Prosiding SEMINAR KEBANGSAAN EMAS DALAM INSTITUSI

KEWANGAN DI MALAYSIA

‘Memartabatkan Emas Dalam Sistem Kewangan Islam’

22 Mac 2016

Hotel Puri Pujangga,

UKM Bangi, Selangor

Darul Ehsan

Penyunting Salmy Edawati Yaacob

Ahmad Dahlan Salleh

Lukman Samsudin

Anjuran

Kumpulan Penyelidikan FRGS Pembinaan Model Penggunaan Emas

Sebagai Alat Lindung Nilai Dalam Institusi Kewangan Islam

(FRGS/1/2013/SS07/UKM/02/3),

Kumpulan Penyelidikan FRGS Pembentukan Parameter Lindung Nilai

Islam (Islamic Hedging) Sebagai Standard Dalam Kontrak Derivatif

(FRGS/1/2014/SS07/UKM/03/1),

Kumpulan Penyelidikan GGPM Sistem Bretton Woods

(GGPM-2013-004)

&

Jabatan Syariah, Fakulti Pengajian Islam,

Universiti Kebangsaan Malaysia

Diterbitkan oleh:

JABATAN SYARIAH

Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan Malaysia,

43600 UKM Bangi, Selangor, Malaysia

Tel: +603 8921 5500 Faks: +603 8921 3153

HAKCIPTA:

© Jabatan Syariah, Jabatan Syariah, Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan

Malaysia, 2016

Tiada bahagian daripada terbitan ini boleh diterbitan semula, disimpan untuk pengeluaran

atau ditukarkan ke dalam sebarang bentuk atau dengan sebarang alat juga pun, sama ada

dengan cara elektronik, gambar serta rakaman dan sebagainya tanpa kebenaran bertulis

dari Penerbit terlebih dahulu.

No part of this publication may be produced or transmitted in any form or by means,

electronic, including photocopy, recording or any and any information storage and

retrieval system, without prior permission in writing from the publisher.

ISBN: 978-967-0913-21-6

DISCLAIMER

The views, opinions and technical recommendations expressed by the contributors and

authors in these proceedings are not necessarily those of the editors, the department,

the faculty nor the university.

While every attempt has been made to ensure consistency of the format and the layout of

the proceedings, the editors and the organizing committees are not responsible for the

content of the papers and the views in these proceedings.

KANDUNGAN

Lindung Nilai Dalam Kewangan Islam: Analisa Terhadap Keputusan Shariah Semasa

Dr Shamsiah Mohamad & Dr Noor Suhaida Kasri

Gold Investment Account In Malaysia

A.M. Hafizi, Syed Musa Syed Jaafar Alhabshi, Hawati Janor, N.A.M. Naseem & Mohd Faizal

Kamarudin

Dapatan Kajian Pembangunan Instrumen Pelaburan Emas Patuh Syariah (iPEPS) Di

Malaysia

Najahudin Lateh & Salmy Edawati Yaacob

Gold Dinar Awareness In Malaysia: An Empirical Study

Ruzanifah Kosnin & Mohamad Safri Ya

Investment In Gold Dinar From Islamic Economic Perspectives

Nurshuhaida Abdul Razak, Aisyah Abdul-Rahman & Salmy Edawati Yaacob

Kajian Pemakaian Kaedah“Lock Price” Dalam Helah Urusniaga Bertangguh Emas Fizikal

Muhamad Zuhaili Saiman & Ahmad Dahlan Salleh

Spekulasi Dalam Pelaburan Emas: Satu Analisis Hukum

Abdulhakim Fakhruddeen Muhamad Ridzuan & Nor Fahimah Mohd Razif

Harga Emas Sebagai Penanda Aras Kadar Keuntungan Dalam Perbankan Islam

Zaidi Isa & Nur Amalina Shafie

Cadangan Melokalisasikan Agihan Zakat Di Institusi Pengajian Tinggi: Kajian Di Politeknik

Kota Kinabalu, Sabah

Dicky Wiwittan Toto Ngadiman, Hairunnizam Wahid & Mohd Ali Mohd Nor

Daya Saing Industri Makanan Halal Di Asean

Abdul Wafiy Azizol

Faktor Penerimaan Melokalisasi Tadbir Urus Pengagihan Zakat Pelajar Tajaan Lembaga

Zakat Selangor Di Institusi Pengajian Tinggi

Mohd Faiz Ahmad @ Abdullah, Hairunnizam Wahid, Sanep Ahmad & Muhammad Rizal Jalil

Emas Sebagai Penanda Aras Nisab Zakat Di Malaysia: Satu Analisa

Azhan Rashid Senawi & Muhammad Pisol Mat Isa

Keberkesanan Agihan Zakat Perubatan Oleh Institusi Zakat: Kajian Lembaga Zakat Selangor

(LZS) Dan Majlis Agama Islam Wilayah Persekutuan (MAIWP)

Muhammad Hafiz Hassan, Hairunnizam Wahid & Sanep Ahmad

Kesan Kadar Bunga Dan Kadar Pulangan (Profit- Loss Sharing) Keatas Konsep Tabungan Di

Perbankan Malaysia - Indonesia

Ahmad Furqan

1

Faktor Penerimaan Melokalisasi Tadbir Urus Pengagihan Zakat Pelajar Tajaan

Lembaga Zakat Selangor Di Institusi Pengajian Tinggi

Mohd Faiz Ahmad @ Abdullah1

Hairunnizam Wahid2

Sanep Ahmad3

Muhammad Rizal Jalil4

Abstrak

Institusi zakat berperanan memastikan setiap agihan wang tabung zakat serta

pengurusan wang dapat dilaksanakan lebih proaktif dan memastikan asnaf yang

layak menerima sumbangan itu akan mendapat hak mereka. Kaedah lokalisasi

pengurusan zakat merupakan salah satu cara penyelesaian kepada isu pengagihan

zakat di Malaysia dan salah satu alternatif meningkatkan keefisienan pengagihan

zakat di Malaysia. Kajian ini bertujuan mengkaji pelbagai faktor yang

mempengaruhi tahap persetujuan melokalisasi tadbir urus zakat dalam

mengagihkan zakat terhadap pelajar tajaan Lembaga Zakat Selangor (LZS) di

Institusi Pengajian Tinggi di Negeri Selangor. Kaedah lokalisasi yang dicadangkan

adalah proses desentralisasi autoriti kepada pegawai IPT yang dilantik secara

khusus untuk mentadbir dan mengurus pelajar tajaan LZS di IPT tersebut. Situasi

semasa menunjukkan pengurusan bantuan zakat terhadap pelajar anak Selangor

di bawah kategori asnaf fakir dan miskin masih lagi berpusat di Lembaga Zakat

Selangor (LZS) di Shah Alam. Ini menimbulkan beberapa isu termasuklah masalah

birokrasi pengurusan zakat serta kelemahan pemantauan oleh LZS terhadap

prestasi akademik dan sosial pelajar yang menerima bantuan tersebut.

Persoalannya apakah faktor penentu penerimaan konsep lokalisasi pengurusan

zakat agar konsep ini dapat direalisasikan di peringkat IPT. Kajian ini

menggunakan teknik soal selidik kepada 187 pelajar anak negeri Selangor tajaan

LZS di beberapa IPT di Malaysia iaitu Universiti Putra Malaysia (UPM),

Universiti Industri Selangor (UNISEL) , Multimedia University (MMU), Universiti

Tenaga Nasional (UNITEN) dan Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor

(KUIS) dan data kajian dianalisis menggunakan kaedah regresi logistik. Beberapa

pembolehubah dibentuk dan dianalisis bagi mengukur tahap penerimaan konsep

lokalisasi agihan zakat di IPT. Hasil kajian menunjukkan bahawa majoriti

responden bersetuju dengan cadangan pelaksanaan konsep ini. Hasil kajian juga

mendapati faktor keputusan peperiksaan pelajar adalah signifikan mempengaruhi

persetujuan melokalisasi tadbir urus zakat di IPT. Kajian juga mendapati terdapat

perbezaan yang signifikan antara amalan pengurusan zakat semasa dan

penerimaan cadangan lokalisasi pengurusan zakat yang menggambarkan potensi

1 Pelajar Sarjana Ekonomi Islam, Fakulti Ekonomi & Pengurusan, UKM.e-mail: faizmfaa@gmail.com 2 Pensyarah Kanan di FEP, UKM; email; hairun@ukm.edu.my 3 Prof Madya, Pusat pengajian Ekonomi, FEP. UKM. e-mail: nep@ukm.edu.my 4 Pegawai di Lembaga Zakat Selangor (LZS). e-mail: airiz3504@yahoo.com

2

LZS untuk melaksanaan konsep ini. Beberapa implikasi dasar dan cadangan turut

dibincangkan dalam kajian ini.

Kata kunci: Lokalisasi pengagihan zakat; regresi logistik, PNGK pelajar

1.0 Pengenalan

Zakat merupakan satu daripada rukun Islam yang telah ditetapkan oleh Allah s.w.t. dan telah

menjadi kewajipan ke atas setiap Muslim yang mukallaf. Ibadat zakat wajib dipatuhi dan

dilaksanakan apabila telah cukup syarat-syaratnya. Zakat disyariatkan oleh Allah s.w.t.

terhadap hamba-Nya dengan tujuan menyucikan harta dan diri mereka termasuklah rohani

mereka. Seperti mana yang dinyatakan dalam surah Ar-Ra’d, ayat 26 yang bermaksud:

“Allah mencukupkan rezeki untuk orang-orang yang dikehendaki-Nya dan Dia pula

yang membatasi-Nya. Dan mereka sukacita dengan kehidupan dunia ini, sedangkan

kesukaan kehidupan dunia ini dibandingkan dengan akhirat hanyalah kesenangan

sementara”.

(Surah Ar-Ra’d; ayat 26)

Zakat telah menjadi satu mekanisme pengagihan harta dan keseimbangan sosial yang

disyariatkan oleh Allah s.w.t. yang berlandaskan falsafah dan maqasid. Allah s.w.t telah

berfirman dalam Surah At-Taubah , ayat 69 yang bermaksud, “Sesungguhnya sedekah-sedekah

(zakat) itu hanyalah untuk orang-orang fakir, dan orang-orang miskin, dan amil-amil yang

mengurusnya dan orang-orang yang dijinakkan hatinya dan untuk hamba-hamba yang hendak

memerdekakan dirinya dan orang-orang yang berhutang dan untuk dibelanjakan pada jalan

Allah s.w.t. dan untuk orang-orang di dalam perjalanan (yang putus belanja). Ketetapan hukum

yang demikian itu ialah sebagai satu ketetapan yang datangnya dari Allah s.w.t. dan ingatlah

Allah Maha Mengetahui, lagi Maha Bijaksana”.

Lembaga Zakat Selangor (LZS) merupakan satu badan yang terlibat dalam urus tadbir sistem

pungutan serta agihan zakat di Negeri Selangor. LZS sentiasa cuba berusaha melakukan

penambahbaikkan dalam urus tadbir zakat di Selangor. Kutipan zakat di Selangor merupakan

antara kutipan zakat tertinggi jika dibandingkan dengan negeri-negeri lain di Malaysia. Ini

kerana banyak badan-badan koperat yang beroperasi di Selangor dan taraf ekonomi Selangor

juga merupakan yang terbaik di Malaysia. Namun, kecekapan urus tadbir zakat bukan hanya

diukur melalui jumlah kutipan sahaja.

Kecekapan urus tadbir zakat juga perlu diukur dari segi agihan zakat yang dilakukan oleh badan

yang berkaitan seperti LZS samada berjaya memaksimumkan agihan kepada asnaf-asnaf yang

terlibat. Kecekapan agihan zakat kepada asnaf juga perlu dinilai. Pengukuran kecekapan sistem

urus tadbir agihan zakat kepada asnaf perlu dilihat samada memudahkan asnaf-asnaf menerima

sumbangan zakat tersebut atau sebaliknya. Ini kerana, tidak semua asnaf-asnaf berada

berhampiran dengan lokasi agihan zakat dilakukan. Kebarangkalian juga boleh berlaku, ramai

asnaf yang tidak menerima bantuan zakat kerana jauh dari lokasi pihak yang menguruskan

3

agihan zakat serta pihak LZS juga mungkin gagal mengesan asnaf-asnaf yang masih belum

menerima bantuan zakat.

Isu lokasi ini telah mewujudkan kajian untuk melokalisasikan urus tadbir agihan zakat

(Hairunnizam et. al, 2012) berkenaan dengan melokalisasikan urus tadbir pengagihan zakat

dengan mengkaji peranan institusi masjid di Malaysia. Hasil kajian tersebut mendapati institusi

masjid perlu diperkukuhkan terlebih dahulu sebelum melaksanakan sistem lokalisasi tersebut

kerana masjid yang tidak menjadi pusat tumpuan masyarakat setempat tidak mampu untuk

membantu dalam agihan bantuan zakat. Golongan asnaf juga terdiri dari para pelajar Institut

Pengajian Tinggi (IPT). Ramai pelajar IPT di Selangor menerima sumbangan zakat daripada

LZS. Namun, kajian perlu dilakukan samada urus tadbir agihan zakat tersebut tidak

menimbulkan sebarang kesulitan kepada penerima bantuan zakat. Oleh itu, satu kajian melihat

kemungkinan melokalisasikan urus tadbir agihan zakat pelajar tajaan LZS di beberapa buah

IPT di negeri Selangor daripada berpusat di Shah Alam ke pengurusan zakat di peringkat IPT.

Pada tahun 1998, pihak LZS telah melaksanakan konsep ini bersama pihak IPT dengan

mewujudkan pusat zakat mini ataupun kaunter zakat di universiti di Selangor di mana pihak

universiti dilantik sebagai penolong amil IPT yang bertindak menguruskan aspek kutipan di

kalangan kakitangannya dan mengagihkan kepada pelajar dan kakitangan universiti. Pada

peringkat permulaannya, UiTM menjadi IPT yang pertama yang dilantik sebagai penolong

amil IPT. Sehingga tahun 2014, pihak LZS telah menjalankan kerjasama dengan 10 buah

universiti awam dan swasta di Selangor iaitu Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM),

Universiti Putra Malaysia (UPM), Universiti Islam Antarabangsa (UIA), Universiti Teknologi

MARA (UiTM), Universiti Tenaga Nasional (UNITEN), Universiti Tunku Abdul Rahman

(UNITAR), Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS), Universiti Multimedia

(MMU), Universiti Selangor (UNISEL) dan Universiti Infrastruktur Kuala Lumpur (IUKL).

Pada peringkat awal agihan zakat yang dilaksanakan di IPT bukan hanya untuk membantu

kakitangan dan pelajar, tetapi kolaborasi ini juga berjaya menbantu menyalurkan bantuan zakat

sehingga ke peringkat keluarga. Namun begitu proses lokalisasi ini tidak dilaksanakan terhadap

pelajar tajaan LZS. Terdapat beberapa masalah pelajar tajaan LZS yang tidak dapat diatasi

secara cepat dan pantas memandangkan pemantauan hanya berlaku di peringkat negeri.

Persoalannya, adakah wujud kemungkinan cadangan konsep lokalisasi pengagihan zakat di

IPT dilakukan terhadap pelajar tajaan LZS. Apakah persepsi penerimaan pelajar tajaan LZS

terhadap konsep ini dan apakah faktor penentu terhadap penerimaan konsep ini di IPT.

Maklumbalas daripada pelajar IPT yang menerima tajaan zakat LZS amat penting bagi menilai

sejauhmana keperluan sistem melokalisasi ini diperluaskan di IPT.

2.0 Kajian Lepas

Permasalahan pengagihan zakat banyak dipersoalkan dan dilaksanakan kajian melalui

beberapa kajian oleh ahli-ahli akademik bagi mendapatkan suatu alternatif lain yang

meningkatkan kecekapan agihan zakat. Satu kajian berkenaan dengan cadangan perlaksanaan

kaedah melokalisasikan zakat (localization of zakat) telah dijalankan oleh Muhammad Syukri

(2006) yang merupakan satu alternatif penyelesaian kepada permasalahan pengagihan zakat di

4

Malaysia. Kaedah melokalisasikan tadbir urus zakat di mana proses desentralisasi kuasa

mengagih dan memungut zakat telah dilaksanakan di beberapa mukim oleh amil dan

kakitangan institusi zakat di mukim tersebut kepada asnaf. Kemudian suatu kajian oleh Radiah

et. al. (2010) telah melakukan pembuktian secara empirik berkenaan cadangan melokalisasikan

pengagihan zakat di Malaysia berdasarkan kajian Muhammad Syukri (2006). Kajian secara

empirikal ini telah menggunakan pembolehubah kepercayaan kepada institusi agama (institusi

zakat dan baitulmal), persepsi terhadap kaedah pengagihan zakat oleh institusi dan

keberkesanan pengagihan zakat kepada asnaf serta sikap mereka yang ingin keluar daripada

belenggu kemiskinan. Hasil kajian mendapati amil dan asnaf kurang yakin dengan intitusi zakat

dan baitulmal dari segi risiko dalam permasalahan dalam tadbir urus zakat terutamanya isu

kebocoran. Manakala kaedah pengagihan zakat dilihat berada pada tahap berpuas hati di

kalangan asnaf dan peningkatan proses pangagihan zakat akan meningkatkan lagi

keberkesanan pengagihan zakat kepada golongan asnaf terutamanya golongan fakir dan

miskin. Manakala sikap asnaf yang ingin keluar dari belenggu kemiskinan dilihat kurang

memuaskan kerana tidak ramai yang cuba untuk berusaha keluar dari kepompong kemiskinan.

Daripada sudut pandangan ekonomi pula, desentralisasi dan lokalisasi merupakan satu

perkataan yang mempunyai maksud yang sama iaitu desentralisai dalma membuat keputusan

kepada pentadbiran peringkat tempatan dan dicapai melalui desentralisasi politik, pentadbiran

dan fiskal (Shah & Thomson, 2004). Proses desentralisasi akan memngubah struktur

pentadbiran dan akauntabiliti daripada peringkat pusat kepada peringkat tempatan dan

melangkaui sempadan geografi untuk memudahkan pentadbiran tempatan berinteraksi dengan

masyarakat tempatan (Schnider, 2003). Oleh itu, proses lokalisasi zakat merupakan

desentralisasi kuasa dalam membuat keputusan tadbir urus zakat kepada peringkat yang lebih

kecil (lokaliti) terutamanya dalam aspek politik, tadbir urus dan fiskal. Konsep lokalisasi juga

akan meningkatkan kecekapan tadbir urus. Ini kerana sumber dan autoriti pentadbiran telah

dikecilkan ke peringkat tempatan (Faguet, 2000; Hankla, 2008). Impak kepada tadbir urus

zakat, proses pengagihan dapat dilakukan dengan segera tanpa kelewatan masa (Nik Mustapha,

1991; Khaf, 1995; dan Mujaini, 1995) seperti yang telah dilakukan pada zaman Rasulullah

s.a.w. dan para khalifah.

Kajian Muhammad Aziz (1993) telah menyatakan bahawa, mengikut sejarah pengurusan zakat

sebelum zaman kolonial umumnya zakat telah dikutip dan diagihkan di peringkat kampung.

Beliau berpendapat, desentralisasi tadbir urus zakat adalah tidak bertentangan dengan syariat

Islam malahan kaedah ini akan menjaga kepentingan golongan fakir dan miskin serta asnaf

yang lain (Abdul Aziz, 1993). Ini menunjukkan bahawa sejarah juga telah membuktikan

konsep lokalisasi telah dilaksanakan di Malaysia sebelum zaman kolonial lagi. Kajian

Hairunnizam et. al, (2012) berkenaan peranan institusi masjid di Malaysia dalam tadbir urus

agihan zakat. Menurut beliau, kaedah melokalisasikan tadbir urus zakat di peringkat masjid

dilihat mungkin dapat membantu meningkatkan lagi kecekapan tadbir urus zakat. Ini kerana

masjid merupakan satu tempat yang menjadi tumpuan masyarakat Islam setempat. Selain itu,

ia dilihat lebih memudahkan amil di mukim tersebut mengagihkan zakat kepada asnaf-asnaf

yang telah dikenalpasti di mukim tersebut.

5

Akhir sekali berdasarkan kajian Parid (2001) menjelaskan bahawa kaedah pengagihan zakat

yang baik harus sesuai dengan perspektif Islam. Pengagihan zakat perlu mencapai satu tahap

kecukupan dan keselesaan golongan penerima zakat serta tanggungannya. Agihan yang

diberikan harus mencapai kadar yang dapat menjamin kualiti hidup berterusan. Ini bermakna,

agihan zakat yang diberikan harus mencapai satu piawaian kualiti hidup sekurang-kurangnya

mencapai kegunaan barang keperluan dan kecukupan.

3.0 Metodologi Kajian

Pelbagai teori digunakan dalam kajian ini untuk menyokong kajian yang dijalankan. Analisis

kajian ini melibatkan penerima-penerima zakat daripada Lemabaga Zakat Selangor yang terdiri

dari mahasiswa dan mahasiswi di institusi pengajian tinggi di Negeri Selangor. Sebanyak 187

soalan kaji selidik diedarkan kepada penerima-penerima zakat dan hanya 94 responden yang

telah memberi maklumbalas berkenaan dengan kajian ini. (lihat Jadual 1).

Jadual 1: Responden Penerima Zakat Negeri Selangor Mengikut Institusi Pengajian

Tinggi

Senarai IPT Kekerapan Peratusan

Kolej Universiti Islam Selangor (KUIS) 30 31.9

Universiti Multimedia (MMU) 1 1.1

Universiti Industri Selangor (UNISEL) 40 42.6

Universiti Tenaga Nasional (UNITEN) 5 5.3

Universiti Putra Malaysia (UPM) 18 19.1

Jumlah 94 100.00

Sumber: Data soal selidik

Selain itu, ujian regresi logistik akan digunakan untuk melihat apakah faktor penentu

kebarangkalian yang mempengaruhi penerimaan ataupun persetujuan melokalisasikan tadbir

urus agihan bantuan zakat LZS di IPT. Beberapa pemboleh ubah bebas yang dijangkakan

berhubung dengan pemboleh ubah bersandar secara teori perlu dimasukkan bagi membentuk

model regresi ini. Satu model akan dibentuk yang mana pemboleh ubah bersandar dalam model

berbentuk binari iaitu setuju melokalisasikan tadbir urus agihan zakat LZS di IPT atau tidak.

Oleh kerana pemboleh ubah bersandar berbentuk binari dan pada masa yang sama terdapat

pemboleh ubah bebas yang digunakan berbentuk dami, maka kedua model ini sesuai

dianggarkan dengan menggunakan model regresi logistik.

Analisis regresi logistik digunakan untuk melihat apakah faktor penentu penerimaan

melokalisasikan tadbir urus pengagihan zakat dalam kalangan pelajar tajaan LZS di IPT. Model

akan dibentuk dengan pemboleh ubah bersandar berbentuk binari iaitu pelajar tajaan LZS

setuju melokalisasikan tadbir urus pengagihan zakat di IPT. Berdasarkan kajian lepas kajian

6

ini akan menggunakan model kajian Sanep et al. (2006) sebagai model penganggaran

kebarangkalian pelajar tajaan LZS menerima konsep lokalisasi. Model yang sesuai

dianggarkan secara umumnya adalah seperti berikut:

Pi = E (Y=1/X) = 1 / (1+e-z) (1)

Yang mana Pi adalah kebarangkalian bagi persetujuan pelajar tajaan LZS menerima konsep

melokalisasikan tadbir urus agihan zakat di IPT, Y=1 untuk setuju dan Y=0 bagi tidak setuju.

Berdasarkan persamaan (1), kajian ini akan menguji beberapa pemboleh ubah yang dijangka

mempengaruhi Pi iaitu :

Zi = β0 + β1X1 + β2X2 + β3X3 + ... + βiXi (2)

dimana Zi adalah satu fungsi f(X) dengan X adalah pemboleh ubah bebas yang dijangka iaitu

jantina, keputusan peperiksaan (PNGK), keberkesanan agihan, lokasi masjid dan kekerapan ke

masjid. Semua pemboleh ubah dam persamaan (2) akan diuji untuk menentukan manakah

pemboleh ubah yang signifikan mempengaruhi faktor penentu penerima zakat setuju dengan

melokalisasikan tadbir urus agihan zakat LZS di IPT. Kesemua pembolehubah ini dipilih

berdasarkan kajian Muhammad Rizal (2015) dan Hairunnizam et. al. (2012).

Oleh itu, berdasarkan kepada persamaan (2), model khusus yang dianggarkan dalam kajian ini

adalah seperti berikut:

L = ln (Pi / (1-Pi) = β0 + β1X1 + β2X2 + β3X3 + β4X4 + β5X5 (3)

Di mana :

L = log bagi nisbah “odds” faktor penentu persetujuan

X1 = jantina

X2 = keputusan peperiksaan (PNGK)

X3 = keberkesanan agihan

X4 = lokasi masjid

X5 = kekerapan ke masjid

4.0 Hasil Kajian

Berdasarkan Jadual 2, daripada aspek peringkat pengajian pula, kebanyakkan responden adalah

berstatus pendidikan tinggi iaitu pemegang Ijazah Sarjana Muda (63%), diikuti dengan

pengajian peringkat Diploma (34%) dan Ijazah Sarjana (3%). Dalam keputusan peperiksaan

kumulatif pula, majoriti responden mencatat keputusan yang cemerlang iaitu antara 3.01

hingga 3.50 dengan peratusan sebanyak 50% dan diikuti sebanyak 17 peratus bagi keputusan

lebih daripada 3.51. Hanya 29 peratus pelajar mempunyai keputusan di bawah 3.00.

7

Manakala dari segi pendapatan isi rumah pula, sebanyak 34 peratus merupakan pelajar yang

tergolong dalam kumpulan isi rumah yang berpendapan antara RM501 hingga RM1,000, 22

peratus berpendapatan antara RM1,001 hingga RM1,500, 20 peratus berpendapatan lebih

daripada RM1,501 dan 16 peratus yang tergolong dalam kategori yang tiada sumber

pendapatan dan pendapatan kurang dari RM500. Jumlah pendapatan isi rumah ini juga

dipengaruhi oleh jumlah bilangan adik beradik responden. Responden yang mempunyai

bilangan adik beradik 6 orang ke atas adalah sebanyak 50 peratus. Manakala bilangan adik

beradik antara 4 hingga 5 orang adalah 32 peratus dan bilangan adik beradik 3 orang ke bawah

adalah sebanyak 16 peratus.

Jadual 2: Demografi Pelajar tajaan LZS

Item

Kekerapan

Peratusan

Jantina

Lelaki 78 83

Perempuan 16 17

Peringkat Pengajian

Diploma 32 34

Ijazah Sarjana Muda 59 63

Ijazah Sarjana 3 3

Keputusan Peperiksaan Kumulatif

< 2.50 3 3

2.51 - 2.75 9 10

2.76 - 3.00 15 16

3.01 - 3.50 47 50

> 3.51 16 17

Jumlah Pendapatan Isi Rumah

Tiada Sumber Pendapatan 6 6

RM100 - RM500 9 10

RM501 - RM1,000 32 34

RM1,001 - RM1,500 21 22

RM1,501 - RM2,000 10 11

RM2,501 – RM3,000 4 4

Jumlah Bilangan Adik Beradik

Anak Tunggal 2 2

2 – 3 orang 13 14

4 – 5 orang 30 32

6 – 7 orang 28 30

>8 orang 19 20

Sumber: Data soal selidik

Jadual 3 pula menunjukkan klasifikasi model bagi kesahihan jawapan oleh responden. Secara

keseluruhannya, 62 peratus jawapan disahkan adalah benar kepada semua model yang dikaji.

8

Jadual 3: Klasifikasi regresi logistik

Diramalkan

Setuju Tidak Setuju

Pemerhatian Tidak Tahu 29 13

Tahu 17 20

Nota : Peratus keputusan setuju = 69%; Tidak setuju = 54.1%, Keseluruhan = 62%

Berdasarkan Jadual 4, model telah dibentuk dan dianalisis menggunakan analisi regresi

logistik. Jika dilihat pada model tersebut, terdapat dua pemboleh ubah sahaja yang signifikan

iaitu pemboleh ubah keputusan peperiksaan dan pemboleh ubah keberkesanan agihan pada aras

keertian 10 peratus. Pemboleh ubah keputusan peperiksaan menunjukkan hubungan negatif

terhadap penerimaan melokalisasi tadbir urus agihan zakat di IPT. Ini menunjukkan semakin

rendah pencapaian PNGK pelajar tajaan LZS, semakin tinggi kebarangkalian pelajar tersebut

menerima konsep lokalisasi. Sebaliknya, pemboleh ubah keberkesanan agihan memiliki

hubungan yang positif dengan penerimaan melokalisasikan tadbir urus agihan zakat di IPT. Ini

menunjukkan semakin tinggi tahap keyakinan pelajar tajaan LZS terhadap kemungkinan

keberkesanan lokalisasi zakat, semakin tinggi kemungkinan pelajar menerima konsep

lokalisasi agihan zakat di IPT.

Jadual 4 : Hasil regresi

Pemboleh ubah Nilai Koefisien Exp (B) Statistik Wald

Konstan -0.117

(2.436)

0.890 0.002

Jantina (1) -0.110

(0.732)

0.896 0.023

Keputusan peperiksaan -0.509*

(0.295)

0.601 2.975

Keberkesanan agihan 0.822*

(0.455)

2.274 3.258

Lokasi Masjid -0.622

(0.967)

0.537 0.414

Kekerapan ke Masjid 0.033

(0.294)

1.034 0.013

Nota : ( ) ralat piawai

(1) pemboleh ubah dami

*signifikan pada aras keertian 10%

5.0 Perbincangan Dan Implikasi Dasar

Hasil kajian juga menunjukkan bahawa 50 peratus dari jumlah responden terdiri dari pelajar

yang mendapat keputusan peperiksaan kumulatif antara 3.01 hingga 3.50. ini menunjukkan

bahawa kebanyakan penerima-penerima zakat di kalangan mahasiswa-mahasiswi di Negeri

Selangor mempunyai tahap pelajaran yang sederhana cemerlang. Ini juga menggambarkan

keputusan yang agak positif kerana hanya 3 peratus dari jumlah responden yang mendapat

9

keputusan peperiksaan kumulatif di bawah 2.50. Keputusan kajian yang agak positif ini

menunjukkan bahawa bantuan zakat dan lokalisasi tadbir urus zakat amat perlu di Institusi

Pengajian Tinggi kerana kebanyakan mahasiswa-mahasiswi yang menerima bantuan zakat

dilihat agak konsisten dalam pencapaian keputusan peperiksaan. Namun kewujudan pelajar

yang mendapat keputusan PNGK di bawah 2.50 menunjukkan pelajar ini perlu diberi perhatian

dan dorongan untuk memastikan mereka terus berjaya. Konsep lokalisasi ini agak baik untuk

memantau pelajar yang lemah dan mereka perlu terus di beri motivasi untuk berjaya. Walaupun

hampir 50 peratus pelajar mendapat PNGK melebihi nilai 3.0, namun pemantauan oleh pihak

LZS juga amat penting dalam meningkatkan tahap sosialisasi antara pelajar, memberi khidmat

kaunseling kerjaya selepas tamat pengajian dan sebagainya.

Kajian ini juga mendapati pembolehubah keberkesanan agihan zakat juga penting terhadap

penerimaan konsep lokalisasi ini. Antara aspek yang perlu diberi perhatian oleh amil LZS

berdasarkan nilai min dan nilai muatan faktor yang tinggi adalah aspek proses permohonan,

bantuan zakat yang segera serta penyampaian maklumat yang tepat dan berkesan menunjukkan

pelajar tajaan LZS inginkan perkhidmatan yang cekap dan efisien daripada pihak LZS. Perkara

ini berkemungkinan besar dapat dicapai sekiranya konsep lokalisasi ini dapat dijalankan di IPT

kerana kurangnya karenah birokrasi serta faktor kos masa dan pengangkutan yang tinggi

sekiranya pelajar berurusan di peringkat negeri. (Lihat Jadual 5). Perlaksanaan kaedah

lokalisasi ini juga dilihat mampu mengurangkan karenah birokrasi. Kebanyakan responden

bersetuju karenah birokrasi mampu dikurangkan kerana memudahkan proses agihan. Namun,

perlu diambil perhatian juga dari segi kesan negatif contohnya pihak yang ditugaskan untuk

melaksanakan tanggungjawab mungkin kurang berhemah. Ini sebagai langkah berjaga-jaga

bagi Lembaga Zakat Selangor dan Unit Zakat di setiap Institusi Pengajian Tinggi agar memilih

pegawai dan kakitangan yang amanah, cekap dan berhemah dalam melaksanakan

tanggungjawab tersebut. Selain itu juga, kawalan dalaman juga perlu dilaksanakan bagi

memastikan urusan yang dijalankan adalah telus.

Jadual 5: Hasil ujian daripada Analisis Faktor pembolehubah Keberkesanan agihan

Item Faktor Muatan Faktor Min Alpha

Cronbach

1. Proses Permohonan adalah mudah dan ringkas 0.809 3.52

0.801

2. Bantuan wang saku tepat mengikut jadual 0.790 3.22

3. Penyampaian maklumat jelas, tepat dan mudah 0.770 3.37

4. Tidak digugur taraf akibat kelewatan proses LZS 0.759 3.82

5. Tiada masalah kemaskini keputusan peperiksaan 0.630 3.28

Kajian ini juga telah mendapat beberapa respon positif daripada responden terhadap

perlaksanaan kaedah lokalisasi agihan zakat kepada Unit Zakat Institusi Pengajian Tinggi

masing-masing. Langkah melokalisasikan urus tadbir agihan zakat ini dengan harapan

memudahkan para pelajar yang layak untuk memohon bantuan zakat tersebut di samping

mempercepatkan proses agihan. Langkah melokalisaikan urus tadbir agihan zakat ini juga

disokong oleh para responden kerana perlaksanaan sistem seperti ini memudahkan komunikasi

antara para pelajar dengan pihak yang berkaitan kerana lebih hampir dengan lokasi para pelajar

10

di kampus. Proses pengagihan zakat juga dilihat akan dijalankan dengan lebih mudah, cepat

dan teratur serta meningkat efisien urus tadbir agihan zakat LZS kepada para pelajar IPT dan

IPTS di Selangor.

Hasil kajian juga turut mendapat cadangan dan harapan daripada responden berkenaan dengan

tajaan zakat kepada pelajar asnaf fakir/miskin pada masa hadapan. Antara harapan yang

diberikan adalah supaya Lembaga Zakat Selangor menambahkan peruntukan wang tajaan zakat

kepada pelajar asnaf fakir/miskin kerana peningkatan kos sara hidup dari tahun ke tahun. Selain

itu, kaedah serta prosedur permohonan bantuan zakat juga diharap akan lebih mudah di masa

hadapan serta penyampaian maklumat perlu lebih efisien kepada semua pelajar terutamanya

yang layak untuk memohon bantuan zakat tersebut. Sistem urus tadbir agihan zakat juga

diharap akan lebih teliti supaya bantuan zakat tersebut diagihkan kepada pelajar yang benar-

benar layak. Bantuan zakat pendidikan LZS juga diharap turut memberikan bantuan kepada

pelajar yang kurang berkemampuan tetapi berpeluang untuk melanjutkan pelajaran ke

Universiti di luar Negara. Lembaga Zakat Selangor juga diharapkan agar member bantuan

zakat pendidikan sepanjang tempoh pengajian sehingga tamat pengajian kepada pelajar-pelajar

yang layak kerana peningkatan kos sara hidup serta kos-kos lain seperti tugasan luar kampus

yang memerlukan belanja yang tinggi. Bantuan zakat juga diharapkan ditingkatkan peruntukan

untuk para pelajar Intitusi Pengajian Tinggi kerana para pelajar didapati tidak cukup dengan

peruntukan pinjaman seperti daripada Perbadanan Tabung Pendidikan Tinggi Negara (PTPTN)

akibat peningkatan kos sara hidup. Maklum balas secara keseluruhannya mendapati

kebanyakan para pelajar yang menerima bantuan zakat menyokong usaha bantuan zakat

pendidikan dari Lembaga Zakat Selangor diteruskan dan memberikan respon positif kepada

usaha untuk melokalisasikan tadbir urus agihan zakat di Institusi Pengajian Tinggi.

Selain itu juga, hasil kajian juga mendapati terdapat responden yang bersetuju untuk

mewujudkan unit zakat di masjid universiti. Ini kerana kebanyakan kolej kediaman di universiti

berhampiran dengan masjid dan ia memudahkan para pelajar untuk berurusan dengan unit

zakat universiti. Cadangan ini juga dipersetujui kerana masjid adalah tempat beribadah dan

tumpuan kebanyakan para pelajar khususnya yang beragama Islam. Oleh itu, maklumat-

maklumat berkaitan bantuan zakat mudah untuk disampaikan dengan lebih efisien kepada para

pelajar. Di samping itu juga, dengan wujudnya unit zakat di masjid universiti, ia akan

menggalakkan para pelajar untuk lenbih kerap berjemaah di masjid di samping berurusan

dengan unit zakat. Sebaliknya, terdapat juga responden yang tidak bersetuju untuk

mewujudkan unit zakat di masjid universiti kerana lokasi masjid agak jauh dari kolej kediaman

serta tidak berpeluang untuk selalu ke masjid kerana jadual pembelajaran yang padat.

6.0 Kesimpulan

Berdasarkan kajian yang telah dilakukan, perkara yang boleh disimpulkan adalah

melokalisasikan tadbir urus agihan zakat tajaan Lembaga Zakat Selangor di Institusi Pengajian

Tinggi wajar dipandang serius oleh pihak Lembaga Zakat Selangor. Ini kerana,

melokalisasikan tadbir urus agihan zakat di Institusi Pengajian Tinggi akan lebih membantu

pihak yang memerlukan bantuan zakat khususnya dalam pendidikan di universiti. Butiran

11

pelajar-pelajar yang amat memerlukan bantuan zakat lebih mudah untuk diperoleh jika tadbir

urus agihan zakat ini diperkembangkan ke peringkat Institusi Pengajian Tinggi. Selain itu juga,

pihak LZS juga perlu memantau perkembangan prestasi akademik para pelajar yang menerima

tajaan bantuan zakat LZS di setiap IPT yang terlibat. Manakala penerima-penerima zakat juga

mudah berurusan dengan pihak ataupun wakil Lembaga Zakat Selangor tanpa melibatkan

tempoh masa yang lama dan juga bagi mengelakkan karenah birokrasi.

Rujukan

Md Zyadi tahir & Mariani Majid (1999), “Prestasi Kutipan dan Agihan Zakat di Malaysia”,

Pascasidang Seminar Pengeluaran Awam dan Swasta: Justifikasi dan Realiti di

Malaysia. Bangi : Fakulti Ekonomi, Universiti Kebangsaan Malaysia.

Hairunnizam Wahid, Sanep ahmad, Radiah Abdul Kader (2009), “Pengahihan Zakat Oleh

Institusi Zakat Di Malaysia: Mengapa Masyarakat Islam Tidak Berpuas Hati?”, Jurnal

Syariah, Jil. 17, Bil. 1 (2009) 89-112.

Hairunnizam Wahid, Sanep Ahmad, Radiah Abdul Kader (2012), “Melokalisasikan Urus

Tadbir Pengagihan Zakat: Peranan Institusi Masjid di Malaysia”, Asian Journal of

Accounting and Governance 3: 71-83 (2012).

Radiah Abdul Kader, Hairunnizam Wahid, Sanep Ahmad (2010), “Cadangan Melokalisasikan

Pengagihan Zakat di Malaysia: Satu Kajian Empirik”, The 4th ISDEV International

Islamic Development Management Conference (IDMAC 2010).

Sanep Ahmad, Hairunnizam Wahid, Adnan Mohamad (2006), “Penswastaan Institusi Zakat

dan Kesannya Terhadap Pembayaran Secara Foemal di Mlaysia”, Pusat Pengajian

Ekonomi, Universiti Kebangsaan Malaysia.

Hairunnizam Wahid, Radiah Abdul Kader, Sanep Ahmad (2012), “Penerimaan Amil dan Asnaf

terhadap Penyetempatan Pengagihan Zakat di Malaysia”, Jurnal Ekonomi Malaysia

46(1)(2012) 39-51.

Eri Yanti Nasution, Mohd Adib Ismail, Hairunnizam Wahid (2015), “Faktor-Faktor Penentu

Masyarakat Membayar Zakat Di Badan Amil Zakat Nasional (Baznas): Kajian Kes

Kota Medan Indonesia, Persidangan Kebangsaan Ekonomi Malaysia PERKEM Ke-10

2015.

Hairunnisa Haurudin, Maryam Abd Rashid, Hairunnizam Wahid & Sanep Ahmad (2015),

“Kebolehpercayaan Kualiti Pengurusan Zakat: Persepsi Usahawan Muslim Terhadap

Lembaga Zakat Selangor, Sepang”, Prosiding Persidangan Kebangsaan Ekonomi dan

Kewangan Islam 2015. Bangi: Pusat Penyelidikan Ekonomi dan Kewangan Islam

(EKONIS-UKM), Universiti Kebangsaan Malaysia. ISBN: 978-983-3198-91-7.