FONETIK DAN FONOLOGI

FONETIK DAN FONOLOGIFONETIKBerasal daripada bahasa Greek yg kemudiannya disebut phone bermaksud bunyi(suara), iaitu kajian bunyi2 ujaran manusia.Bertumpu kepada bunyi2 bahasa & bagaimana bunyi2 itu dihasilkan, didengar dan diinterpretasikan.Selidik bagaimana bunyi bahasa direalisasikan/dilafazkan dan turut melihat bagaimana organ2 pertuturan manusia bekerja untuk menghasilkan bunyi2.Sebahagian daripada bidang linguistik yang berkaitan dengan penyebutan kata dan lambang2 yang menunjukkan sebutannya.FONOLOGIKajian tentang bunyi bahasa.Turut meliputi morfologi,sintaksis dan sebagainya.Berhubung dengan anatomi dan fisiologi yang berkaitan organ2 ujaran manusia dan bagaimana menggunakan organ2 tersebut.Turut dikaitkan dengan sosiolinguistik, berhubung tingkah laku sosial dan kaitannya dengan ciri2 bunyi yang digunakan untuk berhubung/ berkomunikasi dalam masyarakat.

PERBEZAAN FONETIK & FONOLOGIFonetikFonologiKajian terhadap bunyi fizikal percakapn manusia.dikaitkan dengan sifat fizikal bunyi, serta proses penghasilan fisiologi, penerimaan auditori, dan persepsi nuerofizikal.Kajian yang dilakukan mengenai pola bunyi bahasa iaitu tentang bunyi-bunyi yang berfungsi dalam sesuatu bahasa yang dikenali sebagai bunyi bahasa.Mempelajari cara kerja organ tubuh manusia, terutama yang berhubungan dengan penggunaan bahasa. Ilmu tentang perbendaharaan fonem sesebuah tatabahasa.Kajian fenomena bunyi/pertuturan manusia keseluruhannyaKajian sistem bunyi2 dalam pertuturan bagi sesuatu bahasa.BIDANG-BIDANG FONETIKORGAN PERTUTURAN MANUSIA.Alat artikulasi : alat/organ yg berfungsi untuk mengeluarkan bunyi bahasa.Dibahagi kpd 2 :Alat yg boleh digerakkan dengan bebas dan boleh diletakkan pada beberapa kedudukan di dalam mulut.Daerah pengeluar, tempat yg tetap dan terletak di bahagian sebelah atas pengeluar. Boleh dicapai oleh alat2 pengeluar.ALAT ARTIKULASIHujung lidahRongga tekakHadapan lidahRongga hidungTengah lidahRongga mulutBelakang lidahTenggorokAkar lidahEpiglotisRahangPita suaraAnak tekakParu-paruDEFINISI

Alat artikulasi atau alat atau organ yang berfungsi untuk mengeluarkan bunti bahasa. Terdapat banyak alat yang terlibat dalam mengeluarkan bunyi bahasa iaitu alat-alat yang terlibat dalam sistem udara yang keluar dan masuk ke paru-paru untuk menghasilkan bunyi bahasa.Bunyi bahasa yang dihasilkan ialah vokal, konsonan dan diftong. Setiap alat artikulasi mengeluarkan bunyi bahasa mengikut daerah pengeluaran bunyi bahasa yang tertentu. Alat-alat artikulasi utama terdiri lidah, gigi, bibir, gusi, lelangit, rongga hidung dan pita suara.

1Bibir atas11Tengah lidah2Bibir bawah12Belakang lidah3Gigi atas13Akar lidah4Gigi bawah 14Epiglotis5Gusi15Pita suara6Lelangit keras16Rongga tekak7Lelangit lembut17Rongga hidung8Anak tekak18Rongga mulut9Hujung lidah19Rahang10Hadapan lidah20TenggorokLidah

Lidah merupakan alat artikulasi yang terpenting paling aktif dan digelar tulang belakang kepada pertuturan manusia.Lidah terbahagi kepada lima bahagian iaitu belakang lidah,tengah lidah,hadapan lidah,daun lidah dan hujung lidah serta pembahagian ini membolehkan lidah menghasilkan pelbagai bunyi.

-Belakang lidah : bahagian lidah yang paling belakang dan bertentangan dengan lelangit lembut.

-Tengah lidah atau akar lidah : bahagian lidah yang bertentangan antara pertemuan langit keras dan lelangit lembut

-Hadapan lidah : bahagian lidah yang bertentangan dengan lelangit keras-Daun/akar lidah : bahagian lidah sepanjang garisan menghadap gusi

-Hujung lidah : bahagian lidah yang paling akhir dan bertemu dengan gigi Sebagai contoh,vokal depan sempit [i] dalam perkataan ikan memerlukan bahagian hujung lidah berada pada kedudukan paling tinggi dalam rongga mulut.

GigiSelain lidah, Gigi juga berperanan penting dalam penghasilan bunyi bahasa meskipun peranannya tidaklah aktif. Kedudukannya yang statik dan sentiasa digunakan sebagai penampan aliran udara dalam penghasilan bunyi. Penampan aliran udara inilah yang seterusnya menghasilkan bunyi.BibirBibir adalah alat artikulasi yang terletak pada bahagian luar rongga mulut.Bibir terdiri daripada otot-otot kenyal yang boleh dihamparkan dan dibundarkan dan berperanan mengeluarkan bunyi yang berbagai-bagai. Selain itu,Bibir juga menjadi sempadan paling luar daripada rongga mulut.Bibir juga berfungsi membuat sekatan kepada udara yang keluar daripada rongga mulutGusiGusi merupakan bahagian yang cembung dan menurun dari gigi ke bahagian dalam rongga mulut.Organ ini digunakan sebagai daerah sebutan dengan bantuan hujung lidah yang berfungsi membuat penyekatan.

LelangitLelangit dapat dipecahkan kepada dua bahagian,iaitu lelangit keras dan lelangit lembut. Lelangit lembut menganjur dari sempadan lelangit keras hingga ke akhir rongga mulut. Lelangit keras bermula dari sempadan gusi di bahagian hadapan atas rongga mulut dapat diturunnaikkan untuk menutup atau membuka saluran rongga tekak terus ke rongga hidung. Apabila dinaikkan, rongga mulut akan terbuka dan udara akan keluar melalui rongga mulut dan apabila diturunkkan, rongga mulut akan tertutup dan udara terpaksa keluar melalui rongga hidung.Rongga Hidung

Terletak di atas rongga mulut yang dipisahkan oleh lelangit. Rongga hidung boleh dibuka atau ditutup, bergantung kepada keadaan sama ada anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan atau tidak.

Pita Suara

Pita suara terletak dalam ruang tenggorok (halkum) dan amat penting dalam penghasilan bunyi.Proses pengeluaran suara berlaku dengan cara memperluas dan mempersempit lubang yang terdapat di antara dua keping selaput nipis berkenaan.Daerah artikulasi adalah kawasan tempat sentuhan alat artikulasi semasa menghasilkan sesuatu bunyi.

Pelbagai bunyi bahasa dapat dihasilkan apabila daerah sebutan dan alat sebutan dimanipulasi.

Alat artikulasi yang sama akan menghasilkan bunyi bahasa yang berlainan apabila menyentuh daerah artikulasi yang berlainan.

Contoh :

Jika hujung lidah menyentuh bahagian belakang atas gusi dan lelangit lembut pulamenyentuh rongga belakang tekak,maka bunyi yang dihasilkan adalah bunyi [t].

Takrif Daerah Artikulasi

Titik pertemuan antara alat artikulasi dengan bahagian yang tersentuh ketika menghasilkan sesuatu bunyi bahasa.Di dalam bahasa Arab, daerah artikulasi dirujuk sebagai tempat keluar sesuatu huruf.Tempat keluar huruf atau daerah artikulasi ini mestilah melibatkan dua alat artikulasi.

Contoh :Artikulasi huruf /b/ ialah kombinasi bibir atasdan bibir bawah.

Begitu juga dengan /l/ di mana untuk menyebutnya memerlukan kombinasi hujung lidah dengan gusi selain daripada hembusan ngin di sisi lidah

Daerah artikulasi juga adalah kawasan yang di mana udara terganggu. Terdapat beberapa daerah artikulasi yang terlibat dalam penghasilan sesuatu bunyi iaitu :Dua bibir (bilabial) Bunyi dihasilkandengan menggunakanbibir atas dan bawah.Terhasil apabila udaradaripadaparu-paru tersekat sepenuhnya di bahagian bibir.Contoh : [p], [b], [m], [w] Pasir [pasir] Mama [mama]

Contoh :Othman

HUJUNG LIDAH-GIGI (DENTAL) Terhasil apabila bahagian hujung lidah terletak di antara bahagiangigi atas dan gigi bawah. Udara daripada paru-paru masih boleh mengalir keluar apabila celahan-celahan kecil antara lidah dan gigi tersebut.

BIBIR GIGI (LABIO-DENTAL

Faham [faham]Lava [lava]Van [van]

Bunyi dibentuk dengan menggunakan gigi atas dan bibir bawah. Terhasil apabila bibir bawah bersentuhdengan gigi bahagian atas.Masih adaruang untuk udaradaripada paru-paru mengalir keluar. Contoh:[f], [v]

HUJUNG LIDAH-GUSI (ALVEOLAR)

Tidak sepenuhnya Contoh :[z], [s]

Terhasil apabila hujung lidah menyentuh bahagian gusi atas. Boleh terjadi secara sepenuhnyaContoh :[t], [d], [n] Sentuhan tidak terjadi sepenuhnya.Contoh :[r]

HUJUNG LIDAH-GELUNGAN (RETROFLEKS)

Terhasil apabila bahagian hujung lidah dilipat naik lalu menyentuh bahagian lelangit keras.

[l] (udara yang dipam keluar daripada paru-paru mengalir keluar di kedua-dua sisi lidah)

DEPAN LIDAH-LELANGIT KERAS (PALATAL) Terhasil apabila bahagian depan lidah dinaikkan lalumenyentuh lelangit keras.

Contoh :Secara sepenuhnya : [],[d],[]

Contoh :Syarikat [arikat]Syair [air]Belang (bla)

BELAKANG LIDAH-LELANGIT LEMBUT (VELAR)

Terhasil apabilabahagian belakang lidah dinaikkanlalu menyentuh rapat pada bahagian lelangit lembut.

Udara akanterhalang apabila dua organtutur tersebut dilepaskansecara tiba-tiba,misalnya ketika menghasilkan bunyi[k] dan [g]Bunyi [n] terhasil apabila kedua-dua organ tutur tadi dibiarkan mengalir.

GLOTAL

Terhasil apabila pita suara dibuka atau ditutup (menghasilkan bunyi seperti [h],[].Bunyi [h] terhasil apabila udara daripada paru-paru dipam keluar dan udara ini melewati pita suara yang terbuka luas.Bunyi []terhasil apabila pita suara tertutup rapat dan udara yang terhalang ini kemudiannya dilepaskan secara tiba-tiba. Contoh : hari [hari]

GUSI

Suara dikeluarkan apabila di hadapan lidahdinaikkan sehingga dekat atau menyentuhlengkungan gusi (bahagian belakang gigi atas)Contoh : [t], [d], [n], [s], [z,][l], [r]

ANAK TEKAKTerletak di bahagian belakang rongga mulut dan berhampiran dgn lelangit lembut.Bersambung dgn lelangit lembut.Daging yang tergantung dari lelangit lembut.Berfungsi sebagai alat pertuturan bersama-sama lelangit lembut, khususnya utk menentukan sama ada sesuatu bunyi yang hendak dikeluarkan itu bunyi sengau/tidak.Anak tekak ini boleh digerakkan, sama ada dinaikkan/ diturunkan.PITA SUARATerletak di dalam ruang tenggorok.Jika rosak, seseorang akan mengalami ganggua suara.Jika tiada, sesorang akan bisu.Terdiri daripada selaput yang boleh terbuka dan tertutup. Ruang antara kedua-dua selaput ialah glotis.

Berperanan dalam menetukan sama ada bunyi yg dihasilkan itu bersuara/tidak.

RAHANG Tidak memainkan peranan yg terlalu penting semasa penghasilan bunyi2 bahasa.Kedudukan adalah penting dlm pembunyian vokal.RONGGA Berperanan dlm menentukan penghasilan bunyi2 bahasa.Bahagian lapang yang menjadi tempat laluan udara keluar dari paru2.Terbahagi kepada 3 :Rongga tekakRongga mulutRongga hidungRongga tekak = bermula daripada bahagian atas selaput pita suara hingga ke bahagian anak tekak.Rongga mulut = bermula dari ruang di belakang lidah membawa ke bahagian bibir sebelah dalamRongga hidung = bermula dari bahagian belakang anak tekak menghala ke hidung.

Rongga hidung dan tekak boleh ditutup/dibuka apabilaanak tekak & lelangit lembut dinaikkan/diturunkan.BIBIRTerletak di bahagian luar rongga mulut.Sekat perjalanan udara.Terdiri daripada otot kenyal yg boleh dihamparkan & dibundarkan. KEADAAN BIBIR

GIGIBerperanan dalam penghasilan bunyi bahasa.Terbahagi kepada 2 :Gig atasGigi bawahTidak boleh digerakkanTahan udara dariapda terus keluar dgn bebas melalui rongga mulut.Berperanan sbg daerah penyebutan [] & [ ]

GUSI(ALVEOLAR)Terletak antara gigi dgn lelangit lembut keras.Keadaan cembung.Daerah penyebutan.Tidak boleh digerakkan.Terlibat dalam pengeluaran bunyi2 bahasa dgn bantuan hujung lidahutk sekat udara.LELANGITTerbahagi kepada 2 :Lelangit keras(palatal/palatum)Lelangit lembut(velar/velum)Lelangit keras - di antara gusi & lelangit lembut Lelangit lembut ke dalam sedikit, iaitu selepas lelangit keras dan sebelum anak tekak.Lelangit lembut- tisu lembut di belakang lelangit keras.boleh dinaikkan/diturunkan.menentukan sama ada bunyi itu oral/nasal.

2.0 Bunyi-bunyi Bahasa MelayuBerdasarkan vokal kardinal dan bunyi-bunyi dibuat oleh Daniel Jones, kita dapat mengenal pasti bunyi-bunyi vokal dan konsonan dalam bahasa Melayu.Dalam mendeskripsi bunyi-bunyi bahasa Melayu ini juga diklasifikasi kepada bunyi vokal dan konsonan.3940Bunyi-bunyi Vokal MelayuMenurut Mohamad Yunus Maris (1964), terdapat lapan buah vokal dalam bahasa Melayu.Ini diterapkan dalam rajah berikut.

Vokal MelayuAda empat vokal depan dalam bahasa Melayu.[i],[e],[ ] dan [a];tiga vokal belakang,[u],[o] dan[] dan satu vokal tengah, iaitu [ ].Memang vokal-vokal ini tidak betul-betul menyerupai vikal kardinal sepenuhnya.Walau bagaimanapun, vokal Melayu ini dapat dijelaskan menurut persamaannya dengan vokal-vokal kardinal.

41Diftong MelayuDiftong sebenarnya terbentuk daripada bunyi vokal yang menggeluncur. Maksudya, sebutan sebuah vokal itu digabungkan dengan sebuah vokal lain.Ini dapat dilihat dalam contoh diftong [ai].Bunyi vokal itu bermula dengan vokal [a] dan sebutannya diteruskan menggeluncurkan kepada vokal [i], menyebabkan vokal [a] dan [i] bergabung menjadi [ai] sebagai satu bunyi. Ini ialah diftong. Dalam bahasa Melayu ada tiga buah diftong, iaitu [ai],[au] dan [oi]. Diftong ini adalah berbeza daripada rentetan vokal. Diftong membentuk satu suku kata sperti dalam perkataan pandai [pan-dai], tetapi rentetan vokal membentuk suku kata yang berlainan seperti dalam perkataan sukai [su-ka-i].Dengan memberikan contoh-contoh yang sesuai bunyi-bunyi vokal dan konsonan Bahasa Melayu.

4142BUNYI-BUNYI VOKAL

Bunyi-bunyi vokal ialah bunyi-bunyi bahasa yang bersuara yang ketika menghasilkannya udara dari paru-paru keluar berterusan melaui rongga tekak dan rongga mulut tanpa mendapatkan sebarang sekatan atau geseran. Dengan kata lain, bunyi-bunyi vokal mempunyai ciri-ciri seperti bersuara, udara keluar dari paru-paru berterusan dan udara keluar tanpa sekatan atau geseran. 43Manakala penghasilan bunyi-bunyi vokal pula ditentukan oleh beberapa ciri tertentu iaitu keadaan bibir > sama ada dihmparkan atau dibundarkan, bahagian lidah yang terlibat > sama ada depan lidah atau belakang lidah, turun naik lidah > sama ada dinaikkan setinggi-tingginya, dinaikkan sedikit atau diturunkan, keadaan lelangit lembut,> sama ada dinaikkan dan udara dari paru-paru keluar melaui rongga mulut sahaja ( menghasilkan bunyi-bunyi vokal atau oral) atau dinaikkan tetapi tidak rapat sehingga udara dari paru-paru keluar melaui rongga mulut dan juga rongga hidung ( menghasilkan bunyi-bunyi vokal yang disengaujan) dan keadaan glotis > glotis dirapaatkan dan semasa udara keluar dari pru-paru pita suara bergetar. Selain vokal terdapat juga separuh vokal, diftong dan vokal rangkap.44DepanTengahBelakangieauosempitSeparuh sempitSeparuh luasLuas45SEPARUH VOKAL

Bunyi separuh Vokal mempunyai ciri-ciri bunyi vokal , tetapi tidak merupakan vokal sepenuhnya. Sewaktu menghasilkan bunyi-bunyi separuh vokal, alat-alat artikulasi, iaitu lidah dan bibir, berada pada suatu kedudukan, kemudian dengan segera beubah kepada kedudukan vokal lain yang berlaku secara geluncuran. Oleh sebab itu, separuh vokal tidak digolongkan ke dalam golongan vokal tetapi sebagai konsonan. Contoh separuh vokal ialah /w/ dan /y/.

46VOKAL RANGKAP

Vokal rangkap ialah urutan dua vokal penuh, dan tiap-tiap vokal merupakan vokal penuh yang tersendiri. Misalnya daun dan lain. Dalam daun, misalnya a dan u ialah dua vokal penuh dan perkataan ini terdiri daripada dua suku kata iaitu da dan un.

Dalam perkataan lain 2 vokal berturut-turut dalam satu perkataan

47Cara menghasilkan bunyi-bunyi vokal.Vokal [i](depan sempit) Vokal ini dikenali juga sebagai vokal depan sempit. Untuk menghasilkannya, hujung lidah diletakkan paling tinggi di hadapan mulut tetapi tidak menyekat arus udara dari paru-paru. Bibir dihamparkan/leper. Glotis dirapatkan, lelangit lembut dinaikkan, udara ditekan keluar dari paru-paru pada pita suara bergetar. Contoh kehadiran dalam perkataan: Pelita jahitanIkan hasilTidur pahit48VOKAL [E](DEPAN SEPARUH SEMPIT)

Untuk menghasilkannya, hujung lidah diturunkan kira-kira 1/3 daripada kedudukannya semasa menghasikan vokal depan sempit [i] dan lidah tidak menyekat arus udara dari paru-paru. 2 Bibir dihamparkan/leperkan dan glotis dirapatkan. Lelangit lembut dinaikkan. Udara ditekan keluar dari paru-paru dan pita suara bergetar, contoh kehadiran dalam perkataan:Ekor taugePetak geserMereka selesa49VOKAL [](DEPAN SEPARUH LUAS/LAPANG)

Untuk menghasikannya, hujung lidah diturunkn kira-kira 1/3 dari kedudukan depan separuh sempit (e) dan lidah tidak menyekat arus udara dari paru-paru. Bibir dihamparkan/leper, glotis dirapatkan dan lelangit lembut dinaikkan. Udara ditekan keluar dari paru-paru dan pita suara bergetar. Vokal ini hadir dalam beberapa dialek. Dalam bahasa baku, vokal ini merupakan kelainan bagi vokal [e], misalnya:

[] untuk [elo?]50VOKAL [A](VOKAL DEPAN LUAS)

Untuk menghasilkannya, depan lidah diturunkan serendah-rendahnya dalam rongga mulut dan udara dari paru-paru lalu tanpa sekatan. Bibir dihamparkan/leper , glotis dirapatkan dan lelangit lembut dinaikkan. Udara ditekan keluar dari paru-paru dan pita suara bergetar. Contoh kehadiran dalam perkataan:Atur diaPagi usangPelangi peluang51Vokal [u](belakang sempit)

Untuk menghasilkannya, belakang lidah dinaikan setinggi-tinggi mungkin, tetapi tidak menyekat arus udara dari paru-paru. Bibir dibundarkan/bulat , glotis dirapatkan dan lelangit lembut dinaikkan. Udara ditekan keluar dai paru-paru dan pita suara bergetar. Contoh penggunaan dalam perkataan:Ular haruGunting tikusBeruang beliung

52VOKAL [O](BELAKANG SEPARUH SEMPIT)

Untuk menghasilkanya, belakang lidah diturunkan kira-kira satu pertiga daripada kedudukan semasa menghasilkan bunyi vokal belakang sempit [o], dan lidah tidak menyekat arus udara dari paru-paru. Bibir dibundarkan/bulat , glotis dirapatkan dan lelangit lembut dinaikkan .Udara ditekan keluar dari paru-paru dan pita suara bergetar. Contoh kehadiran dalam perkataan:

Oleh pidatoBoleh kunoCeloteh pleno

53Vokal [ ]belakang separuh luas

Untuk menghasilkannya, belakang lidah diturunkan dua pertiga daripada kedudukannya semasa menghasilkan vokal [u], dan lidah tidak menyekat arus udara dari paru-paru. Bibir dibundarkan/bulat, glotis dirapatkan dan lelangit lembut dinaikkan. Udara ditekan keluar dari paru-paru dan pita suara bergetar. Seperti vokal [], vokal [] hadir dalam dialek-dialek dan dalam bahasa baku merupakan kelainan bagi vokal [o], misalnya [ ] untuk [oleh].

53Md Hasrul Bin JaAfarBUNYI KONSONAN Konsonan atau tradisional dinamakan huruf mati ialah huruf-huruf selain vokal. Bunyi-bunyi konsonan mungkin bersuara dan mungkin tidak bersuara.Semasa menghasilkan bunyi konsonan, udara yang keluar dari paru-paru menerima sekatan, sempitan dan geseran, sama ada di bahagian tekak, rongga mulut atau hidung. 54 bunyi konsonan boleh mempengaruhi bunyi vokal dalam sebutan, misalnya apabila menyebut konsonan sengau, bunyi vokal yang mengikutinya akan turut disengaukan.Konsonan terbahagi kepada dua, iaitu konsonan melayu asli dan konsonan pinjaman.55[p]Konsonan letupan dua bibir tidak bersuara[b]Konsonan letupan dua bibir bersuara[t]Konsonan letupan gusi tidak bersuara[d]Konsonan letupan gusi bersuara[k]Konsonan letupan lelangit lembut tidak bersuara[g]Konsonan letupan lelangit bersuara[?]Hentian glotis[]Konsonan letusan lelangit keras tidak bersuara[]Konsonan letusan lelangit keras bersuara[s]Konsonan geseran gusi tidak bersuara[r]Konsonan getaran gusi bersuara[h]Kondonan geseran glotis bersuara[l]Konsonan sisian gusi bersuara[m]Konsonan sengau dua bibir bersuara[n]Konsonan sengau gusi bersuara[]Konsonan sengau lelangit lembut bersuara[]Konsonan sengau gusi- lelangit keras bersuara[w]Separuh vokal dua bibir bersuara[j]Separuh vokal lelangit keras bersuara56KONSONAN MELAYU ASLI[p]Konsonan letupan dua bibir tidak bersuara[b]Konsonan letupan dua bibir bersuara[t]Konsonan letupan gusi tidak bersuara[d]Konsonan letupan gusi bersuara[k]Konsonan letupan lelangit lembut tidak bersuara[g]Konsonan letupan lelangit bersuara[?]Hentian glotis[]Konsonan letusan lelangit keras tidak bersuara[]Konsonan letusan lelangit keras bersuara[s]Konsonan geseran gusi tidak bersuara[r]Konsonan getaran gusi bersuara[h]Kondonan geseran glotis bersuara[l]Konsonan sisian gusi bersuara[m]Konsonan sengau dua bibir bersuara[n]Konsonan sengau gusi bersuara[]Konsonan sengau lelangit lembut bersuara[]Konsonan sengau gusi- lelangit keras bersuara[w]Separuh vokal dua bibir bersuara[j]Separuh vokal lelangit keras bersuara57KONSONAN MELAYU ASLI[f]Konsonan letupan dua bibir tidak bersuara[v]Konsonan letupan dua bibir bersuara[]Konsonan letupan gusi tidak bersuara[]Konsonan letupan gusi bersuara[z]Konsonan letupan lelangit lembut tidak bersuara[]Konsonan letupan lelangit bersuara[x]Hentian glotis[]Konsonan letusan lelangit keras tidak bersuara58PINJAMAN59DIFTONG

Diftong ialah urutan yang salah satunya terdiri daripada vokal penuh dan lainya geluncuran. Penghasilan urutan vokal ini merupakan satu hembusan nafas sahaja dan mempunyai satu puncak kelantangan. Bunyi diftong dilambangkan dengan dua lambang vokal misalnya /ai/, /ou/ dan /au/.

Vokal pertama menunjukkan keadaan lidah pasa masa mula-mula hendak menyebut diftong dan

vokal kedua menunjukkan keadaan lidah pada ahkir sebutan diftong.Diftong Bahasa Melayu. Bahasa Melayu mempunyai 3 bunyi diftong yang standart, iaitu (ai), (au) dan (oi).Dalam bahasa melayu, diftong dianggap sebagai satu suku kata yang dilambangkan oleh 2 fomem vokal, tetapi disebut sebagai satu bunyi.Pergerakan lidah semasa membunyikan diftong bermula dengan keadaan lidah berada pada kedudukan menyebut satu vokal yang lain kemudiannya bergerak menuju ke arah kedudukan menyebut vokal yang lain yang tidak disempurnakan artikulasinya.Cara membunyikan setiap diftongDiftong (ai).Keadaan bibir agak terhampar.Hujung lidah terkena gigi bawah.Depan lidah pada kedudukan seperti membunyikan vokal depan rendah (a).Lidah secara cepat diluncurkan ke arah cara membunyikan vokal depan tinggi (i).Anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan bagi menutup rongga hidung supaya udara tidak terkeluar melaluinya.Udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut.Pita suara digetarkan

Diftong (au).Keadaan bibir daripada hampar ke bundar.Hujung lidah kena gigin bawah.Depan lidah pada kedudukan seperti membunyikan vokal depan rendah (a).Lidah secara cepat diluncurkan ke arah cara membunyikan vokal belakang tinggi (u) dengan lidah melenkung ke arah langit keras.Anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan bagi menutup rongga hidung supaya udara tidak terkeluar melaluinya.Udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut.Pita suara digetarkan.

Diftong (oi).Keadaan bibir daripada hampar ke bundar.Depan lidah pada kedudukan seperti membunyikan vokal separuh tinggi (o).Lidah secara cepat diluncurkan ke arah cara membunyikan vokal depan tinggi (i) dengan lidah dinaikkan ke arah lelangit keras, rendah sedikit daripada membunyikan vokal (i).Anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan bagi menutup rongga hidung supaya udara tidak terkeluar melaluinya.Udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut.Pita suara digetarkan.

Jenis-jenis DiftongTerbahagi kepada 2 jenis.Diftong Naik.Diftong yang bunyi vokal keduanya disebut lebih kuat atau nyaring, lebih panjang lebih tekanan daripada vokal pertama.Diftong ini banyak terdapat pada bahasa inggeris.Contoh pier (pia).Diftong Turun.Diftong yang bunyi vokal pertamanya disebut lebih kuat atau nyaring, lebih panjang lebih tekanan daripada vokal kedua.Contoh gulai , pulai dan kaloi.

FONEM BAHASA MELAYUFonem :Unit bahasa yg terkecil & boleh dipenggal-penggalkan.Tidak mempunyai sebarang makna jika diletakkan berasinganUnit penggalan bahasa yg terkecil yg boleh membawaperbezaan makna.FONEM VOKALTerdapat 6 : /a/, /e/, /i/, /o/, /u/ & //.Huruf e digunakan melambangkan 2 fonem :Fonem e PEPET ditulis dlm fonetik //Fonem e TALING ditulis dlm fonetik /e/FONEM KONSONAN Terdapat 18 konsonan asli.Mewakili setiap huruf RumiHuruf : b, c, d, g, h, j, k, l,m, n, ng, ny, p, r, s, t, w & y.KONSONAN PINJAMANTerdapat 8.Berasal drp bahasa Arab, bahasa Inggeris/ bahasa selain BM.Huruf : f, v, th, dh, z, sy, kh & gh.