Malaysia melonjak ke milenium bam sebagai masyarakat berilmu. Dalam hal ini, keadaan dan persekitaran semasa membawa banyak Cabaran dan peluang kepada professional perpustakaan khususnya untuk membina kemahiran dan kompetensi bam yang bakal mempastikan peranan mereka yang lebih aktif dalam menyokong pembelajaran sepanjang hayat.

AGENDA PERUBAHAN

(i) Menyediakan akses kepada maklumat

Perpustakaan wajar mendefinisikan semula peranan mereka dari penjaga bahan cetak kepada berfungsi sebagai pusat maklumat Setempat, yang mempunyai akses ke sumber maklumat tempatan dan global yang diperolehi melalui internet. Penyediaan produk dan perkhidmatan maklumat multimedia adalah sangat penting rnemandangkan pada hari ini. maklumat boleh didapati dalam berbagai bentuk Cetakan dan bukan Cetakan. Perpustakaan sewajarnya menyediakan maklumat atas talian untuk membolehkan pengguna dapat berinteraksi dari mana-mana lokasi pada bila-bila masa.

(ii) Transformasi maklumat ke ilmu - Pustakawan sebagai pemudahcara/penasihat

Terdapat banyak maklumat dalam Internet. Pengguna perpustakaan perlu mempelajari kemahiran mencari maklumat sesuai untuk

bidang mereka, iaitu satu kemahiran yang boleh digunakan untuk sebarang keadaan dan kerjaya. Keperluan untuk mendidik dunia mengenai strategi pembelajaran untuk aplikasi kerjaya mestilah dijadikan fokus untuk semua arahanJ panduan perpustakaan. Adalah menjadi tanggungjawab pustakawan untuk membekalkan pekerja ilmu di masa akan datang dengan kemahiran pengurusan maklumat, menyelesai masalah secara 'collaborative' dan berfikir secara kritikal. Kemahiran heuristik yang diamalkan oleh pustakawan adalah sangat perlu untuk membangun kemahiran celik maklumat.

(iii) Transformasi pustakawan ke pengurus ilmu

Pustakawan perlu sentiasa bersedia menangani keperluan pengguna yang sentiasa berubah. Pustakawan perlulah dinamik dan amat berkebolehan untuk mengeksploit teknologi dan format bam secara efektif Dalam era longgokan maklumat, tugas pustakawan di abad yang akan datang adalah untuk memandu pengguna ke arah yang betul. Dalam kata lain, pustakawan sepatutnya mempunyai kebolehan menganalisa ilmu dan maklumat dan repackage dengan membina metadata laman web yang berkaitan yang diperlukan oleh pengguna. lni termasuklah mempelajari kemahiran baru untuk membolehkannya bertindak sebagai webmasters dan juga pembangun kandungan multimedia.

(iv) Membekalkan pustakawan dengan kemahiran belajar

Sebagai seorang guru/pemudahcara, pustakawan juga perlu mempunyai ilmu mengenai pedagogi dan andragogi (proses pembelajaran kanak-kanak dan dewasa). Kedua-dua jenis pelanggan ini mempunyai harapan yang berlainan dan cara belajar yang berbeza. Kanak-kanak perlu diberi tunjuk ajar dan arahan, Sementara orang dewasa lebih memerlukan sesi hands-on dan kajian kes/ projek untuk menjadikan proses belajar lebih bermakna. Pustakawan perlu kreatif untuk menjadikan sesi pencarian maklumat sesuatu yang menyeronokkan dan memberi manfaat.

(v) Keeping abreast dengan pembangunan teknologi maklumat

Penggunaan teknologi maklumat dalam mengurus sumber perpustakaan adalah sesuatu yang tidak dapat dipisahkan sehingga pustakawan tidak hanya perlu mahir menggunakan teknologi maklumat untuk menghasilkan manfaat yang optima kepada perpustakaan malahan perlu



Pembangunan ke arah masyarakat berilmu mestilah tidak menimbulkan ketidaksamarataan di antara mereka yang mahir menggunakan teknologi dan memahami potensinya, dan orang yang enggan atau tidak berupaya menggunakan teknologi.

Kita juga menghadapi cabaran yang getir dan berpanjangan dalam membudayakan ciri -ciri sosial dan budaya yang menentukan masyarakat berilmu terutamanya masyarakat yang membaca dan sedar akan kepentingan S~arah serta menghargai dokumen dan mempraktikkan merekod maklumat sebagai amalan budaya. Aspek lain yang sama penting ialah untuk mempastikan perkhidmatan perpustakaan disampaikan kepada masyarakat luar bandar, orang kurang upaya dan mereka yang tidak dapat meninggalkan rumah kediaman. Ketika ini terdapat 770 perpustakaan awam; 329 perpustakaan khusus, 83 perpustakaan akademik, 1470 perpustakaan sekolah menengah dan 1470 perpustakaan sekolah rendah di seluruh negara. Hanya 2.4% dari pendidikan negara ini menjadi ahli perpustakaan awam. Apakah erti sebuah negara jika bukan kerana penduduknya? Transformasi penduduk Malaysia kepada ahli -ahli yang aktif dalam masyarakat bermaklumat adalah sangat mustahak untuk membolehkan Malaysia melonjak ke milenium bam sebagai masyarakat berilmu. Dalam hal ini, keadaan dan persekitaran semasa membawa banyak Cabaran dan peluang kepada professional perpustakaan khususnya untuk membina kemahiran dan kompetensi bam yang bakal mempastikan peranan mereka yang lebih aktif dalam menyokong pembelajaran sepanjang hayat.

AGENDA PERUBAHAN

(i) Menyediakan akses kepada maklumat

Perpustakaan wajar mendefinisikan semula peranan mereka dari penjaga bahan cetak kepada berfungsi sebagai pusat maklumat Setempat, yang mempunyai akses ke sumber maklumat tempatan dan global yang diperolehi melalui internet. Penyediaan produk dan perkhidmatan maklumat multimedia adalah sangat penting rnemandangkan pada hari ini. maklumat boleh didapati dalam berbagai bentuk Cetakan dan bukan Cetakan. Perpustakaan sewajarnya menyediakan maklumat atas talian untuk membolehkan pengguna dapat berinteraksi dari mana-mana lokasi pada bila-bila masa.

(ii) Transformasi maklumat ke ilmu - Pustakawan sebagai pemudahcara/penasihat

Terdapat banyak maklumat dalam Internet. Pengguna perpustakaan perlu mempelajari kemahiran mencari maklumat sesuai untuk

bidang mereka, iaitu satu kemahiran yang boleh digunakan untuk sebarang keadaan dan kerjaya. Keperluan untuk mendidik dunia mengenai strategi pembelajaran untuk aplikasi kerjaya mestilah dijadikan fokus untuk semua arahanJ panduan perpustakaan. Adalah menjadi tanggungjawab pustakawan untuk membekalkan pekerja ilmu di masa akan datang dengan kemahiran pengurusan maklumat, menyelesai masalah secara 'collaborative' dan berfikir secara kritikal. Kemahiran heuristik yang diamalkan oleh pustakawan adalah sangat perlu untuk membangun kemahiran celik maklumat.

(iii) Transformasi pustakawan ke pengurus ilmu

Pustakawan perlu sentiasa bersedia menangani keperluan pengguna yang sentiasa berubah. Pustakawan perlulah dinamik dan amat berkebolehan untuk mengeksploit teknologi dan format bam secara efektif Dalam era longgokan maklumat, tugas pustakawan di abad yang akan datang adalah untuk memandu pengguna ke arah yang betul. Dalam kata lain, pustakawan sepatutnya mempunyai kebolehan menganalisa ilmu dan maklumat dan repackage dengan membina metadata laman web yang berkaitan yang diperlukan oleh pengguna. lni termasuklah mempelajari kemahiran baru untuk membolehkannya bertindak sebagai webmasters dan juga pembangun kandungan multimedia.

(iv) Membekalkan pustakawan dengan kemahiran belajar

Sebagai seorang guru/pemudahcara, pustakawan juga perlu mempunyai ilmu mengenai pedagogi dan andragogi (proses pembelajaran kanak-kanak dan dewasa). Kedua-dua jenis pelanggan ini mempunyai harapan yang berlainan dan cara belajar yang berbeza. Kanak-kanak perlu diberi tunjuk ajar dan arahan, Sementara orang dewasa lebih memerlukan sesi hands-on dan kajian kes/ projek untuk menjadikan proses belajar lebih bermakna. Pustakawan perlu kreatif untuk menjadikan sesi pencarian maklumat sesuatu yang menyeronokkan dan memberi manfaat.

(v) Keeping abreast dengan pembangunan teknologi maklumat

Penggunaan teknologi maklumat dalam mengurus sumber perpustakaan adalah sesuatu yang tidak dapat dipisahkan sehingga pustakawan tidak hanya perlu mahir menggunakan teknologi maklumat untuk menghasilkan manfaat yang optima kepada perpustakaan malahan perlu

(xi) Merapatkan jurang antara bandar-desa, kaya-miskin

Hanya mereka yang mendapat akses kepada komputer yang berangkaian akan berpeluang mengambil bahagian dalam masyarakat berilmu. Oleh demikian penyertaan ini terbatas kepada mereka yang sarna ada mampu memiliki komputer atau boleh mengakses melalui tempat kerja atau temp at belajar. Kekurangan akses secara menyeluruh merupakan satu halangan yang sangat penting dihapuskan. Tanpa akses sejagat, masyarakat berilmu yang dibangunkan akan bersifat tidak demokrasi, yang akan berpecah kepada pemilik maklumat dan mereka yang tidak bermaklumat.

Perpustakaan melengkapkan pendidikan fonnal secara menyediakan sumber as as dan platfonn bagi semua lapisan rakyat untuk menyertai pembelajaran sepanjang hayat.

(xii) Program Pendidikan Pengguna

Program Pendidikan Pengguna yang sistematik perlu dirancang untuk melatih dan memandu pengguna kaedah yang betul dalam pengendalian dan carian maklumat agar mereka dapat memanfaat sepenuhnya perkhidmatan maklumat

yang disediakan di perpustakaan. Perpustakaan wajar membangun sebagai pusat pembudayaan untuk teknologi maklumat dan ilmu di mana pengguna perpustakaan boleh mendapat kemahiran pengendalian maklumat, belajar secara persendirian atau berkumpulan kaedah yang berkesan menggunakan teknologi maklumat dan mengakses internet.

KESIMPULAN

Perpustakaan, terutamanya perpustakaan awam memainkan peranan penting dalam menyokong pendidikan sepanjang hayat secara fonnal dan tidak fonnal. Untuk menjadi lebih berkesan, perpustakaan perlu menangani masalah dan cabaran yang dibawa oleh arus pembangunan dalam teknologi maklumat dan trend global kearah masyarakat berilmu. Proses menukar rakyat Malaysia menjadi masyarakat berilmu membawa cabaran dan peluang kepada pustakawan sebagai pemangkin dalam pembudayaan ilmu.



(xi) Merapatkan jurang antara bandar-desa, kaya-miskin

Hanya mereka yang mendapat akses kepada komputer yang berangkaian akan berpeluang mengambil bahagian dalam masyarakat berilmu. Oleh demikian penyertaan ini terbatas kepada mereka yang sarna ada mampu memiliki komputer atau boleh mengakses melalui tempat kerja atau temp at belajar. Kekurangan akses secara menyeluruh merupakan satu halangan yang sangat penting dihapuskan. Tanpa akses sejagat, masyarakat berilmu yang dibangunkan akan bersifat tidak demokrasi, yang akan berpecah kepada pemilik maklumat dan mereka yang tidak bermaklumat.

Perpustakaan melengkapkan pendidikan fonnal secara menyediakan sumber as as dan platfonn bagi semua lapisan rakyat untuk menyertai pembelajaran sepanjang hayat.

(xii) Program Pendidikan Pengguna

Program Pendidikan Pengguna yang sistematik perlu dirancang untuk melatih dan memandu pengguna kaedah yang betul dalam pengendalian dan carian maklumat agar mereka dapat memanfaat sepenuhnya perkhidmatan maklumat

yang disediakan di perpustakaan. Perpustakaan wajar membangun sebagai pusat pembudayaan untuk teknologi maklumat dan ilmu di mana pengguna perpustakaan boleh mendapat kemahiran pengendalian maklumat, belajar secara persendirian atau berkumpulan kaedah yang berkesan menggunakan teknologi maklumat dan mengakses internet.

KESIMPULAN

Perpustakaan, terutamanya perpustakaan awam memainkan peranan penting dalam menyokong pendidikan sepanjang hayat secara fonnal dan tidak fonnal. Untuk menjadi lebih berkesan, perpustakaan perlu menangani masalah dan cabaran yang dibawa oleh arus pembangunan dalam teknologi maklumat dan trend global kearah masyarakat berilmu. Proses menukar rakyat Malaysia menjadi masyarakat berilmu membawa cabaran dan peluang kepada pustakawan sebagai pemangkin dalam pembudayaan ilmu.

RUJUKAN

1. Davis, Stan & Meyer, Christopher. (1977). An economy turned on its head: why you must be knowledge-based to complete in today's world (and what that means). Strategy & Leadership. No.!Dec 1997, 16-19

2. Drake, Keith. (1999) What people know: human capital accounting, for the knowledge economy. Education Economics. April 1999.87-89

3. Jones. Debra. (1996) Critical thinking in an online, world (http://www.Iibrary. ucsb.edu/untangleliones.html) 1996

4. Learning for the 21 "' Century (First report of the National Advisory Group for Continuing Education and Lifelong Learning. 1997 (http://www.1ifelonglearning.co.uklnagcelllindex.hlml

5. Library and Information Commission (1997). New Library: the people's network (h1tp:/ /www.ukoln.ac. uk/ services/lic/newlibrary)

6. Naisbit, John. (1984) Megatrends. N.Y.: Warner Books. 1984

7. Perpustakaan Negara Malaysia. (1997) The Reading Profile of Malaysians, 1996. Kuala Lumpur: Perpustakaan N egara Malaysia, 1997

8. Shahar Banun Jaafar. (1999). The digital age: challenges to librarians in Malaysia. Paper presented at The 1st Regional Workshop on S & T Information Dissemination in South East Asia: Towards the Development ofInformation Infrastructure for R&D. Kuala Lumpur: 22-23 June 1999.

9. Department of Statistics (1998) Statistics Bulletin Malaysia (1998). Kuala Lumpur: Department of Statistics, 1998

10. Perpustakaan Negara Malaysia (1999) Statistik Perbadanan Perpustakaan Awam Negeri. (1999). Kuala Lumpur: Perpustakaan Negara Malaysia, 1999

11. Szarina Abdullah (1999). Building a knowledge society: challenges,for universities in Malaysia - Syarahan Perdana. Universiti Teknologi Mara .. 1999.

12. Teece. David 1. (1998). Capturing values from knowledge assets: The new economy, market for know-how, and intangible asses. California Management Review, Spring 1998, 55-99

13. Ulrich's International Periodicals Directory, Spring 1994 edition and Spring 1999 edition. CD-ROM. New York: RR Bowker, 1999

14. W Chan Kim. Renee Mouborgne. (1999). Strategy, value innovation and the knowledge economy. Sloan Management Review, Spring, 1999,41-54

15. Wirzburg, Gregory (1998) Markets and the knowledge economy: its anything broken? Can government give it? Journal of Knowledge Management, Sep., 1998. 32-46

16. Zawiyah bte Baba (1999) is it necessary to establish a culture of knowledge in the Civil Services? Kuala Lumpur: INTAN. 1999.



RUJUKAN

1. Davis, Stan & Meyer, Christopher. (1977). An economy turned on its head: why you must be knowledge-based to complete in today's world (and what that means). Strategy & Leadership. No.!Dec 1997, 16-19

2. Drake, Keith. (1999) What people know: human capital accounting, for the knowledge economy. Education Economics. April 1999.87-89

3. Jones. Debra. (1996) Critical thinking in an online, world (http://www.Iibrary. ucsb.edu/untangleliones.html) 1996

4. Learning for the 21 "' Century (First report of the National Advisory Group for Continuing Education and Lifelong Learning. 1997 (http://www.1ifelonglearning.co.uklnagcelllindex.hlml

5. Library and Information Commission (1997). New Library: the people's network (hItp:/ /www.ukoln.ac. uk/ services/lic/newlibrary)

6. Naisbit, John. (1984) Megatrends. N.Y.: Warner Books. 1984

7. Perpustakaan Negara Malaysia. (1997) The Reading Profile of Malaysians, 1996. Kuala Lumpur: Perpustakaan N egara Malaysia, 1997

8. Shahar Banun Jaafar. (1999). The digital age: challenges to librarians in Malaysia. Paper presented at The 1st Regional Workshop on S & T Information Dissemination in South East Asia: Towards the Development ofInformation Infrastructure for R&D. Kuala Lumpur: 22-23 June 1999.

9. Department of Statistics (1998) Statistics Bulletin Malaysia (1998). Kuala Lumpur: Department of Statistics, 1998

10. Perpustakaan Negara Malaysia (1999) Statistik Perbadanan Perpustakaan Awam Negeri. (1999). Kuala Lumpur: Perpustakaan Negara Malaysia, 1999

11. Szarina Abdullah (1999). Building a knowledge society: challenges,for universities in Malaysia - Syarahan Perdana. Universiti Teknologi Mara .. 1999.

12. Teece. David 1. (1998). Capturing values from knowledge assets: The new economy, market for know-how, and intangible asses. California Management Review, Spring 1998, 55-99

13. Ulrich's International Periodicals Directory, Spring 1994 edition and Spring 1999 edition. CD-ROM. New York: RR Bowker, 1999

14. W Chan Kim. Renee Mouborgne. (1999). Strategy, value innovation and the knowledge economy. Sloan Management Review, Spring, 1999,41-54

15. Wirzburg, Gregory (1998) Markets and the knowledge economy: its anything broken? Can government give it? Journal of Knowledge Management, Sep., 1998. 32-46

16. Zawiyah bte Baba (1999) is it necessary to establish a culture of knowledge in the Civil Services? Kuala Lumpur: INTAN. 1999.

TUGAS YANG BERADA IT DAN TIDAK BERADA IT

Oleh Ramli Abdul Samad *

Abstract

This essay attempts to show that there exists digital divide between developed and the less developing countries. The trend has evoked concern even at the United Nations level. At one social summit it was pointed out that the growing power of the internet risks widening the digital divide between the world's haves and have-nots. IT is seen as developed by the western power that is inclined to dominate the world ITwonders can be dazzling but the

fact remains that IT is also being used to perpetuate the status quo that is the developed remains as ever developed or entrenched in power while the poor remains poorer or even in abject poverty. The writer views the current IT craze

from a slightly socio-politio perspective.

PENGENALAN

Salah satu keajaiban pada alaf lepas ialah muneulnya beberapa Ciptaan teknologi, antaranya telefon, kereta

dan komputer. Komputer peribadi muneul Sekitar awal tahun 1980-an dan sekarang komputer peribadi boleh dilihat di mana-mana saja, khususnya di negara maju dan di daerah yang mana para penghuninya berupaya memiliki eiri -eiri maju dan kaya. Maksudnya dalam sebuah negara kaya jika ada kelompok masyarakat miskin masyarakat itu sudah tentu tidak upaya memiliki komputer. Sama juga di dalam sebuah negara miskin jika terdapat golongan elit yang kaya maka golongan itu pasti tidak mempunyai masalah untuk membeli komputer.

Perkembangan sains dan teknologi telah memungkinkan satu senario pantas dan senang seperti yang digambarkan di bawah :-

Seseorang itu melalui sebuah kotak serba boleh dapat melakukan pelbagai aktiviti yang pada 25 tahun dahulu tidak mungkin dapat dimimpikan. Dia boleh meneari apa saja informasi, meminjam buku di perpustakaan, berbelanja, bermain permainan komputer, menonton filem dan berhubung dengan siapa saja untuk bersembang, tidak perlu ke pejabat membuat kerja dan maeam-maeam lagi. Dia euma menghadap layar monitor dan memainkan hujung jari pada papan kekunei atau mengurus sendiri tetikus untuk membuat pelbagai pilihan yang dia ingini lalu dapal menikmati kemudahan yang diberikan oleh Web. Web berupaya menyebarluaskan informasi yang kaya dalam bentuk teks, grafik, video dan suara.

'i' Pustakawan. Universiti Sains Malaysia.

KESELESAAN YANG DIBERIKAN OLEH DUNIA INTERNET

Komputer dan teknologi maklumat memberi kesenangan hidup. Seseorang itu tidak perlu lagi beratur dan tunggu lama untuk membayar pelbagai bil, mendapat khidmat teleperubatan di mana diagnosis dan perundingan dengan doktor yang berada beribu kilometer j auh darinya boleh dibuat seeara talian dan kita tidak tahu apakah aplikasi baru tambahan pada masa akan datang di dunia dan internet yang kian menakjubkan itu. Semua kemudahan yang diperolehi dari komputer itu merupakan bayang-bayang manusia pada alaf yang lepas tetapi boleh menjadi nyata sekarang.

Pendek kata the world is at your fingertips. Ungkapan itu menjadi realiti dengan adanya jaringan komunikasi adimarga atau superhighway pada abad ke-21. Dengan realiti bam ini maka memang betul kata-kata bahawa dunia semakin keeil. Sains dan teknologi telah dapat direkayasakan oleh manusia untuk memperkeeilkan dunia. Dunia bagaikan dalam genggaman tangannya apatah lagi jika dapat dipereepatkan lagi penyampaian informasi dan komunikasi interaktif seeara elektronik. Dunia maya akhirnya dapat dieipta oleh manusia sendiri dan menjadi realiti.

KONTEKS IT MUNCUL

Bagaimanapun hams direnung yang Ciptaan adimarga. komputer dan IT muneul dalam satu konteks sosio-ekonomi dunia. Dunia masih lagi terbagi pada negara maju dan negara miskin. Ciptaan teknologi timbul di dunia maju yang dalam banyak hal telahpun menguasai bidang-bidang



TUGAS YANG BERADA IT DAN TIDAK BERADA IT

Oleh Ramli Abdul Samad *

Abstract

This essay attempts to show that there exists digital divide between developed and the less developing countries. The trend has evoked concern even at the United Nations level. At one social summit it was pointed out that the growing power of the internet risks widening the digital divide between the world's haves and have-nots. IT is seen as developed by the western power that is inclined to dominate the world ITwonders can be dazzling but the

fact remains that IT is also being used to perpetuate the status quo that is the developed remains as ever developed or entrenched in power while the poor remains poorer or even in abject poverty. The writer views the current IT craze

from a slightly socio-politio perspective.

PENGENALAN

Salah satu keajaiban pada alaf lepas ialah muneulnya beberapa Ciptaan teknologi, antaranya telefon, kereta

dan komputer. Komputer peribadi muneul Sekitar awal tahun 1980-an dan sekarang komputer peribadi boleh dilihat di mana-mana saja, khususnya di negara maju dan di daerah yang mana para penghuninya berupaya memiliki eiri -eiri maju dan kaya. Maksudnya dalam sebuah negara kaya jika ada kelompok masyarakat miskin masyarakat itu sudah tentu tidak upaya memiliki komputer. Sarna juga di dalam sebuah negara miskin jika terdapat golongan elit yang kaya maka golongan itu pasti tidak mempunyai masalah untuk membeli komputer.

Perkembangan sains dan teknologi telah memungkinkan satu senario pantas dan senang seperti yang digambarkan di bawah :-

Seseorang itu melalui sebuah kotak serba boleh dapat melakukan pelbagai aktiviti yang pada 25 tahun dahulu tidak mungkin dapat dimimpikan. Dia boleh meneari apa saja informasi, meminjam buku di perpustakaan, berbelanja, bermain permainan komputer, menonton filem dan berhubung dengan siapa saja untuk bersembang, tidak perlu ke pejabat membuat kerja dan maeam-maeam lagi. Dia euma menghadap layar monitor dan memainkan hujung jari pada papan kekunei atau mengurus sendiri tetikus untuk membuat pelbagai pilihan yang dia ingini lalu dapal menikmati kemudahan yang diberikan oleh Web. Web berupaya menyebarluaskan informasi yang kaya dalam bentuk teks, grafik, video dan suara.

't- Pustakawan. Universiti Sains Malaysia.

KESELESAAN YANG DIBERIKAN OLEH DUNIA INTERNET

Komputer dan teknologi maklumat memberi kesenangan hidup. Seseorang itu tidak perlu lagi beratur dan tunggu lama untuk membayar pelbagai bil, mendapat khidmat teleperubatan di mana diagnosis dan perundingan dengan doktor yang berada beribu kilometer j auh darinya boleh dibuat seeara talian dan kita tidak tahu apakah aplikasi baru tambahan pada masa akan datang di dunia dan internet yang kian menakjubkan itu. Semua kemudahan yang diperolehi dari komputer itu merupakan bayang-bayang manusia pada alaf yang lepas tetapi boleh menjadi nyata sekarang.

Pendek kata the world is at your fingertips. Ungkapan itu menjadi realiti dengan adanya jaringan komunikasi adimarga atau superhighway pada abad ke-21. Dengan realiti bam ini maka memang betul kata-kata bahawa dunia semakin keeil. Sains dan teknologi telah dapat direkayasakan oleh manusia untuk memperkeeilkan dunia. Dunia bagaikan dalam genggaman tangannya apatah lagi jika dapat dipereepatkan lagi penyampaian informasi dan komunikasi interaktif seeara elektronik. Dunia maya akhirnya dapat dieipta oleh manusia sendiri dan menjadi realiti.

KONTEKS IT MUNCUL

Bagaimanapun hams direnung yang Ciptaan adimarga. komputer dan IT muneul dalam satu konteks sosio-ekonomi dunia. Dunia masih lagi terbagi pada negara maju dan negara miskin. Ciptaan teknologi timbul di dunia maju yang dalam banyak hal telahpun menguasai bidang-bidang

penting seperti ekonomi, politik, militer, sains dan teknologi dan genetik.

Kita tinjau sedikit keadaan sosio-ekonomi dunia. Berdasarkan data daripada laporan UNDP bagi tahun 1997 didapati negara-negara terkaya dunia mewakili 20 peratus daripada penduduk dunia Sementara negara-negara yang kaya mewakili 60 peratus daripada penduduk dunia dan negara-negara miskin mewakili 20 peratus daripada penduduk dunia. N egara terkaya memperoleh 86 peratus dari Keluaran Dalam Negeri Kasar dunia, negara-negara pertengahan dan negara-negara termiskin menyumbangkan cuma 14 peratus KDNK dunia. Negara terkaya diwakili oleh Kanada. Norway. Amerika Syarikat, Jepun, Belgium, Sweden. Australia. Netherlands, Iceland dan United Kingdom. Negara termiskin terdiri daripada Sierra Leone, Niger, Ethiopia, Burkin, Burundi. Mozambique. Eritrea. GuineaBissau, Mali dan Republik Tengah Afrika. Nama-nama negara yang dikira termiskin j arang didengar, tidak seperti nama-nama negara terkaya dunia. Negara-negara selain daripada negara terkaya dan termiskin adalah negara-negara yang dalam kelompok negara-negara yang tidak terlalu kaya atau tidak terlalu miskin, kebanyakannya di Asia. Afrika dan Latin Amerika. Penduduk mereka adalah penduduk majoriti dunia yang pada tahun 1996 ditaksirkan sebagai 4.8 bilion. Kebanyakan mereka masih berkecimpung dalam bidang agraria dan bergelut untuk hidup selesa.

Disegi Sejarah manusia dalam zaman mana sekalipun orang miskin merupakan golongan majoriti dan orang kaya adalah segelintir elit dalam sesebuah negara itu. Polar ini berterusan daripada zaman agraria, industri, pasca industri sehingga zaman siber atau digital kini. Segolongan penduduk yang kaya pada zaman pasca industri tetap akan menikmati kemudahan IT dan golongan majoriti tetap tidak dapat menikmati asas IT pun. Ini adalah hakikat pahit meskipun media massa, pemimpin dunia dan pemimpin dalam dunia IT membicarakan yang umat manusia akan menikmati kejayaan dalam apa jua terobosan manusia dalam bidang IT. Begitu enak didengar namun tidak semua yang akan memanfaatkan hasil kejayaan IT.

Bagaimanapun dalam teori, internet boleh melampau sempadan fizikal dan membuat dunia sebagai sebuah perkampungan kecil seperti yang pernah diramalkan oleh David McLuhan. Realitinya cuma 2 peratus penduduk global yang mempunyai akses pada internet. Jumlah yang kecil itu boleh berhubungan dengan laman web yang kini sudah melambung kepada angka 1 bilion !

PENGGUNAAN INTERNET

Mengikut Dr. Vinton Cerf atau nama julukannya 'Bapa internet" penggunaan internet sehingga November 1999

adalah seperti berikut :-

Kanada / Amerika Syarikat

Eropah

Asia Pasifik

Amerika Latin

Afrika

Timur Tengah

Jumlah

112.4 juta

47.15 juta

33.61 juta

5.29 juta

1.72 juta

0.88 juta

201.05 juta

Dari statistik di atas adalah j elas sekali bukan semua majoriti warga bumi dapat mengguna komputer mahupun IT. Bukan semua dari negara maju sekalipun dapat menikmati dunia maya dan tidak pula yang dari negara miskin tidak dapat merasa nikmat penjelajahan internet.

IT DI BEBERAPA NEGARA ASIA

IT bagaikan dewa bam pada alaf ini bagi negara-negara Asia. Hampir semua negara berkenaan sibuk untuk menerapkan budaya IT dalam masyarakatnya. IT bagaikan tidak boleh dielakkan lagi, tanpanya negara akan ketinggalan zaman lantas semua hams membudayakan un sur-un sur IT di dalam diri mereka.

Pendedahan IT dibuat dalam keadaan negara yang masih terbahagi pada yang berada dan tidak berada. Umumnya negara Asia masih dirundung kesenangan sosio-ekonomi, cuma beberapa kerat saja yang boleh dikatakan egalitarian seperti Singapura dan Jepun. 75 peratus dari penduduk Asia mendapat purata RM 3.8 saja sehari. Di Eropah dan Amerika Syarikat IT telah merobah ekonomi mereka. Banyak transaksi dagangan dan komunikasi mereka dibuat melalui IT. Negara maju sudah mempunyai asas untuk mengembangkan bidang IT.

Dalam konteks pembangunan informasi atau maklumat itu dikira sebagai "kuasa" maknanya boleh menjadi senjata kuat untuk sesuatu seperti meruntuhkan sebuah regim. Rejim autoritarian atau separa autoritarian pasca kolonial faham sungguh potensi informasi' yang tepat dan kritikal bagi masa depan mereka. Mereka sedar akan hubungan antara Penguasaan ke atas informasi dan kuasa politik. Jadi sebuah regim itu tidak boleh memandang remeh dengan letusan maklumat dalam dunia maya. Internet menjadi cabaran utama bagi setiap kerajaan di Asia atau di negara dunia membangun lain. Penguasaan informasi adalah kunci pertama dalam meneruskan kuasa politik bagi sesebuah kerajaan atau pemerintah.

Sebagai contoh tatkala Suharto mengambil kuasa pada tahun pertengahan 1980-an dulu beliau menyumbatkan tidak kurang 10,000 karyawan termasuk penulis, penggiat sosial, seniman dan ahli kesatuan ke sebuah pulau bernama



penting seperti ekonomi, politik, militer, sains dan teknologi dan genetik.

Kita tinjau sedikit keadaan sosio-ekonomi dunia. Berdasarkan data daripada laporan UNDP bagi tahun 1997 didapati negara-negara terkaya dunia mewakili 20 peratus daripada penduduk dunia Sementara negara-negara yang kaya mewakili 60 peratus daripada penduduk dunia dan negara-negara miskin mewakili 20 peratus daripada penduduk dunia. N egara terkaya memperoleh 86 peratus dari Keluaran Dalam Negeri Kasar dunia, negara-negara pertengahan dan negara-negara termiskin menyumbangkan cuma 14 peratus KDNK dunia. Negara terkaya diwakili oleh Kanada. Norway. Amerika Syarikat, Jepun, Belgium, Sweden. Australia. Netherlands, Iceland dan United Kingdom. Negara termiskin terdiri daripada Sierra Leone, Niger, Ethiopia, Burkin, Burundi. Mozambique. Eritrea. GuineaBissau, Mali dan Republik Tengah Afrika. Nama-nama negara yang dikira termiskin j arang didengar, tidak seperti nama-nama negara terkaya dunia. Negara-negara selain daripada negara terkaya dan termiskin adalah negara-negara yang dalam kelompok negara-negara yang tidak terlalu kaya atau tidak terlalu miskin, kebanyakannya di Asia. Afrika dan Latin Amerika. Penduduk mereka adalah penduduk majoriti dunia yang pada tahun 1996 ditaksirkan sebagai 4.8 bilion. Kebanyakan mereka masih berkecimpung dalam bidang agraria dan bergelut untuk hidup selesa.

Disegi Sejarah manusia dalam zaman mana sekalipun orang miskin merupakan golongan majoriti dan orang kaya adalah segelintir elit dalam sesebuah negara itu. Polar ini berterusan daripada zaman agraria, industri, pasca industri sehingga zaman siber atau digital kini. Segolongan penduduk yang kaya pada zaman pasca industri tetap akan menikmati kemudahan IT dan golongan majoriti tetap tidak dapat menikmati asas IT pun. Ini adalah hakikat pahit meskipun media massa, pemimpin dunia dan pemimpin dalam dunia IT membicarakan yang umat manusia akan menikmati kejayaan dalam apa jua terobosan manusia dalam bidang IT. Begitu enak didengar namun tidak semua yang akan memanfaatkan hasil kejayaan IT.

Bagaimanapun dalam teori, internet boleh melampau sempadan fizikal dan membuat dunia sebagai sebuah perkampungan kecil seperti yang pernah diramalkan oleh David McLuhan. Realitinya cuma 2 peratus penduduk global yang mempunyai akses pada internet. Jumlah yang kecil itu boleh berhubungan dengan laman web yang kini sudah melambung kepada angka 1 bilion !

PENGGUNAAN INTERNET

Mengikut Dr. Vinton Cerf atau nama julukannya 'Bapa internet" penggunaan internet sehingga November 1999

adalah seperti berikut :-

Kanada / Amerika Syarikat

Eropah

Asia Pasifik

Amerika Latin

Afrika

Timur Tengah

Jumlah

112.4 juta

47.15 juta

33.61 juta

5.29 juta

1.72 juta

0.88 juta

201.05 juta

Dari statistik di atas adalah j elas sekali bukan semua majoriti warga bumi dapat mengguna komputer mahupun IT. Bukan semua dari negara maju sekalipun dapat menikmati dunia maya dan tidak pula yang dari negara miskin tidak dapat merasa nikmat penjelajahan internet.

IT DI BEBERAPA NEGARA ASIA

IT bagaikan dewa bam pada alaf ini bagi negara-negara Asia. Hampir semua negara berkenaan sibuk untuk menerapkan budaya IT dalam masyarakatnya. IT bagaikan tidak boleh dielakkan lagi, tanpanya negara akan ketinggalan zaman lantas semua hams membudayakan un sur-un sur IT di dalam diri mereka.

Pendedahan IT dibuat dalam keadaan negara yang masih terbahagi pada yang berada dan tidak berada. Umumnya negara Asia masih dirundung kesenangan sosio-ekonomi, cuma beberapa kerat saja yang boleh dikatakan egalitarian seperti Singapura dan Jepun. 75 peratus dari penduduk Asia mendapat purata RM 3.8 saja sehari. Di Eropah dan Amerika Syarikat IT telah merobah ekonomi mereka. Banyak transaksi dagangan dan komunikasi mereka dibuat melalui IT. Negara maju sudah mempunyai asas untuk mengembangkan bidang IT.

Dalam konteks pembangunan informasi atau maklumat itu dikira sebagai "kuasa" maknanya boleh menjadi senjata kuat untuk sesuatu seperti meruntuhkan sebuah regim. Rejim autoritarian atau separa autoritarian pasca kolonial faham sungguh potensi informasi' yang tepat dan kritikal bagi masa depan mereka. Mereka sedar akan hubungan antara Penguasaan ke atas informasi dan kuasa politik. Jadi sebuah regim itu tidak boleh memandang remeh dengan letusan maklumat dalam dunia maya. Internet menjadi cabaran utama bagi setiap kerajaan di Asia atau di negara dunia membangun lain. Penguasaan informasi adalah kunci pertama dalam meneruskan kuasa politik bagi sesebuah kerajaan atau pemerintah.

Sebagai contoh tatkala Suharto mengambil kuasa pada tahun pertengahan 1980-an dulu beliau menyumbatkan tidak kurang 10,000 karyawan termasuk penulis, penggiat sosial, seniman dan ahli kesatuan ke sebuah pulau bernama

Buru tidak kurang selama satu dekad tanpa sebarang kemudahan menulis semata-mata untuk rnenafikan mereka daripada menghasilkan ide kepada masyarakat Indonesia. Begitu lama warga Indonesia dinafikan informasi yang tepat dan hidup dalam genggaman kuku besi Suharto selama 3 dekad.

Di Singapura pula pihak kerajaan mengenakan penapisan yang amal ketat sekali selain daripada mewujudkan pelbagai akta yang tidak sarna sekali menggalakan penyebaran informasi alternatif atau yang bersifat kritikal pada kerajaannya. Meskipun Singapura sekarang dikira sebuah negara yang maju di segi pemilikan komputer namun pihak pemerintah masih membuat tindakan mematahkan sebarang informasi alternatif yang me lawati informasi ams perdana daripada terlepas kepada warganya. 42 peratus dari isi keluarganya dihubungkan dengan Internet, 59 peratus daripada penduduknya mempunyai komputer. Mengikut sebuah laporan dari akhbar Sydney Morning Herald isu 29 April 2000 kerajaan Singapura pernah menyelak fail 200,000 komputer pribadi untuk mengesan informasi yang tidak direstuinya. Tindakan yang melanggar etika itu akhirnya diketahui dan kerajaan Singapura memberi alasan demi mengelak rasa salah atau malu yang dia buat demikian adalah untuk mengesan sejenis virus !

Namun pada Umumnya rakyat Singapura masih belum mengecapi udara bebas demokratik dari pemerintahnya walupun Singapura dengan Singapore ONEnya (One Network for Everyone ) merupakan jaringan komunikasinya yang tercanggih saat ini.

Bagaimana negara kita? Malaysia ada MSC atau Koridor Raya Multimedia yang menelan belanja lebih kurang RM 33.6 bilion. Pihak kerajaan masih binggung bagaimana hendak menangani pelbagai maklumat yang bersumber daripada internet. Beberapa tapak web seperti Freemalaysia atau Malaysiakini kian merungsingkan kerajaan. Tapak Malaysiakini misalnya telah berjaya menarik hampir 56,000 pengunjung setiap hari! Tapak ini bagaikan sumber alternatifkepada informasi yang didapati daripada media massa bercetak mahupun elektronik ams perdana. Selain itu ada banyak tapak lagi, tidak kurang sejumlah 48 lagi yang turut juga menjanakan informasi alternatif selain daripada informasi yang terdapat daripada pihak kerajaan. Bagi pihak kerajaan Malaysia sumber informasi dari internet seperti Freemalaysitl dan Malaysiakini ditanggapi sebagai maklumat yang condong bersifat fitnah.

Malaysia mempunyai penduduk sejumlah 22 juta. Lebih kurang 2 juta mempunyai akses pada internet kebanyakan penggunanya di kota. Terdapat 9 juta pekerja di Malaysia kebanyakannya tiada memiliki sebuah komputer pun. Komputer masih merupakan satu barang kemewahan di

kalangan kelas menengah.

Negara Myanmar mengambiljalan yang paling mudah saja. Internet diharamkan sama sekali. Amat susah sekali rakyat Myanmar untuk mengikuti perkembangan semasa dunia, mungkin terpaksa hidup seperti katak di bawah tempurung untuk sekian lama lagi. Sama halnya bagi negara Korea Utara di mana internet diharamkan. Negara China pula menghendakki semua tapak web harus terlebih dahulu didaftar dan kerajaan China tidak teragak-agak lagi akan mengguna undang-undang j enayah untuk mengawal akses pada internet.

Filipina dijangka akan mengikuti langkah perlaksanaan pembangunan infrastruktur informasi tingkat tinggi bersama Singapura. Filipina yang terkenal dengan Kuasa Rakyatnya dan ruang kebebasan bersuara lebih tinggi daripada negarajiran-jirannya. Filipina masih dihimpit oleh masalah ekonomi dan perkembangan IT di sana masih pada tahap memantapkan prasarana ITnya.

Negara Jepun mempunyai rencana Japan Information Highway yang akan menghubungkan tidak kurang 80 juta pelanggan di perumahan dan pejabat melalui serai optik sepenuhnya menjelang tahun 2010. Jepun nampaknyajika dibandingkan dengan negara lain di Asia agak liberal sedikit di segi mengenakan sekatan atau penapisan pada aliran internet. Jepun, negara termaju dan senjangan sosio ekonominya tidaklah begitu ketara seperti negara lain di Asia.

Sekatan ketat atau mengharamkan sama sekali akses pada internet adalah untuk menghalang rakyat mereka memperolehi informasi yang mungkin boleh diguna untuk menentang kerajaan kuku besi. Internet memberi maklumat dengan cepat dan terus tanpa melalui parti pemerintah dahulu dan pengguna internet boleh berhubung terus dan ini memberi mereka kebebasan bersuara. Kebebasan bersuara secara meluas lazimnya tidak direstui oleh manamana pemerintah yang bersifat autoritarian di mana sC!ia di atas bumi ini.

Semua pemerintah mahukan teknologi terbaru dalam komunikasi di samping itu tidak rela pula menerima hakikat yang rakyatnya hams mengalami perubahan minda akibat daripada kesan saling tukar informasi. Padahal hukum sosial ialah rakyat sehamsnya ada pilihan bagi kerajaan alternatif sekiranya pemerintah yang sedang mentadbir tidak lagi upaya memenuhi hasrat rakyat. Lazimnya pemerintah autoritarian mahukan simbul moden seperti adanya komunikasi adimarga { superhighway communications) tetapi rakyat hams setia padanya dan menerima tanpa soal akan sama ada pemerintahanya korap atau lebih mementingkan segelintir elit daripada rakyat terbanyak.

Kehadiran IT di Asia masih tidak menyeluruh. Negara-



Buru tidak kurang selama satu dekad tanpa sebarang kemudahan menulis semata-mata untuk rnenafikan mereka daripada menghasilkan ide kepada masyarakat Indonesia. Begitu lama warga Indonesia dinafikan informasi yang tepat dan hidup dalam genggaman kuku besi Suharto selama 3 dekad.

Di Singapura pula pihak kerajaan mengenakan penapisan yang amal ketat sekali selain daripada mewujudkan pelbagai akta yang tidak sarna sekali menggalakan penyebaran informasi alternatif atau yang bersifat kritikal pada kerajaannya. Meskipun Singapura sekarang dikira sebuah negara yang maju di segi pemilikan komputer namun pihak pemerintah masih membuat tindakan mematahkan sebarang informasi alternatif yang me lawati informasi ams perdana daripada terlepas kepada warganya. 42 peratus dari isi keluarganya dihubungkan dengan Internet, 59 peratus daripada penduduknya mempunyai komputer. Mengikut sebuah laporan dari akhbar Sydney Morning Herald isu 29 April 2000 kerajaan Singapura pernah menyelak fail 200,000 komputer pribadi untuk mengesan informasi yang tidak direstuinya. Tindakan yang melanggar etika itu akhirnya diketahui dan kerajaan Singapura memberi alasan demi mengelak rasa salah atau malu yang dia buat demikian adalah untuk mengesan sejenis virus !

Namun pada Umumnya rakyat Singapura masih belum mengecapi udara bebas demokratik dari pemerintahnya walupun Singapura dengan Singapore ONEnya (One Network for Everyone ) merupakan jaringan komunikasinya yang tercanggih saat ini.

Bagaimana negara kita? Malaysia ada MSC atau Koridor Raya Multimedia yang menelan belanja lebih kurang RM 33.6 bilion. Pihak kerajaan masih binggung bagaimana hendak menangani pelbagai maklumat yang bersumber daripada internet. Beberapa tapak web seperti Freemalaysia atau Malaysiakini kian merungsingkan kerajaan. Tapak Malaysiakini misalnya telah berjaya menarik hampir 56,000 pengunjung setiap hari! Tapak ini bagaikan sumber alternatifkepada informasi yang didapati daripada media massa bercetak mahupun elektronik ams perdana. Selain itu ada banyak tapak lagi, tidak kurang sejumlah 48 lagi yang turut juga menjanakan informasi alternatif selain daripada informasi yang terdapat daripada pihak kerajaan. Bagi pihak kerajaan Malaysia sumber informasi dari internet seperti Freemalaysitl dan Malaysiakini ditanggapi sebagai maklumat yang condong bersifat fitnah.

Malaysia mempunyai penduduk sejumlah 22 juta. Lebih kurang 2 juta mempunyai akses pada internet kebanyakan penggunanya di kota. Terdapat 9 juta pekerja di Malaysia kebanyakannya tiada memiliki sebuah komputer pun. Komputer masih merupakan satu barang kemewahan di

kalangan kelas menengah.

Negara Myanmar mengambiljalan yang paling mudah saja. Internet diharamkan sama sekali. Amat susah sekali rakyat Myanmar untuk mengikuti perkembangan semasa dunia, mungkin terpaksa hidup seperti katak di bawah tempurung untuk sekian lama lagi. Sama halnya bagi negara Korea Utara di mana internet diharamkan. Negara China pula menghendakki semua tapak web harus terlebih dahulu didaftar dan kerajaan China tidak teragak-agak lagi akan mengguna undang-undang j enayah untuk mengawal akses pada internet.

Filipina dijangka akan mengikuti langkah perlaksanaan pembangunan infrastruktur informasi tingkat tinggi bersama Singapura. Filipina yang terkenal dengan Kuasa Rakyatnya dan ruang kebebasan bersuara lebih tinggi daripada negarajiran-jirannya. Filipina masih dihimpit oleh masalah ekonomi dan perkembangan IT di sana masih pada tahap memantapkan prasarana ITnya.

Negara Jepun mempunyai rencana Japan Information Highway yang akan menghubungkan tidak kurang 80 juta pelanggan di perumahan dan pejabat melalui serai optik sepenuhnya menjelang tahun 2010. Jepun nampaknyajika dibandingkan dengan negara lain di Asia agak liberal sedikit di segi mengenakan sekatan atau penapisan pada aliran internet. Jepun, negara termaju dan senjangan sosio ekonominya tidaklah begitu ketara seperti negara lain di Asia.

Sekatan ketat atau mengharamkan sama sekali akses pada internet adalah untuk menghalang rakyat mereka memperolehi informasi yang mungkin boleh diguna untuk menentang kerajaan kuku besi. Internet memberi maklumat dengan cepat dan terus tanpa melalui parti pemerintah dahulu dan pengguna internet boleh berhubung terus dan ini memberi mereka kebebasan bersuara. Kebebasan bersuara secara meluas lazimnya tidak direstui oleh manamana pemerintah yang bersifat autoritarian di mana sC!ia di atas bumi ini.

Semua pemerintah mahukan teknologi terbaru dalam komunikasi di samping itu tidak rela pula menerima hakikat yang rakyatnya hams mengalami perubahan minda akibat daripada kesan saling tukar informasi. Padahal hukum sosial ialah rakyat sehamsnya ada pilihan bagi kerajaan alternatif sekiranya pemerintah yang sedang mentadbir tidak lagi upaya memenuhi hasrat rakyat. Lazimnya pemerintah autoritarian mahukan simbul moden seperti adanya komunikasi adimarga { superhighway communications) tetapi rakyat hams setia padanya dan menerima tanpa soal akan sama ada pemerintahanya korap atau lebih mementingkan segelintir elit daripada rakyat terbanyak.

Kehadiran IT di Asia masih tidak menyeluruh. Negara-

negara miskin yang lain masih tidak mengenai apa itu internet. Yang ada peluang memiliki komputer masih golongan tertentu. IT masih milik orang yang berada-

KENAPA DEMIKIAN GAMBARAN REALITI

Kenapa demikian gambaran realiti? Mengapa wujudnya kesenjangan antara yang memiliki IT dan yang tidak miliki IT bagaikan ada semaeam kelompok yang berada dan tidak berada dalam dunia digital. Isu ini giat dibiearakan oleh peneliti pembangunan yang mahukan pembangunan sebenar dinikmati oleh majoriti warga dunia.

Mungkin kita boleh berhujah bahawa bukan semua boleh memperlengkapkan diri mereka dengan infrastruktur IT. Pertamanya sebuah komputer yang lengkap serba serbi untuk dihubung kait dengan dunia maya memerlukan belanja modal asas dan penyelenggaraan Sekitar RM 4.000. Bagi golongan yang berada tidak kira di Amerika Syarikat mahupun di negara miskin mampu membelinya. Kos Sekitar RM 4,000 tidak menjadi masalah kepada yang mampu khususnya dari kalangan elit sesebuah masyarakat di mana saja. Maka itu mereka yang mampu memiliki komputer dengan sendirinya akan mendedahkan mereka padu informasi yang bakal menjadikan mereka lebih maJu daripada mereka yang tidak mempunyai komputer.

Apabila kit a meninjau pula industri pengkomputeran industri ini tidak habis-habis akan kehausan menagih keuntungan yang besar. Teknologi pengkomputeran boleh menghasilkan sebuah komputer yang memadai dan tidak menelan belanja lebih daripada RM1,000. Kuasa komputer peribadi tidak sepenuhnya digunakan sejak pengenalan komputer peribadi IBM. Kebanyakan pengguna komputer peribadi memanfaatkan pemprosesan kata atau mengurus pangkalan data yang mudah. Komputer peribadi yang lama itu boleh melakukan kerja-kerja pemprosesan asas. Namun rasanya tidak perlu untuk mengguna komputer yang terkini untuk membuat kerja-kerja asas. Tetapi tujuan utama industri pengkomputeran adalah untuk mengaut sebanyak mungkin keuntungan dan untuk berbuat demikian tanpa henti-henti industri perkomputeran terns memperkenalkan komputer yang nampak lebih eanggih melalui teknik pasaran agresif mereka memberi maklumat tersirat bahawa komputer yang ada selama ini akan menjadi usang! Tambahan pada itu ledakan World Wide Web ( WWW ) dimungkinkan juga dengan tersedianya berbagai-bagai teknologi seeara luas dan keadaan pasaran yang mampu mendorong muneulnya keperluan akan eara barn untuk menghubungkan orang dengan informasi. Pelbagai j enis teknologi tersebut di antaranya adalah makin meluasnya penggunaan PC atau komputer peribadi jaringan tempatan (LAN) dan modem yang mampu untuk menyalurkan informasi dalam bentuk multimedia. Sama halnya industri peri sian tumt mengeluarkan pelbagai perisian barn yang

.:] t~tl n r D!llfll.llann~n

tidak mungkin semua pengguna komputer dapat menggunakannya. ltu sebabnya saban hari kita diiklankan dan bertubi-tubi diperingatkan seakan-akan dapatkan komputer barn untuk dunia maya di alaf atau milenium bam! Pengguna seolah-olah dipaksa seeara halus untuk mengganti komputer bam setiap 3 atau 4 tahun sekali! Setiap komputer bam muneul sudah pastinya harganya tumt meningkat.

SISTEM IMPERIALIS MENGUASAI BIDANG IT

Sehubungan dengan perkara di atas sayugia diingatkan bahawa kebanyakan sistem ekonomi di dunia yang ada sekarang adalah yang bersifat kapitalisme dalam apa jua kelainannya di dalam sesebuah negara itu, intinya tetap kapitalisme. Sistem ekonomi kapitalisme memang mewujudkan satu struktur yang tidak seimbang, segelintir elit akan menguasai majoriti dalam banyak hal. Hakikat ini tidak siapa boleh rnenafikan. Keadaan itu adalah hasil mantap daripada sebuah sistem ekonomi yang digelar kapitalisme. Kapitalisme antara objektifuya ialah membuat sebanyak mana boleh keuntungan. Sehingga kini kapitalisme masih utuh dan menjadi pegangan sesebuah pemerintah rnemandangkan sistem lain seperti sosialisme dan Islam belum boleh lagi mengambil alih sebagai opysen sistem ekonomi yang lebih baik dan berkesan lagi.

Seeara ringkas, sistem kapitalisme membawa pertumbuhan ekonomi, memberi perangsang untuk pertumbuhan atau inovasi individu namun Penguasaan sumber kekayaan dibolot oleh segelintir elit, dengan itu keuntungan tidak diagihkan seeara saksama atau adil. Segelintir elit boleh dimaksudkan sebagai beberapa syarikat gergasi bertaraf antarabangsa yang menguasai sains dan teknologi dan bempaya menghasilkan Ciptaan barn dari masa ke semasa. Masyarakat dibahagikan seeara ketara yakni yang berada dan yang tidak berada. Sebab itu dalam negara kapitalis yang maju seperti Amerika Syarikat terdapat juga kelompok miskin. Pada tahun 1998 terdapat 36 juta rakyat Amerika Syarikat yang miskin. Mengikut badan dunia Bank Dunia merekayang menerima atau hidup alas hasil RM 6.08 (US 1.60 ) sehari dikategorikan sebagai miskin. Lebih kurang 1.3 bilion manusia memperolehi Sekitar US 1 sehari saja. Bayangkan bagaimana golongan miskin itu dapatkah mereka meneium pesona IT sedangkan hidup mereka sekadar 'kais pagi makan padi, kais petang makan petang'.

Kebanyakan negara-negara dunia telah terserap dalam satu sistem ekonomi kapitalis baik melalui pengalaman penjajahan atau melalui pilihan sendiri. Kekayaan dunia berpusat pada negara induk kapitalisme yakni kelompok Anglo-Saxon Amerika Syarikat dan Eropah dan juga Jepun. Kelompok itu juga dalam lingo pembangunan lebih dikenali sebagai imperialis ini yang didakwa menggongkong ekonomi dunia untuk kepentingan mereka. Mereka



negara miskin yang lain masih tidak mengenai apa itu internet. Yang ada peluang memiliki komputer masih golongan tertentu. IT masih milik orang yang berada-

KENAPA DEMIKIAN GAMBARAN REALITI

Kenapa demikian gambaran realiti? Mengapa wujudnya kesenjangan antara yang memiliki IT dan yang tidak miliki IT bagaikan ada semaeam kelompok yang berada dan tidak berada dalam dunia digital. Isu ini giat dibiearakan oleh peneliti pembangunan yang mahukan pembangunan sebenar dinikmati oleh majoriti warga dunia.

Mungkin kita boleh berhujah bahawa bukan semua boleh memperlengkapkan diri mereka dengan infrastruktur IT. Pertamanya sebuah komputer yang lengkap serba serbi untuk dihubung kait dengan dunia maya memerlukan belanja modal asas dan penyelenggaraan Sekitar RM 4.000. Bagi golongan yang berada tidak kira di Amerika Syarikat mahupun di negara miskin mampu membelinya. Kos Sekitar RM 4,000 tidak menjadi masalah kepada yang mampu khususnya dari kalangan elit sesebuah masyarakat di mana saja. Maka itu mereka yang mampu memiliki komputer dengan sendirinya akan mendedahkan mereka padu informasi yang bakal menjadikan mereka lebih maJu daripada mereka yang tidak mempunyai komputer.

Apabila kit a meninjau pula industri pengkomputeran industri ini tidak habis-habis akan kehausan menagih keuntungan yang besar. Teknologi pengkomputeran boleh menghasilkan sebuah komputer yang memadai dan tidak menelan belanja lebih daripada RMl,OOO. Kuasa komputer peribadi tidak sepenuhnya digunakan sejak pengenalan komputer peribadi IBM. Kebanyakan pengguna komputer peribadi memanfaatkan pemprosesan kata atau mengurus pangkalan data yang mudah. Komputer peribadi yang lama itu boleh melakukan kerja-kerja pemprosesan asas. Namun rasanya tidak perlu untuk mengguna komputer yang terkini untuk membuat kerja-kerja asas. Tetapi tujuan utama industri pengkomputeran adalah untuk mengaut sebanyak mungkin keuntungan dan untuk berbuat demikian tanpa henti-henti industri perkomputeran terns memperkenalkan komputer yang nampak lebih eanggih melalui teknik pasaran agresif mereka memberi maklumat tersirat bahawa komputer yang ada selama ini akan menjadi usang! Tambahan pada itu ledakan World Wide Web ( WWW ) dimungkinkan juga dengan tersedianya berbagai-bagai teknologi seeara luas dan keadaan pasaran yang mampu mendorong muneulnya keperluan akan eara barn untuk menghubungkan orang dengan informasi. Pelbagai j enis teknologi tersebut di antaranya adalah makin meluasnya penggunaan PC atau komputer peribadi jaringan tempatan (LAN) dan modem yang mampu untuk menyalurkan informasi dalam bentuk multimedia. Sama halnya industri peri sian tumt mengeluarkan pelbagai perisian barn yang

tidak mungkin semua pengguna komputer dapat menggunakannya. ltu sebabnya saban hari kita diiklankan dan bertubi-tubi diperingatkan seakan-akan dapatkan komputer barn untuk dunia maya di alaf atau milenium bam! Pengguna seolah-olah dipaksa seeara halus untuk mengganti komputer bam setiap 3 atau 4 tahun sekali! Setiap komputer bam muneul sudah pastinya harganya tumt meningkat.

SISTEM IMPERIALIS MENGUASAI BIDANG IT

Sehubungan dengan perkara di atas sayugia diingatkan bahawa kebanyakan sistem ekonomi di dunia yang ada sekarang adalah yang bersifat kapitalisme dalam apa jua kelainannya di dalam sesebuah negara itu, intinya tetap kapitalisme. Sistem ekonomi kapitalisme memang mewujudkan satu struktur yang tidak seimbang, segelintir elit akan menguasai majoriti dalam banyak hal. Hakikat ini tidak siapa boleh rnenafikan. Keadaan itu adalah hasil mantap daripada sebuah sistem ekonomi yang digelar kapitalisme. Kapitalisme antara objektifuya ialah membuat sebanyak mana boleh keuntungan. Sehingga kini kapitalisme masih utuh dan menjadi pegangan sesebuah pemerintah rnemandangkan sistem lain seperti sosialisme dan Islam belum boleh lagi mengambil alih sebagai opysen sistem ekonomi yang lebih baik dan berkesan lagi.

Seeara ringkas, sistem kapitalisme membawa pertumbuhan ekonomi, memberi perangsang untuk pertumbuhan atau inovasi individu namun Penguasaan sumber kekayaan dibolot oleh segelintir elit, dengan itu keuntungan tidak diagihkan seeara saksama atau adil. Segelintir elit boleh dimaksudkan sebagai beberapa syarikat gergasi bertaraf antarabangsa yang menguasai sains dan teknologi dan bempaya menghasilkan Ciptaan barn dari masa ke semasa. Masyarakat dibahagikan seeara ketara yakni yang berada dan yang tidak berada. Sebab itu dalam negara kapitalis yang maju seperti Amerika Syarikat terdapat juga kelompok miskin. Pada tahun 1998 terdapat 36 juta rakyat Amerika Syarikat yang miskin. Mengikut badan dunia Bank Dunia merekayang menerima atau hidup alas hasil RM 6.08 (US 1.60 ) sehari dikategorikan sebagai miskin. Lebih kurang 1.3 bilion manusia memperolehi Sekitar US 1 sehari saja. Bayangkan bagaimana golongan miskin itu dapatkah mereka meneium pesona IT sedangkan hidup mereka sekadar 'kais pagi makan padi, kais petang makan petang'.

Kebanyakan negara-negara dunia telah terserap dalam satu sistem ekonomi kapitalis baik melalui pengalaman penjajahan atau melalui pilihan sendiri. Kekayaan dunia berpusat pada negara induk kapitalisme yakni kelompok Anglo-Saxon Amerika Syarikat dan Eropah dan juga Jepun. Kelompok itu juga dalam lingo pembangunan lebih dikenali sebagai imperialis ini yang didakwa menggongkong ekonomi dunia untuk kepentingan mereka. Mereka

menguasai segala-galanya sehingga perkembangan dunia pengkomputeran. Ketidaksamaan sudah berakar umbi sehingga Bill Gates yang juga digelar sebagai nabi dalam bidang digital mengakui bahawa 'ekuiti maya lebih mudah dicapai daripada ekuiti sebenar di dunia'. Ekuiti di dunia realiti perlu satu rombakan radikal oleh pemimpin dunia di mana isu keadilan kemiskinan dan struktur eksploitasi dunia hams dipecahkan.

GLOBALISASI DAN INTERNET

Dalam dunia IT yang sedang berkembang pesat tumt diperkenalkan dengan istilah seperti globalisasi. Globalisasi semakin menjadi kata-kata istimewa dalam Perbendaharaan dunia dan ramai yang tidak sedar bahawa istilah ito tidak lain adalah satu usaha oleh kelompok tertentu untuk menyembunyikan keadaan status quo dunia yang sebenar yang sarat dengan ketidakadilan di banyak segi termasuk disegi ekonomi. Istilah globalisasi diguna untuk memperhebatkan lagi dinamik kapitalisme yang akan membawa dunia ke alam yang lebih tidak seimbang dari segi pemilikan komputer dan juga Penguasaan informasi

yang mengguna trafik adimarga di mana persoalan penting yang sering diutarakan ialah "sudahkah anda terhubung ke internet ?"

Apapun perkembangan dan kemajuan. IT tetap akan berjalan dan agak susah untuk sesiapa menghalanginya. Kata-kata retorik seperti 'revolusi komunikasi dan IT akan menjadi day a yang terbesar bagi kemajuan kebebasan manusia yang pernah dunia saksikan "atau" pada masa akan datang komputer akan membolehkan wujudnya demokrasi informasi dunia di mana informasi tidak lagi menjadi barangan eksklusif bagi syarikat-syarikat besar sematamata tetap menjadi madah yang amat mempersonakan. Memang benar dampak IT begitu hebat namun kesannya tetap pada golongan yang sudah ada pra syarat untuk terus dikait ke alam maya. Revolusi IT memerlukan pada peringkat minima sekali keperluan sebuah PC dan terhubungnya pada infrastruktur komunikasi yang akan menghubungkannya ke alam maya. Mitosnya akan tetap pada golongan itu tetapi tidak benar pada majoriti umat manusia di alam maya ini akan bersama-sama mengecapi pesona dunia maya yang hangat dibicarakan sekarang.



menguasai segala-galanya sehingga perkembangan dunia pengkomputeran. Ketidaksamaan sudah berakar umbi sehingga Bill Gates yang juga digelar sebagai nabi dalam bidang digital mengakui bahawa 'ekuiti maya lebih mudah dicapai daripada ekuiti sebenar di dunia'. Ekuiti di dunia realiti perlu satu rombakan radikal oleh pemimpin dunia di mana isu keadilan kemiskinan dan struktur eksploitasi dunia hams dipecahkan.

GLOBALISASI DAN INTERNET

Dalam dunia IT yang sedang berkembang pesat tumt diperkenalkan dengan istilah seperti globalisasi. Globalisasi semakin menjadi kata-kata istimewa dalam Perbendaharaan dunia dan ramai yang tidak sedar bahawa istilah ito tidak lain adalah satu usaha oleh kelompok tertentu untuk menyembunyikan keadaan status quo dunia yang sebenar yang sarat dengan ketidakadilan di banyak segi termasuk disegi ekonomi. Istilah globalisasi diguna untuk memperhebatkan lagi dinamik kapitalisme yang akan membawa dunia ke alam yang lebih tidak seimbang dari segi pemilikan komputer dan juga Penguasaan informasi

yang mengguna trafik adimarga di mana persoalan penting yang sering diutarakan ialah "sudahkah anda terhubung ke internet ?"

Apapun perkembangan dan kemajuan. IT tetap akan berjalan dan agak susah untuk sesiapa menghalanginya. Kata-kata retorik seperti 'revolusi komunikasi dan IT akan menjadi day a yang terbesar bagi kemajuan kebebasan manusia yang pernah dunia saksikan "atau" pada masa akan datang komputer akan membolehkan wujudnya demokrasi informasi dunia di mana informasi tidak lagi menjadi barangan eksklusif bagi syarikat-syarikat besar sematamata tetap menjadi madah yang amat mempersonakan. Memang benar dampak IT begitu hebat namun kesannya tetap pada golongan yang sudah ada pra syarat untuk terus dikait ke alam maya. Revolusi IT memerlukan pada peringkat minima sekali keperluan sebuah PC dan terhubungnya pada infrastruktur komunikasi yang akan menghubungkannya ke alam maya. Mitosnya akan tetap pada golongan itu tetapi tidak benar pada majoriti umat manusia di alam maya ini akan bersama-sama mengecapi pesona dunia maya yang hangat dibicarakan sekarang.

RUJUKAN

1. Bagdikian, Ben H (1998) 'Capitalism and the information age' Monthly Review ( December ). 1998, pp 55-58

2. Baran, Nicholas (1995) 'Computers and capitalism: A tragic misuse of Technology', Monthly Review, vo1.47. no.4, 1995. pp 40-46.

3. Bruno Franceschi (2000) 'Digital divide deepens' The Star. ( InTech ) vo1.9, no.27 July 4, 2000. p.2

4. Donalson. Peter (1987) 'Worlds Apart: The economic gulf between nations' Penguin Books,

5. Kunda Dixit 'Global Media and Empire' Panos Institute: Katmandu.

6. The most and least developed countries l New Straits Times, July 25 1999. p 16

7. Padmaja Padman (1999) "A human face to development' New Sunday Times, July 18. 1999, p. 13

8. Tsan-Kuo Chang 'All countries not created equal to be news: World system and international communication' Communication Research, vo1.25, no.5. pp 528-663

9. Volpe. Nicole (1999) Third World struggles to gel online" The Star, August 24, 1999. p.30



RUJUKAN

1. Bagdikian, Ben H (1998) 'Capitalism and the information age' Monthly Review ( December ). 1998, pp 55-58

2. Baran, Nicholas (1995) 'Computers and capitalism: A tragic misuse of Technology', Monthly Review, vo1.47. no.4, 1995. pp 40-46.

3. Bruno Franceschi (2000) 'Digital divide deepens' The Star. ( InTech ) vo1.9, no.27 July 4, 2000. p.2

4. Donalson. Peter (1987) 'Worlds Apart: The economic gulf between nations' Penguin Books,

5. Kunda Dixit 'Global Media and Empire' Panos Institute: Katmandu.

6. The most and least developed countries l New Straits Times, July 25 1999. p 16

7. Padmaja Padman (1999) "A human face to development' New Sunday Times, July 18. 1999, p. 13

8. Tsan-Kuo Chang 'All countries not created equal to be news: World system and international communication' Communication Research, vo1.25, no.5. pp 528-663

9. Volpe. Nicole (1999) Third World struggles to gel online" The Star, August 24, 1999. p.30

K-EKONOMI: ISU DAN CABARAN PERKHIDMATAN PERPUSTAKAAN AWAM

Oleh Mohd Taib B. Mohamed. AMP, PPT*

- ----- - -------- -------------------------------------

Abstract

Much have been said about K-Economy. Economy based on knowledge. Alvin Toifler in 'Powershift'stressed that knowledge will be the main asset to determine the competitiveness of a nation. Those who control knowledge will control the world Given the scenario of Public Library services in terms of quantity and quality; the low reading habits and computer literacy amongst Malaysian, the challenges are enormous for librarians to prepare users for K-economy. Hence proactive ventures must be taken to have more public libraries with trained librarians, good collections and to enchance life long education, contribute to the creation of knowledge workers, creation of local content data bases to be consumed by E-Community and Desa Digital and networking amongst libraries. Perpustakaan Negara Malaysia should playa leadership role in consolidating all type of library services geared toward K-economy.

Pengenalan

1.1 Dekad 21 adalah dekad maklumat. Kepimpinan negara telah membayangkan tekanan kepada aspek maklumat. Sewaktu membentangkan kertas ketja bertajuk 'Malaysia Melangkah Ke Hadapan' pada 28 hb. Februari 1991. Y.A.B. Dato' Seri Dr. Mahathir Mohamad menyatakan:

''Memandangkan kita berada di zaman maklumat, maka masyarakatMalaysia, mestilah kaya dari segi maklumatnya, tentulah bukan satu kebetulan bahawa, pada waktu ini tidak ada negara kaya dan maju yang miskin maklumatnya dan tidak ada pula negara yang kaya maklumatnya yang miskin lagi mundur. "

Kertas kerja yang dibentangkan ini telah memberi ransangan untuk rakyat Malaysia bergerak bersama untuk menjayakan Wawasan 2020

1.2 Sebagai usaha untuk melengkapkan diri menghadapi cabaran globalisasi, sekali lagi kepimpinan negara mengutarakan agenda K-Ekonomi. Ungkapan ini telah pertama kali disebut pada 25 Februari 2000 apabila Y.B. Tun Daim Zainuddin membentangkan Belanjawan Negara untuk tahun 2000. Sewaktu menyampaikan ucap utama di 2nd Global Knowledge Conference di Kuala Lumpur pada 9 Mac 2000 Y.A.B. Perdana Menteri Malaysia menggariskan ciriciri yang perlu ada di dalam K-Ekonomi, iaitu:-

';! Pengarah. Perbadanan Perpustakaan Awam Negeri Perak

a) Pelaburan dalam pendidikan

b) Brain gain

c) Pembekalan maklumat

Beliau menambah: ''Malaysian must invest in the 'passion' and capabilities of the people involved in education, from librarians to professors, as well as lay the foundation far learning at the primary level"

(NST 9th March 2000)

1.3 K -Ekonomi adalah ekonomi berasaskan ilmu pengetahuan. Penasihat Sains Y.A.B. Perdana Menteri Malaysia, YBhg Tan Sri Dr. Omar Abdul Rahman membezakan ciri -ciri yang terdapat di dalam K -Ekonomi dengan doktrin yang lain seperti berikut:-

''Mendapatkan ilmu pengetahuan lebih bersepadu dan cepat"

Beliau menambah, cabaran di dalam K -Ekonomi adalah penyediaan K-Pekerja. K-Pekerja adalah pekerja berilmu yang menjadi pokok kepada kejayaan K-ekonomi iaitu menjangkaui batasan pekerja mahir iaitu pekerja yang berdaya inovatif dan pekerja yang tidak segan mengambil risiko.



.:)r; II~t iJrr~ II ~~[iL~~~ - -

K-EKONOMI: ISU DAN CABARAN PERKHIDMATAN PERPUSTAKAAN AWAM

Oleh Mohd Taib B. Mohamed. AMP, PPT*

- ----- - --------- - -------------------------------------

Abstract

Much have been said about K-Economy. Economy based on knowledge. Alvin Toifler in 'Powershift'stressed that knowledge will be the main asset to determine the competitiveness of a nation. Those who control knowledge will control the world Given the scenario of Public Library services in terms of quantity and quality; the low reading habits and computer literacy amongst Malaysian, the challenges are enormous for librarians to prepare users for K-economy. Hence proactive ventures must be taken to have more public libraries with trained librarians, good collections and to enchance life long education, contribute to the creation of knowledge workers, creation of local content data bases to be consumed by E-Community and Desa Digital and networking amongst libraries. Perpustakaan Negara Malaysia should playa leadership role in consolidating all type of library services geared toward K-economy.

Pengenalan

1.1 Dekad 21 adalah dekad maklumat. Kepimpinan negara telah membayangkan tekanan kepada aspek maklumat. Sewaktu membentangkan kertas ketja bertajuk 'Malaysia Melangkah Ke Hadapan' pada 28 hb. Februari 1991. Y.A.B. Dato l Seri Dr. Mahathir Mohamad menyatakan:

''Memandangkan kita berada di zaman maklumat, maka masyarakatMalaysia, mestilah kaya dari segi maklumatnya, tentulah bukan satu kebetulan bahawa, pada waktu ini tidak ada negara kaya dan maju yang miskin maklumatnya dan tidak ada pula negara yang kaya maklumatnya yang miskin lagi mundur. "

Kertas kerja yang dibentangkan ini telah memberi ransangan untuk rakyat Malaysia bergerak bersama untuk menjayakan Wawasan 2020

1.2 Sebagai usaha untuk melengkapkan diri menghadapi cabaran globalisasi, sekali lagi kepimpinan negara mengutarakan agenda K-Ekonomi. Ungkapan ini telah pertama kali disebut pada 25 Februari 2000 apabila Y.B. Tun Daim Zainuddin membentangkan Belanjawan Negara untuk tahun 2000. Sewaktu menyampaikan ucap utama di 2nd Global Knowledge Conference di Kuala Lumpur pada 9 Mac 2000 Y.A.B. Perdana Menteri Malaysia menggariskan ciriciri yang perlu ada di dalam K-Ekonomi, iaitu:-

:,< Pengarah. Perbadanan Perpustakaan Awam Negeri Perak

a) Pelaburan dalam pendidikan

b) Brain gain

c) Pembekalan maklumat

Beliau menambah: ''Malaysian must invest in the 'passion' and capabilities of the people involved in education, from librarians to professors, as well as lay the foundation far learning at the primary level"

(NST 9th March 2000)

1.3 K -Ekonomi adalah ekonomi berasaskan ilmu pengetahuan. Penasihat Sains Y.A.B. Perdana Menteri Malaysia, YBhg Tan Sri Dr. Omar Abdul Rahman membezakan ciri -ciri yang terdapat di dalam K -Ekonomi dengan doktrin yang lain seperti berikut:-

''Mendapatkan ilmu pengetahuan lebih bersepadu dan cepat"

Beliau menambah, cabaran di dalam K -Ekonomi adalah penyediaan K-Pekerja. K-Pekerja adalah pekerja berilmu yang menjadi pokok kepada kejayaan K-ekonomi iaitu menjangkaui batasan pekerja mahir iaitu pekerja yang berdaya inovatif dan pekerja yang tidak segan mengambil risiko.

2. Isu.

2.1 Kajian yang dijalankan oleh Yayasan Jepun dan Perpustakaan Negara Malaysia pada tahun 1998 bertajuk Report on Survey qf Libraries in

Malaysia mendapati:-

a) Jumlah kakitangan terlatih yang di perkhidmatan Perpustakaan Awam di Malaysia, adalah tidak mencukupi

b) Jumlah purata pinjaman bahan bacaan daripada mereka yang mendaftar sebagai ahli perpustakaan adalah rendah.

c) Peruntukan membeli bahan bacaan masih rendah.

2.2 Kajian ini mirip dan mempunyai kaitan rapat dengan Kajian Profil Membaca Rakyat Malaysia 1996 yang diusahakan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia melalui Perpustakaan N egara Malaysia. Antara lain ianya menyatakan:-

a) Hanya 29% daripada penduduk Malaysia menggunakan perkhidmatan perpustakaan termasuk perpustakaan sekolah.

b) 87% rakyat Malaysia didapati mengamal tabiat membaca.

2.3 Hakikatnya di dalam tahun 1998 terdapat s~umlah kira-kira 566 buah Perpustakaan Awam beroperasi di Malaysia. Dengan jumlah yang kecil dan taburan yang tidak menyeluruh serta dibebankan dengan kekurangan kakitangan terlatih, isu penjanaan minda masyarakat awam untuk bersedia menghadapi K-ekonomi adalah menjadi satu cabaran yang getir.

3. Cabaran

3.1 Pendemokrasian ilmu pengetahuan

Prasarana pembacaan awam (perpustakaan awam) masih berkurangan. Oleh itu, usaha-usaha perlu ditekadkan agar lebih banyak perpustakaan awam dibina di lokasi yang strategik di seluruh pelusuk negara. Bukan sahaja jumlah perpustakaan awam perlu diperbanyakkan, malah pengisian seperti kakitangan terlatih, bahan bacaan yang lumayan lagi berwibawa dan perkakasan teknologi maklumat seperti komputer yang mempunyai capaian kepada internet perlu dibekalkan.

Telah banyak diperkatakan mengenai E-Komuniti dan Desa Digital. Ianya merupakan usaha untuk merapatkan jurang di antara masyarakat kaya maklumat dan masyarakat miskin maklumat. Diberi peluang, perpustakaan awam boleh

berperanan sebagai Agent of Change untuk masyarakat desa bagi melengkapkan diri menghadapi ancaman globalisasi.

3.2 Pendidikan Sepanjang Hayat

Peranan Perpustakaan Awam di dalam menyedarkan pendidikan sepanjang hayat melalui penyalinan bahan bacaan dan maklumat perlu dimantapkan. Richard Crawford di dalam In The Era of Human Capital menyatakan maju mundurnya sesebuah masyarakat itu akan ditentukan oleh modal manusia dan ketinggian ilmunya. Oleh itu perpustakaan awam boleh berperanan untuk melahirkan K-Pekerja dengan menyediakan bahan bacaan dan segala kemudahan yang mampu menyumbang ke arah pembentukan K-Pekerja.

Bahan bacaan dan maklumat yang diperolehi oleh perpustakaan awam perlu mengambil kira keperluan ekonomi semasa dengan pendedahan untuk melahirkan pekerja mahir, berdaya inovatif dan berani menghadapi risiko.

3.3 Penjanaan local content

Hasrat pembentukan 'E-Komuniti dan Desa Digital memerlukan pembentukan pengkalan data tempatan yang boleh diterima oleh semua lapisan masyarakat dari segi bahasa dan isi kandungnya. Pustakawan perlu memperlengkapkan diri dengan keupayaan yang tinggi di dalam bidang teknologi maklumat. Pustakawan perlu berubah daripada Pustakawan Tradisional kepada Knowledge Prqfessional yang mempunyai keupayaan di dalam pengurusan ilmu.

Perpustakaan Awam juga boleh berperanan untuk melahirkan masyarakat yang celik komputer.

3.4 Teknologi Maklumat: Pengkomputeran

Sewaktu membentang Belanjawan 2000 Negara pada 25hb. Februari 2000 Y.B. Tun Daim Zainuddin menyatakan "To facilitate the shift to K-Economy, we have to increase our workforce equipped with IT knowledge, particularly in ensuring the success of MSC and Cyberjaya project".

(Malay Mail 26hb. Februari 20001)

Bukan sahaja diperlukan pembekalan komputer di perpustakaan awam tetapi pengkomputeran sistem perpustakaan awam dengan perangkaian di dalam negeri dan di antara negeri perlu dipercepatkan menggunakan kemudahan Koridor Raya Multimedia. Dengan insentif yang diberikan oleh kerajaan dan galakkan setiap rumah memiliki komputer peribadi,



2. Isu.

2.1 Kajian yang dijalankan oleh Yayasan Jepun dan Perpustakaan Negara Malaysia pada tahun 1998 bertajuk Report on Survey qf Libraries in

Malaysia mendapati:-

a) Jumlah kakitangan terlatih yang di perkhidmatan Perpustakaan Awam di Malaysia, adalah tidak mencukupi

b) Jumlah purata pinjaman bahan bacaan daripada mereka yang mendaftar sebagai ahli perpustakaan adalah rendah.

c) Peruntukan membeli bahan bacaan masih rendah.

2.2 Kajian ini mirip dan mempunyai kaitan rapat dengan Kajian Profil Membaca Rakyat Malaysia 1996 yang diusahakan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia melalui Perpustakaan N egara Malaysia. Antara lain ianya menyatakan:-

a) Hanya 29% daripada penduduk Malaysia menggunakan perkhidmatan perpustakaan termasuk perpustakaan sekolah.

b) 87% rakyat Malaysia didapati mengamal tabiat membaca.

2.3 Hakikatnya di dalam tahun 1998 terdapat s~umlah kira-kira 566 buah Perpustakaan Awam beroperasi di Malaysia. Dengan jumlah yang kecil dan taburan yang tidak menyeluruh serta dibebankan dengan kekurangan kakitangan terlatih, isu penjanaan minda masyarakat awam untuk bersedia menghadapi K-ekonomi adalah menjadi satu cabaran yang getir.

3. Cabaran

3.1 Pendemokrasian ilmu pengetahuan

Prasarana pembacaan awam (perpustakaan awam) masih berkurangan. Oleh itu, usaha-usaha perlu ditekadkan agar lebih banyak perpustakaan awam dibina di lokasi yang strategik di seluruh pelusuk negara. Bukan sahaja jumlah perpustakaan awam perlu diperbanyakkan, malah pengisian seperti kakitangan terlatih, bahan bacaan yang lumayan lagi berwibawa dan perkakasan teknologi maklumat seperti komputer yang mempunyai capaian kepada internet perlu dibekalkan.

Telah banyak diperkatakan mengenai E-Komuniti dan Desa Digital. Ianya merupakan usaha untuk merapatkan jurang di antara masyarakat kaya maklumat dan masyarakat miskin maklumat. Diberi peluang, perpustakaan awam boleh

berperanan sebagai Agent of Change untuk masyarakat desa bagi melengkapkan diri menghadapi ancaman globalisasi.

3.2 Pendidikan Sepanjang Hayat

Peranan Perpustakaan Awam di dalam menyedarkan pendidikan sepanjang hayat melalui penyalinan bahan bacaan dan maklumat perlu dimantapkan. Richard Crawford di dalam In The Era of Human Capital menyatakan maju mundurnya sesebuah masyarakat itu akan ditentukan oleh modal manusia dan ketinggian ilmunya. Oleh itu perpustakaan awam boleh berperanan untuk melahirkan K-Pekerja dengan menyediakan bahan bacaan dan segala kemudahan yang mampu menyumbang ke arah pembentukan K-Pekerja.

Bahan bacaan dan maklumat yang diperolehi oleh perpustakaan awam perlu mengambil kira keperluan ekonomi semasa dengan pendedahan untuk melahirkan pekerja mahir, berdaya inovatif dan berani menghadapi risiko.

3.3 Penjanaan local content

Hasrat pembentukan 'E-Komuniti dan Desa Digital memerlukan pembentukan pengkalan data tempatan yang boleh diterima oleh semua lapisan masyarakat dari segi bahasa dan isi kandungnya. Pustakawan perlu memperlengkapkan diri dengan keupayaan yang tinggi di dalam bidang teknologi maklumat. Pustakawan perlu berubah daripada Pustakawan Tradisional kepada Knowledge Pr~fessional yang mempunyai keupayaan di dalam pengurusan ilmu.

Perpustakaan Awam juga boleh berperanan untuk melahirkan masyarakat yang celik komputer.

3.4 Teknologi Maklumat: Pengkomputeran

Sewaktu membentang Belanjawan 2000 Negara pada 25hb. Februari 2000 Y.B. Tun Daim Zainuddin menyatakan "To facilitate the shift to K-Economy, we have to increase our workforce equipped with IT knowledge, particularly in ensuring the success of MSC and Cyberjaya project".

(Malay Mail 26hb. Februari 20001)

Bukan sahaja diperlukan pembekalan komputer di perpustakaan awam tetapi pengkomputeran sistem perpustakaan awam dengan perangkaian di dalam negeri dan di antara negeri perlu dipercepatkan menggunakan kemudahan Koridor Raya Multimedia. Dengan insentif yang diberikan oleh kerajaan dan galakkan setiap rumah memiliki komputer peribadi,

4.

-

diharapkan sumber perpustakaan dapat diakses daripada rumah,

Penutup

Kesepaduan di dalam strategi dan penyediaan perkhidmatan perpustakaan dan maklumat perlu dibuat merentasi birokrasi, Pusat Sumber Sekolah,

.:li.llm J;j"[~;";(I,~nl

Perpustakaan Awam, Perpustakaan Akademik dan Perpustakaan Khusus perlu menerima hakikat 'Dunia Tanpa Sempadan' di dalam profesian kepustakawanan, Perpustakaan Negara Malaysia perlu memainkan peranan kepimpinan dengan lebih meyakinkan lagi proaktif dalam pembangunan dan pengukuhan perpustakaan di Malaysia ,



4.

--

diharapkan sumber perpustakaan dapat diakses daripada rumah.

Penutup

Kesepaduan di dalam strategi dan penyediaan perkhidmatan perpustakaan dan maklumat perlu dibuat merentasi birokrasi. Pusat Sumber Sekolah,

oJi.llm J;j"[~,";(I,~ n1

Perpustakaan Awam, Perpustakaan Akademik dan Perpustakaan Khusus perlu menerima hakikat 'Dunia Tanpa Sempadan' di dalam profesian kepustakawanan. Perpustakaan Negara Malaysia perlu memainkan peranan kepimpinan dengan lebih meyakinkan lagi proaktif dalam pembangunan dan pengukuhan perpustakaan di Malaysia .

RUJUKAN

1. The Japan Foundation (1998) Report on survey of libraries in Malaysia. Kuala Lumpur: Japan Foundation.

2. Perpustakaan Negara Malaysia (1998) ProfilMembaca RakyatMalaysia 1996. Kuala Lumpur: Perpustakaan Negara Malaysia.



RUJUKAN

1. The Japan Foundation (1998) Report on survey of libraries in Malaysia. Kuala Lumpur: Japan Foundation.

2. Perpustakaan Negara Malaysia (1998) ProfilMembaca RakyatMalaysia 1996. Kuala Lumpur: Perpustakaan Negara Malaysia.

FIRST MALAYSIAN CHILDREN NURSERY RYHMES IN THE MALAY LANGUAGE ON MULTIMEDIA CD-ROM*

By Siti Aishah Sheikh Kadir**

--~- --~-- ~-~ .- - - - - - ---~~.

Abstrak

1

Kertas ini menerangkan inisiatif Perpustakaan Negara Malaysia untuk mengeluarkan CD-ROM puisi kanak -kanak yang pertama dalam Bahasa Melayu. Usaha ini te1ah, d!jalankan dengan tujuan untuk memberi kesedaran dan memupuk literasi komputer di kalangan kanak-kanak.

L .......................................... ...

OBJECTIVES

The National Library of Malaysia undertook the creation and production of the first Malaysian Children Nursery Ryhmes in Malay Language on

. - - .. ~

Multimedia CD-ROM with the following objectives:

• To revitalise and promote local nursery ryhmes and present them in multimedia fonnat to capture childrem's interest.

• To preserve and popularise indigenous childrens nursery ryhmes among children of the new generation.

• To encourage local publishers to embark on publishing childrens multimedia production.

• To increase and enhance the usage of Malay language through simulation ryhme songs and games for educational purposes and for developing creative minds amongst children.

• To promote electronic publishing in Malaysia.

BACKGROUND

To create awareness and computer Literacy among children, the National Library of Malaysia initiated the setting up of the Hypennedia Resource Centre for children, the first of its kind in Malaysia. The centre was sponsored by Esso Production Malaysia Inc. on the ocassion of its 100 years celebration as a gift to the nation. The facilities provided include a combination of various computer hardware, video and audio for children 12 years and below to experience the hypermedia environment and to be creative in

developing their own application or material accordingly. The Hypennedia Resource Centre consists of 5 sections namely Storytelling, Science, Music, Art and Creativity. The aim of the centre is to expose children to computer applications at an early learning stage of their educational programme. There were 90 titles of CD-ROM available for use in the centre, all of which are in English and mainly produced overseas. There was not a single CD-ROM in the local language available for children in the market at the time. Electronic publications needed for use by the local children is still very much dependent on imported materials.

Thus in 1996, the Esso Companies in Malaysia offered the National Library of Malaysia some contribution in the fonn of purchase of new titles of CD-ROM to equip the software collection of the Hypennedia Centre. However, the National Library of Malaysia felt that it was more appropriate and beneficial instead to publish a book on childrens local nursery ryhmes in the fonn of CD-ROM as it was a problem to obtain Multimedia CD-ROMs in Malay for children.

The National Library of Malaysia also felt committed to initiate the publishing of non-printed material specially for children due to the dearth oflocal materials in the country.

The cheque presentation ceremony was held on the 6th December 1996 at 10.00 am at Esso Headquaters Office, Kuala Lumpur where Mr. PJ Dingle, Chairman of Esso Companies in Malaysia presented a mock cheque to Datin Mariam Abdul Kadir, the Director General, National Library of Malaysia.

'" Paper submitted to AsialPacific Cultural Centre for UNESCO (ACCU), Japan for the Asia-Pacific Literacy Database project entitled Literacy Breakthrough, 24 December 1999

.~,. Head. Library Research Division. National Library of Malaysia



FIRST MALAYSIAN CHILDREN NURSERY RYHMES IN THE MALAY LANGUAGE ON MULTIMEDIA CD-ROM*

By Siti Aishah Sheikh Kadir**

r--- - -Abstrak -~-~-

1

1 Kertas ini menerangkan inisiatif Perpustakaan Negara Malaysia untuk mengeluarkan CD-ROM puisi kanak -kanak yang pertama dalam Bahasa Melayu. Usaha ini te1ah, d!jalankan dengan tujuan untuk memberi kesedaran dan memupuk

L literasi komputer di kalangan kanak-kanak.

OBJECTIVES

The National Library of Malaysia undertook the creation and production of the first Malaysian Children Nursery Ryhmes in Malay Language on

. - - .. ~

Multimedia CD-ROM with the following objectives:

• To revitalise and promote local nursery ryhmes and present them in multimedia format to capture childrem's interest.

• To preserve and popularise indigenous childrens nursery ryhmes among children of the new generation.

• To encourage local publishers to embark on publishing childrens multimedia production.

• To increase and enhance the usage of Malay language through simulation ryhme songs and games for educational purposes and for developing creative minds amongst children.

• To promote electronic publishing in Malaysia.

BACKGROUND

To create awareness and computer Literacy among children, the National Library of Malaysia initiated the setting up of the Hypermedia Resource Centre for children, the first of its kind in Malaysia. The centre was sponsored by Esso Production Malaysia Inc. on the ocassion of its 100 years celebration as a gift to the nation. The facilities provided include a combination of various computer hardware, video and audio for children 12 years and below to experience the hypermedia environment and to be creative in

developing their own application or material accordingly. The Hypermedia Resource Centre consists of 5 sections namely Storytelling, Science, Music, Art and Creativity. The aim of the centre is to expose children to computer applications at an early learning stage of their educational programme. There were 90 titles of CD-ROM available for use in the centre, all of which are in English and mainly produced overseas. There was not a single CD-ROM in the local language available for children in the market at the time. Electronic publications needed for use by the local children is still very much dependent on imported materials.

Thus in 1996, the Esso Companies in Malaysia offered the National Library of Malaysia some contribution in the form of purchase of new titles of CD-ROM to equip the software collection of the Hypermedia Centre. However, the National Library of Malaysia felt that it was more appropriate and beneficial instead to publish a book on childrens local nursery ryhmes in the form of CD-ROM as it was a problem to obtain Multimedia CD-ROMs in Malay for children.

The National Library of Malaysia also felt committed to initiate the publishing of non-printed material specially for children due to the dearth oflocal materials in the country.

The cheque presentation ceremony was held on the 6th December 1996 at 10.00 am at Esso Headquaters Office, Kuala Lumpur where Mr. PJ Dingle, Chairman of Esso Companies in Malaysia presented a mock cheque to Datin Mariam Abdul Kadir, the Director General, National Library of Malaysia.

.. Paper submitted to AsialPacific Cultural Centre for UNESCO (ACCU), Japan for the Asia-Pacific Literacy Database project entitled Literacy Breakthrough, 24 December 1999

.~,. Head. Library Research Division. National Library of Malaysia

In 1997, National Library of Malaysia with the financial support ofRM60,000 from Esso Companies in Malaysia produced the fIrst Malaysian Nursery Ryhmes in Malay on Multimedia format.

RATIONALE FOR PRODUCING CHILDRENS NURSERY RYHMES ON CD-ROM FORMAT

The National Library of Malaysia was more interested in providing reading materials in CD-ROM format for children for the following reasons:

• The Hypermedia Resource Centre had a collection of 90 titles of CD-ROM in English published overseas. There was no CD-ROM available in the Malay language for local children who are not fluent in English to use. Therefore, the National Library of Malaysia felt it was more suitable and appropriate to develop local children's nursery ryhmes in the form of CD-ROM to enhance the use of Malay language besides enriching local resources.

Malaysia is rich in local literature such as poetry and legends and its appreciation in these need to be enhanced. In old Malay literature, there are numerous poems or ryhmes with themes based on family affection and love, especially between mother and child. father and child, between siblings and between grandparents and granchildren. From young, the child is nurtured and given advise and encouragement expressed through poems and rhymes.

• Multimedia CD-ROM is able to revitalise legends and folk tales, children poetry songs and nursery ryhmes as it marries the ryhmes of childhood with highly original formatting and with new concepts needed to interact intuitively, creatively and freely.

• CD-ROM is able to store volumes of information and minimum space is required for storage. It is more easily marketed to libraries, schools, parents and individuals.

• The effort to produce children's CD-ROM is to encourage local publishers to be more positive and proactive in publishing children's multimedia production such as the conversion of translated children's classics and storybooks on CD-ROMs.

• In the case of Malaysia especially, publishers are encouraged to take advantage of the application of new information technologies and multimedia

formats. Electronics publishing is viewed seriously now in Malaysia not only because of the various fiscal measures and legislative guarantees offered by the Government in its effort to develop the Multimedia Super Corridor (MSC) but also due to the rising affiuence of society to become technology adopters.

• IT literacy among children is fast growing. Therefore, it is vital to equip them with appropriate skills for a high technology future especially as Malaysians move towards the attainment of Vision 2020.

IMPLEMENTATION

In order to make the project a reality, a Committee on the Implementation Plan of the Production of Children Nursery Ryhmes on CD-ROM was set up in 1997. The Committee comprised of officers from the National Library of Malaysia, Esso Malaysia and Puan Azah Aziz a local writer and expert Malay culture, under the Chairmanship of the Deputy Director General of the National Library of Malaysia. The National Library of Malaysia officers involved in this project were from the Library Information Technology, Reading Promotion and Malaysiana Reference divisions. The Committee worked together to visualise and conceptualise the idea of producing the Children's Nursery Ryhme on CD-ROM. The National Library of Malaysia was the Project Coordinator.

The nursery ryhmes were selected from the book Dendang dan Dondang Sayang compiled by Puan Azah Aziz and Dr. Ariff Ahmad. The melodies of some of the nursery ryhmes were recomposed by Dr. Ariff Ahmad, a well known local musician attached with the Department of Culture, University Malaya. The nursery ryhmes include the following titles:

• Pok Amai-Amai (Clappity Clap)

• Tok-Tok Noyang (Old Grandma Noyang)

• Buat Laju-Laju (Swing, Swing Away)

• Henjut-Henjut Semut (Bobbing Ant)

• Air Pasang Pagi (Rising Tide At Mom)

• Lompat Si Katak Lompat (Leap, Little Frog Leap)

• Can Mali Can (Oye, Oye, Ola)

• Jong-Jong Inai (Henna-Laden Junk)

The selection of the company to produce the children nursery ryhmes on multimedia CD-ROM was done according to government procedures and quotation process. Only two companies submitted their proposal and they were given the opportunity to present their prototype



In 1997, National Library of Malaysia with the financial support ofRM60,000 from Esso Companies in Malaysia produced the fIrst Malaysian Nursery Ryhmes in Malay on Multimedia format.

RATIONALE FOR PRODUCING CHILDRENS NURSERY RYHMES ON CD-ROM FORMAT

The National Library of Malaysia was more interested in providing reading materials in CD-ROM format for children for the following reasons:

• The Hypermedia Resource Centre had a collection of 90 titles of CD-ROM in English published overseas. There was no CD-ROM available in the Malay language for local children who are not fluent in English to use. Therefore, the National Library of Malaysia felt it was more suitable and appropriate to develop local children's nursery ryhmes in the form of CD-ROM to enhance the use of Malay language besides enriching local resources.

Malaysia is rich in local literature such as poetry and legends and its appreciation in these need to be enhanced. In old Malay literature, there are numerous poems or ryhmes with themes based on family affection and love, especially between mother and child. father and child, between siblings and between grandparents and granchildren. From young, the child is nurtured and given advise and encouragement expressed through poems and rhymes.

• Multimedia CD-ROM is able to revitalise legends and folk tales, children poetry songs and nursery ryhmes as it marries the ryhmes of childhood with highly original formatting and with new concepts needed to interact intuitively, creatively and freely.

• CD-ROM is able to store volumes of information and minimum space is required for storage. It is more easily marketed to libraries, schools, parents and individuals.

• The effort to produce children's CD-ROM is to encourage local publishers to be more positive and proactive in publishing children's multimedia production such as the conversion of translated children's classics and storybooks on CD-ROMs.

• In the case of Malaysia especially, publishers are encouraged to take advantage of the application of new information technologies and multimedia

formats. Electronics publishing is viewed seriously now in Malaysia not only because of the various fiscal measures and legislative guarantees offered by the Government in its effort to develop the Multimedia Super Corridor (MSC) but also due to the rising affiuence of society to become technology adopters.

• IT literacy among children is fast growing. Therefore, it is vital to equip them with appropriate skills for a high technology future especially as Malaysians move towards the attainment of Vision 2020.

IMPLEMENTATION

In order to make the project a reality, a Committee on the Implementation Plan of the Production of Children Nursery Ryhmes on CD-ROM was set up in 1997. The Committee comprised of officers from the National Library of Malaysia, Esso Malaysia and Puan Azah Aziz a local writer and expert Malay culture, under the Chairmanship of the Deputy Director General of the National Library of Malaysia. The National Library of Malaysia officers involved in this project were from the Library Information Technology, Reading Promotion and Malaysiana Reference divisions. The Committee worked together to visualise and conceptualise the idea of producing the Children's Nursery Ryhme on CD-ROM. The National Library of Malaysia was the Project Coordinator.

The nursery ryhmes were selected from the book Dendang dan Dondang Sayang compiled by Puan Azah Aziz and Dr. Ariff Ahmad. The melodies of some of the nursery ryhmes were recomposed by Dr. Ariff Ahmad, a well known local musician attached with the Department of Culture, University Malaya. The nursery ryhmes include the following titles:

• Pok Amai-Amai (Clappity Clap)

• Tok-Tok Noyang (Old Grandma Noyang)

• Buat Laju-Laju (Swing, Swing Away)

• Henjut-Henjut Semut (Bobbing Ant)

• Air Pasang Pagi (Rising Tide At Mom)

• Lompat Si Katak Lompat (Leap, Little Frog Leap)

• Can Mali Can (Oye, Oye, Ola)

• Jong-Jong Inai (Henna-Laden Junk)

The selection of the company to produce the children nursery ryhmes on multimedia CD-ROM was done according to government procedures and quotation process. Only two companies submitted their proposal and they were given the opportunity to present their prototype

-- -

demonstrations to the National Libraryis management team. The evaluation committee then made a recommendation based on agreed criterias and remarks given by the team members during the prototype demonstration.

Mekktoon Sdn. Bhd., a new multimedia company owned by a young, dynamic and creative group was selected. Forefront IT facilities were used by the company to develop the children nursery ryhmes CD-ROM.

An agreement was made between the Government of Malaysia and Mekktoon Sdn. Bhd. on the 19th November 1997. Mekktoon was entrusted to design creatively the local children nursery ryhmes on Multimedia CD-ROM. Features of the CD-ROM include the following:

• 8 nursery ryhmes

Animated dictionaries

• Two games

Internet connectivity - Internet connection to Web Pages of National Library of Malaysia, Exxon Company International and Shockwave Mekktoon. Public are able to submit comments on line/or through e-mail. On line registration and ordering arc also provided.

• Files on Pentium PC & Power Mac.

Cooperation was also received from several instituitions and individuals in making the project successful. The Institute of Language and Literacy Malay sis (DBP) helped in verifYing the meanings of Malay classic terminologies used in the nursery ryhmes. Meanwhile, the Forest Research Institue of Malaysia (FRIM) assisted in verifYing the names and characteristics ofleaves and flowers used in the nursery ryhmes. Puan Azah Aziz with full commitment and enthusiasm assisted throughout the project particularly by giving ideas, opinions and suggestions on ways of improving the storyboard. Puan N orhayati Nasaruddin did the translation works of the nursery ryhmes for the accompanying booklet published.

The packaging of The Children's Nursery Ryhmes CD-ROM was creatively done in an attractive kit which contained a disc and a booklet. Mekktoon Sdn. Bhd. completed the production in three (3) months and produced 500 copies for free distribution and another 500 copies for commercial market which is sold at RM 40.00. Mekktoon was given the right to print the CD-ROM for sales purposes which was stipulated in the agreement. National Library gets 20% commission from the net profit sales which is credited into the National Library Community Trust Fund. Mekktoon is required to submit sales report to National Library once in three months.

-

:.l ~t.llD1 1l1'1l1l~D~DDD

The Puisi Kanak-Kanak CD-ROM was launched on the 7 October 1997 by The Honourable Datuk Khalid Yunus, Deputy Minister of Education at the National Library of Malaysia. In his speech, the Deputy Minister of Education commended the National Library of Malaysia for its strategic alliance and smart partnership with a large corporation like Esso Malaysia which has succeeded in producing a Multimedia CD-ROM for children.

Free distribution of 500 copies were given to 242 schools (with Multimedia PC), 64 public libraries, committee members, project sponsor, Malaysia Resource Centres in Ohio and Leiden, selected embassies and nurseries, TV stations, individuals and others.

COSTING

The financial assistance of RM60,000.00 from Esso Companies of Malaysia was fully utilised. The National Library of Malaysia had to supplement an additional RM20,000.00 as part of the total production cost of RM80,000.00. See Appendix A.

PROBLEMS

The project team managed to carry out the project smoothly with a lot of patience, commitment and hard work. Budget constraint was the only problem identified which caused the limitation of the animation works and affected marketing and sales of the CD-ROM.

SOLUTIONS AND FUTURE PLANS

Plans to overcome the problem of lack of promotion and sales were agreed by Mekktoon Sdn. Bhd. and the National Library of Malaysia which are as follows:

• To reduce the price of the CD-ROM to RM30.00. This was implemented in 1998.

• To sell the CD-ROM at strategic Esso petrol station outlets.

• To publicise through IT and childrem's programmes through Television networks. Conversion from CD-ROM to beta format for Television broadcasting was done in 1998.

• To advertise in IT journals and IT newspaper columns. This was implemented in 1997 and 1998.

• To package the CD-ROM together with new titles identified, for example Puteri Gunung Ledang (Princess of Mount Ledang) and Legends of Mahsuri.



-

!l ~t.ll D: 1l1'1I11-.l1D~D D D - -

demonstrations to the National Libraryis management team. The evaluation committee then made a recommendation based on agreed criterias and remarks given by the team members during the prototype demonstration.

Mekktoon Sdn. Bhd., a new multimedia company owned by a young, dynamic and creative group was selected. Forefront IT facilities were used by the company to develop the children nursety tyhmes CD-ROM.

An agreement was made between the Government of Malaysia and Mekktoon Sdn. Bhd. on the 19th November 1997. Mekktoon was entrusted to design creatively the local children nursety ryhmes on Multimedia CD-ROM. Features of the CD-ROM include the following:

• 8 nursery ryhmes

Animated dictionaries

• Two games

Internet connectivity - Internet connection to Web Pages of National Library of Malaysia, Exxon Company International and Shockwave Mekktoon. Public are able to submit comments on line/or through e-mail. On line registration and ordering arc also provided.

• Files on Pentium PC & Power Mac.

Cooperation was also received from several instituitions and individuals in making the project successful. The Institute of Language and Literacy Malay sis (DBP) helped in verifYing the meanings of Malay classic terminologies used in the nursery ryhmes. Meanwhile, the Forest Research Institue of Malaysia (FRIM) assisted in verifYing the names and characteristics ofleaves and flowers used in the nursery ryhmes. Puan Azah Aziz with full commitment and enthusiasm assisted throughout the project particularly by giving ideas, opinions and suggestions on ways of improving the storyboard. Puan N orhayati Nasaruddin did the translation works of the nursery tyhmes for the accompanying booklet published.

The packaging of The Children's Nursery Ryhmes CD-ROM was creatively done in an attractive kit which contained a disc and a booklet. Mekktoon Sdn. Bhd. completed the production in three (3) months and produced 500 copies for free distribution and another 500 copies for commercial market which is sold at RM 40.00. Mekktoon was given the right to print the CD-ROM for sales purposes which was stipulated in the agreement. National Library gets 20% commission from the net profit sales which is credited into the National Library Community Trust Fund. Mekktoon is required to submit sales report to National Library once in three months.

The Puisi Kanak-Kanak CD-ROM was launched on the 7 October 1997 by The Honourable Datuk Khalid Yunus, Deputy Minister of Education at the National Library of Malaysia. In his speech, the Deputy Minister of Education commended the National Library of Malaysia for its strategic alliance and smart partnership with a large corporation like Esso Malaysia which has succeeded in producing a Multimedia CD-ROM for children.

Free distribution of 500 copies were given to 242 schools (with Multimedia PC), 64 public libraries, committee members, project sponsor, Malaysia Resource Centres in Ohio and Leiden, selected embassies and nurseries, TV stations, individuals and others.

COSTING

The financial assistance of RM60,000.00 from Esso Companies of Malaysia was fully utilised. The National Library of Malaysia had to supplement an additional RM20,000.00 as part of the total production cost of RM80,000.00. See Appendix A.

PROBLEMS

The project team managed to carty out the project smoothly with a lot of patience, commitment and hard work. Budget constraint was the only problem identified which caused the limitation of the animation works and affected marketing and sales of the CD-ROM.

SOLUTIONS AND FUTURE PLANS

Plans to overcome the problem of lack of promotion and sales were agreed by Mekktoon Sdn. Bhd. and the National Library of Malaysia which are as follows:

• To reduce the price of the CD-ROM to RM30.00. This was implemented in 1998.

• To sell the CD-ROM at strategic Esso petrol station outlets.

• To publicise through IT and childrem's programmes through Television networks. Conversion from CD-ROM to beta format for Television broadcasting was done in 1998.

• To advertise in IT journals and IT newspaper columns. This was implemented in 1997 and 1998.

• To package the CD-ROM together with new titles identified, for example Puteri Gunung Ledang (Princess of Mount Ledang) and Legends of Mahsuri.

CONCLUSION

The first Children Nursery Ryhmes in the Malay Language on Multimedia CD-ROM project can be considered to be highly successful from a number of perspectives. Apart from promoting and stimulating interest in Malay children folk literature it also enhanced the use of technology in promoting literacy and edutainment. The project also proved to be a mutually beneficial and fruitful collaboration

between public/private sec tor/multi national organisation, namely the National Library of Malaysia, Mekktoon Sdn. Bhd. and Esso Malaysia.

With positive indication of economic recovery in Malaysia, the National Library of Malaysia will continue to explore the possibilities of producing more materials on Multimedia CD-ROM for children to meet the ever-growing demands for interactive, multimedia materials.



CONCLUSION

The first Children Nursery Ryhmes in the Malay Language on Multimedia CD-ROM project can be considered to be highly successful from a number of perspectives. Apart from promoting and stimulating interest in Malay children folk literature it also enhanced the use of technology in promoting literacy and edutainment. The project also proved to be a mutually beneficial and fruitful collaboration

between public/private sec tor/multi national organisation, namely the National Library of Malaysia, Mekktoon Sdn. Bhd. and Esso Malaysia.

With positive indication of economic recovery in Malaysia, the National Library of Malaysia will continue to explore the possibilities of producing more materials on Multimedia CD-ROM for children to meet the ever-growing demands for interactive, multimedia materials.

--

.nt~UM llU~I[~I~BnllU

LAPORAN PERSIDANGAN KEBANGSAAN GARIS PANDUAN PERPUSTAKAAN KHUSUS: KE ERA

TEKNOLOGI MAKLUMAT*

Oleh Musalmah Abd. Muiz* *

Abstract

The article contains a report of the National Conference On Guidelines For Special Libraries Towards The Information Technology Era, held on 13 April 2000 in Penang

Pendahuluan

P ersidangan Kebangsaan Garis Panduan Perpustakaan .. Khusus Ke Era T eknologi Maklumat ini diadakan

bertujuan untuk menghasilkan satu garis panduan barn perpustakaan khusus yang mengambilkira keperluan menyediakan kemudahan yang canggih dan sesuai selaras dengan peredaran semasa dan perkembangan pesat dalam teknologi maklumat masa kini. Garis panduan ini merupakan terbitan kemaskini kepada penerbitan "Garis Panduan Perpustakaan KhususlGuideline on Special Libraries" yang telah diterbitkan oleh Persatuan Perpustakaan Malaysia dalam tahun 1986.

Persidangan sehari ini telah diadakan di Hotel Sunway, Seberang Jaya. Pulau Pinang. Seramai enam puluh tujuh orang peserta telah menyertai Persidangan ini termasuk peserta dari Sabah dan Sarawak. Peserta Persidangan bukan sahaja terdiri dari staf perpustakaan khusus di bawah Skim Perkhidmatan Gunasama Perpustakaan tetapi juga dari perpustakaan badan berkanun dan swasta, juga pegawai yang menyelia perpustakaan dari institusi Kerajaan.

Perasmian Persidangan telah disempumakan oleh Y. Bhg. Cik Shahar Banun Jaafar Ketua Pengarah Perpustakaan N egara Malaysia. Di dalam ucapan perasmian itu, beliau telah memberikan beberapa saranan kepada perpustakaan khusus iaitu:

a) Pustakawan perlu berganjak sebagai Perunding IImu (Knowledge Consultant) dan tidak hanya berperanan sebagai pembekal dan penjaga buku sahaja;

b) Perpustakaan khusus perlu bijak mengumpulkan ilmu yang diperlukan oleh pelanggannya. Perolehan koleksi perlu berasaskan memperolehi sumber ilmu yang tepat pada masanya (just-intime approach) tidak lagi berasaskan berpandukan

jangkaan kehendak pelanggan (anticipation on demand);

c) Perpustakaan khusus perlu menjadi pusat bank data ilmu dan memori bagi organisasinya seterusnya berganjak sebagai pusat kecemerlangan sumber iImu khusus dalam bidang perkara yang berkaitan;

d) Perpustakaan khusus perlu bijak mempakej maklumat dan iImu mengikut citarasa pelanggan supaya perpustakaan menjadi pusat iImu Setempat yang sentiasa diperlukan;

e) Perpustakaan khusus perlu menjadi sebahagian daripada pusat cetusan iImu dalam Prasarana IImu dan Maklumat Kebangsaan (National Infamuition and Knowledge Infrastructure - NIKI); dan

f) Setiap perpustakaan dalam negara akan terus memberikan Sumbangan ke arah pemantapan sistem perpustakaan digital negara atau sistem PERDANA yang sedang dirancang pada masa 1m.

Persidangan telah ditutup dengan suatu rumusan oleh Pengarah Bahagian Pembangunan. Puan Norpishah Mohd N oor selaku Pengerusi J awatankuasa Garis Panduan Perpustakaan Khusus.

Objektif Persidangan

* Membincangkan dan mendapatkan pandangan ke atas draf Garis Panduan Perpustakaan Khusus yang telah disediakan.

• Memantapkan lagi isi kandungan dokumen ini untuk tujuan penerbitan.

Kertas Kerja

Sebanyak enam kertas kerja telah dibentangkan iaitu:

(i) Keperluan Fizikal dan Ruang Lantai oleh Cik

~: Persidangan Kebangsaan Garis Panduan Perpustakaan Khusus: Ke Era Teknologi Maklumat ' I' of. Pustakawan. Bahagian Pembangunan. Perpustakaan Negara Malaysia



-- -

.nl ~UH "!lU~I[ll~n nnn

LAPORAN PERSIDANGAN KEBANGSAAN GARIS PANDUAN PERPUSTAKAAN KHUSUS: KE ERA

TEKNOLOGI MAKLUMAT*

Oleh Musalmah Abd. Muiz* *

Abstract

The article contains a report of the National Conference On Guidelines For Special Libraries Towards The Information Technology Era, held on 13 April 2000 in Penang

Pendahuluan

P ersidangan Kebangsaan Garis Panduan Perpustakaan . Khusus Ke Era T eknologi Maklumat ini diadakan

bertujuan untuk menghasilkan satu garis panduan barn perpustakaan khusus yang mengambilkira keperluan menyediakan kemudahan yang canggih dan sesuai selaras dengan peredaran semasa dan perkembangan pesat dalam teknologi maklumat masa kini. Garis panduan ini merupakan terbitan kemaskini kepada penerbitan "Garis Panduan Perpustakaan KhususlGuideline on Special Libraries" yang telah diterbitkan oleh Persatuan Perpustakaan Malaysia dalam tahun 1986.

Persidangan sehari ini telah diadakan di Hotel Sunway, Seberang Jaya. Pulau Pinang. Seramai enam puluh tujuh orang peserta telah menyertai Persidangan ini termasuk peserta dari Sabah dan Sarawak. Peserta Persidangan bukan sahaja terdiri dari staf perpustakaan khusus di bawah Skim Perkhidmatan Gunasama Perpustakaan tetapi juga dari perpustakaan badan berkanun dan swasta, juga pegawai yang menyelia perpustakaan dari institusi Kerajaan.

Perasmian Persidangan telah disempumakan oleh Y. Bhg. Cik Shahar Banun Jaafar Ketua Pengarah Perpustakaan N egara Malaysia. Di dalam ucapan perasmian itu, beliau telah memberikan beberapa saranan kepada perpustakaan khusus iaitu:

a) Pustakawan perlu berganjak sebagai Perunding IImu (Knowledge Consultant) dan tidak hanya berperanan sebagai pembekal dan penjaga buku sahaja;

b) Perpustakaan khusus perlu bijak mengumpulkan ilmu yang diperlukan oleh pelanggannya. Perolehan koleksi perlu berasaskan memperolehi sumber ilmu yang tepat pada masanya (just-intime approach) tidak lagi berasaskan berpandukan

jangkaan kehendak pelanggan (anticipation on demand);

c) Perpustakaan khusus perlu menjadi pusat bank data ilmu dan memori bagi organisasinya seterusnya berganjak sebagai pusat kecemerlangan sumber iImu khusus dalam bidang perkara yang berkaitan;

d) Perpustakaan khusus perlu bijak mempakej maklumat dan iImu mengikut citarasa pelanggan supaya perpustakaan menjadi pusat iImu Setempat yang sentiasa diperlukan;

e) Perpustakaan khusus perlu menjadi sebahagian daripada pusat cetusan iImu dalam Prasarana IImu dan Maklumat Kebangsaan (National Infamuition and Knowledge Infrastructure - NIKI); dan

f) Setiap perpustakaan dalam negara akan terus memberikan Sumbangan ke arah pemantapan sistem perpustakaan digital negara atau sistem PERDANA yang sedang dirancang pada masa 1m.

Persidangan telah ditutup dengan suatu rumusan oleh Pengarah Bahagian Pembangunan. Puan Norpishah Mohd N oor selaku Pengerusi J awatankuasa Garis Panduan Perpustakaan Khusus.

Objektif Persidangan

* Membincangkan dan mendapatkan pandangan ke atas draf Garis Panduan Perpustakaan Khusus yang telah disediakan.

• Memantapkan lagi isi kandungan dokumen ini untuk tujuan penerbitan.

Kertas Kerja

Sebanyak enam kertas kerja telah dibentangkan iaitu:

(i) Keperluan Fizikal dan Ruang Lantai oleh Cik

~: Persidangan Kebangsaan Garis Panduan Perpustakaan Khusus: Ke Era Teknologi Maklumat ' I' oj. Pustakawan. Bahagian Pembangunan. Perpustakaan Negara Malaysia

Nafisah Ahmad, Pengarah Bahagian Khidmat Teknik, PNM.

(ii) Pentadbiran dan Pengurusan oleh Puan Jariah Jais, Ketua Pustakawan MARDI.

(iii) Pembangunan Koleksi dan Pendokumentasian oleh Encik Mustafa Daud. Pegawai Perpustakaan Kementerian Tanah dan Pembangunan Koperasi.

(iv) Perkhidmatan oleh Encik Raslin Abu Bakar, Ketua Pustakawan INT AN.

(v) Penggunaan Teknologi Maklumat oleh Puan N orkhayati Hashim. Pengarah Bahagian Teknologi Perpustakaan & Maklumat. PNM. (diwakili oleh Encik Mohd. Azri Ramli)

(vi) Promosi dan HubunganAntarabangsa oleh Puan Zainab Ibrahim, Ketua Pustakawan IDHL.

Pembentang kertaskerja terdiri dari ahli Jawatankuasa Garis Panduan Perpustakaan Khusus yang telah ditubuhkan pada

bulan Februari tahun 1999. Keahliannya terdiri dari Perpustakaan Negara Malaysia selaku Pengerusi dan Urusetia wakil Persatuan Pustakawan Malaysia dan Majlis Perpustakaan Khusus.

Peserta telah membincangkan kertaskerja yang telah dibentangkan dan menyumbangkan pandangan mereka. Selepas Persidangan, Jawatankuasa telah berbincang semula dan menghalusi pandangan yang telah diberi. Pembentang kertaskerja akan mengambil tindakan untuk menambahbaik kertaskerja yang berkaitan.

Penutup

Persatuan Pustakawan Malaysia akan menerbitkan Garis Panduan Perpustakaan Khusus ini dengan kerjasama Perpustakaan Negara Malaysia. Terbitan ini akan dijual kepada umum.



Nafisah Ahmad, Pengarah Bahagian Khidmat Teknik, PNM.

(ii) Pentadbiran dan Pengurusan oleh Puan Jariah Jais, Ketua Pustakawan MARDI.

(iii) Pembangunan Koleksi dan Pendokumentasian oleh Encik Mustafa Daud. Pegawai Perpustakaan Kementerian Tanah dan Pembangunan Koperasi.

(iv) Perkhidmatan oleh Encik Raslin Abu Bakar, Ketua Pustakawan INT AN.

(v) Penggunaan Teknologi Maklumat oleh Puan N orkhayati Hashim. Pengarah Bahagian Teknologi Perpustakaan & Maklumat. PNM. (diwakili oleh Encik Mohd. Azri Ramli)

(vi) Promosi dan HubunganAntarabangsa oleh Puan Zainab Ibrahim, Ketua Pustakawan IDHL.

Pembentang kertaskerja terdiri dari ahli Jawatankuasa Garis Panduan Perpustakaan Khusus yang telah ditubuhkan pada

bulan Februari tahun 1999. Keahliannya terdiri dari Perpustakaan Negara Malaysia selaku Pengerusi dan Urusetia wakil Persatuan Pustakawan Malaysia dan Majlis Perpustakaan Khusus.

Peserta telah membincangkan kertaskerja yang telah dibentangkan dan menyumbangkan pandangan mereka. Selepas Persidangan, Jawatankuasa telah berbincang semula dan menghalusi pandangan yang telah diberi. Pembentang kertaskerja akan mengambil tindakan untuk menambahbaik kertaskerja yang berkaitan.

Penutup

Persatuan Pustakawan Malaysia akan menerbitkan Garis Panduan Perpustakaan Khusus ini dengan kerjasama Perpustakaan Negara Malaysia. Terbitan ini akan dijual kepada umum.

- -

~t"lllll :rHt~M1U~\l~n

KOLEKSI SAINS DAN TEKNOLOGI PUSAT SUMBER SEKOLAH : SATU TINJAUAN LITERA TUR

Oleh Tiew Wai Sin* & Nik Asma binti Nik Ahmad**

Abstrak

Kertas ini membuat tinjauan kepada analisis koleksi sains dan teknologi diperpustakaan sekolah menengah. Penulisan yang dikaji meliputi kajian-kajian yang dijalankan oleh penyelidik sama ada dari dalam atau luar negara. Hasil tinjauan ini telah dibahagikan kepada tiga sub Topik iaitu analisis koleksi di perpustakaan, penggunaan bahan di perpustakaan dan kaitan antara koleksi PSS dan pencapaian akademik pelajar.

Pengenalan

Pusat Sumber Sekolah (PSS) memainkan peranan yang penting dalam sistem pendidikan di Malaysia. Kepentingannya semakin terserlah dalam usaha kerajaan untuk mewujudkan pelajar cemerlang, berfikiran kreatif dan kritis bukan saja dalam bidang akademik tetapi juga dalam bidang kokurikulum. Oleh itu PSS perlu dilengkapkan dengan bahan rujukan agar pelajar lebih bersemangat untuk menyahut s·eruan kerajaan.

Menurut Bahagian Teknologi Pendidikan (BTP) (1990), penyatuan Unit Perpustakaan dan Unit Perkhidmatan Teknologi Pendidikan pada tahun 1983 telah membentuk konsep PSS di mana perkhidmatan perpustakaan buku tradisional telah disatukan dengan perkidmatan alat pandang dengar (APD). BTP berharap dengan perlaksanaan projek PSS di peringkat sekolah, sumbersumber pendidik~m dalam bentuk alat cetak, buku dan bukan buku akan lebih mudah digunakan oleh semua guru dan para pelajar. Di samping itu, penubuhan PSS bertujuan membantu meningkatkan kualiti pengajaran dan pembelajaran selaras dengan hasrat Kurikulum Barn Sekolah Rendah (KBSR) untuk menjadikan aktiviti pengajaran dan pembelajaran satu proses yang berbentuk interaktif dan inovatif

Untuk mempastikan pre stasi pengajaran dan pembelajaran dapat dipertingkatkan, koleksi bahan-bahan yang terdapat di PSS adalah elemen yang mesti diambil berat. Koleksi bahan ini memainkan peranan yang penting dalam mempastikan program PSS bersepadu dengan program sekolah. Koleksi tersebut mestilah memenuhi keperluan guru pentadbir dan pelajar di sesebuah sekolah. Selain

'!< Penyelaras Pusat Sumber Sekolah Menengah Kebangsaan Rulu Kelang *,: Pegawai Perpustakaan, Politeknik Shah Alam.

daripada itu, koleksi bahan di PSS juga mestilah sesuai dengan tahap perkembangan dan stail pembelajaran pelajar di sekolah berkenaan.

Satu tinjauan literatur yang bertumpukan hasil penulisan yang berkaitan dengan koleksi di perpustakaan atau PSS menengah telah dijalankan merangkumi sumber bercetak dan elektronik. Sumber bercetak yang digunakan ialah jumal perpustakaan seperti School Library Media Quaterly dan Collection Building, keratan akhbar, kertas kerja, tesis dan buku-buku. Sumber elektronik yang telah digunakan ialah ERI C (Educational Resources Information Center), LISA (Library and Information Science Abstracts) dan DAOD (Dissertation Abstract On Disc). Kata kunci yang digunakan oleh penyelidik semasa pencarian ialah collection evaluation, collection development, collection analysis, science and technology collection, school library, pusat sumber sekolah dan beberapa kata kunci lain yang difikirkan bersesuaian. Pencarian secara manual terutama pencarian yang menggunakan jurnal, keratan akhbar dan buku-buku juga dijalankan. Namun demikian, tinjauan literatur ini hanya bertumpukan kepada bahan-bahan yang ditulis sama ada dalam Bahasa Inggeris dan Bahasa Melayu sahaja. Bahan-bahan berkaitan yang ditulis dalam bahasa selain daripada Bahasa Inggeris dan Bahasa Melayu tidak diambilkira untuk tinjauan literatur 1m.

Hasil tmJauan literatur ini dibahagikan kepada L~ sub topik untuk dibincangkan iaitu analisis koleksi di perpustakaan, penggunaan bahan di perpustakaan dan kaitan antara koleksi PSS dan pencapaian akademik pelajar.



- - - -

~ttilnl 1l~1~11~\U~\1~~

KOLEKSI SAINS DAN TEKNOLOGI PUSAT SUMBER SEKOLAH : SATU TINJAUAN LITERA TUR

Oleh Tiew Wai Sin* & Nik Asma binti Nik Ahmad**

Abstrak

Kertas ini membuat tinjauan kepada analisis koleksi sains dan teknologi diperpustakaan sekolah menengah. Penulisan yang dikaji meliputi kajian-kajian yang dijalankan oleh penyelidik sama ada dari dalam atau luar negara. Hasil tinjauan ini telah dibahagikan kepada tiga sub Topik iaitu analisis koleksi di perpustakaan, penggunaan bahan di perpustakaan dan kaitan antara koleksi PSS dan pencapaian akademik pelajar.

Pengenalan

Pusat Sumber Sekolah (PSS) memainkan peranan yang penting dalam sistem pendidikan di Malaysia. Kepentingannya semakin terserlah dalam usaha kerajaan untuk mewujudkan pelajar cemerlang, berfikiran kreatif dan kritis bukan saja dalam bidang akademik tetapi juga dalam bidang kokurikulum. Oleh itu PSS perlu dilengkapkan dengan bahan rujukan agar pelajar lebih bersemangat untuk menyahut s·eruan kerajaan.

Menurut Bahagian Teknologi Pendidikan (BTP) (1990), penyatuan Unit Perpustakaan dan Unit Perkhidmatan Teknologi Pendidikan pada tahun 1983 telah membentuk konsep PSS di mana perkhidmatan perpustakaan buku tradisional telah disatukan dengan perkidmatan alat pandang dengar (APD). BTP berharap dengan perlaksanaan projek PSS di peringkat sekolah, sumbersumber pendidik~m dalam bentuk alat cetak, buku dan bukan buku akan lebih mudah digunakan oleh semua guru dan para pelajar. Di samping itu, penubuhan PSS bertujuan membantu meningkatkan kualiti pengajaran dan pembelajaran selaras dengan hasrat Kurikulum Barn Sekolah Rendah (KBSR) untuk menjadikan aktiviti pengajaran dan pembelajaran satu proses yang berbentuk interaktif dan inovatif

Untuk mempastikan pre stasi pengajaran dan pembelajaran dapat dipertingkatkan, koleksi bahan-bahan yang terdapat di PSS adalah elemen yang mesti diambil berat. Koleksi bahan ini memainkan peranan yang penting dalam mempastikan program PSS bersepadu dengan program sekolah. Koleksi tersebut mestilah memenuhi keperluan guru pentadbir dan pelajar di sesebuah sekolah. Selain

1< Penyelaras Pusat Sumber Sekolah Menengah Kebangsaan Rulu Kelang *,: Pegawai Perpustakaan, Politeknik Shah Alam.

daripada itu, koleksi bahan di PSS juga mestilah sesuai dengan tahap perkembangan dan stail pembelajaran pelajar di sekolah berkenaan.

Satu tinjauan literatur yang bertumpukan hasil penulisan yang berkaitan dengan koleksi di perpustakaan atau PSS menengah telah dijalankan merangkumi sumber bercetak dan elektronik. Sumber bercetak yang digunakan ialah jumal perpustakaan seperti School Library Media Quaterly dan Collection Building, keratan akhbar, kertas kerja, tesis dan buku-buku. Sumber elektronik yang telah digunakan ialah ERI C (Educational Resources Information Center), LISA (Library and Information Science Abstracts) dan DAOD (Dissertation Abstract On Disc). Kata kunci yang digunakan oleh penyelidik semasa pencarian ialah collection evaluation, collection development, collection analysis, science and technology collection, school library, pusat sumber sekolah dan beberapa kata kunci lain yang difikirkan bersesuaian. Pencarian secara manual terutama pencarian yang menggunakan jurnal, keratan akhbar dan buku-buku juga dijalankan. Namun demikian, tinjauan literatur ini hanya bertumpukan kepada bahan-bahan yang ditulis sama ada dalam Bahasa Inggeris dan Bahasa Melayu sahaja. Bahan-bahan berkaitan yang ditulis dalam bahasa selain daripada Bahasa Inggeris dan Bahasa Melayu tidak diambilkira untuk tinjauan literatur 1m.

Hasil tInJauan literatur ini dibahagikan kepada L~ sub topik untuk dibincangkan iaitu analisis koleksi di perpustakaan, penggunaan bahan di perpustakaan dan kaitan antara koleksi PSS dan pencapaian akademik pelajar.

Analisis Koleksi di Perpustakaan dan PSS Menengah

Salah satu rencana terawal mengenai koleksi diperpustakaan ialah laporan Rancangan Pembangunan Perpustakaan Sekolah di Malaysia yang dikeluarkan pada tahun 1979. Rancangan Pembangunan Perpustakaan Sekolah di Malaysia telah mengesyorkan dan seterusnya menggalakkan sekolah-sekolah memilih buang bahan yang tidak berkaitan. Buku-buku yang telah terlalu usang pula sepatutnya diserahkan kepada Perpustakaan N egara Malaysia melalui Pengelola Perpustakaan Sekolah Negeri untuk simpanan pusat. Rancangan Pembangunan Perpustakaan Sekolah di Malaysia (1979) juga telah mencadangkan agar satu kajian dijalankan mengenai usia koleksi yang sesuai untuk perpustakaan sekolah. lni bertujuan untuk mempastikan PSS sekolah tidak menyediakan buku-buku yang lama kepada pelajar.

Sembilan tahun kemudian Lancaster (1988) telah mendedahkan dua pendekatan untuk menilai koleksi sesuatu perpustakaan iaitu secara kuantitatif dan kualitatif Pendekatan kuantitatif melibatkan saiz dan pertumbuhan koleksi. Menurutnya, semakin banyak kuantiti koleksi, semakin tinggi kemungkinan untuk digunakan oleh pengguna. Dalam pada itu, piawaian bagi koleksi perpustakaan bergantung kepada bilangan pengguna yang dapat dilayan oleh perpustakaan tersebut, manakala pendekatan kualitatif pula melibatkan cadangan daripada pakai' dan penggunaan bibliografi sebagai piawaian. Analisa penggunaan juga digunakan untuk menilai koleksi di mana analisa penggunaan boleh dibuat menggunakan data sirkulasi koleksi tersebut. Sekiranya koleksi tersebut mempunyai data sirkulasi yang tinggi, ini menunjukkan koleksi tersebut kerap digunakan oleh pengguna.

American Association of School Librarians (1988) pula melaporkan tentang hasil tinjauan yang dijalankan ke atas perpustakaan sekolah di Amerika Syarikat. Tinjauan tersebut mendapati purata bilangan buku bagi sekolah tinggi yang mempunyai emolmen antara 500 dan 1,000 pelajar ialah 25,939 buah iaitu 29 buah buku per pelajar. Bagi sekolah tinggi yang mempunyai emolmen lebih daripada 1,000 pelajar pula, purata bilangan bukunya ialah 37,668 iaitu 21 buah buku per pelajar. Terdapat perbezaan yang begitu ketara antara nisbah yang dimiliki di Amerika Syarikat dengan nisbah buku per pelajar yang dicadangkan di Malaysia. Rancangan Pembangunan Perpustakaan Sekolah di Malaysia (1979) mencadangkan bahawa bagi sekolah menengah yang mempunyai enrolmen kurang daripada 1,000 pelajar, minima buku yang sepatutnya dimiliki ialah 8,000 buah. Bagi sekolah menengah yang mempunyai emolmen yang lebih daripada 1.000 pelajar, nisbah yang dicadangkan ialah 10 buah buku bagi seorang pelajar. Sekolah menengah yang mempunyai tingkatan 6 pula sepatutnya mempunyai 14 buah buku per pelajar.

White (1990) telah membuat tinjauan ke atas pusat perpustakaan media (library media centers) di sekolah awam pada tahun 1985 di Amerika Syarikat. Sebanyak lebih daripada 3.500 sekolah awam di peringkat rendah, pertengahan dan menengah terlibat. Data dikumpulkan melalui borang soal selidik yang dihantar kepada pakar perpustakaan media ,di 4,500 buah sekolah awam pada tahun 1985. Satu lagi tinjauan di 1.700 pusat perpustakaan media sekolah swasta dibuat dalam tahun 1986. Laporan penuh telah diterbitkan dalam tahun 1987. Kajian ini hanya menggunakan data yang diperolehi daripada sekolah awam sahaja yang melibatkan 3,527 buah perpustakaan media. Borang soal selidik yang dihantar meliputi hal yang berkaitan dengan sta( perbelanjaan, saiz pelbagai koleksi. sirkulasi, perkhidmatan tipikal, teknologi mesin, bilangan pengguna dan kemudahan fizikal. F okus utamanya adalah pada saiz koleksi dan perbelanjaan. White menyatakan bahawa kajian ini mendapati bilangan perkhidmatan yang diberikan tidak bergantung kepada kekuatan di bahagian koleksi. Beliau juga berpendapat bahawa polisi yang digunakan untuk perpustakaan media beroperasi sepatutnya diperiksa supaya mereka dapal berfungsi dengan lebih cemerlang.

Wallace (1990) menyatakan bahawa penggunaan maklumat berdasarkan usia bahan di perpustakaan adalah pendekatan yang selalu digunakan untuk memilih buang koleksi perpustakaan. Objektif kajian ini adalah untuk membangunkan satu set garis panduan pengurusan koleksi berdasarkan profil usia dan untuk mereka bentuk program komputer yang senang digunakan sebagai aplikasi kepada garis panduan tersebut.

Doll dan Barron (1991) menyatakan bahawa tujuan menganalisis koleksi ialah untuk menentukan kualiti koleksi di sesebuah perpustakaan. Penilaian koleksi perpustakaan sekolah boleh dibahagikan kepada dua kategori, iaitu penilaian ke atas koleksi itu sendiri dan bagaimana koleksi tersebut memberikan perkhidmatan untuk memenuhi keperluan komuniti iaitu pengguna. T erdapat banyak kaedah yang digunakan untuk menganalisis koleksi seperti jumlah keseluruhan, mengkategorikan koleksi mengikut nombor klasifikasi atau bidang subjek.

Halimah (1991) telah menjalankan kajian untuk meninjau kemudahan dan masalah yang dihadapi oleh dua belas buah perpustakaan sekolah di bandar dan luar bandar di Selangor dalam menjalankan fungsi sebagai sumber maklumat dan dalam meningkatkan minat membaca di kalangan murid sekolah berkenaan. Kajian ini telah menggunakan kaedah tinjauan dan kaedah pengumpulan data yang digunakan ialah soal selidik dan temubual. Dalam kajian tersebut Halimah telah membandingkan keputusan yang didapati antara Pusat Sumber di bandar dan luar bandar dalam semua



Analisis Koleksi di Perpustakaan dan PSS Menengah

Salah satu rencana terawal mengenai koleksi diperpustakaan ialah laporan Rancangan Pembangunan Perpustakaan Sekolah di Malaysia yang dikeluarkan pada tahun 1979. Rancangan Pembangunan Perpustakaan Sekolah di Malaysia telah mengesyorkan dan seterusnya menggalakkan sekolah-sekolah memilih buang bahan yang tidak berkaitan. Buku-buku yang telah terlalu usang pula sepatutnya diserahkan kepada Perpustakaan N egara Malaysia melalui Pengelola Perpustakaan Sekolah Negeri untuk simpanan pusat. Rancangan Pembangunan Perpustakaan Sekolah di Malaysia (1979) juga telah mencadangkan agar satu kajian dijalankan mengenai usia koleksi yang sesuai untuk perpustakaan sekolah. lni bertujuan untuk mempastikan PSS sekolah tidak menyediakan buku-buku yang lama kepada pelajar.

Sembilan tahun kemudian Lancaster (1988) telah mendedahkan dua pendekatan untuk menilai koleksi sesuatu perpustakaan iaitu secara kuantitatif dan kualitatif Pendekatan kuantitatif melibatkan saiz dan pertumbuhan koleksi. Menurutnya, semakin banyak kuantiti koleksi, semakin tinggi kemungkinan untuk digunakan oleh pengguna. Dalam pada itu, piawaian bagi koleksi perpustakaan bergantung kepada bilangan pengguna yang dapat dilayan oleh perpustakaan tersebut, manakala pendekatan kualitatif pula melibatkan cadangan daripada pakai' dan penggunaan bibliografi sebagai piawaian. Analisa penggunaan juga digunakan untuk menilai koleksi di mana analisa penggunaan boleh dibuat menggunakan data sirkulasi koleksi tersebut. Sekiranya koleksi tersebut mempunyai data sirkulasi yang tinggi, ini menunjukkan koleksi tersebut kerap digunakan oleh pengguna.

American Association of School Librarians (1988) pula melaporkan tentang hasil tinjauan yang dijalankan ke atas perpustakaan sekolah di Amerika Syarikat. Tinjauan tersebut mendapati purata bilangan buku bagi sekolah tinggi yang mempunyai emolmen antara 500 dan 1,000 pelajar ialah 25,939 buah iaitu 29 buah buku per pelajar. Bagi sekolah tinggi yang mempunyai emolmen lebih daripada 1,000 pelajar pula, purata bilangan bukunya ialah 37,668 iaitu 21 buah buku per pelajar. Terdapat perbezaan yang begitu ketara antara nisbah yang dimiliki di Amerika Syarikat dengan nisbah buku per pelajar yang dicadangkan di Malaysia. Rancangan Pembangunan Perpustakaan Sekolah di Malaysia (1979) mencadangkan bahawa bagi sekolah menengah yang mempunyai enrolmen kurang daripada 1,000 pelajar, minima buku yang sepatutnya dimiliki ialah 8,000 buah. Bagi sekolah menengah yang mempunyai emolmen yang lebih daripada 1.000 pelajar, nisbah yang dicadangkan ialah 10 buah buku bagi seorang pelajar. Sekolah menengah yang mempunyai tingkatan 6 pula sepatutnya mempunyai 14 buah buku per pelajar.

White (1990) telah membuat tinjauan ke atas pusat perpustakaan media (library media centers) di sekolah awam pada tahun 1985 di Amerika Syarikat. Sebanyak lebih daripada 3.500 sekolah awam di peringkat rendah, pertengahan dan menengah terlibat. Data dikumpulkan melalui borang soal selidik yang dihantar kepada pakar perpustakaan media ,di 4,500 buah sekolah awam pada tahun 1985. Satu lagi tinjauan di 1.700 pusat perpustakaan media sekolah swasta dibuat dalam tahun 1986. Laporan penuh telah diterbitkan dalam tahun 1987. Kajian ini hanya menggunakan data yang diperolehi daripada sekolah awam sahaja yang melibatkan 3,527 buah perpustakaan media. Borang soal selidik yang dihantar meliputi hal yang berkaitan dengan sta( perbelanjaan, saiz pelbagai koleksi. sirkulasi, perkhidmatan tipikal, teknologi mesin, bilangan pengguna dan kemudahan fizikal. F okus utamanya adalah pada saiz koleksi dan perbelanjaan. White menyatakan bahawa kajian ini mendapati bilangan perkhidmatan yang diberikan tidak bergantung kepada kekuatan di bahagian koleksi. Beliau juga berpendapat bahawa polisi yang digunakan untuk perpustakaan media beroperasi sepatutnya diperiksa supaya mereka dapal berfungsi dengan lebih cemerlang.

Wallace (1990) menyatakan bahawa penggunaan maklumat berdasarkan usia bahan di perpustakaan adalah pendekatan yang selalu digunakan untuk memilih buang koleksi perpustakaan. Objektif kajian ini adalah untuk membangunkan satu set garis panduan pengurusan koleksi berdasarkan profil usia dan untuk mereka bentuk program komputer yang senang digunakan sebagai aplikasi kepada garis panduan tersebut.

Doll dan Barron (1991) menyatakan bahawa tujuan menganalisis koleksi ialah untuk menentukan kualiti koleksi di sesebuah perpustakaan. Penilaian koleksi perpustakaan sekolah boleh dibahagikan kepada dua kategori, iaitu penilaian ke atas koleksi itu sendiri dan bagaimana koleksi tersebut memberikan perkhidmatan untuk memenuhi keperluan komuniti iaitu pengguna. T erdapat banyak kaedah yang digunakan untuk menganalisis koleksi seperti jumlah keseluruhan, mengkategorikan koleksi mengikut nombor klasifikasi atau bidang subjek.

Halimah (1991) telah menjalankan kajian untuk meninjau kemudahan dan masalah yang dihadapi oleh dua belas buah perpustakaan sekolah di bandar dan luar bandar di Selangor dalam menjalankan fungsi sebagai sumber maklumat dan dalam meningkatkan minat membaca di kalangan murid sekolah berkenaan. Kajian ini telah menggunakan kaedah tinjauan dan kaedah pengumpulan data yang digunakan ialah soal selidik dan temubual. Dalam kajian tersebut Halimah telah membandingkan keputusan yang didapati antara Pusat Sumber di bandar dan luar bandar dalam semua

aspek. Halimah berpendapat bahawa untuk mengendalikan fungsinya dengan lebih berkesan sesebuah perpustakaan sekolah hams mempunyai bahan koleksi seperti buku-buku, majalah dan buku rekreasi yang berbentuk hiburan. Beliau mendapati pelajar dan guru di bandar dan luar bandar masing-masing mengakui bahawa banyak terdapat bahan bercetak di perpustakaan sekolah mereka berbanding dengan bahan bukan cetak. Kesimpulan daripada kajian ini mendapati bahawa perpustakaan sekolah di Selangor perlu mempertingkatkan lagi bahan koleksi yang disediakan supaya dapat menambahkan minat membaca di kalangan pelajar. Satu lagi kekurangan yang ketara ialah kurang bahan relevan dan aktiviti yang clap at menarik minat untuk membaca.

Bertland (1991) pula memilih kaedah analisis sirkulasi untuk menilai penggunaan koleksi. Beliau telah menggunakan sistem sikulasi berkomputer untuk mengumpulkan data kuantitatifberkaitan dengan komposisi koleksi dan umur serta mengukur penggunaan bahan di pusat sumber sekolah. Bagi tujuan kajian ini, data telah dipungut di sekolah menengah luar bandar dengan anggaran pelajar sebanyak 550 orang yang terdiri daripada pelajar gred enam hingga lapan. Koleksi terdiri daripada 10.000 buah buku dan 1,200 buah bahan audio visual. Data dikumpulkan selama tiga tahun dari September 1986 hingga lun 1989 menggunakan program sirkulasi berkomputer iaitu Circulation Plus. Buku di pusat sumber ini telah dikelaskan mengikut Sistem Pengkelasan Perpuluhan Dewey dari 000 hingga 999. Selain itu. buku juga telah dikelaskan kepada biografi, buku fiksyen (kulit keras), buku fiksyen (kulit nipis), cerita pendek, buku rujukan, buku profesional dan bahan audio visual. Komponen yang paling banyak sekali ialah buku fiksyen (kulit lebal dan nipis) iaitu sebanyak 28% daripada keseluruhan, koleksi. Koleksi bahasa merupakan komponen yang paling kecil iaitu 0.4% kerana sekolah tersebut tidak mempunyai kelas bahasa. Buku fiksyen juga mencatatkan jumlah sirkulasi yang paling tinggi iaitu sebanyak 36%. Buku yang bernombor 700 merupakan yang kedua tertinggi iaitu sebanyak 10%. Koleksi yang paling kurang disirkulasi ialah koleksi profesional yang disimpan di dalam bilik kerja guru. Guru berkemungkinan merasakan koleksi ini tidak relevan dengan keperluan mereka ataupun mereka tidak memerlukan koleksi tersebut. Dari segi usia koleksi pula didapati 13% daripada keseluruhan koleksi diterbitkan lima tahun lepas; 48% pula diterbitkan kira-kira 10 tahun lepas. Bahan rujukan merupakan yang paling terkini di mana 68% diterbitkan dalam masa 10 tahun. Buku-buku sains dalam kelas 500 merupakan yang tertua sekali dalam koleksi di mana hanya 7% sahaja yang diterbitkan dalam masa 5 tahun atau kurang. Bahagian ini memerlukan penambahan bahan baru dan pembuangan yang lama. Kesimpulannya, Bertland menyatakan bahawa analisis sirkulasi tadi telah

mengenalpasti corak penggunaan dan bidang yang memerlukan bahan tambahan- Koleksi yang telah berusia 10 tahun perlu dipilih buang dan digantikan dengan yang bam. Pembelian bahan untuk unit kurikulum merupakan yang perlu diutamakan dalam pembangunan koleksi. Bertland juga mencadangkan agar keberkesanan penggunaan bahan digunakan sebagai ukuran bagi koleksi selain daripada nisbah item per pelajar. Pentadbir tentu kagum melihat carta dan graf yang menunjukkan perkembangan dalam sirkulasi dan kaitan dengan kurikulum berbanding statistik bilangan buku di atas rak. Dalam usaha untuk membangunkan koleksi yang berkesan, program analisis koleksi dan penilaian keperluan perlu dibuat secara berterusan. Bagi tujuan ini, teknik analisis koleksi dan pengukuran koleksi yang lebih baik diperlukan. Kaedah untuk pengukuran dalamanjuga diperlukan untuk mengukur pergerakan bahan dalam perpustakaan.

Menurut Cerny (1991). para pustakawan sepatutnya memilih buang koleksi bukan fiksyen, terutama dalam bidang sains dan teknologi, geografi dan sains politik. Beliau berpendapat adalah lebih baik menghantar pelajar ke sebuah perpustakaan yang kosong daripada membekalkan mereka dengan buku-buku yang telah ketinggalan zaman. Pendapat Cerny adalah bersesuaian dengan pendapat yang telah dikemukakan oleh Morrison et al. (1994) tadi.

Yeow (1993) telah membuat kajian ke atas penggunaan media bercetak di kalangan pelajar tingkatan di 4 buah sekolah menengah daerah lohor Bham di negeri lohor. Respondennya menyatakan pusat sumber mereka kekurangan bahan seperti bahan rujukan untuk mata pelajaran KBSM dan bahan fiksyen yang terbam. Bahanbahan yang ada pula banyak yang sudah lama dan tidak sesuai lagi untuk digunakan terutama bahan-bahan rujukan. Yeow kemudiannya mencadangkan agar bahan bacaan dan rujukan bam perlu diperbanyakkan dan dipelbagaikan bagi menggantikan bahan bacaan dan rujukan lama yang tidak sesuai lagi untuk KBSM.

Menurut Perritt (3993), dalam tahun 1991 hingga 1992. koleksi buku di 109 buah sekolah awam di Louisiana telah dikaji untuk menentukan usia purata dalam pelbagai kategori. Dapatan kajian ini menunjukkan bahawa usia purata bagi buku diperpustakaan sekolah awam ialah 23.51 tahun dan 22.73 tahun bagi buku-buku di sekolah rendah. Sekolah rendah mempunyai koleksi profesional yang mempunyai nombor Sistem Pengkelasan Perpuluhan Dewey 000 hingga 100 dan 700 yang terkini. Usia purata bagi buku di sekolah pertengahan ialah 24.56 tahun di mana mereka mempunyai koleksi profesional dan rujukan yang paling lama. Responden juga telah mengenai pasti buku di bawah Pengkelasan Dewey yang perlu dikemaskini iaitu



aspek. Halimah berpendapat bahawa untuk mengendalikan fungsinya dengan lebih berkesan sesebuah perpustakaan sekolah hams mempunyai bahan koleksi seperti buku-buku, majalah dan buku rekreasi yang berbentuk hiburan. Beliau mendapati pelajar dan guru di bandar dan luar bandar masing-masing mengakui bahawa banyak terdapat bahan bercetak di perpustakaan sekolah mereka berbanding dengan bahan bukan cetak. Kesimpulan daripada kajian ini mendapati bahawa perpustakaan sekolah di Selangor perlu mempertingkatkan lagi bahan koleksi yang disediakan supaya dapat menambahkan minat membaca di kalangan pelajar. Satu lagi kekurangan yang ketara ialah kurang bahan relevan dan aktiviti yang Clap at menarik minat untuk membaca.

Bertland (1991) pula memilih kaedah analisis sirkulasi untuk menilai penggunaan koleksi. Beliau telah menggunakan sistem sikulasi berkomputer untuk mengumpulkan data kuantitatifberkaitan dengan komposisi koleksi dan umur serta mengukur penggunaan bahan di pusat sumber sekolah. Bagi tujuan kajian ini, data telah dipungut di sekolah menengah luar bandar dengan anggaran pelajar sebanyak 550 orang yang terdiri daripada pelajar gred enam hingga lapan. Koleksi terdiri daripada 10.000 buah buku dan 1,200 buah bahan audio visual. Data dikumpulkan selama tiga tahun dari September 1986 hingga lun 1989 menggunakan program sirkulasi berkomputer iaitu Circulation Plus. Buku di pusat sumber ini telah dikelaskan mengikut Sistem Pengkelasan Perpuluhan Dewey dari 000 hingga 999. Selain itu. buku juga telah dikelaskan kepada biografi, buku fiksyen (kulit keras), buku fiksyen (kulit nipis), cerita pendek, buku rujukan, buku profesional dan bahan audio visual. Komponen yang paling banyak sekali ialah buku fiksyen (kulit lebal dan nipis) iaitu sebanyak 28% daripada keseluruhan, koleksi. Koleksi bahasa merupakan komponen yang paling kecil iaitu 0.4% kerana sekolah tersebut tidak mempunyai kelas bahasa. Buku fiksyen juga mencatatkan jumlah sirkulasi yang paling tinggi iaitu sebanyak 36%. Buku yang bernombor 700 merupakan yang kedua tertinggi iaitu sebanyak 10%. Koleksi yang paling kurang disirkulasi ialah koleksi profesional yang disimpan di dalam bilik kerja guru. Guru berkemungkinan merasakan koleksi ini tidak relevan dengan keperluan mereka ataupun mereka tidak memerlukan koleksi tersebut. Dari segi usia koleksi pula didapati 13% daripada keseluruhan koleksi diterbitkan lima tahun lepas; 48% pula diterbitkan kira-kira 10 tahun lepas. Bahan rujukan merupakan yang paling terkini di mana 68% diterbitkan dalam masa 10 tahun. Buku-buku sains dalam kelas 500 merupakan yang tertua sekali dalam koleksi di mana hanya 7% sahaja yang diterbitkan dalam masa 5 tahun atau kurang. Bahagian ini memerlukan penambahan bahan baru dan pembuangan yang lama. Kesimpulannya, Bertland menyatakan bahawa analisis sirkulasi tadi telah

mengenalpasti corak penggunaan dan bidang yang memerlukan bahan tambahan- Koleksi yang telah berusia 10 tahun perlu dipilih buang dan digantikan dengan yang bam. Pembelian bahan untuk unit kurikulum merupakan yang perlu diutamakan dalam pembangunan koleksi. Bertland juga mencadangkan agar keberkesanan penggunaan bahan digunakan sebagai ukuran bagi koleksi selain daripada nisbah item per pelajar. Pentadbir tentu kagum melihat carta dan graf yang menunjukkan perkembangan dalam sirkulasi dan kaitan dengan kurikulum berbanding statistik bilangan buku di atas rak. Dalam usaha untuk membangunkan koleksi yang berkesan, program analisis koleksi dan penilaian keperluan perlu dibuat secara berterusan. Bagi tujuan ini, teknik analisis koleksi dan pengukuran koleksi yang lebih baik diperlukan. Kaedah untuk pengukuran dalamanjuga diperlukan untuk mengukur pergerakan bahan dalam perpustakaan.

Menurut Cerny (1991). para pustakawan sepatutnya memilih buang koleksi bukan fiksyen, terutama dalam bidang sains dan teknologi, geografi dan sains politik. Beliau berpendapat adalah lebih baik menghantar pelajar ke sebuah perpustakaan yang kosong daripada membekalkan mereka dengan buku-buku yang telah ketinggalan zaman. Pendapat Cerny adalah bersesuaian dengan pendapat yang telah dikemukakan oleh Morrison et al. (1994) tadi.

Yeow (1993) telah membuat kajian ke atas penggunaan media bercetak di kalangan pelajar tingkatan di 4 buah sekolah menengah daerah lohor Bham di negeri lohor. Respondennya menyatakan pusat sumber mereka kekurangan bahan seperti bahan rujukan untuk mata pelajaran KBSM dan bahan fiksyen yang terbam. Bahanbahan yang ada pula banyak yang sudah lama dan tidak sesuai lagi untuk digunakan terutama bahan-bahan rujukan. Yeow kemudiannya mencadangkan agar bahan bacaan dan rujukan bam perlu diperbanyakkan dan dipelbagaikan bagi menggantikan bahan bacaan dan rujukan lama yang tidak sesuai lagi untuk KBSM.

Menurut Perritt (3993), dalam tahun 1991 hingga 1992. koleksi buku di 109 buah sekolah awam di Louisiana telah dikaji untuk menentukan usia purata dalam pelbagai kategori. Dapatan kajian ini menunjukkan bahawa usia purata bagi buku diperpustakaan sekolah awam ialah 23.51 tahun dan 22.73 tahun bagi buku-buku di sekolah rendah. Sekolah rendah mempunyai koleksi profesional yang mempunyai nombor Sistem Pengkelasan Perpuluhan Dewey 000 hingga 100 dan 700 yang terkini. Usia purata bagi buku di sekolah pertengahan ialah 24.56 tahun di mana mereka mempunyai koleksi profesional dan rujukan yang paling lama. Responden juga telah mengenai pasti buku di bawah Pengkelasan Dewey yang perlu dikemaskini iaitu

buku dalam bidang 500 dan 600 di mana buku dalam bidang 500 mempunyai usia purata 24.61 tahun.

Morrison et al. (1994) pula menulis tentang satu tinjauan ringkas yang dibuat ke atas koleksi perpustakaan sekolah di Illinois. Tinjauan ini menggunakan borang soal selidik yang direka bentuk untuk mendapatkan maklumat tentang setiap perpustakaan, bilangan dan usia buku dalam tiga bidang sains iaitu astronomi, angkasa dan sistem solar, biologi dan ekologi am dan anatomi manusia, fisiologi dan kesihatan. Ketiga-tiga bidang ini dipilih kerana merupakan subjek yang diajar dalam kurikulum K-12 dan telah banyak mengalami perkembangan dalam masa 25 tahun ini. Sebanyak 800 borang soal selidik telah dihantar kepada ahli-ahli Illinois School Library Media Association (lSLMA) dan sebanyak 409 telah dipulangkan semula. Kajian ini mendapati bahawa 45 peratus perpustakaan mempunyai lebih daripada 10 ribu buah buku dan 30 peratus mempunyai lebih daripada 50 tajuk terbitan berkala yang terbaru. N amun begitu terdapat 7 buah sekolah yang mempunyai kurang daripada 1,000 buah buku dan 45 buah sekolah yang mempunyai kurang daripada 10 tajuk terbitan berkala. Bahagian audio visual juga mempunyai bilangan yang membanggakan di mana terdapat 55% sekolah yang mempunyai lebih daripada 10,000 buah buku dan 30% mempunyai lebih daripada 50 tajuk terbitan berkala terbaru. Namun begitu terdapat 7 buah sekolah yang mempunyai lebih daripada 50 tajuk filem dan video dan hanya 4 peratus sahaja yang tidak mempunyai koleksi ini. Tetapi bilangan item bam seperti CD-ROM dan cakera laser adalah kurang. Sebanyak 54% sekolah mempunyai sekurang-kurangnya sam tajuk CD-ROM. Bagi cakera laser didapati sebanyak 30% sekolah mempunyai sekurang-kurangnya satu tajuk dan 1 % sekolah mempunyai lebih daripada 10 tajuk. Bidang astronomi- angkasa dan sistem solar dikategorikan oleh Dewey di bawah nombor pengelasan 520 hingga 523 dan 629. Responden telah diminta untuk mengira bukubuku tersebut berdasarkan tarikh penerbitan. Lebih 88% responden menyatakan subjek ini terdapat dalam kurikulum sekolah mereka. Sementara 8% responden menyatakan subjek ini tidak terdapat dalam kurikulum sekolah mereka. Baki responden pula memberitahu mereka tidak tahu tentang hal ini. Kebanyakan daripada tajuk-tajuk tersebut diterbitkan sebelum tahun 1970. Jelas di sini bahawa kebanyakan pelajar mempunyai peluang yang tipis untuk membaca tentang perkembangan terbaru dalam bidang ini. Bidang biologi dan ekologi am pula terletak di bawah nombor pengelasan Dewey 574 dan 591. Situasi yang lebih kurang sama juga berlaku dalam bidang ini di mana walaupun 91 % sekolah mempunyai subjek ini tetapi 46% sekolah mempunyai lebih daripada 76 tajuk. Sekolah yang mempunyai bilangan yang banyak pula dilaporkan mempunyai buku yang diterbitkan sebelum tahun 1970. Anatomi manusia, fisiologi dan kesihatan terletak di bawah

nombor pengelasan Dewey 611 hingga 613 dan terdapat dalam kurikulum 96% sekolah. Hanya 19% sekolah yang mempunyai lebih daripada 75 tajuk. Jumlah buku yang diterbitkan sebelum tahun 1970 adalah kecil di mana hanya 9% yang mempunyai lebih 50 tajuk. Morrison et al. juga mengulas tentang komen-komen yang diberikan oleh responden seperti guru-guru sains tidak memberikan tugasan perpustakaan kepada pelajar, jabatan sains mempunyai sumber mereka sendiri yang berasingan daripada perpustakaan dan buku-buku sains terlalu mahal. Beliau berpendapat inilah punca kekurangan buku sains di perpustakaan tersebut dan sebab buku yang ada adalah buku lama. Manakala responden pula berpendapat kekurangan buku sains dan usia koleksi yang lama menyebabkan guruguru tidak memberi tugasan perpustakaan kepada pelajar. Dalam soal ini, pihak perpustakaan dan guru-guru sains saling menyalahkan antara satu sama lain. Sebanyak 56% responden juga menyatakan bahawa mereka tidak pemah mengetahui matlamat pendidikan Illinois untuk sains biologi dan fizikal dan hanya 15% yang menyatakan bahawa koleksi sains di perpustakaan mereka menyokong matlamat tersebut. Kesimpulan daripada tinjauan ini ialah buku yang terdapat di perpustakaan sekolah di Illinois bukan sahaja sedikit tetapi telah ketinggalan zaman dan kadang-kadang faktanya tidak tepat. lni merupakan masalah bagi seluruh negeri ini. Morrison et al. telah mengemukakan beberapa cadangan termasuk membentuk satu pasukan yang terdiri daripada pustakawan sekolah, pentadbir, pustakawan komuniti dan guru sains yang berkerjasama dalam projek pembangunan profesional. Pustakawan juga dicadangkan supaya menggunakan sumber seperti Illinois Math, Science Academy dan Leon Lederman Teacher Resource Center untuk membantu dalam membangunkan koleksi sains. Cadangan lain ialah mengadakan bengkel pilih buang koleksi dan menggalakan kerjasama antara sekolah.

Zohra (1995) pula telah menjalankan satu kajian bagi mewujudkan piawaian pusat sumber sekolah menengah di Negeri Selangor. Beliau telah menjalankan kajian ke atas pelbagai aspek seperti koleksi, perkembangan fizikal, perkembangan staf dan lain-lain. Kaedah kajian yang telah dipilih ialah temu bual, soal selidik dan pemerhatian. Kajian ini mendapati jumlah keseluruhan koleksi pusat sumber di negeri Selangor ialah antara 1,588 bahan hingga 22,689 dengan min sebanyak 8,232. Nisbah koleksi yang sedia ada dengan pelajar pula ialah seorang pelajar kepada enam bahan. Kajian ini juga mendapati bahawa nisbah pelajar dengan bahan dalam bidang matematik dan sains masingmasing ialah 5:1 manakala mata pelajaran Kemahiran hidup pula ialah 10: 1. Tidak terdapat satu bidang pun yang memperuntukkan satu bahan untuk seorang pelajar. Zohra dalam kajiannya juga melaporkan bahawa penilaian ke atas koleksi berdasarkan mata pelajaran tidak pemah dilakukan.



buku dalam bidang 500 dan 600 di mana buku dalam bidang 500 mempunyai usia purata 24.61 tahun.

Morrison et al. (1994) pula menulis tentang satu tinjauan ringkas yang dibuat ke atas koleksi perpustakaan sekolah di Illinois. Tinjauan ini menggunakan borang soal selidik yang direka bentuk untuk mendapatkan maklumat tentang setiap perpustakaan, bilangan dan usia buku dalam tiga bidang sains iaitu astronomi, angkasa dan sistem solar, biologi dan ekologi am dan anatomi manusia, fisiologi dan kesihatan. Ketiga-tiga bidang ini dipilih kerana merupakan subjek yang diajar dalam kurikulum K-12 dan telah banyak mengalami perkembangan dalam masa 25 tahun ini. Sebanyak 800 borang soal selidik telah dihantar kepada ahli-ahli Illinois School Library Media Association (lSLMA) dan sebanyak 409 telah dipulangkan semula. Kajian ini mendapati bahawa 45 peratus perpustakaan mempunyai lebih daripada 10 ribu buah buku dan 30 peratus mempunyai lebih daripada 50 tajuk terbitan berkala yang terbaru. N amun begitu terdapat 7 buah sekolah yang mempunyai kurang daripada 1,000 buah buku dan 45 buah sekolah yang mempunyai kurang daripada 10 tajuk terbitan berkala. Bahagian audio visual juga mempunyai bilangan yang membanggakan di mana terdapat 55% sekolah yang mempunyai lebih daripada 10,000 buah buku dan 30% mempunyai lebih daripada 50 tajuk terbitan berkala terbaru. Namun begitu terdapat 7 buah sekolah yang mempunyai lebih daripada 50 tajuk filem dan video dan hanya 4 peratus sahaja yang tidak mempunyai koleksi ini. Tetapi bilangan item bam seperti CD-ROM dan cakera laser adalah kurang. Sebanyak 54% sekolah mempunyai sekurang-kurangnya sam tajuk CD-ROM. Bagi cakera laser didapati sebanyak 30% sekolah mempunyai sekurang-kurangnya satu tajuk dan 1 % sekolah mempunyai lebih daripada 10 tajuk. Bidang astronomi- angkasa dan sistem solar dikategorikan oleh Dewey di bawah nombor pengelasan 520 hingga 523 dan 629. Responden telah diminta untuk mengira bukubuku tersebut berdasarkan tarikh penerbitan. Lebih 88% responden menyatakan subjek ini terdapat dalam kurikulum sekolah mereka. Sementara 8% responden menyatakan subjek ini tidak terdapat dalam kurikulum sekolah mereka. Baki responden pula memberitahu mereka tidak tahu tentang hal ini. Kebanyakan daripada tajuk-tajuk tersebut diterbitkan sebelum tahun 1970. Jelas di sini bahawa kebanyakan pelajar mempunyai peluang yang tipis untuk membaca tentang perkembangan terbaru dalam bidang ini. Bidang biologi dan ekologi am pula terletak di bawah nombor pengelasan Dewey 574 dan 591. Situasi yang lebih kurang sama juga berlaku dalam bidang ini di mana walaupun 91 % sekolah mempunyai subjek ini tetapi 46% sekolah mempunyai lebih daripada 76 tajuk. Sekolah yang mempunyai bilangan yang banyak pula dilaporkan mempunyai buku yang diterbitkan sebelum tahun 1970. Anatomi manusia, fisiologi dan kesihatan terletak di bawah

nombor pengelasan Dewey 611 hingga 613 dan terdapat dalam kurikulum 96% sekolah. Hanya 19% sekolah yang mempunyai lebih daripada 75 tajuk. Jumlah buku yang diterbitkan sebelum tahun 1970 adalah kecil di mana hanya 9% yang mempunyai lebih 50 tajuk. Morrison et al. juga mengulas tentang komen-komen yang diberikan oleh responden seperti guru-guru sains tidak memberikan tugasan perpustakaan kepada pelajar, jabatan sains mempunyai sumber mereka sendiri yang berasingan daripada perpustakaan dan buku-buku sains terlalu mahal. Beliau berpendapat inilah punca kekurangan buku sains di perpustakaan tersebut dan sebab buku yang ada adalah buku lama. Manakala responden pula berpendapat kekurangan buku sains dan usia koleksi yang lama menyebabkan guruguru tidak memberi tugasan perpustakaan kepada pelajar. Dalam soal ini, pihak perpustakaan dan guru-guru sains saling menyalahkan antara satu sama lain. Sebanyak 56% responden juga menyatakan bahawa mereka tidak pemah mengetahui matlamat pendidikan Illinois untuk sains biologi dan fizikal dan hanya 15% yang menyatakan bahawa koleksi sains di perpustakaan mereka menyokong matlamat tersebut. Kesimpulan daripada tinjauan ini ialah buku yang terdapat di perpustakaan sekolah di Illinois bukan sahaja sedikit tetapi telah ketinggalan zaman dan kadang-kadang faktanya tidak tepat. lni merupakan masalah bagi seluruh negeri ini. Morrison et al. telah mengemukakan beberapa cadangan termasuk membentuk satu pasukan yang terdiri daripada pustakawan sekolah, pentadbir, pustakawan komuniti dan guru sains yang berkerjasama dalam projek pembangunan profesional. Pustakawan juga dicadangkan supaya menggunakan sumber seperti Illinois Math, Science Academy dan Leon Lederman Teacher Resource Center untuk membantu dalam membangunkan koleksi sains. Cadangan lain ialah mengadakan bengkel pilih buang koleksi dan menggalakan kerjasama antara sekolah.

Zohra (1995) pula telah menjalankan satu kajian bagi mewujudkan piawaian pusat sumber sekolah menengah di Negeri Selangor. Beliau telah menjalankan kajian ke atas pelbagai aspek seperti koleksi, perkembangan fizikal, perkembangan staf dan lain-lain. Kaedah kajian yang telah dipilih ialah temu bual, soal selidik dan pemerhatian. Kajian ini mendapati jumlah keseluruhan koleksi pusat sumber di negeri Selangor ialah antara 1,588 bahan hingga 22,689 dengan min sebanyak 8,232. Nisbah koleksi yang sedia ada dengan pelajar pula ialah seorang pelajar kepada enam bahan. Kajian ini juga mendapati bahawa nisbah pelajar dengan bahan dalam bidang matematik dan sains masingmasing ialah 5:1 manakala mata pelajaran Kemahiran hidup pula ialah 10: 1. Tidak terdapat satu bidang pun yang memperuntukkan satu bahan untuk seorang pelajar. Zohra dalam kajiannya juga melaporkan bahawa penilaian ke atas koleksi berdasarkan mata pelajaran tidak pemah dilakukan.

Apa yang selalu dilakukan oleh penyelaras pusat sumber ialah penyemakan stok untuk melihat jumlah buku yang hilang. Penyelaras juga telah membuat pilih buang untuk melihat bahan-bahan yang rosak dan memerlukan pemuliharaan. Walaupun begitu beliau dapati terdapat kesedaran di kalangan guru dan penyelaras pusat sumber yang koleksi pusat sumber perlu dikira untuk menentukan nisbah bahan dengan pelajar serta menentukan kecukupan bahan berdasarkan bidang atau mata pelajaran. Dengan cara ini keseimbangan bahan boleh berlaku serta kualiti barang dititik beratkan dan dapat memenuhi keperluan pengguna. Hasil daripada kajiannya, Zohra telah memberikan beberapa cadangan piawaian yang berkaitan dengan koleksi pusat sumber. Beliau mencadangkan pusat sumber mempunyai pelbagai jenis bahan untuk membantu dalam keperluan pengajaran-pembelajaran, sosial dan rekreasi. Koleksi yang ada mestilah sesuai untuk tahap kemampuan pelajar dari segi kefahaman, kematangan dan minat. Pemilihan bahan pula hams dilakukan berdasarkan kriteria penilaian yang terdapat untuk setiap jenis bahan dan perlu dinilai dari masa ke semasa untuk memastikan kualiti dan sealiran dengan kemajuan teknologi maklumat dan telekomunikasi. Jumlah bahan untuk setiap jenis yang perlu disediakan adalah berdasarkan emolmen pelajar supaya menepati nisbah pelajar dengan bahan.

Marlatt (1996) telah menjalankan satu analisis ke atas koleksi sains dan teknologi di Perpustakaan Awam Carnagie, East Liverpool. Ohio dengan menggunakan kaedah bibliometrik. Tujuan kajian ialah untuk mendapatkan gambaran statistik tentang kekuatan dan kelemahan koleksi sains dan teknologi di perpustakaan tersebut. Ini termasuk maklumat tentang bilangan tajuk dalam bidang subjek sains dan teknologi dan perbandingan koleksi tersebut pada tahap intelektual yang berbeza. Terdapat juga maklumat tentang sirkulasi koleksi am dan rujukan. Perpustakaan Awam Carnagie telah mengklasifikasikan bahan bukan fiksyen mengikut Sistem Pengelasan Perpuluhan Dewey. Bagi tujuan ini, koleksi sains dan teknologi yang dikaji terdiri daripada buku-buku yang mempunyai nombor 500 hingga 629. lni termasuk semua bahan dalam bidang sains, teknologi am, perubatan dan kejuruteraan. Koleksi bukan fiksyen ini dibahagikan mengikut tiga tahap intelektual iaitu dewasa, remaja dan kanak-kanak. Hasil daripada kajian tersebut didapati koleksi kelas 610 merupakan yang paling banyak iaitu 30.4%. lni diikuti pula oleh koleksi kelas 590 iaitu sebanyak 18.9%. Koleksi dewasajuga memiliki banyak bahan yang lama iaitu yang berusia lebih daripada 20 tahun. Bagi kesemua sampel, koleksi yang disirkulasi ialah sebanyak 94.5%. Statistik yang didapati ini membolehkan perpustakaan membuat pilih buang dan kemas kini koleksi. Pembangunan koleksi boleh dibuat berpandukan bidangbidang yang berikut iaitu subjek, tahap intelektual dan

koleksi rujukan. Kesimpulan daripada kajian ini ialah data yang didapati tidak dapat menunjukkan kekuatan dan kelemahan koleksi sains dan teknologi di perpustakaan ini. Namun begitu, kajian ini dapal menyediakan asas untuk menentukan bidang yang perlu dipertingkatkan.

Lotlikar (1997) pula telah menjalankan projek untuk menilai koleksi sains politik di Perpustakaan Ganser. Universiti Millersville, Pennsylvania. Tujuan utama kajian ini adalah untuk mengenalpasti kekuatan dan kelemahan koleksi sains politik, kekinian koleksi dan sarna ada perpustakaan mempunyai koleksi yang cukup untuk menyokong kurikulum sains politik dan memenuhi keperluan pelajar. Lotlikar menggunakan senarai rak dan beberapa senarai sebagai semakan seperti Books for College Libraries (BCL), Association of College and Research Libraries dan juga statistik sirkulasi. Kajian ini menggunakan kaedah senarai semak secara tradisional dan katalog dalam talian. Buku yang dipilih adalah terdiri daripada koleksi sains politik (nombor pengelasan Dewey 320-359) yang diterbitkan antara tahun 1920 hingga 1988. Perpustakaan Ganser memiliki] 8,150 tajuk dalam koleksi sains politik. Kajiannya mendapati bahawa 1,795 tajuk koleksi sains politik terdapat dalam senarai BCL di mana 39% ialah tajuk yang diterbitkan sebelum 1970 dan 61 % tajukyang diterbitkan antara 1970 hingga 1989. Kajianjuga mendapati 80% daripada tajuk yang ada dalam BCL dimiliki oleh Perpustakaan Ganser Sementara 20% merupakan tajuk yang tidak dimiliki oleh perpustakan ini. Daripada jumlah 80% tadi, sebanyak 37% tajuk pemah dipinjam manakala 63% lagi tidak pernah dipinjam. Terbitan bersiri pula disemak dengan menggunakan senarai yang terdapat dalamMagazinesfor Libraries. Perpustakaan ini mempunyai koleksi jurnal sains politik yang kukuh untuk menyokong kurikulum di mana terdapat sebanyak 85.7% tajuk yang tersenarai dalam senarai semak di atas.

Rencana terkini mengenai analisis koleksi perpustakaan telah ditulis oleh Doll. Doll (1997) telah mengkaji beberapa kaedah yang boleh digunakan untuk menilai koleksi perpustakaan media sekolah dengan penekanan ke atas usia purata koleksi. Dari segi saiz, Doll telah menggunakan Standards for School Media Programs sebagai garis panduan kuantitatif untuk perpustakaan media. Contohnya, sekolah rendah yang mempunyai 250 orang pelajar atau lebih sepatutnya mempunyai 10000 buah buku atau 20 buah buku bagi seorang pelajar. 40 hingga 50 tajuk majalah, 3 hingga 6 surat khabar, 500 hingga 1,000 tajuk filem jalur dan 1,000 hingga 3.000 rekod atau pita. Menurut Doll (1997) lagi, kaedah lain untuk mengukur kualiti koleksi ialah membandingkan koleksi yang terdapat di perpustakaan dengan senarai piawaian atau bibliografi. Doll telah menyenaraikan dua bibliografi yang bias a digunakan untuk menilai koleksi



Apa yang selalu dilakukan oleh penyelaras pusat sumber ialah penyemakan stok untuk melihat jumlah buku yang hilang. Penyelaras juga telah membuat pilih buang untuk melihat bahan-bahan yang rosak dan memerlukan pemuliharaan. Walaupun begitu beliau dapati terdapat kesedaran di kalangan guru dan penyelaras pusat sumber yang koleksi pusat sumber perlu dikira untuk menentukan nisbah bahan dengan pelajar serta menentukan kecukupan bahan berdasarkan bidang atau mata pelajaran. Dengan cara ini keseimbangan bahan boleh berlaku serta kualiti barang dititik beratkan dan dapat memenuhi keperluan pengguna. Hasil daripada kajiannya, Zohra telah memberikan beberapa cadangan piawaian yang berkaitan dengan koleksi pusat sumber. Beliau mencadangkan pusat sumber mempunyai pelbagai jenis bahan untuk membantu dalam keperluan pengajaran-pembelajaran, sosial dan rekreasi. Koleksi yang ada mestilah sesuai untuk tahap kemampuan pelajar dari segi kefahaman, kematangan dan minat. Pemilihan bahan pula hams dilakukan berdasarkan kriteria penilaian yang terdapat untuk setiap jenis bahan dan perlu dinilai dari masa ke semasa untuk memastikan kualiti dan sealiran dengan kemajuan teknologi maklumat dan telekomunikasi. Jumlah bahan untuk setiap jenis yang perlu disediakan adalah berdasarkan emolmen pelajar supaya menepati nisbah pelajar dengan bahan.

Marlatt (1996) telah menjalankan satu analisis ke atas koleksi sains dan teknologi di Perpustakaan Awam Carnagie, East Liverpool. Ohio dengan menggunakan kaedah bibliometrik. Tujuan kajian ialah untuk mendapatkan gambaran statistik tentang kekuatan dan kelemahan koleksi sains dan teknologi di perpustakaan tersebut. Ini termasuk maklumat tentang bilangan tajuk dalam bidang subjek sains dan teknologi dan perbandingan koleksi tersebut pada tahap intelektual yang berbeza. Terdapat juga maklumat tentang sirkulasi koleksi am dan rujukan. Perpustakaan Awam Carnagie telah mengklasifikasikan bahan bukan fiksyen mengikut Sistem Pengelasan Perpuluhan Dewey. Bagi tujuan ini, koleksi sains dan teknologi yang dikaji terdiri daripada buku-buku yang mempunyai nombor 500 hingga 629. lni termasuk semua bahan dalam bidang sains, teknologi am, perubatan dan kejuruteraan. Koleksi bukan fiksyen ini dibahagikan mengikut tiga tahap intelektual iaitu dewasa, remaja dan kanak-kanak. Hasil daripada kajian tersebut didapati koleksi kelas 610 merupakan yang paling banyak iaitu 30.4%. lni diikuti pula oleh koleksi kelas 590 iaitu sebanyak 18.9%. Koleksi dewasajuga memiliki banyak bahan yang lama iaitu yang berusia lebih daripada 20 tahun. Bagi kesemua sampel, koleksi yang disirkulasi ialah sebanyak 94.5%. Statistik yang didapati ini membolehkan perpustakaan membuat pilih buang dan kemas kini koleksi. Pembangunan koleksi boleh dibuat berpandukan bidangbidang yang berikut iaitu subjek, tahap intelektual dan

koleksi rujukan. Kesimpulan daripada kajian ini ialah data yang didapati tidak dapat menunjukkan kekuatan dan kelemahan koleksi sains dan teknologi di perpustakaan ini. Namun begitu, kajian ini dapal menyediakan asas untuk menentukan bidang yang perlu dipertingkatkan.

Lotlikar (1997) pula telah menjalankan projek untuk menilai koleksi sains politik di Perpustakaan Ganser. Universiti Millersville, Pennsylvania. Tujuan utama kajian ini adalah untuk mengenalpasti kekuatan dan kelemahan koleksi sains politik, kekinian koleksi dan sarna ada perpustakaan mempunyai koleksi yang cukup untuk menyokong kurikulum sains politik dan memenuhi keperluan pelajar. Lotlikar menggunakan senarai rak dan beberapa senarai sebagai semakan seperti Books for College Libraries (BCL), Association of College and Research Libraries dan juga statistik sirkulasi. Kajian ini menggunakan kaedah senarai semak secara tradisional dan katalog dalam talian. Buku yang dipilih adalah terdiri daripada koleksi sains politik (nombor pengelasan Dewey 320-359) yang diterbitkan antara tahun 1920 hingga 1988. Perpustakaan Ganser memiliki] 8,150 tajuk dalam koleksi sains politik. Kajiannya mendapati bahawa 1,795 tajuk koleksi sains politik terdapat dalam senarai BCL di mana 39% ialah tajuk yang diterbitkan sebelum 1970 dan 61 % tajukyang diterbitkan antara 1970 hingga 1989. Kajianjuga mendapati 80% daripada tajuk yang ada dalam BCL dimiliki oleh Perpustakaan Ganser Sementara 20% merupakan tajuk yang tidak dimiliki oleh perpustakan ini. Daripada jumlah 80% tadi, sebanyak 37% tajuk pemah dipinjam manakala 63% lagi tidak pernah dipinjam. Terbitan bersiri pula disemak dengan menggunakan senarai yang terdapat dalamMagazinesfor Libraries. Perpustakaan ini mempunyai koleksi jurnal sains politik yang kukuh untuk menyokong kurikulum di mana terdapat sebanyak 85.7% tajuk yang tersenarai dalam senarai semak di atas.

Rencana terkini mengenai analisis koleksi perpustakaan telah ditulis oleh Doll. Doll (1997) telah mengkaji beberapa kaedah yang boleh digunakan untuk menilai koleksi perpustakaan media sekolah dengan penekanan ke atas usia purata koleksi. Dari segi saiz, Doll telah menggunakan Standards for School Media Programs sebagai garis panduan kuantitatif untuk perpustakaan media. Contohnya, sekolah rendah yang mempunyai 250 orang pelajar atau lebih sepatutnya mempunyai 10000 buah buku atau 20 buah buku bagi seorang pelajar. 40 hingga 50 tajuk majalah, 3 hingga 6 surat khabar, 500 hingga 1,000 tajuk filem jalur dan 1,000 hingga 3.000 rekod atau pita. Menurut Doll (1997) lagi, kaedah lain untuk mengukur kualiti koleksi ialah membandingkan koleksi yang terdapat di perpustakaan dengan senarai piawaian atau bibliografi. Doll telah menyenaraikan dua bibliografi yang bias a digunakan untuk menilai koleksi

kanak-kanak ialah Children's Catalog dan Elementary School Library Collection. Dalam menggunakan bibliografi, terdapat satu andaian bahawa kesemua tajuk yang disenaraikan merupakan koleksi yang baik untuk kanak-kanak. Apabila menggunakan bibliografi yang piawai, perlu diingat bahawa kebanyakan sumber piawai hanya mengandungi tajuk yang dikeluarkan pada tahun bibliografi tersebut diterbitkan. Mengikut Doll lagi, koleksi juga boleh dinilai dengan menganggarkan usia maklu~at yang terdapat dalam koleksi. Ini boleh dilakukan dengan memilih sampel rawak dan mengkomputerkan tarikh hak cipta mengikut purata atau min. Terdapat banyak kebaikan menggunakan kaedah ini, antaranya ialah hasil yang senang difahami dan mudah untuk memadankan bilangan dengan penekanan ke atas usia koleksi. Hasil daripada kajian ini didapati kebanyakan data menunjukkan usia purata bagi buku dalam koleksi kanak-kanak ialah 20 tahun dan usia ini dirasakan terlalu lama. Penilaian koleksi juga boleh dilakukan dengan cara membandingkan koleksi dengan kurikulum sekolah. Ini boleh dilakukan dengan memadankan kurikulum yang barn dikaji semula dengan nombor pengelasan Dewey dan mengira usia purata bagi buku dalam setiap bahagian. Doll turut membincangkan tentang pilih buang koleksi di perpustakaan di mana usia selalu dijadikan alasan untuk mengeluarkan bahan daripada koleksi. Namun jarang sekali terdapat garis panduan yang khusus tentang apa yang dikatakan ketinggalan zaman. Menurut Doll, terdapat satu kaedah yang dikenali sebagai Kaedah CREW yang terdapat dalam Evaluating and Weeding Collections in Small and Medium - Sized Public Libraries oleh Joseph Segal. Menurut kaedah ini pilih buang dibuat berdasarkan tarikh akhir bahan tersebut dipinjam dan tarikh hak ciptanya. Doll tumt membincangkan tentang akses ke internet yang banyak terdapat di sekolah. Walaupun terdapat peningkatan dalam akses ke internet di sekolah tetapi usia buku dalam koleksi tetap penting. Maklumat yang terdapat dalam internet adalah terkini dan pelajar boleh inenikmatinya sama ada untuk mendapatkan maklumat atau rekreasi. N amun adalah tidak praktikal untuk menolak koleksi media tradisional. Jadi walaupun akses kepada internet penting, ia tidak dapat dan tidak sepatutnya menggantikan koleksi tradisional.

Penggunaan Bahan di Perpustakaan atau PSS Menengah

Hanya terdapat satu penulisan yang membincangkan tentang penggunaan bahan-bahan yang terdapat di PSS Menengah ataupun perpustakaan sekolah.

Lira (1989) mengatakan tl!iuan utama kewujudan PSS ialah untuk menambahkan keberkesanan pengajaran dan

pembelajaran. Pengajaran melalui pelbagai media yang ada di PSS adalah diperlukan untuk menghasilkan pembelajaran yang lebih berkesan kepada pelajar dan pelajar tidak merasa bosan. Galakan penggunaan PSS juga membolehkan pelajar menyelesaikan masalah pembelajaran dengan sendiri iaitu tanpa bergantung kepada guru semata-mata.

Kaitan antara Koleksi PSS Menengah dengan Pencapaian Akademik Pelajar

Kualiti koleksi perpustakaan sekolah juga sering kali dikaitkan dengan pencapaian akademik pelajar di sekolah tersebut. Terdapat beberapa kajian yang telah dijalankan untuk menunjukkan hubungan ini.

Menurut Patrick (1991), Amerika Syarikat berada di kedudukan yang hampir ke bawah dalam senarai negara membangun semasa penilaian di peringkat antarabangsa ke atas pengetahuan pelajar dalam sains dan matematik dijalankan. Begitu juga keadaannya dengan penilaian antarabangsa ke atas pengetahuan geografi. Oleh itu perlu ada peningkatan dalam pengajaran dan pembelajaran supaya menjelang tahun 2000 nanti pelajar Amerika akan meninggalkan sekolah dengan mempunyai kecekapan dalam menghadapi cabaran nanti. Patrick juga menyenaraikan beberapa idea yang boleh 'mempertingkatkan pencapaian pelajar dalam subjek teras. Antaranya ialah menggunakan pelbagai sumber dan media untuk pengajaran dan pembelajaran seperti teknologi elektronik, dokumen primer, hasil penulisan klasik dan makmal sains selain daripada bergantung kepada buku teks semata-mata. Di sinilah koleksi perpustakaan memainkan peranan yang penting dalam mempertingkatkan pencapaian akademik pelajar.

Lance (1994) pula telah membuat satu kajian berkaitan dengan pencapaian akademik dan perpustakaan sekolah. Kajian ini telah dijalankan ke atas perpustakaan media di Colorado. Sekolah-sekolah yang terlibat sebagai sampel telah memenuhi dua kriteria pemilihan iaitu sekolah tersebut mestilah telah terlibat dalam kajian pada tahun 1989 dan menggunakan Iowa Tests of Easic Skills (ITES) atau Tests of Achievement and Proficiency (TAP) sebagai pengukuran pencapaian. Jumlah sampel ialah 221 buah sekolah. Terdapat beberapa pemboleh ubah tak bersandar seperti komuniti, sekolah dan perpustakaan media. Pemboleh ubah bersandar hanya satu iaitu pencapaian akademik pelajar. Tujuan kajian ini ialah untuk mengenalpasti kaitan antara sel~lUa pembolehubah tak bersandar dengan pembolehubah bersandar. Bagi menguji pencapaian, ITBS digunakan untuk pelajar gred rendah dan pertengahan. Skor ITBS bagi membaca, menulis dan kemahiran tugasan digunakan. Bagi gred menengah pula,



kanak-kanak ialah Children's Catalog dan Elementary School Library Collection. Dalam menggunakan bibliografi, terdapat satu andaian bahawa kesemua tajuk yang disenaraikan merupakan koleksi yang baik untuk kanak-kanak. Apabila menggunakan bibliografi yang piawai, perlu diingat bahawa kebanyakan sumber piawai hanya mengandungi tajuk yang dikeluarkan pada tahun bibliografi tersebut diterbitkan. Mengikut Doll lagi, koleksi juga boleh dinilai dengan menganggarkan usia maklu~at yang terdapat dalam koleksi. Ini boleh dilakukan dengan memilih sampel rawak dan mengkomputerkan tarikh hak cipta mengikut purata atau min. Terdapat banyak kebaikan menggunakan kaedah ini, antaranya ialah hasil yang senang difahami dan mudah untuk memadankan bilangan dengan penekanan ke atas usia koleksi. Hasil daripada kajian ini didapati kebanyakan data menunjukkan usia purata bagi buku dalam koleksi kanak-kanak ialah 20 tahun dan usia ini dirasakan terlalu lama. Penilaian koleksi juga boleh dilakukan dengan cara membandingkan koleksi dengan kurikulum sekolah. Ini boleh dilakukan dengan memadankan kurikulum yang barn dikaji semula dengan nombor pengelasan Dewey dan mengira usia purata bagi buku dalam setiap bahagian. Doll turut membincangkan tentang pilih buang koleksi di perpustakaan di mana usia selalu dijadikan alasan untuk mengeluarkan bahan daripada koleksi. Namun jarang sekali terdapat garis panduan yang khusus tentang apa yang dikatakan ketinggalan zaman. Menurut Doll, terdapat satu kaedah yang dikenali sebagai Kaedah CREW yang terdapat dalam Evaluating and Weeding Collections in Small and Medium - Sized Public Libraries oleh Joseph Segal. Menurut kaedah ini pilih buang dibuat berdasarkan tarikh akhir bahan tersebut dipinjam dan tarikh hak ciptanya. Doll tumt membincangkan tentang akses ke internet yang banyak terdapat di sekolah. Walaupun terdapat peningkatan dalam akses ke internet di sekolah tetapi usia buku dalam koleksi tetap penting. Maklumat yang terdapat dalam internet adalah terkini dan pelajar boleh inenikmatinya sama ada untuk mendapatkan maklumat atau rekreasi. N amun adalah tidak praktikal untuk menolak koleksi media tradisional. Jadi walaupun akses kepada internet penting, ia tidak dapat dan tidak sepatutnya menggantikan koleksi tradisional.

Penggunaan Bahan di Perpustakaan atau PSS Menengah

Hanya terdapat satu penulisan yang membincangkan tentang penggunaan bahan-bahan yang terdapat di PSS Menengah ataupun perpustakaan sekolah.

Lira (1989) mengatakan tl!iuan utama kewujudan PSS ialah untuk menambahkan keberkesanan pengajaran dan

pembelajaran. Pengajaran melalui pelbagai media yang ada di PSS adalah diperlukan untuk menghasilkan pembelajaran yang lebih berkesan kepada pelajar dan pelajar tidak merasa bosan. Galakan penggunaan PSS juga membolehkan pelajar menyelesaikan masalah pembelajaran dengan sendiri iaitu tanpa bergantung kepada guru semata-mata.

Kaitan antara Koleksi PSS Menengah dengan Pencapaian Akademik Pelajar

Kualiti koleksi perpustakaan sekolah juga sering kali dikaitkan dengan pencapaian akademik pelajar di sekolah tersebut. Terdapat beberapa kajian yang telah dijalankan untuk menunjukkan hubungan ini.

Menurut Patrick (1991), Amerika Syarikat berada di kedudukan yang hampir ke bawah dalam senarai negara membangun semasa penilaian di peringkat antarabangsa ke atas pengetahuan pelajar dalam sains dan matematik dijalankan. Begitu juga keadaannya dengan penilaian antarabangsa ke atas pengetahuan geografi. Oleh itu perlu ada peningkatan dalam pengajaran dan pembelajaran supaya menjelang tahun 2000 nanti pelajar Amerika akan meninggalkan sekolah dengan mempunyai kecekapan dalam menghadapi cabaran nanti. Patrick juga menyenaraikan beberapa idea yang boleh 'mempertingkatkan pencapaian pelajar dalam subjek teras. Antaranya ialah menggunakan pelbagai sumber dan media untuk pengajaran dan pembelajaran seperti teknologi elektronik, dokumen primer, hasil penulisan klasik dan makmal sains selain daripada bergantung kepada buku teks semata-mata. Di sinilah koleksi perpustakaan memainkan peranan yang penting dalam mempertingkatkan pencapaian akademik pelajar.

Lance (1994) pula telah membuat satu kajian berkaitan dengan pencapaian akademik dan perpustakaan sekolah. Kajian ini telah dijalankan ke atas perpustakaan media di Colorado. Sekolah-sekolah yang terlibat sebagai sampel telah memenuhi dua kriteria pemilihan iaitu sekolah tersebut mestilah telah terlibat dalam kajian pada tahun 1989 dan menggunakan Iowa Tests of Easic Skills (ITES) atau Tests of Achievement and Proficiency (TAP) sebagai pengukuran pencapaian. Jumlah sampel ialah 221 buah sekolah. Terdapat beberapa pemboleh ubah tak bersandar seperti komuniti, sekolah dan perpustakaan media. Pemboleh ubah bersandar hanya satu iaitu pencapaian akademik pelajar. Tujuan kajian ini ialah untuk mengenalpasti kaitan antara sel~lUa pembolehubah tak bersandar dengan pembolehubah bersandar. Bagi menguji pencapaian, ITBS digunakan untuk pelajar gred rendah dan pertengahan. Skor ITBS bagi membaca, menulis dan kemahiran tugasan digunakan. Bagi gred menengah pula,

Skor TAP bagi membaca, menulis dan menggunakan sumber maklumat digunakan. Lance mendapati bahawa bagi setiap gred, pelajar yang mendapat skor yang baik dalam ujian membaca juga mempunyai skor yang baik dalam kemahiran mencari maklumat dan penggunaan bahasa. Oleh itu skor membaca telah digunakan untuk memenuhi pencapaian akademik dalam kajian ini. Langkah seterusnya menggunakan analisis faktor di mana skor yang dihasilkan digunakan untuk mewakili pemboleh ubah berkaitan. Terdapat enam belas pemboleh ubah yang telah dikurangkan kepada lima pemboleh ubah. Langkah terakhir melibatkan ujian ke atas model yang menerangkan hubungan antara setiap pemboleh ubah dengan pemboleh ubah yang bersandar iaitu pencapaian pelajar. Kajian ini mendapati saiz staf dan koleksi bahan di perpustakaan memp eng aruhi pencapaian akademik pelajar. Saiz perpustakaan dan koleksi yang pelbagai merupakan ciri penting bagi sesebuah perpustakaan. Kajian ini juga telah menjawab tiga persoalan utama mengenai impak perpustakaan sekolah ke atas pencapaian akademik iaitu sekolah yang mempunyai perpustakaan yang ada sumber kewangan yang kukuh mendapat skor yang tinggi dalam membaca. Seterusnya, bilangan staf dan saiz, koleksi juga mempengaruhi pencapaian akademik. Akhir sekali, pelajar yang mempunyai pustakawan yang memainkan peranan dengan baik juga mendapat skor yang tinggi.

Kesimpulan

Kesimpulan daripada nnJauan literatur yang berkaitan dengan analisis koleksi sains dan teknologi di atas mendapati kebanyakan koleksi sains yang terdapat di perpustakaan atau PSS Menengah adalah terdiri daripada koleksi lama di mana faktanya telah ketinggalan zaman. Kebanyakan koleksi sains yang terdapat di perpustakaan yang dikaji berusia dalam lingkungan 20 tahun atau lebih. Marlatt (1996) dan Bertland (1991) mendapati bahawa buku sains merupakan koleksi yang paling lama dan tertua di perpustakaan yang mereka kaji. Oleh itu perpustakaan tersebut memerlukan kepada penyemakan koleksi supaya pilih buang dapat dilakukan dan koleksi lama digantikan dengan koleksi yang bam. Kajian ini juga mendapati tidak ada kajian yang mencadangkan nisbah yang sepatutnya bagi setiap subjek terutama dalam subjek sains dan teknologi. Apa yang ada hanyalah nisbah bagi koleksi secara keseluruhan per bilangan pelajar. Nisbah ini pula nyata jauh berbeza antara yang dicadangkan oleh American Association of School Librarians (1988) dengan Rancangan Pembangunan Perpustakaan Sekolah di Malaysia (1979). Tidak terdapat juga kajian yang menunjukkan atau mencadangkan usia yang ideal bagi koleksi sains dan teknologi di PSS.



Skor TAP bagi membaca, menulis dan menggunakan sumber maklumat digunakan. Lance mendapati bahawa bagi setiap gred, pelajar yang mendapat skor yang baik dalam ujian membaca juga mempunyai skor yang baik dalam kemahiran mencari maklumat dan penggunaan bahasa. Oleh itu skor membaca telah digunakan untuk memenuhi pencapaian akademik dalam kajian ini. Langkah seterusnya menggunakan analisis faktor di mana skor yang dihasilkan digunakan untuk mewakili pemboleh ubah berkaitan. Terdapat enam belas pemboleh ubah yang telah dikurangkan kepada lima pemboleh ubah. Langkah terakhir melibatkan ujian ke atas model yang menerangkan hubungan antara setiap pemboleh ubah dengan pemboleh ubah yang bersandar iaitu pencapaian pelajar. Kajian ini mendapati saiz staf dan koleksi bahan di perpustakaan memp eng aruhi pencapaian akademik pelajar. Saiz perpustakaan dan koleksi yang pelbagai merupakan ciri penting bagi sesebuah perpustakaan. Kajian ini juga telah menjawab tiga persoalan utama mengenai impak perpustakaan sekolah ke atas pencapaian akademik iaitu sekolah yang mempunyai perpustakaan yang ada sumber kewangan yang kukuh mendapat skor yang tinggi dalam membaca. Seterusnya, bilangan staf dan saiz, koleksi juga mempengaruhi pencapaian akademik. Akhir sekali, pelajar yang mempunyai pustakawan yang memainkan peranan dengan baik juga mendapat skor yang tinggi.

Kesimpulan

Kesimpulan daripada nnJauan literatur yang berkaitan dengan analisis koleksi sains dan teknologi di atas mendapati kebanyakan koleksi sains yang terdapat di perpustakaan atau PSS Menengah adalah terdiri daripada koleksi lama di mana faktanya telah ketinggalan zaman. Kebanyakan koleksi sains yang terdapat di perpustakaan yang dikaji berusia dalam lingkungan 20 tahun atau lebih. Marlatt (1996) dan Bertland (1991) mendapati bahawa buku sains merupakan koleksi yang paling lama dan tertua di perpustakaan yang mereka kaji. Oleh itu perpustakaan tersebut memerlukan kepada penyemakan koleksi supaya pilih buang dapat dilakukan dan koleksi lama digantikan dengan koleksi yang bam. Kajian ini juga mendapati tidak ada kajian yang mencadangkan nisbah yang sepatutnya bagi setiap subjek terutama dalam subjek sains dan teknologi. Apa yang ada hanyalah nisbah bagi koleksi secara keseluruhan per bilangan pelajar. Nisbah ini pula nyata jauh berbeza antara yang dicadangkan oleh American Association of School Librarians (1988) dengan Rancangan Pembangunan Perpustakaan Sekolah di Malaysia (1979). Tidak terdapat juga kajian yang menunjukkan atau mencadangkan usia yang ideal bagi koleksi sains dan teknologi di PSS.

RUJUKAN

1. American Library Association ' (1988) Information Power.' Guidelines for School Library Media Programs. Chicago : American Library Association.

2. Bahagian Teknologi Pendidikan (1990) Dasar Pemilihan dan Panduan Koleksi Bahan Bacaan PSs. Kuala Lumpur: Bahagian Teknologi Pendidikan.

3. Bertland. Linda H. (Winter 1991) Circulation Analysis as a Tool for Collection Development. School Library Media Quarterly. Vo1.l9,No.2,pp 90-96.

4. Cerny. Rosaline (1991) When Less Is More.' Issues in Collection Development. School Library Journal, Vo1.37, No.3,pp 130-131.

5. Doll, Carol A. (1997) Quality and Elementary School Li briny Media Collection. School Library Media Quarterly, Vo1.25, No.2,pp 95-101.

6. Doll, Carol A. dan Barron, Pamela Patrick (1991) Collection. Analystsfor the School Library Media Center.' A Practical Approach. Chicago : American Library Association.

7. Halimah Badioze Zaman (1991) Satu Kajian Tentang Kemudahan dan Masalah Perpustakaan Sekolah Dalam Mempergiatkan Fungsinya Sebagai Sumber Maklumat. Jurnal Pendidikan, Vol l6.pp 57 - 74.

8. Lancaster, F.W. (1988)If You Want To Evaluate your Library ... Illinois: University oflllinois.

9. Lance, Keith Curry (1994) The Impact of School Library Media Centers on Academic Achievement. School Library Media Quarterly, Vo1.22. No.3,pp 167-172.

10. Lim Chaur Kuan (1989) Satu Kajian Kes Mengenai Persepsi Pelajar Terhadap Penggunaan Pusat Sumber Perpustakaan Sekolah dalam Pencapaian Akademik. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia.

11. Lotlikar, Sarojini D. (1997) Collection Assesment at the Ganser Library: A Case Study. Collection Building. Vol. 16, No. l,pp 24-29.

12. Marlatt, Thomas R. (1996) An Analysis of Science and Technology Collections at the Carnagie Public Library, East Liverpool, Ohio. Master's Research Paper. Kent State University.

13. Morrison. Carol et al (1994) School Library Snapshots.' A Brief Survey of Illin 0 is School Library Collections In Three Areas of Science. Castle Rock, Colorado; Hi Willow Research and Publishing.

14. Patrick. John 1. (1991) Student Achievement in Core Subjects of the School Curriculum. Bloomington, IN:ERlC Clearinghouse for Social Studies/Social Science Education.

\5. Perritt, Patsy H.(1993) Louisiana Public School Library Collection Assessment. ERIC Clearinghouse for Social Studies / Social Science Education.

16. Rancangan Pembangunan Perpustakaan Sekolah di Malaysia = Blueprint for School Library Development in Malaysia. Kuala Lumpur: Persatuan Perpustakaan Malaysia, 1979.

17. Wallace, Danny P. et al (1990) Age Analysis of Public Library Collections. Final Report. ERIC Clearinghouse for Social Studies / Social Science Education.

18. White. Howard D. (1990) School Library Collections and Services.' ranking the States. School Library Media Quaterly, pp 13-20

19. Yeow Leong Swee (1993) Penggunaan Media Bercetak di PSS di kalangan Pelajar Tingkatan 4 SM Daerah Johor Bharu, Johor. Ijazah Sarjana sains (Teknologi Pendidikan) ,UTM.

20. Zohra Ibrahim (1995) Satu Kajian Bagi Mewujudkan Piawaian Pusat Sumber Sekolah Menengah di Negeri Selangor Darul Ehsan. Tesis Ijazah Doktor Falsafah, USM.



RUJUKAN

1. American Library Association ' (1988) Information Power: Guidelines for School Library Media Programs. Chicago : American Library Association.

2. Bahagian Teknologi Pendidikan (1990) Dasar Pemilihan dan Panduan Koleksi Bahan Bacaan PSs. Kuala Lumpur: Bahagian Teknologi Pendidikan.

3. Bertland. Linda H. (Winter 1991) Circulation Analysis as a Tool for Collection Development. School Library Media Quarterly. Vo1.l9,No.2,pp 90-96.

4. Cerny. Rosaline (1991) When Less Is More: Issues in Collection Development. School Library Journal, Vo1.37, No.3,pp 130-131.

5. Doll, Carol A. (1997) Quality and Elementary School Li briny Media Collection. School Library Media Quarterly, Vo1.25, No.2,pp 95-101.

6. Doll, Carol A. dan Barron, Pamela Patrick (1991) Collection. Analystsfor the School Library Media Center: A Practical Approach. Chicago : American Library Association.

7. Halimah Badioze Zaman (1991) Satu Kajian Tentang Kemudahan dan Masalah Perpustakaan Sekolah Dalam Mempergiatkan Fungsinya Sebagai Sumber Maklumat. Jurnal Pendidikan, Vol l6.pp 57 - 74.

8. Lancaster, F.W. (1988)If You Want To Evaluate your Library ... Illinois: University oflllinois.

9. Lance, Keith Curry (1994) The Impact of School Library Media Centers on Academic Achievement. School Library Media Quarterly, Vo1.22. No.3,pp 167-172.

10. Lim Chaur Kuan (1989) Satu Kajian Kes Mengenai Persepsi Pelajar Terhadap Penggunaan Pusat Sumber Perpustakaan Sekolah dalam Pencapaian Akademik. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia.

11. Lotlikar, Sarojini D. (1997) Collection Assesment at the Ganser Library: A Case Study. Collection Building. Vol. 16, No. l,pp 24-29.

12. Marlatt, Thomas R. (1996) An Analysis of Science and Technology Collections at the Carnagie Public Library, East Liverpool, Ohio. Master's Research Paper. Kent State University.

13. Morrison. Carol et al (1994) School Library Snapshots: A Brief Survey of Illin 0 is School Library Collections In Three Areas of Science. Castle Rock, Colorado; Hi Willow Research and Publishing.

14. Patrick. John 1. (1991) Student Achievement in Core Subjects of the School Curriculum. Bloomington, IN:ERlC Clearinghouse for Social Studies/Social Science Education.

\5. Perritt, Patsy H.(1993) Louisiana Public School Library Collection Assessment. ERIC Clearinghouse for Social Studies / Social Science Education.

16. Rancangan Pembangunan Perpustakaan Sekolah di Malaysia = Blueprint for School Library Development in Malaysia. Kuala Lumpur: Persatuan Perpustakaan Malaysia, 1979.

17. Wallace, Danny P. et al (1990) Age Analysis of Public Library Collections. Final Report. ERIC Clearinghouse for Social Studies / Social Science Education.

18. White. Howard D. (1990) School Library Collections and Services: ranking the States. School Library Media Quaterly, pp 13-20

19. Yeow Leong Swee (1993) Penggunaan Media Bercetak di PSS di kalangan Pelajar Tingkatan 4 SM Daerah Johor Bharu, Johor. Ijazah Sarjana sains (Teknologi Pendidikan) ,UTM.

20. Zohra Ibrahim (1995) Satu Kajian Bagi Mewujudkan Piawaian Pusat Sumber Sekolah Menengah di Negeri Selangor Darul Ehsan. Tesis Ijazah Doktor Falsafah, USM.

komprehensif, tetapi masalah intelek amat rumit, kerana ia melibatkan pengalaman, kreativiti dan kebolehan individu mencari, lebih-lebih lagi penguasaan bahasanya.

Ukuran tentang berkaitan teks dalam sains maklumat sudah lama dikaji daripada dua sudut: pemanggilan semula dan ketepatan. Secara umum konsep pemanggilan semula diertikan sebagai teks yang dianggap yang sesuai dan yang berkaitan yang dapat dicari, Sementara itu konsep ketepatan pula diertikan sebagai teks yang dicari itu didapati tepat dan sesuai dengan kehendak. Selayang pandang, defmisi kedua-dua konsep yang dianggap bersifat perduaan (binary) itu masih didapati terlalu umum, kerana banyak masalah, seperti kesan sampingan (fall-out) yang tidak dijangkakan (unexpected) tidak disentuh. Lahirnya masalah itu adalah akibat perbezaan antara hasil pencarian individu dengan individu yang lain, mungkin disebabkan satu atau beberapa faktur seperti yang berikut:

1. Perbezaan antara individu yang pakar dengan yang baru,

2. Perbezaan antara teori dengan amali,

3. Perbezaan antara kualiti dengan kuantiti maklumat yang dijumpai,

4. Perbezaan kaedah kajian yang digunakan sama ada yang berupa tinjauan atau kes,

5. Perbezaan antara persepsi dengan kehendak.

6. Perbezaan antara istilah yang berlainan yang digunakan.

7. Perbezaan antara pemahaman individu yang berlainan tentang konsep yang digunakan.

8. Perbezaan antara perkataan biasa yang digunakan dengan makna saintifik dan teknikal,

9. Perbezaan makna perkataan dalam konteks,

10. Perkataan yang sama digunakan dengan makna yang berlainan.

11. Perkataan yang berlainan tetapi mempunym makna yang sama, dan

12. Hiraki konsep tidak tercermin dalam hiraki istilah yang digunakan.

Daripada beberapa masalah yang disenaraikan itu, ternyata bahasa adalah faktor yang besar pengaruhnya dalam menentukan kadar atau nisbah pemanggilan semula dan ketepatan maklumat yang dicari. Walaupun kesemua faktur itu kelihatan berbeza-beza, tetapi saling kait-mengait dan saling mempengaruhi satu dengan yang lain. Bertitik tolak daripada hujaIi itulah juga, maka sayugia dinyatakan sekali lagi bahawa mencari maklumat yang betul-betul sesuai bukanlah perkara yang mudah. Masalah telah menjadi

semakin besar kini berikutan semakin banyak maklumat boleh didapati, terutamanya di Internet, tetapi sedikit sahaja daripadanya yang dikehendaki kita setiap masa. Antara maklumat yang didapati sesuai itu, berapa banyak pula yang dianggap paling sesuai berbanding dengan yang cuma sedikit yang sesuai? Walaupun pencarian maklumat sudah menjadi lebih fleksibel, sekurang-kurangnya dalam erti kata kita sudah boleh menggunakan kata tunggal dan kata kunci bahasa tabii dan menggabungkan kata itu dengan operator Boolean, tetapi pemadanan sempurna (perfect matching) yang diidam-idamkan itu jarang tercapai, sejak sistem maklumat berkomputer diperkenalkan pada 1980an. Masalah itu juga disebabkan pencarian maklumat sudah berkembang menjadi bidang kajian yang mencakupi pelbagai disiplin. Kesemua disiplin itu, termasuk logik, falsafah, linguistik, sains komputer dan sains maklumat itu didapati lengkap-melengkapkan. Tidak kira apa juga disiplinnya, perkara yang perlu diberi perhatian utama dalam mendapat pemadanan sempurnaan itu ialah term association. Di sinilah juga terletak salah satu punca kegagalan usaha pencarian maklumat, terutamanya di kalangan pengguna yang bam. Namun demikian, justifikasi kita menggunakan komputer adalah juga disebabkan teknologi itu didapati boleh mencari, memadankan dan menyamakan banyak sekali term association dengan cepat. Oleh sebab ada banyak keterbatasan komputer dalam berbuat demikian, kita sendiri perlu memainkan peranan besar tidak sahaja dalam mengenalpasti tentang subjek, dan mengubah strategi pencarian dari masa ke mas a, berpandukan maklum balas yang diterima daripada sistem walaupun setiap sistem itu menjanjikan akan mengoptimumkan pemadanan kehendak pengarang dengan pembaca. Hanya dengan berbuat demikian bamlah kita boleh mengharapkan sistem itu akan menolong kita mencari term association, untuk selanjutnya memberi sebanyak mungkin maklumat yang tepat setiap kali kita mencari maklumat di satu-satu subjek dan juga pada satu-satu masa. Masalah lain di sini ialah kaedah pencarian itu lebih popular untuk teks di bidang sains dan teknologi berbanding dengan bidang sains sosial, apatah lagi karya penulisan Sastera kreatif Di antara sebab yang umum disebutkan ialah istilah bidang sains dan teknologi itu bukan sahaja jelas maknanya, tetapi juga defmisinya memang boleh digunakan secara lang sung dalam mengindeks, kerana sudah mempunyai nilai dan sifat self-indexing. Disebaliknya. lainlah halnya dalam teks kreatif Kita mendapati sukar menyatakan permintaan dengan tepat dan j elas di bidang sains sosial, bukan sahaja kerana masalah dan sifat bahasa yang digunakan, tetapi juga sistem maklumat yang digunakan itu tidak membolehkan kita berbuat demikian. Masalah itu berlipat ganda kerana pengarang kreatif, terutamanya biasanya mempunyai banyak mesej ingin disampaikan dengan perkataan, lebih-lebih lagi penafsiran mereka, menurut rangka pengertian mereka sendiri, selain



komprehensif, tetapi masalah intelek amat rumit, kerana ia melibatkan pengalaman, kreativiti dan kebolehan individu mencari, lebih-lebih lagi penguasaan bahasanya.

Ukuran tentang berkaitan teks dalam sains maklumat sudah lama dikaji daripada dua sudut: pemanggilan semula dan ketepatan. Secara umum konsep pemanggilan semula diertikan sebagai teks yang dianggap yang sesuai dan yang berkaitan yang dapat dicari, Sementara itu konsep ketepatan pula diertikan sebagai teks yang dicari itu didapati tepat dan sesuai dengan kehendak. Selayang pandang, defmisi kedua-dua konsep yang dianggap bersifat perduaan (binary) itu masih didapati terlalu umum, kerana banyak masalah, seperti kesan sampingan (fall-out) yang tidak dijangkakan (unexpected) tidak disentuh. Lahirnya masalah itu adalah akibat perbezaan antara hasil pencarian individu dengan individu yang lain, mungkin disebabkan satu atau beberapa faktur seperti yang berikut:

1. Perbezaan antara individu yang pakar dengan yang baru,

2. Perbezaan antara teori dengan amali,

3. Perbezaan antara kualiti dengan kuantiti maklumat yang dijumpai,

4. Perbezaan kaedah kajian yang digunakan sama ada yang berupa tinjauan atau kes,

5. Perbezaan antara persepsi dengan kehendak.

6. Perbezaan antara istilah yang berlainan yang digunakan.

7. Perbezaan antara pemahaman individu yang berlainan tentang konsep yang digunakan.

8. Perbezaan antara perkataan biasa yang digunakan dengan makna saintifik dan teknikal,

9. Perbezaan makna perkataan dalam konteks,

10. Perkataan yang sama digunakan dengan makna yang berlainan.

11. Perkataan yang berlainan tetapi mempunym makna yang sama, dan

12. Hiraki konsep tidak tercermin dalam hiraki istilah yang digunakan.

Daripada beberapa masalah yang disenaraikan itu, ternyata bahasa adalah faktor yang besar pengaruhnya dalam menentukan kadar atau nisbah pemanggilan semula dan ketepatan maklumat yang dicari. Walaupun kesemua faktur itu kelihatan berbeza-beza, tetapi saling kait-mengait dan saling mempengaruhi satu dengan yang lain. Bertitik tolak daripada hujaIi itulah juga, maka sayugia dinyatakan sekali lagi bahawa mencari maklumat yang betul-betul sesuai bukanlah perkara yang mudah. Masalah telah menjadi

semakin besar kini berikutan semakin banyak maklumat boleh didapati, terutamanya di Internet, tetapi sedikit sahaja daripadanya yang dikehendaki kita setiap masa. Antara maklumat yang didapati sesuai itu, berapa banyak pula yang dianggap paling sesuai berbanding dengan yang cuma sedikit yang sesuai? Walaupun pencarian maklumat sudah menjadi lebih fleksibel, sekurang-kurangnya dalam erti kata kita sudah boleh menggunakan kata tunggal dan kata kunci bahasa tabii dan menggabungkan kata itu dengan operator Boolean, tetapi pemadanan sempurna (perfect matching) yang diidam-idamkan itu jarang tercapai, sejak sistem maklumat berkomputer diperkenalkan pada 1980an. Masalah itu juga disebabkan pencarian maklumat sudah berkembang menjadi bidang kajian yang mencakupi pelbagai disiplin. Kesemua disiplin itu, termasuk logik, falsafah, linguistik, sains komputer dan sains maklumat itu didapati lengkap-melengkapkan. Tidak kira apa juga disiplinnya, perkara yang perlu diberi perhatian utama dalam mendapat pemadanan sempurnaan itu ialah term association. Di sinilah juga terletak salah satu punca kegagalan usaha pencarian maklumat, terutamanya di kalangan pengguna yang bam. Namun demikian, justifikasi kita menggunakan komputer adalah juga disebabkan teknologi itu didapati boleh mencari, memadankan dan menyamakan banyak sekali term association dengan cepat. Oleh sebab ada banyak keterbatasan komputer dalam berbuat demikian, kita sendiri perlu memainkan peranan besar tidak sahaja dalam mengenalpasti tentang subjek, dan mengubah strategi pencarian dari masa ke mas a, berpandukan maklum balas yang diterima daripada sistem walaupun setiap sistem itu menjanjikan akan mengoptimumkan pemadanan kehendak pengarang dengan pembaca. Hanya dengan berbuat demikian bamlah kita boleh mengharapkan sistem itu akan menolong kita mencari term association, untuk selanjutnya memberi sebanyak mungkin maklumat yang tepat setiap kali kita mencari maklumat di satu-satu subjek dan juga pada satu-satu masa. Masalah lain di sini ialah kaedah pencarian itu lebih popular untuk teks di bidang sains dan teknologi berbanding dengan bidang sains sosial, apatah lagi karya penulisan Sastera kreatif Di antara sebab yang umum disebutkan ialah istilah bidang sains dan teknologi itu bukan sahaja jelas maknanya, tetapi juga defmisinya memang boleh digunakan secara lang sung dalam mengindeks, kerana sudah mempunyai nilai dan sifat self-indexing. Disebaliknya. lainlah halnya dalam teks kreatif Kita mendapati sukar menyatakan permintaan dengan tepat dan j elas di bidang sains sosial, bukan sahaja kerana masalah dan sifat bahasa yang digunakan, tetapi juga sistem maklumat yang digunakan itu tidak membolehkan kita berbuat demikian. Masalah itu berlipat ganda kerana pengarang kreatif, terutamanya biasanya mempunyai banyak mesej ingin disampaikan dengan perkataan, lebih-lebih lagi penafsiran mereka, menurut rangka pengertian mereka sendiri, selain

menggunakan kata-kata dan lenggok bahasa yang mereka gemari. Demikian menurut Foskett (1996:9):

''Authors write within their own frame of reference, which will not be the same as that of the readers. We have to try to optimize the results of any search, while accepting that we can no longer characterize the results as right or wrong. "

Setelah diteliti masalah besar di Slill bukan sahaja disebabkan setiap orang mempunyai rangka pemahamannya sendiri, tetapi juga memang tidak ada lagi standard yang boleh dipegang untuk membolehkan kita menyatakan subjek dengan tepat dan jelas. Oleh itu, amatlah sukar adanya pemadanan sempurna (peifect match) yang diidam-idamkan dalam bidang sains sosial dan penulisan karya Sastera kreatif

Strategi yang biasa digunakan untuk mencari lebih banyak maklumat di mana-mana sistem maklumat ialah kit a dinasihatkan memperluaskan skop pencarian dengan menambah kata-kata yang berkaitan, terutamanya daripada segi makna. Akan tetapi, dilema di sini ialah semakin diperluaskan skop pencarian itu, semakin banyak maklumat yang dicari itu mungkin didapati tidak sesuai. Misalnya, untuk mencari maklumat tentang kucing, kita mungkin perlu menggunakan perkataan lain yang ada kaitan dengannya, termasuk. Feline, Kitten, Moggy, Pussy. Tabby, Tom, Tomcat, Demikian juga untuk mencari maklumat tentang dance sebagai kata nama, perkataan lain yang ada kaitan dengannya dan yang mungkin boleh digunakan ialah Ball, Barn-dance, Ceillidh, Disco, Discotheque, Hop, Knees-up, Party. Senarai ini tidak termasuk jenis tarian, sepertiAerobics, Ballet, Ball-room dancing, Bolero, Break dancing, Cancan. Conga, Country dancing, Disco dancing, Fandago, Flamenco dancing, FHng, Folk dancing, Foxtrot, Gavotte, Horn-pipe, Jig, Latin-American dancing, Limbo dancing, Mazurka, Minuet, Morris dancing, Old time dancing, Polka, Pollonaise, Quadrille, Quickstep, Reel, Rumba, Square dance, Tap dancing Tango, Waltz dan sebagainya. Senarai panjang itu belum lagi diperkirakan kata seperti loget, Rumba, Tandak, Tari dalam bahasa Melayu dan yang lain-lain dalam bahasa yang lain. Selanjutnya untuk mencari maklumat dance sebagai kata kerja, mungkin perlu digunakan perkataan seperti Caper, Cavort, Frisk, Frolic, Gambol, Hop about, Jigabout, Jive, Jump about, Leap, Preance, Rock, Skip Whirl dan sebagainya.

Setakat ini banyak persoalan telah dibangkitkan. Isu penting di sini ialah selain berapa banyak maklumat yang sesuai yang dikehendaki adalah novelty ratio di antara dokumen yang lama dengan yang bam. Isu ini ditimbulkan kerana dokumen yang didapati untuk kali yang kedua itu walaupun masih berkaitan dengan kehendak, tetapi nilainya sudah berubah, iaitu menurun. Perubahan nilai itu mungkin disebabkan kerana maklumat yang terdapat dalam teks

itu telah mengubah, lantas mempengaruhi tanggapan kita tentang apa yang dianggap bersesuaian atau tidak, selain faktor bahawa penilaian yang diberi setiap kali itu berbeza-beza, maka seolah-olah dibuat-buat seperti yang disebut tadi. Perkembangan itu disebut sebagai pertinence dan utility, dua faktor lain yang memberi kepuasan daripada segi pemanggilan semula dan ketepatan. Selain permintaan yang sama "mahukan kucing Parsi" daripada dua orang biasanya bermakna maklumat yang berbeza dikehendaki mereka. Inilah juga satu lagi sebab dikatakan individu yang sama mungkin membuat keputusan yang berbeza-beza tentang maklumat yang berkaitan pada mas a yang berbeza-beza. Inilah juga sebab dikatakan pertimbangan tentang keberkaitan maklumat itu amat subjektif

Proses pemecahan (fission) dan kemudian proses penggabungan {fuss ion) yang kita alami dalam perkembangan ilmu pengetahuan manusia sejak dahulu itu sudahjuga mencetuskan masalah bam dalam komunikasi, lantaran pencarian maklumat. Sehubungan itu, Foskett (1996:5) mengatakan:

"The more remote new knowledge is from individuals' existing range of knowledge, the more difficult it becomes for them to comprehend, and incorporate it into their own store of knowledge ... Requests for data are deterministic and require no logical decisions on the part of the enquirer: the answer supplied is either right or wrong. On the other hand, request for information arc probabilistic; and may involve a series of logical decisions on the part of the enquirer; ... its usefulness is a mailer of judgment on the part of the enquirer."

Dalam proses pemecahan itu, disiplin yang baru berkembang daripada disiplin yang lama. Misalnya, sains adalah fragmen yang berkembang daripada falsafah. Demikian juga dengan fizik yang boleh disusur galurkan sebagai yang berkembang daripada sains, elektrik daripada fizik dan eletronik daripada elektrik. Isu pokok di sini ialah disiplin atau subjek yang bam yang berupa pecahan / fragmen daripada yang lama itu masih berkaitan, maIm dianggap serumpun, lantaran berbeza dan terpisah dengan disiplin yang tidak berkaitan dan yang dianggap sebagai yang bam. Isu yang ingin ditonjolkan di sini ialah masaalah pencarian maklumat pada era yang berorientasikan disiplin itu lain daripada yang dihadapi di era yang berorientasikan misi yang lahir berikutan proses pelakuran (fusion) ilmu Selepas Perang Dunia II, era yang disebut juga sebagai era yang berorientasikan masalah. Misalnya, munculnya disiplin kejuruteraan genetik, yang berupa penggabungan fizik dan biologi, dua disiplin yang dahulunya dianggap berasingan. Setelah memasuki era yang berorientasikan misi di era maklumat ini, kehendak kita terhadap maklumat dikehendaki meliputi banyak disiplin. Menyedari jumlah



menggunakan kata-kata dan lenggok bahasa yang mereka gemari. Demikian menurut Foskett (1996:9):

''Authors write within their own frame of reference, which will not be the same as that of the readers. We have to try to optimize the results of any search, while accepting that we can no longer characterize the results as right or wrong. "

Setelah diteliti masalah besar di Slill bukan sahaja disebabkan setiap orang mempunyai rangka pemahamannya sendiri, tetapi juga memang tidak ada lagi standard yang boleh dipegang untuk membolehkan kita menyatakan subjek dengan tepat dan jelas. Oleh itu, amatlah sukar adanya pemadanan sempurna (peifect match) yang diidam-idamkan dalam bidang sains sosial dan penulisan karya Sastera kreatif

Strategi yang biasa digunakan untuk mencari lebih banyak maklumat di mana-mana sistem maklumat ialah kit a dinasihatkan memperluaskan skop pencarian dengan menambah kata-kata yang berkaitan, terutamanya daripada segi makna. Akan tetapi, dilema di sini ialah semakin diperluaskan skop pencarian itu, semakin banyak maklumat yang dicari itu mungkin didapati tidak sesuai. Misalnya, untuk mencari maklumat tentang kucing, kita mungkin perlu menggunakan perkataan lain yang ada kaitan dengannya, termasuk. Feline, Kitten, Moggy, Pussy. Tabby, Tom, Tomcat, Demikian juga untuk mencari maklumat tentang dance sebagai kata nama, perkataan lain yang ada kaitan dengannya dan yang mungkin boleh digunakan ialah Ball, Barn-dance, Ceillidh, Disco, Discotheque, Hop, Knees-up, Party. Senarai ini tidak termasuk jenis tarian, sepertiAerobics, Ballet, Ball-room dancing, Bolero, Break dancing, Cancan. Conga, Country dancing, Disco dancing, Fandago, Flamenco dancing, FHng, Folk dancing, Foxtrot, Gavotte, Horn-pipe, Jig, Latin-American dancing, Limbo dancing, Mazurka, Minuet, Morris dancing, Old time dancing, Polka, Pollonaise, Quadrille, Quickstep, Reel, Rumba, Square dance, Tap dancing Tango, Waltz dan sebagainya. Senarai panjang itu belum lagi diperkirakan kata seperti loget, Rumba, Tandak, Tari dalam bahasa Melayu dan yang lain-lain dalam bahasa yang lain. Selanjutnya untuk mencari maklumat dance sebagai kata kerja, mungkin perlu digunakan perkataan seperti Caper, Cavort, Frisk, Frolic, Gambol, Hop about, Jigabout, Jive, Jump about, Leap, Preance, Rock, Skip Whirl dan sebagainya.

Setakat ini banyak persoalan telah dibangkitkan. Isu penting di sini ialah selain berapa banyak maklumat yang sesuai yang dikehendaki adalah novelty ratio di antara dokumen yang lama dengan yang bam. Isu ini ditimbulkan kerana dokumen yang didapati untuk kali yang kedua itu walaupun masih berkaitan dengan kehendak, tetapi nilainya sudah berubah, iaitu menurun. Perubahan nilai itu mungkin disebabkan kerana maklumat yang terdapat dalam teks

itu telah mengubah, lantas mempengaruhi tanggapan kita tentang apa yang dianggap bersesuaian atau tidak, selain faktor bahawa penilaian yang diberi setiap kali itu berbeza-beza, maka seolah-olah dibuat-buat seperti yang disebut tadi. Perkembangan itu disebut sebagai pertinence dan utility, dua faktor lain yang memberi kepuasan daripada segi pemanggilan semula dan ketepatan. Selain permintaan yang sama "mahukan kucing Parsi" daripada dua orang biasanya bermakna maklumat yang berbeza dikehendaki mereka. Inilah juga satu lagi sebab dikatakan individu yang sama mungkin membuat keputusan yang berbeza-beza tentang maklumat yang berkaitan pada mas a yang berbeza-beza. Inilah juga sebab dikatakan pertimbangan tentang keberkaitan maklumat itu amat subjektif

Proses pemecahan (fission) dan kemudian proses penggabungan {fuss ion) yang kita alami dalam perkembangan ilmu pengetahuan manusia sejak dahulu itu sudahjuga mencetuskan masalah bam dalam komunikasi, lantaran pencarian maklumat. Sehubungan itu, Foskett (1996:5) mengatakan:

"The more remote new knowledge is from individuals' existing range of knowledge, the more difficult it becomes for them to comprehend, and incorporate it into their own store of knowledge ... Requests for data are deterministic and require no logical decisions on the part of the enquirer: the answer supplied is either right or wrong. On the other hand, request for information arc probabilistic; and may involve a series of logical decisions on the part of the enquirer; ... its usefulness is a mailer of judgment on the part of the enquirer."

Dalam proses pemecahan itu, disiplin yang baru berkembang daripada disiplin yang lama. Misalnya, sains adalah fragmen yang berkembang daripada falsafah. Demikian juga dengan fizik yang boleh disusur galurkan sebagai yang berkembang daripada sains, elektrik daripada fizik dan eletronik daripada elektrik. Isu pokok di sini ialah disiplin atau subjek yang bam yang berupa pecahan / fragmen daripada yang lama itu masih berkaitan, maIm dianggap serumpun, lantaran berbeza dan terpisah dengan disiplin yang tidak berkaitan dan yang dianggap sebagai yang bam. Isu yang ingin ditonjolkan di sini ialah masaalah pencarian maklumat pada era yang berorientasikan disiplin itu lain daripada yang dihadapi di era yang berorientasikan misi yang lahir berikutan proses pelakuran (fusion) ilmu Selepas Perang Dunia II, era yang disebut juga sebagai era yang berorientasikan masalah. Misalnya, munculnya disiplin kejuruteraan genetik, yang berupa penggabungan fizik dan biologi, dua disiplin yang dahulunya dianggap berasingan. Setelah memasuki era yang berorientasikan misi di era maklumat ini, kehendak kita terhadap maklumat dikehendaki meliputi banyak disiplin. Menyedari jumlah

maklumat yang disebarkan kini sudah tidak mampu dikuasai individu, kita amat perlu membesarkan tabung ilmu pengetahuan sejajar dengan perkembangan ilmu dan teknologi. Sejak terciptanya alat cetak pada kurun yang ke 15 hingga era komputer pada abad yang ke 20, pengetahuan dunia sudah mengalami revolusi besar daripada kedua-dua proses tadi. Kini, tidak kurang daripada 1.5 hingga 2 juta artikel barn di bidang sains dan teknologi diterbitkan dan dindeks setiap tah un. Di United Kingdom sahaja, sebanyak 50.000 buah buku barn diterbitkan setiap tahun. Walaupun cuma sebahagian, barangkali 30% - 50% daripada bahan barn itu diperolehi perpustakaan dan dikongsi perpustakaan di bawah skima pinjaman antara perpustakaan, dan hanya kira-kira 10% bahan itu diperolehi pembaca individu., tetapi kita sudah tenggelam dalam lautan maklumat yang berhempas pulas di hujung dunia penerbitan dan sistem rangkaian maklumat. Oleh itu, untuk mencari maklumat tentang perubatan angkasa, misalnya, kita bukan sahaja memerlukan pengetahuan tentang perubatan, tetapi juga fizik angkasa, mekanik, diet, kesihatan dan lain-lain. Selain itu. runtuhnya halangan lama di antara disiplin seperti yang wujud di era yang lama, era yang berorientasikan masalah di era yang baru, era yang berorientaskan misi, sudah menimbulkan satu lagi masalah yang kita hadapi: semakin lama kita semakin kehilangan ketajaman (sharpness), maka menjadi semakin berbaur (diffuse) tentang pengasingan dan penggabungan ilmu. Akar masalah itu bukan sahaja pengingkatan jumlah maklumat kerana perkembangan ilmu dan teknologi dengan mendadak dalam masa sedekad dua ini, tetapi juga kebolehan kita mengurus maklumat itu.

Sehubungan itu, walaupun capaian maklumat kini semakin banyak bergantung pada komputer, tetapi kemahiran individu dalam mencarinya, lebih-lebih lagi menguasai bahasa perlu ditingkatkan. Kedua-dua kemahiran itu tidak boleh diganti dengan menu, antaramuka dan bantuan lain di skrin komputer atau tetikus ataupun kekunci komputer, Kemahiran itu perlu dipelajari: daripada latihan, pendedahan, pengalaman, lebih-lebih lagi perlu diperkuatkan dengan minat dan keperluan pendidikan tinggi. Dengan kata lain, teknologi tidak boleh dianggap lebih penting daripada kemahiran manusia. Sekalipun timbul tanggapan maklumat sukar dicari tanpa teknologi, tetapi sistem, teks dan pengguna adalah lengkapmelengkapkan, dan bukannya manusia menjadi terpisah daripada teknologi, ataupun teknologi dianggap sudah memisahkan maklumat daripada penggunanya .. Kebergantungan ketiga-tiga pihak itu boleh dilihat dalam interaksi proses seperti yang dilakarkan ini:

Sistem----Teks/Maklumat----Pengguna

Kebergantungan itu berterusan dan seharusnya dipandang sedemikian. Daripada perspektif pengguna, fokus perhatian

kita ialah pada mekanisma capaian berdasarkan kebolehan dan kemahiran kita mencari maklumat yang sesuai, dan bukannya aspek teknikal sistem maklumat itu. Pada asasnya, mekanisma pencarian maklumat bermula dengan perkataan atau istilah yang difikirkan sesuai. Oleh itu, banyak pakar sudah lama mengkaji masalah, teori dan algoritma capaian maklumat untuk meningkatkan tahap kepuasan. Sekiranya tidak berpuas hati dengan hasil pencarian kali yang pertama, kita dinasihati agar dapat mengubah strategi pencarian, sarna ada dengan menggunakan perkataan baru atau menggabungkan perkataan yang difikirkan wajar seperti yang sudah ditunjukkan tadi. Masalah di sini ada kaitan dengan masalah Penyelarasan (coordination) - satu lagi masalah linguistik yang dihadapi dalam pencarian maklumat. Maklumlah bahasa Inggeris, seperti bahasa Melayu dan lain-lain, kay a dengan sinonim, antonim. quasi-synonyms, acronyms, istilah baru, ejaan yang menjadi pilihan, selain hakikat makna kala Inggeris yang tertentu berbezabeza di Amerika Syarikat, United Kingdom dan Australia. Contohnya, elementary school, primary school, university dan college. Memang sukar diperbezakan dengan j elas antara kindergarten dan pre-schools, economics and costs dengan finance, third world, developing countries, underdeveloped countries. Makna setengah perkataan boleh berubah bila digunakan dalam konteks perkataan yang lain. Misalnya, konsep istilah information highway berbeza daripada makna dua perkataan information dan highway yang digunakan secara berasingan.

Sehingga kini terdapat hipotesis yang mengatakan teks yang berkaitan itu biasanya mempunyai kata-kata dan juga susunannya yang sarna, dan teks seumpama itu lebih banyak persamaannya di antara satu dengan yang lain. Sehubungan itu, logik algoritma yang sudah membolehkan

;-~-- .........

\ Display ) ........ ~- -...,..

\

Retrieval ' set I

~, - --;;jJ-'

.--'-~~ /-----.......

.(-:::~.~~) ~~I

DOCUMENT ~OLLECTI9N

i

/ / Reco;d--"""'l \ .. ~~<

(Sumber: Furner; 1997:6)



maklumat yang disebarkan kini sudah tidak mampu dikuasai individu, kita amat perlu membesarkan tabung ilmu pengetahuan sejajar dengan perkembangan ilmu dan teknologi. Sejak terciptanya alat cetak pada kurun yang ke 15 hingga era komputer pada abad yang ke 20, pengetahuan dunia sudah mengalami revolusi besar daripada kedua-dua proses tadi. Kini, tidak kurang daripada 1.5 hingga 2 juta artikel bam di bidang sains dan teknologi diterbitkan dan dindeks setiap tah un. Di United Kingdom sahaja, sebanyak 50.000 buah buku bam diterbitkan setiap tahun. Walaupun cuma sebahagian, barangkali 30% - 50% daripada bahan barn itu diperolehi perpustakaan dan dikongsi perpustakaan di bawah skima pinjaman antara perpustakaan, dan hanya kira-kira 10% bahan itu diperolehi pembaca individu., tetapi kita sudah tenggelam dalam lautan maklumat yang berhempas pulas di hujung dunia penerbitan dan sistem rangkaian maklumat. Oleh itu, untuk mencari maklumat tentang perubatan angkasa, misalnya, kita bukan sahaja memerlukan pengetahuan tentang perubatan, tetapi juga fizik angkasa, mekanik, diet, kesihatan dan lain-lain. Selain itu. runtuhnya halangan lama di antara disiplin seperti yang wujud di era yang lama, era yang berorientasikan masalah di era yang baru, era yang berorientaskan misi, sudah menimbulkan satu lagi masalah yang kita hadapi: semakin lama kita semakin kehilangan ketajaman (sharpness), maka menjadi semakin berbaur (diffuse) tentang pengasingan dan penggabungan ilmu. Akar masalah itu bukan sahaja pengingkatan jumlah maklumat kerana perkembangan ilmu dan teknologi dengan mendadak dalam masa sedekad dua ini, tetapi juga kebolehan kita mengurus maklumat itu.

Sehubungan itu, walaupun capaian maklumat kini semakin banyak bergantung pada komputer, tetapi kemahiran individu dalam mencarinya, lebih-lebih lagi menguasai bahasa perlu ditingkatkan. Kedua-dua kemahiran itu tidak boleh diganti dengan menu, antaramuka dan bantuan lain di skrin komputer atau tetikus ataupun kekunci komputer, Kemahiran itu perlu dipelajari: daripada latihan, pendedahan, pengalaman, lebih-lebih lagi perlu diperkuatkan dengan minat dan keperluan pendidikan tinggi. Dengan kata lain, teknologi tidak boleh dianggap lebih penting daripada kemahiran manusia. Sekalipun timbul tanggapan maklumat sukar dicari tanpa teknologi, tetapi sistem, teks dan pengguna adalah lengkapmelengkapkan, dan bukannya manusia menjadi terpisah daripada teknologi, ataupun teknologi dianggap sudah memisahkan maklumat daripada penggunanya .. Kebergantungan ketiga-tiga pihak itu boleh dilihat dalam interaksi proses seperti yang dilakarkan ini:

Sistem----Teks/Maklumat----Pengguna

Kebergantungan itu berterusan dan seharusnya dipandang sedemikian. Daripada perspektif pengguna, fokus perhatian

-

::l.·~llor IIrrp~.:JI~lialln

kita ialah pada mekanisma capaian berdasarkan kebolehan dan kemahiran kita mencari maklumat yang sesuai, dan bukannya aspek teknikal sistem maklumat itu. Pada asasnya, mekanisma pencarian maklumat bermula dengan perkataan atau istilah yang difikirkan sesuai. Oleh itu, banyak pakar sudah lama mengkaji masalah, teori dan algoritma capaian maklumat untuk meningkatkan tahap kepuasan. Sekiranya tidak berpuas hati dengan hasil pencarian kali yang pertama, kita dinasihati agar dapat mengubah strategi pencarian, sarna ada dengan menggunakan perkataan baru atau menggabungkan perkataan yang difikirkan wajar seperti yang sudah ditunjukkan tadi. Masalah di sini ada kaitan dengan masalah Penyelarasan (coordination) - satu lagi masalah linguistik yang dihadapi dalam pencarian maklumat. Maklumlah bahasa Inggeris, seperti bahasa Melayu dan lain-lain, kay a dengan sinonim, antonim. quasi-synonyms, acronyms, istilah baru, ejaan yang menjadi pilihan, selain hakikat makna kala Inggeris yang tertentu berbezabeza di Amerika Syarikat, United Kingdom dan Australia. Contohnya, elementary school, primary school, university dan college. Memang sukar diperbezakan dengan j elas antara kindergarten dan pre-schools, economics and costs dengan finance, third world, developing countries, underdeveloped countries. Makna setengah perkataan boleh berubah bila digunakan dalam konteks perkataan yang lain. Misalnya, konsep istilah information highway berbeza daripada makna dua perkataan information dan highway yang digunakan secara berasingan.

Sehingga kini terdapat hipotesis yang mengatakan teks yang berkaitan itu biasanya mempunyai kata-kata dan juga susunannya yang sarna, dan teks seumpama itu lebih banyak persamaannya di antara satu dengan yang lain. Sehubungan itu, logik algoritma yang sudah membolehkan

- - - - - ----~-

;-...--------...... \ Display ) '--~- _./ .

\

Retrieval ' set I

~, - ---:;;;iIi_:

'(Input -) C~tPu~~) ~---:: ... -- -~-

DOCUMENT ~OLLECTI~)N

i

//Reco;d"'" \ ...... ~eatlOn ..--/

(Sumber: Furner; 1997:6)

Rajah B: Proses Pencarian Maklumat

Melibatkan Penggunaan Bahasa

Requirements

User Input Processing

User and system interact to map user inputs terms (regarded in isolation at this stage) onto the most appropriate stored keywords.

Context Determination

Determination of term interdependecies and user feedback for the initial selection of search term qualifiers and logical connectives

Query Reformulation Broadering or narrowmg of the search

Initial User Input

Corresponding set ofDDF keywords

(Primary Search Equation)

Set of qualified search terms and logicals connectives (Final search Equation)

Optimal Search Statement

Processes Involved

1. Lexical Clustering Techniques

2. Semantic Clustering Techniques

3. Browsing

a) DDF Appendix A Browser

b) Thesaurus Browser

1. Advisory Menus

2. Query Templates

1. Term Substitution

2. Substitution of connectives

3. Substitution of qualifiers

(Sumber: Oakes & Taylor, 1998:651)



Rajah B: Proses Pencarian Maklumat

Melibatkan Penggunaan Bahasa

Requirements

User Input Processing

User and system interact to map user inputs terms (regarded in isolation at this stage) onto the most appropriate stored keywords.

Initial User Input

Corresponding set ofDDF keywords

___ 11 _ (Primary Search Equation)

Context Determination

Processes Involved

1. Lexical Clustering Techniques

2. Semantic Clustering Techniques

3. Browsing

a) DDF Appendix A Browser

b) Thesaurus Browser

1. Advisory Menus Determination of term interdependecies and user feedback for the initial selection of search term qualifiers and logical connectives

--

Query Reformulation Broadering or narrowmg of the search

2. Query Templates -

Set of qualified search terms and logicals connectives (Final search Equation)

Optimal Search Statement

1. Term Substitution

2. Substitution of connectives

3. Substitution of qualifiers

(Sumber: Oakes & Taylor, 1998:651)

komputer digunakan kerana kehebatan teknologi itu membuat pencarian ell banyak peringkat juga boleh dinampak dalam rajah A dan B di bawah ini. Dalam kedua-dua rajah itu ditunjukkan kehebatan komputer dalam 'comparing similarity and matching, query reformulation by relevance feedback dan follow-up connections between items on the databases' (Foskett 1996. Furner 1997, Liddy 1990 dan Oakes & Taylor 1998). Sekiranya rajah A menunjukkan kebergantungan sistem + maklumat + pengguna' yang sudah dibincangkan tadi, maka rajah B pula cuba menunjukkan strategi pencarian yang melibatkan penggunaan bahasa di banyak peringkat yang berbeza-beza.

Rajah A: Unsur Dalam Pencarian

Yang menarik ialah mekanisma pencarian maklumat berkomputer kini bukan sahaja sudah dipelbagaikan, tetapi juga menjadi lebih flesibel, dan mesra pengguna, termasuk membolehkan kita melakukan apa yang tersebut di bawah ini sama ada di OP AC, CD-ROM, pangkalan data atas talian ataupun Internet:

1. Pelayaran (navigation) yang membolehkan kita membuat keputusan yang berkaitan di setiap peringkat dalam proses pencarian,

11. Merayau-rayau (wandering) ke seluruh sistem maklumat itu tanpa tujuan,

111. Meneroka (exploring) untuk mencan takat maklumat yang bam,

IV. Mencari (searching) untuk mendapatkan maklumat yang eksplisit,

v. Menenguk (browsing) untuk membolehkan kita mencari maklumat tanpa perlunya mengenalpastinya.

VI. Mengimbas (scanning) untuk melihat-lihat sahaja maklumat yang dipaparkan tanpa mendalam

Namun demikian, berikutan pembesaran saiz pangkalan data, dan juga bertambah kompleknya operasi pengindeksan maklumatnya dalam sistem maklumat berkomputer kini, semakin banyak maklumat perlu diurus dengan lebih cekap dan berkesan. Di sini kita wajar merakamkan terima kasih kepada kira-kira 5,000 orang pakar linguistik yang membuat penyelidikan di banyak Universiti dan Institut penyelidikan di seluruh dunia. Mereka bukan sahaja mengkaji kira-kira 4.000 bahasa yang masih hidup dan ratusan bahasa yang sudah pupus {termasuk Latin dan Sanskrit), tetapi juga masalah synonymy, hyponymy, homography, leksikal. hubungan semantik, sintaksis, lebihlebih lagi kejuruteraan pembentukan istilah. Hasil penyelidikan mereka yang amat besar Sumbangan kepada perkembangan pencarian maklumat, itu boleh didapati

dalam dua dozen jurnallinguistik dan 700-800 jurnal yang lain. Artikel itu didominasi bahasa Inggeris, disusuli bahasa Rusia, Perancis dan German.

Masalah linguistik yang umum daripada segi pemanggilan semula dan ketepatan itu as as masalah semantik dan sintaksis. Kedua-dua masalah itu timbul kerana makna perkataan tidak terhad kepada apa yang tersurat, tetapi juga yang tersirat, apatah lagi berubah-ubah mengikut konteks. Sebahagian daripada apa yang dimaksudkan itu boleh dilihat dalam penggunaan konsep yang terdiri daripada information highway yang telah diberi. Kerumitan antara makna dengan pemahaman itu yang disebut Chomsky sebagai 'the creativity of language use' dan juga 'the connected difficulties o.f description and explanation' itu adalah juga hasil interaksi antara bahasa dan fikiran manusia sendiri. Di dalamnya terdapat empat unsur yang berlainan, tetapi saling berkaitan, iaitu

1. Kebolehan kita menggunakan bahasa itu.

11. Kebolehan kita memahami bahasa itu.

111. Kebolehan kita menggunakan dan memahami bahasa itu dalam konteks yang betul, dan

IV. Sebab apa kita menggunakan bahasa dan memahami bahasa yang digunakan itu.

Oleh sebab masalah pemanggilan semula dan ketepatan juga disebabkan apa yang disebut sebagai 'semantic and syntactic reactivity', penguasaan bahasa amatlah diperlukan dalam pencarian maklumat. Penguasaan itu biasanya diukur daripada segi sebanyak mana kit a mempunyai Perbendaharaan kata dalam bahasa yang tertentu itu, dan sebaik mana kita mengetahui semantiknya, selain mengetahui nahu bahasa itu. T anpa penguasaan bahasa dan pemilikan tabung ilmu yang banyak dilengkapi persediaan yang diperlukan itu, mencari maklumat terkadang-kadang telah berubah menjadi permainan tekaleki. Ini disebabkan usaha dikatakan penuh dengan misteri, kerana makna perkataan bergantung pada apa yang difahaminya. selain apa yang difahami orang yang membuat pengindeksan dan juga konteks perkataan itu digunakan.

Sepanjang artikel ini sudah dinyatakan bahawa berjaya tidaknya sistem maklumat dalam memenuhi kehendak pencarian maklumat kita boleh ditinjau daripada dua segi: pemanggilan semula dan ketepatan. Walaupun sistem maklumat berkomputer kini mungkin masih tidak membolehkan kita mendapat maklumat yang sesuai setiap masa dan dalam format dan bilangan yang dikehendaki, tetapi kadar kejayaannya dalam memenuhi kehendak kita sudah meningkat berbanding dengan sistem maklumat manual dahulu. Selain itu, sebab utama yang mendorong kita ghairah menggunakan sistem maklumat berkomputer



komputer digunakan kerana kehebatan teknologi itu membuat pencarian ell banyak peringkat juga boleh dinampak dalam rajah A dan B di bawah ini. Dalam kedua-dua rajah itu ditunjukkan kehebatan komputer dalam 'comparing similarity and matching, query reformulation by relevance feedback dan follow-up connections between items on the databases' (Foskett 1996. Furner 1997, Liddy 1990 dan Oakes & Taylor 1998). Sekiranya rajah A menunjukkan kebergantungan sistem + maklumat + pengguna' yang sudah dibincangkan tadi, maka rajah B pula cuba menunjukkan strategi pencarian yang melibatkan penggunaan bahasa di banyak peringkat yang berbeza-beza.

Rajah A: Unsur Dalam Pencarian

Yang menarik ialah mekanisma pencarian maklumat berkomputer kini bukan sahaja sudah dipelbagaikan, tetapi juga menjadi lebih flesibel, dan mesra pengguna, termasuk membolehkan kita melakukan apa yang tersebut di bawah ini sama ada di OP AC, CD-ROM, pangkalan data atas talian ataupun Internet:

1. Pelayaran (navigation) yang membolehkan kita membuat keputusan yang berkaitan di setiap peringkat dalam proses pencarian,

11. Merayau-rayau (wandering) ke seluruh sistem maklumat itu tanpa tujuan,

111. Meneroka (exploring) untuk mencan takat maklumat yang bam,

IV. Mencari (searching) untuk mendapatkan maklumat yang eksplisit,

v. Menenguk (browsing) untuk membolehkan kita mencari maklumat tanpa perlunya mengenalpastinya.

VI. Mengimbas (scanning) untuk melihat-lihat sahaja maklumat yang dipaparkan tanpa mendalam

Namun demikian, berikutan pembesaran saiz pangkalan data, dan juga bertambah kompleknya operasi pengindeksan maklumatnya dalam sistem maklumat berkomputer kini, semakin banyak maklumat perlu diurus dengan lebih cekap dan berkesan. Di sini kita wajar merakamkan terima kasih kepada kira-kira 5,000 orang pakar linguistik yang membuat penyelidikan di banyak Universiti dan Institut penyelidikan di seluruh dunia. Mereka bukan sahaja mengkaji kira-kira 4.000 bahasa yang masih hidup dan ratusan bahasa yang sudah pupus {termasuk Latin dan Sanskrit), tetapi juga masalah synonymy, hyponymy, homography, leksikal. hubungan semantik, sintaksis, lebihlebih lagi kejuruteraan pembentukan istilah. Hasil penyelidikan mereka yang amat besar Sumbangan kepada perkembangan pencarian maklumat, itu boleh didapati

dalam dua dozen jurnallinguistik dan 700-800 jurnal yang lain. Artikel itu didominasi bahasa Inggeris, disusuli bahasa Rusia, Perancis dan German.

Masalah linguistik yang umum daripada segi pemanggilan semula dan ketepatan itu as as masalah semantik dan sintaksis. Kedua-dua masalah itu timbul kerana makna perkataan tidak terhad kepada apa yang tersurat, tetapi juga yang tersirat, apatah lagi berubah-ubah mengikut konteks. Sebahagian daripada apa yang dimaksudkan itu boleh dilihat dalam penggunaan konsep yang terdiri daripada information highway yang telah diberi. Kerumitan antara makna dengan pemahaman itu yang disebut Chomsky sebagai 'the creativity of language use' dan juga 'the connected difficulties o.f description and explanation' itu adalah juga hasil interaksi antara bahasa dan fikiran manusia sendiri. Di dalamnya terdapat empat unsur yang berlainan, tetapi saling berkaitan, iaitu

1. Kebolehan kita menggunakan bahasa itu.

11. Kebolehan kita memahami bahasa itu.

111. Kebolehan kita menggunakan dan memahami bahasa itu dalam konteks yang betul, dan

IV. Sebab apa kita menggunakan bahasa dan memahami bahasa yang digunakan itu.

Oleh sebab masalah pemanggilan semula dan ketepatan juga disebabkan apa yang disebut sebagai 'semantic and syntactic reactivity', penguasaan bahasa amatlah diperlukan dalam pencarian maklumat. Penguasaan itu biasanya diukur daripada segi sebanyak mana kit a mempunyai Perbendaharaan kata dalam bahasa yang tertentu itu, dan sebaik mana kita mengetahui semantiknya, selain mengetahui nahu bahasa itu. T anpa penguasaan bahasa dan pemilikan tabung ilmu yang banyak dilengkapi persediaan yang diperlukan itu, mencari maklumat terkadang-kadang telah berubah menjadi permainan tekaleki. Ini disebabkan usaha dikatakan penuh dengan misteri, kerana makna perkataan bergantung pada apa yang difahaminya. selain apa yang difahami orang yang membuat pengindeksan dan juga konteks perkataan itu digunakan.

Sepanjang artikel ini sudah dinyatakan bahawa berjaya tidaknya sistem maklumat dalam memenuhi kehendak pencarian maklumat kita boleh ditinjau daripada dua segi: pemanggilan semula dan ketepatan. Walaupun sistem maklumat berkomputer kini mungkin masih tidak membolehkan kita mendapat maklumat yang sesuai setiap masa dan dalam format dan bilangan yang dikehendaki, tetapi kadar kejayaannya dalam memenuhi kehendak kita sudah meningkat berbanding dengan sistem maklumat manual dahulu. Selain itu, sebab utama yang mendorong kita ghairah menggunakan sistem maklumat berkomputer

kini ialah 'kekurangan' kita sendiri daripada segi tabung ilmu pengetahuan, kebolehan mencari, lebih-Iebih lagi penguasaan bahasa. Isu pokok di sini bukan sahaja syarikat pangkalan data dan sistem maklumat mesti berusaha untuk memastikan sistemnya tidak mempunyai kecenderungan

binaan dalam (built-in tendency) yang boleh menambah lagi kesilapan dan kelemahan manusia di satu pihak, tetapi juga kita sendiri mesti berusaha membaiki diri di satu pihak yang lain.



kini ialah 'kekurangan' kita sendiri daripada segi tabung ilmu pengetahuan, kebolehan mencari, lebih-Iebih lagi penguasaan bahasa. Isu pokok di sini bukan sahaja syarikat pangkalan data dan sistem maklumat mesti berusaha untuk memastikan sistemnya tidak mempunyai kecenderungan

binaan dalam (built-in tendency) yang boleh menambah lagi kesilapan dan kelemahan manusia di satu pihak, tetapi juga kita sendiri mesti berusaha membaiki diri di satu pihak yang lain.

RUJUKAN

1. Ellis, David. (1996) Progress and problems in Information retrieval. London: Library Association Publishing.

2. Fidel, Raya. 'User-centered indexing. , Journal of the American Society for Information Science 45 {1994). 572-6

3. Foskett. A. C. (1996) The subject approach to information. London: Library Association Publishing.

4. Furner, Jonathan. (1997) IR on the Web; an overview. 'VINE 104 (1997),3-13

5. Green, Rebecca. (1999) 'The role of relational structures in indexingfor the humanities/ Knowledge Organization, 24:2 (1997), 72-83.

6. Liddy, E. DuRoss. (1990) 'Anaphora in natural language processing and retrieval.' Information Processing and Management, 26 (1990), 39-52.

7. Oakes. Michael P. & Taylor, Malcolm T. (1998) 'Automated assistance in the formulation of search statements to bibliographic databases,' Information Processing & Management 34:6 (1998). 645-668



RUJUKAN

1. Ellis, David. (1996) Progress and problems in Information retrieval. London: Library Association Publishing.

2. Fidel, Raya. 'User-centered indexing. , Journal of the American Society for Information Science 45 {1994). 572-6

3. Foskett. A. C. (1996) The subject approach to information. London: Library Association Publishing.

4. Furner, Jonathan. (1997) IR on the Web; an overview. 'VINE 104 (1997),3-13

5. Green, Rebecca. (1999) 'The role of relational structures in indexingfor the humanities/ Knowledge Organization, 24:2 (1997), 72-83.

6. Liddy, E. DuRoss. (1990) 'Anaphora in natural language processing and retrieval.' Information Processing and Management, 26 (1990), 39-52.

7. Oakes. Michael P. & Taylor, Malcolm T. (1998) 'Automated assistance in the formulation of search statements to bibliographic databases,' Information Processing & Management 34:6 (1998). 645-668



ISSN 0127-1172

I'

hi - myrepositori.pnm.gov.my filekandungan tugas pustakawan rujukan : suatu pendekatan untuk...

Documents