f02_sem3_is

TERHADK

ER

TA

S

TEKNOLOGI KOMP

NGKAIAN)

TERHAD

Cetakan Pertama Julai 2013

Institusi Latihan Jabatan Tenaga Manusia

http ://www.jtm.gov.my/kurikulum

Hak Cipta Terpelihara. Dokumen ini diklasifikasikan sebagai TERHAD. Tidak dibenarkan

mengeluar mana-mana bahagian dalam kandungan Bahan Pembelajaran Bertulis (WIM)

dalam apa jua bentuk tanpa keizinan daripada Jabatan Tenaga Manusia (JTM).

MODUL PEMBELAJARAN: F02 SIJIL TEKNOLOGI KOMPUTER (RANGKAIAN)

disediakan dalam bentuk bahan pengajaran dan pembelajaran bagi kursus sepenuh masa

di Institusi Latihan Jabatan Tenaga Manusia (ILJTM). Modul pembelajaran ini

dibangunkan oleh ahli jawatankuasa pembangunan WIM dan disemak serta diluluskan

oleh Jawatankuasa Pemandu Kurikulum untuk tujuan gunapakai bagi semua ILJTM yang

terlibat.

Kod Pengesahan WIM : WIM/F02/42013/S03(P1)

Kod Pengesahan Silibus : SFB/F02/12009(P2)

Tarikh Pengesahan WIM : 17 Julai 2013

PENGESAHAN JAWATANKUASA PEMANDU KURIKULUM

KLUSTER ICT

Dengan ini adalah dimaklumkan bahawa Bahan Pengajaran Bertulis (WIM) kluster ICT

bagi kursus peringkat Sijil Teknologi Komputer Rangkaian – Semester Tiga telah

disemak dan DISAHKAN dalam Mesyuarat Jawatankuasa Pemandu Kurikulum bil.

4/2013 yang diadakan pada 17 Julai 2013 Sehubungan itu, WIM ini hendaklah

digunapakai bermula Januari 2014 di seluruh Institut Latihan Jabatan Tenaga Manusia

(ILJTM).

KANDUNGAN

SENARAI AHLI JAWATANKUASA PEMBANGUNAN WIM..................................................iSENARAI SINGKATAN..........................................................................................................iiKERTAS PENERANGAN MODUL 1....................................................................................1

F02-03-01 PROJECT MANAGEMENT.............................................................................1GROUP CLUSTERING MODULE 1.................................................................................2

LE1 INTRODUCTION TO PROJECT MANAGEMENT 3LE2 HUMAN RESOURCES MANAGEMENT 19LE3 INTERPERSONAL COMMUNICATION SKILL 40LE4 5S IMPLEMENTATION 50KERTAS PENERANGAN MODUL 2..................................................................................62

F02-03-02 PROCUREMENT MANAGEMENT...............................................................62

GROUPCLUSTERING MODULE 2................................................................................63

LE1 PROCUREMENT PROCESS 64LE2 RECEIVING ITEMS PROCESS 83LE3 REGULATE SERVICE AND LEVEL AGREEMENT 92LE4 WARRANTY CLAIM PROCEDURE 104KERTAS PENERANGAN MODUL 3................................................................................110

F02-03-03 FUNDAMENTAL OF PROGRAMMING......................................................110

GROUP CLUSTERING MODULE 3.............................................................................111

LE5 INTRODUCTION TO PROGRAMMING LANGUAGE 112LE6 IMPLEMENT PROGRAMMING KNOWLEDGE 143KERTAS PENERANGAN MODUL 4................................................................................182

F02-03-04 COMPUTER NETWORK MAINTENANCE................................................182


LE1 VERIFY COMPUTER NETWORK PERFORMANCE &CONNECTIVITY 184LE2 UPDATE NETWORK SYSTEM & DOCUMENTATION 210LE3 BACKUP ACTIVITIES NETWORK OPERATING SYSTEM 222LE4 IMPLEMENT PREVENTIVE MAINTENANCE 235KERTAS PENERANGAN MODUL 5................................................................................241

F02-03-05 LINUX ESSENTIAL.....................................................................................241


LE1 STUDY LINUX OPERATING SYSTEM 243LE2 INSTALL AND SETUP LINUX OPERATING SYSTEM 251LE3 TEST OPERATING SYSTEM 300

SENARAI AHLI JAWATANKUASA PEMBANGUNAN WIM

KURSUS SIJIL TEKNOLOGI KOMPUTER (RANGKAIAN)

Ahli Jawatankuasa :

1. Sofian Bin Mohamad ADTEC Melaka(Pengerusi Kluster ICT)

2. Mohd Khalid Bin Adnan ILP Selandar(Penolong Pengerusi ICT)

3. Rafidah Binti Ab Aziz ILP Mersing(Ketua Penyelaras)

4. Mohd Yazid Bin Hj Ahmad ILP Kuala Langat(Penolong Ketua Penyelaras)

5. Niza Suzaini Binti Mohd Noor ILP Kangar

6. Mohd Hairudin Bin Hassan ILP Selandar

7. Hafizah Binti Mohamad Deli ILP AP Nibong Tebal

8. Norzahafizan Bin Abd Rahman ILP Kangar

Urusetia :

1. Cik Norida binti Othman BKT, Ibu Pejabat

2. Pn Adila Binti Jaffar BKT, Ibu Pejabat

Sesi 1 :

Tarikh dibangunkan : 3 – 6 Julai 2012Tempat : Pusat Sumber, ILP Kuala Langat

Sesi 2 :

Tarikh dibangunkan : 18 – 22 Mac 2013Tempat : Hotel Grand Continenal, Kuantan, Pahang

Sesi 3 :

Tarikh dibangunkan : 6 Mei – 10 Mei 2013Tempat : Hotel Permai, Kuala Terengganu

SENARAI SINGKATAN

IS INFORMATION SHEET

WS WORK SHEET

AS ASSIGNMENT SHEET

KOD KURSUS

SEMESTER

NO. MODUL

NO. LE

JENIS WIM

F02-03-01-LE1-IS

KERTAS PENERANGANMODUL 1

F02-03-01 PROJECT MANAGEMENT

GROUP CLUSTERING MODULE 1

F02-03-01-LE1 INTRODUCTION TO PROJECT MANAGEMENT

01.05 Prepare Network Implementation Activity Plan

07.4 Develop Activity Report

F02-03-01-LE2 HUMAN RESOURCES MANAGEMENT

07.03 Prepare Job Schedule

07.05 Monitor Staff Discipline

07.07 Conduct Staff Appraisal

F02-03-01-LE3 INTERPERSONAL COMMUNICATION SKILL

01.06 Coordinate Inter Department and Vendor

F02-03-01-LE4 5S IMPLEMENTATION

07.06 Monitor Work Area Tidiness

F02-03-01-LE1-IS PINDAAN : 1 MUKASURAT 2

INSTITUSI LATIHANJABATAN TENAGA MANUSIA

KEMENTERIAN SUMBER MANUSIAMALAYSIA

KERTAS PENERANGANKOD DAN NAMA F02 SIJIL TEKNOLOGI KOMPUTER (RANGKAIAN)KURSUS

KOD DAN NAMA F02-01-01 COMPUTER TECHNOLOGYMODULPENGALAMAN

LE1 INTRODUCTION TO PROJECT MANAGEMENTPEMBELAJARAN

NO. TUGASAN 01.05 PREPARE NETWORK IMPLEMENTATION ACTIVITY PLANBERKAITAN 07.04 DEVELOP ACTIVITY REPORT

IDENTIFY NETWORK PROJECT MANAGEMENT USING STANDARDOPERATING SYSTEM, PROJECT REQUIREMENT MANAGEMENT,NETWORK IMPLEMENTATION DOCUMENT, STANDARD REPORTACTIVITY, COMPUTER NETWORK SECURITY POLICY, INTRUSIONPREVENTION PROCEDURES, ORGANIZATION STRUCTURE,COMMUNICATION PROCEDURE, COMPANY SAFETY PROCEDURE,

OBJEKTIFOCCUPATIONAL SAFETY AND HEALTH ACT (OSHA) ANDCHECKLIST SO THAT:-

PRESTASI 1. PROJECT MANAGEMENT REPORT IS PRODUCED,AKHIRAN (TPO) 2. HUMAN RESOURCE MANAGEMENT IS UNDERSTOOD

AND APPLIED,3. INTERPERSONNAL COMMUNICATION SKILL IS APPLIED

AND4. 5S IS IMPLEMENTED

ACCORDING TO CASE STUDY GIVEN AND REQUIREMENT,NETWORK-CLIENT IMPLEMENTATION, NETWORK PLAN ANDNETWORK REQUIREMENTSTUDENT SHOULD BE ABLE TO :-

UNDERSTAND DOCUMENTATION PREPARATION IN A NETWORKAND ACTIVITY REPORT PROCEDURE USING STANDARD

OBJEKTIF OPERATING SYSTEM, NETWORK IMPLEMENTATION DOCUMENTMEMBOLEH (EO) AND STANDARD REPORT ACTIVITY SO THAT NETWORK

DOCUMENTATION PROJECT IS PRODUCED ACCORDING TOREQUIREMENT.


1. PENGENALAN KEPADA PENGURUSAN PROJEK

Pengurusan projek merupakansatu pengurusan yang melibatkan pembangunan, perubahan dan inovasi dalam kerja operasi. Ia merangkumi aktiviti seperti merancang dan pengawalan sesuatu projek dengan bergantung kepada kekangan belanjawan supaya projek dapat disempurnakan dalam tempoh masa yang ditetapkan.

Pengurusan projek merupakan satu disiplin dalam merancang, mengatur, menyelaras serta mengurus sumber-sumber bagi tujuan mencapai serta menjayakan matlamat serta objektif yang ditetapkan bagi pelaksanaan sesuatu projek.

1.1. Definasi Projek

Projek didefinasikan sebagai sebagai satu aktiviti operasi yang wujud hanya sekali-sekala dalam tempoh masa yang tertentu.

”Projek adalah satu usaha sementara terdiri daripada beberapa siri aktiviti dan tugas yang dibuat untuk mencipta satu produk atau perkhidmatan yang unik.”

PMI(project Management Institute)

Projek merupakan aktiviti yang besar dan akan mempengaruhi masa depan syarikat. Contohnya seperti projek pembinaan kemudahan, bangunan kilang, pusat membeli belah dan pemasangan sistem komputer.

1.2. Pengurusan Projek ICT

Pengurusan Projek ICT merupakan proses pengurusan dan prosedur dalam satu tempoh masa, sumber dan tahap kualiti yang ditetapkan bagi menghasilkan satu atau lebih produk ICT.

1.3. Kategori Projek ICT

Projek ICT merupakan projek pengkomputeran yang melibatkan salah satu atau gabungan jenis-jenis projek ICT berikut:

a) Kajian ICT

b) Perancangan strategik ICT;

c) Pembangunan sistem aplikasi;

d) Perolehan perkakasan dan perisian komputer;

e) Peningkatan sistem ICT;

f) Perluasan sistem ICT; dan

g) Pematuhan dan pengukuhan ICT.

1.4. Komponen Utama Dalam Pelaksanaan Sesuatu Projek ICT

Beberapa komponen utama yang perlu diberi perhatian dalam aspek pembangunan projek ICT adalah:


a) Punca Kuasa yang merujuk kepada keputusan rasmi serta kuasa meluluskan pelaksanaan projek

b) Struktur Tadbir Urus bagi tujuan kawalan dan pemantauan sepanjang tempoh hayat sesuatu projek termasuk keahlian, Urus Setia, terma rujukan serta aliran pelaporan; dan

c) Tadbir Urus Pemantauan Projek

i. Jawatankuasa Pemandu Projek dibentuk bagi memantau dan mengawal pelaksanaan projek serta menyelesaikan sebarang pertelingkahan (dispute resolution) yang timbul;

ii. Jawatankuasa Teknikal Projek dibentuk bagi mencadang, membincang dan memberi penyelesaian terhadap sebarang keperluan teknikal; dan

iii. Pasukan Projek merupakan gabungan pegawai daripada bisnes & teknikal yang akan melaksanakan projek.

Pasukan projek merupakan sekumpulan individu dari organisasi atau

dari luar organisasi yang mempunyai kemahiran dan pengalaman yang

berkaitan dengan sesuatu projek. Ahli-ahlinya terdiri daripada pengurus

dan staf yang mahir dalam bidang tertentu seperti buruh dan jurutera

yang diperlukan dalam projek pembinaan.

1.5. Mengukur Kejayaan Pelaksanaan Sesuatu Projek ICT

Projek ICT dikatakan berjaya apabila ia dapat diselesaikan dalam tempoh masa yang ditetapkan, memenuhi kualiti dan mematuhi kehendak pengguna serta berdasarkan kos yang telah diperuntukkan.

2. ELEMEN-ELEMEN PENGURUSAN PROJEK

Secara umumnya, sesuatu projek biasanya memerlukan komponen-komponen dan kemahiran untuk memudahkan perjalanan suatu projek supaya dapat dilaksanakan dengan lebih lancar dan sempurna.Terdapat TIGA peringkat pengurusan projek yang utama iaitu :-

2.1 Perancangan

Perancangan projek meliputi aktiviti untuk menentukan objektif projek. Ia bertujuan untuk memudahkan pengurus projek dan pasukan projek untuk menjalankan sesuatu projek. Dalam sesetengah keadaan aktiviti perancangan ini akan disenaraikan dalam bentuk dokumen yang formal yang dikenali sebagai skop projek (statement of work). Selepas itu , projek akan dibahagikan kepada beberapa komponen yang lebih terperinci dengan menggunkan kaedah yang dikenali sebagai Struktur Pembahagian kerja ( work breakdown structure –WBS) di mana kaedah ini akan menyenaraikan setiap aktiviti daripada setiap komponen. Dengan itu, sesuatu aktiviti dapat dijalankan dengan lebih lancar dan sempurna dengan adanya sumber tenaga buruh dan masa yang diperlukan oleh penyelia dan bahagian pengawalan pengurusan.


2.2 Perancangan Strategi

Pihak atasan/pengurusan perlu menyediakan perancangan strategi yang mengandungi objektif bagi keseluruhan organisasi dengan skop yang meluas dan merupakan perancangan untuk jangka panjang seperti 5 hingga 10 tahun.

2.3 Perancangan Operasi.

Bahagian pengurus peringkat pertengahan pula bertanggungjawab menyediakan tindakan yang diperlukan untuk mencapai objektif tertentu di dalam perancangan strategik. Skopnya pula lebih kecil dan merupakan perancangan jangka pendek.

2.4 Kepentingan Perancangan

Perancangan adalah bertujuan untuk

a) Memberi arah dan tujuan sesebuah organisasi

b) Menyelaraskan semua aktiviti dalam organisasi

c) Mengurangkan masalah berterusan yang tidak dijangka

d) Mengelakkan pembaziran kerja yang berulang

2.5 Langkah-langkah Membuat Perancangan

Perancangan boleh dilakukan dengan

a) Menentukan objektif projek

i. Perlu dinyatakan dalam bentuk tulisan

ii. Boleh diukur

iii. Hendaklah spesifik dengan masa

iv. Mencabar dan boleh dicapai

b) Pilih strategi asas untuk mencapai objektif

c) Pecahkan projek kepada subunit atau langkah

d) Tentukan piawai(performance standard) untuk setiap subunit

e) Tentukan jangkamasa yang diperlukan untuk setiap unit

f) Tentukan turutan subunit dan masukkan maklumat ini di dalam jadual keseluruhan projek.

g) Kirakan kos setiap subunit di dalam belanjawan projek

h) Kirakan keperluan kakitangan, termasuk bilangan, kedudukan, tugas dan tanggungjawab

i) Tentukan jenis-jenis latihan yang diperlukan

j) Bentuk polisi dan prosedur

2.6 Perancangan Dan Penjadualan

Perancangan dan penjadualan saling bergantung antara satu sama lain. Kedua-duanya melibatkan perancangan sumberuntuk keseluruhan projek serta dapat menentukan aktiviti-aktiviti, jangka masa, penjadualan untuk tenaga kerja dan


sumber-sumber lain(bahan dan peralatan) yang diperlukan untuk mencapai tarikh projek dapat disiapkan.

2.7 Struktur Pecahan Kerja, Work Breakdown Structure(WBS)

Kebanyakan WBS dihasilkan dengan menggunakan struktur hirarki pokok. Setiap peringkat pada struktur ini akan dipecahkan kepada objektif yang lebih spesifik dan boleh diukur. WBS akan membuatkan penghantaran lebih tepat dan kukuh maka pasukan projek akan lebih mengetahui dengan tepat apa yang perlu dilaksanakan dengan jayanya pada setiap kerja yang dilakukan. Ia juga dapat menjimatkan kos , risiko dan masa kerana kita boleh bekerja dari tugasan yang kecil sehingga kepada yang lebih besar ke atas keseluruhan projek.

2.7.1 Tujuan WBS

Tujuan WBS digunakan adalah untuk:

a) menolong menafsirkan dengan lebih tepat dan terperinci terhadap skop keseluruhan projek.

b) membantu di dalam pembahagian tugas dan tanggungjawab, peruntukkan sumber, pemantauan projek dan pengawalan projek tersebut.

c) membolehkan kita membuat pemeriksaan sekali lagi terhadap semua kerja agar memenuhi spesifikasi yang ditetapkan oleh pelanggan dan memastikan tidak ada perkara yang tertinggal atau bertindih daripada berlaku.

2.7.2 Ciri-ciri WBS Yang Baik

WBSyang baik mempunyai :

a) Status dan penyudahan aktiviti yang mudah diukur

b) Peristiwa mula dan alamat yang tetap

c) Tugasan yang mudah diurus, boleh diukur dan tidak bergantung kepada tugasan aktiviti lain

d) Satu bentuk siri aktiviti yang berterusan dari mula hingga akhir

Perkara lain yg perlu dipertimbangkan adalah :

a) Jadual pembekalan bahan

b) Aktiviti sub-kontraktor yang memberi kesan kepada aktiviti projek

c) Kebolehsediaan peralatan

d) Latihan dan kakitangan sedia ada

2.7.3 Langkah membuat WBS ( contoh : Perancangan Persidangan )

Langkah 1 : Bahagikan projek kepada beberapa objektif utama Langkah 2 : Agihkan setiap objektif yang mesti dilaksanakan untuk menyempurnakan objektif tersebutLangkah 3 : Untuk setiap aktiviti, bahagikan kpd beberapa sub-aktiviti kecil


Langkah 4 : Peringkat terendah sub-aktiviti di dalam hirarki merupakan pakej kerja asas yang perlu dilaksanakan untuk menyempurnakan projek

LANGKAH-LANGKAH MEMBENTUK WBS UNTUK PERANCANGAN

PERSIDANGAN

1. Bahagikan projek kepada objektif utama

1.1. Bentuk program

1.2. Tentukan tarikh dan tempat persidangan

1.3. Merekebentuk dan melaksanakan rancangan pemasaran

2. Bahagikan objektif utama kepada aktiviti-aktiviti

2.1. Bentuk program

2.1.1. Tentukan tarikh persidangan

2.1.2. Dapatkan penceramah

2.1.3. Sediakan Nota-nota untuk persidangan

2.2. Tentukan lokasi dan tarikh persidangan

2.2.1. Tentukan tarikh persidangan

2.2.2. Pilih dan pastikan tempat persidangan

2.2.3. Tentukan dan sahkan penyusunan aturcara

2.3. Mereka Bentuk dan melaksanakan rancangan pemasaran

2.3.1. Wujudkan dan cetak risalah persidangan

2.3.2. Dapatkan set label untuk mel terus

2.3.3. Hantar risalah persidangan

2.3.4. Terima dan maklumkan pendaftaran

3. Semak setiap aktiviti untuk kesesuaian dengan ciri-ciri aktiviti dan

bahagikan lagi yang mana perlu.

3.1. Sediakan nota-nota persidangan

3.1.1. Dapatkan bahan-bahan nota dari penceramah

3.1.2. Sediakan dan cetak buku-buku nota persidangan


RANCANGAN PERSIDANGAN

PROGRAM TAPAK PEMASARAN

TEMA TARIKH SENARAI NAMA

BAHAN LOKASI RISALAH

PENCERAMAH PENDAFTARAN

DAPATKAN NOTA REKABENTUK RISALAH

SEDIAKAN NOTA HANTAR RISALAH

Rajah 2.7.1 Hirarki WBS Untuk Rancangan Persidangan

2.8 Penjadualan

Selepas proses perancangan, proses penjadualan diperlukan untuk menganggarkan jangkamasa yang diperlukan untuk menyiapkan setiap aktiviti projek. Anggaran tempoh masa menyiapkan projek ditetapkan dengan membuat perbandingan dengan objektif projek syarikat. Dengan kata lain Penjadualan adalah penentuan aktiviti-aktiviti,jangka masa,penjadualan untuk tenaga kerja dan sumber-sumber lain (bahan peralatan) yang di perlukan untuk mencapai tarikh siap sesuatu projek.

Apakah yang akan berlaku sekiranya masa yang ditetapkan melebihi masa yang dihadkan?

Jika keadaan ini berlaku, tempoh persiapan projek mesti dikurangkan samada dengan menambah sumber tenaga kerja atau dengan menggunakan cara lain yang boleh menyiapkan projek dengan cepat.

Selain dari menambah sumber tenaga kerja, salah satu cara yang boleh digunakan untuk menyiapkan projek dengan cepat ialah dengan kerja lebih masa (overtime). Dengan cara ini kos menyiapkan projek akan meningkat. Macamana kita mengatasi masalah peningkatan kos, akan dijelaskan pada unit yang seterusnya.

2.8.1 Kepentingan Penjadualan

Penjadualan perlu dilakukan untuk :-

a) Menentukan dan menghubungkaitkan antara aktiviti dengan aktiviti yang lain

b) Mengenalpasti hubungan sebelumnya antara aktiviti. Hubungan ini akan ditunjukkan melalui teknik CPM/PERT yang melibatkan graf rangkaian.

Contoh hubungan aktiviti melalui rangkaian ditunjukkan olehrajah di bawah :-

P1 Mendirikan tiang P2 Memaku dinding P3


Rajah 2.8.1 Hubungan Aktiviti Melalui Rangkaian

c) Menetapkan jangkamasa untuk menyiapkan penyenggaraan setiap aktiviti. Anggaran tempoh perlaksanaan projek perlu dibuat untuk mengelak kerugian dari segi masa dan kos.

d) Mengoptimumkan penggunaan sumber tenaga dan bahan mentah dengan lebih cekap.

2.9 Carta Gantt

Seterusnya, disini akan diterangkan mengenai Carta Gantt yang merupakan salah satu teknik penjadualan yang popular. Carta Gantt juga dikenali sebagai carta bar dimana setiap aktiviti projek akan ditunjukkan bersama tempoh masa perjalanannya. Rajah 2-3 merupakan contoh carta Gantt.

Carta Ganttmerupakan perwakilan menunjukkan setiap tugas sebagai jalur mendatar adalah bersamaan dengan masa yang telah ditetapkan.

grafik dalam sebuah projek yang mendatar, yang mana panjang jalur yang diperuntukan bagi setiap aktiviti

2.9.1 Kepentingan Carta Gantt Dalam Melaksanakan Projek

Carta Gantt digunakan kerana ia dapat membantu pengurus mengenalpasti :

a) Semua aktiviti yang telah dirancang.

a) Pelaksanaan aktiviti pekerjaan yang ditunjukkan

b) Anggaran masa untuk aktiviti-aktiviti direkodkan

c) Jangkamasa keseluruhan projek dilaksanakan

Tahun 2000 2001

Aktiviti \ Bulan 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5

Kajian Kesauran

Pembentukan model

Rekabentuk Terperinci

Penyediaan Papan

Cerita

Membina aturcara

Penilaian

Penulisan

Rajah 2.9.1 Contoh Carta Gantt

Carta Gantt boleh dibentuk samada secara manual atau menggunakan perisian komputer seperti Microsoft Project. Langkah-langkah pembentukan carta Gantt adalah seperti berikut:

a) Kenalpasti aktiviti-aktiviti yang perlu dilakukan

b) Tentukan masa jangkaan bagi setiap aktiviti

c) Tentukan kebergantungan antara aktiviti-aktiviti

d) Tuliskan aktiviti yang telah dikenalpasti jalur menegak

e) Tuliskan masa jangkaan bagi setiap aktiviti mengikut kebergantungan

f) Tentukan tarikh mula dan tarikh tamat bagi setiap aktiviti

2.9.2 Penentuan Masa Jangkaan Bagi Setiap Aktiviti

Penentuan masa jangkaan bagi setiap aktiviti boleh dikira menggunakan formula seperti berikut:

MASA JANGKAAN = MO + ( 4 X MPM ) + MP

6

dimana;

MO – Masa Optimistik

MPM – Masa Paling Mungkin

MP – Masa Pesimistik

Lihat Jadual 1.1 sebagai contoh pengiraan masa jangkaan.

Aktiviti MO MPM MP Masa

Jangkaan

A – Pengumpulan Keperluan 2 3 4 3

B – Analisis Masalah 3 4 5

C – Analisis Keperluan Data 4 6 8

D – Analisis Keperluan Proses 1 2 3


E – Reka bentuk Pangkalan Data 2 4 6

F – Reka bentuk Antaramuka 4 5 6

G – Reka bentuk Aturcara 1 2 3

H – Pengkodan dan Ujian 1 1 1

I – Pengujian Sistem 1 2 3

J – Pemasangan 2 4 6

Jadual 2.9.2 Contoh Pengiraan Masa Jangkaan

2.10 Carta PERT

Carta PERT menggambarkan sebuah projek sebagai satu rangkaian aktiviti yang disusun mengikut urutan logikal. Ia juga dikenali sebagai carta rangkaian. Penggunaan carta PERT membolehkan pengguna melihat kebergantungan aktiviti dengan begitu ketara berbanding penggunaan carta Gantt. Penggunaan PERT membolehkan penganggaran jangkamasa sesebuah projek. Walau bagaimanapun, teknik PERT kurang digunakan disebabkan banyak masa tambahan yang diperlukan untuk membuat pengiraan.

Penggunaan carta PERT membolehkan pengiraan laluan kritikal dibuat. Laluan kritikal merupakan satu jujukan aktiviti saling bergantung dan mempunyai nilai terbesar. Laluan kritikal juga dapat menentukan jangkamasa terawal yang paling mungkin bagi sebuah projek itu siap. Laluan kritikal boleh diperolehi dengan mengira masa slack. Terdapat dua kaedah carta PERT iaitu kaedah diagram anak panah dan kaedah diagram mengikut keutamaan.

2.11 Kaedah Diagram Anak Panah

Kaedah diagram anak panah terdiri daripada dua notasi iaitu bulatan dan anak panah. Bulatan mewakili aktiviti atau peristiwa manakala anak panah berfungsi sebagai penghubung kepada aktiviti. Anak panah dilabelkan dengan nama aktiviti dan jangkamasa akvititi tersebut. Panjang anak panah tidak menggambarkan jangkamasa sesuatu aktiviti. Rajah 1.2 menunjukkan contoh carta PERT dengan kaedah diagram anak panah.

T1,

1

T2,

T4,

2T5, T6,

4 5 63

T3,

Rajah 2.10.1a Kaedah Diagram Anak Panah

F02-03-01-LE1-IS PINDAAN : 1

MUKASURAT 12

Pertimbangkan Jadual 2.10.1 sebagai contoh cara mencari laluan kritikal bagi sesebuah projek.

Aktiviti Keutamaan Masa Jangkaan

A – Pengumpulan Keperluan Tiada 3

B – Analisis Masalah A 4

C – Analisis Keperluan Data A 6

D – Analisis Keperluan Proses B,C 2

E – Reka bentuk Pangkalan Data D 4

F – Reka bentuk Antaramuka C,D,E 5

G – Reka bentuk Aturcara F 2

H – Pengkodan dan Ujian E,F,G 1

I – Pengujian Sistem H 2

J – Pemasangan I 4

Jadual 2.10.1a Cara Mencari Jadual Kritikal

Berikut merupakan langkah-langkah pencarian laluan kritikal:

a) Mulakan dengan aktiviti yang tidak mempunyai keutamaan. Bagi contoh di atas aktiviti A merupakan aktiviti yang tidak mempunyai keutamaan.

b) Tentukan jujukan aktiviti dan lukiskan anak panah menujukkan jujukan perhubungan mengikut keutamaan.

MJ = 4MJ = 4

BMJ = 2

MJ = 1MJ = 3 E

AD H

MJ = 2

C F I

MJ = 6GMJ = 5

J

MJ = 2

MJ = 4

Rajah 2.10.1b Masa Jangkaan

Proses mengenalpasti laluan kritikal melalui peringkat-peringkat berikut:


MJ = 3 TE = 3

A

a) Kirakan masa siap terawal (TE-Time Earlier) untuk setiap aktiviti. Pengiraan TE bermula dari nod yang pertama hingga nod akhir. Pengiraan TE bersamaan dengan hasil jumlah nilai TE nod keutamaan dan nilai masa jangkaan (MJ). Sebagai contoh nilai TE bagi nod B bersamaan nilai TE nod A (3) ditambah dengan nilai MJ nod B (4) maka nilai TE bagi node B = 7 (3+4). Jika wujud lebih daripada satu nod yang perlu dipertimbangkan maka pilih nod yang mempunyai nilai TE yang terbesar. Sebagai contoh bagi pengiraan nilai TE nod D; nod B mempunyai nilai TE = 7 manakala nod C mempunyai nilai TE = 9, maka nilai TE nod C akan dipilih untuk pengiraan nod D. Nilai TE bagi nod D ialah 9 + 2 = 11.

MJ = 4TE = 7 MJ = 4

MJ = 2 TE = 15MJ = 1

BTE = 11

TE = 23E

D H MJ = 2TE = 25

C F I

MJ = 6 MJ = 5GTE = 20TE = 9

J

MJ = 2TE = 22 MJ = 4

Rajah 2.10.1c Masa Siap Terawal TE = 29

b) Pengiraan masa siap paling lambat tanpa menyebabkan penangguhan sebuah projek (TL-Time Late). Pengiraan TL adalah berlawanan dengan pengiraan TE kerana pengiraan bermula dari nod yang terakhir kepada nod mula. TL adala hasil jumlah ET dan TL. Contohnya bagi mengira TL nod I bersamaan hasil tolak nilai TL nod I(29) dan nilai MJ nod I (4) iaitu 25 (29 – 4).


MUKASURAT 14

MJ = 3 TE = 3 TL = 3

A

MJ = 4 TE = 7 TL = 9

B

C

MJ = 6 TE = 9 TL = 9

MJ = 2 TE = 11 TL = 11

D

MJ = 4TE = 15TL = 15

E

F

MJ = 5TE = 20TL = 20

MJ = 1 TE = 23 TL = 23

H

G

MJ = 2 TE = 22TL = 22

MJ = 2TE = 25TL = 25

I

J

MJ = 4TE = 29

Rajah 2.10.1d Masa Siap Paling LambatTL = 29

c) Pengiraan masa slack untuk setiap aktiviti.

d) Penentuan laluan kritikal iaitu masa slack bersamaan kosong

(0).

Aktiviti MJ TE TL Masa Laluan

Slack Kritikal

A – Pengumpulan Keperluan 3 3 3 0 /

B – Analisis Masalah 4 7 9 2

C – Analisis Keperluan Data 6 9 9 0 /

D – Analisis Keperluan Proses 2 11 11 0 /

E – Reka bentuk Pangkalan Data 4 15 15 0 /

F – Reka bentuk Antaramuka 5 20 20 0 /

G – Reka bentuk Aturcara 2 22 22 0 /

H – Pengkodan dan Ujian 1 23 23 0 /

I – Pengujian Sistem 2 25 25 0 /

J – Pemasangan 4 29 29 0 /

Jadual 2.10.1b Masa Slack

Maka, laluan kritikal bagi projek di atas ialah A – C – D – E – F – G – H – I – J


2.12 Kaedah Diagram Mengikut Keutamaan

Kaedah kedua Carta PERT ini merupakan kaedah yang biasa digunakan kini. Penggunaan Microsoft Project merupakan satu kaedah melukis carta PERT menggunakan kaedah diagram mengikut keutamaan. Penggunaan kotak mewakili aktiviti atau peristiwa bagi sesebuah projek dan maklumat setiap aktiviti adalah terperinci. Rajah 1.3 menunjukkan satu contoh carta PERT dengan kaedah diagram mengikut keutamaan.

Mereka bentuk borang Menyemak laporan

1 2 Hari 2 1 Hari

Khamis 3/3/1999 Jumaat 5/3/1999 Isnin 7/3/1999 Isnin 7/3/1999

Meringkaskan laporan

3 2 Hari

Selasa 8/3/1999 Khamis 10/3/1999

Rajah 2.10.1e Kaedah Diagram mengikut keutamaan

2.13 Perbandingan Di Antara Carta Gantt Dan Carta PERT

Carta Gantt secara amnya menunjukkan jangkamasa yang diperlukan bagi

melaksanakan sesuatu aktiviti manakala PERT menunjukan kaitan atau

pergantungan antara aktiviti-aktiviti secara grafik.

Carta Gantt boleh menunjukkan aktiviti bertindih masa secara grafik manakala

PERT hanya menunjukkan aktiviti secara selari.

Carta Gantt boleh menunjukkan masa lembab (masa mula dan masa tamat)

manakala PERT menunujukkan peristiwa ini dengan merujuk data yang

terkandung dalam kotak yang mewakili aktiviti

2.14 PENGAWALAN

Selepas peringkat perancangan dan penjadualan, aktiviti projek akan dijalankan. Dalam masa itu, pengurus projek akan tertumpu kepada peringkat pengawalan yang merangkumi pengawalan sumber, kos kualiti dan belanjawan.

2.14.1 Tujuan Pengawalan


Pengawalan bertujuan untuk :-

a) Memastikan semua aktiviti dikenalpasti

b) Memastikan semua aktiviti dapat disiapkan dalam masa yang ditetapkan

c) Memastikan sumber –sumber yang diperlukan dikenalpasti

d) Memastikan perubahan dalam jadual akan berlaku sekiranya terdapat sebarang perubahan atau pembaharuan dalam projek.

2.15 PERANCANGAN DAN KITAR KAWALAN

Tujuan perancangan projek adalah untuk menentukan kaedah yang akan digunakan untuk merancang sesuatu projek. Walau bagaimanapun, kejayaan sesuatu perancangan adalah bergantung kepada pengetahuan tentang prosedur yang sedia ada dan kebolehan untuk memilih kaedah yang paling menguntungkan. Untuk memastikan kejayaan sesuatu perancangan, ia bergantung kepada keputusan yang memerlukan pengumpulan sebanyak mungkin maklumat-maklumat tentang bahan, mesin, tenaga manusia, kewangan dan masa.

2.15.1 Bahan

Di antara aspek-aspek yang perlu dititikberatkan ialah :

a) Kuantiti masa

b) Penghantaran bahan

c) Jenis bahan yang digunakan dan menempatkannya

2.15.2 Tenaga manusia ( pekerja )

Dalam pengurusan dan pelaksanaan sesuatu projek, memerlukan tenaga kerja yang mencukupi untuk menyiapkan sesuatu projek. Projek mungkin tidak akan dilaksanakan tanpa tenaga kerja.

2.15.3 Mesin

Mesin atau alat jentera diperlukan dalam melaksanakan sesuatu projek. Ia diperolehi melalui pembelian peralatan atau penyewaan.

2.15.4 Kewangan

Kewangan adalah penting dan perlu diambil kira dalam melaksanakan sesuatu projek. Biasanya syarikat yang mempunyai kedudukan kewangan yang kukuh akan diberi mandat untuk menyiapkan sesuatu projek. Kewangan akan melibatkan kos di mana, menilai kos dari mula pembinaan hinggalah selesai seperti kos pembinaan, gaji pekerja, penyewaan mesin dan sebagainya.

2.15.5 Masa

Pemilik biasanya menginginkan tarikh permulaan , tarikh penyiapan dan tarikh penting yang lain yang terdapat di dalam dokumen tawaran. Had masa juga telah ditetapkan untuk menyiapkan sesuatu projek.

LATIHAN


1 Terangkan tentang pengurusan projek.

2 Apakah yang dimaksudkan dengan Pengurusan Projek ICT.

3 Mengapakah penjadualan projek perlu dibuat dalam melaksanakan sesuatu projek?

4 Nyatakan faktor yang menentukan kejayaan sesuatu perancangan.

5 Berikan perbandingan di antara Carta Gantt dan Carta PERT.

RUJUKAN

1. John wiley (2000), Project management, A Managerial Approach 2. http://www.fsktm.upm.edu.my/~salmi/perancangan.doc , 22/12/2012, 04.36p.m 3. http://www.scribd.com/doc/.../Pengurusan-Projek-bab-1 , 28/12/2012 11.46p.m




KERTAS PENERANGANKOD DAN F02 SIJIL TEKNOLOGI KOMPUTER (RANGKAIAN)NAMA KURSUS

KOD DAN F02-03-01 PROJECT MANAGEMENTNAMA MODULPENGALAMANPEMBELAJARA LE2 HUMAN RESOURCES MANAGEMENTN

NO. TUGASAN 07.03 PREPARE JOB SCHEDULEBERKAITAN 07.05 MONITOR STAFF DISCIPLINE

07.07 CONDUCT STAFF APPRAISALIDENTIFY NETWORK PROJECT MANAGEMENT USINGSTANDARD OPERATING SYSTEM, PROJECT REQUIREMENTMANAGEMENT, NETWORK IMPLEMENTATION DOCUMENT,STANDARD REPORT ACTIVITY, COMPUTER NETWORKSECURITY POLICY, INTRUSION PREVENTION PROCEDURES,ORGANIZATION STRUCTURE, COMMUNICATIONPROCEDURE, COMPANY SAFETY PROCEDURE,

OBJEKTIF OCCUPATIONAL SAFETY AND HEALTH ACT (OSHA) ANDCHECKLIST SO THAT:-PRESTASI

1. PROJECT MANAGEMENT REPORT IS PRODUCED,AKHIRAN (TPO) 2. HUMAN RESOURCE MANAGEMENT IS

UNDERSTOOD AND APPLIED,3. INTERPERSONNAL COMMUNICATION SKILL IS

APPLIED AND4. 5S IS IMPLEMENTED

5. ACCORDING TO CASE STUDY GIVEN ANDREQUIREMENT,NETWORK-CLIENTIMPLEMENTATION,NETWORK PLAN AND NETWORK REQUIREMENTSTUDENT SHOULD BE ABLE TO :-

IDENTIFY HUMAN FACTOR THAT AFFECT PROJECT

OBJEKTIFPROGRESS ACCORDING TO PROGRESS MONITORINGUSING USER REQUIREMENT DOCUMENT, MANUFACTURED

MEMBOLEH AND VENDOR SUPPORT, COMPUTER NETWORK SECURITY(EO) POLICY AND INTRUSION PRENVENTION PROCEDURES SO

THAT JOB SCHEDULE, NETWORK INTRUSION PREVENTIONAND CONTINGENCY ACTION AND REPORT PARALLEL WITHMANAGEMENT REQUIREMENT RESOURCES IS APPLIED


1. PENGENALAN PENGURUSAN SUMBER MANUSIA

Program pembanguan dan pentadbiran sumber manusia untuk meningkatkan prestasi dan kualiti di samping memenuhi keperluan dan kepuasan diri.

1.1 Definasi Pengurusan Sumber Manusia

Suatu sistem yang komprehensif dan bersepadu bagi mengurus tenaga kerja secara efektif dalam usaha untuk mencapai matlamat organisasi - Courtland 1993

1.2 Peranan Sumber Manusia

Peranan Sumber Manusiadiantaranya adalah:

a) Mendapatkan pekerja dengan kelayakan dan kemahiran yang diperlukan

b) Memastikan bilangan pekerja dapat dipenuhi dan mampu menarik pekerja lain untuk menyertai organisasi

c) Menyediakan program latihan dan pembangunan yang diperlukan oleh kakitangan

d) Bertindak sebagai instrument yang mengawal aktiviti sekerja bagi penyelesaian masalah contohnya persoalan pampasan dan ganjaran kakitangan supaya mereka berdaya saing, wakil organisai untuk menyelesaikan pertikaian industry dengan kesatuan pekerja.

1.3 Objektif Sumber Manusia

Objektif Sumber Manusia diantaranya ialah :

a) Menarik calon yang layak untuk memohon pekerjaan di firma tersebut

b) Membangun tahap kebolehan dan kepakaran pekerja bagi mendapatkan peningkatan prestasi yang tinggi

c) Mengekalkan kakitangan yang berkualiti dan berpotensi

2. AKTIVITI PENGURUSAN SUMBER MANUSIA.

Aktiviti-aktiviti Sumber Manusia ialah :

a) Perancangan ( Specifikasi kerja dan huraian kerja)

b) Pengrekrutan

c) Pemilihan

d) Orientasi dan suai kenal

e) Latihan dan Pembangunan

f) Penilaian Prestasi

g) Pentadbiran ganjaran dan pampasan

h) Keselamatan dan kesihatan pekerja

2.1 Perancangan Pengurusan Sumber Manusia

Perancang pengurusan sumber manusia adalah melibatkan penganalisa pekerjaan sekarang dan masa depan serta membentuk strategi untuk memenuhi keperluan sumber manusia bagi organisasi. Ia melibatkan 2 aktiviti iaitu:

a) Analisis Pekerjaan - iaitu kajian yang mendalam yang dilakukan dalam mengenalpasti tugas-tugas yang perlu disempurnakan oleh penjawat


sesuatu jawatan serta syarat-syarat yang mesti ada sebelum seseorang individu menyandang sesuatu jawatan. Dua perkara yang akan di perolehi hasil daripada analisis pekerjaan iaitu Huraian kerja ( job describtion) dan Spesifikasi kerja ( job specification).

b) Ramalan Sumber Manusia - melibatkan usaha jangkaan ke atas keperluan semasa dan masa depan sumber manusia. Unjuran dengan teknik tertentu dan data sejarah digunakan. Kegagalan membuat ramalan mengakibatkan berlaku masalah seperti lebihan pekerja pada masa beban kerja sedikit, ketiadaan kakitangan dengan kemahiran yang diperlukan dan kakitangan yang ada tiada kemahiran.

2.2 Pengrekrutan

Pada kebiasaannya dikaitkan dengan kemasukan pekerja baru ke dalam organisasi. Definasi sebenarnya ialah proses menarik individu yang berkelayakan untuk memohon sesuatu jawatan di sesebuah organisasi. Melalui proses ini sesebuah organisasi dapat memilih calon yang paling sesuai untuk menjawat kekosongan jawatan di organisasi mereka. Kebaikannya dapat memilih calonyang benar-benar layak dan kelemahannya proses ini mengambil masa yang panjang dan tidak sesuai untuk jawatan yang perlu diisi dengan segera.

2.3 Pemilihan

Proses mengambil pekerja yang terbaik daripada sejumlah calon-calon yang memohon sesuatu pekerjaan. Pekerja yang dipilih messtilah yang berkelayakkan berdasarkan spesifikasi kerja. Antara kaedah yang di gunakan untuk membuat pemilihan pekerja ialah :

2.3.3 Borang permohonan – calon yang berminat akan mengisi borang permohonan dengan menyertakan butiran peribadi (resume) dan salinan sijil-sijil yang disahkan.

2.3.4 Saringan – Tapisan awal keatas boring permohonan bagi memilih calon yang memenuhi syarat untuk dipilih ke proses seterusnya.

2.3.5 Ujian – ujian di lakukan untuk memilih calon yang benar-benar mempunyai pengetahuan, kebolehan dan keupayaan untuk memegang jawatan yang di tawarkan.

2.3.6 Temuduga – calon yang sesuai dan memenuhi syarat akan di panggil untuk di temuduga. Tujuannya adalah untuk mendapatkan maklumat yang terperinci daripada calon berhubung dengan kelayakan, pengalaman, kemahiran, sikap terhadap pekerjaan, komunikasi dan idea. Calon akan diberitahu mengenai skop tugas, hal-hal syarikat sekiranya ditawarkan untuk bekerja disyarikat tersebut.

2.3.7 Semakan rujukan dan latar belakang bertujuan untuk memeriksa kebenaran dokumen seperti resume calon mengenai diri calon dan mengetahui pendapat orang lain tentang diri calon. Sumber rujukan adalah dari syarikat pemohon bekerja terdahulu, nama rujukan perlu dinyatakan dalam borang permohonan atau resume.

f) Ujian fizikal dan kesihatan bertujuan untuk memastikan calon tersebut sihat dan bebas dari penyakit dan merbahaya termasuk ujian dadah.

2.4 Orientasi Dan Suai Kenal


Calon yang berjaya dipilih akan menjalankan orientasi iaitu proses memperkenalkan, menyesuaikan dan membudayakan pekerja baru dengan suasana pekerjaan dalam organisasi. Selain daripada itu juga orientasi adalah memperkenalkan pekerja baru dengan tugas baru, pengurus dan kumpulan kerja yang baru.

2.5 Latihan dan Pembangunan

Latihan adalahusaha organisasi untuk membolehkan pekerja mempelajari pengetahuan, kemahiran atau gelagat yang berkaiatan dengan kerja terdiri daripada latihan semasa kerja (on job the training) dan latihan luar kerja (off job the training). Pembangunan adalah program yang dijalankan bagi meningkatkan kemahiran konseptual, analisis dan penyelesaian masalah. Biasanya dijalankan oleh pengurus atau pakar seperti memberi latihan kepimpinan kepada orang bawahannya.

Latihan semasa kerja dijalankan semasa pekerja sedang bekerja. Terdapat 3 bentuk latihan yang digunakan iaitu yang pertama program perantisan iaitu program yang perlu dilalui oleh calon dalam masa yang ditentukan dengan mempelajari dengan melakukan tugas-tugas yang telah ditentukan sebelum diterima sebagai pekerja tetap. Yang kedua mentor iaitu pekerja baru dibimbing oleh pekerja lama pada waktu bekerja mengikut jangkamasa yang telah ditetapkan oleh majikan. Yang ketiga pusingan kerja iaitu latihan kepada pekerja melalui pemindahan secara sistemetik darisatu bahagian ke bahagian yang lain. Pekerja dapat memperolehi pelbagai kemahiran dan pengetahuan.

Latihan diluar kerja iaitu latihan yang dijalankan diluar masa bekerja iatu contohnya dipusat seminar atau dimana saja yang bukan tempat sebenar tempat kerja. Terdapat jurulatih luar yang member latihan dan tunjuk ajar.

2.6 Penilaian Prestasi

Penilaian Prestasi adalahpenilaian kakitangan yang perlu dilakukan kepada kakitangan di bawah seliaan. Ia Merupakan satu proses yang bersistematik bagi menilai kekuatan dan kelemahan pekerja dalam melakukan kerjanya.

2.7 Pentadbiran Ganjaran Dan Pampasan

Merupakan bayaran dan imbuhan dalam bentuk ganjaran kewangan seperti kenaikan gaji, upah, komisen jualan, bonus tahuhan,elaun. Dan bukan kewangan seperti kemudahan perubatan, anugerah khidmat cemerlang, cuti bergaji, peluang sambung belajar. Sebagai pertukaran bagi pelaksanaan tugas atau kerja yang telah Berjaya dilaksanakan mengikut masa yang telah ditetapkan.Boleh dilakukan mengikut senioriti atau merit perkerja. Contoh ganjaran ialah


upah, gaji atau elaun. Contoh pampasan ialah insuran kematian atau insuran kehilangan/kecacatan anggota semasa bekerja.

2.8 Keselamatan Dan Kesihatan Pekerja

Bertujuan mewujudkan tahap kepuasan serta motivasi yang tinggi dikalangan pekerja. Langkah menjaga keselatan pekerja ialah:

a) Memberi latihan keselamatan kepada pekerja

b) Menjadiakan alat keselamatan

c) Menubuhkan jawatankuasa keselamatan

2.9 Penerangan dan Spesifikasi Kerja (Job specification and description)

Spesifikasi kerja merupakan satu kenyataan yang menerangkan dengan khusus kemahiran dan kelayakan yang diperlukan oleh seseorang pekerja untuk melakukan tugas berkenaan. Contoh Spesifikasi Kerja adalah seperti di Jadual 2.1.8.

KLASIFIKASI PENDIDIKAN

KUMPULAN PENGURUSAN DAN PROFESIONAL,

PERKHIDMATAN PELAKSANA

(SKIM PERKHIDMATAN BERSEPADU)

GRED GAJI/JAWATAN DL1-1

JADUAL GAJI DL1-1 T1 : RM2090.00-T20:RM6385.00

SYARAT LANTIKAN Calon bagi lantikan hendaklah memiliki

kelayakan seperti berikut:-

KELAYAKAN UNTUK LANTIKAN KE GRED

DL1-1

(i) Ijazah Sarjana Muda Kepujian dalam

bidang berkaitan yang diiktiraf oleh

kerajaan daripada institusi pengajian tinggi

tempatan atau kelayakan yang diiktiraf

setaraf dengannya.

(Gaji permulaan ialah pada Gred DL1-1:

T1); atau

(ii) Ijazah Sarjana Muda Teknologi dalam





setaraf dengannya.


T1); atau

(iii) Ijazah Sarjana Muda Kejuruteraan dalam




setaraf dengannya.


T1).

SYARAT KELAYAKAN Calon bagi lantikan hendaklah memiliki

BAHASA MELAYU Kepujian dalam subjek Bahasa Melayu pada

peringkat Sijil Pelajaran Malaysia atau kelulusan

yang diiktiraf setaraf dengannya oleh kerajaan.

Jadual 2.8.1 Spesifikasi Kerja

Huraian kerja merupakan satu kenyataan bertulis yang menerangkan ciri-ciri tugas, suasana kerja dan aspek-aspek lain bagi sesuatu kerja.


Contoh huraian kerja :

Huraian KerjaPembantu Juruteknik Rangkaian Komputer.

Membantu kerja-kerja Juruteknik Rangkaian Komputer

Mahir menggunakan peralatan untuk memeriksa peralatan utk memeriksa sistemrangkaian seperti Network Analyzer, Cable Tester, Crimping Tools dan sebagainya.

Berkebolehan mewujudkan system rangkaian setempat dengan dgn menggunakan peralatan seperti HUB, SWICTH, KABEL UTP dan juga CONNECTOR jenis RJ-45.

Boleh menjalankan tugas sendiri tanpa pengawasan dari Juruteknik Rangkaian Komputer.

Berkebolehan di dalam melakukan kerja-kerja yg berkaitan

dgn :-Establish Computer Network System

Trouble Shoot Network Problem

Administrator Computer Network

Perform Administrative Function

Manage Legal And Security Issue

Maklumat utama yang perlu ada diperolehi untuk menghasilkan job specification and description ialah :

a) Maklumat Pengenalpasti Am – maklumat merangkumi perkara-perkara seperti nama jawatan, gred gaji, kedudukan di dalam struktur organisasi, di dalam jabatan tempat jawatan itu berasa, penganalisis, pengesahan dan tarikh analisis di lakukan

b) Ringkasan kerja – Maklumat tersebut merupakan satu kenyataan ringkas tentang apa yang diperlukan oleh kerja berkenaan

c) Tanggungjawab, tugas dan tatacara : Menghuraikan tentang cara tugas dilakukan, bahan, mesin yang digunakan, penyeliaan dan perkara-perkara lain yang berkaitan dengan aktiviti kerja

d) Suasana kerja dan persekitaran fizikal – Maklumat yang berkaitan dengan persekitaran iaitu tempat kerja dijalankan dan pendedahan terdahadp perkara-perkara seperti bahaya, kepanasan dan keadaan lain di sekitar tempat kerja


Dengan Huraian kerja dan spesifikasi kerja yang tepat, jabatan sumber manusia dapat memperoleh satu gambaran yang baik tentang sifat pekerja yang diinginkan. Oleh itu maklumat yang terkandung dalam huraian kerja dan spesifikasi kerja hendaklah sentiasa diperbaharui untuk menggambarkan perubahan-perubahan yang mungkin telah berlaku.

3. PERANCANGAN SUMBER MANUSIA

Proses mengkaji keperluan sumber manusia dan organisasi dan seterusnya menentukan langkah-langkah untuk memenuhi keperluan perancangan ini. Pihak organisasi harus menetukan keperluan tenaga kerja organisasi pada masa hadapan, dengan membandingkan keperluan ini dengan bekalan pekerja yang sedia ada dan seterusnya menentukan bilangan serta jenis pekerja yang harus di ambil berkerja atau diperhentikan.

3.1 Proses Perancangan Sumber Manusia

Berikut adalah proses yang terlibat dalam perancangan sumber manusia.

3.1.1 Peramalan Keperluan Sumber Manusia

Suatu anggaran dan jenis kerja yang diperlukan oleh organisasi masa depan.

3.1.2 Peramalan ketersediaan sumber manusia

Bertujuan menentukan sama ada organisasi dapat memperoleh pekerja dengan kemahiran yang dikehendaki dan dalam jumlah yang diperlukan atau tidak. Proses ini melibatkan penentuan sumber penawaran guna tenaga

3.1.3 Perbandingan Keperluan Dan Ketersediaan

Perbandingkan jumlah pekerja yang diperlukan dengan pekerja yang sedia ada. Perbandingan ini akan menunjukkan sebarang ketidakseimbangan yang wujud dan membolehkan pihak organisasi membentuk perancangan dan program untuk memadankan ketidakseimbangan ini.

3.1.4 Pembentukan Dan Pelaksanaan Rancangan Sumber Manusia

Sebarang ketidakseimbangan antara keperluan dengan ketersediaan sumber manusia boleh diselaraskan melalui program-program sumber manusia yang tertentu

Contoh :

Jika sumber pekerja dalaman tidak dapat memenuhi keperluan organisai, kekurangan ini harus diatasi melalui program pengambilan pekerja baru.

Dalam jangka panjang, pihak organisasi harus melatih pekerja untuk memastikan mereka mempunyai kebolehan dan kemahiran bagi memenuhi sebarang kekosongan jawatan yang ada pada masa hadapan.


3.1.5 Penilaian rancangan

Pihak organisasi mestilah mengawasi perlaksanan segala rancangan sumber manusia dan menilai keberkesanan rancangan-rancangan tersebut. Jika perlu rancangan yang sedia ada perlu dibentuk semula bagi mengatasi kelemahandan ketidaktepatan yang wujud.

3.2 Langkah-langkah Perancangan Sumber Manusia :

Perkara utama yang perlu dilakukan adalah memastikan objektif projek

a) Perlu dinyatakan dalam bentuk tulisan.

b) Boleh diukur.

c) Hendaklah spesifik dengan masa.

d) Mencabar dan boleh

dicapai. Seterusnya,

a) Pilih strategi asas untuk mencapai objektif

b) Pecahkan projek kepada subunit atau langkah

c) Tentukan piawai(performance standard) untuk setiap subunit

d) Tentukan jangkamasa yang diperlukan untuk setiap unit

e) Tentukan turutan subunit dan masukkan maklumat ini di dalam jadual keseluruhan projek.

f) Kirakan kos setiap subunit di dalam belanjawan projek

g) Kirakan keperluan kakitangan, termasuk bilangan, kedudukan, tugas dan tanggungjawab

h) Tentukan jenis-jenis latihan yang diperlukan

i) Bentuk polisi dan prosedur

4. PENJADUALAN KERJA/ JOB SCHEDULE

Penjadualan adalah penentuan aktiviti-aktiviti,jangka masa,penjadualan untuk tenaga kerja dan sumber-sumber lain (bahan peralatan) yang di perlukan untuk mencapai tarikh siap sesuatu projek.

4.1 Menyediakan Jadual Kerja

Dalam menyediakan jadual kerja kita terlebih dahulu menyediakan perancangan mengenai tugas-tugas yang perlu dan akan dilakukan. Pelan pengurusan hendaklah di buat bagi memudahkan kerja penyediaan jadual kerja. Antaranya ialah :

a) Fungsi Dan Jenis Tugas - Mengetahui fungsi dan jenis tugas yang berkaitan dengan seseorang individu serta Mengetahui kemahiran yang ada pada setiap kakitangannya


b) Mengenalpasti Tempoh Dan Susunan Kerja - Sebagai seorang pengurus sesuatu projek, kita hendaklah mengenalpasti susunan kerja bagi setiap projek yang hendak dijalankan serta Anggaran tempoh yang diperlukan

c) Membuat jadual Kerja - Dalam membuat jadual kerja pastikan pelan kerja telah pun di buat. Ini dapat memudahkan kita memantau aktiviti-aktiviti kerja yang akan berjalan.

d) Perbincangan jadual kerja- Bagi memastikan setiap perkembangan tugas mencapai matlamat yang telah ditetapkan. Ini adalah penting untuk menentukan kejayaan projek yang dijalankan

5. PROSES PENGAMBILAN DAN PEMILIHAN PEKERJA

Sumber dan kaedah pengambilan terbahagi kepada 2 iaitu :

a) Sumber dalaman iaitu sumber dari dalam organisasi itu sendiri iaitu melalui kenikan pangkat atau pemindahan staff dari organisasi yang sama.

b) Sumber luaran iaitu :

i. Tenaga kerja yang baru masuk ke pasaran buruh

ii. Penganggur

iii. Organisasi lain

iv. Pesara yang berpengalaman

5.1 Kaedah Pengambilan

Secara langsung pengambilan dibuat dari kampus kolej, university atau sekolah, organisasi berintegrasi secara terus dengan calon. Selain daripada itu juga pengambilan juga boleh dibuat dari pameran kerjaya atau kata lain temuduga terbuka. Recommed dari rakan-rakan organisasi tersebut juga adalah kaedah pengamlan secara langsung.

Secara tidak langsung ia adalah pengambilan melalui iklan. Iklan hendaklah jelas dan lengkap bagi mengelakkan terlalu ramai calon yang memohon tetapi tidak layakl untuk di terima. Pilih saluran yang tepat seperi akhbar-akhbar tempatan atau media tempatan.

Melalui pihak ketiga, pengambilan melalui agensi di luar organisasi ia meliputi tiga sumber utama iaitu agensi pekerjaan awam seperti kementerian sumber manusia, agensi pekerjaan persendirian dan pengrekrut eksekutif.

5.2 Pemilihan

Pemilihan merupakan satu proses di mana sesebuah jabatan atau organisasi memilih daripada senarai pemohon. Calon yang paling layak atau berkebolehan untuk memegang sesuatu jawatan. Matlamat proses pemilihan ini adalah untuk memadankan calon dengan tugas-tugas yang akan dilaksanakan.Langkah-langkah pemilihan pekerja bagi sesebuah organisasi ialah

a) Temuduga awal ia digunakan membuat penilaian yang segera mengenai kesesuaian calon bagi kerja tertentu

b) Borang Permohonan mempunyai 3 tujuan iaitu yang pertama pemohon berkehendakkan sesuatu jawatan yang kedua menyediakan maklumat bagi penemuduga maklumat asas yang diperlukannya


untuk mengendalikan temuduga dan yang ketiga menjadi sebahagian daripada maklumat personel organisasi sekiranya pemohon itu diambil pekerja.

c) Semakan pengadil/latar belakang ia merupakan rujukan daripada majikan lama

d) Ujian kelayakan pekerjaan sesebuah organisasi cuba mengukur kemahiran-kemahiran kerja yang berkaitan yang dipunyai oleh calon dan kemampuannya untuk belajar semasa memegang jawatan. Terdapat beberapa ujian yang perlu dinilai iaitu:

i. Kebolehan kognitif – kecekapan menjawab (IQ Test)

ii. Kebolehan psikomotor – kecekapan pancaindera atau anggota badan

iii. Personality / minat – dari latar belakang calon

iv. Pencapaian individu

e) Temuduga kedua secara amnya memenuhi kekurangan yang terdapat dalam permohonan atau rekod pekerjaan seseorang calon.

f) Kelulusan penyelia merupakan pengesahan oleh penemuduga samada calon berjaya atau tidak.

g) Pemeiksaan doctor iaitu menentukan keupayaan fizikal dan kesihatan calon

h) Tawaran pekerjaan selepas didapati calon sememangnya sesuai maka surat tawaran akan dikeluarkan kepada calon

i) Tempoh percubaan bertujuan untuk menilai kebolehan dan kemampuan pekerja berkenaan. Sepanjang tempoh ini pekerja adak dinilai prestainya dari semasa ke semasa.

5.3 Temuduga

Temuduga pekerjaan adalah proses pemilihan yang berorientasikan perbualan iaitu penemuduga dan calon-calon bertukar-tukar maklumat. Tujuan utama temuduga diandakan adalah untuk membolehkan pegawai pemgambilan melihat aspek-aspek yang tidak dapat diketahui daripada boring permohonan seperti perwatakan, minat, keyakinan diri dan lain-lain.

5.3.1 Panduan Temuduga

Gunakan temuduga yang berstruktur iaitu penemuduga akan menggunakan satu kumpulan soalan yang ditetapkan/standard dimana mereka telah mempunyai set soalan yang telah ditetapkan terlebih dahulu sama untuk semua calon contoh nya seperti di bawah

Kandungan soalan Tujuan

a. Situasi pekerjaan Menduga tindakan yang akan

dilakukan oleh calon dalam situasi

yang tertentu.


b. Pengetahuan Mengetahui tahap kefahaman

pekerjaan pemohon tentang jawatan yang

dipohon.

Pemohon mungkin disuruh untuk

melakukan sesuatu tugas yang

berkaitan dengan jawatan

berkenaan.

c. Pendirian calon Untuk menguji pendirian calon

sama ada sanggup atau tidak

untuk memenuhi syarat yang

ditetapkan oleh pekerjaan

tersebut.

Pastikan penemuduga tahu tentang keperluan kerja iaitu kefahaman tentang keperluan tugas akan membolehkan penemuduga menumpukan perhatian kepada soalan-soalan yang relevan.

Adakan latihan bagi penemuduga iaitu dengan melatih penemuduga ini akan membolehkan mereka menjadi peka terhadap kesilapan yang mungkin timbul contohnya kesan murah hati, kesan halo, kecenderungan menengah, kesan perbandingan dan penstereotaipan (pandangan penemuduga).

Cara pengendalian iaitu penemuduga seharusnya rasa suka dan hormat kepada calon suka calon dapat berinteraksi dengan penemuduga. Dan jangan Tanya soalan bertubi-tubi..

Penutupan beri isyarat yang anda kan tamatkan sesi penemudga. Ucapkan terima kasih dan berikan pernytaan-pernyataan yang positif. Elakan dari janji-janji kosong.

Penilaian iaitu nilaikan sebaik sahaja calon keluar, nilaian berdasarkan catatan-catatan yang kita suda buat semasa sesi temuduga tadi. Penilaian haruslah objektif (bukan subjektif) agar tidak dipertikaikan.

5.3.2 Kelemahan Sesi Temuduga

Diantara kelemahan sesi temuduga adalah:

1 Ketidakseimbangan kuasa dalam situasi temuduga

2 Tingkah laku palsu oleh calon

3 Soalan-soalan yang tidak berguna


6. DISIPLIN PEKERJA

Disiplin atau tatatertib pekerja merujuk pada kepatuhan pekerja kepada dasar-dasar peraturan-peraturan dan prosedur oragnisasi bagi tujuan menjaga ketenteraman ditempat kerja agar piawai-piawai dan objektif organisasi dapat dicapai. Tujuan utama system disiplin adalah untuk memastikan tingkah laku kerja bagi pekerja tidak bercanggah dengan matlamat-matlamat organisasi.

6.1 Tindakan Disiplin

Tindakan Disiplin merupakan hukuman majikan yang dikenakan terhadap pekerja dengan sebab prestasi yang tidak memuaskan atau kerana salah laku. Dalam keadaan demikian pihak majikan harus mengenalpasti dan menentukan sebab-sebab berlakunya prestasi yang tidak memuaskan.

Walau bagaimanapun, sebelum sebarang tindakan disiplin diambil pekerja tersebut harus diberi amaran serta peluang mencukupi untuk memperbaiki prestasinya.

Pihak majikan harus menyediakan prosedur yang adil dan berkesan untuk mengendalikan hal-hal disiplin dan memastikan segala peraturan dan prosedur dan proses didiplin dipatuhi. Prosedur disiplin haruslah ditetapkan bersama-sama dengan wakil-wakil pekerja atau kesatuan pekerja. Prosedur disiplin hendaklah memenuhi syarat-syarat yang berikut :

a) Memastikan pekerja diberitahu secara bertulis tentang salah lakunya

b) Menyatakan pihak yang berkuasa untuk mengambil tindakan disiplin dan jenis tindakan disiplin yang akan diambil

c) Memastikan majikan memebrikan pertimbangan yang segera dan sepenuhnya terhadap semua fakta yang berkaitan

d) Memberi pekerja peluang untuk menerangkan kesnya serta hak untuk diwakili oleh wakil pekerja atau pegawai kesatuan pekerja

e) Memperuntukan agar amaran daripada penyelia terdekat diberikan terlebih dahulu dalam kes salah laku yang kurang serius

f) Memperuntukan amaran formal secara bertulis menerangkan keadaan tindakan disiplin yang boleh dikenakan terhadapa pekerja jika pekerja tersebut melakukan kesalahan berulang.

g) Memberikan hak untuk merayu bagi membantah tindakan disiplin yang dikenakan terhadapnya kepada peringkat pengurusan tertinggi.

Jenis-jenis tindakan disiplin yang diambil oleh majikan boleh berbentuk ringan, sederhana atau berat. Amaran lisan dan amaran bertulis merupakan satu contoh tindakan disiplin yang lebih ringan. Penggantungan kerja dan penahanan kenaikan gaji adalah tindakan disiplin yang sederhana dan penurunan pangkat dan pemecatan adalah contok tindakan disiplin yang berat.

6.2 Jenis Hukuman Tindakan Displin

Jenis hukuman yang akan dikenakan bergantung pada

a) Jenis dan seriusnya sesuatu salah laku

b) Bilangan kali pekerja tersebut melakukan kesalahan

c) Rekod selepas tindakan kesalahan yang di ambil sebelum ini.


6.3 Tujuan Tindakan Displin

Tindakan disiplin bertujuan untuk memperbetulkan tingkah laku kerja yang tidak betul dan bukan hanya menghukum semata-mata. Oleh itu pihak majikan harus memastikan proses disiplinnya dijalankan dengan sebaik-baiknya dari mula sehingga tamat. Beberapa panduan yang boleh diikuti oleh pihak majikan dalam proses mendisiplinkan pekerja.

a) Majikan harus menetapkan peraturan-peraturan yang jelas . Peraturan ini hendaklah ada kaitannya dengan perjalanan operasi organisasi .

b) Pekerja harus diberitahu awal-awal lagi tentang tingkah laku kerja yang dibenarkan dan yang tidak dibenarkan serta akibat melanggar peraturan yang telah ditetapkan.

c) Pihak majikan harus menyiasat dengan teliti setiap kes salah laku sebelum mengambil sebarang tindakan disiplin. Penyiasatan yang dijalankan harus mengikut proses yang wajar

d) Pihak majikan tidak harus bersikap pilih kasih dalam mengenakan tindakan disiplin

e) Pihak majikan perlu menyediakan proses rayuan yang membolehkan pekerja merayu atau membuat bantahan terhadap tindakan disiplin yang akan diambil

6.4 Kaunseling

Kaunseling merupakan suatu proses perhubungan menolong yang sistematik berasaskan prinsip psikologi yang dilakukan oleh kaunselor profesional bagi menghasilkan perubahan, perkembangan dan penyesuaian peribadi klien, yang baik dan menyeluruh secara sukarela sepanjang hayat berlandaskan etika kaunseling.

6.4.1 Objektif Kaunseling

Objektif kaunseling adalah untuk

a) Menolong menganalisa keadaan, sikap, pandangan dan kelakuan yang menghalang klien bekerja dengan berkesan.

b) Menolong klien untuk menyesuaikan diri dalam situasi bekerja melalui proses penyelesaian masalah.

c) Membolehkan klien menganalisa pandangan mereka dan mencari pelbagai cara dan tingkah laku yang mengganggu.

d) Menolong klien menyelesaikan masalahnya.

6.4.2 Tujuan Kaunseling

Tujuan kaunseling antaranya ialah :

a) Memberi Maklumat. Masalah klien selalunya berkaitan dengan kekurangan maklumat .Mendapatkan gambaran (kefahaman) yang jelas berhubung dengan masalah daripada kaunselor


b) Menggalakkan Celik Akal. Membantu klien memahami lebih lanjut mengenai diri (menyelami diri dan persekitaran. Membantu klien mengetahui dirinya adalah kunci kepada masalah yang dihadapinya

c) Memberi Sokongan. Klien memerlukan sokongan emosi yang tidak berbelah bagi, kemesraan dan pameran perasaan yang diharapkan dapat mengurangkan bebanan masalah.

d) Penyelesaian Konflik. Mengurangkan ketegangan dan permusuhan antara dua individu (pihak) Membantu mereka menerima perbezaan dan mencari jalan untuk mencapai penyelesaian yang menguntungkan

e) Membuat keputusan. Membantu klien membuat keputusan kerana kerap kali menghadapi masalah untuk membuat keputusan. Kaunselor boleh mengemukakan cadangan dan berbincang dengan klien sebelum sesuatu keputusan diambil.

6.4.3 Aktiviti Kaunseling

a) Diantara aktiviti kaunseling ialah :

b) PERKEMBANGAN. Memberikan maklumat mengenai sumber dan kekuatan seseorang supaya ia mempunyai azam dan usaha kepada aktiviti sihat, peningkatan sifat positif.

c) PENCEGAHAN. Mengadakan program-program pencegahan ke atas perlakuan dan sifat yang negatif dari segi emosi dan pemikirannya.

d) INTERVENSI. Merubah dan membuka pemikiran, perasaan dan tingkah laku seseorang yang bermasalah supaya menerokai, memulih dan mempertingkatkan keyakinan diri.

e) PEMULIHAN. Penekanan adalah kepada isu-isu dan permasalahan peribadi, mentaliti, kerjaya dan penyesuaian diri agar seseorang itu dapat berfungsi sepenuhnya.

6.4.4 Rasional Perkhidmatan Kaunseling

Perkhidmatan kaunseling diperlukan di sesebuah organisasi kerana

a) Kewujudan Ketegangan dan ketidakpuasan ditempat kerja.

b) Ketidakseimbangan emosi.

c) Kebimbangan tentang kemahiran dan kemampuan.

d) Perbezaan individu yang bertentangan dengan imej korporat.

e) Konflik peranan dengan caragaya pentadbiran pengurus.

f) Perbezaan di antara keperluan personel dengan polisi jabatan.

g) Prestasi kerja yang tidak memuaskan dan tabiat kerja yang tidak baik


h) Masalah peribadi dan keluarga.

i) Kebosanan kerja dan kekurangan pergerakan kerjaya.

j) Keperluan pertolongan untuk mengembangkan sesuatu tingkahlaku

k) Keperluan sokongan dalam menghadapi krisis semasa.

6.4.5 Lima Prinsip Kaunseling Pekerja

Prinsip kaunseling pekerja adalah

a) Mendengar dengan sebaiknya sebelum membuat sebarang pernyataan.

b) Elakkan mengkritik atau nasihat yang terburu-buru.

c) Jangan bertelagah atau berhujah.

d) Menumpukan sepenuhnya perhatian kepada pekerja.

e) Dapatkan sesuatu yang tersirat yang cuba disampaikan.

6.4.6 Fungsi Kaunseling Dalam Organisasi

Kaunseling berfungsi untuk

a) Mengdiagnosis masalah pekerja atau kepincangan organisasi

b) Memberi peluang pekerja meluahkan perasaan.

c) Membantu pekerja berfikir dengan jelas dan tidak dikuasai oleh emosi.

d) Memberi nasihat.

e) Menyokong dan menenangkan pekerja.

f) Menilai diri.

g) Mempertingkatkan komunikasi dalam organisasi.

h) Memajukan diri.

7. MENGENDALIKAN PENILAIAN KAKITANGAN

Penilaian Kakitangan adalah penilaian prestasi yang perlu dilakukan kepada kakitangan di bawah seliaan. Ia Merupakan satu proses yang bersistematik bagi menilai kekuatan dan kelemahan pekerja dalam melakukan kerjanya.

7.1 Definasi Penilaian Prestasi

Penilaian prestasi ialah proses menilai relative seseorang pekerja kepada syarikat atau jabatan dari segi kebolehan, prestasi kerja dan potensi, melalaui penilaian organisasi, nilai sumbangan yang diberikan oleh setiap pekerja akan dapat di tentukan. Walaupun tindakan penilaian yang formal mungkin dilakukan hanya setahun sekali sahaja. Ia lebih merupakan aktiviti yang berterusan kerana maklumat yang akan digunakan dalam penilaian ini perlu dikumpul daripada pemerhatian yang dilakukan sepanjang masa.


7.1.1 Keperluan Penilaian prestasi

Penilaian prestasi merupakan satu aktiviti bagi perancangan guna tenaga. Ia berfungsi sebagai maklum balas tentang keberkesanan aktiviti perancangan guna tenaga dan aktiviti-aktiviti lain yang berkaitan. Melalui penilaian prestasi akan dapat dilihat sejauh mana jabatan pengurusan sumber manusia telah Berjaya memenuhi kehendak tenaga kerja organisasi, secara khususnya dari segi mendapatkan kerja mengikut mutu yang dikehendaki.

Selain kesan terhadap ganjaran dan kenaikan pangkat bagi pekerja, maklumat yang diperoleh daripada penilaian prestasi dapat digunakan untuk memperbaiki aktiviti seperti pengmabilan dan pemilihan , latihan dan orientasi serta penyeliaan kerja.

7.1.2 Tujuan Penilaian Prestasi

Tujuan Penilaian Prestasi di lakukan kepada kakitangan ialah :

a) Memberi maklumbalas kepada pekerja berhubung prestasi mereka.

b) Menyediakan langkah-langkah tertentu untuk meningkatkan prestasi mereka.

c) Memberi asas kepada pihak pengurusan dalam menentukan ganjaran kepada pekerja.

d) Memberikan maklumat berhubung dengan keberkesanan aktiviti-aktiviti pemilihan, latihan dan pembangunan pekerja.

e) Memberikan maklumat kepada pengurus tentang kualiti sumber manusia yang ada untuk tujuan pertumbuhan organisasi.

1 Syarat Untuk Menjalankan Penilaian Prestasi

Pekerja yang dinilai mestilah boleh mengawal prestasinya. Perkara ini penting ditekankan kerana ada kalanya prestasi seseorang pekerja bergantung pada faktor-faktor seperti teknologi dan tugas-tugas yang dijalankan terlebih dahulu oleh pekerja lain. Dalam keadaan ini pekerja tidak mempunyai kebebasan sepenuhnya untuk mengawal prestasinya.

a) Wujud kepentingan bagi pekerja menghasilkan kadar yang melebihi sesuatu kadar minimum. Ada tugas-tugas tertentu yang dilakukan oleh seseorang pekerja yang mengeluarkan output yang lebih akhirnya akan menimbulkan masalah dalam proses pengeluaran.

b) Prestasi mestilah boleh dinilai dengan tepat. Disini perlu wujud piawai serta pengukur untuk membolehkan prestasi pekerja diukur.

c) Penilai mestilah di latih menggunakan sistem penilaian. Secara khususnya beberapa perkara yang perlu wujud dalam program latihan ialah :

i. Penilaian hendaklah dijelaskan tentang tujuan latihan


ii. Satu garis panduan pelaksanaan hendaklah disediakan untuk membantu penilai melakukan penilaian

iii. Semua definasi yang digunakan hendaklah jelas untuk memastikan kefahaman yang seragam

iv. Penilai hendaklah diberi peluang berlatih dahulu untuk memastikan sebarang masalah yang mungkin wujud dapat diatasi sebelum penilain sebenar dilakukan

v. Kesempatan tentang keperluan prestasi kerja dan suasana kerja

vi. Pandangan yang munasabah iaitu, mereka tidak mempunyai sikap yang longgar taua ketat dalam melakukan penilaian atau dipengaruhi oleh apa-apa perasaan prejudis.

vii. Wujudkan huraian kerja yang aktif untuk membolehkan para pekerja dinilai dengan adil, penilaian hendaklah di dasarkan kepada maklumat terakhir tentang kerja. Dalam hal ini huraian kerja perlu di perbaharui kerana huraian yang sentiasa diperbaharui dari semasa ke semasa atau apabila saja wujud perubahan dalam sesuatu kerja adalah huraian kerja yang aktif.

7.1.4 Kaedah-kaedah Penilaian

Kaedah-kaedah penilaian yang boleh di lakukan pada kakitangan/pekerja adalah:

a) Kaedah skel pengkadaran. Kaedah ini menggunakan pemberian kadar tertentu berdasarkan satu atau lebih julat ciri-ciri prestasi. Terdapat 2 cara utama kaedah ini digunakan ialah :

i. Pengkadaran sejagat – ini merupakan kaedah skel pengkadaran yang paling mudah dengan penilai menentukan kadar yang akan diberikan kepada pekerja berdasarkan skel yang lazimnya antara 1 hingga 10. Contohnya Seorang pekerja yang diberikan kadar 10 ialah pekerja yang menunjukan prestasi yang baik dalam semua aspek. Kadar 1 diberikan kepada seorang pekerja yang amat lemah dan lazimnya ini bererti pekerja berkenaan akan menghadapi tindakan disiplin.

ii. Skel Pengkadaran berasaskan kelakuan – Pengkadaran ini digunakan sebagai skel termasuklah pengetahuan tentang kerja, inisiatif, mutu kerja dan lain-lain. Setiap skel ini akan diberikan keterangan berdasarkan kadar yang diberikan.

b) Kaedah Karangan. Kaedah ini merupakan satu perbincangan terbuka tentang kekuatan dan kelemahan


pekerja. Perbicangan ini akan didasarkan pada beberapa perkara seperti pandangan menyeluruh penilai terhadap pekerja, kesediaan pekerja untuk dinaikkan pangkat, aspek-aspek latihan yang diperlukan oleh pekerja . kelemahan kaedah ini ialah ia bergantung pada kemahiran mengarang penilai. Antara-antara kaedah karangan ialah :

i. Kaedah peristiwa genting – Dalam pendekatan ini penyelia atau individu yang bertanggungjawab untuk melakukan penilaian akan mencatat kelakuan-kelakuan positif dan negatif yang telah ditunjukkan oleh pekerja dalam sebuah diari.

ii. Kaedah kajian bidang – Kaedah ini memerlukan pemerhati yang diberikan latihan khas untuk melakukan penilaian prestasi pekerja. Pemerhati ini akan menemuduga penyelia pekerja tentang perkara-perkara tertentu. Satu penilaian menyeluruh dilakukan berdasarkan temuduga tadi.

c) Kaedah senarai semak. Penggunaan senarai semak satu pendekatan dengan satu senarai kelakuan yang berkait dengan prestasi kerja. Setiap pekerja dibandingkan dengan senarai kelakuan-kelakuan yang paling hamper tentang seorang pekerja.

d) Kaedah pemeringkatan merupakan antara keadah yang paling mudah bagi menilai prestasi kerja. Secara kasar kaedah ini melibatkan perbandingan antara pekerja untuk menentukan pekerja yang terbaik, kedua terbaik, ketiga terbaik dan seterusnya.Kelemahan kaedah ini dapat dilihat sekiranya ia melibatkan jumlah pekerja yang ramai yang mungkin menyebabkan sukar untuk memastikan sama ada pemeringkatan ini dapat dilakukan dengan tepat dan adil.

e) Kaedah menyeluruh kerja. Kaedah ini di ambil dari pendekatan dan penekanan penyelia sebagai pembimbing pekerja. Selain melihat kepada kelebihan dan kelemahan seseorang pekerja, penyelia dalam melakukan penilaian prestasi juga diminta untuk menentukan satu program bagi mengatasi kelemahan-kelemahan pekerja.ada kalanya kedua-duanya akan berbincang dahulu tentang ciri-ciri utama tugas untuk memastikan tidak wujud perbezaan tanggapan.

f) Kaedah penilaian berdasarkan objektif. Pendekatan ini digunakan menilai prestasi di peringkat pengurusan. Konsep kaedah ini ialah pengukuran prestasi pengurus hendaklah berdasarkan kejayaan mereka mencapai objektif yang ditentukan melalui perbincangan.

7.1.5 Proses-proses Penilaian Prestasi

Proses-proses penilaian prestasi adalah

a) Menentukan matlamat penilaian


b) Menjalankan analisis kerja

c) Menentukan criteria prestasi

d) Menbentuk format penilaian

e) Menjalankan penilaian prestasi

f) Menjalankan penilaian prestasi

g) Mengkaji semula maklumat prestasi

7.1.6 Kriteria Penilaian

Kriteria penilaian prestasi

a) Kriteria Prestasi – asas pertimbangan untuk menentukan prestasi kerja harus dipilih dengan sebaik-baiknya supaya criteria yang berkaitan sahaja digunakan dalam penilaian.

b) Kriteria sifat – merujuk ciri-ciri keperibadian seperti keyakinan diri, inisiatif dan kejujuran, merupakan ukuran yang subjektif, kurang mempunyai kebolehanpercayaan.

c) Kriteria Hasil – berkait rapat dengan ukuran-ukuran kuantitatif seperti jumlah jualan, untung dan kos. Kesemua ukuran tersebut adalah petunjuk keberkesanan organisasi yang baik tetapi kurang berguna apabila digunakan untuk menentukan keberkesanan kerja seseorang.

d) Kriteria tingkah laku – menunjukkan dengan khusus tindakan yang perlu diambil oleh pekerja sekiranya mereka hendak mencapai tahap prestasi yang dikehendaki.

7.1.7 Temuduga penilaian

Organisasi harus menjadualkan sekurang-kurangnya 2 temuduga penilaian :

a Bagi tujuan bimbingan dan pembangunan pekerja

b Bagi tujuan penilaian agar pihak organisasi dapat membuat keputusan tentang kenaikan gaji, kenaikan pangkat dan sebagainya. Ia haruslah dijadualkan tidak lama sesudah tempoh penilaian tamat.

Garis panduan yang boleh di ikuti dalam temuduga penilaian adalah

a) Wujudkan suasana yang tidak mengancam pada permulaan temuduga agar pekerja tidak merasa tegang

b) Terangkan tujuan temuduga dan turutan perbincangan yang dicadangkan

c) Mulakan perbincangan dengan memberi pekerja peluang untuk memberikan pandangan tentang kerjaya

d) Berikan maklumbalas. Harus meliputi kelebihan dan kelemahan pekerja

e) Beri peluang kepada pekerja untuk mempertahankan diri


f) Bincangkan rangcangan-rancangan tindakan untuk meningkatkan prestasi kerja dan tetapkan matlamat-matlamat kerja baru bagi tempoh penilaian seterusnya

g) Tetapkan tarikh susulan untuk menentukan pada peringkat mana matlamat-matlamat prestasi baru telah dicapai

h) Tamatkan perbincangan dengan membincangkan prospek pekerja dan pembangunan kerjayanya.

LATIHAN

1 Nyatakan objektif Pengurusan Sumber Manusia.

2 Terangkan perbezaan di antara spesifikasi kerja dengan huraian kerja.

3 Apakah tujuan intervensi dalam aktiviti kaunseling?

4 Mengapakah penilaian prestasi dilakukan terhadap kakitangan?

5 Pada pendapat anda apakah kaedah penilaian yang terbaik untuk membuat Penilaian Prestasi? Berikan ulasan untuk menyokong pendapat anda.

RUJUKAN

1. Mohmad Yazam Sharif (2001) Asas Pengurusan Sumber Manusia, Utusan Publication ISBN 967-61-1130-9 (muka surat 84 hingga 99).

2. Sofian Ibrahim UTM (1999) Prinsip Pengurusan (muka surat; 122 hingga 133). 3. http://www.scribd.com/doc/15680543/Bab-6pengurusan-Sumber-Manusia ,

30/12/2012, 10.37a.m.




KERTAS PENERANGANKOD DANNAMA F02 SIJIL TEKNOLOGI KOMPUTER (RANGKAIAN)KURSUS

KOD DAN F02-03-01 PROJECT MANAGEMENTNAMA MODULPENGALAMANPEMBELAJAR LE3INTERPERSONAL COMMUNICATION SKILLANNO. TUGASANBERKAITAN 01.06 COORDINATE INTER DEPARTMENT AND VENDOR

IDENTIFY NETWORK PROJECT MANAGEMENT USINGSTANDARD OPERATING SYSTEM, PROJECT REQUIREMENTMANAGEMENT, NETWORK IMPLEMENTATION DOCUMENT,STANDARD REPORT ACTIVITY, COMPUTER NETWORKSECURITY POLICY, INTRUSION PREVENTION PROCEDURES,ORGANIZATION STRUCTURE, COMMUNICATION PROCEDURE,

OBJEKTIF COMPANY SAFETY PROCEDURE, OCCUPATIONAL SAFETYAND HEALTH ACT (OSHA) AND CHECKLIST SO THAT:-PRESTASI

1. PROJECT MANAGEMENT REPORT IS PRODUCED,AKHIRAN2. HUMAN RESOURCE MANAGEMENT IS UNDERSTOOD

(TPO)AND APPLIED,

3. INTERPERSONNAL COMMUNICATION SKILL ISAPPLIED AND

4. 5S IS IMPLEMENTEDACCORDING TO CASE STUDY GIVEN AND REQUIREMENTNETWORK-CLIENT IMPLEMENTATION, NETWORK PLAN ANDNETWORK REQUIREMENTSTUDENT SHOULD BE ABLE TO :-

OBJEKTIF COORDINATE WITH OTHER RELATED DEPARTMENT ANDMEMBOLEH VENDORS USING ORGANIZATION STRUCTURE,(EO) COMMUNICATION PROCEDURE AND PROJECT MANAGEMENT

REQUIREMENT SO THAT JOB REQUIREMENTS IS APPLIEDACCORDING TO STANDARD OPERATING PROCEDURE..


1. KOMUNIKASI SECARA EFEKTIF

Antara kaedah utama dalam berkomunikasi adalah :

1.1 MENDENGAR DAN MEMBACA

Mendengar dengan baik penting untuk membantu pemahaman yang lebih tepat, ia melibatkan gabungan aktiviti fizikal dan mental tetapi ia juga akan melibatkan halangan fizikal dan mental seperti bahasa, kebisingan, penyampaian .

1.1.1 Kaedah Mendengar yang berkesan

Diantara kaedah mendengar yang berkesan adalah:

a) Bertanya & minta penjelasan

b) Beri maklumbalas

c) Tumpukan perhatian

d) Angguk

e) Bersabung mata

f) Membongkok ke hadapan

g) Catit/rekod

h) Ringkaskan (paraphrase) dan minta persetujuan

1.1.2 Tiga jenis Pendengaran

Jenis-jenis pendengaran adalah seperti di Jadual 1-1 di bawah.

Mendengar Secara Pendengar yang Tidak Pendengar yang Efektif

Efektif Efektif

(a) Mencari topik yang Tidak fokus kepada topik Sentiasa mendengar dengan

berkaitan yang mungkin berkait teliti perkara yang mungkin

akan berkait

(b) Menilai kandungan Tidak mendengar jika Menilai kandungan dan tidak

dan bukan penyampaian adalah mengendahkan kesilapan

penyampaian kurang baik penyampaian

(c) Cuba memberi Tidak menunjukkan Aktif mendengar,

tumpuan pergerakan atau respon menunjukkan respon

Jadual 1.1.2 Jenis-jenis Pendengaran


1.1.3 Membaca Secara Efektif

Teknik membaca secara efektif adalah seperti berikut :

a) Fokus kepada topik penting yang berkaitan

b) Menilai maklumat yang dibaca

c) Kaitkan struktur maklumat bertulis untuk lebih memahami kaitan antara topik

d) “Scanning” - rambang

e) Baca untuk kefahaman – guna kamus dll.

f) Baca secara terperinci untuk dipetik.

g) Pemerhatian yang tajam.

1.2 BERCAKAP DAN MENULIS

Penyampaian lisan dan penulisan yang tidak efektif akan menyebabkan maklumat tidak disampaikan dengan tepat.

Faktor utama yang mempengaruhi penulisan dan percakapan adalah :

1.2.1 Bahasa

Tahap yang digunakan harus sepadan dengan tahap mereka yang mendengar.

1.2.2 Pertuturan

Penyampaian harus fasih dalam bahasa tersebut dan menyampaikan dengan jelas.

1.2.3 Turutan Topik

Topik perlu disampaikan dalam turutan yang mudah difahami aliran maklumatnya.

1.2.4 Kaitan Topik

Topik yang disampaikan perlu berkait rapat antara satu samalain.

1.3 MEREKOD MAKLUMAT

Kaedah untuk merekod maklumat adalah seperti di bawah.

a) Nota, Buku Catitan

Pastikan perkara penting dicatit dan tulisan adalah jelas dan mudah difahami.

1.3.2 P.D.A (Elektronik)

Kaedah terkini untuk merekod maklumat , seperti mempunyai komputer mudah alih.


1.3.3 Alat Perakam Suara

Dapat merekod penyampaian secara lisan dalam keadaan dimana penyampai mungkin sukar untuk difahami. Boleh dijadikan rujukan selepas sesi penyampaian tanpa hilang isi-isi penting.

1.3.4 Peta Minda

Membantu memahami maklumat secara logikal dan dari segi kaitan antara topik-topik yang disampaikan.

1.3.5 Kamera/Kamera Video

Membantu merekod maklumat yang didapati daripada pemerhatian

3. PEMERHATIAN

Pemerhatian merupakan kaedah berkomunikasi yang lebih kepada kemahiran memahami apa yang dilihat , ia berbeza dengan mendengar, kerana kita cuba memahami sesuatu yang dilakukan tanpa penjelasan secara lisan :

Kaedah memerhati yang efektif :

a) Perhati dengan minat

b) Ambil kedudukan yang terbaik

c) Catat nota bila perlu

d) Kaedah – maklumi, tunjuk, buat dan susulan

e) Bertanya untuk ulangan atau ketidakjelasan

4. KEMAHIRAN MEMBERI MAKLUMBALAS

Fokus kepada isu, bukan orang/personalitinya. Di samping itu

a) tujukan kepada perkara yang di dalam kawalannya, yang berkuasa diubahnya

b) tepat pada waktunya

c) beri cadangan pilihan

d) dengar penjelasannya walaupun tidak bersetuju dengannya.

3.1 Perbezaan Bahasa

Bagi mengatasi masalah perbezaan bahasa, penyampai boleh menggunakan teknik dibawah :

a) Alat Bantuan Visual

b) Demonstrasi

c) Penterjemah

5. KEMAHIRAN BERKOMUNIKASI


Terdapat beberapa jenis komunikasi yang perlu difahami terlebih dahulu iaitu:

3.2 Komunikasi Intra Personal

Setiap individu atau personal perlu

a) Memperbaiki diri agar dapat berkomunikasi dengan baik

b) Pembangunan diri ( prinsip , akhlak , sikap )

c) Pembangunan fikiran ( kreatif & inovatif )

d) Bermulanya komunikasi berkesan

3.3 Membangunkan Teknik-teknik Berkomunikasi Dalam Diri

Komunkasi dalam diri dapat dibangunkan dengan

a) Pembangunan diri

i. Akhlak yang baik.

ii. Sikap yang profesional iaitu dapat mengawal perasaan dan keyakinan diri.

iii. Berfikiran kreatif

Bagi berkomunikasi dengan baik, secara individu perluada pengetahuan tentang perkara di bawah iaitu :

a) Teknik Komunikasi lisan ( presentation, telefon ) , bukan lisan ( isyarat), tulisan ( surat), elektronik ( emel, faks )

b) Media komunikasi telefon, faks, emel , surat , memo , presentation, laporan

c) “ Subject matter “ perkara yang dibincangkan dalam komunikasi

3.4 Komunikasi Inter Personal

Komunikasi sesorang dengan seorang yang lain atau lebih daripada seorang.Dibantu oleh alat-alat komunikasi seperti telefon, faks, emel , surat , memo , presentation, laporan.

3.5 Jenis-jenis Komunikasi

Komunikasi terbahagi kepada beberapa jenis iaitu :

a) Arahan / Standard Operating Procedures /Manual

b) Menganalisa mesej

c) Mendapatkan maklumat

d) Memikirkan teknik-teknik yang sesuai

Sama ada kita berkomunikasi melalui lisan, penulisan atau pembacaan , komunikasi merupakan suatu proses yang boleh dipecahkan kepada 5 fasa seperti di Jadual 4.3.2.


.2

Idea menjadimesej

1 3“ Sender “ Mesej

mempunyai dihantaridea

5 4Penerima Penerimamemberi mendapat

maklumbalas mesej

Jadual 4.3.2 Proses Komunikasi

6. KAEDAH MENDAPATKAN MAKLUMAT

Maklumat boleh diperolehi melalui

a) Pembelajaran

b) Rujukan

c) Perbincangan

d) Pemerhatian

7. BAHAN KOMUNIKASI

Bahan komunikasi mampu membantu dan meningkatkat kelancaran penyampaian maklumat. Proses persiapan untuk menyediakan bahan berkomunikasi adalah seperti berikut:

Analisis situasi / Dapat maklumat Buat persiapanmasalah

Rajah 6.0 Proses Penyediaan Bahan Komunikasi

6.1 Jenis Format Bahan Komunikasi

Bahan komunikasi terdiri daripada


a) Angka & fakta

b) Sampel atau gambarajah

c) Penerangan

d) Visual Aid - Graf , Jadual , gambar

e) Pergerakan badan ( Body Language ) dan tanda ( Signs ) semasa berkomunikasi,contohnya

i. Air muka - Ia menunjukkan perasaan sebenar semasa berkomunikasi, sama focus, bosan , marah atau suka dan sebagainya banyak mempengaruhi komunikasi.

ii. Isyarat tangan - Terdapat isyarat tangan tertentu yang memberikan maksud tertentu , sebagai contoh , Lambaian tangan menunjukkan tanda mengatakan “ Hello “

iii. Nada suara - Perlulah jelas dan sesuai dengan keadaan . Contoh : Kita perlu menggunakan suara yang tegas semasa menyampaikan arahan keselamatan dan disiplin

6.2 Protokol Komunikasi

Kepada siapa kita bercakap dipengaruhi oleh protokol yang perlu diikuti mengikut pangkat dan status.

6.3 Pekerja bawahan

Komunikasi hendaklah jelas dan boleh disampaikan dalam bentuk arahan dan memo.

6.4 Penyelia Atasan

Komunikasi perlu dijelaskan dalam bentuk taklimat atau perbincangan serta penghantaran laporan. Tidak boleh menggunakan memo atau arahan ringkas.

6.5 Memperbaiki Cara Komunikasi

Cara berkomunikasi dapat ditingkatkan dengan

a) Keberkesanan percakapan

b) Meningkatkan perbendaharaan kata dan tatabahasa

c) Bahasa yang sesuai dan jelas

d) Membina keyakinan diri

e) Mentafsirkan maklumat secepat mungkin

6.6 Rintangan – rintangan Komunikasi

Rintangan yang wujud dalam komunikasi adalah

a) Tanggapan yang berbeza

b) Perbezaan bahasa

c) Kebisingan

d) Keadaan emosi


e) Komunikasi tidak kekal

f) Tiada keyakinan

6.7 Komunikasi Yang Baik

Komunikasi yang baik adalah

a) Tahu apa yang dibincangkan

b) Berusaha memberi kefahaman

c) Meneliti tujuan sebenar komunikasi

d) Berbincang

e) Befikir sebelum berkomunikasi

f) Mengambil peluang

g) Komunikasi susulan

h) Menjadi pendengar yang baik

8. KOMUNIKASI DALAM KUMPULAN KECIL

Merangkumi beberapa orang dalam kumpulan yang kecil bagi membincang dan menyelesaikan masalah. Kaedah yang berkesan adalah seperti

a) Perbincangan

b) Percambahan Fikiran ( Brainstorming )

i. Merupakan sumbangan idea secara spontan dan menyeluruh dimana semua ahli kumpulan wajib menyumbang idea . Idea – idea tersebut kemudian dipertimbangkan kebolehlaksanaan dan justifikasinya.

ii. Semua idea tersebut hendaklah ditulis secara visual agar semua ahli kumpulan dapat melihat semua sumbangan idea .

c) Mesyuarat. Tujuan dan fungsi mesyuarat adalah seperti dibawah :

i. Menggerakkan pengurusan dan pentadbiran sesebuah organisasi

ii. Menentukan program berjalan dengan lancar

iii. Menetapkan matlamat kerja

iv. Mempercepatkan persiapan kerja

v. Menyelesaikan masalah

vi. Menyelaras kegiatan jabatan & kakitangan

7.1 Perlaksanaan Mesyuarat

Rajah di bawah menunjukkan perkara yang perlu dilakukan untuk melaksanakan mesyuarat.


A B C DSet Objektif Buat Agenda Edar Agenda Adakan

Mesyuarat

F EIkuti Perkembangan Tangguh

Mesyuarat

A Set Objektif Setiap mesyuarat harus ditetapkan objektif terlebihdahulu sebelum membuat keptusan bahawamesyuarat perlu diadakan. Jika tiada keperluanuntuk mesyuarat maka ia tidak wajib diadakan.

B Buat Agenda Setiap mesyuarat harus ada agenda untukmemastikan mesyuarat berjalan mengikut objektif.

C Edar Agenda Semua hadirin mesyuarat perlu mendapatkanagenda sebelum mesyuarat dijalankan.

D Adakan Mesyuarat Mesyuarat diadakan di tempat yang sesuai denganjenis mesyuarat dan bilangan hadirin.

E Tangguh Mesyuarat Mesyuarat ditangguhkan ( ditamatkan ) olehPengerusi.

F Ikuti Perkembangan Perkara yang telah diusulkan dan diarahkan didalam mesyuarat perlu diikuti perkembangannyadalam persekitaran kerja.

Rajah 7.1 Perlaksanaan Mesyuarat


LATIHAN

1 Lukis rajah yang menerangkan 5 fasa yang terlibat dalam proses komunikasi Inter Personal.

2 Berikan definisi komunikasi Intra Personal dan kaedah pembangunan diri dalam

3 Memantapkan skil berkomunikasi secara Intra Personal .

4 Senaraikan aliran proses yang terlibat dalam mengadakan mesyuarat.

5 Nyatakan situasi yang memerlukan penggunaan nada suara yang tegas dalam komunikasi.

6 Pada pendapat anda apakah kaedah merekod maklumat yang terbaik? Berikan alasan yang menyokong pendapat ini.

RUJUKAN

1. PRITEC (2003), “Module 4 : Project Management”. Melaka. (m/s 31- 35)

2. Nota Kursus Perlaksanaan National Competency Standard (NCS) Core Abilities,

Train The Trainer Session Kuala Nerang , Kedah.

3. Kumpulan Ramadan . (2004), “Communication Procedure T-010-3 (1)”.Shah

Alam.

4. Heerkens, Gary R. (2002) Project Management. United States of America,

McGraw-Hill.




KERTAS PENERANGAN

KOD DAN F02 SIJIL TEKNOLOGI KOMPUTER (RANGKAIAN)NAMA KURSUS

KOD DAN F02-03-01 PROJECT MANAGEMENTNAMA MODULPENGALAMANPEMBELAJARA LE45S IMPLEMENTATIONN

NO. TUGASAN 07.06 MONITOR WORK AREA TIDINESSBERKAITAN

IDENTIFY NETWORK PROJECT MANAGEMENT USINGSTANDARD OPERATING SYSTEM, PROJECT REQUIREMENTMANAGEMENT, NETWORK IMPLEMENTATION DOCUMENT,STANDARD REPORT ACTIVITY, COMPUTER NETWORKSECURITY POLICY, INTRUSION PREVENTION PROCEDURES,ORGANIZATION STRUCTURE, COMMUNICATIONPROCEDURE, COMPANY SAFETY PROCEDURE,

OBJEKTIF OCCUPATIONAL SAFETY AND HEALTH ACT (OSHA) ANDCHECKLIST SO THAT:-

PRESTASI1. PROJECT MANAGEMENT REPORT IS PRODUCED,

AKHIRAN (TPO)2. HUMAN RESOURCE MANAGEMENT IS

UNDERSTOOD AND APPLIED,3. INTERPERSONNAL COMMUNICATION SKILL IS

APPLIED AND4. 5S IS IMPLEMENTED

ACCORDING TO CASE STUDY GIVEN AND REQUIREMENTNETWORK-CLIENT IMPLEMENTATION, NETWORK PLAN ANDNETWORK REQUIREMENT

STUDENT SHOULD BE ABLE TO :-

MONITOR AND IMPLEMENTING TIDINESS OF WORK AREA

OBJEKTIFUSING STANDARD OPERATING PROCEDURES, COMPANYSAFETY PROCEDURE, COMPANY ORGANIZATION CHART,MEMBOLEHOCCUPATIONAL SAFETY AND HEALTH ACT (OSHA) AND

(EO)CHECKLIST SO THAT WORK AREA INFORMATION PREPARED,WORK AREA TIDINESS CONTROLLED AND ENSURED ISIMPLEMENTED.


1. PENGENALAN 5S

Aktiviti-aktiviti 5S telah bermula di Jepun selepas Perang Kedua bertujuan menghapuskan kekotoran dan mengemaskinikan kilang-kilang mereka. Hampir setiap syarikat mempraktikkan prinsip-prinsip 5S tanpadisedari. Banyak syarikat pula telah melaksanakan pengurusan dan kebersihan untuk mengurangkan senarai harta benda ( inventori ), barangan persendirian, peralatan dan lain-lain dari tempat kerja.

Sebelum perlaksanaan 5S, erti kata 5S ialah : SELERAK, SEMAK, SAMPAH-SARAP, SUSAH dan SAKIT. Amalan 5S merupakan satu alat pengurusan persekitaran berkualiti bagi meningkatkan produktiviti, inovasi dan kreativiti serta daya saing sesebuah organisasi. Amalan 5S merupakan teknik yang berkesan bagi mewujudkan budaya peningkatan secara sedikit demi sedikit tetapi berterusan atau dikenali sebagai KAIZEN dalam bahasa Jepun. Bagi menjayakannya penyertaan dan komitmen yang tinggi diperlukan daripada semua peringkat anggota dalam organisasi.

2. PERLAKSANAAN 5S

5S adalah satu pendekatan yang dapat digunakan untuk memperbaiki dan mengekalkan asas-asas pengurusan.5S adalah asas pengurusan sebagai satu prinsip pentadbiran dan satu teknik pentadbiran.

Aktiviti-aktiviti 5S adalah bertujuan untuk mengubahkan secara berkualiti ke atas cara manusia berfikir dan berkelakuan dan melalui perubahan ini mutu penyelenggaraan peralatan dan suasana kerja dapat diperbaiki dan dipertingkatkan.

2.1 Definisi

5S adalah satu akronim yang lahir daripada lima perkataan Jepun iaitu Seiri, Seiton, Seiso, Seiketsu dan Shitsuke. Kelima-lima perkataan ini merupakan langkah utama dalam menjalankan aktiviti 5S iaitu:

3. SISIH (SEIRI)

Menyisih dan membuang barang-barang yang tidak diperlukan di tempat kerja secara sistematik. Pada asasnya, kaedah Tag Merah (Red-Tag) digunakan semasa proses menyisihkan barang.

3.1 Panduan untuk melaksanakan SEIRI

Berikut adalah panduan untuk melaksanakan SEIRI:

a) Asingkan barang-barang yang diperlukan dari yang tidak diperlukan.

b) Asingkan barang-barang yang tidak diperlukan dari tempat kerja :-

c) Barang-barang yang tidak pernah digunakan : perlu dilupuskan

d) Barang-barang yang jarang digunakan : simpan dengan rapi

e) Asingkan semua barang-barang yang berlebihan dari tempat kerja seperti :-

i. barangan pembuatan ( work pieces )

ii. barangan bekalan

iii. barangan persendirian

iv. Peralatan

f) Gunakan tag-tag atau penanda seperti TAG MERAH untuk membuangkan barang-barang yang tidak diperlukan lagi.

g) Menetapkan seseorang untuk mengemaskan dan menguruskan tempat penyimpanan am.


h) Simpankan barangan yang diperlukan sahaja oleh setiap individu ditempat masing-masing.

i) Uruskan tempat-tempat kerja / penyimpanan

4. SUSUN (SEITON)

Menyusun barang-barang yang diperlukan secara teratur dan sistematik supaya ianya mudah dilihat, mudah diambil dan mudah dikembalikan ke tempat asalnya selepas digunakan.

4.1 Panduan untuk melaksanakan SEITON

Berikut adalah panduan untuk melaksanakan SEITON:

a) Tempat untuk setiap benda dan setiap benda mempunyai tempatnya sendiri

b) Letakkan atau simpankan semua peralatan dan buku panduan /rujukan dekat dengan tempat kerja

c) Mencipta tempat penyimpanan seperti rak, supaya ianya lebar dan tidak jauh ke dalam.

d) Tempat penyimpanan hendaklah diatur sepanjang dinding untuk menjimatkan ruangan.

e) Simpan sekali benda-benda yang sama, benda-benda yang berlainan disimpan di barisan yang berasingan.

f) Jangan menindan barangan, gunakan rak atau para jika perlu.

g) Gunakan bekas-bekas yang kecil untuk mengemas barangan yang kecil.

h) Gunakan warna untuk mengenal dengan lebih cepat.

i) Label perlulah jelas untuk setiap barangan dan tempat penyimpanan.

j) Gunakan pendinding, pintu atau tingkap yang lut sinar untuk penglihatan.

k) Gunakan troli yang khas untuk menyimpan peralatan, penyukat, alat-lat pengukur yang diperlukan.

5. SAPU (SEISO)

Membersihkan dan memeriksa tempat kerja secara berkala dan menyeluruh supaya tiada habuk/kekotoran dia atas lantai, mesin dan peralatan.

5.1 Panduan untuk melaksanakan SEISO

Berikut adalah panduan untuk melaksanakan SEISO:

a) Alat mengumpul habuk atau lain-lain alat yang sesuai digunakan untuk menghindar atau mengurangkan habuk.

b) Menyiasat punca kekotoran dan melaksanakan satu pelan tindakan untuk membasmi punca kekotoran.


c) Gelungan wayar, kaki mesin dan meja perlu ditutup supaya kekotoran senang dibersihkan dan dikeluarkan.

d) Pekerja-pekerja harus membersihkan peralatan / mesin, kawasan kerja masing-masing dan juga melakukan asas-asas penyelenggaraan.

e) Kebersihan perlu dikekalkan sentiasa.

6. SERAGAM (SEIKETSU)

Mengekalkan tahap piawaian penyusunan tempat kerja yang tinggi dengan menekankan kebersihan dan kekemasan pada setiap masa.

6.1 Panduan untuk melaksanakan SEIKETSU

Berikut adalah panduan untuk melaksanakan SEIKETSU:

a) Punca-punca kekotoran disiasat dan melaksanakan satu pelan untuk melenyapkan punca kekotoran tersebut.

b) Lindungi objek –objek daru habuk-habuk.

c) Kekalkan kesemuanya dalam keadaan bersih.

d) Lakukan pengawasan berjadual atau Audit 5S untuk memastikan pelaksanaannya dikekalkan.

e) Periksa kawasan-kawasan yang perlu diperbaiki.

7. SENTIASA AMAL (SHITSUKE)

Melatih warga kerja mematuhi sIstem persekitaran berkualiti secara berterusan supaya ia menjadi amalan dan budaya kerja dalam organisasi.

7.1 Panduan untuk melaksanakan SHITSUKE

Berikut adalah panduan untuk melaksanakan SHITSUKE:

a) Pastikan semua orang mematuhi peraturan-peraturan.

b) Semua orang perlu mendisiplinkan dirinya terhadap 5S.

c) Lakukan 5S sebagai satu tabiat ke arah pengurusan yang baik.

d) Mendidik dan menyediakan latihan.

e) Peranan dan tanggungjawab dikenal pasti.

f) Didik dan latih rakan sekerja dan pekerja-pekerja anda.


Jadual 7.1 Istilah 5S

8. JENIS-JENIS TEMPAT KERJA

Pemahaman tentang jenis-jenis tempat kerja perlu difahami dalam melaksanakan5S.

8.1 Tempat Kerja Kelas 3

Tempat kerja yang baik mempunyai ramai pekerja membuang sampah di merata-rata tempat tetapi seorang pun tidak membersihkannya.


Tempat kerja yang mempunyai ramai pekerja membuang sampah di merata-rata tempat tetapi mempunyai sekumpulan pekerja-pekerja membersihkannya


Tempat kerja di mana tiada seorang pun membuang sampah dimerata-rata tempat tetapi setiap pekerja menjaga kebersihan persekitaran.

9. SINDROM “NIH”

Selain daripada jenis-jenis tempat kerja, beberapa jenis sindrom juga perlu di ketahui dalam melaksanakan 5S.

9.1 Senarai Sindrom “Not Invented Here ( NIH )”

Sindrom-sindrom yang sering dijumpai dalam melaksanakan 5S.

a) Itu bukannya cara kita

b) Budaya mereka berlainan

c) Kita tidak mempelajari cara begitu

d) Kita telah mencubanya, tetapi tidak berhasil

e) Kita buat apa yang terdaya

9.2 Jenis Sindrom “Not Invented Here ( NIH )”

Sindrom NIH terbahagi kepada beberapa jenis iaitu :

9.2.1 Jenis A

Menolak Sepenuhnya Terlalu yakin kerana kejayaan yang lalu atau terlalu memihak kepada budaya atau cara tersendiri.

9.2.2 Jenis B

Meniru tanpa batasan apabila adanya idea-idea yang baru, perlaksanaan dilakukan secara terbuka dan boleh mengakibatkan kegagalan dan menyerah kalah pada akhirnya.

9.2.3 Jenis C

Penerimaan secara pemilihan memilih perkara-perkara yang boleh dilaksanakan pada mulanya dan melaksanakan dengan teliti. Mempelajari dengan berlatih sehingga perkara-perkara yang sesuai dilaksanakan dan diperbaiki kemudian.


9.3 Sindrom “NIH”

Halangan-halangan yang selalu dihadapi apabila sesuatu idea dicadangkan:

a) Terlalu sibuk untuk mempelajari

b) Masa yang tidak mengizinkan

c) Tiada peruntukan

d) Teori berbeza dari latihan

e) Tidak mematuhi polisi syarikat

f) Tiada pertalian atau perhubungan

g) Tidak waras atau tidak masuk akal

h) Tiada apa-apa lagi perlu anda lakukan?

i) Adakah anda tidak berpuas hati dengan kerja anda?

j) Saya sudah mengetahui akan keputusannya, walaupun kita tidak melakukannya

k) Saya tidak akan bertanggungjawab

l) Anda perlu fikir yang lebih baik dari yang ini

9.4 Kepentingan-kepentingan 5S

9.4.1 Kepentingan 1

Kepentingan utama adalah kepada pekerja seperti

a) Manfaat kepada pekerja-pekerja

b) Memupuk sikap berdisiplin dan kesedaran terhadap tempat kerja

c) Mendorong ke arah kerja yang lebih bersih dan kemas

d) Mempertingkatkan semangat berpasukan e) Pekerja akan lebih berdisiplin dalam mengikuti prosedur

kerja yang

f) menghasilkan tempat kerja yang lebih selamat

9.4.2 Kepentingan 2

Kepentingan kedua adalah kepada mesin/ peralatan iaitu

a) Manfaat kepada mesin / peralatan

b) Masalah mesin atau kerosakan boleh dikesan dengan cepat

c) Memastikan ketetapan pengukuran yang lebih baik d) Menambahkan kecekapan dan ketahanan mesin /

peralatan

9.4.3 Kepentingan 3

Kepentingan ketiga adalah kepada proses dan produktiviti iaitu

a) Manfaat kepada barangan separa-siap

b) Memastikan pemprosesan yang lancar

c) Memperbaiki dan meningkatkan produktiviti


d) Bahan mentah atau produk mudah diuruskan

e) Penggunaan sepenuhnya kawasan

9.4.4 Kepentingan 4

Kepentingan keempat adalah kepada produk atau perkhidmatan yang dihasilkan.

a) Manfaat kepada barangan siap dan pelanggan

b) Menghasilkan imej yang baik dan bersih kepada pelanggan

c) Kualiti barangan yang tinggi

d) Mempromosikan syarikat sebagai salah satu syarikat yang terbaik

10. AKTIVITI AMALAN 5S

Integrasi PDCA merupakan aktiviti amalan 5S. PDCAdikenali sebagai :-

a) Plan ( Merancang )

b) Do ( Perlaksanaan ) Action

c) Check ( Pemeriksaan )

d) Action ( Tindakan Susulan )

PDCA adalah proses di mana standard yang baru ditentukan hanya setelah dikaji dan disemak dan digantikan dengan standard yang lebih baru dan baik.

10.1 Merancang ( PLAN )

Aktiviti yang terlibat dalam merancang adalah

a) Menubuhkan sebuah jawatankuasa 5S

b) Membentuk pelan tindakan untuk setiap aktiviti 5S

10.2Perlaksanaan ( DO )

Aktiviti yang terlibat dalam perlaksanaan adalah

a) Aktiviti 5S dihebahkan pada secara menyeluruh

b) Menyediakan latihan dan didikan kepada pekerja-pekerja

c) Memilih sehari di mana semua orang membersihkan dan mengemaskan tempat kerja masing-masing

10.3Periksa ( CHECK )

Aktiviti yang terlibat adalah menilai hasil daripada perlaksanaan 5S

10.4 Tindakan Susulan ( ACTION )

Aktiviti ini adalah untuk menilai kembali dan mengambil tindakan susulan.


Rajah 10.4 PDCA Dalam Melaksanakan 5S

11. PERALATAN-PERALATAN UNTUK PERLAKSAAN 5S

Untuk membentuk budaya dan suasana ini, infrastruktur-infrastruktur yang berikut perlulah digunakan :-

11.1 Perhubungan Awam

Perhubungan awam adalah terdiri daripada

a) Surat – berita ( News Later )

b) Poster – poster

c) Slogan – slogan

d) Lencana – lencana

11.2 Promosi

Promosi adalah terdiri daripada

a) Pertandingan Pendapat

b) Hari 5S

c) Lawatan Kilang

d) Gambar-gambar

11.3Penilaian

Penilaian adalah terdiri daripada

a) Mengeluarkan surat kesalahan untuk tindakan pembetulan

b) Audit tahunan oleh majikan

c) Kertas-kertas penilaian

d) Pengiktirafan


11.4 Tugas dan Peranan

Tugas dan peranan setiap peringkat perlu difahami bagi memastikan kejayaan perlaksanaan 5S.

11.4.1 Peranan Pihak Pengurusan

Terdapat dua peranan yang perlu dilakukan oleh pihak pengurusan:

a) memberi sokongan dan menyemai minat di dalam 5S sesama pekerja pelbagai peringkat

b) menyediakan sasaran atau wawasan seperti:

i. Sasaran kebersihan ditentukan

ii. Menetapkan sasaran untuk hasil pencapaian yang berkesan seperti :-

iii. Menambah ruangan yang dikehendaki

iv. Memperbaiki kecekapan

v. Mengurangkan inventori dan masa

11.4.2 Pihak Pengurusan Pertengahan

Terdapat tiga peranan dan tanggungjawab:

a) mengadakan latihan 5S yang formal untuk pekerjapekerja

b) mengenal pasti kawasan-kawasan yang lemah dalam penjagaan kebersihan yang memerlukan kerja-kerja pembaikan dan mengekalkan kawasan-kawasan yang telah dibersihkan

c) mengekalkan perlaksanaan 5S melalui pemeriksaan berkala, promosi dan langkah- langkah pencegahan

11.4.3 Pihak Pekerja-Pekerja

Terdapat lima peranan dan tanggungjawab:

a) Sedar akan sikap dan tabiat sendiri

b) Anggap tempat kerja sendiri sebagai rumah kedua

c) Mengambil daya usaha untuk mencantikkan tempat kerja

d) Mengambil inisiatif menyumbang pendapat dan cadangan pembaikan

e) Lebih bersikap positif terhadap program-program 5S

11.5Audit Dalaman 5S

Audit Dalaman 5S adalah bahagian yang terbaik untuk membuat Penilaian Kendiri 5S.Di antara tujuan audit dalaman dijalankan adalah:

a) Mendapatkan maklumat berkenaan status perlaksanaan amalan 5S berbanding dengan keperluan sebenar


b) Mendapatkan maklumat berkenaan kekuatan dan kelemahan amalan 5S bagi bahagian yang diaudit

c) Dapatan daripada pelaksanaan Amalan 5S akan digunakan sebagai asas untuk cadangan penambahbaikkan

d) Digunakan sebagai faktor motivasi untuk melaksanakan penambahbaikan secara berterusan (KAIZEN) serta meningkatkan dan menggalakkan aktiviti-aktiviti kreativiti dan inovasi

e) Sebagai medium komunikasi bagi menyampaikan keperluan-keperluan Amalan 5S kepada semua di tempat kerja

f) Memastikan aktiviti 5S dijalankan secara berterusan untuk memupuk kesedaran dan menjadikannya sebagai satu budaya di tempat kerja

Rajah 11.5 Kriteria Audit 5S


11.6 Sudut 5S

Setiap Zon/Program/Bahagian/Kumpulan hendaklah mewujudkan Sudut 5S di lokasi yang strategik untuk perkongsian maklumat oleh semua ahli dan kakitangan.

Rajah 11.6 Sudut 5S

Maklumat yang perlu dipamerkan pada sudut 5S termasuklah:

a) Polisi/Objektif 5S

b) Carta Organisasi Amalan 5S

c) Peta Lokasi Kawasan/Zon 5S

d) Jadual PDCA (Plan, Do, Check, Action)

e) Pelan Tindakan Aktiviti 5S

f) Maklumat Kumpulan

g) Rekod aktiviti sebelum dan selepas pelaksanaan sesuatu aktiviti Amalan 5S (gambar)

h) Maklumat Keputusan Audit

i) Bahan promosi – poster, artikel dan buletin

j) Jadual perjumpaan kumpulan


LATIHAN

1 Terangkan secara ringkas tentang amalan 5S?

2 Senaraikan elemen-elemen 5S?

3 Mengapakah konsep PDCA digunakan dalam perlaksanaan 5S?

4 Promosi merupkan salah satu infrastruktur dalam perlaksanaan 5S, cadangkan TIGA (3) aktiviti yang boleh dilaksanakan untuk mempromosikan 5S di sesebuah organisasi.

5 Apakah tujuan Sudut 5S diwujudkan?

RUJUKAN

1. Mohmad Yazam Sharif (2001) Asas Pengurusan Sumber Manusia, Utusan Publication ISBN 967-61-1130-9 (muka surat 84 hingga 99).

2. Sofian Ibrahim UTM (1999) Prinsip Pengurusan (muka surat; 122 hingga 133). 3. http://www.scribd.com/doc/15680543/Bab-6pengurusan-Sumber-Manusia,

10/12/2012, 03.11p.m



F02-03-02 PROCUREMENT MANAGEMENT

GROUPCLUSTERING MODULE 2

F02-03-02-LE1 PROCUREMENT PROCESS

05.03 Produce Computer Network Requisition

F02-03-02-LE2 RECEIVING ITEMS PROCESS

05.04 Verify Computer Network Equipment

F02-03-02-LE3 REGULATE SERVICE AND LEVEL AGREEMENT

05.05 Regulate Service Level Agreement

F02-03-02-LE4 WARRANTY CLAIM PROCEDURE

07.02 Maintain Warranty Document




KOD DAN NAMA F02-03-02 PROCUREMENT MANAGEMENTMODUL

PENGALAMANLE1PROCUREMENT PROCESS

PEMBELAJARAN

NO.TUGASAN 05.03 PRODUCE COMPUTER NETWORK REQUISITIONBERKAITAN

IDENTIFY PROCUREMENT MANAGEMENT USING INVENTORY LIST,INVENTORY DATABASE, REQUISITION FORMS, QUOTATIONS,SUPPLIERS/VENDOR LIST, NETWORK EQUIPMENT, DOCUMENTPROCEDURE, POLICY, STANDARD OPERATING PROCEDURE ANDINVENTORY SOFWARE, WARRANTY DOCUMENTATION, SERVICEREPORTS AND MANUALS SO THAT:-

OBJEKTIF 1. PROCUREMENT PROCESS IS PROPERLY DONE.PRESTASI 2. RECEIVED ITEMS PROCESS IS ACHIEVED.AKHIRAN (TPO) 3. SERVICE LEVEL AGREEMENT IS OBTAINED.

4. WARRANTY CLAIM/PROCEDURES, WARRANTY VALIDITY ANDWARRANTY DOCUMENT IS OBTAINED, IDENTIFIED ANDINTERPRETED.

ACCORDING TO COMPANY REQUIREMENT, DELIVERY ORDERAND SPECIFICATION, COMPANY POLICIES AND ESTABLISHMENTPROCEDURES.

OBJEKTIF STUDENT SHOULD BE ABLE TO :-MEMBOLEH (EO)

UNDERSTAND DOCUMENTATION PREPARATION IN A NETWORKAND ACTIVITY REPORT PROCEDURE USING STANDARDOPERATING SYSTEM, NETWORK IMPLEMENTATION DOCUMENTAND STANDARD REPORT ACTIVITY SO THAT NETWORKDOCUMENTATION PROJECT IS PRODUCED ACCORDING TOREQUIREMENT.


1 PENGURUSAN PEROLEHAN

Perolehan (procurement) adalah satu cara untuk mendapatkan atau membeli peralatan atau perkhidmatan atau kerja yang dikehendaki daripada sumber luar pada harga yang terbaik bagi memenuhi keperluan pembeli dari segi kualiti, kuantiti, masa dan lokasi. Proses ini merangkumi penyediaan dan pemprosesan permintaan serta penerimaan akhir dan kelulusan pembayaran.

Proses perolehan ini adalah sebahagian daripada strategi syarikat kerana keupayaan membeli bahan-bahan tertentu akan menentukan sama ada operasi syarikat akan diteruskan atau tidak. Sesebuah perniagaan tidak akan dapat bertahan jika harga perolehan melebihi daripada keuntungan yang diperolehi.

Perolehan sering dijalankan secara proses tender, dan bukannya pembelian produk terus daripada penjual. Sebuah syarikat atau organisasi (penganjur, pelanggan atau majikan) yang ingin mendapatkan barangan atau perkhidmatan pada mulanya akan menentukan keperluannya. Kemudian, syarikat tersebut akan membuka bidaan dalam proses yang dikenali sebagai tender. Syarikat yang berminat boleh mengemukakan cadangan mereka kepada pelanggan (selalunya kerajaan tempatan) untuk memenuhi keperluan tersebut. Organisasi yang menawarkan tender akan menilai tawaran serta membuat keputusan memilih syarikat mana yang menawarkan keperluannya yang paling sesuai.

Bagi sektor kerajaan cara melaksanakan perolehan ditetapkan dalam Arahan Perbendaharaan (AP106 hingga 300) dan Surat Pekeliling Perbendaharaan yang berkaitan. Arahan dan Surat Pekeliling ini dikeluarkan berdasarkan Akta Acara Kewangan 1957.

1.1. PIHAK YANG TERLIBAT DALAM PEROLEHAN

Pihak yang terlibat dalam proses perolehan boleh diiktirafkan sebagai ‘triangle of actor’.

Promoter (Penaja / pelanggan), atau dikenali sebagai majikan, menetapkan, menguatkuasakan dan membayar untuk kerja-kerja yang dijalankan.

Engineer (Jurutera) bertindak sebagai agen bagi pihak majikan. Tugas Jurutera termasuk:

i. Penilaian tender ii. Penyeliaan kerja-kerja kontraktor iii. Pengesahan sama ada kerja-kerja dilaksanakan sepertimana spesifikasi

yang dikehendaki iv. Pengantaraan di antara majikan dan kontraktor dalam kes pertikaian.

Contractor (Kontraktor / penawar) adalah pihak yang berjaya membida sesuatu kontrak dan menjalankan kerja-kerja yang diperlukan.

1.2. KAJIAN PASARAN DALAM PEROLEHAN


Adalah menjadi kewajipan setiap Pegawai yang menguruskan perolehan membuat kajian pasaran yang berpatutan bahawa barang yang akan dibeli itu adalah yang paling sesuai dan menguntungkan. Andaian ini dibuat setelah mengambilkira kualiti, harga kegunaan barang itu dan faktor-faktor lain yang berkaitan.

1.3. PRINSIP PEROLEHAN

Antara prinsip perolehan adalah seperti berikut:

a) Akauntabiliti awam

b) Diuruskan secara telus (transparent)

c) Nilai faedah yang terbaik (best value for money)

d) Saingan terbuka

e) Adil dan saksama

1.4. KONSEP PENGURUSAN PEROLEHAN

Konsep yang diamalkan dalam pengurusan perolehan adalah berasaskan kepada 6B iaitu:

a) Kualiti yang betul

b) Kuantiti yang betul

c) Masa yang betul

d) Pembekal yang betul

e) Tempat yang betul

f) Harga yang betul

1.5. OBJEKTIF PENGURUSAN PEROLEHAN

Terdapat beberapa objektif dalam pengurusan perolehan. Antaranya ialah:

a) Nilai faedah terbaik

b) Kualiti yang terjamin

c) Memenuhi kuantiti yang dikehendaki dan berterusan.

d) Sebagai alat untuk mencapai dasar kerajaan.

e) Menggalakkan pertumbuhan industri tempatan.

f) Pengurusan stor yang cekap dan berkesan

g) Permindahan teknologi

h) Menjimatkan pertukaran wang asing.

1.6. AKTIVITI PROSES PEROLEHAN

Antara aktiviti-aktiviti yang dilaksanakan dalam proses perolehan adalah seperti:

a) Memastikan peruntukan telah diluluskan dan disediakan.

b) Menentukan jenis dan bilangan barang yang dikehendaki.


c) Membuat kajian pasaran mengenai barangan tersebut.

d) Menguruskan proses pembelian.

e) Menandatangani perjanjian.

f) Membuat pembelian atau pesanan.

g) Menyelia penyerahan dan pelaksanaan kontrak;dan

h) Membuat bayaran.

2 KATEGORI PEROLEHAN

Terdapat 3 kategori dalam perolehan iaitu:

a) Kerja b) Bekalan c) Perkhidmatan

2.1 Kerja

Perolehan Kerja melibatkan kerja-kerja pembinaan sivil seperti bangunan, lapangan terbang, pelabuhan, jalanraya, tapak kawasan dan empangan air serta kerja perparitan. Ianya juga merangkumi kerja-kerja mekanikal dan elektrikal.Kontraktor yang ingin menyertai perolehan kerajaan perlu mempunyai sijil pendaftaran yang masih berkuatkuasa iaitu berdaftar dengan Pusat Khidmat Kontraktor (PKK) dan Lembaga Pembangunan Industri Pembinaan Malaysia (CIDB) dalam kelas yang berkaitan

2.2 Bekalan

Perolehan bekalan merangkumi barangan yang dibekalkan bagi menjalankan sesuatu program, aktiviti atau projek kerajaan. Ianya merupakan input kepada sesuatu proses kerja dan perkhidmatan seperti bahan binaan, makanan, pakaian, kenderaan dan kelengkapan pejabat.

2.3 Perkhidmatan

Perolehan Perkhidmatan adalah ditafsirkan sebagai khidmat tenaga manusia atau kepakaran untuk melaksanakan dan menyiapkan sesuatu projek tertentu. Bidang perkhidmatan terbahagi kepada 2 iaitu:-

a) Perkhidmatan Perunding b) Perkhidmatan Bukan Perunding

2.3.1 Perolehan perkhidmatan perunding

Bertujuan memaklumkan peraturan bagi perolehan perkhidmatan perunding yang diperlukan untuk pelaksanaan projek/kajian yang dibiayai daripada peruntukan kerajaan.Perkhidmatan yang dimaksudkan ialah perkhidmatan kepakaran yang disediakan oleh firma perunding yang berdaftar dengan Kementerian Kewangan dan dikategorikan seperti berikut:-


2.3.1.1 Perunding Fizikal

Contoh perolehan secara perunding fizikal:

a) Arkitek, kejuruteraan awam dan struktur, kejuruteraan mekanikal dan elektrik, ukur bahan, perancang bandar dan desa, landskap, hiasan dalaman, akustik, pengurusan projek, alam sekitar dan lain-lain perkhidmatan teknikal yang berkaitan dengan kejuruteraan dan/atau pembinaan;

b) Kerja-kerja ukur tanah dan kerja ukur khusus seperti hydrography, aerial photogrammetry, remote sensing dan lain-lain;

c) Perkhidmatan penilaian fizikal seperti penilaian harta, audit & assessment dan lainlain;

d) Kajian fizikal yang berkaitan dengan kerja-kerja kejuruteraan dan/atau pembaikan.

2.3.1.2 Perunding Bukan Fizikal

Contoh perolehan secara perunding bukan fizikal:

a) Kajian kemungkinan, kajian ekonomi, kajian penswastaan dan kajian-kajian lain.

b) Perkhidmantan pengurusan sumber manusia, kewangan dan perakaunan,percukaian, pengurusan kualiti, kerja-kerja audit kewangan, kerja-kerja audit pengurusan, teknologi maklumat dankomunikasi serta bidang-bidang lain

c) Perkhidmatan perundangan

Perkhidmatan perunding lain mengikut kategori yang diperlukan oleh Agensi dan ditentukan oleh Perbendaharaan dari semasa kesemasa.

2.3.2 Perkhidmatan bukan perunding

b) Perkhidmatan Bukan Perunding meliputi perkhidmatan seperti pengendalian, penyenggaraan dan pembaikan, pencucian dan pembersihan, penyewaan dan pengurusan bangunan, pengiklanan, pengangkutan dan sebagainya.

c) Kontraktor/syarikat yang ingin menyertai perolehan ini mesti mempunyai sijil pendaftaran Kementerian Kewangan yang masih berkuatkuasa dan kod bidang yang berkaitan.


3 KAEDAH PEROLEHAN

Antara beberapa kaedah perolehan yang biasanya dilaksanakan terutamanya dalam perolehan kerajaan adalah seperti berikut:

a) Perolehan melalui panjar wang runcit.

b) Perolehan melalui kontrak pusat.

c) Pembelian terus

d) Perolehan melalui sebut harga

e) Perolehan melalui tender terhad

f) Perolehan melalui tender terbuka

g) Perolehan secara gotong royong

h) Perolehan darurat

i) Perolehan melalui Perkhidmatan Perunding

j) Perolehan melalui perlanjutan/perubahan kontrak

k) Perolehan melalui penggunaan kontrak jabatan lain (AP 178.2)

l) Perolehan (kerja) melalui Jabatan Teknik (JKR & JPS)

3.1 Perolehan melalui panjar wang runcit

Perolehan melalui panjar wang runcit adalah untuk:

i. Kegunaan segera

ii. Harga tidak melebihi RM500.00

iii. Tiada dokumen pembelian diperlukan (cukup dengan resit sahaja)

3.2 Perolehan melalui kontrak pusat

Perolehan melalui kontrak pusat adalah untuk:

i. Pembelian barang-barang gunasama.

ii. Perlu merujuk kepada Pekeliling Kontrak Perbendaharaan (PKP).

iii. Gunakan pesanan kerajaan sebagai dokumen pembelian.

Berikut adalah contoh item kontrak pusat:

i. bahan bacaan/alat tulis dan surih

ii. alat kelengkapan pejabat dan kediaman

iii. Alat kawalan kebombaan dan kawalan keselamatan

iv. Alat pandang dengar, semboyan dan penyiaran

v. Pakaian dan peralatan jahitan

vi. Makanan dan minuman

vii. Bahan api, kimia industri dan cat


viii. Baja dan alat pertanian dan ternakan.

3.3 Pembelian terus

Keterangan di bawah merujuk kepada perolehan secara pembelian terus:

a) Harga setiap jenis barangan sehingga RM10,000 bagi setiap pesanan dan tidak melebihi RM50,000 setahun boleh dibuat dari syarikat yang tidak berdaftar dengan Kementerian Kewangan.

b) Harga setiap jenis barangan yang melebihi RM10,000 sehingga RM50,000 setiap pesanan dan tidak melebihi RM100,000 setahun boleh dibuat dari syarikat Bumiputera di dalam daerah berkenaan yang berdaftar dengan Kementerian Kewangan dalam bidang yang berkenaan. Sekiranya terdapat kekurangan pembekal/syarikat Bumiputera yang berdaftar di kawasan setempat, Pegawai Pengawal atau Ketua Jabatan diberi kuasa untuk meluluskan pembelian daripada mana-mana pembekal/syarikat Bumiputera di daerah berdekatan yang diketahui sentiasa menawarkan harga yang berpatutan. Keseluruhan perbelanjaan bagi (a) dan (b) hendaklah tidak melebihi 50% daripada peruntukan tahunan Pusat Tanggungjawab (PTJ).

c) Bagi perolehan kerja yang bernilai tidak melebihi RM20,000 perolehan boleh dibuat secara lantikan terus di kalangan kontraktor kelas F yang berdaftar dengan Pusat Khidmat Kontraktor (PKK) di bawah kepala dan sub kepala yang berkaitan.

d) Gunakan pesanan kerajaan atau inden sebagai dokumen pembelian/ perolehan mengikut mana yang berkaitan.

3.4 Perolehan melalui sebut harga

Perolehan melalui sebut harga adalah:

a) Perolehan yang bernilai melebihi RM50, 000.00 hingga RM200, 000.00. b) Pelawaan dibuat kepada sekurang-kurangnya Lima (5) pembekal/kontraktor. c) Dokumen Lampiran Q (Arahan Perbendaharaan) digunakan. d) Diproses seperti tender (AP 171). e) Setuju terima Jawatankuasa Sebut Harga.

3.5 Perolehan secara tender terhad

Perolehan secara tender terhad adalah:

a) Perolehan bekalan/perkhidmatan/kerja bernilai sehingga RM5 juta.

b) Pemilihan kontraktor hendaklah diluluskan oleh Lembaga Perolehan Agensi di kalangan sekurang-kurangnya 10 syarikat Bumiputera tempatan bagi kontrak kerja dan sekurang-kurangnya 5 syarikat Bumiputera tempatan bagi kontrak bekalan/perkhidmatan. Sekiranya bilangan syarikat Bumiputera tempatan tidak mencukupi ianya boleh dibuka kepada syarikat Bumiputera di negeri/daerah berdekatan.


3.6 Perolehan melalui tender terbuka

Perlaksanaan Perolehan melalui tender terbuka adalah seperti berikut:

a) Iklan tender dalam sekurang-kurangnya satu (1) akhbar tempatan berbahasa Melayu

b) Diiklan dalam tempoh tidak kurang dari 21 hari. c) Tender diterima dalam sampul berlakri. d) Peti tender yang berkunci disediakan. e) Perolehan barangan yang diimport, tawaran harga hendaklah secara FOB. f) Tender dibuka oleh Jawatankuasa Pembuka Tender. g) Tender hendaklah dinilai oleh Jawatankuasa Teknikal dan Jawatankuasa

Kewangan. h) Tender ditimbang dan diluluskan oleh Lembaga Perolehan. i) Setuju terima tender.

3.7 Perolehan secara gotong royong

Gotong royong bermaksud satu konsep kerja beramai-ramai secara bermuafakat untuk menyempurnakan sesuatu kerja tanpa mengharapkan keuntungan kewangan. Kerja-kerja secara bergotong royong bukan sahaja dapat mengurangkan perbelanjaan Kerajaan tetapi juga mengujudkan semangat kerjasama di kalangan anggota masyarakat disamping mengeratkan hubungan antara Kerajaan dengan rakyat.

Kriteria bagi menentukan projek-projek boleh dilaksanakan secara gotong royong adalah seperti berikut:

a) Had maksimum kewangan atau peruntukan bagi melaksanakan projek-projek kecil secara gotong royong adalah sebanyak RM100,000.00 dan peruntukan disediakan secara pemberian terus kepada pihak yang menerajui projek gotong - royong.

b) Tidak banyak memerlukan kemahiran teknik.

c) Projek-projek mestilah diterajui oleh Jawatankuasa Kemajuan dan Keselamatan Kampung (JKKK) atau Jawatankuasa Kawasan atau Badan/Pertubuhan/Persatuan lain yang melibatkan masyarakat setempat.

d) Projek-projek gotong royong yang hendak dilaksanakan mestilah bebas daripada semua halangan seperti pemilikan tapak projek dan sebagainya.

e) Melibatkan tenaga penduduk tempatan dan bercorak kemasyarakatan seperti kerja-kerja pembinaan, pembersihan atau lain-lain kerja bercorak fizikal.

f) Tempoh pelaksanaan tidak melebihi tujuh (7) hari kerja berturut-turut atau tujuh hari dalam tempoh maksimum tiga (3) bulan. Projek yang dijangka melebihi tempoh yang ditetapkan tidak boleh dilaksanakan secara gotong royong.

Projek-projek fizikal yang akan dilaksanakan secara gotong royong hendaklah tertakluk kepada syarat dan peraturan seperti berikut:

a) Senarai projek yang akan dilaksanakan secara gotong royong hendaklah dikenal pasti terlebihi dahulu dan dipersetujui oleh Pegawai Pengawal.


b) Pegawai Pengawal hendaklah melantik seorang pegawai yang bertanggungjawab untuk menyelia setiap projek gotong royong serta mengesahkan projek berkenaan telah siap.

c) Di mana berkenaan/perlu, Pegawai yang diberi kuasa hendaklah mendapat kerjasama Jabatan Teknik tentang jenis-jenis kerja kecil yang boleh dikendalikan secara gotong royong, anggaran keseluruhan kos projek serta kos bahan-bahan, peralatan serta kos melaksanakan gotong royong.

d) Diawasi oleh pegawai yang di beri kuasa dengan kerjasama Jabatan Teknik mengikut mana yang berkaitan.

e) Pihak peneraju hendaklah mempastikan keselamatan bahan-bahan dan peralatan projek sepanjang tempoh pelaksanaan projek.

f) Pihak yang menerajui projek gotong royong hendaklah membuka/mempunyai satu akaun di bank tempatan.

g) Sumbangan kewangan daripada swasta dan dermawan/orang perseorangan boleh diterima oleh pihak peneraju dengan syarat resit dikeluarkan bagi semua penerimaan dan sumbangan tersebut hendaklah dimasukkan ke dalam akaun gotong royong berkenaan.

h) Bagi setiap projek gotong royong, satu penyata kewangan berasingan hendaklah disediakan oleh pihak peneraju projek. Penyata berkenaan hendaklah disimpan oleh pihak peneraju dan boleh diperiksa oleh mana-mana pihak pada bila-bila masa.

i) Bayaran elaun sagu hati sebanyak 15% daripada peruntukan pemberian Kerajaan bolehlah diperuntukkan bagi peserta gotong royong. Elaun sagu hati juga merangkumi perbelanjaan makan minum kepada semua peserta gotong royong. Hanya peserta yang menjalankan kerja-kerja sebenar sahaja semasa melaksanakan projek-projek kecil secara gotong royong boleh dibayar elaun sagu hati. Jumlah bayaran sagu hati kepada peserta hendaklah mengikut kemahiran dan tahap penglibatan peserta yang ditetapkan oleh pihak peneraju projek dengan bantuan Jabatan Teknik, mengikut mana yang berkaitan.

j) Semua Pegawai Pengawal hendaklah mengemukakan laporan pelaksanaan projek gotong royong secara berkala kepada Kementerian Kewangan bagi setiap separuh tahun pertama dan kedua.

3.8 Perolehan secara darurat

Perolehan secara darurat adalah seperti berikut:

a) Perolehan tidak melebihi keperluan semasa. b) Prosidur biasa perolehan (AP 170, 171 dan 172) dikecualikan. c) Laporan terperinci dikemukakan kepada Perbendaharaan dalam tempoh 1 bulan

dari tarikh perolehan.

3.9 Perolehan melalui khidmat perunding

Perlaksanaan perolehan melalui khidmat perunding:

a) Hendaklah mematuhi pra-syarat keperluan perkhidmatan perunding.F02-03-02-LE1-IS PINDAAN : 1 MUKASURAT 72

b) Perolehan perkhidmatan perunding bagi perolehan kerja yang kurang daripada RM30 juta, Lembaga Perolehan Kementerian adalah diberi kuasa untuk melantik perunding atau melantik perunding pengurusan projek (PMC) yang berdaftar dengan Kementerian Kewangan.

c) Hendaklah mendapat kelulusan Jawatankuasa Pemilihan dan Pelantikan Perunding (JPPP) atau Jawatankuasa Pemilihan dan Pelantikan Perunding Peringkat Agensi (JPPPA) yang berkenaan.

d) Kelulusan bayaran perkhidmatan perunding hendaklah diperolehi dari Perbendaharaan atau Lembaga Perolehan atau JPPPA mengikut mana yang berkenaan.

e) Perunding dilantik hendaklah menguruskan perolehan bagi pihak jabatan berkenaan mengikut tatacara perolehan kerajaan yang berkuatkuasa.

f) Agensi hendaklah membuat laporan perlantikan perunding mengikut format khas yang ditetapkan dalam tempoh 1 bulan selepas perlantikan dibuat.

g) Laporan prestasi perunding hendaklah dikemukakan kepada Perbendaharaan dan Urusetia JPPP yang berkenaan.

3.10 Perolehan melalui perlanjutan/ perubahan kontrak

Bagi perolehan bekalan dan perkhidmatan perlanjutan dan perubahan kontrak boleh ditimbang dan diluluskan oleh pihak berkuasa yang meluluskan tender asal tersebut dengan syarat-syarat berikut:-

a) Kontrak masih berkuatkuasa;

b) Tidak melibatkan kenaikan harga;

c) Perlanjutan hanya untuk sekali sahaja dan tempoh maksimum sehingga dua (2) tahun;

d) Tambahan kuantiti atau nilai tidak melebihi 50% dari kontrak asal tertakluk maksimum RM5 juta dengan syarat jumlah tambahan dan kontrak asal tidak melebihi RM15 juta.

Arahan perubahan kontrak bagi perolehan kerja boleh diluluskan oleh pihak berkuasa sebagaimana yang ditetapkan di bawah AP 202 dengan syarat:-

a) Tempoh kontrak masih berjalan semasa arahan perubahan kerja dikeluarkan, kecuali dibenarkan di bawah syarat-syarat kontrak;

b) Perubahan tidak menukar sebahagian besar skop kerja asal;

c) Bagi kerja tambahan, perubahannya hendaklah ditapak binaan; dan

d) Bagi kerja gantian, perubahan perubahan adalah dalam skop kontrak asal dan kerja yang ditentukan dalam kontrak asal hendaklah dapat dikenalpasti dalam kerja-kerja gantian itu.


3.11 Penggunaan kontrak jabatan lain

Porolehan kontrak jabatan lain boleh digunakan apabila:

a) Jabatan ingin memperolehi bekalan barangan yang diperlukan dari Jabatan yang telah mempunyai kontrak sebagai pengguna utama sesuatu barangan atau dari kontraktornya di atas syarat-syarat yang sama

Perlaksanaannya hendaklah mendapat kelulusan Perbendaharaan atau Pihak Berkuasa Kewangan Negeri terlebih dahulu.

3.12 Perolehan melalui jabatan teknik

Perlaksanaan perolehan melalui jabatan teknik:

a) Semua Jabatan bukan teknik boleh mendapatkan perkhidmatan daripada Jabatan Teknik (Jabatan Kerja Raya dan Jabatan Pengairan dan Saliran) atau mendapatkan Perkhidmatan Perunding bagi melaksanakan semua projek kerja tertakluk kepada peraturan yang berkuat kuasa dari semasa ke semasa.

b) Sekiranya Jabatan Teknik tidak berkemampuan untuk melaksanakan kerja-kerja tersebut atau tidak memberi jawapan dalam tempoh 14 hari, Jabatan boleh melaksanakannya dengan menggunakan perkhidmatan perunding mengikut tatacara semasa yang sedang berkuat kuasa. Sesalinan ‘as built drawing’ hendaklah dikemukakan kepada Jabatan Teknik oleh Jabatan untuk simpanan dan rujukan di masa hadapan.

c) Bagi kerja-kerja yang melibatkan bangunan kerajaan kelulusan Bahagian Bangunan-Bangunan Kerajaan, Jabatan Perdana Menteri atau Jabatan yang diberi tanggungjawab untuk menguruskan hal ini hendaklah diperolehi terlebih dahulu.

d) Bagi bangunan yang disewa, kebenaran tuan punya bangunan hendaklah diperolehi terlebih dahulu. Jabatan boleh menggunakan perunding yang bertanggung kepada bangunan tersebut.

e) Kerja-kerja penyelenggaraan dan membaiki kerosakan kecil yang tidak melibatkan struktur bangunan dan kerja letrik dan bernilai tidak melebihi RM50,000 bagi satu kali pembaikan boleh diurus sendiri oleh Jabatan tanpa merujuk Jabatan Teknik.

f) Pengecualian dari tatacara yang ditetapkan boleh diberikan oleh Ketua Setiausaha Perbendaharaan atau Pegawai Kewangan Negeri mengikut mana yang berkaitan.

4 DOKUMEN-DOKUMEN PEROLEHAN

Dokumen-dokumen seperti di bawah adalah diperlukan dalam penyediaan sesuatu perolehan:

a) Surat jemputan tender

b) Arahan kepada pembida

c) Lembaran data Bidaan

d) Borang standard bagi cadangan teknikal dan harga


e) Terma rujukan

f) Draf kontrak

g) Borang tender

h) Spesifikasi

i) Lukisan

j) Senarai kuantiti dan jadual kadar

4.1 Surat jemputan tender

Surat ringkas menjemput organisasi yang berminat untuk mengemukakan tawaran teknikal dan harga untuk urusan PPP (Purchasing Power Parity).

4.2 Arahan Kepada Pembida

Dokumen ini menyediakan pembida dengan garis panduan umum dan peraturan rasmi yang mengawal proses tender. Cadangan harga dan teknikal biasanya dikemukakan dalam sampul surat yang bertutup. Hanya pembida yang mempunyai kelayakan teknikal sahaja akan dibuat penilaian harga. Proses ini perlu digariskan dengan jelas dalam arahan kepada pembida.

4.3 Lembaran data Bidaan (bid data sheet)

Bid data sheet disediakan untuk menjelaskan kandungan arahan kepada pembida mengenai tarikh akhir penyerahan tawaran, jadual kerja, prosedur penilaian, sokongan logistik, peraturan dan sebagainya.

Pembida dikehendaki juga memasukkan elemen-elemen berikut ke dalam cadangan teknikal yang ditawarkan iaitu:

i. Keadaan tempatan (local condition)

ii. Kehendak kontrak;

iii. Maklumat mengenai peralatan dan teknologi yang akan digunakan;

iv. Jadual aktiviti untuk mencapai apa-apa sasaran prestasi;

v. Maklumat mengenai pengalaman dan kemahiran pengurusan dan kakitangan teknikal

vi. Pelan pembangunan kakitangan

Terdapat beberapa kriteria pemilihan yang boleh digunakan untuk menilai cadangan harga yang ditawarkan pembida. Antaranya ialah:

i. Tarif terendah

ii. Nilai pelaburan dibuat oleh pembida

iii. Yuran tetap

iv. Pampasan insentif untuk mencapai sasaran yang telah ditetapkan, atau

v. gabungan di atas.


4.4 Borang standard bagi cadangan teknikal dan harga

Bagi memastikan bahawa kedua-dua tawaran (teknikal dan harga) responsif kepada terma-terma rujukan (TOR) dan untuk memudahkan perbandingan dan penilaian dibuat, pembida perlu menggunakan satu set borang standard untuk membentangkan cadangan mereka yang mengandungi:

i. borang-borang tawaran dan jadual harga;

ii. Borang tawaran keselamatan;

iii. Borang perjanjian kontrak;

iv. Borang keselamatan prestasi

v. Borang jaminan bank untuk pembayaran

4.5 Terma rujukan

Terma rujukan adalah peruntukan yang terkandung atau peraturan yang dikenakan dalam sesuatu kontrak. Ia juga menerangkan dengan jelas latar belakang kawasan kerja dan skop kerja yang diperlukan.

Dokumen ini melindungi kerajaan dengan menghalang pembida dari mendakwa bahawa mereka tidak mengetahui tentang sesuatu keadaan semasa tawaran atau fasa rundingan dibuat. Penutupan urus niaga boleh dilakukan dengan lebih cekap jika maklumat yang diberikan di dalam terma-terma rujukan telah dikaji dengan betul, dinilai dan secara bertulis.

4.6 Draf kontrak

Draf kontrak adalah dokumen undang-undang yang sangat terperinci yang memastikan bahawa perlindungan undang-undang ditepati dari segi perwakilan, waranti, tanggung rugi, terma dan semua undang-undang dan peraturan yang berkaitan. Dokumen ini dapat memastikan bahawa semua cadangan daripada pembida menawarkan aspek yang memberikan kepentingan kepada kerajaan, seperti struktur kewangan, jaminan sosial, jaminan pelaburan dan sebagainya;

4.7 Spesifikasi

Spesifikasi mentakrifkan standard mutu kerja dan bahan-bahan yang diperlukan oleh organisasi untuk menyiapkan projek tertentu. Ia mungkin mengandungi penerangan tentang kerja-kerja yang diperlukan, keadaan tapak, bekalan bahan dan sebagainya. Kontraktor adalah bertanggungjawab untuk memenuhi spesifikasi yang ditetapkan. Kenyataan spesifikasi mestilah tepat dan jelas.

4.8 Lukisan

Satu senarai lukisan yang menunjukkan tajuk, bilangan nombor lukisan dan nombor semakan yang harus disediakan bersama dengan surat jemputan tender atau spesifikasi. Peta perlu untuk menunjukkan lokasi kerja, laluan saluran paip, lintasan dan sebagainya.


4.9 Senarai kuantiti dan jadual kadar harga

Senarai kuantiti menentukan kuantiti bahan yang diperlukan. Ia mungkin hanya dalam satu dokumen atau dibahagikan kepada beberapa dokumen yang sesuai dengan pembahagian kerja. Ia juga termasuk bahagian mengenai " Kaedah Pengukuran" atau "Nota Harga ".

5 PROSES DAN PERINGKAT PEROLEHAN

Berikut adalah proses dan peringkat perolehan secara tender:

a) Perancangan

b) Penyediaan spesifikasi

c) Penyediaan dokumen tender

d) Iklan tender

e) Bantahan spesifikasi

f) Pembuka tender

g) Penilaian tender

h) Taklimat tender

i) Lembaga Tender

j) Penerimaan Tender

5.1 Perancangan tender

Perkara-perkara yang perlu dirancang dalam proses perlaksanaan perolehan tender:

a) Tentukan jenis item/perolehan.

b) Menyediakan carta/jadual proses.

c) Peruntukan kewangan

d) Barang gunasama/kontrak/Pusat

e) Pendaftaran Kontraktor

f) Penggunaan matawang

g) Penyediaan penentuan

h) Kajian pasaran/sumber perolehan/bekalan

i) Dasar-dasar/peraturan khusus

j) Penggunaan borang-borang piawai.

5.2 Penyediaan penentuan/spesifikasi

Berikut adalah perkara-perkara yang perlu dipertimbangkan dalam proses penyediaan penentuan:

a) Jawatankuasa Penentuan Teknikal hendaklah terdiri dari sekurang-kurangnya tiga pegawai mahir dan berkelayakan.

b) Masa yang mencukupi.

c) Butiran penentuan yang jelas.


d) Tidak mengkhusus kepada jenama atau buatan tertentu, jika tidak dapat dielakan ungkapan ‘atau persamaan’ hendaklah digunakan.

e) Rujuk kepada MAMPU jika perolehan berkaitan teknologi maklumat.

f) Menentukan supaya semua bekalan barangan hendaklah dari buatan tempatan kecuali tidak boleh diperolehi dari sumber dalam negeri.

g) Mempunyai dua ciri penting iaitu ciri-ciri wajib dan ciri-ciri sampingan.

h) Pembungkusan.

i) Cara penghantaran.

j) Nisbah kandungan.

k) Tempoh masa.

l) Butiran lain yang berkaitan.

5.2.1 Ciri – ciri butiran penentuan

Ciri-ciri butiran penentuan adalah seperti berikut:

a) Jenis

b) Warna

c) Saiz

d) Berat

e) Bentuk

f) Kualiti

g) Mencukupi bilangan yang diperlukan

h) Ambil kira peruntukan yang ada

i) Pembelian secara pukal

j) Jumlah tenaga manusia

k) Tahap kepakaran/kelulusan

a) Penyediaan dokumen tender

Proses penyediaan dokumen tender:

a) Penyediaan perincian dokumen teknikal dan harga dalam 2 dokumen yang berasingan.

b) Bagi tender yang memerlukan lawatan ke luar negeri bagi tujuan pemeriksaan sebelum penerimaan (PDI) dan kos melebihi RM1 juta, dokumen tender hendaklah jelas mensyaratkan petender membuat tawaran dengan kos berasingan bagi lawatan PDI.

c) Bagi tender yang memerlukan lawatan ke luar negara kerana tujuan latihan petender perlu mengemukakan tawaran tender secara berasingan.

d) Bagi barangan import, tawaran harga perlu secara Free On Board (FOB).

e) Tawaran tender hendaklah dalam 2 sampul surat berlakri berasingan.

f) Petender tidak dibenarkan mencatat nama syarikat dan harga dalam perincian teknikal.


g) Bantahan penentuan boleh dibuat oleh pentender dalam tempoh 14 hari bagi tender tempatan dan 28 hari bagi tender antarabangsa.

5.3.1 Butir-butir dokumen tender

Berikut adalah butir-butir yang terdapat dalam dokumen tender:

a) Arahan kepada petender

b) Penentuan.

c) Borang tender.

d) Surat setuju terima.

e) Syarat tender.

f) Terma kontrak.

g) Senarai kuantiti/ringkasan tender.

h) Jadual Kadar Harga.

i) Lukisan teknikal/plan.

j) Tempat penghantaran.

k) Cadangan pemindahan teknologi.

l) Prestasi/track record.

m) Profail dan kedudukan kewangan petender.

n) Perkara lain yang berkaitan.

5.4 Iklan tender

Bagi tender tempatan, tender hanya diiklankan dalam sekurang-kurangnya 1 akhbar harian utama berbahasa Melayu. Manakala bagi tender antarabangsa pula, tender diiklankan dalam sekurang-kurangnya 2 akhbar utama iaitu satu dalam bahasa Melayu dan satu lagi berbahasa Inggeris.Tempoh iklan adalah tidak kurang dari 21 hari bagi tender tempatan dan 56 hari bagi tender antarabangsa. Iklan tender perlu mengandungi butir-butir berikut:-

a) jabatan berkenaan,

b) tajuk,

c) syarat petender yang layak,

d) tempat, tarikh dan masa dokumen dijual,

e) harga, cara dan kepada siapa bayaran dibuat,

f) tempat, tarikh dan waktu tender diterima.


5.5 Membuka tender

Tender akan dibuka oleh Jawatankuasa Pembuka Tender yang terdiri daripada dua orang pegawai yang mana seorang daripadanya hendaklah daripada kumpulan pengurusan dan profesional. Perlantikan jawatankuasa ini hendaklah dibuat secara bertulis.

Antara tugas Jawatankuasa Pembuka Tender adalah:

a) Buka peti tender pada waktu yang ditetapkan.

b) Nomborkan tiap-tiap lembaran tender.

c) Tandatangan ringkas setiap lembaran yang mengandungi harga dan pindaan.

d) Merekod pada borang jadual berkenaan waktu tawaran dibuka dan tandatangan borang berkenaan.

e) Memadamkan tanda pengenalan petender pada dokumen tawaran teknikal.

5.6 Penilaian tender

Terdiri daripada penilaian teknikal dan penilaian harga.

5.6.1 Penilaian Teknikal

a) Terdiri daripada pegawai mahir dan berkebolehan.

b) Berasaskan penentuan teknikal yang disediakan semasa memanggil tender.

c) Dibuat secara mesyuarat.

d) Laporan penilaian hendaklah ditandatangani.

5.6.2 Penilaian Harga

a) Dinilai oleh Jawatankuasa Penilai Harga atau oleh pegawai yang berpengalaman dan mahir.

b) Perkara yang dinilai ialah seperti syarat bayaran, tempoh bayaran, diskaun, kadar pembayaran dan lain-lain.

c) Perbandingan yang dibuat hendaklah berdasarkan unsur-unsur yang sama.

d) Penilaian bagi kenderaan, jentera berat, sistem maklumat dan seumpamanya hendaklah berasaskan harga yang menyeluruh seperti alat ganti, latihan, pentauliahan/pemasangan dan harga penyelenggaraan.

e) Bagi penilaian tender kerja, tempoh siap hendaklah ditentukan dan dinilai mengikut kepentingannya.

5.7 Perakuan Kepada Lembaga Perolehan tender

Ketua Jabatan hendaklah membuat perakuan kepada Lembaga Perolehan berdasarkan kepada Laporan Penilaian Tender. Perakuan tersebut hendaklah berdasarkan tawaran yang terbaik dari segi harga dan kualiti mengikut keperluan agensi dan hendaklah mengambil kira prinsip-prinsip perolehan dan dasar-dasar yang ditetapkan. Perakuan tersebut juga hendaklah menyatakan dengan khusus tawaran petender yang dicadangkan untuk dipertimbangkan.


Urus Setia yang menguruskan tender sesuatu Agensi hendaklah menyediakan Kertas Taklimat Tender untuk pertimbangan Lembaga Perolehan.

5.8 Pertimbangan Dan Keputusan Lembaga Perolehan

Keputusan pemilihan tender akan dipertimbangkan oleh Lembaga Perolehan yang ditubuhkan dengan mendapat kelulusan dari Perbendaharaan. Pertimbangan pemilihan tender adalah dalam had nilai setuju terima yang dibenarkan.

5.9 Surat Niat dan Surat Setuju Terima Tender

Surat Niat ialah surat yang dihantar kepada petender yang mana kandungannya meliputi kenyataan hasrat/niat untuk menerima tawaran petender tersebut, tertakluk kepada persetujuan syarat-syarat Agensi yang dikehendaki dipatuhi oleh petender sama ada melalui rundingan atau cara-cara lain. Surat Niat ini tidak mengikat kedua-dua pihak kepada satu kontrak.

Sekiranya Agensi bercadang untuk menerima sesuatu tawaran tetapi dengan beberapa syarat yang mesti dipatuhi oleh pretender terlebih dahulu, maka Surat Niat hendaklah dikeluarkan.

Surat Setuju Terima pula ialah surat yang mengesahkan penerimaan sesuatu tawaran berasaskan kepada syarat yang telah ditetapkan dalam dokumen tender, syarat yang telah dipersetujui dalam Surat Niat dan apa-apa syarat lain yang telah dipersetujui melalui rundingan sebelumnya. Sehubungan dengan itu, apa-apa syarat yang telah dipersetujui sebelumnya hendaklah dinyatakan dengan jelas dan persetujuan tersebut merupakan sebahagian daripada perjanjian kontrak. Surat Setuju Terima ialah satu dokumen perundangan yang sah dan merupakan sebahagian daripada perjanjian kontrak.

Apabila semua perkara telah diselesaikan dan tiada rundingan lanjut diperlukan, Surat Setuju Terima hendaklah dikeluarkan kepada kontraktor yang berjaya secepat mungkin sebaik sahaja keputusan Lembaga Perolehan diperolehi dan dalam tempoh sah laku tender.

6 KEGAGALAN KONTRAK

Terdapat beberapa kegagalan kepada seuatu kontrak. Antaranya ialah:

a) Lewat.

b) Tidak cukup kuantiti.

c) Tidak mematuhi penentuan.

d) Tidak bekal.

e) Sub kontrak.

f) Kehilangan taraf pembuat/Bumiputera.


LATIHAN

1. Apakah yang dimaksudkan dengan perolehan.

2. Nyatakan prinsip – prinsip perolehan?

3. Jelaskan 2 kategori perkhidmatan perunding?

4. Nyatakan bilangan minimum kontraktor/pembekal bagi sebut harga?

5. Apakah yang akan terjadi pada sebut harga yang lewat?

6. Berapakah had nilai untuk tender?

7. Apakah peraturan mengenai pengiklanan tender?

8. Nyatakan tugas jawatankuasa pembuka tender?

9. Nyatakan maklumat-maklumat yang terkandung dalam dokumen tender?

10. Dalam keadaan manakah tender terhad boleh dipelawa dan apakah syarat-syaratnya dan pihak berkuasa manakah yang boleh menimbang dan memutuskan tender terhad?

RUJUKAN:

1. www.treasury.gov.my/pdf/latihan/pdt_Perolehan_Kerajaan.pdf Prinsip, Dasar dan Kaedah Perolehan Kerjaaan, 20/3/2013, 10.04

2. http://pppue.undp.2margraf.com/en/16_5.htm, Implementation – Tendering & Procurement, 30 July 2013, 9.03

3. http://pm4id.org/9/6, Project Management for Instructional Designers, 30 July 2013, 9.22

4. http://www.businessdictionary.com/definition, Procurement, 11/9/2013, 12.16






PENGALAMANLE2RECEIVING ITEMS PROCESS

PEMBELAJARAN

NO.TUGASAN05.04 VERIFY COMPUTER NETWORK EQUIPMENTBERKAITAN





OBJEKTIF STUDENT SHOUD BE ABLE TO :-MEMBOLEH (EO)

IDENTIFY HUMAN FACTOR THAT AFFECT PROJECT PROGRESSACCORDING TO PROGRESS MONITORING USING USERREQUIREMENT DOCUMENT, MANUFACTURED AND VENDORSUPPORT, COMPUTER NETWORK SECURITY POLICY ANDINTRUSION PRENVENTION PROCEDURES SO THAT JOBSCHEDULE,NETWORKINTRUSIONPREVENTIONANDCONTINGENCY ACTION AND REPORT PARALLEL WITHMANAGEMENT REQUIREMENT RESOURCES IS APPLIED.


1. DEFINISI PROSES PENERIMAAN PERALATAN

Penerimaan peralatan bermaksud proses yang melibatkan pemeriksaan kualiti, kuantiti dan keadaan barang-barang yang diterima agar menepati spesifikasi di dalam salinan dokumen pembelian.

Penghantaran produk atau perkhidmatan yang diminta merupakan satu peralihan dalam proses ‘Purchase-to-Pay’ daripada aktiviti membeli kepada aktiviti pemiutang. Semua pembelian mestilah melaui proses penerimaan supaya pembayaran dapat dibuat kepada pembekal. Setiap jabatan perlu menentukan sama ada produk atau perkhidmatan yang diterima boleh diterima dan mematuhi terma-terma dan syarat-syarat dalam proses pembelian.

2. OBJEKTIF PROSES PENERIMAAN

Proses penerimaan dilaksanakan untuk memastikan perkara-perkara berikut dipenuhi:-

a) Memastikan setiap barang-barang yang diterima menepati spesifikasi yang ditetapkan

b) Menentukan kualiti dan kuantiti sebenar mengikut pesanan

c) Memastikan barang-barang diterima dalam keadaan yang baik, sempurna dan selamat untuk digunakan.

3. PEGAWAI PENERIMA PERALATAN

Pegawai yang dilantik untuk menerima dan mengesahkan penerimaan sesuatu peralatan terdiri daripada pegawai penerima dan pegawai bertauliah.

Pegawai Penerima ialah pegawai yang diberi tanggungjawab untuk menerima dan mengesahkan aset yang diperolehi. Manakala Pegawai bertauliah ialah pegawai yang memiliki kepakaran dalam bidang tertentu.

4. PROSES PENERIMAAN PERALATAN

Secara keseluruhannya penerimaan peralatan adalah melibatkan proses-proses berikut:

i. Receiving ( Menerima ) ii. Inspecting ( Memeriksa ) iii. Testing ( Menguji ) iv. Acceptance ( Penerimaan )

4.1 RECEIVING ( MENERIMA )

Receiving (menerima) bermaksud suatu tindakan untuk mengambilalih pemilikan peralatan yang dibeli daripada pembekal.

Pegawai yang bertanggungjawab menerima peralatan, perlu memeriksa dan memastikan peralatan yang diterima berada dalam keadaan baik dan menepati spesifikasi yang dikehendaki sebelum menandatangani dokumen penerimaan yang disediakan pembekal.

Sekiranya pembekal tidak dapat mematuhi arahan yang ditetapkan oleh jabatan atau sekiranya didapati peralatan yang diterima dalam keadaan rosak jabatan perlulah menolak daripada menerima peralatan tersebut.


Pegawai penerima perlu memastikan peralatan diterima secara fizikal beserta dokumen yang diperlukan (jika berkenaan) seperti berikut:

i. Nota atau bil serahan ii. Invois iii. Dokumen Kontrak iv. Kad Jaminan v. Nota/Senarai Pembungkusan vi. Perakuan Kualiti daripada pembekal vii. ‘Certificate Of Origin’ bagi barang import viii. Surat Jaminan pengambilan balik bagi barang berhad tempoh ix. Dokumen-dokumen lain yang berkaitan

4.1.1 Nota serahan

Nota serahan adalah dokumen yang mengandungi senarai barangan dan kuantiti barang yang dihantar oleh penjual kepada pembeli bersama-sama dengan barang. Dengan adanya nota serahan, pembeli dapat menyemak barang-barang yang dihantar dan sebagai perakuan bahawa barang-barang telah dihantar dengan selamat. Nota serahan hanya menyenaraikan jenis barang dan kuantiti sahaja. Harga barang tidak dinyatakan.

Rajah 4-1 Contoh Nota Serahan

4.1.2 Invois

Setelah penjual menerima pesanan belian daripada pembeli, penjual akan menghantar barang niaga kepada pembeli bersama dengan nota serahan.Pembeli akan menyemak barang niaga yang diterima dengan nota serahan dan menandatanganinya.Penjual pula akan menyediakan invois berdasarkan nota serahan yang disahkan oleh pembeli.


Invois merupakan dokumen perniagaan yang penting dalam urus niaga jual beli secara kredit.Invois disediakan dalam tiga salinan, satu salinan asal dihantar kepada pembeli dan dua salinan lain digunakan oleh penjual sebagai rujukan.

Invois adalah dokumen penting yang digunakan sebagai sumber rekod perakaunan. Pembeli merekodkan butir-butir invois dalam Jurnal Belian manakala penjual merekodkan butir-butir invois dalam Jurnal Jualan.

Rajah 4-2 Contoh Invois

4.1.3 Kad Jaminan

Kad jaminan adalah kad yang diberikan oleh sesebuah syarikat kepada pelanggan sebagai jaminan bahawa sebarang kerosakan yang berlaku pada barangan yang dijual dalam tempoh tertentu (selepas digunakan) akan dibaiki (diganti) tanpa sebarang bayaran.

Rajah 4-3 Contoh kad jaminan

4.1.4 Senarai Pembungkusan (Packing List)

Senarai Pembungkusan adalah senarai pada ‘shipping package’ yang menyatakan kuantiti, berat kandungan dan penerangan mengenai barang tersebut. Senarai pembungkusan ini disediakan oleh pembekal dan dihantar


kepada penerima supaya penerima dapat memastikan peralatan yang dihantar adalah tepat sepertimana dalam pesanan.

Rajah 4-4 Contoh Senarai Pembungkusan

4.1.5 Certificate Of Origin

Certificate of Origin (sering disingkatkan kepada C/O atau COO) adalah dokumen yang digunakan dalam perdagangan antarabangsa. Ia adalah bercetak, disediakan oleh pengeksport atau ejennya dan disahkan oleh badan yang mengeluarkan, membuktikan bahawa barang-barang yang dieksport telah dikeluarkan, dibuat atau diproses di negara tertentu.

Rajah 4-5 Contoh Certificate Of Origin

4.2 INSPECTING ( MEMERIKSA )

Inspecting (memeriksa) bermaksud tindakan memeriksa peralatan yang diterima untuk menentukan dan memastikan pembekal patuh kepada spesifikasi yang ditetapkan.


Pegawai yang bertanggungjawab menerima dan memperakui penghantaran perlu menjalankan pemeriksaan untuk mengesahkan syarat-syarat minimum berikut ditepati:

i. Produk mematuhi keperluan pesanan dan dokumen lain yang berkaitan (contohnya: nombor yang betul, model, penerangan, saiz, jenis, warna, penilaian dan lain-lain)

ii. Kuantiti yang betul seperti pesanan

iii. Tiada kerosakan pada peralatan yang diterima

iv. Unit kiraan ukuran yang betul (contohnya jika unit ukuran adalah satu dozen, perlu ada 12 dalam pakej).

v. Dokumentasi penghantaran (senarai pembungkusan, sijil, dan lain-lain) diterima

vi. Barang-barang mudah rosak dalam keadaan baik dan tarikh tamat tempoh tidak melebihi

vii. Peralatan boleh beroperasi atau berfungsi.

Semasa proses pemeriksaan, jabatan perlu membandingkan senarai pembungkusan (packing list) pembekal dengan pesanan belian (Purchase Order) dan invois untuk menentukan jika terdapat sebarang percanggahan di dalam dokumen. Sekiranya terdapat percanggahan, pegawai kewangan haruslah diberitahu supaya bayaran ditangguhkan.

Pegawai penerima perlu memastikan maklumat-maklumat di bawah adalah sama pada senarai pembungkusan dan pesanan belian semasa menerima peralatan.

i. Nombor pesanan belian

ii. Item atau nombor pengeluar

iii. Kuantiti dan unit ukuran

iv. Keterangan produk

Pembekal tidak dibenarkan untuk menggantikan produk atau menghantar lebih daripada kuantiti yang diminta tanpa kelulusan terlebih dahulu sama ada dari jabatan atau Agen Pembelian. Ejen Pembelian harus diberitahu oleh Jabatan apabila ini berlaku.

4.3 TESTING ( MENGUJI )

Testing (menguji) adalah suatu tindakan menguji produk yang dihantar bagi menentukan produk berfungsi pada tahap yang dikehendaki. Proses ini biasanya berkaitan dengan pembelian peralatan klinikal atau penyelidikan, perisian, dan ‘capital equipment’.

Proses pengujian perlu dilakukan oleh Jabatan untuk memastikan bahawa produk mematuhi spesifikasi dalam dokumen pesanan belian, kontrak, atau cadangan pembekal. Adalah sangat penting melaksanakan proses pengujian terutamanya melibatkan pembelian peralatan modal mahal ataupun kompleks, sebelum meluluskan bayaran akhir kepada pembekal.

Bagi pembelian peralatan modal yang besar, kriteria pengujian tertentu perlu dibangunkan dan dimasukkan ke dalam kontrak. Jabatan perlu melakukan ujian mengikut kriteria yang ditetapkan dalam perjanjian untuk keputusan tersebut dianggap sah dan mengikut undang-undang. Sekiranya produk itu ditolak, bayaran tidak akan dikembalikan .

Jabatan mesti mengakui penerimaan produk dengan mengeluarkan notis bertulis penerimaan berjaya kepada pembekal dan menyediakan salinan surat penerimaan kepada Ejen Pembelian.


4.4 ACCEPTANCE ( PENERIMAAN )

Acceptance (penerimaan) bermaksud memperakui bahawa produk atau perkhidmatan mematuhi syarat-syarat dalam pembelian untuk membolehkan pembekal dibayar. Penghantaran dianggap "diterima" jika tiada isu berkaitan proses penghantaran dan kualiti produk disampaikan kepada pembekal atau Ejen Pembelian.

Jabatan dikehendaki untuk menghubungi pembekal dengan cepat apabila menolak produk yang lebih-penghantaran, rosak atau tidak mematuhi pematuhan yang ditetapkan. Kegagalan untuk memberitahu pembekal atau Agen Pembelian tepat pada masanya akan bermakna penghantaran akan dianggap sebagai "diterima."

Peralatan yang telah diterima hendaklah dilabelkan nombor kod dan nama bagi memudahkan penyimpanan. Barang-barang mudah terbakar atau kimia hendaklah dihantar terus ke stor barang-barang mudah terbakar atau kimia untuk disimpan.

5. TUNTUTAN

Tuntutan berkaitan penerimaan barang-barang yang rosak, tidak cukup bekal, berkualiti rendah, kehilangan dan sebagainya hendaklah merujuk kepada syarat-syarat pembelian.

Pembekal hendaklah diberitahu dengan segera melalui telefon dan secara bertulis dalam tempoh tiga puluh (30) hari dari tarikh penerimaan barangan yang rosak. Surat tuntutan rasmi hendaklah mengandungi perkara-perkara berikut:

i. Penerangan mengenai kerosakan

ii. Tarikh penghantaran

iii. Nama penjual

iv. Salinan resit penghantaran dengan tandatangan pengirim

v. Anggaran kos menggantikan atau membaiki barang-barang yang rosak

vi. Salinan asal invois

vii. Salinan surat-surat yang berkaitan dengan tuntutan

Pembekal perlu mengakui tuntutan itu dalam tempoh masa tiga puluh (30) hari dan menawarkan penyelesaian dalam tempoh satu ratus dua puluh ( 120 ) hari dari tarikh tuntutan dibuat.

Peralatan yang ditolak tidak boleh dipulangkan terlebih dahulu tanpa memberitahu pembekal. Terdapat beberapa vendor yang memerlukan pembeli untuk mendapatkan nombor kebenaran pulangan terlebih dahulu selain mempunyai prosedur tertentu tentang bagaimana dan bila penghantaran pulangan perlu dibuat.


Rajah 5-1 Borang Laporan Aset Alih Kerajaan KEW PA-1

Rajah 5-1 di atas menunjukkan Borang Laporan Aset Alih Kerajaan KEW PA-1 yang digunakan oleh pegawai penerima aset kerajaan sekiranya terdapat kerosakan atau perselisihan pada peralatan yang diterima. Borang KEW.PA-1 perlu disahkan dan ditandatangani oleh Ketua Jabatan sebelum dihantar dengan serta merta kepada agen penghantaran atau syarikat pembekal.

6. PROSES PENERIMAAN PERKHIDMATAN

Proses penerimaan perkhidmatan adalah sama seperti proses penerimaan produk. Jabatan yang menerima perkhidmatan adalah bertanggungjawab untuk:

1. Memberitahu perunding, kontraktor, atau juruteknik perkhidmatan untuk memulakan kerja.

2. Memantau kemajuan kerja untuk memastikan perkhidmatan dilaksanakan mengikut kualiti, kuantiti, objektif, jangkamasa dan cara sebagaimana yang dinyatakan dalam pesanan pembelian dan / atau perjanjian.

3. Mengkaji laporan kemajuan, laporan status, dan jadual kerja, sebagaimana yang dikehendaki.

4. Memantau perbelanjaan, memastikan ketersediaan pembiayaan apabila perjanjian melebihi daripada tempoh yang ditetapkan.

5. Memaklumkan kepada Agen Pembelian sekiranya terdapat pindaan, pembaharuan perjanjian, atau peningkatan dalam jumlah PO (purchase order)

6. Mengesahkan semua kerja siap dilaksanakan dan diterima oleh jabatan sebelum tarikh tamat tempoh perjanjian dan sebelum pembayaran akhir dibuat.

7. Segera melaporkan sebarang pertikaian atau percanggahan kepada Ajen Pembelian yang terlibat.


8. Memastikan ketepatan pada rekod kewangan dan kualiti kerja yang dilaksanakan oleh perunding, kontraktor, atau juruteknik perkhidmatan.

Jabatan adalah dilarang untuk:

1. Mengarahkan perunding, kontraktor, atau juruteknik perkhidmatan untuk memulakan kerja sebelum perjanjian itu dilaksanakan sepenuhnya dan pesanan pembelian dikeluarkan.

2. Merubah skop perjanjian tanpa mengikut proses pindaan dokumen pembelian.

3. Mengarahkan perunding, kontraktor, atau juruteknik perkhidmatan untuk melakukan kerja-kerja yang tidak dinyatakan dan dibiayai dalam perjanjian.

4. Melanjutkan tempoh perjanjian tanpa mendapatkan kelulusan pindaan

5. Membenarkan perunding, kontraktor, atau juruteknik perkhidmatan menanggung apa-apa kos tambahan yang melebihi had yang ditetapkan dalam perjanjian.

6. Menandatangani perjanjian melainkan jika jelas dibenarkan perlembagaan.

LATIHAN:

1. Berikan definisi proses penerimaan?

2. Apakah objektif penerimaan peralatan?

3. Terangkan langkah-langkah yang terlibat dalam penerimaan peralatan?

4. Nyatakan dokumen-dokumen yang perlu disertakan bersama semasa proses penerimaan peralatan.

5. Apakah syarat-syarat urus niaga yang terdapat di dalam invois?

6. Terangkan bagaimanakah tuntutan peralatan yang rosak dilakukan.

7. Surat tuntutan rasmi perlu mengandungi perkara-perkara berikut. Nyatakan.

RUJUKAN:

1. Pekeliling Perbendaharaan Bil 5 Tahun 2009, Tatacara Pengurusan Stor Kerajaan 2. Pekeliling Perbendaharaan Bil 5 Tahun 2007, Tatacara Pengurusan Aset Alih Kerajaan 3. www.vanderbilt.edu/…Receiving_Policy_Procedures. pdf, Receiving Process, 21

0ktober 2013, 4.41




KERTAS PENERANGANKOD DAN NAMA F02 SIJIL TEKNOLOGI KOMPUTER RANGKAIANKURSUS


PENGALAMANLE3REGULATE SERVICE AND LEVEL AGREEMENT

PEMBELAJARAN

NO.TUGASAN 05.05 REGULATE SERVICE LEVEL AGREEMENTBERKAITAN






COORDINATE WITH OTHER RELATED DEPARTMENT ANDVENDORS USING ORGANIZATION STRUCTURE, COMMUNICATIONPROCEDURE AND PROJECT MANAGEMENT REQUIREMENT SOTHAT JOB REQUIREMENTS IS APPLIED ACCORDING TOSTANDARD OPERATING PROCEDURE.


1. SERVICE LEVEL AGREEMENT (SLA)

SLA atau PTP (Perjanjian Tahap Perkhidmatan) merupakan satu mekanisme yang menentukan tahap kepuasan pelanggan terhadap produk yang dihasilkan oleh pemberi perkhidmatan iaitu memenuhi kehendak dan keperluan pelanggan. Ianya adalah satu dokumen pernyataan mengenai pelbagai peringkat perkhidmatan yang diperlukan oleh pelanggan atau pengguna di mana merujuk kepada ketentuan masa, kekerapan, kos dan lain-lain selaras dengan kehendak pengurusan.

2. KONSEP SLA

SLA yang berkesan adalah SLA yang mengandungi dua unsur utama iaitu unsur perkhidmatan dan unsur pengurusan.

Unsur perkhidmatan adalah melalui komunikasi di mana ianya sepertimana berikut:-

a) Persediaan perkhidmatan

b) Perkhidmatan yang telah tersedia

c) Standard perkhidmatan seperti tempoh atau jangkamasa perkhidmatan yang akan disediakan

d) Tanggungjawab kedua-dua pihak

e) Kos berbanding perkhidmatan

f) Pertambahan prosedur.

Unsur pengurusan adalah lebih menjurus kepada:

a) Bagaimana keberkesanan perkhidmatan akan dikesan

b) Bagaimana makluman tentang keberkesanan perkhidmatan akan dilaporkan dan diutarakan

c) Bagaimana perkhidmatan yang berkaitan tidak menepati kehendak pelanggan akan diselesaikan

d) Bagaimana pihak tersebut akan mengkaji semula dan mengolah perjanjian.

3. FAEDAH PENGGUNAAN SLA

Faedah penggunaan SLA adalah untuk menjelaskan secara padat dan tepat apakah yang dikehendaki oleh pelanggan dan apakah elemen yang terpenting dalam memberikan perkhidmatan. PTP dapat membantu di dalam penumpuan atau fokus kepada keperluan atau kepentingan pelanggan secara professional. Kelebihan utama SLA adalah untuk menyediakan petunjuk objektif samada sesebuah organisasi telah menyediakan perkhidmatan yang di tahap standard iaitu mutu yang diharapkan oleh pelanggan.

Sehubungan dengan itu dengan adanya SLA, ianya dapat :-


a) Menerapkan nilai-nilai akauntabiliti ke atas individu yang terlibat di dalam proses keseluruhanya. Ini bermaksud, wujudnya PTP akan memberikan rasa tanggungjawab antara kedua-dua pihak iaitu pemberi perkhidmatan dan juga pemilik proses (process owner) di dalam memantau perlaksanaan sehingga ianya mencapai tahap yang ditentukan.

b) Membantu pelanggan mengetahui dengan lebih tepat tentang tahap perkhidmatan yang layak untuk diperolehi berdasarkan perjanjian yang diwujudkan melalui PTP.

c) Membantu pihak pemberi perkhimatan memahami tahap dan jenis perkhidmatan yang benar-benar diperlukan oleh pelanggan.

d) Pihak pemberi perkhidmatan jelas dengan perkhidmatan yang perlu diberikan kepada pelanggan dan secara langsung memahami aspek yang diberi perhatian dalam memberi perkhidmatan.

e) Mengelak daripada berlakunya percanggahan pendapat dan menyatakan kebenaran di pihak masing-masing atas keperluan perkhidmatan.

f) Membantu mewujudkan budaya kerja yang lebih berkualiti di mana dapat melaksanakan kerja iaitu "response time" dan "down time" didalam jangkamasa yang ditetapkan.

4. KANDUNGAN PTP

Berikut adalah perkara-perkara yang terkandung dalam Perjanjian Tahap Perkhidmatan (PTP):

4.1 Pengenalan Tujuan PTP/ Latarbelakang PTP Dan Nama Ke Dua-Dua Pihak

Perkara utama yang perlu ada di dalam PTP adalah latarbelakang perjanjian tersebut. Ia mengandungi nama pihak pemberi perkhidmatan dan juga pelanggan. Di sini juga dijelaskan apakah tujuan perjanjian itu diwujudkan, visi, misi dan objektif perjanjian.

4.2 Skop Perkhidmatan Dan Spesifikasi

Skop perkhidmatan di dalam dokumen PTP perlu diperjelaskan dengan betul bagi mengelakkan daripada berlakunya percanggahan pendapat dan salah anggap pelanggan ke atas perkhidmatan yang ditawarkan. Skop perkhidmatan yang ditawarkan oleh pihak pemberi perkhidmatan akan direkodkan bagi permudahkan pemantauan perlaksanaannya di tapak.

4.3 Tanggungjawab Pelanggan

Di dalam dokumen PTP, tanggungjawab pelanggan akan dinyatakan pada peringkat permulaan proses perlaksanaan PTP sehingga selesai. Tujuannya adalah untuk melaksanakan pemantauan bersama dan


memberikan peluang dan kuasa kepada pelanggan yang berhak ke atas kawasan mereka.

4.4 Masa Perkhidmatan Dan Penyelenggaraan Serta Nombor Aduan

Masa perkhidmatan perlu dinyatakan samada ianya dilaksanakan pada hari biasa bekerja atau di luar waktu pejabat. Tujuannya adalah untuk memberitahu kepada pelanggan masa-masa penyelenggaraan yang tertentu agar pelanggan lebih bersedia dan selamat. Nombor talian perhubungan sama ada telefon, email dan sebagainya perlu dinyatakan bersama bagi memudahkan pengurusan perkhidmatan.

4.5 Jaminan Kualiti Dan Pengukuran Prestasi

Tahap perkhidmatan yang disediakan perlu dinyatakan dengan jelas di dalam PTP. Perkhidmatan akan dinyatakan tahap kepentingannya iaitu kecemasan, segera dan biasa. Di sini, pencapaian perkhidmatan tersebut perlu dirujuk kepada kunci petunjuk prestasi tertentu (KPI) agar ia lebih memberikan ikatan komitmen yang kuat di dalam memberikan perkhidmatan. Di situ juga pelanggan memainkan peranan yang penting bagi menyokong kualiti perkhidmatan yang diberikan.

4.6 Polisi Dan Piawaian

Setiap penggunaan polisi dan piawaian yang terlibat dengan jenis kerja yang akan dilaksanakan perlu dinyatakan di dalam PTP bagi memberikan penjelasan dan kefahaman semua pihak yang terlibat.

4.7 Kawalan Dan Pemantapan Tahap Perkhidmatan

Di dalam PTP tersebut perlu dinyatakan bentuk kawalan yang akan dilaksanakan. Kawalan bagi pelaksanaan kerja untuk tujuan pemantapan adalah seperti melalui mesyuarat-mesyuarat dengan kekerapan yang tetap. Penanda aras dengan membandingkan dengan organisasi lain yang telah berjaya, soalselidik pelanggan, pembangunan perancangan strategik dan serta perancangan untuk pembangunan staf-staf di tahap profesional melalui latihan.

4.8 Laporan Tahap Perkhidmatan

Penyediaan laporan bagi kerja penyelenggaraan yang telah dibuat adalah penting untuk dibentangkan kepada pihak-pihak yang terlibat iaitu pelanggan, pemberi perkhidmatan berserta dan yang berkepentingan(stakeholder).

4.9 Perbincangan Semula PTP

Perbincangan semula akan di antara pelanggan dan pemberi perkhidmatan bagi mengkaji keberkesanan perjanjian. Proses ini berlaku apabila perjanjian yang sedia ada berjalan dengan baik dan pemantapan di buat dalam tempoh yang ditetapkan mengikut persetujuan bersama.


4.10 Penamatan Perjanjian - PTP

Di dalam perenggan ini, dokumen perjanjian akan menyenaraikan punca-punca penamatan kontrak antara ke dua-dua pihak.

4.11 Tandatangan Persetujuan/ Perjanjian

Dokumen perjanjian ini akan diakhiri dengan ruangan tanda tangan bagi persetujuan bersama iaitu di antara pihak pelanggan dan pemberi perkhidmatan.

4.12 Penjadualan /Intipati Perjanjian

Penjadualan atau intipati perjanjian akan di jadualkan bagi memudahkan rujukan dan sebagai manual kepada pelanggan dan pemberi perkhidmatan.

5. PEMBANGUNAN PTP

Pelanggan mempunyai tahap jangkaan yang tertentu di dalam menerima perkhidmatan yang diberikan. Tahap jangkaan tersebut perlu diterjemahkan kepada bentuk yang lebih formal berserta dengan sasaran yang harus dicapai. Di dalam membangunkan sasaran tersebut pihak pemberi perkhidmatan perlulah memainkan peranan di mana ikatan perjanjian perlu dipersetujuikan oleh kedua-dua belah pihak bagi memantapkan sasaran mengikut kesesuaian dan keberfungsiannya. Perjanjian tidak akan berlaku sekiranya pelanggan tidak bersetuju dengan apa yang diwujudkan. Untuk membangunkan PTP ke dua-dua pihak perlu memberi input yang sama pada setiap tahap pembentukan PTP bagi mewujudkan perjanjian yang mantap. Sekiranya hanya sebelah pihak sahaja yang memainkan peranan, pelanggan hanya mendiamkan diri, ianya bukan dinamakan perjanjian

Di peringkat pembangunan PTP, proses keseluruhan perniagaan atau pengurusan adalah wujud di antara pemilik proses dan pelanggan. Ia merupakan asas kepada pemilik proses dan proses pembekal. Pemilik proses bertanggungjawab di dalam memastikan pihak pembekal memberikan perkhidmatan yang menepati kehendak perniagaan.Proses pembentukan PTP dapat dijelaskan sepertimana Rajah 5-1 di bawah.


Rajah 5-1 Model Proses Pembentukan PTP

Keterangan model berkenaan adalah seperti berikut.

5.1 Pembentukan Carta Alir

Pembentukan carta alir adalah perlu disediakan oleh pihak pemilik proses. Carta alir ini diedarkan kepada semua yang terlibat di dalam proses ini bagi memastikan semua pihak peka ke atas proses yang dilalui.

5.2 Mengetahui Dan Memahami Kehendak Pelanggan

Apa yang perlu ditekankan di sini adalah kehendak pelanggan adalah keperluan ke atas fasiliti dan bukannya apa yang diingini. Pemilik proses perlu memastikan dan menjelaskan kepada pelanggan tentang keperluan yang benar-benar penting dan tidak. Perundingan adalah amat perlu diperingkat ini bagi mengelakkan berlakunya percanggahan dan konflik.

5.3 Pemahaman Dan Mengetahui Kemampuan Pembekal

Pada peringkat ini pemilik proses perlu mengetahui kemampuan pembekal di dalam memenuhi keperluan pelanggan termasuk jumlah kos yang terlibat. Apakah kemampuan pembekal di dalam memberikan perkhidmatan berdasarkan masa, kos dan kualiti perkhidmatan yang boleh diberikan dan apakah yang menghadkan kemampuan mereka.


5.4 Pemilihan Pembekal Yang Bertepatan Dan Sesuai

Pemilihan pembekal adalah untuk memastikan perkhidmatan dapat diberikan dengan cemerlang dan berkesan. Oleh itu, adalah menjadi keutamaan bagi pemilihan pembekal adalah berdasarkan kesesuaian dengan kehendak pengguna terutamanya dalam aspek kos.

5.5 Perundingan Bersama Pembekal Dan Pelanggan

Perundingan ini adalah penting bagi memastikan ke dua-dua pihak dapat memberi dan menerima dengan keadaan yang selesa. Pihak pemberi perkhidmatan perlu berunding dengan pengguna sekiranya perkara yang diminta tidak dapat dipenuhi. Setiap halangan perlu diperjelaskan dengan bukti-bukti yang kukuh.

5.6 Mengutarakan Isu-Isu Penting Kepada Pengurusan Atasan

Setiap masalah yang timbul semasa perundingan adalah perlu dikeutarakan kepada pihak pengurusan atasan bagi memudahkan perlaksanaan perjanjian.

5.7 Mempersetujui Tahap Perkhidmatan Yang Di Minta

Pada tahap ini, persetujuan bersama adalah langkah yang terakhir bagi meneruskan perjanjian di antara pihak pemberi perkhidmatan dan pelanggan.

5.8 Membuat Draf PTP Oleh Pembekal

Pembekal perlu terlibat di dalam proses pembangunan draf PTP secara keseluruhannya. Di dalam hal ini pembekal mencadangkan tahap perjanjian asas yang memenuhi spesifikasi dan kehendak pelanggan. Ia perlu dibentangkan kepada pelanggan dan juga pemilik proses. Draf ini akan dikaji semula bagi tujuan pemantapan dan persetujuan tiga pihak yang terlibat iaitu pembekal, pemilik proses dan pelanggan.

5.9 Draf Proses Perniagaan PTP

Pada peringkat ini, draf proses perniagaan PTP secara keseluruhannya adalah dibangunkan oleh pihak pemilik proses. Ianya adalah merujuk kepada kandungan draf PTP yang telah dirangka oleh pihak pembekal dan juga tahap perkhidmatan yang diminta oleh pihak pelanggan. Ianya digabungkan dan seterusnya perlu dibincangkan serta dikaji semula bersama pihak pelanggan dan juga pembekal bagi memperolehi kesepakatan di dalam membuat perjanjian tersebut. Dalam kajian ini pihak pemilik akan mengutarakan perkara-perkara yang tidak difahami agar perkhidmatan yang diberikan bertepatan dengan kehendak pelanggan.

5.10 Mengenalpasti Ukuran Dan Punca Data

Di dalam hal ini, pihak pemilik proses perlu memastikan kaedah pengukuran ke atas perjanjian perkhidmatan ini adalah merujuk kepada Kunci Petunjuk Prestasi (Key Performance Indicator-KPI). Dengan adanya


KPI ini, maka pengurusan akan menyediakan maklumat yang boleh dirujuk ke atas tahap yang perkhidmatan yang akan diberikan samada mencapai prestasi yang disasarkan ataupun sebaliknya.

Pengukuran tersebut adalah perlu:-

a) Menggambarkan perkara yang berkaitan dengan permintaan perkhidmatan pelanggan;

b) Memantau dan mengawal sesuatu perkara sekiranya berlaku kegagalan yang memberikan kesan yang besar;

c) Memantau perkembangan dan cara hidup semasa di mana ianya memerlukan tindakan pembetulan;

d) Perlu memandang semua perkara didalam perkhidmatan yang diberikan dan kaedah penggunaan proses.

5.11 Meluluskan Proses PTP

Di peringkat ini, proses PTP akan ditandatangani oleh pihak pemilik proses dan pengurus pembekal iaitu pihak yang terlibat secara langsung di dalam penyediaan PTP. Proses PTP keseluruhannya adakan di tandatangani oleh pihak tertinggi pengurusan bagi pemilik proses dan pengguna. Tandatangan ini adalah sebagai tanda penerimaan perjanjian di antara dua pihak untuk menyediakan sumber berpatutan bagi membolehkan prestasi dapat dicapai di dalam tempoh perlaksanaan PTP.

5.12 Perlaksanaan Dan Laporan Pengukuran

Penyediaan pengukuran prestasi perlu dirancang ketika proses pembangunankeseluruhan PTP. Isu yang terlibat adalah:-

a) Kekerapan laporan

b) Pengukuran dari awal hingga akhir prestasi pembangunan data daripada pembekal, kandungannya, masa laporan dan penyelarasan perlu dilakukan bagi membenarkan penambahan data yang dilaporkan.

c) Dalam hal lain, pihak pembekal perlu melaporkan prestasi bagi keseluruhan proses. Kandungan dan cara pembentukan laporan ini perlu diselaraskan untuk mudah diedarkan kepada pelanggan pada kadar keperluan yang minimum untuk disemak dan diperbetulkan oleh pemilik proses.

Adalah menjadi kewajipan bagi laporan ini mengandungi masalah-masalah dan isu yang timbul dan menyebabkan kegagalan mencapai tahap kualiti dan permintaan untuk tujuan diperbaiki semula.


5.13 Mesyuarat Pemantauan Perlaksanaan PTP Secara Berkala

Mesyuarat ini adalah perlu bagi pemilik proses dan pelanggan membincangkan dan mengutarakan prestasi perlaksanaan perkhidmatan berdasarkan perjanjian yang telah dibuat. Di dalam perbincangan ini, tindakan pembetulan akan dibuat dan perlu dipersetujui bersama. Pihak pembekal adalah dijemput hadir bagi memastikan perlaksanaan sebenar kerja di tapak dapat dilaksanakan mengikut perjanjian yang dibuat. Penjadualan bagi kerja-kerja pencegahan perlu dibawa bersama di dalam perbincangan ini agar perancangan dapat dilihat oleh semua pihak ke atas kerja-kerja perkhidmatan yang akan dilaksanakan.

5.14 Pelaksanaan Tindakan Pembetulan

Kejayaan perlaksanaan PTP adalah bergantung kepada pengurusan yang komited di dalam tindakan pembetulan ke atas kegagalan operasi dan boleh menjatuhkan prestasi. Walaupun besar atau kecil masalah tersebut, tindakan pembetulan harus dilakukan oleh pihak pengurusan bagi memantapkan proses perlaksanaan PTP tersebut.

6. LANGKAH PENGUKUHAN PTP

SLA merupakan alat terbaik bagi membantu dua pihak memperbaiki komunikasi, menguruskan kehendak dan harapan, menjelaskan atau menentukan pihak yang bertanggungjawab, dan membentuk jalinan perhubungan yang memberikan kemenangan kepada kedua-dua belah pihak (win win situation). Langkah-langkah yang dikeutarakan adalah sepertimana berikut:-

6.1 Berkongsi maklumat latarbelakang perkhidmatan

Kedua-dua pihak perlu bermula dengan berkongsi maklumat tentangperkhidmatan sebagai asas yang untuk memulakan perundingan. Sebelum mendapatkan penglibatan daripada pemberi perkhidmatan, pelanggan perlu menilai dan menjelaskan perkhidmatan yang diperlukan dan mengikut keutamaan. Manakala pihak pemberi perkhidmatan pulamenyemak semula rekod perkhidmatan yang telah mampu disediakan. Iniditambah lagi dengan pemberi perkhidmatan perlu menilai tahap kepuasan pelanggan dengan jelas bagi mengukuhkan standard untuk penilaian penambahbaikan perkhidmatan yang diberikan.

6.2 Memastikan wujudnya perjanjian asas bagi membentuk perjanjian.

Di dalam membentuk sebuah perjanjian, ke dua-dua pihak mempunyai pandangan yang berbeza-beza tentang peranan PTP dan apa yang benar-benar tercapai. Oleh yang demikian, bagi mengelakkan daripada berlakunya pertikaian yang terlalu berat, adalah perlu bagi ke dua-dua pihak memulakan perjanjian di peringkat asas untuk membentuk PTP.


6.3 Mengukuhkan asas-asas peraturan untuk bekerjasama

Perkara ini adalah penting di mana langkah pembentuk PTP menumpukan bukan hanya ke atas perjanjian, tetapi proses di mana kedua-dua pihak akan bekerjasama untuk membentuk perjanjian. Isu yang dibincangkan adalah termasuk agihan tanggungjawab untuk tugasan pembangunan, penyenaraian isu dan masalah, dan juga mengambilkira berkaitan potensi halangan tersebut. Pembentuk PTP akan memperolehi faedah dari perbincangan tersebut dan seterusnya secara tidak langsung akan memberikan ruang perhubungan yang baik.

6.4 Membangunkan Perjanjian

Di dalam membentuk perjanjian langkah pertama yang perlu diambil adalah kedua-dua pihak perlu mewujudkan struktur untuk dokumen PTP dan disusuli dengan perbincangan, perdebatan, perundingan dan seterusnya sehingga mencapai tahap pembentukan kandungan yang terdapat di dalam PTP. Bagi melaksanakannya perlu ada input atau maklumbalas daripada pihak pelanggan mengikut organisasi masing-masing. Proses ini memakan masa berminggu-minggu bergantung kepada kepakaran menangani dan menguruskannya. dan pengalaman pihak pembentuk PTP dalam kefahaman tentang unsur utama PTP, permintaan atas tanggungjawab dan nilaian perhubungan antara dua organisasi.

6.5 Membentang draf perjanjian

Hasil daripada langkah ke empat tersebut akan wujud draf perjanjian yang pertama. Setiap ahli yang memberi input awal di dalam pembentukan draf PTP tersebut bertanggungjawab bagi mengkaji semula isi kandungan dan kesesuaian perlaksanaan dengan perbincangan semula iaitu mengemukakan soalan-soalan dan memberi pendapat . Melalui maklumbalas sedemikian maka pembentuk PTP akan dapat menyediakan lanjutan perundingan, kelulusan yang berpatutan dan menyempurnakan dokumentasi. Di dalam langkah ini, perakuan draf akhir akan berlaku setelah proses perundingan berakhir dengan jaya.

6.6 Menyempurnakan arahan tugas pra-perlaksanaan

Langkah ini melibatkan pengenalpastian dan penyempurnaan tugasan bagi perakuan PTP. Tugasan adalah meliputi pembangunan mekanisma untuk mengesan perlaksanaan PTP, memperkukuhkan proses laporan, membangunkan prosedur bagi pihak yang bertanggungjawab, komunikasi di kalangan pekerja dan menyediakan latihan yang berkaitan.

6.7 Melaksanakan dan menguruskan perjanjian

Sebuah perjanjian, fungsinya tidak hanya terhenti apabila telah bermulanya perlaksanaan sebenar PTP. Pihak pengurusan wajib dan bertanggungjawab ke atas keseimbangan kontrak dan perjanjian PTP. Dokumen perjanjian tersebut akan sentiasa dirujuk, dinilai semula dan dilaporkan bagi tujuan penambahbaikan pada masa akan datang.


7. JANGKAMASA UNTUK PEMANTAPAN PTP

Pemantapan PTP adalah dipengaruhi oleh banyak faktor antaranya adalah:

7.1 Suasana persekitaran perkhidmatan

Semakin banyak dan luas skop perjanjian maka ianya akan menjadi lebih kompleks dan lebih panjang masa yang akan diambil oleh kedua-dua pihak untuk berbincang, berunding dan mendokumentasikan syarat pemberian perkhidmatan.

7.2 Jarak kedua-dua pihak

Perundingan di antara pihak yang berdekatan adalah lebih menjimatkan masa berbanding lokasi yang jauh.

7.3 Impak PTP

Impak pembangunan PTP adalah lebih menonjol dalam masa yang singkat sekirannya kedua-dua pihak dilakukan di dalam sebuah organisasi berbanding dengan pembangunan PTP di peringkat sempadan antara wilayah, negara mahupun antarabangsa.

7.4 Perhubungan di antara kedua-dua pihak

Bila perhubungan telah dimaktubkan dengan rasa hormat dan kepercayaan, penyelesaian dan progres dapat dilakukan dengan mudah. Ianya mendorong perlaksanaan perjanjian yang rasmi.

7.5 Ketersediaan Model PTP

Penyediaan PTPA di peringkat awal adalah merumitkan. Walaubagaimanapun, sekiranya PTP yang pertama telah berjaya dilaksanakan, maka model itu akan terus digunapakai untuk pembentukan PTP seterusnya dan ia berkemungkinan besar akan menghasilkan PTP yang lebih mantap dan berkesan.

7.6 Pengalaman Pembangun PTP

Dalam pengukuhan PTP ini, ianya juga bergantung kepada pengalaman pembangun PTP. Sekiranya individu tersebut telah mempunyai banyak pengalaman yang berjaya di dalam pengendalian pembangunan PTP maka tidak mustahil sekiranya beliau dapat membangunkan dan memantapkan PTP bagi agensi yang lain.


LATIHAN:

1 Apakah yang dimaksudkan dengan Perjanjian Tahap perkhidmatan?

2 Nyatakan konsep PTP?

3 Nyatakan faedah-faedah penggunaan Perjanjian Tahap Perkhidmatan?

4 Apakah kandungan PTP?

5 Bagaimana pembentukan Perjanjian Tahap Perkhidmatan dilakukan?

RUJUKAN

1. my.ixarticle.com/articles/603237/, 9 Elemen penting dalam Perjanjian Tahap Perkhidmatan, 10/3/2013, 4.26

2. www.sla-zone.co.uk,(2007) The Service Level Agreement, 13/10/2011, 11.43






PENGALAMANLE4 WARRANTY CLAIM PROCEDURE

PEMBELAJARAN

NO.TUGASAN 07.02 MAINTAIN WARRANTY DOCUMENTBERKAITAN






MONITOR AND IMPLEMENTING TIDINESS OF WORK AREA USINGSTANDARD OPERATING PROCEDURES, COMPANY SAFETYPROCEDURE, COMPANY ORGANIZATION CHART, OCCUPATIONALSAFETY AND HEALTH ACT (OSHA) AND CHECKLIST SO THAT WORKAREA INFORMATION PREPARED, WORK AREA TIDINESSCONTROLLED AND ENSURED IS IMPLEMENTED.


1. TUNTUTAN JAMINAN

Jaminan adalah merupakan jaminan pengeluar untuk membaik pulih atau menggantikan sesuatu hasil keluaran dalam tempoh tertentu yang ditetapkan sekiranya ia cacat atau rosak.

Setiap produk yang dijual mestilah mempunyai bukti pengesahan, contohnya seperti resit. Bukti pengesahan ini penting untuk memastikan barang tersebut tidak rosak dan dapat berfungsi dalam keadaan baik dan yang terbaru daripada nasihat pembekal. Produk yang dijual oleh pembekal juga mempunyai tarikh luput selama 15 hari untuk membuat penukaran jika barang tersebut tidak berfungsi dengan baik, ia dapat ditukar ganti dengan yang baru. Pelanggan mestilah memeriksa dan menguji barangan yang dibeli terlebih dahulu sebelum membuat keputusan daripada pembekal.

1.1 Jaminan Sistem Komputer

Selepas membeli komputer peribadi, ia mempunyai tempoh masa 90 hari daripada syarikat pembekal untuk membaiki atau mengantikan dengan percuma tanpa sebarang bayaran termasuk bahan dan tenaga pekerja semasa penggunaan biasa.

Selepas 90 hari, syarikat pembekal akan memberi jaminan kepada bahagian sistem komputer dengan percuma tanpa sebarang bayaran untuk tempoh setahun kecuali dalam kes tertentu dimana barang tersebut sudah melebihi tempoh jaminan setahun. Bahagian produk yang telah diganti dan dibaiki, dibekalkan kepada setiap pertimbangan bebas oleh pembekal syarikat tersebut. Semua bahagian yang telah ditukar serta produk yang diganti adalah hak milik daripada syarikat pembekal tertakluk kepada tarikh produk tersebut dikeluarkan termasuk dengan jaminan oleh pembekal.

1.2 Jaminan Naik Taraf Perkakasan Dan Perisian

Perisian / perkakasan yang dinaik taraf seperti cpu, hard disk drives, produk multimedia, pencetak dan sebagainya yang telah dibeli dan dipasang oleh syarikat pembekal dilindungi oleh jaminan yang telah ditetapkan mengikut kesesuaian komponen yang digunakan.

Biasanya selama setahun, syarikat pembekal akan membaiki dan membuat perubahan dengan percuma tanpa sebarang bayaran bagi kerosakan produk yang dibeli. Ini termasuk bayaran membaikpulih bagi komputer yang diperbaiki. Kecuali dalam kes tertentu dimana produk tersebut sudah melebihi tempoh jaminan iaitu setahun.

1.3 Had Jaminan Gantirugi Daripada Pembekal ( Limitation For Warranty Coverage )

Jaminan gantirugi pada sesuatu produk (perkakasan dan perisian komputer) yang dibeli oleh pengguna akan dinilai terlebih dahulu oleh pembekal produk tersebut. Bagi menuntut jaminan gantirugi produk (perkakasan dan perisian komputer) daripada pembekal, pengguna harus mendapatkan khidmat nasihat, rujukan dan melaporkan kerosakan yang berlaku pada cawangan pembekal produk tersebut.

Jaminan gantirugi produk komputer adalah terhad, tidak termasuk:-

i. Paper


ii. Ribbons

iii. Floppy Disk

iv. Ink jet prints head

v. Toner Catridges

vi. Laser printers drums

vii. Filters

viii. Prints engines

ix. Other operation supplies and consumble items

Jaminan gantirugi pada perkakasan and perisian yang mengalami kerosakan tersebut akan dikaji semula mengikut tarikh penggunaan dan tarikh tempoh jaminan yang telah ditetapkan oleh pembekal tersebut:-

a) Perisian/software yang digunakan hendaklah perisian yang asli dan mempunyai lesen untuk digunakan. Jika terdapat sebarang penukaran perisian atau menggunakan perisian yang dicetak rompak, pembekal tidak akan bertanggungjawab ke atas segala kerosakan yang berlaku.

b) Perkakasan/Hardware yang digunakan adalah keluaran syarikat pembekal, mempunyai tempoh jaminan yang dikeluarkan oleh syarikat tersebut.

Ini bermakna dalam membeli produk komputer, pengguna atau pembeli hendaklah mempunyai tanda pengesahan daripada syarikat pembekal tersebut supaya produk komputer yang diguna pakai dapat dituntut semula mengikut tempoh jaminan yang dikeluarkan oleh pembekal tersebut.

Pembekal juga akan bertanggungjawab dalam melakukan pemeriksaan atau servis pada produk komputer yang diguna pakai oleh pengguna tersebut. Antara pemeriksaan dan servis yang dilakukan oleh pembekal adalah :-

i. Perkakasan komputer dikeluarkan oleh syarikat tersebut.

ii. Perisian komputer dikeluarkan oleh syarikat tersebut dan mempunyai lesen.

Pembekal berhak tidak membayar gantirugi terhadap produk komputer pelanggan dengan syarat yang telah ditetapkan iaitu :-

a) Tempoh jaminan produk tersebut telah tamat.

b) Berlakunya kecurian terhadap produk tersebut.

c) Berlakunya bencana alam seperti kebakaran, banjir dan sebagainya yang boleh menyebabkan kerosakan komputer tersebut.

d) Ubahsuai barang komputer seperti number ditukarkan atau sebagainya.

Setiap jaminan gantirugi yang dituntut oleh pengguna tidak semestinya akan dipenuhi oleh pihak pembekal. Ini kerana setiap pembelian yang dilakukan terhadap produk komputer tersebut adalah tertakluk pada syarat – syarat yang digunakan pada dokumen tempoh jaminan yang telah dipersetujui oleh kedua belah pihak yang terlibat.


1.4 Masa & Lokasi Jaminan

Pelanggan boleh menghubungi pihak pembekal dengan beberapa cara untuk membuat tuntutan:-

a) Berhubung secara terus dengan pusat bantuan teknikal pihak pembekal pada waktu pejabat.

b) Berhubung secara terus dengan menggunakan telefon , faxs , dan surat aduan .

c) Berhubung melalui internet dalam masa 24 jam.

1.5 Had Tanggungan Perkhidmatan Jaminan

Had tanggungan perkhidmatan yang diberi oleh pembekal ke atas sesuatu perkakasan atau perisian bergantung pada pembekal itu sendiri seperti tertera dalam polisi perjanjian. Selalunya had tanggungan ini tidak termasuk kerosakan yang di akibatkan oleh pelanggan sendiri, kerugian masa yang di tanggung oleh pelanggan, kerugian pendapatan pelanggan, kehilangan data semasa menggunakan perkakasan perisian yang diakibatkan kegagalan dan ketidakupayaan perkakasan atau perisian tersebut melakukan tugas.

1.6 Perkara Penting Pada Sijil / Kad Jaminan

Perkara penting yang terdapat pada sijil/ kad jaminan adalah seperti berikut:

i. Tarikh pembelian.

ii. Tempoh jaminan.

iii. Nama produk / barangan

iv. Jenis / model produk.

v. Nombor siri produk / produk.

vi. Nama syarikat / cop pembekal.

vii. Terma dan syarat-syarat.

1.7 Syarat-syarat biasa yang terdapat pada sijil / kad jaminan

Berikut adalah syarat-syarat biasa yang terdapat pada sijil / kad jaminan:

a) Jaminan hanya layak untuk produk baru yang dibeli dari wakil penjual yang sah untuk kegunaan domestik di Malaysia sahaja.

b) Jaminan meliputi sebarang kerosakan dari segi pembuatan, dan juga kerosakan yang berlaku berpunca daripada kegunaan biasa semasa tempoh jaminan.

c) Sijil / kad jaminan ini tidak akan diganti jika hilang.

d) Menyatakan tempoh jaminan yang diberikan ke atas produk yang dikeluarkan.

1.8 Kejadian / perkara yang menyebabkan jaminan tidak boleh dituntut

Berikut adalah kejadian / perkara yang menyebabkan jaminan tidak boleh dituntut:

a) Kebakaran


b) Panahan kilat c) Bencana alam (banjir, tanah runtuh) d) Pencemaran e) Serangan serangga perosak f) Kekuatan voltan / kebocoran arus g) Penggunaan di luar manual h) Pengubahsuaian i) Penyalahgunaan j) Kecuaian k) Rusuhan l) Kemalangan

2. PROSEDUR MEMBUAT TUNTUTAN

Dalam proses untuk membuat tuntutan bagi sesuatu jaminan ke atas perkakasan atau perisian, kita mestilah mengikut prosedur tertentu seperti yang tertera dalam polisi perjanjian jaminan. Kita mestilah mengikut langkah berikut apabila ingin membuat tuntutan.

a) Pelanggan mestilah mengenalpasti jenis kerosakan perkakasan atau perisian dan kemudian memaklumkan kepada pihak pembekal untuk melakukan langkah selanjutnya iaitu memeriksa perkakasan atau perisian sebagai bukti kerosakan.

b) Maklumat – maklumat seperti berikut perlu disertakan bersama semasa aduan kerosakan dibuat :-

i. Nombor siri perkakasan dan perisian yang rosak.

ii. Huraian dan gambaran berkaitan kerosakan atau masalah yang berlaku pada produk tersebut.

iii. Anggaran kos perkakasan dan perisian untuk dibaikpulih atau menggantikan produk yang baru.

c) Pelanggan perlu menyertakan salinan lesen perkakasan atau perisian yang mengandungi nombor lesen yang sah serta butiran mengenai produk yang rosak. Senarai yang disahkan ini merupakan kebenaran untuk membaikpulih atau menggantikan produk yang mengalami kerosakan.

d) Selepas menerima senarai tersebut yang dilampirkan bersama borang jaminan kebenaran memulang / mengganti / membaikpulih perkakasan / peralatan yang perlu diisi oleh pelanggan dengan butir yang betul dan lengkap , kemudian dikembalikan kepada pihak pembekal. Antara butiran yang perlu ada dalam dokumen tersebut adalah seperti berikut:

i. Senarai lengkap jumlah perkakasan dan perisian serta kos untuk membaikpulih atau mengganti produk yang bermasalah atau rosak.

ii. Tarikh , hari dan masa pembelian serta kerosakan produk berlaku.

iii. Nombor siri produk yang rosak.

iv. Huraian / gambaran berkaitan kerosakan atau masalah yang berlaku pada produk tersebut.

v. Anggaran kos produk membaikpulih atau menggantikan produk yang rosak atau bermasalah.


vi. Tindakan awal yang betul dibuat oleh pelanggan untuk menangani kerosakan.

vii. Sebarang perkara memulang/ menganti / membaikpulih perkakasan dan peralatan yang rosak tidak akan dilakukan oleh pihak pembekal tanpa dokumen tersebut.

viii. Sebarang penggantian / membaikpulih perkakasan / perisian akan direkodkan oleh pihak pembekal.

ix. Sebarang penggantian / membaikpulih perkakasan / perisian akan diingatkan dalam invois dan akan diberi oleh pembekal kepada pelanggan.

3. KESIMPULAN

Setiap bahagian pada perkakasan dan perisian komputer mempunyai lesen pengeluaran tanggungan jaminan yang disertakan oleh pihak pengeluar melalui pembekal. Setiap perisian mempunyai had masa dan tanggungan bergantung pada pihak pengeluar seperti tertera dalam polisi perjanjian . Pelanggan mestilah mematuhi dan mengikuti prosedur tertentu dalam proses mmebuat tuntutan jaminan untuk mendapatkan perkhidmatan membaikpulih / menggantikan perkakasan / perisian yang rosak.

LATIHAN:

1 Apakah yang dimaksudkan dengan jaminan?

2 Kenapakah anda perlu mengetahui had tanggungan jaminan perkhidmatan?

3 Bagaimana pelanggan boleh menghubungi pembekal bagi mendapat jaminan ?

4 Nyatakan syarat umum yang tertera pada kad jaminan ?

5 Berikan pendapat anda kenapa prosedur membuat tuntutan perlu dilakukan ?

6 Terangkan langkah-langkah untuk membuat tuntutan gantirugi ?

RUJUKAN:

1. www.ehow.com, How to Manage Warranty Documents, 11/10/2011, 16.14 2. www.projecterp.org/mediawiki/index.php/Warranty/Claims/Flow, Warranty claims

flow, 20/03/2013, 12:25



F02-03-03 FUNDAMENTAL OFPROGRAMMING


F02-03-03-LE1 INTRODUCTION TO PROGRAMMING LANGUAGE

07B.01 Understand Programming Language

F02-03-03-LE2

07B.02 Apply Coding Logic

07B.03 Apply System Control Technique

MUKASURAT 111



KERTAS PENERANGANKOD DAN NAMA

F02 SIJILTEKNOLOGI KOMPUTER (RANGKAIAN)KURSUS

KOD DAN NAMAF02-03-03 FUNDAMENTAL OF PROGRAMMING

MODUL

PENGALAMANLE1 INTRODUCTION TO PROGRAMMING LANGUAGE

PEMBELAJARAN

NO. TUGASAN07B.01 UNDERTAND PROGRAMMING LANGUAGE

BERKAITAN

IDENTIFY, APPLY AND DEVELOP BASIC PROGRAMMING LANGUAGEAND CONCEPT BY USING MATERIAL EQUIPMENT SUCH ASPROGRAMMING SOFTWARE AND SOURCE CODE SO THAT : -

OBJEKTIF 1. PROGRAMMING LANGUAGE IS FULLY UNDERSTOOD

2. CONCEPT FOR PROGRAMMING IS FULLY IMPLEMENTEDPRESTASIAKHIRAN (TPO)

ACCORDING TO STANDARD REQUIREMENT.


IDENTIFY BASIC PROGRAMMING LANGUAGE AND CONCEPTUSING MATERIAL AND EQUIPMENT SUCH AS PROGRAMMING

OBJEKTIF SOFTWARE AND REFERENCES SO THAT PROGRAMMING

MEMBOLEH (EO) LANGUAGE IS FULLY UNDERSTOOD


1. PENGENALAN KEPADA PENGATURCARAAN

Data adalah fakta mentah yang kurang bernilai. Contohnya nama pelajar, no matrik, jumlah jam kredit.a) Data Alphanumerik – nombor, huruf, lain2 karektor b) Data imej – imej grafik atau gambar c) Data audio – bunyi, ton d) Data video – imej atau gambar bergerak

Maklumat ialah data yang telah dibentuk dan diberi makna dan menjadi berguna kepada manusia.

Data/maklumat boleh disimpan di dalam ingatan komputer (sementara atau kekal). Komputer melaksanakan proses pengiraan, arithmetik dan logik. Kawalan ke atas komputer dilakukan oleh manusia melalui aturcara komputer. Aturcara komputer terdiri daripada satu set arahan yang diberikan kepada komputer untuk melakukan ‘tugas’. Pengaturcaraan adalah proses membina aturcara. Aturcara dibina untuk menyelesaikan masalah.

Terdapat 3 elemen pengaturcaraan iaitu input, proses dan output.a) Input – Bahagian yang menerima data. Mengandungi maklumat yang diterima

daripada peranti input (papan kekunci, tetikus, mikrofon, scanner....) b) Proses – Bahagian yang memproses data. Menjalankan operasi pengiraan

aritmetik dan keputusan logik. c) Output – Bahagian yang menghantar/mengeluarkan data. Mengambil maklumat

yang diproses oleh komputer dan menghantar data ke peranti output. (screen, printer, networks...)

INPUT OUTPUT

PROSES

Rajah 1 : Elemen Pengaturcaraan

1.1 KENALPASTI KEPERLUAN PERKAKASAN DAN PERISIAN

Terdapat pelbagai bahasa pengaturcaraan yang digunakan pada masa kini. Semuanya bergantung kepada jenis sistem yang akan dibangunkan dan platform yang digunakan. Oleh itu, anda haruslah mengenalpasti dan memilih perisian dan perkakasan yang sesuai dan berpadanan dengan teknologi serta bahasa pengaturcaraan yang digunakan.


1.1.1 Perisian (Software)

Perisian ataupun lebih dikenali sebagai software merupakan satu set arahan yang boleh dibaca di dalam ingatan komputer dan dilaksanakan mengikut kehendak pengguna. Software boleh dibahagikan kepada dua kategori iaitu system software dan application software. Majoriti software yang berada di dalam pasaran ialah application software. Walaubagaimanapun system software diperlukan untuk menulis atau membangunkan application software. Oleh itu, anda haruslah membiasakan diri dengan asas-asas dalam system software.

Rajah 1.1: Kategori Perisian

1.2 ARAS BAHASA PENGATURCARAAN KOMPUTER

Bahasa pengaturcaraan dikategorikan kepada 4 jenis :1. Bahasa Mesin 2. Bahasa Himpunan (Assembly) 3. Bahasa Aras Tinggi 4. Bahasa Pengaturcaraan Pembangun Aplikasi Pantas

(Bahasa RAD)

1.2.1 Bahasa Mesin

Bahasa mesin adalah bahasa asal komputer yang ditentukan oleh jenis perkakasan yang ada dalam komputer tersebut dan juga dikenali sebagai bahasa aras rendah. Komputer hanya boleh memahami bahasa mesinnya sendiri. Ia terdiri daripada himpunan rentetan yang dikurangkan ke nombor binari iaitu 1 dan 0 yang boleh difahami oleh komputer secara terus.


0010 1010 0001 11010011 1100 1010 11110101 0110 1101 01011101 1111 0010 1001

Rajah 1.2 : Contoh kod sumber bahasa mesin

Walaupun bahasa ini difahami oleh komputer tanpa perlu penterjemah, ia memakan masa untuk menulisnya dan masa yang diperlukan untuk memahaminya adalah lebih lama. Anda juga mudah membuat kesilapan ketika menaip kod kerana ia sendiri terdiri daripada dua nombor sahaja.

1.2.2 Bahasa Himpunan

Pengaturcara mula menggunakan bahasa seakan singkatan Bahasa Inggeris yang dinamakan Bahasa Himpunan. Penterjemah bahasa ini ke bahasa mesin dikenali sebagai penghimpun (Assembler). Antara bahasa himpunan yang digunakan ialah Z80 language, Intel 8086, Motorola 68000 dan sebagainya. Contoh bahasa himpunan (Z80) yang membuat operasi pendaraban 4x5 :

ld a,5hld d,ald a,0h

lagi:add a,4hjrnz lagiend

Rajah 1.3 : Contoh bahasa himpunan (Z80) yang membuat operasi pendaraban 4x5

Antara kelebihan bahasa himpunan ialah lebih mudah dibaca dan lebih mudah ditulis. Walau bagaimanapun, bahasa himpunan juga mempunyai kelemahan iaitu aturcara yang ditulis lebih perlahan untuk dijalankan dan memakan ruang yang lebih banyak dari Bahasa Mesin. Anda tidak dapat menggunakan aturcara dalam Bahasa Himpunan dalam komputer yang lain. Selain itu, menulis aturcara dalam Bahasa Himpunan juga memakan masa yang lama dan cerewet.

1.2.3 Bahasa Aras Tinggi

Untuk mempercepatkan lagi proses pengaturcara komputer (programmer), Bahasa Aras Tinggi diperkenalkan. Walaupun hanya dengan pernyataan yang ringkas, banyak tugas dapat dijalankan. Perisian penterjemah yang dikenali sebagai pengkompil (compiler) digunakan untuk menukar aturcara komputer dalam Bahasa Aras Tinggi ke Bahasa Mesin yang difahami oleh komputer.


#include <iostream.h> int main (){

cout <<”Syabas!”; return 0;

}

Rajah 1.4 : Contoh bahasa pengaturcaraan C++

Antara kelebihan Bahasa Aras Tinggi ialah :a) Anda berupaya untuk menulis aturcara dengan lebih pantas jika

dibandingkan dengan Bahasa Mesin dan Bahasa Himpunan. b) Mempelajari serta menguasai Bahasa Pengaturcaraan Aras Tinggi

adalah lebih cepat. c) Membaca dan menyunting Bahasa Aras Tinggi adalah lebih

mudah. d) Aturcara yang dihasilkan adalah “mudah alih” dan boleh digunakan

dalam pelbagai jenis komputer.

Bahasa Aras Tinggi juga mempunyai kelemahan seperti :a) Menghasilkan aturcara yang lebih panjang dan perlahan jika

dibandingkan dengan Bahasa Mesin dan Bahasa Himpunan. b) Seakan-akan Bahasa Inggeris yang menyebabkan menulis

aturcara pengkompil amat sukar.

Contoh Bahasa Aras Tinggi :a) Pascal b) BASIC c) Ada d) C e) C++ f) JAVA

Dalam kelas ini, kita akan mempelajari bahasa pengaturcaraan C++ dan menggunakan perisian Microsoft Visual C++.

1.2.4 Bahasa Pengaturcaraan Pembangun Aplikasi Pantas

Kebanyakan bahasa pengaturcaraan yang digunakan tidak lama dahulu dicipta ketika komputer hanya menggunakan teks. Kini dengan pengunaan Sistem Pengendalian Windows, perngaturcara perlu memasukkan perintah untuk mengawal saiz tetingkap, tetikus dan sebagainya. Windows OS berfungsi menggunakan GUI atau Antara Muka Pengguna Grafik. GUI adalah singkatan untuk Graphical User Interface. Oleh itu, pengaturcara memerlukan bahasa aturcara yang memberi kemudahan untuk menghasilkan aturcara yang mengandungi GUI. Untuk membantu pengaturcara membina antara muka GUI, bahasa RAD diperkenalkan (Rapid Application Development).

Tiga contoh bahasa Pengaturcaraan RAD ialah :a) Visual BASIC (berasal dari bahasa BASIC) b) Delphi (berasal dari bahasa Pascal) c) C++ Builder (berasal dari bahasa C++)


Kelebihan Bahasa Pengaturcaraan RAD ialah :a) Berupaya menulis aturcara dengan antaramuka GUI dengan

lebih pantas jika dibandingkan dengan bahasa asalnya. b) RAD memudahkan proses menghasilkan aturcara yang

mengandungi antaramuka GUI. Jadi, anda dapat menumpukan perhatian terhadap menghasilkan isi kandungan aturcara.

c) Oleh sebab Bahasa RAD berasal daripada Bahasa Aras Tinggi yang pernah dipelajari, menguasai Bahasa RAD adalah lebih mudah dan pantas.

1.3 PENYELESAIAN MASALAH

Aturcara ditulis untuk menyelesaikan sesuatu masalah. Pengaturcara perlu merancang supaya arahan-arahan ditulis secara sistematik supaya masalah dapat diselesaikan secara cekap oleh pemproses. Penyelesaian masalah merupakan prosedur untuk menentukan penyelesaian bagi sesuatu masalah dan menyatakannya kepada bentuk yang lebih jelas. Proses pembangunan perisian yang menggunakan kaedah penyelesaian kejuruteraan dan sains dipanggil kejuruteraan perisian.

Ciri-ciri masalah yang boleh diselesaikan oleh komputer :

a) Boleh diwajarkan – mudahkan kerja, jimatkan kos, tambah pengetahuan. b) Boleh didefinasikan – Penyelesaiannya terhingga, jelas c) Berulang – masalah rutin (contoh kira gaji pekerja) d) Data yang banyak – data pekerja

Berikut adalah langkah-langkah bagi penyelesaian masalah oleh kejuruteraan perisian :

a) Spesifikasi keperluan b) Analisa masalah c) Rekabentuk d) Pengekodan & pelaksanaan e) Penentusahan & Pengujian f) Penyelenggaraan

a) Spesifikasi keperluan

· Memahami masalah & persekitaran masalah yang hendak diselesaikan. · Menentukan keperluannya

· Andaian-andaian juga perlu dilakukan untuk memastikan skop masalah. · Contoh masalah : membuat kopi


b) Analisa masalah · Mengkaji/menganalisa spesifikasi masalah dengan terperinci. · 3 elemen utama yang perlu dikenalpasti:

– input masalah – output masalah – proses

· Input Masalah – Menentukan data/ maklumat yang diperlukan bagi

menyelesaikan masalah tersebut. – Menentukan formatnya – input melalui apa? Keyboard,

fail atau hasil pengiraan. · Output Masalah

– Menentukan apakah output/ hasil yang dikehendaki daripada aturcara.

– Menentukan formatnya · Proses

– Analisa apakah proses yang dilalui oleh input untuk menghasilkan output

– Kekangan dan andaian – Contoh – formula, teknik

c) Rekabentuk · Tugas utama :

– memilih struktur yang sesuai untuk menyusun & menyimpan data dalam proses penyelesaian masalah.

Jujukan, pilihan, gelung – merekabentuk algoritma untuk memproses input &

mengeluarkan output. Algoritma

– set langkah-langkah/prosedur bagaimana proses untuk menyelesaikan masalah dilaksanakan

d) Pengekodan & pelaksanaan

· melaksanakan algoritma yang direkabentuk ke dalam bahasa pengaturcaraan tertentu (dlm kelas ini bahasa C++).

· Perlu tahu sintaks sesuatu bahasa

e) Penentusahan & Pengujian · Untuk menentukan aturcara yang dihasilkan adalah betul.

· Pengujian perlu dilakukan dengan memberi input & memeriksa output sama ada output yang betul dikeluarkan dari aturcara yg ditulis.

· 3 jenis ralat yang boleh dikenalpasti: – Ralat rekabentuk: berlaku dalam fasa-fasa sebelum – Ralat sintaks: dikesan semasa proses pengkompilan

(compilation) – Ralat masa larian (run-time error): dikesan semasa aturcara

dilaksanakan oleh komputer


f) Penyelenggaraan

· Melibatkan perubahan/pengubahsuaian aturcara bila sesuatu keperluan atau syarat berubah.

· Terdapat 2 jenis: – Sedikit pengubahsuaian – Banyak pengubahsuaian => perlu aturcara baru => lakukan

semula dari langkah 1.

1.4 PROSES PEMBANGUNAN PERISIAN

Proses adalah satu siri langkah-langkah yang melibatkan aktiviti, kekangan, dan sumber-sumber yang akan menghasilkan output yang dingini. Proses pembangunan perisian merupakan aktiviti utama dlm pembangunan perisian dan ia juga disebut sebagai kita hayat perisian (software life cycle). Metodologi, paradigma, kaedah, teknik & alatan diperlukan dalam membangunkan sesuatu perisian.

Fasa ialah peringkat dalam pembangunan projek perisian. Setiap fasa mempunyai aktiviti tertentu dan ia boleh terdiri daripada fasa yang terpisah atau bertindih.

Batu tanda atau lebih dikenali sebagai milestone. Ia merupakan titik akhir bagi sesuatu fasa. Milestone menerangkan siri hasilan yang boleh dilihat secara rasmi. Ia penting bagi penilaian projek iaitu dengan membuat penilaian output bagi setiap fasa.

Penilaian projek boleh menentukan perkara berikut sama ada :a) pembangunan perisian boleh diteruskan ke fasa berikutnya b) perlukan sebarang perubahan c) keseluruhan projek diberhentikan

Fasa umum kitar hayat pembangunan perisian terdiri daripada :a) Perancangan – Merupakan subset kepada aktiviti pengurusan projek.

Perancangan diperlukan untuk menentukan objektif umum, skop kerja, sumber (peralatan & kakitangan), kos dan jadual perancangan kerja).

“Perancangan yang baik dapat menghasilkan spekulasi kos & jadual kerja yang rapi & tepat sebagaimana yang dijangkakan”

b) Analisa keperluan – Menentukan APA yang mesti sistem lakukan. Diperlukan untuk menyelidiki keperluan perisian dengan mengenalpasti keperluan pengguna, organisasi dan piawaian. Hasil daripada analisa keperluan, kita boleh menentukan fungsi yang mesti ada pada sistem. “Merupakan rangka cadangan sistem”

c) Rekabentuk sistem - Menentukan BAGAIMANA sistem akan menyelesaikan masalah. Ia menterjemahkan fungsi kepada komponen perisian dengan memecahkan masalah kepada modul berstruktur. Modul ialah pecahan sistem terkecil yang digambarkan dalam bentuk algoritma/kod pseudo.


d) Implimentasi - Menterjemah rekabentuk kepada kod aturcara. Ia biasanya dilakukan oleh pengaturcara. Fasa ini adalah fasa yang paling mudah jika fasa analisa & rekabentuk dilakukan dengan betul dan lengkap.

e) Verifikasi & validasi - Penyemakan & penentusahan ke atas spesifikasi keperluan, rekabentuk sistem dan aturcara. Fasa ini dilakukan untuk mengenalpasti ralat

f) Operasi & penyelenggaraan – Dilakukan setelah perisian diserahkan kepada pengguna. Operasi meliputi aktiviti latihan kepada pengguna, manual dan sokongan teknikal. Penyelenggaraan dilakukan apabila terdapat keperluan untuk perubahan ke atas perisian yang telah beroperasi samada ralat atau peningkatan keupayaan.

Paradigma ialah keseluruhan proses pembangunan perisian. Ia mengandungi beberapa fasa tertakrif. Setiap fasa mempunyai matlamat dan produk.

Cth: Fasa Analisa dalam Model Air Terjun

· matlamat: menakrifkan keperluan pengguna · produk: model sistem, definisi & spesifikasi keperluan

Teknik ialah tatacara untuk menyelesaikan tugas. Setiap teknik mempunyai :a) Teknik digunakan untuk membentuk aktiviti-aktiviti pembangunan

perisian spesifik b) Teknik-teknik yang biasa digunakan seperti:-

– Model Konseptual – Model Entiti-Hubungan – Normalization – Rajah Aliran Data (DFD) – Pokok keputusan dan Jadual keputusan – Spesifikasi proses/English berstruktur – Rajah Struktur – Objek Orientasi – Dan lain-lain

c) Setiap teknik di atas mungkin digunakan pada fasa-fasa tertentu dalam kitar hayat pembangunan perisian.

Kaedah ialah cara sistematik yang terdiri dari langkah-langkah bersiri (fasa), dibantu oleh beberapa teknik, peraturan & garis panduan utk menghasilkan sistem. Setiap fasa mempunyai input, output dan tujuan yang tertakrif. Kaedah yang berlainan boleh digunakan dalam fasa yang berlainan di dalam paradigma pembangunan perisian. Kaedah yang sistematik mempunyai panduan tentang prosedur, dokumentasi, piawaian, batu tanda dan lain-lain.

Cth kaedah : UML, OMT, SADM Teknik-teknik dalam SADM : DFD, ERD“Pelbagai teknik digunakan utk menggambarkan perspektif yg berlainan”

Metodologi ialah gabungan paradigma, kaedah, polisi, prosedur, peraturan, piawai, teknik, alatan, bahasa pengaturcaraan & metodologi lain yang digunakan untuk menganalisa keperluan & rekabentuk sistem.


1.4.1 Model-Model Proses Pembangunan Perisian

Tujuan :

a) Mewujudkan pemahaman yang sama terhadap aktiviti, sumber dan kekangan

b) Membantu mencari ketidakkonsistenan , pertindihan (redundancy) di dalam proses

c) Model sepatutnya mencerminkan matlamat pembangunan

d) Setiap proses mestilah disesuaikan untuk situasi khusus di mana ia akan digunakan

Contoh model-model proses:

1. Model Air Terjun 2. Model V 3. Model Prototaip 4. Model Peningkatan 5. Model Transformasi 6. Model Spiral

1. Model Air Terjun

Kebaikan :a) Mudah dterangkan kepada pelanggan yang tidak biasa dengan

pembangunan perisian b) Model ini boleh memberikan pembangun perisian pandangan tahap-tinggi

semasa proses pembangunan c) Kebanyakan model lain adalah ubahsuai dari model air terjun

Kelemahan :a) Tidak menggambarkan cara kod dihasilkan kecuali sesuatu perisian itu

sudah benar-benar difahami b) Tidak menyediakan panduan untuk mengendalikan sebarang perubahan

yang berlaku pada produk dan aktiviti


c) Gagal untuk mengganggap perisian sebagai satu proses penyelesaian masalah – model air terjun adalah hasil dari proses pembangunan

perkakasan

a. Model V

Rajah 1.4.2 : Gambarajah Model V

Model ini merupakan variasi model air terjun yang menunjukkan bagaimana aktiviti pengujian yang dijalankan berkait dengan analisa dan rekabentuk. Pengujian unit dan integrasi merujuk kepada ketepatan program & mengesahkan rekabentuk program. Ujian penerimaan adalah untuk menilai keperluan sistem dengan menghubungkaitkan aktiviti pengujian dengan setiap spesifikasi elemen.


3. Model Prototaip

Model Prototaip membina rangka sistem yang meliputi keperluan pengguna pada peringkat awal. Versi perisian dirancang ~ prototaip bagi mewakili keseluruhan fungsi dan bahagian kritikal (sukar difahami)

Rajah 1.4.3 : Gambarajah Model Prototaip

Pendekatan yang digunakan dalam Model Prototaip:a) Prototaip penjelajahan

– Prototaip yang disahkan (produk teras) akan digunakan sebagai komponen kepada perisian yang ingin dibangunkan

– Perubahan akan dibuat di peringkat pembangunan sebenar sistem

b) Prototaip pakai-buang – Prototaip yang

• tidak menepati kehendak pengguna • masa & kos untuk memperbaiki tinggi

Kelebihan Model Prototaip:a) keperluan pengguna yang tidak lengkap b) tingkatkan peranan pengguna ~ kualiti

Kelemahan Model Prototaip:a) Menyukarkan aktiviti pengurusan projek kerana terdapat

ulangan pembaikan prototaip b) Sistem yang dihasilkan kurang berstruktur. Oleh itu, ia

menyukarkan proses penyenggaraan c) Memerlukan jurutera perisian yg pakar & bermotivasi tinggi


4. Model Peningkatan

Rajah 1.4.4 Gambarajah Model Peningkatan

Model ini sesuai untuk projek yang besar & kos terhad. Sistem dibahagikan kepada beberapa peringkat penyerahan (versi). Justifikasi pendekatan :

a) beberapa fungsi perlu disiapkan dulu b) saiz kumpulan c) kekangan peruntukan kewangan


5. Model Transformasi Formal

Model ini mewakilkan keperluan pengguna dalam bentuk spesifikasi formal.

Kebaikan :

tepat, formal & ketatsesuai untuk sistem yg kritikal

Kelemahan :masa pembangunan panjang kurang tenaga mahirspesifikasi tidak difahami oleh pengguna

Rajah 1.4.5 Gambarajah Model TransformasiFormal


6. Model Spiral

Model ini menggabungkan proses pembangunan perisian & analisis risiko. Setiap gelung wakili fasa pembangunan.

Terdapat 4 sektor utama :

1. Menentukan objektif, alternatif & kekangan 2. Penilaian alternatif, mengenalpasti & menyelesaikan risiko 3. Membangun & mengesahkan produk 4. Merancang fasa berikut

Sektor dalam setiap gelung wakili aktiviti di setiap fasa

Rajah 1.4.6 Gambarajah Model Spiral


Sektor Aa) Beberapa peringkat perancanganb) Mengkaji

– objektif fasa yg dilaksanakan– alternatif untuk mencapai objektif– kekangan yang dihadapi untuk setiap alternatif

Sektor Ba) Setiap alternatif dinilaib) Kenalpasti risiko yang dihadapic) Kenalpasti penyelesaian terhadap risiko

Model pembangunan dipilihTidak mewajibkan penggunaan satu model pembangunan

dalam satu kitaran @ keseluruhan pembangunan sistem

Sektor Da) Menilai produk yang dihasilkanb) Kebenaran untuk meneruskan aktiviti kepada peringkat

seterusnyaA->B B->C C->D D->A ke peringkat yg lebih tinggi

Jadual perancangan & kos berubah menggambarkan status semasa

Kelebihan :a) Penyenggaraan sistem untuk meningkatkan keupayaanb) Model yang terancangc) Mengelakkan kemungkinan masalah

Kelemahan :a) Analisis risiko sukar yang perlukan pakarb) Ulangan tidak mudah dikawalc) Masih belum diterima umum


Sektor C a)b)

2. PENGENALAN KEPADA PENGATURCARAAN C++

Pengaturcaraan C++ terdiri daripada beberapa fungsi. Dalam erti kata yang lain, fungsi adalah beberapa unit pengaturcaraan yang kecil. Gabungan beberapa fungsi membentuk satu aturcara. Pertimbangkan analogi yang dapat membantu anda memahami bagaimana aturcara C diuruskan.

Cuba anda bayangkan sebuah rumah yang mempunyai perkhidmatan yang automatik seperti apabila anda berjalan ke dapur, anda diberi makan secara automatik. Apabila anda ke ruang tamu, anda dilayan dan dihiburkan secara automatik. Bilik-bilik yang terdapat di dalam rumah tersebut dianggap sebagai fungsi dalam aturcara C dan orang di dalam rumah tersebut dianggap sebagai data. Dalam analogi ini, orang di dalam rumah tersebut berfungsi mengikut bilik. Bilik-bilik tersebut tidak berhubung antara satu sama lain tetapi boleh dihubungkan dengan cara yang betul menghasilkan struktur yang berguna. Begitu juga setiap fungsi di dalam aturcara C melaksanakan tugas masing-masing dan gabungan beberapa fungsi boleh menghasilkan aturcara yang berguna.

Pengubahsuaian dalam aturcara yang mengandungi fungsi boleh digambarkan sebagai rumah yang diubahsuai. Jika seorang ahli ditambah dalam keluarga, anda mungkin hanya memerlukan sebuah katil tambahan untuk diletakkan ke dalam rumah anda. Tetapi jika anda tambah tiga atau empat orang lagi ahli baru, anda memerlukan ruang tamu, dapur dan bilik yang lebih besar yang mana memerlukan pengubahsuaian rumah yang lebih banyak. Begitu juga aturcara yang mengandungi fungsi. Penambahan ciri yang sedikit kepada fungsi boleh dilakukan dengan sedikit sahaja pengubahsuaian ke atas fungsi yang sedia ada tetapi penambahan banyak ciri memerlukan anda untuk melakukan pengubahsuaian dan juga hubungkait antara fungsi yang mungkin menyebabkan anda perlu mengubah keseluruhan aturcara. Ia akan mengakibatkan banyak ralat/kesalahan berlaku semasa pengubahsuaian. Seperti yang telah diketahui, apabila aturcara semakin besar dan perlu diselenggarakan dan diperbaiki dari tahun ke tahun, aturcara C dengan fungsi mempunyai beberapa masalah/kekangan.

Aturcara C++ juga adalah fungsi tetapi unit primer adalah objek. Menggunakan analogi yang sama, aturcara C++ diibaratkan sebagai satu ruangan/bahagian untuk keluarga yang mengandungi beberapa bangunan. Satu bangunan yang mengandungi bilik tidur untuk tidur, satu bangunan untuk dapur dan ruang makan, dan satu bangunan lagi mengandungi bililk air untuk mandi. Jika terdapat penambahan ramai ahli keluarga, setiap bangunan boleh diubahsuai dengan mudah kerana ia terdiri daripada bangunan yang berasingan. Satu ruangan untuk keluarga ini diibaratkan seperti aturcara C++ dan bangunan-bangunan tersebut diibaratkan seperti objek C++. Setiap bangunan(objek) terdiri daripada bilik(fungsi) yang mempunyai orang(data) yang keluar masuk. C++ juga mengandungi kelas-kelas yang terdiri daripada sekumpulan objek. Contohnya satu ruangan keluarga yang terdiri daripada beberapa bangunan dibina untuk rekreasi iaitu bangunan kolam renang, bangunan untuk panggung wayang mini dan bangunan untuk gelanggang bola keranjang. Kesemua bangunan(objek) ini terdiri dari kelas yang sama iaitu rekreasi. Konsep yang digunakan di dalam pengaturcaraan C++ dipanggil Pengaturcaraan Berorientasikan Objek (Object-oriented Programming - OOP).


Perhatikan Rajah 2 untuk pemahaman yang lebih jelas.

Kelas

Objek ObjekFungsi FungsiData Data

ObjekFungsiData

Rajah 2 : Ilustrasi skematik bagi hubungan di antara kelas, objek, fungsi dan data.

2.1 SEJARAH RINGKAS C++

1969 – Bermula dengan BCPL (Basic Combined Programming Language) yang ditulis oleh Richards di Universiti Cambridge, Amerika Syarikat. Bahasa BCPL adalah bahasa aras rendah yang saling berkait dengan arkitektur komputer.

1970 – Thompson menulis bahasa seakan BCPL untuk sistem UNIX yang awalnya digunakan dalam komputer DEC PDP-7 dan menamakannya sebagai bahasa B.

1978 – Apabila perisian yang lebih mesra pengguna diperlukan, bahasa BCPL dan B tidak lagi sesuai digunakan kerana pengaturcara perlukan bahasa berstruktur yang mampu mengendalikan pelbagai struktur data. C telah dipopularkan oleh Kernighan dan Ritchie dari Makmal Bell di Amerika Syarikat melalui penerbitan The C Programming Language dan buku ini telah menjadi piawai untuk semua pengkompil C selama beberapa dekad. Ia dikenali sebagai K&R C dan ditulis oleh Ritchie untuk sistem operasi UNIX pada komputer DEC PDP-11. Di peringkat permulaan, C berkembang bersama UNIX dan kini digunakan dalam semua sistem komputer.

1983 – Banyak pengkompil C yang direka untuk memenuhi kehendak pengaturcara dan ANSI (American National Standard Institute) ditugaskan untuk menyelaraskan bahasa C.

1988 – Hasil penyelarasan oleh jawatankuasa tersebut, ANSI C diperkenalkan dan diterima sebagai bahasa piawai. Stroustrup memperkenalkan bahasa C++ iaitu bahasa yang berorientasikan objek.


Jadual 1 : Perbezaan di antara aturcara ANSI/ISO C++ dengan standard C++

2.2 PERSEKITARAN PEMBANGUNAN C++

Tujuan utama dalam penulisan aturcara ialah untuk menghasilkan “executable file” juga dikenali sebagai fail kod boleh laku. Fail ini mengandungi set arahan dalam bahasa mesin(format binari) yang tersedia untuk dilaksanakan oleh pengguna.

2.2.1 Pengkompilan

Pengkompil(Compiler) adalah program yang menterjemahkan kod sumber(source code) ke dalam kod objek(object code). Pengkompil akan melihat arahan secara keseluruhan, menyusun dan menukarnya ke dalam bahasa mesin.

Proses di mana penukaran kod sumber aras tinggi kepada kod boleh laku dikenali sebagai proses pengkompilan. Apabila anda mengkompil kod sumber, ia akan menghasilkan kod mentah (kod aras rendah) yang dikenali sebagai kod objek. Anda perlu memautkan semua kod objek untuk menghasilkan kod boleh laku biasanya dengan sambungan .exe dan ini akan dilakukan oleh pemaut (Linker). Tugas utama pemaut adalah menghasilkan sebuah fail kod boleh laku daripada beberapa modul kod objek.

Proses pengkompilan dilakukan menggunakan pengkompil.Terdapat banyak pengkompil di pasaran contohya Borland C++ danMicrosoft Visual C++.


Fasa dalam proses pengkompilan:

1. Fasa 1 – Pengkompil kenalpasti semua arahan dalam kod sumber dan menyemaknya samaada terdapat kesalahan atau pepijat dari sudut penulisan dan logik aturcara (sintaks dan semantik).

2. Fasa 2 – Pengkompil menterjemahkan setiap arahan ke dalam bahasa mesin dan disimpan dalam kod objek.

3. Fasa 3 - Kod objek akan dipaut dan digabungkan dengan aturcara lain sebelumnya dan aturcara sistem pengoperasian – runtime library.

4. Fasa 4 – Fail yang telah selesai dihubungkan (executable file - *.exe) disimpan secara bersendiri dan bersedia untuk beroperasi dan digunakan.

Rajah 2.2 : Proses Pengkompilan

2.2.2 Penterjemahan

Proses menterjemah dilakukan oleh penterjemah (interpreter) iaitu program yang melaksanakan program lain. Ia merupakan kaedah alternatif untuk menukarkan kod sumber kepada bahasa mesin. Setiap arahan kod sumber akan diterjemahkan ke dalam bahasa mesin dan dilancarkan serta merta. Penterjemah harus disediakan bersama-sama dengan setiap program pada setiap sistem yang akan digunakan. Kebanyakan penterjemah adalah fail yang diletakkan di dalam direktori yang sama dengan kod sumber supaya perisian hasil daripada proses penterjemahan dapat dilancarkan terus seperti perisian yang terhasil dari proses pengkompilan.


Pengkompilan Penterjemahan

Melihat keseluruhan kod sumber, Menganalisa danmengumpul dan menyusunnya melaksanakan setiap baris

kod secara berturutan.

Hasilnya lebih efektif serta mudah Kurang efektif dan agak sukardisebarkan disebarkan

Proses pembetulan sukar dilakukan serta Memudahkan proses pembetulanmerta dilakukan serta merta

Lebih cepat utk melarikan program tetapi Ambil masa lebih lama utk melarikanmasa lama utk mengkompil & program tapi lebih pantas utk terjemahmelarikannya

Kurang sesuai Penting dlm kitaran edit-interpreting-debug utk proses prototaip atau ujian.

Lebih cepat untuk melarikan kod yg telah Lambat untuk menterjemah setiap barisdikompil – terus melaksanakan “action” arahan – perlu analisis setiap

penyataan

Jadual 2.2 : Perbezaan di antara Pengkompilan dan Penterjemahan

2.2.3 Istilah Dalam Pengaturcaraan

Berikut adalah istilah yang biasa digunakan dalam pengaturcaraan:

1. Kata kunci – perkataan yang dikhaskan oleh sesebuah bahasa pengaturcaraan. Jadi, anda tidak dibenarkan untuk menggunakannya untuk tujuan sendiri.

2. Sintaks – peraturan yang mesti dipatuhi apabila menaip pernyataan dan lain binaa. Untuk elakkan ralat dalam sesuatu program, sintaks mesti dipatuhi.

3. Semantik – merujuk kepada maksud di sebalik peraturan sintaks.

4. Algoritma – penjelasan bagi setiap langkah ketika menyelesaikan masalah.

5. Fungsi pustaka (library) – mengembangkan keupayaan asal bahasa pengaturcaraan dengan membekalkan banyak subrutin untuk matematik, pengendalian rentetan, pemprosesan fail dan sebagainya.

6. Masa kompil – jangka waktu pengkompil membaca fail kod sumber dan menghasilkan kod objek. Ralat masa-kompil adalah ralat sintaks yang dikesan ketikan pengkompilan.

7. Masa jalanan (run time) – jangka masa perisian dijalankan. Ralat masa jalanan adalah kesilapan sintaks yang ditemui dalam logic aturcara.

8. Penyahpepijatan (debug) – proses mencari dan mambaiki ralat masa jalanan (atau pepijat)


2.3 PROSES MENULIS ATURCARA

Terdapat tiga perkara yang mesti diambil kira sebelum menulis aturcara :

1. Pengguna – siapakah yang akan menggunakan aturcara tersebut. 2. Komputer – Komputer manakah yang akan dimuatkan dengan aturcara tersebut.

Apakah sistem operasi yang akan digunakan. Adakah komputer tersebut berdiri sendiri atau rangkaian komputer pelanggan/pelayan(clientserver).

3. Anda – Adakah anda akan menulis aturcara sendiri atau mengupah pengaturcara yang lain. Jika mengupah pengaturcara yang lain, bahagian manakah dalam aturcara yang akan dihasilkan oleh mereka.

Proses menulis aturcara memakan masa yang lama dan cerewet. Anda perlu tahu apa yang dikehendaki pelanggan terlebih dahulu untuk mengelakkan berlakunya perubahan spesifikasi aturcara pada saat-saat akhir yang akan memakan masa untuk membaiki aturcara tersebut. Sebelum menulis aturcara yang sebenar, perngaturcara menulis contoh dasar terlebih dahulu untuk ditunjukkan kepada pelanggan. Biasanya contoh dasar menunjukkan antaramuka perisian seperti tetingkap, kekotak dialog dan menu jatuh-bawah (window, dialog box, scroll down menu). Apabila pelanggan berpuas hati dengan contoh dasar yang anda bina, teruskan membina kod menggunakan contoh dasar sebagai panduan untuk menyiapkan kod aturcara.

Algoritma digunakan untuk menyelesaikan masalah yang diberikan oleh pelanggan. Ia boleh dikategorikan kepada dua jenis iaitu kod pseudo dan carta alir.

2.3.1 ALGORITMA

Algoritma merupakan cara dan langkah yang perlu dilakukan bagi menyelesaikan masalah. Ia digunakan dalam fasa rekabentuk. Jika tiada algoritma, aturcara tidak akan wujud dan tiada juga penyelesaian. Ia tidak bergantung kepada bahasa pengaturcaraan.

Perkara berikut perlu ada dalam algoritma:1. input 2. output 3. tidak mengelirukan/ringkas/mudah 4. dalam bentuk umum - boleh difahami semua golongan

pembaca yang berkeperluan 5. tepat untuk menyelesaikan masalah 6. terhingga – maksudnya ada kesudahan 7. cekap

Kaedah menghasilkan algoritma :1. Terdapat banyak kaedah untuk menghasilkan algoritma tetapi

hanya dua cara yang akan dipelajari dalam kelas ini iaitu carta alir dan kod pseudo.

2. Kaedah Kod Pseudo

· Merupakan jujukan langkah yang ditulis menggunakan bahasa tabi’i

· Setiap baris kod pseudo mewakili satu langkah yang dilaksanakan sekali sahaja.


3. Terdapat 2 jenis : a) Kenyataan bahasa b) Kenyataan bahasa yg menyerupai bahasa pengaturcaraan.

3.1 Kod Pseudo 1 - Kenyataan bahasa · Ditulis dalam bahasa tabi’i & tidak mempunyai peraturan

yang khusus. · Nombor diberikan kepada jujukan langkah iaitu tertib

perlaksanaan langkah-langkah mengikut nombor yang ditulis.

· Contoh : algoritma untuk menyediakan secawan kopi

1. masak air 2. masukkan kopi dalam cawan 3. jika perlu gula

3.1 tambahkan gula 4. jika perlu krim

4.1 tambahkan krim 5. masukkan air panas ke dalam cawan

Sesuai untuk masalah yang mudah kerana tiada jujukan dan struktur yang kompleks.

A) struktur jujukan B) struktur pilihan

1. Mula n. jika syarat2. Langkah_1 n.1. Langkah_n.1

: :n. Langkah_n n.n. Langkah_n.nn+1. tamat

C) struktur ulangan D) struktur lompat

n. pergi langkah sblm n n. pergi langkah slps n

3.2 Kod Pseudo 2 - Kenyataan bahasa yang menyerupai bahasa pengaturcaraan

· Ditulis dalam bahasa Inggeris mudah yang hampir menyerupai bahasa pengaturcaraan

· Tertib perlaksanaan langkah-langkah mengikut aturan langkah-langkah itu ditulis.

· Tertib perlaksanaan langkah-langkah boleh dikawal dengan menggunakan beberapa struktur kawalan.

· Kata-kunci digunakan utk menjelaskan struktur2 kawalan ini.


A) struktur jujukan B) struktur pilihan

begin if syarat thenLangkah_1 bahagian benar: elseLangkah_n bahagian tak benarend endif

C) struktur ulangan

While syarat dobahagian yang perlu diulang

Atau

Repeat n kalibahagian yang perlu diulang

Kod pseudo menyediakan secawan kopimasak air

masukkan kopi dalam cawan if perlu_gula then tambahkan gula

endif if perlu_krim then

tambahkan krim endif masukkan air panas ke dalam cawan

Algoritma ditulis bermula dari langkah-langkah umum. Langkah-langkah umum ini dihalusi sedikit demi sedikit sehingga menghasilkan langkah-langkah yang lebih spesifik.

Contoh (langkah masak air )

Masak air isi air ke dalam cerek nyalakan apirepeat

tungguuntil air_mendidih

4. Kaedah Carta Alir (Flow chart) Carta alir terdiri dari kotak/simbol pelbagai bentuk yang menunjukkan operasi yang perlu dilakukan dan anak panah yang menyatakan jujukan operasi tersebut.


Nama Simbol PeneranganTerminal Menandakan permulaan atau penamat

sesuatu algoritma.Simbol permulaan mesti ditulis ‘Mula’dan titik penamat ditulis ‘Tamat’.

Proses Mewakili operasi seperti operasiaritmetik dan pemberian nilai awal,umpuk nilai dan sebarang proses.

Data Data input/output. Setiap simbol inibiasanya mengandungi arahan baca(input) dan cetak (output).

Keputusan Simbol ini biasanya mempunyai katakunci jika. Aliran untuk benar adalah kebucu bahagian bawah dan aliran palsuadalah dari bucu kanan simbol.

Subrutin/fungsi Modul atau fungsi yang telah sediatertakrif dalam aturcara

Penyambung Simbol ini mewakili penyambung dalamhalaman yang sama.

Simbol Simbol ini mewakili penyambung dalamPenyambung halaman yang berlainan.HalamanBerbeza

Aliran Menunjukkan aliran atau tertib langkahpenyelesaian.

Terminal Digunakan untuk gelung ‘for’

Cetakan Simbol ini mewakili dokumen atau faildokumen yang dihasilkan.

Jadual 2.3 : Simbol dan penerangan di sebalik carta alir


Contoh carta alir membuat kopi

Rajah 2.3 : Simbol dan penerangan di sebalik carta alir


Kod Pseudo Carta AlirStruktur jujukan :-

BeginLangkah 1Langkah 2

End

Struktur pemilihan :-

If syarat then bahagian_benar

Elsebahagian_salah

endif

Struktur ulangan :-

while syarat do bhg_yg_perlu diulang

end while

Struktur ulangan :-

repeatbhg_yg_perlu diulang

until syarat

Jadual 2.4 : Perbandingan di antara kod pseudo dan carta alir


2.3.2 PROSES MENYEDIA ATURCARA

Contoh penyelesaian masalah dan algoritma :Bina aturcara yg menerima sepasang nombor dan

mencetak mesej “SAMA” jika dua nombor tersebut mempunyai nilai yang sama, mesej “NO. PERTAMA LEBIH BESAR” jika nombor pertama lebih besar daripada nombor kedua dan mesej “NO. KEDUA LEBIH BESAR”, jika nombor kedua lebih besar daripada nombor pertama.

1. Fasa : Analisa masalah· Input – Media : keyboard – Data : 2 nombor -> no1 dan no2 · Output – Media : skrin

– Hasil : “SAMA”, “NO PERTAMA LEBIH BESAR”, “NO KEDUA LEBIH BESAR”.

· Proses – bandingkan 2 nombor & tentukan output

2. Fasa : Rekabentuk · Kod Pseudo 1

1. Mula 2. Baca nom1, nom2 3. Jika nom1=nom2

3.1. cetak mesej "SAMA" 3.2. pergi ke langkah 6

4. Jika nom1>nom2 4.1. cetak mesej "NOMBOR PERTAMA LEBIH BESAR" 4.2. pergi ke langkah 6

5. Jika nom1<nom2 5.1. cetak mesej "NOMBOR KEDUA LEBIH BESAR" 5.2. pergi ke langkah 6

6. Tamat


· Kod Pseudo 2

BeginBaca nom1, nom2 if nom1=nom2 then

cetak mesej "SAMA"else

if nom1>nom2 thencetak mesej "NOMBOR PERTAMA LEBIH BESAR"

elsecetak mesej "NOMBOR KEDUA LEBIH BESAR"

End

· Carta Alir

Sebelum ke fasa seterusnya, uji cartalir /algoritma dengan beberapa contoh data untuk mengelakkan ralat logic.


3. Fasa : Pengekodan dan Pelaksanaan

Taip aturcara dan uji aturcara serta lakukan perubahan jika perlu

LATIHAN :

1. Apakah yang dimaksudkan dengan aturcara komputer? 2. Terdapat 4 aras bahasa pengaturcaraan. Nyatakan aras bahasa tersebut dan

terangkan dengan ringkas. 3. Nyatakan fasa umum bagi kitar hayat pembangunan perisian. 4. Apakah milestone dan nyatakan kepentingannya. 5. Apakah yang dikatakan proses pengkompilan? 6. Bagaimanakah kod pseudo dan carta alir membantu dalam proses penulisan

aturcara?

RUJUKAN :

1. Pengaturcaraan Menggunakan C++, Iskandar Ab Rashid & Zaitun Ismail, Venton Publishing, ISBN 983-2031-71-0

2. Programming in C++, Lessons and Applications, Timothy B. D’Orazio, McGraw-Hill, International Edition, ISBN 0-07-119453-3

3. http://se.fsksm.utm.my/~dayang/kpspace/page4.html 4. http://www.ftsm.ukm.my/nfmy/ 5. http://gmm.fsksm.utm.my/~suriati/dcp2073/






KOD DAN NAMAF02-03-03 FUNDAMENTAL OF PROGRAMMING

MODUL

PENGALAMANLE2 IMPLEMENT PROGRAMMING KNOWLEDGE

PEMBELAJARAN

NO. TUGASAN 07B.02 APPLY CODING LOGICBERKAITAN 07B.03 APPLY SYSTEM CONTROL TECHNIQUE

IDENTIFY, APPLY AND DEVELOP BASIC PROGRAMMING LANGUAGEAND CONCEPT BY USING MATERIAL EQUIPMENT SUCH ASPROGRAMMING SOFTWARE AND SOURCE CODE SO THAT : -

OBJEKTIF 1. PROGRAMMING LANGUAGE IS FULLY UNDERSTOOD

2. CONCEPT FOR PROGRAMMING IS FULLY IMPLEMENTEDPRESTASIAKHIRAN (TPO)

ACCORDING TO STANDARD REQUIREMENT.


APPLY AND DEVELOP PROGRAMMING SOURCE CODE ANDCONTROL TECHNIQUE BY USING MATERIAL AND EQUIPMENT

OBJEKTIF SUCH AS PROGRAMMING SOFTWARE AND REFERENCES SO

MEMBOLEH (EO) THAT CONCEPT OF PROGRAMMING IS FULLY IMPLEMENTED.


1. ASAS PENGATURCARAAN C++

Baca kod sumber(source code) di bawah baris demi baris untuk meneliti struktur aturcara C++ dan komponen yang terdapat di dalamnya.

1: #include <iostream.h> 2:3: //Aturcara ini memaparkan Hello world! pada skrin komputer 4: int main() 5: { 6: cout<<“Hello world!”<<endl; 7: return 0; 8: }

Rajah 1.1 : Contoh aturcara yang mudah dalam C++

1.1 ARAHAN PRAPEMPROSES (PREPROCESSOR)

Perhatikan Baris 1 dalam Rajah 1.1. Tanda # dalam aturcara mewakili arahan prapemproses. Biasanya digunakan bersama fail pengepala. Fail Pengepala (Header Files) ini mengandungi maklumat yang diperlukan untuk melarikan aturcara. Ia diproses oleh prapemproses (preprocessor) sebelum aturcara dikompil. Format untuk menggunakan header file ialah dengan menggunakan arahan #include. Dalam contoh di atas, fail iostream digunakan. IOSTREAM adalah singkatan bagi Input/Output Stream yang mengandungi fungsi dan katakunci yang diperlukan untuk fungsi input dan output. Dalam kes ini, cout.

1.2 KOMEN

Perhatikan Baris 3 dalam Rajah 1.1. Komen digunakan untuk memasukkan nota ke dalam kod sumber untuk memberitahu apa yang aturcara buat. Ia boleh digunakan untuk memasukkan butiran mengenai aturcara atau pengaturcara yang menulis atau mengubah kod sumber tersebut. Ia penting untuk penyelenggaraan pada masa akan datang (future maintenance) kerana pengaturcara akan merujuk kepada komen yang terdapat dalam source code untuk memahami sesuatu aturcara dengan cepat dan tepat.

Terdapat 2 jenis :· Multi-line comment

Bermula dengan /* dan diakhiri dengan */ Ia boleh digunakan untuk komen yang melebihi satu baris pernyataan. Contoh : /* Aturcara saya yang pertama */

· Single line comment Bermula dengan // Setiap baris komen perlu dimulakan dengan // Contoh : // Aturcara saya yang pertama


1.3 PENAMAT (TERMINATOR)

Perhatikan Baris 6 dan 7 dalam Rajah 1.1. Setiap pernyataan mestilah diakhiri dengan penamat pernyataan iaitu koma bertindih (;) Jika tidak, anda akan menerima utusan ralat ketika mengkompil aturcara tersebut. Pernyataan prapemproses tidak memerlukan tanda penamat.

1.4 FUNGSI

Perhatikan Baris 4 dalam Rajah 1.1. Fungsi ialah satu blok pernyataan yang juga dikenali sebagai modul atau subrutin. Dalam C++, satu modul atau satu subrutin dikenali sebagai fungsi. Fungsi ditakrifkan oleh nama fungsi dan badan fungsi. Dalam contoh di atas, main() ialah nama fungsi. Badan fungsi diletakkan dalam kurungan { }. Apabila anda ingin menulis sesuatu aturcara, fungsi main wajib ada dalam aturcara anda.

{ mewakili permulaan bagi badan aturcara } mewakili pengakhiran bagi badan aturcara

Terdapat pelbagai cara bagi menakrifkan fungsi.

void main ( ) void main( ) int main( ) main( ){ { { {

…… …… …… ……Arahan; Arahan; Arahan; Arahan;

} return; return 0; return 0;} } }

Rajah 1.4.1 : Cara menakrifkan fungsi utama, main ()

1.5 ASAS INPUT DAN OUTPUT

Perhatikan Baris 6 dalam Rajah 1.1. Dalam iostream library, operasi input dan output bagi aturcara disokong oleh dua arus data iaitu cin untuk input (biasanya dikaitkan dengan keyboard) dan cout untuk output (biasanya terus kepada skrin). Dengan menggunakan dua arus data ini, anda boleh berinteraksi dengan pengguna dalam aturcara anda kerana mesej boleh dipaparkan pada skrin dan mampu untuk menerima data yang dimasukkan daripada keyboard. Tiga aliran piawai bagi input dan output ialah :

· cout //piawai output · cin //piawai input · cerr //piawai ralat

· Output – cout digunakan bersama pengendali output << yang akan menghantar nilai ungkapan di sebelah kanan ke objek di sebelah kiri. Nilai ungkapan dihantar keluar ke arus cout.

cout<<“Selamat Datang”; cout<<100; cout<<variable_name;


Format pertama digunakan untuk paparkan nilai rentetan aksara kepada skrin.Format kedua digunakan untuk paparkan nilai nombor.Format ketiga digunakan untuk paparkan nilai yang terdapat dalam variable_name.

Input – cin digunakan bersama pengendali input >> dan diikuti oleh pembolehubah yang akan menyimpan data yang diterima.

cin>>no_matrik;

Pernyataan cout<<”Hello world!” menyuruh komputer menghantar rentetan Hello world! Ke objek cout. Objek cout adalah peranti output, biasanya skrin monitor.

Contoh :#include <iostream.h> void main(){

int i; float x;cout<< "Taipkan satu nilai perpuluhan:"; cin>> x;cout<< "Taipkan satu nombor integer

positif:"<<endl;cin>> i; if(i<1)

cerr <<"ralat i="<< i <<endl; cout <<"i * x = "<< i *x;

}

Cuba anda perhatikan, penggunaan cout dan cerr kelihatan serupa tapi hakikatnya kedua-duanya mempunyai stream yang berbeza. Pengaturcara boleh menentukan arah tuju cout atau cerr contohnya meletakkan semua mesej yang normal dalam console atau fail “msg.log” dan semua mesej ralat dalam fail “error.log”. Anda akan mempelajari lebih lanjut mengenai penggunaan cerr dalam silibus pembelajaran yang lebih advance.

1.6 PERNYATAAN RETURN

Perhatikan Baris 7 dalam Rajah 1.1. Pernyataan return 0; menyebabkan fungsi main mengembalikan nilai sifar untuk memberitahu sistem pengendalian komputer bahasa aturcara diberhentikan tanpa sebarang ralat. Apabila aturcara anda mempunyai void pada nama fungsi, ia bermakna tiada nilai yang akan dipulangkan kepada Operating System (OS). Pernyataan return mengalih kawalan dari aturcara kepada OS.

1.7 PERKATAAN SIMPANAN (RESERVED WORDS)

Dalam C++, terdapat satu set perkataan yang mempunyai maksud yang tersendiri dan tidak boleh digunakan untuk tujuan yang lain. Perkataan simpanan mesti ditulis dalam huruf kecil. Dalam contoh di atas, return adalah salah satu


perkataan reserved yang terdapat dalam C++. Ia digunakan untuk memulangkan satu nilai. Semua perkataan reserved ditaip dalam huruf kecil. Jadual 1 adalah senarai perkataan reserved.

Jadual 1.7.1 : Perkataan simpanan

1.8 MEMBUAT BARIS BARU

Katakunci endl digunakan untuk mengakhiri cetakan dengan baris baru. Anda juga boleh menggunakan character escape sequence iaitu \n

Contoh :cout<< “Selamat Datang”<<endl;cout<< “Selamat Datang\n”;

Kedua-dua contoh di atas akan menghasilkan output yang sama. Rujuk jadual di bawah untuk character escape sequence yang lain.


Character ASCII ASCII Value Escape Sequence

Representation

Newline NL (LF) 10 or 0x0a \n

Horizontal tab HT 9 \t

Vertical tab VT 11 or 0x0b \v

Backspace BS 8 \b

Carriage return CR 13 or 0x0d \r

Formfeed FF 12 or 0x0c \f

Alert BEL 7 \a

Backslash \ 92 or 0x5c \\

Question mark ? 63 or 0x3f \?

Single quotation mark ' 39 or 0x27 \'

Double quotation mark " 34 or 0x22 \"

Octal number ooo — \ooo

Hexadecimal number hhh — \xhhh

Null character NUL 0 \0

Jadual 1.8.1 : Character Escape Sequences

2. JENIS DATA, OPERATOR DAN PERNYATAAN (EXPRESSIONS)

Bahasa C++ menyediakan pelbagai jenis data untuk digunakan dalam aturcara. Selain itu, ia juga mempunyai jenis data terbitan seperti jenis tatasusunan, penuding dan struktur iaitu jenis data yang menghimpunkan jenis data mudah.

Jenis data yang asas terdiri daripada jenis aksara (character), integer, titik apung (floating point) dan bool. Jenis data membezakan cara atau saiz data disimpan di dalam ingatan. Jenis data ini penting untuk membolehkan komputer mengenal pasti jenis data dan dapat melaksanakan pengendalian ke atasnya.

i. Character – char, signed char, unsigned char – Mewakili nilai bagi character (character code) yang diuruskan oleh program. Setiap

character mempunyai nilai kod yang tersendiri. ii. Signed integer

– signed char, signed short int, signed int & signed long int – mewakili nilai integer yang boleh menguruskan nilai negatif

iii. Unsigned integer – unsigned char, unsigned short int, unsigned int & unsigned long int – mewakili nilai integer yang tidak boleh menguruskan nilai negatif


iv. Floating – float, double & long double – mewakili nombor perpuluhan atau eksponen.

v. Bool – bool – mewakili nilai Boolean. Ia boleh terdiri daripada : Benar(True) or

Salah(False).

Signed – bertandaUnsigned – tak bertanda

Jadual 2.1 : Jenis data dan saiz data

Jadual 2.2 : Jenis data dan contoh

2.1 SET AKSARA C++ (CHARACTER SET)

Hampir semua komputer pada masa kini menggunakan set aksara ASCII (American Standard Code for Information Interchange) atau lebih dikenali sebagai ASCII code. Rentetan aksara mengandungi satu urutan aksara dan panjangnya bergantung kepada jumlah aksara yang terdapat dalam rentetan tersebut.

· Case-sensitive language Huruf besar, Uppercase letters (A-Z) dan huruf kecil, lowercase letters (a-z)

· Nombor/Digit 0-9

· Special characters !, #, {,@,*, %,-,/, ! dan lain-lain


Panjang rentetan aksara boleh dipaparkan dengan menggunakan fungsi pratakrif iaitu strlen() yang terdapat dalam header file string.h. Panjang rentetan aksara bersamaan dengan bilangan aksara ditambah satu kerana aksara null ditambah pada penghujung rentetan. Aksara null menggunakan symbol \0. Contoh di bawah akan menghasilkan output 8. Contoh:

cout<<strlen(“Syabas!”);

Tanda ‘ ’ digunakan untuk mewakili satu aksara dan tanda “ ” untuk mewakili rentetan aksara.Contoh :

‘S’ mewakili aksara S dan menggunakan 1byte memory.“S” mewakili satu rentetan aksara dan menggunakan 2byte

memory(1byte untuk aksara S dan 1byte untuk aksara null)

2.2 PENGECAM (IDENTIFIERS)

Pengecam adalah takrifan pengguna. Ia digunakan untuk menyimpan nilai atau data dan boleh terdiri daripada pelbagai jenis data. Peraturan untuk menamakan pengecam : · Maksimum 31 character · Boleh digabungkan dengan huruf, digit dan underscores. · Ruang kosong (blankspace) tidak dibenarkan untuk digunakan

dalam pengecam. · Aksara pertama dalam pengecam mestilah huruf · Huruf besar dan huruf kecil dianggap mempunyai maksud yang

berbeza (case sensitive).

Contoh pengecam yang sah:Monthly_Salary Month1 email_add gaji_tahun_ini gaji

Contoh pengecam yang tidak sah:Monthly Salary 1stMonth email@gaji tahun ini -gaji

2.3 PEMBOLEHUBAH (VARIABLE)

Pembolehubah adalah salah satu jenis pengecam. Pembolehubah adalah pengecam yang nilainya boleh berubah semasa perlaksanaan aturcara. Ia mesti diisytiharkan sebelum boleh digunakan.


Sintaks :data_type variable_list; data_type

variable1,variable2,variable3,..,variableN;

Jadual 2.3 : Jenis data dan nama pembolehubah

Contoh pengisytiharan pembolehubah: int x;float balance; char ch;int y;

Jika pembolehubah mempunyai jenis data yang sama, anda boleh menggabungkan kesemuanya dalam satu pengisytharan.

int x, y, z; char ch, chr; float f, balance;

Pembolehubah boleh dikategorikan kepada:· Pembolehubah setempat (local) · Pembolehubah sejagat (global) · Pembolehubah statik · Pembolehubah luaran

2.3.1 PEMBOLEHUBAH SETEMPAT(LOCAL VARIABLE)

Pembolehubah stempat merupakan privacy kepada definisi fungsi. Setiap fungsi mempunyai pembolehubahnya yang tersendiri dan boleh diubah tanpa mempengaruhi pembolehubah yang mempunyai nama yang sama di dalam fungsi yang lain. Untuk mengisytiharkan pemboleh ubah setempat, letakkan pengisytiharan di dalam definisi fungsi.

Contoh:#include <math.h>…double Pythagoras (double a, double b){

…}

2.3.2 PEMBOLEHUBAH SEJAGAT(GLOBAL VARIABLE)

Pembolehubah global mempunnyai skop dan jangka hayat yang menambah ke seluruh fail.


Pembolehubah global membolehkan fungsi-fungsi untuk berkomunikasi dengan berkongsi maklumat. Untuk mengisytiharkan pembolehubah global, takrifkan ia di luar ke semua fungsi.

Contoh:#include <iostream.h> #include <math.h>

void pythagoras (void); void setvars (void);

double a,b,c; void main( ){

setvars( ); pythagoras( );cout << “The hypotenus is “<<c;

}void pythagoras (void){

c=sqrt (a*a+b*b)}void setvars(void){

} …

2.3.3 PEMBOLEHUBAH STATIK

Pemboleh ubah statik menggabungkan kebolehlihatan pembolehubah tempatan dengan pembolehubah global. Ini berguna apabila kita mahukan pemboleh ubah tempatan yang mengekalkan nilainya di antara panggilan fungsi.Contoh:

void print_vars (int i, int j, int k){

static int count=0;cout << “The value is”<<i; cout <<”The value is”<<j; cout <<”The value is”<<k; count = count +1;cout <<”I’ve been called”<<count<<”time(s)”;

}

2.3.4 PEMBOLEHUBAH LUARAN

Apabila program membesar dari segi saiz, biasanya ia akan dibahagikan kepada beberapa modul, dikompilkan dan menyambungkan modul-modul tersebut. Setiap fungsi boleh dilihat secara automatic pada semua modul kecuali kita mengisytiharkannya sebagai “static”.


Pembolehubah hanya boleh dilihat di dalam modul di mana ia diisytiharkan kecuali kita membuatnya sebagai pembolehubah luaran. Untuk mengisytiharkan pembolehubah luaran, isytiharkan pembolehubah sebagai global di dalam satu modul. Setiap modul yang mahu menggunakan pembolehubah ini, perlu memasukkan “extern” dalam pengisytiharan. Kita boleh juga memasukkan kesemua pembolehubah luaran ini ke dalam satu header file yang kemudiannya dimasukkan ke dalam setiap projek yang menggunakan pembolehubah tersebut.

2.4 MENGUMPUKKAN NILAI AWAL PEMBOLEHUBAH (INITIALIZATION)

Pembolehubah global secara lalainya (default) akan diberi nilai sifar. Pembolehubah setempat secara lalainya (default) akan diberi sebarang nilai.

Cara yang paling lazim digunakan untuk mendapatkan nilai pembolehubah adalah dengan menggunakan umpukan. Tanda ‘=’ disebut pengendali umpukan.

Variable_name = ungkapan;

Sintaks:Ungkapan dinilai dan hasilnya dikaitkan dengan variable_name. Pengendali persamaan pula menggunakan simbol ‘==’. Contohnya pernyataan x==y bermaksud x adalah sama dengan y.

2.5 PEMALAR(CONSTANT)

Pemalar adalah salah satu dari pengecam. Berbeza dari pembolehubah, pemalar memegang nilai yangbtidak berubah semasa perlaksanaan program. Pengisytiharan boleh dilakukan bergantung kepada jenisdata yang menyimpan nilai pemalar. Sintaks :

#define namaPemalar nilaiPemalar

Perhatikan bahawa jenis data bagi pemalar tidak ditentukan (seperti int, float dan lain-lain). #define menukarkan nilai namaPemalar kepada nilaiPemalar setiap kali prapemproses menemuinya. Oleh kerana prapemproses dijalankan sebelum pengkompil, pengkompil anda hanya dapat mengesan nilaiPemalar setiap kali anda meletakkan namaPemalar.Contoh :

#define PI 3.147

Pengisytiharan di atas adalah cara lama yang digunakan dalam C. Dalam C++, penggunaan constadalah lebih sesuai.


Sintaks :const jenisData namaPemalar = nilaiPemalar;

Contoh :const int maksimum = 100;

Dengan pengisytiharan di atas, pengkompil dapat kuatkuasakan penggunaan pemalar mengikut jenis data yang diisytiharkan.

2.5.1 PEMALAR ENUM

Pemalar enum digunakan untuk mentakrifkan jenis pemalar baru yang mana nilainya terhad kepada satu set nilai yang telah ditetapkan.Sintaks:

enum namaPemalar{senarai nilai};

Contoh:enum hari{ahad, isnin, selasa, rabu, khamis, jumaat, sabtu};

Setiap senarai nilai mempunyai nilai integer. Dalam contoh di atas, ahad diumpukkan dengan nilai 0, isnin dengan nilai 1, selasa dengan nilai 2, rabu dengan nilai 3 dan seterusnya. Programmer boleh juga menggunakan nilai khas dengan mengisytiharkan seperti berikut. Contohnya anda mahukan ahad mengembalikan nilai 1, isnin mengembalikan nilai 2 dan seterusnya.

enum hari{ahad=1, isnin, selasa, rabu, khamis, jumaat, sabtu};

Pemalar enum ditakrifkan supaya kod lebih mudah dibaca. Selepas pengisytiharan enum, anda boleh menggunakan namaPemalar sebagai user-defined type. Di dalam C, keyword enum diperlukan semasa pengisytiharan tetapi dalam C++, anda boleh mengabaikan keyword tersebut semasa pengisytiharan.

Contoh:

hari{ahad=1, isnin, selasa, rabu, khamis, jumaat, sabtu};


Contoh program :

int main(){

enum WeekendDay {Saturday, Sunday}; enum Fruit {Apple, Orange, Pear}; WeekendDay w;Fruit f=Pear; w=Orange; w=f;

}

2.6 PERNYATAAN (EXPRESSIONS)

Pernyataan C++ yang paling mudah terdiri mengandungi single variable, literal constant atau symbolic constant.Contoh :

Jadual 2.6.1 : Pernyataan dalam C++

Symbolic constant memegang nilai yang diumpukkan kepadanya semasa anda mengisytiharkan constant.Literal constant memegang nilainya yang tersendiri.Variable memegang nilai semasa yang diumpukkan oleh program.

Pernyataan yang kompleks terdiri daripada pernyataan yang mudah yang dihubungkan dengan operator.Contoh :

2 + 8

2 dan 8 adalah sub-pernyataan dan + adalah operator tokokan.

Pernyataan C++ yang lebih kompleks adalah seperti berikut:

1.25 / 8 + 5 * rate + rate * rate / cost

Apabila pernyataan mengandungi pelbagai operator, pernyataan ini akan dinilai bergantung kepada keutamaan dalam operator (precedence)

2.7 PENGENDALI (OPERATORS)

Operator ialah simbol yang mengarahkan C++ untuk melakukan operasi atau tindakan ke atas satu atau lebih operand. Operand ialah sesuatu yang diambil tindakan oleh operator. Di dalam C++, semua operand adalah pernyataan.


Rajah 2.7.1 : Jenis operator dalam C++

2.7.1 Pengendali Umpukan (Assignment Operator)

Pengedali umpukan ialah tanda ‘‘=’ . Di dalam bahasa pengaturcaraan, tanda ‘=’ tidak sama dengan tanda ‘=’ di dalam algebra. Jika anda menulis

x=y;

Di dalam C++ program, ia tidak bermakna “x sama dengan y” tetapi membawa maksud “nilai y diumpukkan kepada x”. Dalam pernyataan C++, sebelah kanan boleh terdiri daripada apa-apa pernyataan tetapi di sebelah kiri mestilah terdiri daripada pembolehubah. Jadi, ia sepatutnya seperti di bawah.

pembolehubah = pernyataan;

Apabila dilaksanakan, pernyataan dinilai dan hasilnya akan diumpukkan kepada pembolehubah.

2.7.2 Pengendali Matematik (Mathematical Operators)

Pengendali matematik melakukan operasi matematik seperti penambahan, penolakan, pendaraban dan sebagainya. C++ mempunyai dua operator unari dan 5 operator binari.

a) Operator Unari

Ia dinamakan sebagai unary kerana hanya melibatkan satu operand.

Operator Simbol Operasi ContohTokokan ++ Tambah operand ++x, x++

dengan 1Susutan -- Tolak operand dengan 1 --x, x--

Jadual 2.7.1 : Simbol operator dan operasi yang dilakukan

Operator tokokan dan susutan hanya boleh digunakan bersama pembolehubah, tidak boleh digunakan bersama constant.


++x; bersamaan dengan x=x+1; --y; bersamaan dengan y=y-1;

Operator unari boleh diletakkan sebelum operand(prefix mode) atau selepas operand(postfix mode). Kedua-dua mod ini tidak sama. Apa yang membezakan di antara kedua-dua mod ini ialah bila operasi penambahan atau penolakan dilaksanakan.

Prefix mode - Operator tokokan atau susutan mengubah nilai operand sebelum digunakan.

Postfix mode - Operator tokokan atau susutan mengubah nilai operand selepas digunakan.

Contoh:

Prefixx = 10; y = ++x;

Selepas perlaksanaan, x=11, y=11

Postfixx = 10; y = x++;

Selepas perlaksanaan, x=11, y=10

b) Operator Binari

Ia dinamakan sebagai binari kerana melibatkan dua operand.

Jadual 2.7.2 : Simbol operator matematik dan operasi yang dilakukan sertacontoh


Keutamaan operator (Operator precendence) ialah urutan bagi perlaksaan operasi. Setiap operasi ada keutamaan yang spesifik. Apabila pernyataan dilaksanakan, operator yang mempunyai keutamaan paling tinggi akan dilaksanakan terlebih dahulu.

Jadual 2.7.3 : Keutamaan operator matematik

Jika pernyataan mengandungi level keutamaan yang sama, operator akan dilaksanakan mengikut urutan dari kiri ke kanan.

Anda juga boleh mengubah urutan bagi penilaian dengan menggunakan parentheses iaitu symbol (). Sub-pernyataan yang berada di dalam () akan dinilai terlebih dahulu tanpa mempedulikan keutamaan operator yang lain.

Contoh:x = (4 + 5) * 3;

2.7.3 Compound Assignment Operators

Compound Assignment Operators ini membolehkan untuk memendekkan kaedah penulisan dengan menggabungkan operator binari dengan pengendali umpukan.

Contoh:x = x + 5;

Dengan menggunakan operator ini, anda boleh menulisnya seperti di bawah

x += 5;


Jadual 2.7.4 : Penggunaan compound operators

2.7.4 Pengendali Hubungan (Relational Operators)

Operator ini digunakan untuk membandingkan dua pernyataan.

Jadual 2.7.5 : Penggunaan pengendali hubungan

Pernyataan yang mengandungi relational operator akan dinilai samada benar(True) atau salah(False).

“True” diambilkira sama dengan “yes”, juga dikira s ama dengan 1.“False” diambilkira sama dengan “no”, juga dikira s ama dengan 0.


Semua relational operator mempunyai keutamaan yang lebih rendah berbanding operator matematik.Contoh :

if (x + 5>y)

Pernyataan di atas membawa maksud, hasil tambah x dan 5 dibandingkan dengan nilai y.

Ia juga boleh ditulis dengan parentheses untuk lebih mudah dibaca.

if ((x + 5)>y)

Jadual 2.7.6 : Keutamaan pengendali hubungan

2.7.5 Pengendali Logik (Logic Operators)

Pengedali logik bit membuat kira-kira logik dalam 1 bit. Gunakan 0 sebagai false, dan 1 sebagai true.

Anda juga boleh gunakan nilai selain dari 1 dan 0 tetapi kebiasaanya programmer menggunakan nilai 1 sebagai true.

Jadual 2.7.7 : Simbol pengendali logik


Jadual 2.7.8 : Penilaian pengendali logik

Jadual 2.7.9 : Keutamaan pengendali logik

Pernyataan yang menggunakan logical operators dinilai samaada true atau false. Operator ini mempunyai keutamaan yang lebih rendah daripada relational operators.

3 FUNGSI SUMBER MATEMATIK (MATHEMATICAL LIBRARY)

Fungsi sumber matematik membantu programmer menjalankan pengiraan matematik. Contoh dasar serta takrif fungsi pengiraan matematik disimpan di dalam header file math.h dan cmath.h. Antara fungsi matematik yang biasa digunakan adalah seperti jadual di bawah.


Jadual 2.8.1 : Fungsi matematik yang biasa digunakan

Apabila menulis aturcara yang menggunakan fungsi yang disenaraikan, sertakan arahan di bawah.

#include <math.h>

Jika arahan tersebut tidak disertakan, pengkompil akan memaparkan mesej ralat.


Contoh:

#include <iostream.h> #include <math.h>//menentukan nilai sin, cos dan tan x main(){

double x;cout <<”Nilai x adalah dalam radian.\n”; for(x=0;x<=1;x+=0.2){

cout<<“sin ”<<x<<“ adalah “<<sin(x)<<endl; cout<<“cos ”<<x<<“ adalah “<<cos(x)<<endl; cout<<“tan ”<<x<<“ adalah “<<tan(x)<<endl;

}}

4 MENENTUKAN FORMAT NOMBOR BAGI HASIL AKHIR

Apabila constant dan pembolehubah yang mempunyai jenis data yang berlainan digabungkan dalam pernyataan, ia akan ditukarkan kepada jenis data yang sama semasa penilaian dijalankan. Di dalam C++, jenis data atau operand mempunyai saiz data yang berbeza. Semasa penukaran, jenis data yang bersaiz lebih kecil akan ditukarkan kepada jenis data yang lebih besar. Hanya selepas penukaran jenis data dilakukan, penilaian pernyataan akan dijalankan hasil dikeluarkan.

Contoh:

exp1 = pernyataan1

Langkah 1:Pada baris 4, exp1 akan dilaksanakan terlebih dahulu. fVar akan ditukarkan sebagai double dan hasilbagi exp1 adalah jenis double.

Langkah 2:Dalam exp2, iVar akan dinilai sebagai float dan hasil bagi exp2 adalah jenis float.

Langkah 3:exp3 akan ditukarkan sebagai double. Apabila keseluruhan pernyataan dinilai, exp2 akan ditukarkankepada double dan hasil akhir juga adalah jenis double.


4.1 CASTING

Casting dilakukan untuk memaksa pernyataan ditukarkan kepada jenis data yang dikehendaki.

Sintaks:(jenis) pernyataan;

Cast juga adalah sejenis operator dan amat berguna pada masa-masa tertentu. Anda mungkin ingin kekalkan jenis data yang asal bagi pembolehubah tetapi dalam masa yang sama ingin membuat pengiraan menggunakan pembolehubah yang jenis datanya berbeza. Jadi, casting adalah jalan penyelesaiannya.

Contoh:1: int iVar; 2: float fVar; 3: hasil = (float)iVar + fVar;

Dalam contoh di atas, semasa penilaian dijalankan iVar dinilai dipaksa untuk dinilai sebagai float supaya hasil akhir nanti adalah jenis float. Pada masa yang sama, iVar tetap kekal sebagai jenis int.

5 FUNGSI DIREKTIF PRAPEMPROSES DAN FAIL PENGEPALA (PREPROCESSOR DIRECTIVES AND HEADER FILES)

5.1 DIREKTIF PRAPEMPROSES

Preprocessor directives adalah arahan yang dimasukkan ke dalam program bukan untuk program tersebut tetapi untuk prapemproses. Prapemproses dilaksanakan secara automatik oleh pengkompil apabila kita mengkompil program C++. Ia bertanggungjawab untuk menentusahkan(verify) kod program. Semua directives mesti terdiri daripada satu baris kod dan tidak perlu diakhiri dengan semicolon ;

#defineDigunakan untuk mengisytiharkan constant dan macro. Sintaks:

#define nama nilai

Fungsinya adalah untuk mentakrifkan macro yang dipanggil nama dan menggantikan nama yang terdapat di dalam program dengan nilai yang diberi.Contoh:

#define MAX_WIDTH 100 int lebar = MAX_WIDTH;

Contoh di atas mengumpukkan nilai 100 kepada lebar.


#undefineTakrif ini mepunyai fungsi yang sebaliknya berbanding dengan #define. Apa yang dilakukan ialah mengabaikan #define yang sebelumnya. Contoh :

#define MAX_WIDTH 100 int lebar = MAX_WIDTH; #undefine MAX_WIDTH #define MAX_WIDTH 200 int lebar = MAX_WIDTH;

Dalam contoh di atas, nilai baru bagi lebar ialah 200.

#ifdef, #ifndef, #if, #endif, #else dan #elif#ifdef bermaksud ‘if defined’ yang membenarkan sebahagian program dikompil hanya jika constant tersebut sudah ditakrifkan terlebih dahulu.

Sintaks :#ifdef nama //arahan #endif

Contoh :#ifdef MAX_WIDTHint lebar = MAX_WIDTH; #endif

Dalam contoh di atas, jika MAX_WIDTH telah ditakrifkan, barulah arahan int lebar = MAX_WIDTH; akan dilaksanakan. Jika tidak, arahan tersebut tidak akan dikompil.

#ifndef bermaksud ‘if not defined’ yang melakukan operasi yang berlawanan dengan #ifdef. Arahan akan dilaksanakan hanya jika constant tersebut tidak ditakrifkan.

Contoh :#ifndef MAX_WIDTH #define MAX_WIDTH 100 #endifint lebar = MAX_WIDTH;

Dalam contoh di atas, jika MAX_WIDTH tidak ditakrifkan sebelum ini, ia akan mentakrifkan dengan nilai 100 tetapi jika sebelumnya memang telah ditakrifkan dengan satu nilai yang lain contohnya 50, ia akan kekal dengan nilai 50.

#if, #else dan #elif (elif = else if) pula akan menyebabkan arahan selepasnya dikompil jika syarat dipenuhi.


Contoh :

#if MAX_WIDTH>200 #undef MAX_WIDTH #define MAX_WIDTH 200

#elif MAX_WIDTH<50 #undef MAX_WIDTH #define MAX_WIDTH 50

#else#undef MAX_WIDTH #define MAX_WIDTH 100 #endif

int lebar = MAX_WIDTH;

Cuba anda perhatikan kod yang berwarna merah. Ia saling berkait membentuk struktur if.

#includeTakrif ini biasa digunakan seperti yang anda lihat contoh-contoh dalam tajuk sebelum ini. Apabila prapemproses menemui #include, ia akan menggantikan kandungan bagi keseluruhan fail tersebut.Sintaks:

#include “file” atau

#include <file>

Apa yang membezakan kedua-dua contoh di atas adalah direktori fail yang dirujuk. “file” digunakan untuk dirujuk dalam direktori yang sama dengan fail yang mengandungi directive ini dan hanya dalam kes jika tidak dijumpai, pengkompil akan merujuk ke dalam default directory yang telah dikonfigurasikan untuk mencari standard header files. <file> digunakan untuk merujuk terus ke dalam default directory yang telah dikonfigurasikan untuk mencari standard header files.

5.2 FAIL PENGEPALA (HEADER FILES)

Header files adalah fungsi pratakrif yang boleh digunakan untuk membantu programmer dalam penulisan program yang lebih cepat. Oleh sebab semua header files telah diuji dan tidak mengandungi ralat, program yang ditulis oleh programmer juga akan kurang mengandungi ralat. Untuk menggunakan header files tersebut, anda mestilah menggunakan arahan prapemproses #include


Berikut adalah standard header files yang digunakan dalam C++.


6 STRUKTUR LOGIKAL DAN STRUKTUR LELARAN 6.1

PENGENALAN KEPADA STRUKTUR LOGIKAL

Secara lalai (default), program melaksanakan arahan secara jujukan (sequentially) atau baris demi baris. Terdapat beberapa pernyataan C++ yang membolehkan programmer mengawal pernyataan yang akan dijalankan selain dari baris berikutnya. Ini disebut pertukaran kawal. Ia terbahagi kepada 3 kategori iaitu :

· Selection statements · Iteration statements · Jump statements


Pertukaran kawal menggunakan simbol berlian yang juga dikenali sebagai simbol keputusan.

6.1.1 Kenalpasti Kriteria Pilihan

Mengarahkan program untuk membuat pilihan adalah paling senang dalam C++. Ia boleh dilaksanakan dengan menggunakan pernyataan pilihan (selection statements). Terdapat 4 jenis selection statements iaitu :

· Pernyataan If · Pernyataan If-else · Pengendali bersyarat ?: · Pernyataan Switch

Pernyataan If dikenali sebagai struktur satu pilihan kerana ia memilih atau mengabaikan satu pernyataan.Pernyataan If-else dikenali sebagai struktur dwi pilihan kerana ia memilih antara dua pernyataan.Pengendali bersyarat ?: berfungsi seakan-akan struktur pilihanIf-else.Pernyataan Switch dikenali sebagai struktur pelbagai pilihan kerana ia memilih tindakan dari banyak pernyataan.

a) Pernyataan if

Struktur pilihan if digunakan untuk memilih tindakan alternatif.Sintaksnya adalah seperti berikut:

if (syarat) pernyataan;

Syarat adalah ungkapan integer dan pernyataan adalah mana-mana pernyataan boleh laku (executablestatements). Pernyataan hanya boleh dijalankan jika syarat dipenuhi iaitu benar.


Carta alir bagi struktur pilihan if

Rajah 6.1.1 : Carta alir bagi struktur pilhan if

Carta alir bagi perbandingan dua nombor integer

Rajah 6.1.2 : Carta alir bagi perbandingan dua nombor integer


Contoh program bagi carta alir di atas

1: #include <iostream.h> 2: void main() 3: { 4: int var1; 5: int var2; 6:7: var1=10; 8: var2=5;

9:10: if(var1>var2) 11: cout<<var1<<“ lebih besar dari ”<<var2; 12: }

Rajah 6.1.3 : Aturcara bagi perbandingan dua nombor integer

Mari kita lihat contoh bagi program di atas.Baris 4 dan 5 : 2 pemboleh ubah integer iaitu var1 dan var2 diisytiharkan.Baris 7 dan 8 : var1 dan var2 masing-masing diumpukkan dengan nilai 10 dan 5.Baris 10 : pernyataan if membandingkan adakah var1 lebih besar daripada var2. Dalam kes ini adalahbenar.Baris 11 : Oleh kerana pernyataan pada baris 10 adalah benar, maka baris 11 dilaksanakan.

Contoh output bagi program di atas :10 lebih besar dari 5

b) Pernyataan if-else

Dalam pernyataan ini, C++ menjalankan pernyataan kedua jika pernyataan pertama tidak dipatuhi.Sintaks bagi struktur ini adalah :

If (syarat) Pernyataan1;

elsepernyataan2;

Syarat adalah ungkapan integer. Pernyataan1 dijalankan jika syarat dipenuhi (true) dan pernyataan2 dijalankan jika syarat tidak dipenuhi (false).


Carta alir bagi struktur pilihan if-else

Rajah 6.1.4 : Carta alir bagi struktur pilihan if-else

Aturcara yang dapat membezakan antara nombor ganjil dan genap:

1: #include <iostream.h> 2: void main() 3: { 4: int nombor; 5:6: cout<< “Masukkan satu nombor :”; 7: cin>>nombor; 8: if( (nombor!=0) && (nombor%2)==0 ) 9: { 10: cout<< “Nombor genap”<<endl; 11: } 12: else 13: { 14: cout<< “Nombor ganjil atau nombor ialah 0”<<endl; 15: } 16: }

Rajah 6.1.5 : Aturcara bagi membezakan nombor ganjil dan genap

Contoh output bagi program di atas.Contoh 1 :

Masukkan satu nombor :5Nombor ganjil atau nombor adalah 0

Contoh 2 :Masukkan satu nombor :2Nombor genap


Mari kita lihat contoh bagi program di atas.

Baris 4 : pembolehubah nombor diisytiharkanBaris 6 : mesej dipaparkan meminta satu nombor dimasukkan. Baris 7 : nilai yang dimasukkan dipegang oleh pembolehubah nomborBaris 8 : baris ini mengandungi dua syarat yang perlu dipatuhi iaitu

(nombor !=0) dan (nombor%2) ==0. Jika kedua-dua syarat dipatuhi iaitu kedua-dua hasil adalah benar, arahan pada baris 10 akan dilaksanakan.

Baris 10 : baris ini hanya akan dilaksanakan jika hasil dari baris 8 adalah palsu.

c) Struktur pilihan If Bersarang dan Pernyataan Berblok

Anda juga boleh menggunakan struktur pilihan if bersarang.Sintaks adalah seperti berikut :

if (syarat1)if(syarat2)

1 pair pernyataan1; 1 pairelse

pernyataan2;else

pernyataan3;

Struktur pilihan if bersarang ialah pernyataan if yang ditulis di dalam pernyataan if yang lain. Dalamprogram, ia boleh terdiri daripada banyak pernyataan if bersarang.


Contoh program yang menggunakan struktur pilihan if bersarang

if(jantina = ‘L’){

if(umur<=12){

cout<< “Good Day Master”<<endl;}else{

cout<< “Good Day Mister”<<endl;}

}else if(jantina = ‘P’){

if(umur<=12){

cout<< “Good Day Miss”<<endl;}else{

cout<< “Good Day Madam”<<endl;}

}

Rajah 6.1.6 : Aturcara yang menggunakan struktur pilihan if bersarang

Dalam program di atas, terdapat banyak pernyataan berblok. Blok bagi kod dimulai dengan pembuka curly brace ({) dan diakhiri dengan penutup curly brace (})

d) Struktur pilihan If-else bersarang

Anda juga boleh menggunakan struktur pilihan if-else bersarang. Struktur ini menguji pelbagai syaratdengan meletakkan if-else bagi setiap pilihan struktur. Sebagai contoh, lihat kod psuedo berikut:

Jika markah 80 atau lebih, paparkan “A”LainJika markah 70 atau lebih, paparkan “B”LainJika markah 60 atau lebih, paparkan “C”LainJika markah 50 atau lebih, paparkan “D”LainPaparkan “E”


Contoh program bagi kod pseudo di atas.

#include <iostream.h> void main(){

int markah;cout<<“Masukkan markah: \n”; cin>>markah;if(markah>=80)

cout<<”Anda mendapat A”<<endl; else if(markah>=70)

cout<<”Anda mendapat B”<<endl; else if(markah>=60)

cout<<”Anda mendapat C”<<endl; else if(markah>=50)

cout<<”Anda mendapat D”<<endl;else

cout<<”Anda mendapat E”<<endl;}

Rajah 6.1.6 : Aturcara yang menggunakan struktur pilihan if -else

e) Pengendali Bersyarat ?:

Pengendali bersyarat adalah singkatan bagi pernyataan struktur if-else. Simbol yang digunakan adalah ?dan : dalam format pertigaan (ternary). Pengendali bersyarat mempunyai tiga kendalian. Sintaksnya adalah seperti berikut :

syarat?pernyataan1:pernyataan2;

Jika syarat mengembalikan nilai benar, pernyataan1 dijalankan. Jika syarat mengembalikan nilai palsu,pernyataan2 dijalankan.

Contoh :


int markah;cout<<“Masukkan nilai markah: \n”; cin>>markah;cout<<(markah>=50? “Syabas! Anda lulus.\n” :

“Maaf, anda gagal.\n”);}

Rajah 6.1.7 : Aturcara yang menggunakan pengendali bersyarat


Pengendali bersyarat lazimnya digunakan apabila syarat dan pernyataan yang dijalankan adalah ringkas.

f) Struktur Pilihan Switch g)

Struktur pilihan switch selalunya digunakan sebagai alternatif kepada pernyataan if-else yang banyak dan kompleks. Ia mempunyai satu siri label case dan satu pilihan case lalai (default). Pernyataan switch adalah seperti pernyataan majmuk if dengan pelbagai kemungkinan jawapan. Ia lebih senang dibaca dan senang difahami berbanding pernyataan if-else.Sintaks adalah seperti berikut:

switch(ungkapan){

case pemalar1: pernyataan1; break;

case pemalar2: pernyataan2; break;

………………case pemalarN: pernyataanN;

break;default:pernyataan;

}

Pernyataan switch menilai ungkapan dan mencari nilai yang sepadan dengan pemalar yang disenaraikan. Jika sepadan, pernyataan yang disenaraikan dalam case tersebut dijalankan. Perhatikan bahawa ungkapan mesti dinilai dalam integer dan pemalar mesti terdiri daripada pemalar integer. Char juga adalah pemalar integer.


Contoh Aturcara:


char gred;cout<<”Sila masukkan gred markah anda (A-F) : \n”;cin>>gred;

switch(gred){

case ‘A’:cout<<”Markah minimum ialah 80”<<endl;

break;case ‘B’:cout<<”Markah minimum ialah 60”<<endl;

break;case ‘C’:cout<<”Markah minimum ialah 50”<<endl;

break;case ‘D’:cout<<”Markah minimum ialah 40”<<endl;

break;default:

cout<<”Markah ialah di antara 0-39”<<endl;

}}

Rajah 6.1.8 : Aturcara yang menggunakan switch-case

Perhatikan bahawa setiap pernyataan di bawah case terdapat break. Pernyataan break digunakan untukmemberhentikan compiler daripada terus melaksanakan arahan pada setiap case. Jika break tidak digunakan, semua arahan di bawah case akan dilaksanakan.

6.2 PENGENALAN KEPADA STRUKTUR LELARAN

(Iteration/Repetition Structure) Lelaran adalah pernyataan berulang atau blok pernyataan dalam sesebuah program. C++ mempunyai tiga pernyataan lelaran iaitu:

· Pernyataan while · Pernyataan do-while · Pengendali for

Pernyataan lelaran juga dikenali sebagai gegelung (loop). Loop akan diteruskan selagi keadaan adalah true. Apabila loop mengembalikan nilai false, loop akan ditamatkan.


6.2.1 Struktur Lelaran while

Sintaks :

while(syarat) pernyataan;

Carta alir :

Rajah 6.2.1 : Carta alir struktur lelaran while

//Aturcara ini akan memberi pilihan kpd user untuk teruskan operasi tambah atau tidak#include <iostream.h> void main(){

char ans;int num1, num2, hasil;cout<<“Anda ingin mencari hasil tambah dua nombor?(y/n)”; cin>>ans;while(ans==‘y’||ans==‘Y’){

cout<<“Masukkan nombor pertama: “; cin>>num1;cout<<“Masukkan nombor kedua: “; cin>>num2;hasil = num1+num2;cout<<“Hasil tambah bagi “<<num1<<“ dan ”<<num2<<“ adalah “<<hasil;cout<<“\nAnda ingin teruskan?(y/n)”; cin>>ans;

}}

Rajah 6.2.2 : Aturcara yang menggunakan lelaran while


6.2.2 Struktur Lelaran do-while

Sintaks : do pernyataan while(syarat);

Carta alir :

Rajah 6.2.3 : Carta alir strukur lelaran do-while

//Aturcara ini akan melakukan operasi tambah dan memberi pilihan kepada user//untuk meneruskannya atau tidak


char ans;int num1, num2, hasil; do{

cout<<“Masukkan nombor pertama: “; cin>>num1;cout<<“Masukkan nombor kedua: “; cin>>num2;hasil = num1+num2;cout<<“Hasil tambah bagi “<<num1<<“ dan ”<<num2<<“ adalah “<<hasil;cout<<“\nAnda ingin teruskan?(y/n)”; cin>>ans;

}while(ans==‘y’||ans==‘Y’);

}

Rajah 6.2.4 : Aturcara yang menggunakan lelaran do-while


6.2.3 Struktur Lelaran for

Sintaks :

for(initialize;conditiontest;incrementation);{

Statements;}

Carta alir :

Rajah 6.2.5 : Carta alir struktur lelaran for

Contoh Aturcara 1:


int count;for(count=1; count<=10; count++){

cout<<count*count <<“ “;}cout<<endl;

}

Rajah 6.2.6 : Aturcara yang menggunakan lelaran for

Output:


Contoh Aturcara 2:


int count,line;for(line=1; line<=10; line++){

for(count=1;count<=line; count++){

cout<<"*";}cout<<endl;

}cout<<endl;

}

Output:

LATIHAN :

1. Apakah perbezaan di antara mod postfix dan prefix? 2. Apakah kebaikan menggunakan pemalar? 3. Apakah kegunaan fungsi sumber matematik (Mathematical Library)? 4. Kenapakah arahan #include <iostream> perlu dimasukkan pada permulaan

aturcara? 5. Mengapakah pernyataan break diperlukan dalam pernyataan switch-case? 6. Apakah perbezaan di antara pernyataan while dan do-while?

RUJUKAN :

1. Pengaturcaraan Menggunakan C++, Iskandar Ab Rashid & Zaitun Ismail, Venton Publishing, ISBN 983-2031-71-0

2. Theory and Problems of Programming with C++, John R.Hubbard, McGraw-Hill 2nd Edition, ISBN 0-07-135346-1

3. http://gmm.fsksm.utm.my/~suriati/dcp2073/



F02-03-04 COMPUTER NETWORKMAINTENANCE


F02-03-04-LE1 VERIFY COMPUTER NETWORK PERFORMANCE & CONNECTIVITY

04.03Inspect Computer Network Performance

02.08Evaluate Computer Network Connectivity

F02-03-04-LE2 UPDATE NETWORK SYSTEM AND DOCUMENTATION

04.04 Optimize Computer Network Operating System

04.05 Update Computer Network System Documentation

F02-03-04-LE3BACKUP ACTIVITIES

04.06Manage Backup Restore

03.06 Produce Computer Network Documentation

F02-03-04-LE4IMPLEMENT PREVENTIVE MAINTENANCE

04.07Lead Computer Network Preventive Maintenance

02.07Produce Computer Network Documentation

MUKASURAT 183





KOD DAN NAMAF02-03-04 COMPUTER NETWORK MAINTENANCE

MODUL

PENGALAMAN LE1 VERIFY COMPUTER NETWORK PERFORMANCE &PEMBELAJARAN CONNECTIVITY

NO. TUGASAN 02.08 EVALUATE COMPUTER NETWORK CONNECTIVITYBERKAITAN 04.03 INSPECT COMPUTER NETWORK PERFORMANCE

IDENTIFY AND UNDERSTAND NETWORK HARDWARE, IDENTIFY,OBTAIN,PREPARECOMPUTERNETWORKCABLING,IMPLEMENT, CONNECT, CHECK AND TEST PHYSICAL NETWORKCABLING AND CHECK, FIX, REMOVE AND ALLOCATE PHYSICALNETWORK PERFORMANCE USING TOOLS, MATERIALS AND

OBJEKTIF EQUIPMENT SUCH AS CATALOGUE, MANUALS, RELATED WEBSITE, COPPER CABLE, NETWORK CABLING TOOLS, NETWORKPRESTASICABLE TESTER CHECKLIST NETWORK ANALYZER ANDAKHIRAN (TPO)STANDARD OPERATING PROCEDURES STATUS SO THAT:-

1. NETWORK HARDWARE IS RECOGNIZED2. NETWORK STRUCTURED CABLING IS PERFORMED3. NETWORK PERFORMANCE CAN BE MAINTAINED4. NETWORK CONNECTIVITY CAN BE FIXED


IMPLEMENT, CONNECT, CHECK AND TEST PHYSICAL NETWORKCABLING BY USING MATERIALS AND EQUIPMENTS SUCH AS

OBJEKTIF NETWORK CABLING TOOLS, NETWORK CABLING ANALYZER,MEMBOLEH (EO) CHECKLIST, STANDARD OPERATING PROCEDURE SO THAT

NETWORK CABLING STATUS CAN BE UPDATED ANDESTABLISHED AND NETWORK STRUCTURE CABLING STATUS ISMAINTAINED.


1. PENGENALAN KEPADA ANALISIS PRESTASI RANGKAIAN

Analisis prestasi rangkaian adalah susulan pemantauan dan usaha-usaha lain yang khusus kepada stesen kerja atau komputer pelayan. Selepas komputer anda telah di uji dan di optimumkan penggunaan pelanggan atau sumber-sumber sistem pelayan, melihat prestasi rangkaian.

Apabila anda sudah bersedia untuk memeriksa komponen rangkaian anda, mulakan dengan memeriksa perkakasan rangkaian anda, termasuk perkakasan seperti hub, kabel, router, suis dan adapter rangkaian. Untuk maklumat tentang operasi yang betul lihat dokumentasi (manual) daripada pengilang

1.1. PEMERHATIAN PRESTASI KESELURUHAN

Windows memantau prestasi Microsoft Management Console (MMC) yang membekalkan peralatan untuk mengkaji prestasi sistem. Dari satu konsol, anda boleh memantau prestasi permohonan dan perkakasan dalam masa nyata, buat mengikut tempahan data anda hendak kutip dalam log laporan, mentakrifkan ralat untuk amaran dan tindakan-tindakan automatik, mengeluarkan laporan-laporan, dan melihat data prestasi lepas dalam pelbagai cara.

Windows Performance Monitor menggabungkan kefungsian alat-alat berdiri sendiri sebelumnya termasukPerformance Logs and Alerts (PLA), Server Performance Advisor (SPA), dan System Monitor.Ia menyediakan satu antara muka bergambar untuk pengkhususanData Collector Sets and Event Trace Sessions.

1.2. UNTUK MELANCARKAN WINDOWS PERFORMANCE MONITOR :

Klik Start, serasi kotak Start Search, menaip perfrom , dan tekan ENTER.

1.2.1. System Baseline

Wujudnya Sistem Rangkaian Komputer telah memberikan beberapa manfaat yang besar kepada penguna-penggunanya. Melalui rangkaian ini, pengguna boleh berkongsi menggunakan perisian serta fail. Perkongsian, penyalinan serta penghantaran perisian serta fail dapat dilaksanakan secara talian. Ini bermakna pengguna tidak perlu menghabiskan sumber kewangan yang besar untuk membelikan perisian untuk setiap unit komputer mereka.Pengguna hanya perlu membeli sebuah perisian versi rangkaian contohnya LAN Version sudah memadai untuk semua komputer yang terdapat di dalam rangkaian tersebut menggunakannya.

Pengguna juga boleh berkongsi data atau perisian pada masa yang serentak contohnya tiga orang pekerja di dalam suatu jabatan, bekerja dengan menggunakan hamparan helaian yang sama. Keupayaan ini khususnya berguna di dalam kes pangkalan data, yang perlu dicapai dan ditukar oleh beberapa orang di dalam satu organisasi.

Selain daripada itu ialah kemampuan para pengguna rangkaian berhubung serta berkomunikasi di antara satu sama lain. Pengguna juga boleh bertukar-tukar mesej atau pesanan melalui komputer melalui proses yang dikenali sebagai mel eletronik serta perisian “chat” di dalam persekitaran


rangkaian turut membolehkan sesebuah pejabat serta tempat kerja berkomunikasi serta berhubung di antara satu sama lain.

Sistem rangkaian komputer turut membenarkan beberapa komputer berkongsi perkakasan yang sama contohnya mesin pencetak, pengimbas, CD ROM dan kelengkapan faks yang mahal. Contohnya, sebuah pejabat yang mempunyai dua puluh buah komputer, tidak perlu mendapatkan dua puluh buah mesin pencetak untuk membolehkan mereka melakukan tugas cetakan mereka.

1.2.2. Bottlenecks

Sebab-sebab biasa untuk berlaku “ bottlenecks “ rangkaian ialah satu pelayan terlebih muatan, satu rangkaian terlebih muatan, atau satu kerugian integriti jaringan. Teknik-teknik berikut boleh membantu menangani beberapa masalah ini.

Jika berkomunikasi lebih dari 1 Token Ring, FDDI atau bertukar rangkaian Ethernet, percubaan untuk “counting“ traf ik rangkaian dengan membahagikan sambungan klien di seluruh adapter rangkaian yang lebih daripada satu. Apabila menggunakan adapter rangkaian yang lebih daripada satu, pastikan bahawa penyesuai rangkaian diedarkan dikalangan bas PCI. Sebagai contoh, jika anda mempunyai empat adapter rangkaian dengan tiga bas PCI, 64-bit dan dua 32-bit, memperuntukkan dua adapter rangkaian bas 64-bit dan satu adapter untuk setiap bas 32-bit. Membelah adapter merentasi pelbagai segmen Ethernet adalah satu cara yang berkesan untuk menghapuskan rangkaian terlebih bebanjika persekitaran fizikal dihidupkan Ethernet, dan semua adapter kepada segmen fizikal yang sama

a) Gunakan penyesuai dengan jalur lebar tertinggi tersedia untuk prestasi yang terbaik. Perhatikan bahawa bandwidth meningkatkan bilangan penghantaran yang sedang berlaku dan seterusnya membuat kerja lebih untuk sistem anda, termasuk mengganggu lebihan kelajuan yang dihasilkan. Buang adapter rangkaian yang tidak digunakan untuk mengurangkan overhed

b) Bahagikan rangkaian anda ke dalam subnets segmen atau pelbagai, melampirkan pelayan untuk setiap segmen dengan adapter yang berasingan. Ini akan mengurangkan kesesakan di pelayan dengan menyebarkan permintaan pelayan.

1.3. PEMERHATIAN PRESTASI MAKMAL

Pemerhatian keatas segala perkakasan dan perisian dalam sesebuah makmal perlu dilakukan bagi memastikan sesebuah makmal itu dapat berfungsi dengan sebaiknya terutamanya dari segi kelajuan rangkaian yang sediaada supaya prestasi tidak merosot.

1.4. NETWORK MONITOR

Prestasi Monitor menyediakan paparan visual yang terbina di pengiraan prestasi Windows, sama ada dalam masa sebenar atau sebagai satu cara untuk mengkaji semula data sejarah. Anda boleh menambah pengiraan prestasi Monitor Prestasi dengan menarik dan melepas, atau dengan mewujudkan Set Pemungut Data. Ia mempunyai pelbagai


paparan graf yang membolehkan anda untuk mengkaji visual data log prestasi. Anda boleh membuat pandangan peribadi dalam Monitor Prestasi yang boleh dieksport sebagai Pemungut Data Set untuk kegunaan dengan prestasi dan ciri-ciri log.

1.5. PROTOKOL ANALYSER

Di dalam Seksyen Layer, membenarkan aplikasi yang berlain berfungsi sepenuhnya dan seterusnya menjalankan operasi aplikasi dengan lancar dari mula hingga tamat. Seksyen Layer juga merupakan salah sebuah perbualan secara maya. Sebagai contoh, semua prosedure menghendaki penghantaran data dalam satu sesi, apabila selesai satu sesi penghantaran, sesi yang baru akan bermula. Dalam rangkaian ini membolehkan prosedure rangkaian mengenalpasti kata laluan, logon dan network monitoring. Selain daripada itu ia juga boleh membaik pulih kegagalan rangkaian.

1.6. SIMPLE NETWORK MANAGEMENT PROTOCOL ( SNMP )

Simple Network Management Protocol, merupakan satu set protokol untuk menguruskan rangkaian kompleks. Versi pertama SNMP telah dibangunkan pada awal tahun 80-an. SNMP berkerja dengan menghantar mesej, yang dipanggil protokol data unit (PDUs), ke bahagian-bahagian yang berlainan rangkaian. SNMP-peranti yang mematuhi, ejen-ejen yang dipanggil, data mengenai diri mereka sendiri kedai di Bes Pengurusan Maklumat (MIBs) dan mengembalikan data ini kepada requesters SNMP.


Rajah : SNMP Flow

2. COMPUTER NETWORK CONNECTIVITY

Sebagai seorang Juruteknik Rangkaian Komputer, terdapat beberapa jenis teknologi penyambungan rangkaian pada maka kini yang sepatutnya anda mahir.

2.1 CONNECTIVITY & CLIENT OPTION

Dalam matematik dan sains komputer, sambungan merupakan salah satu konsep asas teori graf, ia meminta bilangan minimum unsur-unsur (nod atau pinggir) yang perlu dikeluarkan untuk mencabut nod yang tinggal di antara satu sama lain. Ia berkait rapat dengan teori masalah aliran rangkaian. Sambungan graf adalah satu daripada langkah penting keteguhan sebagai satu rangkaian.

2.1.1. TCP / IP

TCP / IP (Transfer Control Protocol / Internet Protocol) adalah bahasa komunikasi asas atau protokol Internet. Ia juga boleh digunakan sebagai protokol komunikasi dalam rangkaian peribadi (sama ada intranet atau ekstranet).Apabila anda akses terus ke Internet, komputer anda disediakan dengan salinan program TCP / IP seperti setiap komputer yang lain yang anda


boleh menghantar mesej kepada atau mendapatkan maklumat dari juga mempunyai salinan TCP/IP.

TCP / IP adalah program dua lapisan. Lapisan yang lebih tinggi, Protokol Kawalan Transmisi, menguruskan pemasangan mesej atau fail ke dalam paket yang lebih kecil yang dihantar melalui Internet dan diterima oleh lapisan TCP bahawa menyusun semula paket ke dalam mesej asal. Lapisan yang lebih rendah, Internet Protocol, mengendalikan bahagian alamat paket setiap supaya ia sampai ke destinasi yang betul. Setiap komputer pintu masuk kepada rangkaian cek alamat ini untuk melihat di mana untuk memajukan mesej. Walaupun beberapa paket dari mesej yang sama dihalakan berbeza daripada yang lain, mereka akan dipasang semula di destinasi.

2.1.2. ADDRESS RESOLUTION PROTOCOL( ARP )

Alamat resolusi protokol (ARP) adalah protokol yang digunakan oleh Internet Protocol (IP) [RFC826], khususnya IPv4, untuk memetakan alamat IP kepada alamat perkakasan yang digunakan oleh protokol data link. Protokol beroperasi di bawah lapisan rangkaian sebagai sebahagian daripada antara muka di antara lapisan rangkaian OSI dan OSI link. Ia digunakan apabila IPv4 yang digunakan ke atasEthernet.

Resolusi “ Long Address “ merujuk kepada proses mencari alamat komputer dalam rangkaian. Alamat "diselesaikan" yang menggunakan protokol di mana set maklumat yang dihantar oleh proses klien melaksanakan pada komputer tempatan untuk proses pelayan melaksanakan pada komputer jauh. Maklumat yang diterima oleh pelayan membolehkan pelayan untuk mengenalpasti secara unik sistem rangkaian yang alamat yang diperlukan dan oleh itu untuk memberikan alamat yang diperlukan.

Alamat Ethernet merupakan alamat link lapisan dan bergantung pada network card yang digunakan. IP beroperasi di lapisan rangkaian dan tidak berkenaan dengan alamat link nod individu yang menjadi alamat resolusi protokol (ARP) Oleh itu, ia digunakan untuk menterjemahkan antara kedua-dua jenis alamat. Pelanggan ARP dan proses server beroperasi pada semua komputer yang menggunakan IP lebihan Ethernet. Proses biasanya dilaksanakan sebagai sebahagian daripada pemandu perisianyangmemandu kad antara muka rangkaian.

Terdapat empat jenis mesej ARP yang boleh dihantar melalui protokol ARP. Ini dikenal pasti oleh empat nilai-nilai dalam medan "operasi" mesej ARP. Jenismasej

i. ARPRequest

ii. ARPReply

iii. RARP Request


iv. RARP Reply

Format mesej ARP yang ditunjukkan di bawah:

2.1.3. INTERNET CONTROL MASSAGE PROTOCOL ( ICMP )

Kawalan Mesej Internet Protocol (ICMP), adalah protokol yang diperlukan yang ketat yang bersepadu dengan IP. Mesej ICMP, disampaikan dalam paket IP, digunakan untuk mesej out-of-band yang berkaitan dengan operasi rangkaian atau tidak. Sudah tentu, kerana ICMP menggunakan IP, penghantaran paket ICMP yang tidak boleh dipercayai tidak boleh dikira apabila menerima paket ICMP untuk masalah mana-mana rangkaian. Sesetengah fungsi ICMP:

Mengumumkan kesilapan rangkaian, seperti local host atau bahagian seluruh rangkaian yang tidak dapat dicapai, disebabkan oleh beberapa jenis kegagalan.Sebuah paket TCP atau UDP yang ditujukan kepada nombor port dengan tiada penerima dilampirkan juga dilaporkan melalui ICMP.

Mengumumkan kesesakan rangkaian. Apabila router bermula buffering terlalu banyak paket, disebabkan oleh ketidakupayaan untuk menghantar data secepat mungkin yang mereka sedang diterima, ia akan menjana mesej ICMP Source Quench. Ditujukan kepada penghantar, mesej ini menyebabkan kadar penghantaran paket akan diperlambat. Sudah tentu, menjana terlalu banyak mesej Quench Source akan menyebabkan kesesakan rangkaian lebih banyak, jadi mereka digunakan dengan berhati-hati.

Membantu Menyelesaikan masalah.ICMP menyokong fungsi echo, yang hanya menghantar satu paket pada pusingan - perjalanan antara kedua-dua kumpulan. Ping, alat pengurusan rangkaian yang sama, berdasarkan ciri ini. Ping akan menghantar satu siri paket, mengukur pusingan purata masa perjalanan dan peratusan kerugian pengkomputeran.


Mengumumkan Timeouts. Jika bidang TTL paket IP jatuh kepada sifar, melalui router paket biasanya akan menjana paket ICMP mengesahkan fakta ini. Traceroute adalah alat yang “ route maps “ rangkaian dengan menghantar paket dengan nilai TTL yang kecil dan mengeluarkan paparan timeout ICMP.

Rajah 2 :Masej & Error Code

2.1.4. INTERNET PROTOCOL


Singkatan bagi IP adalah internet protokol, IPmerukapan alamat bagi sesebuah computer atau peranti rangkaian dengan menggunakan rangkaian TCP / IP.Sebagai contoh : IP "166.70.10.23" .Alamat ini biasa digunakan bagi mencapai data atau destinasi yang dikehendaki.

Terdapat 5 kelas dalam ketogeri IP.Julat IP : Kelas A, Kelas B, Kelas C, Kelas D and Kelas E, hanya kelas A, B dan C yang sering kali di gunakan. Setiap kelas mempunyai julat IP yang dibenarkan bagi setiap kelas.Jadual dibawah adalah senarai kelas IP berserta julat yang dibenarkan.

Class Address Range Supports

ClassA1.0.0.1 to

Supports 16 million hosts on each of 127 networks.126.255.255.254

ClassB128.1.0.1 to

Supports 65,000 hosts on each of 16,000 networks.191.255.255.254

ClassC192.0.1.1 to

Supports 254 hosts on each of 2 million networks.223.255.254.254

ClassD224.0.0.0 to

Reserved for multicast groups.239.255.255.255

ClassE240.0.0.0 to Reserved for future use, or Research and Development

254.255.255.254 Purposes.

Julat 127.x.x.x adalah di khaskan untuk loopback or localhost, contoh,127.0.0.1merupakan IP khas untuk alamat loopback. Julat255.255.255.255broadcastskepada semua host dalam rangkaian setempat.

2.1.5. TRANSPORT PROTOCOL

Lapisan ini bertanggungjawab untuk menyampaikan mesej akhir di antara local hostrangkaian. Ia mula-mula membahagikan aliran data ke dalam paket sebelum penghantaran dan kemudian komputer menerima semula data tersebut. Ia juga menjamin penghantaran data kesilapan tanpa kehilangan atau pertindihan.

2.2 CHECK NETWORK PROPERTIES

2.2.1 CHECK IPX / SPX

Pengujian sambungan IPX / SPX (nping)

Selepas pemasangan atau konfigurasi, seseorang itu perlu menguji sambungan kepada LOCAL dan REMOTE dengan menggunakan arahan nping, yang menghantar paket kepada local yang ditetapkan dan menunggu untuk mereka dikembalikan oleh local.

Salah satu aspek yang pertama operasi IPX / SPX yang perlu diuji untuk operasi yang betul pelayan IPX / SPX sendiri. Aspek seterusnya operasi yang perlu diuji keupayaan pelayan untuk berkomunikasi dengan lain SCO IPX /


SPX atau Netware UNIX pelayan di rangkaian. nping boleh melakukan kedua-dua ujian ini.

Untuk menguji LOCAL, jalankan nping, dengan menggunakan perintah:

nping local_host_name

Local_host_name, menggunakan nama mesin seperti yang dilaporkan oleh uname.

Jika IPX/SPX melaksanakan dengan baik, nping memaparkan output yang serupa dengan yang berikut:

Untuk menguji host yang jauh dengan menggunakan remote, jalankan nping, dengan menggunakan perintah berikut:

nping remote_host_name

Remote_host_nameadalah nama pelayan yang diketahui oleh rangkaian. Perhatikan bahawa local host remote mesti menjadi local host OpenServer SCO atau local host Netware-untuk-UNIX. nping tidak boleh berkomunikasi dengan pelayan atau pelanggan Netware.

Tekan <Del> untuk menghentikan ujian.

Jika IPX/SPX boleh berkomunikasi dengan host yang jauh, nping memaparkan output yang serupa dengan yang berikut :

2.2.2 CHECK NetBEUI& TCP / IP

2.2.2.1 Menambah NetBEUI protocol jika tidak di install


BukaNetwork Control paneldan pilihConfiguration tab. Perhatikan service NetBEUI (seperti dalam bulatan merah).

Jika servis tersebut tidak wujud.Penambahan perlu di lakukan. Cara-cara penambahan akan di tunjukakn dalam kertas kerja.

2.3 MAXIMIZING SIGNAL STRENGTH

Untuk menguatkan signal penghantaran dan penerimaan data bagi sesebuah rangkaian, terdapat beberapa kaedah perlu di lakukan. Antaranya adalah :

a) Panjang kabel yang digunakan tidak melebihi 100 meter

b) Kabel rangkaian yang di pasang tidak boleh berkongsi kotak pendawaian kabel elektrik

c) Penggunaan kabel CAT6 dengan pengulang / repeater yang berkelajuan tinggi

d) Jauhi wireless access point dari frekuansi gelombang yang lain seperti ASTRO dan radio dll.

2.3.1 DISABLING UNUSED CONNECTION

Windows XPmenyediakan ciri-ciri yang membolehkan pengguna membuat penyambungan atau sebaliknya dalam sesebuah rangkaian.Ia amat berguna apabila sesebuah unit host itu tidak diperlukan dalam rangkaian. Dengan menggunakan “wireless network”, ciri-ciri yang sama juga di gunakan

Dengan “Disabling unused network connection“akan mempertingkatkan tahap keselamatan bagi sesebuah rangkaian.Ia amat penting jika sistem operasi windows anda tidak di kemaskini dengan perisian firewall atau antivirus. Tatacara untuk membuat penyambungan akan disertakan dalam kertas kerja.

2.3.2 CONFIGURING CLIENT OPTION

2.3.2.1 Windows Client Software


Pakej perisian ini akan memasang bahagian Remote Client Desktop di mana-mana sistem pengendalian yang berikut: Windows 95, Windows 98 dan 98 Second Edition, Windows Me, Windows NT 4.0, Windows 2000. (Ini adalah versi yang sama perisian pelanggan seperti dalam Windows XP Service Pack 1.) Apabila berjalan, perisian ini membolehkan lebih dua Windows platform dari jauh menyambung ke komputer yang menjalankan Windows XPProfessional dengan Remote Desktop dibolehkan.

Pakej ini menyediakan pilihan kerahan fleksibel Terminal Services Client penuh, termasuk pembaikan automatik melalui teknologi Installer Windows dan penerbitan permohonan melalui IntelliMirror ™ pengurusan teknologi atau Microsoft Systems Management Server (SMS).

Perhatikan perisian Remote Desktop Connection pra-dipasang dengan Windows XP. Untuk menjalankan,tatacara untuk membuat penyambungan remote akan disertakan dalam kertas kerja.

2.3.2.2 Net Commands

Arahan “net command“ digunakan untuk kemaskini, memperbaiki kesalahan dan paparan dalam rangkaian atau melakukan tetapan dalam rangkaian. Senarai di bawah merupakan “Syntax“ bagi setiap net commands.

Operasinet.exeadalah arahanexternal commandyang diguna pakai dalam operating sistem keluarga windows sahaja.

Windows95

Windows98

Windows NT

Windows ME

Windows 2000

Windows XP

Windows Vista

Windows 7

Syntax

Windows XP syntax

Windows 2000 syntax

Windows XP syntax

Berikut merupakan arahan-arahan yang akan digunakan dalam COMMAND PROMPT

NET [ ACCOUNTS | COMPUTER | CONFIG | CONTINUE | FILE | GROUP | HELP | HELPMSG | LOCALGROUP | NAME | PAUSE | PRINT | SEND | SESSION | SHARE | START | STATISTICS | STOP | TIME | USE | USER | VIEW ]

NET ACCOUNTS

Adjust account settings.

[/FORCELOGOFF:{minutes | NO}] [/MINPWLEN:length] [/MAXPWAGE:{days | UNLIMITED}] [/MINPWAGE:days]

[/UNIQUEPW:number] [/DOMAIN]

Add other networked computers with Windows Domain Controller.NET COMPUTER

\\computername {/ADD | /DEL}

Displays your current server or workgroup settings.NET CONFIG

[SERVER | WORKSTATION]

Continues the use of service.NET CONTINUE

[service]

NET FILE

NET GROUP

NETLOCALGROUP

NET NAME

NET PAUSE

NET PRINT

NET SEND

NET SESSION

Display opened shared files on the server.

[id [/CLOSE]]

Add, delete, view, and otherwise manage network workgroups.

[groupname [/COMMENT:"text"]] [/DOMAIN]groupname {/ADD [/COMMENT:"text"] | /DELETE} [/DOMAIN] groupname username [...] {/ADD | /DELETE} [/DOMAIN]

Add, delete, view, and otherwise manage network groups.

[groupname [/COMMENT:"text"]] [/DOMAIN]groupname {/ADD [/COMMENT:"text"] | /DELETE} [/DOMAIN] groupname name [...] {/ADD | /DELETE} [/DOMAIN]

Create or delete name used for messaging.

[name [/ADD | /DELETE]]

Pause the specified network service.

[service]

Manage network print jobs.

\\computername\sharename[\\computername] job# [/HOLD | /RELEASE | /DELETE]

Sends messages to other users, computers, or messaging names on the network. The Messenger service must be running to receive messages.

You can send a message only to an name that is active on the network. If the message is sent to a username, that user must be logged on and running the Messenger service to receive the message.

{name | * | /DOMAIN[:name] | /USERS} message

Display all session

s connected to the computer and deletes them if specified.


MUKASURAT 196

NET SHARE

NET START

NETSTATISTICS

NET STOP

NET TIME

NET USE

NET USER

NET VIEW

[\\computername] [/DELETE]

Create and manage a local network share.

sharenamesharename=drive:path [/USERS:number | /UNLIMITED] [/REMARK:"text"][/CACHE:Manual | Documents| Programs | None ] sharename [/USERS:number | /UNLIMITED] [/REMARK:"text"][/CACHE:Manual | Documents | Programs | None] {sharename | devicename | drive:path} /DELETE

Start the specified network service.

[service]

Display network statistics of the workstation or server.

[WORKSTATION | SERVER]

Stop the specified network service.

Service

Display the time and date of another network computer.

[\\computername | /DOMAIN[:domainname] | /RTSDOMAIN[:domainname]] [/SET] [\\computername] /QUERYSNTP [\\computername] /SETSNTP[:ntp server list]

Connects or disconnects your computer from a shared resource or displays information about your connections.

[devicename | *] [\\computername\sharename[\volume] [password | *]] [/USER:[domainname\]username][/USER:[dotted domain name\]username] [/USER:[username@dotted domain name] [/SMARTCARD][/SAVECRED][[/DELETE] | [/PERSISTENT:{YES | NO}]]

NET USE {devicename | *} [password | *] /HOME

NET USE [/PERSISTENT:{YES | NO}]

Displays users on the computer or domain.

[username [password | *] [options]] [/DOMAIN] username {password | *} /ADD [options] [/DOMAIN] username [/DELETE] [/DOMAIN]

Displays a list of computers in a specified workgroup or the shared

F02-03-04-LE1-IS PINDAAN : 1 MUKASURAT

resources available on a specified computer.

[\\computername [/CACHE] | /DOMAIN[:domainname]] NET VIEW /NETWORK:NW [\\computername]

Windows 2000 syntax

Displays your current workgroup settings.

NET CONFIG [/YES]NET CONFIG

/YES Carries out the NET CONFIG command without

first prompting you to provide information orconfirm actions.

NET DIAG

NET HELP

Runs the Microsoft Network Diagnostics program to test the hardware connection between two computers and to display information about a single computer.

NET DIAGNOSTICS [/NAMES | /STATUS]

/NAMES Specifies a diagnostic server name in order to avoid conflictswhen NET DIAG is used simultaneously by multiple users. Thisoption works only when the network uses a NetBIOS protocol.

/STATUS Enables you to specify a computer about which you want

network diagnostics information.

Displays information about NET commands and error messages.

command /?NET HELP [suffix] NET HELP errornum

command Specifies the Microsoft NET command that you want/? information about.suffix Specifies the second word of the command you want

information about. For example, the suffix of NET VIEW isVIEW.

errornum Specifies the number of the error message that you want

information about.

NET INIT Loads protocol and network-adapter drivers without binding

them to Protocol Manager. This command may be required if you are using a third-party network-adapter driver. You can then bind the drivers to Protocol Manager by typing NET START NETBIND.

NET INITIALIZE [/DYNAMIC]

/DYNAMIC Loads the Protocol Manager dynamically. This is useful with some third-party networks, such as Banyan(R) VINES(R), to resolve memory problems.


Breaks the connection between your computer and the shared resources to which it is connected.

NET LOGOFF NET LOGOFF [/YES]

Carries out the NET LOGOFF command without first prompting/YES

you to provide information or confirm actions.

NET LOGON

NETPASSWORD

NET PRINT

Identifies you as a member of a workgroup.

NET LOGON [user [password | ?]] [/DOMAIN:name] [/YES] [/SAVEPW:NO]

user Specifies the name that identifies you in your workgroup.The name you specify can contain up to 20 characters.

password The unique string of characters that authorizes you to gainaccess to your password-list file. The password can containup to 14 characters.

? Specifies that you want to be prompted for your password./DOMAIN Specifies that you want to log on to a Microsoft Windows

NT or LAN Manager domain. name Specifies the WindowsNT or LAN Manager domain you want to log on to.

/YES Carries out the NET LOGON command without firstprompting you to provide information or confirm actions.

/SAVEPW:NO Carries out the NET LOGON command without prompting you to create a password-list file.

If you would rather be prompted to type your user name and password instead of specifying them in the NET LOGON command line, type NET LOGON without options.

Changes your logon password.

NET PASSWORD [oldpassword [newpassword]]NET PASSWORD \\computer | /DOMAIN:name [user [oldpassword [newpassword]]]

oldpassword Specifies your current password.newpassword Specifies your new password. It can have as many as 14

characters.computer Specifies the Windows NT or LAN Manager server on which

you want to change your password./DOMAIN Specifies that you want to change your

password on a Windows NT or LAN Manager domain.Name Specifies the Windows NT or LAN Manager domainon whichyou want to change your password.

user Specifies your Windows NT or LAN Manager user name.

The first syntax line above is for changing the password for your password-list file. The second syntax line above is for changing your password on a Windows NT or LAN Manager server or domain.

Displays information about print queues and controls print jobs.

NET PRINT \\computer[\printer] | port [/YES]NET PRINT \\computer | port [job# [/PAUSE | /RESUME | /DELETE]] [/YES]

computer Specifies the name of the computer whose print queue youwant information about.

printer Specifies the name of the printer you want informationabout.

port Specifies the name of the parallel (LPT) port on yourcomputer that is connected to the printer you wantinformation about.

job# Specifies the number assigned to a queued print job. Youcan specify the below options.

/PAUSE Pauses a print job./RESUME Restarts a print job that has been paused./DELETE Cancels a print job./YES Carries out the NET PRINT command without first

prompting you to provide information or confirm actions.

NET SEND

NET SHARE

NET

START

When you specify the name of a computer by using the NET PRINT command, you receive information about the print queues on each of

the shared printers that are connected to the computer.

NET SEND {name | * | /DOMAIN[:name] | /USERS} message

Sends messages to other users, computers, or messaging names on the network. The Messenger service must be running to receive messages.

You can send a message only to an name that is active on the network. If the message is sent to a username, that user must be logged on and running the Messenger service to receive the message.

name Is the username, computername, or messaging name tosend the message to. If the name is a computername thatcontains blank characters, enclose the alias in quotationmarks (" ").

* Sends the message to all the names in your group./DOMAIN[:name]Sends the message to all the names in the workstation

domain. If name is specified, the message is sent to all thenames in the specified domain or workgroup.

/USERS Sends the message to all users connected to the server.message Is text to be sent as a message.

NET SHARE sharenamesharename=drive:path [/USERS:number | /UNLIMITED]

[/REMARK:"text"][/CACHE:Manual | Automatic | No ]

sharename [/USERS:number | /UNLIMITED][/REMARK:"text"][/CACHE:Manual | Automatic | No ]

{sharename | devicename | drive:path} /DELETE

Starts services. NOTE: Services cannot be started from a command prompt


NET STOP

NET TIME

within Windows.

NET START [BASIC | NWREDIR | WORKSTATION | NETBIND | NETBEUI | NWLINK] [/LIST] [/YES] [/VERBOSE]

BASIC Starts the basic redirector.NWREDIR Starts the Microsoft Novell(R) compatible redirector.WORKSTATION Starts the default redirector.NETBIND Binds protocols and network-adapter drivers.NETBEUI Starts the NetBIOS interface.NWLINK Starts the IPX/SPX-compatible interface./LIST Displays a list of the services that are running./YES Carries out the NET START command without first

prompting you to provide information or confirmactions.

/VERBOSE Displays information about device drivers andservices as they are loaded.

To start the workgroup redirector you selected during Setup, type NET START without options. In general, you don't need to use any of the options.

Stops services. NOTE: Services cannot be stopped from a command prompt within Windows.

NET STOP [BASIC | NWREDIR | WORKSTATION | NETBEUI | NWLINK] [/YES]

NET STOP Stops the basic redirector.BASIC Stops the basic redirector.NWREDIR Stops the Microsoft Novell(R) compatible redirector.WORKSTATION Stops the default redirector.NETBEUI Stops the NetBIOS interface.NWLINK Stops the IPX/SPX compatible interface./YES Carries out the NET STOP command without first

prompting you to provide information or confirmactions.

To stop the workgroup redirector, type NET STOP without options. This breaks all your connections to shared resources and removes the NET commands from your computer's memory.

Displays the time on or synchronizes your computer's clock with the shared clock on a Microsoft Windows for Workgroups, Windows NT, Windows 95, or NetWare time server.

NET TIME [\\computer | /WORKGROUP:wgname] [/SET] [/YES]

computer Specifies the name of the computer (time server)whose time you want to check or synchronize yourcomputer's clock with.

/WORKGROUP Specifies that you want to use the clock on acomputer (time server) in another workgroup.

wgname Specifies the name of the workgroup containing a


NET USE

computer whose clock you want to check orsynchronize your computer's clock with. If there aremultiple time servers in that workgroup, NET TIMEuses the first one it finds.

/SET Synchronizes your computer's clock with the clockon the computer or workgroup you specify.

/YES Carries out the NET TIME command without firstprompting you to provide information or confirmactions.

Connects or disconnects your computer from a shared resource or displays information about your connections.

NET USE [drive: | *] [\\computer\directory [password | ?]] [/SAVEPW:NO] [/YES] [/NO]NET USE [port:] [\\computer\printer [password | ?]] [/SAVEPW:NO] [/YES] [/NO]

NET USE drive: | \\computer\directory /DELETE [/YES]NET USE port: | \\computer\printer /DELETE [/YES]NET USE * /DELETE [/YES]

NET USE drive: | * /HOME

drive Specifies the drive letter you assign to a shareddirectory.

* Specifies the next available drive letter. If used with/DELETE, specifies to disconnect all of yourconnections.

port Specifies the parallel (LPT) port name you assign toa shared printer.

computer Specifies the name of the computer sharing theresource.

directory Specifies the name of the shared directory.printer Specifies the name of the shared printer.password Specifies the password for the shared resource, if

any.? Specifies that you want to be prompted for the

password of the shared resource. You don't need touse this option unless the password is optional.

/SAVEPW:NO Specifies that the password you type should not besaved in your password-list file. You need to retypethe password the next time you connect to thisresource.

/YES Carries out the NET USE command without firstprompting you to provide information or confirmactions.

/DELETE Breaks the specified connection to a sharedresource.

/NO Carries out the NET USE command, respondingwith NO automatically when you are prompted toconfirm actions.

/HOME Makes a connection to your HOME directory if one is


NET VER

NET VIEW

specified in your LAN Manager or Windows NT user account.

To list all of your connections, type NET USE without options.

Displays the type and version number of the workgroup redirector you are using.

NET VER

Displays a list of computers in a specified workgroup or the shared resources available on a specified computer.

NET VIEW [\\computer] [/YES]NET VIEW [/WORKGROUP:wgname] [/YES]

computer Specifies the name of the computer whose sharedresources you want to see listed.

/WORKGROUP Specifies that you want to view the names of thecomputers in another workgroup that shareresources.

wgname Specifies the name of the workgroup whosecomputer names you want to view.

/YES Carries out the NET VIEW command without firstprompting you to provide information or confirmactions.

To display a list of computers in your workgroup that share resources, type NET VIEW without options.

2.3.3 Netware Client Software

Novell Client ™ 4,91 untuk Windows XP/2000 perisian workstation yang mudah digunakan, selamat, dan persekitaran rangkaian yang diuruskan untuk Windows XP dan Windows 2000. Ia membolehkan anda mengakses perkhidmatan Netware ® dari Windows XP atau 2000 melalui stesen kerja atau pelayan dan mengintegrasikan produk sama ada ke dalam rangkaian NetWare anda. Sebagai contoh, dengan Novell Client untuk Windows XP/2000, anda boleh menyemak imbas melalui direktori yang dibenarkan Netware, pemindahan fail, dokumen-dokumen cetak dan menggunakan perkhidmatan terkini Netware secara langsung dari Windows XP atau 2000 workstation.

2.3.4 TESTING NETWORK CONNECTIVITY

2.3.4.1 Testing Using IPCONFIG


Configure IP (internet protocol configuration)

Syntax

IPCONFIG /all Display full configuration information.

IPCONFIG /release [adapter] Release the IP address for the

specifiedadapter

IPCONFIG /renew [adapter] Renew the IP address for the

specifiedadapter

IPCONFIG /flushdns Purge the DNS Resolver cache.

IPCONFIG /registerdns Refresh all DHCP leases and re-

register DNS names

IPCONFIG /displaydns Display the contents of the DNS

Resolver Cache

IPCONFIG /showclassid adapter Display all the DHCP class IDs

allowed for adapter

IPCONFIG /setclassid adapter [classid]Modify the dhcp

class id.

For Setclassid, if no ClassId is specified, then the ClassId is removed.

Examples:

>ipconfig ... Show information.

>ipconfig /all ... Show detailed information

>ipconfig /renew ... renew all adapters

>ipconfig /renew EL* ... renew any connection that has its name starting with EL

>ipconfig /release *Con* ... release all matching connections,

eg. "Local Area Connection 1" or "Local Area Connection 2"

>ipconfig /setclassid "Local Area Connection" TEST

... set the DHCP class ID for the named adapter to = TEST

2.3.4.2 Check TCP / IP Connectivity


Untuk menguji TCP / IP dengan arahan ping berikut adalah arahan yang diperlukan.

Untuk menguji sambungan TCP/IP dengan menggunakan arahan ping, menggunakan paparan arahan ipconfig untuk memastikan bahawa penyesuai rangkaian anda bukan dalam keadaan Media terputus.

Buka Command Prompt, dan kemudian ping host dikehendakimenggunakan alamat IP jika arahan ping gagal dengan masej "Permintaan masa yang ditetapkan", mengesahkan bahawa alamat IP host adalah betul, bahawa host adalah beroperasi, dan bahawa semua pintu masuk (router) antara komputer ini dan host adalah beroperasi.

Untuk menguji resolusi hostnama dengan menggunakan arahan ping, ping tuan host yang dikehendaki menggunakan nama host. Jika arahan ping gagal dengan "Tidak dapat menyelesaikan sasaran sistem nama" mesej, mengesahkan bahawa nama host adalah betul dan bahawa nama tuan rumah boleh diselesaikan oleh pelayan DNS anda

2.3.4.3 Using TRACERT

Tracert (juga dikenali sebagai traceroute) adalah satu alat yang berasaskan Windows yang membolehkan anda untuk membantu menguji infrastruktur rangkaian anda. Kita akan melihat bagaimana untuk menggunakan tracert ketika cuba untuk menyelesaikan masalah dunia sebenar. Ini akan membantu untuk mengukuhkan kegunaan alat dan menunjukkan kepada anda cara-cara yang menggunakannya semasa bekerja di rangkaian anda sendiri.

Utiliti TCP/IP ini membolehkan anda untuk menentukan paket laluan melalui rangkaian untuk mencapai pelbagai khususnya yang anda tetapkan.Tracert berfungsi dengan meningkatkan "Time To Live" (TTL) nilai setiap paket dihantar berturut-turut. Apabila satu paket melalui host, host tersebut akan mengurangkan nilai TTL satu dan ke depan paket untuk menjadi host seterusnya. Apabila paket dengan TTL satu sampai, host membuang paket dan menghantar satu ICMP.Tracert, jika digunakan dengan betul, boleh membantu anda mencari tempat dalam rangkaian anda yang disalurkan tidak betul atau tidak wujud sama sekali.

Menggunakan ilustrasi berikut, marilah kita lihat bagaimana tracert akan berfungsi dalam rangkaian produksi.


2.3.4.4 Bagaimana untuk Gunakan Tracert

Seperti yang anda lihat dalam contoh di atas, kami akan menghantar trafik dari workstation ujian dari B Tapak ke pelayan laman web lain (Tapak A). Paket akan merentasi rangkaian kawasan luas (WAN) yang memisahkan kedua-dua tapak lebih T1 dengan link sokongan melalui Rangkaian Digital Perkhidmatan Bersepadu (ISDN). Untuk menggunakan utiliti tracert, anda hanya perlu mengetahui alamat IP destinasi anda dan bagaimana untuk menggunakan utiliti tracert betul dan sebagai apa yang perlu mencari di dalam keputusan.

Tracert berfungsi dengan memanipulasi Time to Live (TTL). Dengan meningkatkan TTL dan kemudian router setiap decrementing kerana ia menghantarnya bersama-sama ke router berikutnya, anda akan mempunyai kiraan hop dari sumber anda ke destinasi anda. Hop router akan menjadi paket yang dihantar dari satu router ke router lain - itulah hop.

Apabila TTL pada paket mencapai sifar (0), router menghantar ICMP "Time Exceeded" mesej kembali ke komputer sumber. Anda boleh melihat contoh rangkaian contoh kami di sini dalam ilustrasi berikutnya dengan alamat IP sumber dan destinasi. Kita akan menggunakan workstation pada Site B dan pelayan di Tapak A untuk ujian.


Dari contoh di atas, anda boleh melihat bahawa sumber IP 10.1.2.4 dan destinasi (untuk contoh ini) akan menjadi 10.1.1.6. Laluan biasa paket harus mengambil dari Tapak B ke Tapak A yang mempunyai pautan kapasiti yang lebih tinggi, T1 (1,544 Mbps). Link ISDN 128 Kbps akan digunakan sebagai sandaran jika link utama gagal. Tracert sekali dilepaskan dan digunakan akan dapat menunjukkan kepada anda bahawa paket dihantar akan bermula dari B Site, PC 10.1.2.4 dan kemudian merentasi T1 untuk 10.1.1.1. Router yang akan tahu bagaimana untuk menghantar paket kepada LAN tempatan (10.1.1.0) dan akhirnya 10.1.1.6.

Sebagai paket yang dihantar, tracert akan menggunakan antara muka pertama pada router bahawa ia melihat melaporkan kembali hop router anda, jadi mari kita lihat di laluan lengkap kami sebelum kami menghantar paket ujian


2.3.4.5 The Tracert Test

Dengan menggunakantracert, anda boleh membuka command prompt.

Ikut arahan di bawah

Start => Run => CMD => tracert

Dalam contoh berikut perintah tracert dan output, paket bergerak melalui dua router (seperti yang dilihat dalam ilustrasi terakhir) untuk mendapatkan host 10.1.1.6. Dalam contoh ini, default gateway dari B Tapak 10.1.2.1 dan alamat IP router di WAN melalui pautan T1 dan ISDN (masing-masing) adalah 192.168.11.1 dan 192.168.10.1.


Mari kita mula-mula melihat apa yang harus seperti menggunakan T1.

LATIHAN

1. Berikan nama penuh untuk MMC ?

2. Senaraiakan tugas yang boleh dilakukan oleh ICMP ?

3. Berikan kaedah – kaedah untuk disable “network connection” yang tidak digunakan ?

4. Nyatakan 5 Net Command yang anda tahu ?

5. Apakah fungsi utama TRACERT ?

RUJUKAN :

1 www.notakom.tripod.com, Penyelenggaraan Rangkaian, 15 Feb 2010, 3.15 pm

2 John r. Wright dan Larry D. Helsel (1999).”Introduction to Material and Processes”, Penerbit, Tempat, ISBN No., Muka Surat 87




KERTAS PENERANGANKOD DAN NAMA KURSUS F02 SIJIL TEKNOLOGI KOMPUTER (RANGKAIAN)

KOD DAN NAMA MODUL F02-03-04 COMPUTER NETWORK MAINTENANCE

PENGALAMANLE2 UPDATE NETWORK SYSTEM & DOCUMENTATION

PEMBELAJARAN

NO. TUGASAN04.04 OPTIMIZE COMPUTER NETWORK OPERATING

SYSTEMBERKAITAN 04.05 UPDATE COMPUTER NETWORK SYSTEM

DOCUMENTATION

RECOGNIZE, STUDY, PREPARE AND PRODUCENETWORK FUNDAMENTAL AND TERMINOLOGY BYUSING MATERIAL AND EQUIPMENT SUCH AS NETWORKEQUIPMENT, PLAN LAYOUT AND MANUALSO THAT:-

OBJEKTIF PRESTASISTUDENT WILL BE ABLE TO UNDERSTAND THENETWORKING CONCEPT, TOPOLOGY AND OSI MODEL

AKHIRAN (TPO) 1. PLAN LAYOUT IS PREPARED AND NETWORKSTRUCTURE IS CONFIRMED ACCORDING TOCOMPANY PROCEDURE.

2. NETWORK HARDWARE SPECIFICATIONCAN BE IDENTIFIED

3. STUDENT WILL ABLE TO PRODUCE COMPUTERNETWORK DOCUMENTATION AND COMPLIEDACCORDING TO COMPANY PROCEDURE

STUDENT SHOULD BE ABLE TO :-PRODUCE COMPUTER NETWORKDOCUMENTATION USING TOOLS, EQUIPMENTAND MATERIAL SUCH AS REPORT, PERSONALCOMPUTER AND DOCUMENTATION SOFTWARE

OBJEKTIF MEMBOLEH SO THAT:-

(EO)1. NETWORK IMPLEMENTATION ACTIVITIESDETERMINED2. NETWORK IMPLEMENTATION DOCUMENT

PREPARED ANDCOMPLIED IN ACCORDANCE WITH STANDARDOPERATING PROCEDURES


1. INSTALLING AND UPGRADING WINDOWS

Bergantung kepada perkakasan dan versi semasa Windows Vista, anda boleh menaik taraf windows semasa kepada Windows 7 atau edisi yang lebih tinggi. Untuk maklumat lanjut anda boleh merujuk kepada spesifikasi keperluan windows 7

Menaik taraf sesebuah windows merupakan salah satu jalan penyelesaian untuk menggunakan Windows 7 di dalam computer anda, ini adalah kerana Windows 7 lebih mudah di gunakan dan mesra penggunana dengan pelbagai ciri-ciri terkini.

1.1 Gambaran Installasi Win 7

Jadual di bawah menerangkan edisi Windows Vista yang nama satu yang boleh dinaiktaraf ke Windows 7. Pilihan naik taraf berfungsi dengan windows sebelumnya atau pun menaiktaraf sepenuhnya kepada Windows 7

Upgrade to Upgrade to Upgrade toIf you're running: Windows 7 Windows 7 Windows 7

Home Premium Professional Ultimate

Windows Vista Home Basic

Windows Vista Home Premium

Windows Vista Business

Windows Vista Ultimate

1.2 Preparing The Hard Disk

1.2.1 Memasang atau Mengeluarkan Cakera Keras

Memasang cakera keras yang baru adalah salah satu tugas yang naik taraf yang paling biasa. Ia merupakan satu cara yang mudah untuk memanjangkan hayat komputer yang sedang berjalan keluar dari ruang penyimpanan. Apabila anda memasang cakera keras dalaman atau luaran yang baru, anda boleh meningkatkan kali jumlah ruang cakera anda beberapa lebih kerana cakera keras adalah lebih besar hari ini berbanding hanya dua atau tiga tahun lalu.

1.2.2 Cakera Keras Luaran


Cara yang paling mudah untuk menambah lebih banyak ruang cakera keras adalah untuk memasukkan cakera keras luaran. Jika anda menambah cakera keras luar, ia tidak dapat berfungsi sebagai cakera keras utama anda di mana anda memasang Windows, tetapi anda boleh menggunakannya sebagai cakera menengah untuk menyimpan program dan fail. Menambah cakera keras luaran adalah cara yang baik untuk mewujudkan banyak ruang tambahan untuk menyimpan gambar digital, video, muzik, dan fail lain yang memerlukan sejumlah besar ruang cakera.

Untuk memasang cakera keras luaran, semua yang anda perlu lakukan adalah palamkan ia ke dalam komputer anda dan menyambungkan kord kuasa. Kebanyakan ini plag cakera keras ke dalam port USB, tetapi beberapa plug menjadi Firewire (juga dikenali sebagai IEEE 1394) atau luar Serial ATA (eSATA) pelabuhan. Untuk arahan-arahan tambahan, menyemak maklumat yang datang dengan cakera luar keras anda. Anda juga mungkin perlu memasang apa-apa perisian yang datang dengan cakera keras.

1.2.3 Preparing to use a new hard disk

Jika anda telah memasang cakera keras baru dengan betul, komputer anda perlu mengenalinya. Apabila anda menghidupkan komputer anda, sistem asas input/output (BIOS) secara automatik mengesan cakera keras yang baru.

Jika anda merancang untuk menggunakan cakera keras yang baru sebagai partition utama yang mengandungi Windows, maka anda akan mempunyai untuk memasang Windows pada cakera sebelum anda boleh menggunakan komputer anda. Anda akan perlu cakera pemasangan Windows 7 untuk melakukan ini. Untuk maklumat lanjut, search Bantuan dan Sokongan untuk "Memasang dan install semula Windows."

1.2.4 Disk Partition, Choosing a File System, NTFS, FAT & FAT32

1.2.5 Cipta dan format partition cakera keras

Anda mesti logged sebagai pentadbir untuk melaksanakan langkah-langkah. Untuk mencipta partisyen atau volum (kedua-dua istilah ini sering digunakan secara bergantian) pada cakera keras, mesti ada sama ada tidak diperuntukkan (kosong) ruang pada cakera keras atau ruang percuma dalam partition yang panjang di dalam cakera keras.

Jika tidak ada ruang yang tidak diperuntukkan, anda boleh membuat beberapa dengan mengecil partition yang sedia ada, membuang partition, atau dengan menggunakan program pembahagian pihak ketiga. Untuk


maklumat lanjut, lihat bolehkah saya repartition cakera keras saya? Untuk maklumat lebih lanjut mengenai memformat semula cakera keras, lihat "Apa yang memformat semula?" seksyen di bawah.

1.2.6 Membina dan format partition ( Volume )

Apabila anda membuat partition pada cakera asas menggunakan Pengurusan Cakera, tiga jilid pertama yang anda buat akan diformat sebagai partition rendah. Bermula dengan jumlah yang keempat, jumlah dagangan masing-masing akan dikonfigurasikan sebagai pemacu logik dalam partition yang panjang. Untuk maklumat lanjut, lihat apakah partition dan pemacu logik?

a) Buka komputer Managementdengan klik butang Start, klik Control Panel, klik System and Maintenance, klik Administratif Tools, dan kemudian double click Computer Management.

b) Dalam anak tetingkap Navigation, under storage, klik Disk Management

c) Klik kanan “ unallocated region “ pada cakera keras anda, dan kemudian klik “ New Simple Volume“

d) DalamNew Simple Volume klik Next

e) Taip saiz jumlah yang anda mahu untuk mencipta dalam megabait (MB) atau menerima saiz maksimum asal, dan kemudian klik Seterusnya.

f) Menerima secara default drive atau memilih huruf drive yang berbeza untuk mengenal pasti partition, dan kemudian klik Seterusnya.

g) Dalam kotak dialog Format Partition, lakukan satu daripada yang berikut: * Jika anda tidak mahu memformat sekarang, klik Jangan memformat partition ini, dan

h) Kemudian klik seterusnya.

i) ** Untuk memformat partition dengan tetapan asal, klik Next.

j) Lihat semula pilihan anda, dan kemudian klik selesai.


NTFS vs FAT

Criteria NTFS5 NTFS exFAT FAT32DOS v7 and

Windows NT higherWindows 2000 Windows 2000 Windows 98

OperatingWindows XP Windows XP Windows CE 6.0 Windows ME

Windows 2003 Server Windows 2003 Windows Vista SP1 Windows 2000System Windows 2008 Server Windows 7 Windows XP

Windows Vista Windows WinXP+KB955704 Windows 2003Windows 7 2008Windows Vista Server

Windows 7 Windows VistaWindows 7

Limitations

Max Volume Size264 clusters minus 1 232 clusters minus 1 32GB for all OS.

cluster cluster 128PB 2TB for some OS

Max Files on 32 4,294,967,295 (232-Nearly Unlimited 4194304Volume 4,294,967,295 (2 -1) 1)

44

Max File Size264 bytes (16 ExaBytes) 2 bytes (16

16EB4GB minus 2

minus 1KB TeraBytes) Bytesminus 64KB

Max Clusters 264 clusters minus 1 232 clusters minus 1 42949672954177918

Number cluster cluster


MUKASURAT 214

1.3 Domain or Workgroup Selection

Domain adalah kumpulan akaun dan sumber rangkaian yang berkongsi pangkalan data direktori biasa dan set dasar keselamatan, dan mungkin mempunyai hubungan keselamatan dengan domain lain. Kumpulan kerja adalah satu kumpulan yang lebih asas, yang bertujuan hanya untuk membantu pengguna mencari objek seperti pencetak dan folder yang dikongsi dalam kumpulan itu.

Dalam workgroup, pengguna mungkin perlu ingat kata laluan alphanumeric, satu untuk setiap sumber rangkaian. (Di samping itu, pengguna yang berbeza boleh menggunakan kata laluan yang berbeza untuk setiap sumber.) Dalam domain, kata laluan dan permision mudah untuk menjejak, kerana domain mempunyai satu pangkalan data akaun pengguna, permision, dan butir-butir rangkaian lain. Maklumat dalam pangkalan data ini dicipta secara automatik di kalangan pengawal domain. Anda menentukan yang pelayan adalah pengawal domain dan yang hanya ahli domain. Anda boleh menentukan peranan-peranan ini bukan sahaja semasa Persediaan tetapi selepas itu.

Domain, dan direktori Active Directory sistem yang mereka adalah sebahagian,menyediakan banyak pilihan untuk membuat sumber mudah didapati kepada pengguna pada masa yang sama mengekalkan pemantauan dan keselamatan yang baik.

Domain, dan direktori Active Directory sistem yang mereka adalah sebahagian, menyediakan banyak pilihan untuk membuat sumber mudah didapati kepada pengguna pada masa yang sama mengekalkan pemantauan dan keselamatan yang baik

1.4 Network Address, Jioning a Domain, Joining a Workgroup

Untuk latihan ini, Window XP akan join ke domain TKS.COM yang telah kita buat konfigurasi dalam nota di atas. ( Perlu buat domain controller terlebih dahulu dalam Win2K3 ) Penerangan lanjut akan di terangkan di dalam kertas kerja.

1.5 Upgrade Hardware & Software

1.5.1 Upgrading Hardware

Dari masa ke masa, kelajuan pemproses mengalami perubahan. Cara-cara baru dan inovatif didapati untuk menghubungkan segala-galanya, atau untuk melihat perkara yang lebih jelas di skrin, atau untuk mencetak dengan resolusi yang lebih baik dan penuh warna.


Anda tidak perlu mempunyai rekacipta terbaru atau produk terbaru. Tetapi anda akan mendapati bahawa jika anda tidak menaik taraf peralatan anda pada masa yang betul, ia menjadi nyata lebih perlahan, walaupun usang. Ia mungkin tidak dapat memuatkan program perisian baru. Ia mungkin tidak dapat membaca fail yang ditulis menggunakan program terkini.

Menaik taraf hanya apabila perniagaan anda memerlukan. Tetapi masih lagi up to date dengan keluaran produk terbaru dan inovasi terbaru. Bagaimana? Dengan membaca majalah komputer, melayari laman web yang berkaitan, melayari akhbar perniagaan teknologi maklumat, dan dengan melawat kedai menjual komputer. Menjual semula komputer lama lebih baik akan membuat anda up to date dan memberikan anda demonstrasi bebas daripada inovasi terkini dan terbaru.

Menaik taraf memori memang berbaloi. Anda juga boleh menaiktaraf pemacu CD dan DVD dan cakera keras. Anda boleh menaik taraf monitor, bunyi dan kad video. Kadang – kadang dalam satu masa apabila ia adalah lebih mahal untuk dinaik taraf. Adalah lebih baik untuk membeli PC terbaru yang siap di lengkapi perkakasan yang terkini.

1.5.2 Upgrading Software

Umumnya, anda perlu membeli hanya apa keperluan perniagaan anda, membolehkan anda untuk bajet yang bijaksana dan mengawal kos dengan berkesan. Perniagaan anda akan berubah mengikut masa. Jadi, mungkin, apa yang dilakukannya dan alat-alat yang digunakan untuk melakukannya. Perisian anda pasti akan berubah dengan kemajuan teknologi dan cara-cara baru mendapat perkara yang dilakukan dibangunkan.

Bagaimana anda menaik taraf perisian boleh bergantung kepada bagaimana asalperisian yang dibeli dan jenis lesen anda:

a) Jika anda membeli produk pakej penuh daripada peruncit dan upgrade baru keluar, anda boleh membeli versi naik taraf

b) Jika perisian itu telah dipasang pada PC baru, anda mempunyai pilihan. Anda boleh membeli PC baru dengan perisian terkini di atasnya, atau anda boleh membeli untuk menaik taraf dari peruncit.

c) Jika anda perlu untuk melesenkan lebih daripada lima PC dalam perniagaan anda, program Jaminan Perisian Microsoft akan memberikan anda hak untuk menaik taraf kepada versi terkini perisian Microsoft selama tempoh perjanjian lesen anda.

1.5.3 Product Activition


Pengaktifan produk adalah prosedur pengesahan lesen yang dikehendaki oleh beberapa program “ proprietarycomputersoftware “. Dalam satu bentuk, pengaktifan produk merujuk kepada kaedah yangdicipta oleh Ric Richardson dan dipatenkan ($AS 5,490,216) oleh Uniloc di mana perisian permohonan Hash siri nombor perkakasan dan nombor ID khusus kepada lesen (kod kunci produk) produk ini menjana 1 ID pemasangan unik . ID pemasangan dihantar kepada pengilang untuk mengesahkan kesahihan kunci produk dan untuk memastikan bahawa kunci produk tidak digunakan dan sah digunakan.

Produk yang 'unactivated' biasanya bertindak sebagai percubaan masa terhad sehingga kunci produk yang dibeli dan digunakan untuk mengaktifkan perisian. Sesetengah produk membenarkan lesen akan dipindahkan dari satu mesin yang lain menggunakan alat-alat dalam talian, tanpa perlu memanggil sokongan teknikal untuk menyahaktifkan salinan pada mesin lama sebelum mengaktifkan semula pada mesin baru.

1.6 Services Packs

Servis Pek menyediakan sistem kebolehpercayaan ditambah, keserasian program, keselamatan dan banyak lagi. Untuk maklumat lebih lanjut mengenai servis pek untuk produk tertentu, sila klik untuk memilih tab produk.

Microsoft Windows Update pada menu Start menghantar kemas kini perisian dan pemacu, dan menyediakan automatik mengemaskini pilihan.

i. Klik Start.

ii. Klik All Programs.

iii. Klik Windows Update dan ikut arahan prompt untuk memastikan windows anda dikemaskini

iv. Preparing To Upgrade Hardware & Software

Istilah yang digunakan untuk menggambarkan mengemaskini software program atau menambah perkakasan baru. Dengan perisian, untuk menaik taraf membolehkan pengguna untuk mendapatkan versi terbaru program perisian pada harga diskaun dan tidak perlu membeli produk penuh. Sebagai contoh, pengguna yang menjalankan Microsoft Windows XP boleh membeli Microsoft Windows 7 upgrade untuk harga yang rendah jika dibandingkan dengan versi penuh Windows 7. Berikut adalah beberapa sebab dan faedah menaik taraf produk perisian anda kepada versi terkini:

a) Ciri-ciri baru yang tidak terdapat atau didapati dalam versi sebelumnya.

b) Biasanya, versi baru program akan mempunyai kestabilan yang lebih baik dan

c) prestasi yang meningkat.

d) Setelah sekian lama program perisian yang lebih tua akan dihentikan dan sering tidak dapat menyokong perisian baru.


1.7 Network Operating System Documentation

1.7.1 Prepare Network Operating System Upgrading Documentation

Topik-topik ini dapat membantu anda merancang untuk menaik taraf atau memasang sistem Windows Server operasi 2003 dalam rangkaian dengan 1-5 pelayan dan 100 atau kurang pelanggan. Untuk bantuan dengan perancangan naik taraf atau pemasangan yang lebih besar pelayan, lihat Windows Server 2003 Deployment Kit pada Microsoft Windows Server Sistem laman web. Untuk maklumat tentang mendapatkan Windows Server 2003 Sumber Kit, lihat menggunakan Windows Kit Deployment dan Sumber.

Step Reference

Check system requirements.

Read Relnotes.htm and hardware compatibility information.

Determine whether your current operating system is one from which you can upgrade to Windows Server 2003.

System Requirements and HardwareCompatibility

Important files to reviewHardware compatibility

Upgrading or Installing

If you have server clusters, review the choices for upgrading on cluster nodes.

Upgrading to Windows Server 2003, Enterprise Edition, and Windows Server 2003, Datacenter Edition on Cluster NodesChecklist: Preparation for upgrading a cluster

For upgrades in any domain where all domain controllers run Windows NT 4.0, review the upgrade plan.

Decide whether to upgrade any FAT or FAT32 partitions to NTFS.

Check the system log for errors that could cause problems during the upgrade.

Back up files.

If upgrading from Windows NT 4.0, prepare mirror sets or other disk sets for upgrade.

Upgrades in a Windows NT 4.0Domain

Choosing a File System for the Installation Partition

Preparing your system for an upgrade

Preparing your system for an upgrade

Working with volume, mirror, or stripe sets or stripe sets with parity

Disconnect UPS devices. Preparing your system for an upgrade

Review hardware and software. Preparing your system for an upgrade

Start Setup, and follow the instructions Start Setup on an x86-basedprovided. computer

Start Setup on an Itaniumarchitecture-based computerStart Setup on an x64-basedcomputer

If domain controller upgrades are complete, Domain and forest functionalityreview concepts about domain functional Upgrading from a Windows NTlevels and, if appropriate, raise the domainfunctional level.

1.8 Create Report

Jika anda telah dilakukan analisis rangkaian, anda tahu bahawa maklumat yang dikumpul semasa sesi analisis boleh menjadi satu tugas yang penting. Kerana anda mungkin mempunyai beribu-ribu paket dan graf trend untuk dinilai, anda perlu menjadi selektif dalam maklumat yang hadir untuk syarikat atau pelanggan anda, dan anda mesti membuat laporan kelihatan menarik. 10 tips untuk membuat laporan analisis rangkaian. Andaikan anda mempunyai kebiasaan dengan analisis rangkaian dan komunikasi paket-peringkat.

1.8.1 Create A Visual Report

Analisis rangkaian adalah satu bentuk seni visual. Sebagai contoh, skrin yang ditembak di Rajah 1 menggambarkan yang paling aktif 6 host (berdasarkan pada bait jumlah masuk atau keluar). Alamat yang ditunjukkan Media Access Control (MAC) alamat melainkan nama dikenali (dalam kes Michael).


Rajah 3 : Laporan diatas enam host pada rangkaian ini, dua pasukan tidak aktif dan anda perlu menjelaskan isu-isu itu dalam laporan analisis rangkaian anda.

Ini grafik menunjukkan bahawa akaun trafik Michael selama satu setengah komunikasi rangkaian. Jika faktor-faktor rangkaian lain (seperti penggunaan bandwidth) menunjukkan rangkaian itu mencapai status terlebih beban, anda perlu memeriksa "Talkers atas" untuk menentukan sama ada aktiviti mereka adalah satu proses satu masa sahaja (seperti membuat sandaran kepada pelayan) atau proses biasa (seperti muat turun grafik intensif / Gambar).


LATIHAN

1. Nyatakan 3 perkakasan yang boleh dinaik taraf. 2. Apakah langkah-langkah yang perlu di ambil kira semasa kerja-kerja naiktaraf ? 3. Nyatakan maksud dan fungsi FAT32 & NTFS ? 4. Apakah fungsi Active Directory ? 5. Apakah beza antar domain dan workgroup ?

RUJUKAN :

1 John r. Wright dan Larry D. Helsel (1999).”Introd uction to Material and Processes”, Penerbit, Tempat, ISBN No., Muka Surat

2 www.notakom.tripod.com, Penyelenggaraan Rangkaian, 15 Feb 2010, 3.15 pm





F02 SIJIL TEKNOLOGI KOMPUTER (RANGKAIAN)KURSUS


MODUL

PENGALAMANLE3 BACKUP ACTIVITIES NETWORK OPERATING SYSTEMPEMBELAJARAN

NO. TUGASAN03.06 PRODUCE COMPUTER NETWORK DOCUMENTATION

BERKAITAN 04.06 MANAGE BACKUP RESTORE

STUDENT WILL BE ABLE TO PREPARE, IDENTIFY AND SET-UP PCCOMPONENT AND SPESIFICATION HARDWARE AND SOFTWAREBY USING NETWORK EQUIPMENT, MANUAL, CATALOGUE,

OBJEKTIFINSTALLATION PROCEDURES AND TOOLS SUCH AS TOOLS KIT SOTHAT :-

PRESTASI i. SUITABLE COMPONENTS ARE VERIFIED AND INSTALLEDAKHIRAN (TPO) PROPERLY

ii. CLIENT OPERATING SYSTEM ARE INSTALLED PROPERLYiii. COMPUTER HARDWARE DRIVER CAN BE INSTALLEDiv. BASIC NETWORK CONFIGURATION CAN BE UNDERSTANDv. DATA AND DRIVER CAN BE RESTORED


OBJEKTIFPERFORM BACK-UP FILES / DATA / FOLDER / DRIVER USING TOOLS,MEMBOLEH (EO)EQUIPMENT AND MATERIALS SUCH AS DISC, TAPE AND THUMBDRIVE SO THAT DATA CAN BE RESTORED


1. Pengertian dan Tujuan Back Up:

Backup merupakan suatu proses menyalin semula fail data atau sistem data di dalam computer dan menyimpannya di tempat lain contohnya floppy disk, magnetic tape, CD dan lain-lain. Cakera keras (hard disk) merupakan media penyimpanan data yang paling utama. Sekiranya cakera keras ini rosak, ianya boleh menyebabkan kita kehilangan data yang telah disimpan. Bagi memastikan data yang sedia ada di dalam computer tidak hilang kita perlu melakukan backup data. Sekiranya fail data telah dibuat backup, kita boleh menggunakan kaedah restore data untuk mendapatkan semula data yang telah hilang.

2. Jenis- jenis Back Up

Back Up Sistem Fail

Backup system fail ialah membuat salinan pendua bagi fail-fail system yang terdapat di dalam sesuatu windows.Ini mengelakkan dari berlakunya kerosakan (corrupted) kepada windows yang digunakan. Dengan menggunakan System Backup yang telah tersedia di dalam Windows, kita boleh backup kepada fail system berikut:

i. Registery ii. Files under Windows File Protection, iii. Boot files.

Back Up Fail Data

Backup data adalah merupakan salah satu proses menyalin sesuatu data yang terdapat didalam computer kepada suatu tempat yang lain. Data- data yang disalin adalah seperti nota, data sesebuah organisasi, lagu, cerita, mahupun segala fail software yang terdapat di dalam sesebuah computer.

Katakanlah anda berkerja didalam sebuah agensi yang mengendalikan urusan Perundangan. Contohnya anda mengendalikan data berkenaan identiti orang yang akan disaman. Katakanlah komputer anda diserang Virus dan telah merosakkan Hard Disk komputer anda. Anda akan kehilangan data yang penting dan ini akan mendatangkan masaalah dan kerugian bagi agensi berkenaan.

Contoh lain, katakan anda menyimpan kesemua gambar kenangan bersama keluarga yang diambil dengan DIGITAL CAMERA didalam Komputer anda. Suatu hari komputer anda mengalami kerosakan kerana lebihan Voltan akibat petir. Kerosakan hard disk telah menyebabkan anda kehilangan gambar yang pernah diambil 4 @ 5 tahun sebelumnya. Walaupun ia tidak mendatangkan masaalah tetapi ia adalah kerugian kerana data/gambar berkenaan tidak akan dapat dikembalikan lagi.

Oleh itu, keperluan membuat backup adalah penting dan ia boleh diumpamakan membeli insurans bagi kenderaan anda sekiranya terjadi perkara diluar jangkaan.


3. Media Storan Backup

Semasa melakukan proses back up, data- data yang hendak disimpan mestilah disalin ke tempat yang lain bagi memastikan keselamatannya terjamin. Alat yang digunakan untuk menyimpan data mestilah tahan lasak dan selain dari tempat asal simpanan data. Perkara utama yang perlu diambil perhatian ialah media yang digunakan untuk menyimpan data secara efektif, selamat, dan tahan lama. Media yang digunakan bergantung kepada jenis, saiz fizikal, kapasiti, dan cara pengendalian. Contohnya Disket, Pemacu Pita, CD-R/CD-RW, Cakera keras, Zip Drive dan Simpanan secara online.

3.1 Medium Untuk Simpanan Data

3.1.1 Disket (Floppy)

a) saiz simpanan adalah kecil (hanya 1.44MB).

b) ianya tidak sesuai untuk menyimpan data yang bersaiz besar atau banyak.

c) mudah rosak sekiranya tidak disimpan/dijaga dengan betul.

d) Pengendalian adalah mudah.

e) Ketahanan data adalah antara 5-10 tahun bergantung pada keberkesanan

f) simpanan.

3.1.2 Pemacu Pita (Tape Drive)

a) murah dan boleh digunakan untuk menyimpan data yang mempunyai kapasiti yang besar.

b) Proses simpanan adalah rumit dan lambat.

c) Kurang digunakan dalam komputer peribadi.

3.1.3 CD-R/CD-RW

a) saiz simpanan ialah 600-700MB.


b) Data yang disimpan di dalam CD-R tidak boleh dipadam dan untuk diguna semula, manakala data dalam CD-RW boleh dipadam untuk diguna semula.

c) Jangkahayat bagi CD-R dan CD-RW ialad 100 tahun, bergantung kepada cara dan tempat simpanan.

d) CD-R adalah jauh lebih murah dari CD-RW.

e) Kedua-dua CD-R dan CD-RW memerlukan pemacu CD-Writer, dan aplikasi perisian (seperti Nero Burning ROM, atau NTI CD Maker) untuk menyimpan data ke dalamnya.

3.1.4 Cakera Keras

Data dari komputer asal boleh disalin dan disimpan ke dalam cakera keras yang lain.

3.1.5 Zip Drive / Super Disk

a) media jenis ini menyerupai disket, Cuma saiznya adalah lebih besar sedikit dan kapasiti simpanan adalah jauh lebih besar iaitu antara 100-250MB bagi zip drive, dan 120-240MB bagi super drive.

b) Harga jauh lebih mahal jika dibandingkan dengan disket atau CD-R/CD-RW.

c) Ia menggunakan alat pemacu khas untuk simpanan data.


3.1.6 Simpanan Secara On-line

a) data disimpan melalui internet di mana seseorang harus memasuki sesebuah laman web menggunakan ruang web untuk simpanan data.

b) Cara ini selalunya dikenakan yuran oleh pemilik laman web.

c) Kebaikan cara ini ialah simpanan boleh dibuat pada bila-bila masa dan di mana-mana sahaja

4. Cara-cara Backup

Proses untuk melakukan backup bergantung kepada betapa pentingnya sesuatu data yang telah disimpan. Proses backup dilakukan dengan menggunakan program atau utility yang telah disediakan di dalam system pengoperasian. Terdapat juga perisian lain yang digunakan untuk melakukan proses backup seperti EasyOffice backup, Quicken dan anti-virus. Juga terdapat kemudahan backup yang disediakan melalui perkhidmatan online seperti Connected Online Backup. Backup dapat dilakukan samada sehari, seminggu atau sebulan sekali.

4.1 Built-in Backup Software

Bagi windows, backup software telah tersedia ada dimana ia dapat melaksanakan beberapa jenis kategori backup antaranya:

i. NORMAL BACKUP @ FULL BACKUP

ii. COPY BACKUP

iii. DAILY BACKUP

iv. INCREMENTAL BACKUP

v. DIFFERENTIAL BACKUP


4.2 Kategori Backup

a) Normal Backup Normal Backup menyalin semua fail yang dipilih dan menandakanfile tersebut telah dibuat backup. Dengan Normal Backup, kitahanya memerlukan salinan backup @ tape yang terbaru bagimenjalankan kerja-kerja restore. Normal Backup adalahdigalakkan semasa kali pertama membuat set backup.

b) Copy Backup Copy Backup menyalin semua fail yang dipilih tetapi tidakmenandakan file tersebut telah di backup. Copy backup bergunaapabila ada kerja-kerja backup diantara Normal dan Incrementalbackup kerana salinan backup tadi tidak akan memberi kesankepada operasi backup lain

c) Daily Backup Daily Backup menyalin semua fail yang dipilih dan salinan backuphanya dibuat untuk file yang telah dimodifikasi pada hari DailyBackup dijalankan. File yang telah di backup juga tidak ditandasebagai sudah dibackup

d) Incremental Incremental backup menyalin fail backup hanya sekiranyaBackup terdapat pertambahan atau perubahan sejak kali terakhir Normal

@ Incremental backup dibuat. Backup jenis ini juga menandakanfile tersebut telah dibuat backup. Incremental backup memerlukankombinasi dengan Normal Backup. Ini bermakna, sewaktu kerja-kerja Restore semula data, kita memerlukan Normal Backup yangterakhir pernah dibuat. Begitu juga sekiranya ada set IncrementalBackup yang terdahulu, munkin 2 atau lebih.

e) Differential Differential Backup menyalin fail backup sekiranya ada file baruBackup atau file yang telah dimodify sejak dari kali terakhir Normal Backup

@ Incremental Backup pernah dibuat. Backup jenis ini jugamenandakan file tersebut telah dibuat backup. Sewaktu kerja-kerjaRestore, kita hanya memerlukan Normal Backup dan DifferentialBackup yang terakhir pernah dibuat.

Jadual di atas merupakan penerangan bagi setiap jenis backup


4.3 Perbezaan Incremental dan Differential Backup.

Incremental Backup Differential Backup

Kerja menyalin backup lebih pantasTempoh salinan backup lebih panjang kerana

a) kerana backup tertumpu pada file yangperlu menyalin semua fail.

telah dimodify atau fail baru.Kapasiti simpanan kecil, bermakna kita

Kapasiti simpanan besar, memerlukan lebihb) tidak memerlukan storage device (cth:

storage divices.floopy disk) dalam kuantiti yang banyak

Kerja-kerja RESTORE agak lambat kerana Kerja Restore lebih pantas kerana hanyac) perlu mengikut turutan Incremental memerlukan simpanan differential backup

Backup yang pernah dibuat. yang terakhir

4.4 Contoh Perbandingan Incremental dan Differential Backup

Table 2 Comparison of Incremental and Differential Backups

Day Files UpdatedIncremental Differential Backup

Backup Contents Contents

SundayFull backupCompleted

Monday FileA, FileB, FileC FileA, FileB, FileC FileA, FileB, FileC

Tuesday FileA, FileD FileA, FileDFileA, FileB, FileC,FileD

Wednesday File E FileEFileA,FileB,FileC,FileDFileE

Thursday FileA, FileC, FileF FileA, FileC, FileFFileA,FileB,FileC,FileDFileE,FileF

Friday FileA FileAFileA,FileB,FileC,FileDFileE,FileF

5. KEKERAPAN MEMBUAT BACKUP

Ia bergantung kepada kepentingan DATA berkenaan kepada anda dan kekerapan anda menggunakan data-data berkenaan. Sebaik-baiknya seminggu sekali tetapi jika data itu berkaitan dengan Projek yang penting dan digunakan setiap hari, adalah lebih baik backup dibuat setiap hari. Samada menggunakan Incremental atauDifferential backup.


6. PROSES PENYIMPANAN DATA DAN MAKLUMAT

6.1 Access

Access adalah satu perisian pangkalan data yang bersifat RDBMS (Relational Database Management System). Access dapat menyimpan dan mencapai data/maklumat berdasarkan perhubungan atau perkaitan yang ditakrif oleh pengguna.

Melalui Access kita boleh menyusun atur data/maklumat mengikut sesuatu perkara, supaya data yang kita simpan mudah untuk dikesan. Kita boleh menyimpan data bagi perkara-perkara yang berbeza, tetapi ada juga yang mempunyai perkaitan antara satu sama lain, dan data yang berkaitan ini mudah untuk digunakan.

6.2 Pangkalan data

Pangkalan data: Merupakan satu koleksi maklumat atau objek yang digunakan untuk mengurus angka-angka dan fakta-fakta. Maklumat tersebut dihubungkaitkan dengan sesuatu perkara atau tujuan.

6.3 Jadual

Jadual (Table): Merupakan satu objek dalam pangkalan data yang mana angka dan fakta-fakta disimpan dalam bentuk 2-dimensi, dalam baris dan lajur.

6.4 Carian

Carian (Query): Merupakan maklumat yang ingin diketahui oleh pengguna dari suatu pangkalan data, sama ada tentang nama pelanggan, hasil keluaran yang tertinggi, atau keputusan peperiksaan yang terbaik.

6.5 Borang

Borang (Forms): Merupakan satu bentuk atau rangka untuk memudahkan pengguna mengedit, memasukkan, atau melihat data. Bentuk yang telah dibina itu juga boleh dicetak untuk kegunaan tujuan lain.

6.6 Laporan

Laporan (Report): Merupakan laporan pangkalan data dalam bentuk cetakan. Laporan ini boleh dibina dengan memasukkan medan-medan tertentu, output dari pengiraan, tajuk, graf, gambar rajah dan maklumat-maklumat lain yang dirasakan perlu.

6.7 Makro


Makro (Macro): Digunakan untuk melakukan tindakan asas secara automatik dan membolehkan objek-objek berkerja bersama tanpa melibatkan pemprograman, misalnya MS Access secara automatik akan membuka satu set Form apabila pangkalan data dibuka, atau klik satu butang untuk mencetak laporan secara bulanan, atau untuk membuka Form yang lain.

6.8 Modul

Modul (Module): Prosedur dalam bahasa Visual Basic untuk melakukan operasi-operasi yang lebih kompleks dan tidak disediakan oleh makro.

6.9 Medan

Medan (Field): Merupakan satu kategori maklumat dalam jadual, seperti alamat, judul buku, identiti pelanggan dsbnya. Medan mewakili lajur daripada jadual.

6.10 Rekod

Rekod: Satu koleksi data pada suatu jadual. Baris mewakili rekod-rekod daripada jadual.

6.11 Objek

Objek: Suatu unit yang boleh ditakrifkan dalam pangkalan data, seperti table, report, atau form.

7. MERANCANG PANGKALAN DATA ANDA

Apabila anda ingin mereka bentuk pangkalan data, anda perlu merancang proses untuk mengenal pasti, apa kegunaan pangkalan data itu nanti, apa maklumat yang hendak dijejaki. Sebelum anda membina pangkalan data Access, cuba teliti persoalan di bawah:

a) Apakah maklumat yang ingin saya peroleh daripada pangkalan data saya?

b) Apakah perkara-perkara berbeza yang ingin saya guna untuk menyimpan fakta-fakta?

c) Bagaimana perkara-perkara ini berkaitan antara satu sama lain?

d) Apakah fakta yang perlu saya simpan untuk setiap perkara?

Ini kerana pangkalan data boleh melibatkan struktur yang kompleks dan ia memerlukan pengurusan yang teratur. Cuba ikut peraturan am di bawah apabila anda mereka bentuk pangkalan data:


b) Lihat bagaimana cara maklumat semasa akan diurus, dan tentukan sama ada ia adalah yang terbaik.

c) Takrifkan objektif-objektif baru, dan bina pangkalan data tersebut supaya memenuhi objektif.

d) Elak daripada meletakkan terlalu banyak maklumat di dalam satu table (jadual).

Jika anda ditugaskan untuk menjejaki senarai alamat anak murid anda dan anda ingin pula mencetak senarai alamat itu pada kertas label supaya mudah digunakan, MS Access adalah pilihan baik untuk mengurus hal ini.

8. RESTORE SISTEM

Jika kita berjalan dipersekitaran yang bukan -domain yang perlu kita lakukan adalah mengikut restore wizard. Tetapi jika kita hendak restore Domain Controller ia tidak semudah yang itu. Terdapat tiga restore kaedah yang berbeza :

i. Primary restore

ii. Normal restore

iii. Authoritative restore

Bergantung kepada apa yang kita adauntuk restore, jika iaperlu direstorekan kepada Domain Controller lain, atau jika kita mempunyai lebih daripada satu Domain Controller anda menggunakan kaedah yang berbeza.

8.1 Primary Restore

Ini adalah jenis yang seharusnya kami gunakan apabila semua Domain Controller hilang dan kita membina domain dari sandaran. Tetapi kita hanya perlu menggunakan ini apabila mengembalikan set replika pertama (SYSVOL dan Perkhidmatan Replikasi Fail adalah contoh set data replika). Ini juga jenis yang kita gunakan apabila mengembalikan Domain Controller standalone

8.2 Normal restore

Apabila melakukan restore biasa, Backup bekerja dalam mod nonauthoritative. Yang bermaksud bahawa mana-mana data (termasuk objek Active Directory) akan mempunyai nombor turutan asal mereka. Ini adalah replikasi nombor AD menggunakan untuk mengesan jika terdapat sebarang objek baru untuk bersamaa kepada pelayan lain. Jadi, apabila kita menggunakan Normal Restore sebarang data akan muncul sebagai data lama dan oleh itu tidak akan ditiruoleh pelayan lain. Jika data baru tersedia, ia sudah tentu akan meniru ke pelayan dipulihkan. Kaedah ini digunakan apabila mengembalikan semua tetapi set replika pertama dan apabila mengembalikan domain conroller tunggal dalam persekitaran restore

8.3 Authoritative Rerstore


Ini adalah kaedah ketiga. Untuk melaksanakan autoritatif restore kita perlu menjalankan utiliti yang dipanggil Ntdsutil. Ini mesti dijalankan selepas kita restore Sistem Data, tetapi sebelum kita perlu restartkan semuala server. Apabila kita melakukan seperti ini restoresequence objek Active Directory diubah supaya ia mempunyai bilangan yang lebih tinggi. Ini akan memastikan bahawa mana-mana data yang kita restore akan direplikasi (kerana replikasi Active Directory berpendapat ia baru). Ini adalah sedikit sukar untuk difahami, tetapi jika kita bandingkan ini untuk Restore Biasa, Restore Biasa sentiasa akan menandakan objek dahulu, dan restore berwibawa akan sentiasa menandakan objek sebagai baru. Jadi hanya berkata, menggunakan restore berwibawa apabila kita telah berubah sesuatu dan perubahan telah replika kepada semua pelayan lain dan kita mahu membatalkan perubahan.

Peringatan : Kita mestistart Domain Controller dalam Direktori Services Restore Mode(tekan F8 semasa startup) ia untuk restore System State Data dalam Domain Controller.

9. BACKUP DATA

Kami akan menggunakan ini skim ini untuk membuat backup kami.

Day Type of backup

Friday night Full backup (normal)

Saturday night Incremental, files and folders only

Sunday night Incremental, files and folders only

Monday night Incremental, files and folders only

Tuesday night Incremental, files and folders only

Wednesday night Incremental, files and folders only

Thursday night Incremental, files and folders only


10. USE THE RESTORE AND MANAGE MEDIA TAB

Ini adalah tab dimana anda menggunakan pita format, menandakan pita sebagai bebas, potong kata log dan lain-lain semuanya sangat mudah untuk dilakukan, hanya klik kanan objek yang anda mahu melakukan sesuatu, dan memilih apa yang anda mahu lakukan.

10.1 Recovery Console

Apabila komputer tidak lagi berfungsi, Recovery Console akan menyimpankan data anda. Kita boleh menggunakan Recovery Console apabila kita tidak boleh boot ke dalam safe mode untuk membaca dan menulis data (termasuk NTFS) dalam local drive, enable dan disable services, dan banyak perkara lain.

Kita boleh mulakan Recovery Consolemelalui 2 cara :

i. Boot ke dalam Windows Server 2003 CD dan mulakan startup. Kemudian akan muncul text-based setup akan mengeluarkan prompt untuk recover dengan menekan butang R

ii. Pilih Recovery Console dari senarai Operating Systems yang di benarkan. Untuk melakukan proses ini anda perlu menggunakan x86-based computer dan install Recovery Console.

Apabila kita telah memulakan Recovery Console, anda perlu untuk memilih Sistem Operasi untuk recover (jika kita adalah multi-boot). Selepas itu kita akan digesa untuk kata laluan untuk akaun pentadbir. Apabila kita masuk ke kita akan mendapatkan konsoldari mana kita melaksanakan segala tugas. Konsol ini adalah sangat serupa dengan arahan prompt dalam Windows Server 2003.

10.2 Automated System Recovery

Emergency Repair Disk (ERD) digantikan dengan Automated System Recovery (ASR) dalam Windows Server 2003. ASR adalah langkah terakhir dan hanya perlu digunakan apabila pilihan sepertiSafe Mode dan Last Known Good Configuration gagal. ASR terdiri daripada dua bahagian - Backup dan restore. Bahagian backup boleh diakses melalui Automated System Recovery Preparation Wizard dalam Utiliti Backup.Ia juga mencipta cakera liut bahawa kita harus menyimpan di tempat yang selamat. Ini cakera liut mengandungi maklumat contoh tentang backup

Apabila recovering dengan menggunakan ASR ia akan menggunakan cakera liut untuk membaca konfigurasi cakera dan restore cakera, jumlah dan partition yang yang diperlukan untuk memulakan komputer kami. ASR kemudian memasang satu pemasangan ringkas Windows dan secara automatik mula untuk restore dari ASR backup yang dicipta dalam wizard. ASR tidak akan backup data file. Ia perlu menjalani proses yang berasingan.


10.2.1 BinaSet ASR

a) Mulakan Backup Utility dengan clik Start->Rundan taip ntbackup

b) Backup atau Restore Wizard akan dimulakan secara default, klik Advanced mode link

c) Pada Welcome tab, klik Automated System Recovery Wizard

d) Wizard dengan sendiri akan menjalankan proses tersebut

10.2.2 Recover menggunakan ASR

a) Boot dari Windows Server 2003 CD dan mulakan installasi.

b) Jika anda mempunyai mass storage controller dan anda wajib install driver untuk nya dengan menekan kekunci F6 untuk melaksanakannya

c) Tekan F2 untuk melaksanakan ASR. Anda akan dikehendai memasukkan cakera liut ASR

d) Ikut arahan wizard

e) PC akan reboot dan jika anda tekan F6 ia akan melaksanakan proses ASR sekali lagi.

f) Ikut arahan wizard

LATIHAN

1. Nyatakan cara-cara backup yang biasa digunakan dalam sistem komputer? 2. Apakah tujuan backup? 3. Apakah definisi database? 4. Berikan dua jenis program database dan contoh setiapnya ? 5. Apakah yang dimaksudkan Microsoft Access dan tujuannya?

1. et.2002. “Easy Backup”. E-Presss-Corp. Overall

2. Windows XP (Help and Support)

3. John Preston, Sally Preston and Robert Ferrett, “ Learn Access 2000”,

Prentice Hall.

4. http://www.tutor.com.my/, Pangkalan Data, 27 Januari 2010.




KERTAS PENERANGAN

KOD DAN NAMAF02 SIJIL TEKNOLOGI KOMPUTER (RANGKAIAN)

KURSUS


MODUL

PENGALAMANLE4IMPLEMENT PREVENTIVE MAINTENANCEPEMBELAJARAN

NO. TUGASAN 02.07 PRODUCE COMPUTER NETWORK DOCUMENTATIONBERKAITAN 04.07 LEAD COMPUTER NETWORK PREVENTIVE MAINTENANCE

STUDENT WILL BE ABLE TO PREPARE, IDENTIFY AND SET-UP PCCOMPONENT AND SPESIFICATION HARDWARE AND SOFTWAREBY USING NETWORK EQUIPMENT, MANUAL, CATALOGUE,

OBJEKTIFINSTALLATION PROCEDURES AND TOOLS SUCH AS TOOLS KIT SOTHAT :-

PRESTASI i. SUITABLE COMPONENTS ARE VERIFIED AND INSTALLEDAKHIRAN (TPO) PROPERLY

ii. CLIENT OPERATING SYSTEM ARE INSTALLED PROPERLYiii. COMPUTER HARDWARE DRIVER CAN BE INSTALLEDiv. BASIC NETWORK CONFIGURATION CAN BE UNDERSTANDv. DATA AND DRIVER CAN BE RESTORED

STUDENT SHOULD WILL BE ABLE TO : -

OBJEKTIF INSTALL HARDWARE AND HARDWARE DRIVER USING TOOLSMEMBOLEH (EO) EQUIPMENTSAND MATERIALS SUCH AS CD ROM DRIVER

INSTALLATION DISK SO THATTHE COMPUTER HARDWARE CAN BEINSTALLED AND FUNCTIONING.

1. PENGENALAN KEPADA PENYELENGGARAAN KOMPUTER


Kertas penerangan bertujuan supaya pelatih-pelatih boleh membuat penyelenggaraan dengan menggunakan peralatan tangan dan mesin dengan betul. Disamping itu juga pelatih-pelatih juga akan mengetahui masalah-masalah yang dihadapi oleh komputer.

Penyelenggaraan komputer ialah satu langkah yang dilakukan ke atas sistem komputer dan sekitarnya supaya dapat mengurangkan masalah komputer.Komputer perlu diselenggara kerana ianya merupakan alat yang sensitif terhadap keadaan sekeliling yang boleh memungkinkan berlaku kerosakan kecil mahupun besar.

2. DEFINISI SENGGARAAN

Penyelenggaraan komputer ialah satu langkah yang dilakukan ke atas sistem komputer dan sekitarnya supaya dapat mengurangkan karenah-karenah dan masalah komputer.

2.1 Kebaikan Dan Kepentingan Penyelenggaraan Komputer

a) Menjimatkan kos pembelanjaan untuk membeli perkakasan yang rosak.

b) Mengurangkan kerosakan kecil

c) Memanjangkan hayat computer

d) Menstabilkan pergerakan komputer.

e) Memanjangkan hayat perkakasan dan aksesori komputer

2.2 Senggaraan Terbahagi Kepada 2 Bahagian:

i. Senggaraan Cegahan Pasif

ii. Senggaraan Cegahan Aktif

2.2.1 Senggaraan Cegahan Pasif

Senggaraan ini dilakukan untuk mengelakkan berlakunya gangguan sekeliling terhadap perjalanan sesebuah komputer. Antara gangguan sekeliling yang biasa berlaku ialah:

A. Bekalan Kuasa Rendah

Cara mengatasinya ialah dengan menggunakan AVR (automatic voltage Regulator ). Alat ini dapat melaraskan voltage keluaran kepada voltage yang tetap seperti 240 volt. Jika berlakunya masalah bekalan kuasa rendah ianya boleh


mengakibatkan kerosakan kepada papan utama dan juga aksesori komputer yang lain.

B. Spike ( Bekalan Kuasa Meninggi Dengan Tiba-Tiba )

Cara mengatasi masalah ini ialah dengan menggunakan surge protector.Alat ini dapat menstabilkan voltage walaupun bekalan meninggi dengan secara tiba-tiba.Jika berlaku spice secara tiba-tiba maka resiko yang bakal di hadapi ialah kemungkinan kerosakan pada bahagian bekalan kuasa

C. Kepanasan / Haba

Cara mengatasi masalah ini ialah dengan menggunakan langsir atau memasang penghawa dingin ataupun kipas angin.Jika berlaku masalah kepanasan yang berterusan maka ianya menggangu perjalanan sesebuah komputer.Program sesebuah komputer kemungkinan akan menjadi terhenti secara tiba-tiba (hang).

D. Bekalan Kuasa Terputus Secara Tiba-Tiba

Cara untuk mengatasi masalah ini ialah dengan menggunakan UPS (Uninterruptible Power Supply).Bila bekalan kuasa terputus,maka UPS akan beroperasi dengan menggantikan bekalan kuasa yang terputus.Ini membolehkan komputer beroperasi dalam beberapa minit sementara menunggu proses menyimpan maklumat atau shut down dilakukan .Jika berlaku masalah bekalan kuasa terputus secara tiba-tiba kerap , maka ianya boleh mengakibatkan kerosakan kepada cakera keras (hardisk).Juga kehilangan data yg di taip jika ianya belum di simpan (save).

E. Wab / Kelembapan

Cara mengatasi masalah ini ialah jangan memasuki bilik computer dalam keadaan basah dan pastikan tiada bahagian bangunan ,bilik ,tingkap yang bocor yang memungkinkan dimasuki air atau tempias dikala hujan.Papan litar utama dan bekalan kuasa serta aksesori komputer akan rosak jika dimasuki air.

F. Debu / Habuk


Cara mengatasi masalah ini ialah dengan memastikan bilik komputer selalu berkunci dan di vakum serta dibersihkan selalu. Pastikan juga kasut, makanan, minuman tidak dibawa masuk kedalam bilik komputer.

2.2.2 Senggaraan Cegahan Aktif

Senggaraan ini dilakukan dengan menjalankan ujian-ujian yang telah ditetapkan dan juga pembersihan pada perkakasan dan kad-kad utama bagi memastikan ketahanan perkakasan disamping akan memanjangkan jangka hayat komputer. Ianya dijalankan mengikut jadual yang telah ditetapkan bergantung kepada pemilik komputer itu sendiri. Penyelenggaraan ini boleh dijalankan samada 2 minggu, 3 bulan, 6 bulan atau 1 tahun sekali. Tempoh penyelenggaraan juga bergantung kepada jenis perkakasan tersebut seperti pemacu cakera liut, printer dan sebagainya.

2.3 Peraturan Senggaraan Komputer

Semasa penyelenggaraan di jalankan pastikan perkara berikut dipatuhi agar tidak mendatangkan risiko kepada anda dan juga perkakasan komputer. Antaranya ialah :

a) Lokasi penyelenggaraan hendaklah sesuai , jauhi dari kanak-kanak.

b) Sila pakai gelang pengalir bumi (ground strap) utk mengalirkan cas ke bumi.

c) Jangan letakkan makanan atau minuman bersebelahan atau berdekatan tempat kerja anda.

d) Pastikan anda mengetahui kedudukan asal perkakasan sebelum dan selepas dibuka

e) Jika anda baru mencuba ,tandakan kedudukan pin-pin atau kabel bagi memudahkan pemasangan semula.

f) Pastikan anda mempunyai manual papan utama (motherboard) untuk rujukan jika berlaku masalah pemasangan semula.

2.4 Bahagian Komputer Yang Perlu Diselenggara

a) Paparan ( Monitor ) b) Papan Kekunci ( Keyboard ) c) Tetikus ( Mouse ) d) Pemacu Cakera Liut ( Floppy Disk ) e) Pemacu Cakera Keras ( Hard Disk ) f) Pemacu CDROMg) Pencetak ( Printer ) h) Kad –kad kawalan ( NIC Card, VGA Card, dll ) i) Papan Litar Utama ( MotherBoard )


2.5 Bahan Yang Digunakan Untuk Senggaraan Komputer

A. Penyedut Habuk (vakum cleaner)

Ianya digunakan untuk menyedut kekotoran seperti habuk,serpihan kertas dan lain -lain kekotoran di dalam dan luar bahagian casing komputer mahupun printer.

B. Kain Pengelap Dan Span

Ianya digunakan untuk mengelap kekotoran di sekeliling casing mahupun dibahagian yang diperlukan seperti di bahagian casing monitor dan sebagainya.

C. Berus Cat

Ianya digunakan untuk menyapu dan membuang habuk dibahagian yang sukar dilakukan oleh vakum.

D. Cecair Pencuci

Ianya digunakan sebagai bahan peluntur kotoran dibahagian luaran seperti casing komputer ,pencetak, monitir , papan kekunci,tetikus dan pada bahagian lain yang bersesuaian.

E. Putik Kapas

Ianya digunakan untuk membersihkan kekotoran di kepada pemacu cakera liut jika berlaku kekotoran yang sukar di bersihkan oleh diskett cleaner.Juga digunakan untuk membersihkan kotoran dibahagian yang sempit.

F. Pemadam Pensil

Ianya digunakan untuk membersihkan kotoran dibahagian pengalir arus dibahagian kad-kad kawalan.

G. Pengalir Bumi ( Ground Strap )

Ianya digunakan untuk mengalairkan cas badan kita ke bumi.Jika cas ini tidak dialirkan kebumi kemungkinan ianya akan merosakkan litar bersepadu komputer.

H. Disket Pembersih Cakera Liut


Ianya digunakan untuk membersihkan pemacu cakera liut ( floppy disk)

I. Pembersih pemacu CD-Rom

Ianya digunakan untuk membersihkan pemacu cd-rom.

J. Tool Kit (Multimeter, skrew driver , player )

Alat yang digunakan untuk proses servis dijalankan.

LATIHAN

1. Berikan definisi senggaraan komputer. 2. Nyatakan 2 kebaikan dan kepentingan melakukan penyelenggaraan kepada

perkakasan komputer ? 3. Nyatakan 3 peraturan senggaraan komputer ? 4. Berikan 4 perkakasan komputer yang perlu disenggara ? 5. Apakah kepentingan penyelenggaraan terhadap laptop atau notebook? 6. Nyatakan peraturan-peraturan penyelenggaraan yang melibatkan LCD Display,

keyboard dan touchpad? 7. Apakah yang perlu dilakukan jika penyelenggaraan perlu dilakukan pada

komponen-komponen dalaman laptop ?

RUJUKAN :

1. John r. Wright dan Larry D. Helsel (1999).”Intro duction to Material and Processes”, Penerbit, Tempat, ISBN No., Muka Surat

2. http://www.tutor.com.my/, Pangkalan Data, 27 Januari 2010


KERTASPENERANGAN

MODUL 5F02-03-05 LINUX ESSENTIAL


F02-03-05-LE1 STUDY LINUX OPERATING SYSTEM

07F.01 Understand Linux operating System

F02-03-05-LE2 INSTALL AND SETUP LINUX OPERATING SYSTEM

07F.02 Perform Linux Operating System Installation

F02-03-05-LE3 TEST OPERATING SYSTEM

07F.03 Perform Linux Operating System Testing

MUKASURAT 242



KERTAS PENERANGANKOD DAN NAMA F02 TEKNOLOGI KOMPUTER (RANGKAIAN)KURSUS

KOD DAN NAMA F02-03-05 LINUX ESSENTIALMODUL

PENGALAMANLE1STUDY LINUX OPERATING SYSTEM

PEMBELAJARAN

NO.TUGASAN 07F.01 UNDERSTAND LINUX OPERATING SYSTEMBERKAITAN

UNDERSTAND, INSTALL, SET-UP AND TEST OPEN SOURCEOPERATING SYSTEM TO EVALUATE WITH SYSTEM REQUIREMENT

OBJEKTIFUSING TOOLS, EQUIPMENT AND MATERIALS SUCH AS MANUAL,INSTALLATION DISK AND BACK-UP MEDIA SO THAT:-

PRESTASIAKHIRAN (TPO) 2. LINUX OPERATING SYSTEM IS STUDIED

3. LINUX OPERATING SYSTEM IS INSTALLED4. LINUX OPERATING SYSTEM IS BEING RUN AND TESTED


OBJEKTIF STUDY ON LINUX OPERATING SYSTEM CONCEPT AND IDENTIFYINGMEMBOLEH (EO) LINUX OPERATING SYSTEM REQUIREMENT USING MATERIAL SUCH AS

MANUALS, STANDARD OPERATING PROCEDURES, FILE OPERATINGSYSTEM SO THAT LINUX OPERATING SYSTEM IS STUDIED.


1. Sistem Pengoperasian Linux

1.1. Pengenalan

Dulu, Linux dikatakan merupakan sistem operasi yang sulit dan hanya dikhususkan untuk para hacker. Namun kini, pandangan ini sebenarnya tidak benar. Linux mudah digunakan dan dapat dikatakan hampir semudah menggunakan Windows. Hampir semua aplikasi yang terdapat di Windows, telah terdapat alternatifnya di Linux.

Istilah Linux atau GNU/Linux (GNU) juga digunakan bagi merujuk kepada keseluruhan edaran Linux yang selalunya disertakan perisian-perisian lain sekali dengan sistem pengendalian. Contoh-contoh perisian adalah seperti pelayan web, bahasa pengaturcaraan, pangkalan data, persekitaran desktop (seperti GNOME dan KDE), dan set pejabat seperti OpenOffice.org. Edaran-edaran Linux telah mengalami pertumbuhan yang pesat dari segi kepopularan, sehingga lebih popular daripada versi UNIX yang merupakan perisian hak milik dan mula mencabar dominasi Microsoft Windows dalam sesetengah perkara.

Linux menyokong sebahagian besar perkakasan komputer dan telah diguna di dalam pelbagai peralatan daripada komputer peribadi ke superkomputer dan sistem terbenam (seperti telefon bimbit dan perakam video peribadi Tivo).

Pada mulanya, ia dibangunkan dan digunakan oleh peminatnya sahaja. Kini Linux telah mendapat sokongan daripada syarikat-syarikat besar seperti IBM, dan Hewlett-Packard. Para penganalisa menyatakan kejayaannya ini disebabkan ia tidak bergantung kepada vendor (vendor-independence), kos perkakasan yang rendah, dan kepantasannya berbanding versi UNIX proprietari, serta faktor keselamatan dan kestabilannya berbanding dengan Microsoft Windows. Ciri-ciri ini juga menjadi bukti kepada keberkesanan model pembangunan sumber terbuka.

1.1.1. Sejarah dan Prinsip Linux

Pada tahun 1965, Bell Telephone Laboratories (Bell Labs, a division of AT&T) berkerjasama dengan General Electric dan Project MAC of MIT untuk menulis sebuah sistem operasi yang dipanggil Multic. Tidak lama kemudian, menyedari projek itu tidak ke mana Bell Labs membuat keputusan untuk keluar daripada kumpulan itu. Ini meninggalkan Bell Labs tanpa sebarang sistem operasi. Ken Thompson, Dennis Ritchie, Doug McIlroy, dan J. F. Ossanna kemudian merangka sebuah sistem operasi yang sesuai dengan keperluan Bell Labs. Pada tahun 1969, Dennis Ritchie dan Ken Thompson menulis semula sebuah permainan komputer "SPACE TRAVEL" daripada GE-645 ke DEC PDP-11/20 dan UNIX pun dilahirkan. Seorang penyelidik Bell Labs, Brian Kernighan, memberikan nama sistem ini UNIX. Untuk layak dipanggil sebagai sistem operasi yang sebenar, sesebuah sistem operasi sekurang-kurangnya perlu mempunyai dua kelayakan. Lebih daripada seorang pengguna dapat menggunakan sistem operasi tersebut dalam satu masa dan ia mampu menjalankan lebih daripada sebuah perisian pada waktu yang sama (multi-user dan multi-tasking) sejak tahun 1970 UNIX telah memenuhi keperluan ini.

Dengan UNIX, setiap penggunanya mempunyai nama pengguna (login name) mereka sendiri dan sebaiknya setiap pengguna akan mempunyai kata laluan (password). Dengan penggunaan nama pengguna dan kata laluan, pengguna dapat dikenal pasti sebagai apa yang mereka kenalkan diri mereka kepada sistem (login dan password). Setiap komputer UNIX, pengguna yang memasuki sistem tersebut mempunyai identitinya tersendiri. Sama ada daripada nama komputer dan sekiranya ia disambungkan kepada rangkaian ia akan mempunyai nombor IP dan nama domain.

Tahun yang paling penting bagi UNIX adalah pada tahun 1973, apabila UNIX ditulis semula dalam bahasa C. Dengan bahasa ini, ia memudahkan UNIX dialihkan kepada pelbagai jenis perkakasan komputer. Kini UNIX telah dijalankan dan dibangunkan kepada hampir


kesemua perkakasan komputer yang ada. Daripada Intel, SPARC, Motorola, ARM dan pelbagai lagi. Pelbagai vendor telah membeli kod asal UNIX dan kemudiannya membangunkan UNIX sesuai dengan keperluan dan perkakas yang mereka keluarkan. IBM dengan UNIX yang dipanggil AIX, HP dengan UNIX yang dipanggil HP-UX, SUN dengan UNIX yang dipanggil Sun Solaris dan pelbagai lagi. Malang sekali tiada pemusatan daripada segi pembangunan UNIX yang mengakibatkan terdapat pelbagai perbezaan di antara UNIX yang dikeluarkan oleh pelbagai vendor. Sehinggalah tahun 1990, apabila sebuah standard untuk UNIX dipersetujui. Pada tahun itu Standard IEEE POSIX 1 diperkenalkan.

Sekitar tahun 1975, Thompson telah membawa kod-kod UNIX ke Universiti California di Berkeley dan menggalakkan pembangunan UNIX di universiti itu. Di sini lahirlah Unix BSD atau Berkely Software Distribution. Pada masa ini sistem operasi UNIX mempunyai tiga keluarga yang besar, yang berasaskan kod-kod UNIX keluarga Sistem V (kod-kod yang dibeli daripada AT&T dan kemudiannya milik Unix System Laboratories) dan keluarga BSD (kod-kod berasaskan UNIX yang dibangunkan daripada BSD). Keluarga UNIX yang terakhir, yang kod-kod tiada kaitan dengan kod-kod asal UNIX adalah klon UNIX, Linux. UNIX kini adalah tanda niaga milik The Open Group.

Kelemahan utama UNIX adalah kod-kodnya adalah besar (ia dijalankan di dalam sistem-sistem mahal dan mempunyai sumber sistem yang tinggi) dan harganya terlalu mahal. Di sinilah Linux memainkan peranannya. Linux dibangunkan agar ia kecil, pantas dan murah. Setakat ini pembina Linux masih mengekalkan konsep ini. Linux mampu dijalankan dalam keadaan paling minimum seperti komputer Intel 286, 386 dan 486, komputer yang mungkin akan dibuang jika ia masih mahu menjalankan sistem operasi berasaskan Windows.

Linux (Sebutan "LINN-ooks") asalnya dibina oleh Linus Torvalds daripada Universiti Helsinki di Finland. Linux diasaskan daripada UNIX untuk komputer yang dipanggil Minix. Oleh kerana Minix hanya dibina untuk tujuan pengajaran sistem operasi dan kekurangan pelbagai perkara yang ada di dalam Unix, Linus mengambil keputusan menulis semula sistem operasi itu dan ia dinamakan Linux. Yang ditulis pada masa itu di atas komputer "Sinclair QL" dengan memori hanya 4MB.

Versi terawal bagi Linux adalah versi 0.01 dan dikeluarkan pada September 1991. Pada 5 Oktober 1991, versi 0.02 dikeluarkan dan Linus Torvalds mengirimkan sistem operasinya di newsgroup comp.os.minix. Beliau mengumumkan bahawa source code Linux tersedia dan meminta bantuan pengaturcara-pengaturcara lain untuk bersama-samanya mengembangkan perisian tersebut dan berhubung dengan mereka melalui internet. Ketika itu Linux masih setengah matang, sistem operasi ini hanya mampu menjalankan sedikit perintah UNIX, seperti bash, gcc dan gnu-make. Linus Torvalds telah menjadikan kod-kod Linux itu percuma dan menggalakkan penyebaran dan pembangunan Linux oleh orang lain. Linux adalah klon UNIX. Ia ditulis semula daripada asal dan asas agar menyerupai UNIX dan mematuhi standard Unix POSIX. Tiada satu pun kod-kod Linux diambil daripada kod asal Unix. Tiada pihak daripada Unix System Laboratories dan Universiti California di Berkely yang terlibat dengan pembangunan Linux. Linux adalah sistem operasi yang pertama dan satu-satunya yang mematuhi standard yang telah ditetapkan di bawah dokumen POSIX-1 dan POSIX-2.

Linux dilesenkan dibawah hakcipta GNU General Public License (GPL) salah satu jenis perlesenan dalam Sumber Terbuka. Lesen ini telah ditulis oleh Free Software Foundation (FSF), bertujuan untuk menghalang mana-mana individu atau syarikat daripada menghadkan penyebaran kod-kod aplikasi. Secara ringkasnya, walaupun anda boleh mengenakan bayaran kepada salinan kod-kod yang anda serahkan kepada orang lain, namun anda tidak berhak untuk menghalang orang yang telah anda jualkan atau serahkan kod-kod itu daripada menjual atau menyerahkan kod-kod itu kepada orang lain walaupun secara percuma atau dengan harga lain yang telah mereka telah tetapkan. Ini juga bermaksud kod-kod asal perisian di bawah lesen ini boleh didapati secara bebas tanpa halangan. Ini satu berita yang baik untuk pembangun aplikasi, mereka boleh mengubah mana-mana aplikasi di bawah GPL dan masih boleh menyebarkan kod-kod yang mereka ubah dan baiki dengan syarat kod-kod itu juga perlu dilesen di bawah lesen yang sama.


Apa yang dibina oleh Linus hanyalah Kernel kepada Linux. Tanpa perisian-perisian lain, sistem operasi Linux tidak lengkap. Kebanyakan perisian, aplikasi dan utiliti di dalam distribusi Linux datang daripada FSF dan projek GNU. Projek GNU adalah usaha untuk menulis sistem operasi mudah alih dan canggih yang menyerupai UNIX. Mudah alih bermaksud ia boleh dijalankan dipelbagai jenis sistem dan mesin bukan setakat Intel, Macintosh dan pelbagai lagi. Sistem Operasi di dalam projek ini dipanggil Hurd. Perbezaan di antara Hurd dan Linux bukan daripada segi antara muka tetapi daripada segi pembangunan. Hurd adalah sistem operasi moden dan Linux pula banyak meminjam reka bentuknya daripada Unix. Aplikasi daripada projek ini tidak perlu ditulis semula untuk Linux. Dengan kompiler C, GCC untuk Linux, maka perisian yang lain dengan mudah dibina semula di dalam Linux tanpa perubahan yang besar.Tanpa GCC dan perpustakaan Linux C, tidak mungkin perkara ini dilakukan. Penghargaan perlu diberikan kepada H. J. Lu.

Ketika Linux 1.0 dilancarkan pada 1994, sistem operasi ini telah cukup stabil dan memiliki ciri-ciri seperti preemptive multitasking (kemampuan untuk membagi sumber daya CPU untuk banyak aplikasi) dan symmetric multiprocessing (kemampuan untuk membahagi tugas di antara banyak CPU).

1.1.2. Logo dan Maskot Linux

Logo dan maskot bagi Linux adalah merupakan seekor burung Penguin yang dinamakan sebagai Tux. Linux adalah tanda dagangan (SN: 1916230) yang dimiliki oleh Linus Torvalds. Ia didaftar sebagai "Perisian sistem pengendalian komputer bagi penggunaan komputer dan operasi. Tanda dagangan ini diletak setelah berlaku suatu kejadian di mana seorang peguam bernama William R Della Croce Jr mula menghantar surat kepada para pengedar Linux yang mendakwa tanda dagangan Linux adalah kepunyaannya serta meminta royalti sebanyak 10% daripada mereka. Para pengedar Linux mula mengumpul sumber serta membuat rayuan agar tanda dagangan yang asal diberi kepada Linus Torvalds. Perlesenan tanda dagangan Linux sekarang dikendali oleh Linux Mark Institute.

Gambarajah 1-1 (Logo dan Maskot Rasmi Linux)

1.2. Sumber Terbuka

Sumber terbuka merujuk kepada beberapa prinsip dan amalan tertentu yang menggalakkan akses kepada reka bentuk dan proses pengeluaran barangan. Istilah ini biasanya digunakan pada kod sumber bagi sesebuah perisian yang boleh dilihat dan diubah secara bebas oleh orang ramai tanpa sebarang sekatan undang-undang harta intelek. Amalan ini membolehkan pengguna membangunkan perisian tersebut melalui sumbangan individu ataupun kerjasama orang ramai. Sumber terbuka tidak sahaja bermaksud akses kepada kod


sumber. Terma pengedaran bagi perisian sumber terbuka harus menepati kriteria-kriteria berikut:

1.2.1. Pengedaran Semula Bebas

Lesen tersebut tidak menghadkan mana-mana pihak dari menjual atau memberi perisian sebagai komponen daripada satu edaran perisian lengkap yang mengandungi aturcara dari pelbagai sumber. Lesen ini tidak memerlukan sebarang royalti atau lain-lain bayaran bagi penjualan tertentu.

1.2.2. Kod Sumber

Aturcara tersebut perlu mengandungi kod sumber, dan membolehkan pengedaran kod sumber serta pengedaran dalam bentuk kompil. Dimana sesetengah bentuk produk tidak diedarkan bersama kod sumber, harus terdapat satu cara yang diketahui umum bagi mendapatkan kod sumber pada kos reproduksi berpatutan atau boleh dimuat turunkan melalui Internet tanpa sebarang bayaran. Kod sumber haruslah menjadi bentuk utama seorang pengaturcara membuat pindaan terhadap sesuatu aturcara. Kod sumber yang sengaja mengelirukan tidak dibenarkan. Bentuk pertengahan seperti output prapemproses atau penterjemah tidak dibenarkan.

1.2.3. Kerja Bersumber

Lesen tersebut harus membenarkan modifikasi serta kerja bersumber dan perlu membenarkan ia diedarkan dibawah terma yang sama dengan lesen perisian asal.

1.2.4. Keutuhan Kod Pencipta Kod Sumber

Lesen tersebut boleh menghadkan kod sumber daripada diedarkan dalam bentuk berpinda hanya jika lesen tersebut membenarkan pengedaran fail tampung bersama kod sumber dengan tujuan meminda aturcara tersebut pada masa pembuatan. Lesen tersebut perlu secara jelas membenarkan edaran perisian yang dibangunkan dari kod sumber yang telah dipinda. Lesen tersebut boleh menghendaki kerja bersumber menggunakan nama yang lain atau nombor versi yang lain daripada perisian asal.

1.2.5. Tiada Diskriminasi Terhadap Seseorang Atau Kumpulan

Lesen tersebut tidak boleh mendiskriminasi terhadap seseorang atau sekumpulanorang.

1.2.6. Tiada Diskriminasi Terhadap Usaha Bidang Lain

Lesen tersebut tidak boleh menghalang sesiapa daripada mengguna semula aturcara tersebut bagi sebarang usaha dalam bidang lain. Sebagai contoh, lesen tersebut tidak boleh melarang sesiapa daripada menggunakan aturcara dalam bidang perniagaan ataupun digunakan dalam kajian genetik.

1.2.7. Pengedaran Lesen

Hak yang dikaitkan dengan aturcara harus bersabit kepada sesiapa yang mengedar semula aturcara tersebut tanpa perlu mengeluarkan lesen tambahan.

1.2.8. Lesen Tidak Boleh Khusus Kepada Satu Produk

Hak yang dikaitkan dengan aturcara tidak boleh bergantung kepada aturcara tersebut sebagai sebahagian daripada distribusi perisian tertentu. Jika aturcara ini diekstrak daripada distribusi tersebut atau digunakan atau diedarkan dibawah terma lesen aturcara tersebut,


semua pihak yang mana aturcara itu telah diedarkan harus mempunyai hak yang sama dengan mereka yang mendapat hak bersamaan edaran aturcara asal.

1.2.9. Lesen Tidak Boleh Menghadkan Perisian Yang Lain

Lesen tersebut tidak boleh meletakkan larangan kepada perisian lain diedarkan bersama perisian asal. Sebagai contoh, lesen tersebut tidak boleh menghadkan bahawa aturcara yang lain diedarkan diatas medium sama harus juga perisian sumber terbuka.

1.3. Kelebihan Linux

Dulu, Linux dikatakan merupakan sistem operasi yang sulit dan hanya dikhususkan untuk para hacker. Namun kini, pandangan ini sebenar tidak benar. Linux mudah digunakan dan dapat dikatakan hampir semudah menggunakan Windows. Hampir semua aplikasi yang terdapat di Windows, telah terdapat alternatifnya di Linux.

1.3.1. Percuma

Ini adalah satu kelebihan kepada Linux. Linux adalah percuma, di mana pengguna hanya perlu muat turun (download) dari internet. Format fail yang perlu di muat turun adalah dalam bentuk iso. Contoh adalah seperti CentOS-6.0-i386-LiveCD.iso, Fedora-15-i686-Live-Dekstop.iso, ubuntu-10.10-server-i386.iso dan lain-lain. Fail yang telah dimuat turun itu perlu disalin ke dalam CD ataupun USB bagi tujuan pemasangan tanpa perlu membayar untuk lesennya. Malah dengan satu CD sahaja ianya boleh dipasang pada beberapa komputer yang lain.

1.3.2. Sumber Terbuka

Kelebihan paling utama adalah Linux akan sentiasa menjadi sumber terbuka (open source) di mana pengguna boleh ubahsuai sistem pengoperasian tersebut mengikut keperluan dan citarasa masing-masing.

1.3.3. Keselamatan yang Maksima

Linux menawarkan perlindungan keselamatan yang lebih baik berbanding Windows daripada ancaman seperti virus, spyware, dan adware. Sekiranya wujud walaupun satu virus pada perisian linux maka akan muncul beberapa kaedah penyelesaian (patches) bagi menghalang merebaknya ancaman tersebut. Patches tersebut dihasilkan daripada komuniti Linux yang berada di seluruh dunia.

1.3.4. Fleksibiliti

Linux boleh digunakan untuk aplikasi-aplikasi yang berat bagi pelayan (server) ataupun sekadar penggunaan aplikasi Dekstop. Selain daripada itu, pengguna boleh mengkonfigurasi sendiri sistem yang sedia ada sebagai contoh pengguna boleh jadikan sesebuah pelayan sebagai pelayan web atau pelayan email sahaja. Secara tidak langsung ia dapat mengurangkan penggunaan ruang storan. Kesimpulannya, dengan menggunakan perisian Linux pengguna yang akan menentukan apa yang dimahukan di dalam sesebuah sistem pengoperasian.

1.3.5. Penugasan Berbilang (Multitasking)

Pengguna linux boleh melakukan beberapa tugas dalam satu masa. Windows juga mempunyai keistimewaan ini tetapi keupayaan linux lebih terjamin walaupun dengan menggunakan komputer lama. Linux merupakan sebuah perisian yang sangat stabil kerana ia mampu berfungsi tanpa henti. Sekiranya pengguna menggunakan pelbagai aplikasi dalam satu masa kebarangkalian linux untuk hang adalah sangat rendah. Walaubagaimanapun, ianya juga


bergantung kepada beberapa perkara seperti ingatan computer (computer memory), kelajuan unit pemproses (CPU speed) dan saiz program/aplikasi.

1.3.6. Berbilang Pengguna (Multiuser)

Linux boleh mengawal beberapa pengguna dalam satu masa. Untuk mengkoordinasi penggunaannya, setiap pengguna perlu mempunyai nama pengguna dan kata laluan sendiri. Terdapat juga sejumlah pengguna-pengguna khas, paling penting menjadi pengguna asal yang merupakan pengendali sistem dengan laluan penuh tanpa had bagi pelayan (server). Akaun pengguna asal juga dikenali sebagai root cuma digunakan untuk tugas-tugas pentadbiran sistem, seperti menambah atau membuang akaun-akaun pengguna. Linux dibangunkan sebagai multiuser, yang mana apabila virus menjangkiti pengguna tertentu ianya sukar untuk menjangkiti dan menyebarkannya ke pengguna yang lain. Pada Windows, hal ini tidaklah terjadi. Ini merupakan suatu kelebihan kepada para pengguna yang mana dapat mengurangkan kos penyelenggaraan sesebuah komputer.

1.4. Kekurangan Linux

Terdapat beberapa kekurangan Linux seperti kekurangan permainan-permainan besar yang bersedia dijalankan pada platform Linux. Permainan yang boleh dipasang pada Windows tidak dapat dipasang pada sistem pengoperasian Linux. Kebanyakan pengguna masih berfikir Linux adalah sistem operasi yang susah, tidak mempunyai sistem grafik yang baik dan tidak mesra pengguna. Beberapa perkakasan (hardware) yang terdapat dipasaran tidak menyediakan pemacu (driver) untuk Linux. Tentunya, ini menjadi tugas berat bagi para pengembang kernel Linux, agar sistem operasi ini dapat berjalan dengan fleksibel.

1.5. Variasi Linux

Gambarajah 1-2 (Logo-logo yang digunakan bagi beberapa variasi linux)

Linux memiliki banyak variasi. Variasi-variasi ini telah melahirkan banyak turunan hingga cucu dan cicit. Antara yang popular adalah seperti Redhat, Fedora, Ubuntu, Suse, Debian, CentOS, Slackware, Mandriva, Caldera, PCLinuxOS, Knoppix, Gentoo, Zenwalk dan banyak lagi yang boleh didapati di laman sesawang secara percuma.

1.6. Keperluan Minima

Bagi penggunaan sistem pengoperasian Linux, ianya tidak memerlukan sebuah server atau komputer yang mempunyai keupayaan yang tinggi. Ini dapat mengurangkan kos kepada pengguna yang tidak berkemampuan. Jadual 1.1 di bawah adalah spesifikasi yang sesuai untuk Linux Desktop.


Kriteria Spesifikasi

CPU Pentium 3 atau lebih tinggi; 500MHz atau lebih

Memori/RAM 256 MB minimum,

Hardisk 200 MB ruang storan

Kad Grafik dan monitor 800x600

Lain-lain Pemacu CD/DVD atau USB port

Jadual 1-1 (Spesifikasi minimum bagi linux)

LATIHAN

1. Terangkan secara ringkas mengenai sejarah terhasilnya Linux.

2. Senaraikan kelebihan-kelebihan menggunakan Linux.

3. Nyatakan keperluan minimum yang diperlukan bagi penggunaan Linux.

4. Apakah yang dimaksudkan dengan sumber terbuka?

5. Nyatakan dan terangkan salah satu kriteria bagi terma pengedaran untuk perisian sumber terbuka.

RUJUKAN :

1. Mark G. Sobell “A Practical Guide to Linux® Comm ands, Editors, and Shell Programming”, Prentice Hall PTR, ISBN 0-13-147823-0 , Chapter 1: Welcome to Linux.

2. Michael W. Graves “Fedora 11 and Red Hat Enterpr ise Linux Bible”, Wiley Publishing, Canada, ISBN 978-0-470-48504-0, Muka Surat 3-14

3. http://en.wikipedia.org/wiki, History of Linux , 27/6/2012, 2.30pm






PENGALAMANLE2 INSTALL AND SETUP LINUX OPERATING SYSTEM

PEMBELAJARAN

NO.TUGASAN 07F.02 PERFORM LINUX OPERATING SYSTEM INSTALLATIONBERKAITAN






OBJEKTIF STUDY ON LINUX OPERATING SYSTEM CONCEPT AND IDENTIFYINGMEMBOLEH (EO) LINUX OPERATING SYSTEM REQUIREMENT USING MATERIAL SUCH AS

MANUALS, STANDARD OPERATING PROCEDURES, FILE OPERATINGSYSTEM SO THAT LINUX OPERATING SYSTEM IS STUDIED.


1. PEMASANGAN LINUX

Bagi mereka yang tidak mampu untuk membeli sistem operasi Microsoft, maka Linux dapat menjadi alternatif sistem operasi yang digunakan di komputer peribadi secara sah dan tidak memerlukan lesen yang berbayar. Biasanya perkara yang membebankan pengguna dalam penggunaan perisian adalah ketidakmampuan dalam proses menginstalasi sistem operasi.

Dalam bab ini, anda akan belajar bagaimana untuk memasang Linux dengan mudah dan mengikut prosedur pemasangan langkah demi langkah. Kebanyakan pengguna akan dapat menyiapkan prosedur pemasangan tanpa kesukaran, bagaimanapun pengguna boleh mendapatkan bantuan jika bertemu masalah-masalah pemasangan melalui internet.

1.7. Prosedur Pemasangan

Untuk memasang Linux, anda perlu mengikut langkah demi langkah proses pemasangan yang mempunyai tiga peringkat-peringkat utama iaitu:

· Memasang kernel sistem pengendalian dan sistem pusat (base system)

· mengkonfigurasi sistem Linux baru

· Memasang aplikasi-aplikasi yang diperlukan

1.8. Langkah-langkah Pemasangan Sistem Pengoperasian Linux

Ada beberapa cara instalasi berdasarkan sumber seperti DVD-ROM, harddisk dan server (NFS, FTP, HTTP) di jaringan. Nota ini akan menggunakan instalasi dari DVD-ROM. Bagi anda yang tidak memiliki DVD Drive, anda dapat menggunakan media CD-ROM. Instalasi menggunakan DVD-ROM dilakukan dengan booting komputer melalui CD-ROM/DVD-ROM drive, dengan mengubah boot sequence BIOS dengan prioriti pertama pada CD- ROM/DVD-ROM. Setelah booting komputer dari DVD-ROM, akan muncul tulisan seperti gambarajah di bawah.

Gambarajah 1-1 (Proses Booting)

Setelah menekan [Enter], tunggu sehingga skrin menu seperti gambarajah 1.2 dipaparkan. Dengan menggunakan anak panah naik dan turun pada papan kekunci, pilih menu pemasangan seperti yang dipaparkan. Pilih sama ada anda hendak membuat instalasi yang baru atau menaiktaraf sistem. Tekan [Enter] untuk memulakan pemasangan. Gambarajah 1.3 menunjukkan sistem sedang mengimbas sistem pengoperasian daripada DVDROM/CDROM.


Gambarajah 1-2 (Welcome Screen)

Gambarajah 1-3 (Mengimbas dari DVDROM/CDROM)

Seterusnya, sistem akan memberi pilihan samada untuk melakukan pengujian pada CD/DVD yang digunakan dalam keadaan baik atau tidak. Sekiranya tidak perlu pilih [Skip].


Gambarajah 1-4 (Uji media sebelum pemasangan)

Skrin menu seperti gambarajah 1.5 akan muncul setelah selesai proses pengujian media pemasangan atau anda pilih butang [skip].

Gambarajah 1-5 (Welcome to Fedora)

Apabila skrin ini terpapar, ini menunjukkan permulaan proses pemasangan Fedora 13 secara bergambar. Mulai dari skrin ini dan seterusnya, anda boleh menggunakan tetikus klik butang skrin.


Sila perhatikan bahawa anda tidak perlu buat apa-apa di sini, hanya klik butang 'Next' bagi meneruskan proses pemasangan.

Gambarajah 1-6 (Permulaan pemasangan Fedora)

Pilih papan kekunci yang sesuai untuk sistem pengoperasian dengan memilih dari senarai susun atur papan kekunci dengan menggunakan scroll bar. Pilih layout papan kekunci yang bersesuaian. Contoh di bawah menunjukan layout papan kekunci yang dipilih adalah U.S. English.

1-7Papan Kekunci untuk sistem pengoperasian)

Bahasa apakah yang anda mahu gunakan semasa melakukan pengoperasian linux? Anda boleh pilih dari senarai bahasa yang telah pilihan bahasa yang boleh digunakan seperti Bahasa Malaysia, Bahasa Perancis, Bahasa Sepanyol dan lain-lain lagi. Seterusnya klik Butang 1.8.

Gambarajah

(Pilihan

proses pemasangan sistem disediakan. Terdapat banyak Tamil, Bahasa Cina, Bahasa ‘Next’ seperti di Gambarajah

Gambarajah 1-8 (Pilihan Bahasa)

Proses seterusnya adalah memilih jenis peranti yang ada pada sistem. Bagi penggunaan pembelajaran ini anda hanya perlu pilih Basic Storage Devices di mana ianya hanya untuk penggunaan komputer peribadi atau kegunaan dalam skala yang kecil.

Gambarajah 1-9 (Pemilihan

jenis peranti yang sedia ada)

Anda perlu melakukan konfigurasi hostname yang bakal digunakan untuk mengenalpasti pelayan ini di dalam rangkaian. Hostname yang lengkap mestilah mempunyai nama sistem (machine name) dan nama domain seperti fedora13.labtestproject.com di mana hostname bagi sistem ini adalah fedora13 dan nama domain adalah labtestproject.com. Anda juga boleh menukar hostname ini selepas selesai semua proses pemasangan linux ini.


Gambarajah 1-10 (Konfigurasi Hostname)

Untuk setkan zon masa (time zone) bagi Fedora 13 ini, anda hanya perlu klik bandar yang berhampiran dalam kotak peta dunia yang telah disediakan atau gunakan scroll bar untuk memilih zon masa (time zone) anda.

Gambarajah 1-11 (Zon Masa (Time Zone))


Hasilkan satu kata laluan bagi root. Buatkan kata laluan yang sesuai dan sukar disalahgunakan oleh pihak tertentu. Pastikan anda ingat kata laluan tersebut. Apabila anda hendak masuk ke dalam sistem, gunakan nama pengguna (username) root dan masukkan kata laluan yang telah anda hasilkan. Log masuk sebagai root sekiranya anda perlu melakukan konfigurasi pada sistem dan sekiranya untuk penggunaan biasa log masuk dengan akaun pengguna sahaja.

Gambarajah 1-12 (Akaun Root)

Langkah seterusnya adalah memilih tempat untuk menyimpan sistem Linux ini dan bagaimana untuk membuat partion pada cakera keras. Gambarajah 1.13 menunjukkan senarai pilihan untuk membuat partition.

Gambarajah 1-13 (Pilihan untuk membuat partition)


Gambarajah 1.14 menunjukkan amaran yang menyatakan bahawa data-data yang berada di dalam cakera keras (disk) akan hilang sekiranya anda telah memastikan pilihan partition yang sepatutnya. Klik pada write changes to disk untuk proses seterusnya.

Gambarajah 1-14 (Amaran kehilangan data)

Langkah seterusnya adalah mengkonfigurasi pakej perisian yang akan digunakan oleh pengguna. Anda boleh tambah atau buang pakej tersebut mengikut keperluan. Bagi pembelajaran ini, anda dikehendaki memilih perisian Graphical Desktop. Walaubagaimanapun, anda boleh install perisian yang lain setelah selesai pemasangan ini. Pastikan anda klik pada Customize Now untuk menginstall pakej-pakej lain.

Gambarajah 1-15 (Install Perisian)

Langkah ini hanya akan terpapar sekiranya anda telah klik pada Customize Now seperti di atas. Untuk menambah pakej perisian yang disediakan, klik kotak di sebelah kiri yang menunjukkan


Desktop Environments, Applications, Development, Servers, Base System and Languages.

Tandakan pada checkbox di sebelah kanan untuk menambah dan memasukkan pakej yang anda ingin gunakan.

Gambarajah 1-16 (Pakej-pakej Perisian yang disediakan)

Untuk memilih pakej-pakej perisian dengan lebih terperinci, klik pada Optional Packages. Seperti contoh yang ditunjukkan pada Gambarajah 1.17, tandakan pada Office/Productivity dan klik Optional packages dan paparan seterusnya seperti gambarajah 1.18 adalah pilihan perisian dengan lebih terperinci lagi yang ingin anda masukkan pada sistem pengoperasian

Gambarajah 1-17 (Pakej-pakej yang disediakan)


Gambarajah 1-18 (Perincian pakej)

Proses pemasangan berikut diteruskan dengan transaksi dari sumber pemasangan ke cakera keras (hard disk) anda. Tiada tindakan selanjutnya pada ketika ini, hanya perlu menunggu sehingga proses transaksi perisian pemasangan lengkap.

Gambarajah 1-19 (Transaksi pemasangan ke cakera keras)

Gambarajah 1.20 menunjukkan pemasangan pakej perisian ke dalam cakera keras (hard disk) anda. Proses ini mengambil sedikit masa sebelum ianya selesai. Setelah selesai pemasangan ini klik Next untuk proses seterusnya.


Gambarajah 1-20 (Pemasangan Pakej Perisian)

Skrin berikut menunjukkan pemasangan yang dilakukan telah selesai. Untuk menyiapkan proses ini, anda perlu klik pada butang Reboot.

Gambarajah 1-21 (Pemasangan Fedora Selesai)

Skrin FirstBoot Configuration dipaparkan kepada anda ketika pertama kali sistem pengoperasian di boot. Beberapa perkara asas perlu dilakukan bagi langkah ini sebelum anda boleh menggunakan perisian ini sepenuhnya. Klik butang Forward untuk proses seterusnya.


Gambarajah 1-22 (Firstboot Configuration)

Skrin ini memaparkan maklumat tentang penggunaan lesen Fedora. Baca maklumat tersebut. Untuk keterangan lanjut anda boleh lawati Fedora 13 License Agreement di laman web rasmi Fedora. Tiada konfigurasi diperlukan pada skrin ini. Klik butang Forward untuk proses seterusnya.

Gambarajah 1-23 (Maklumat Perlesenan)

Konfigurasi pemasangan diteruskan dengan membuat User bagi Fedora. Akaun user ini adalah untuk kegunaan pengguna biasa yang tidak melakukan kerja-kerja pentadbiran. Untuk menghasilkan akaun pengguna ini anda hanya perlu isikan maklumat pada ruangan Username, Full Name, Password dan Confirm Password tetapi jangan lupa maklumat yang anda masukkan tadi.


Gambarajah 1-24 (Hasilkan Pengguna (User))

Lakukan konfigurasi tarikh dan masa pada sistem pengoperasian anda. Untuk meneruskan proses ini klik butang Forward.

Gambarajah 1-25 (Konfigurasi Tarikh dan Masa)

Skrin hardware profile mengesan perkakasan pada sistem anda dan membuat satu profil daripadanya. Profil perkakasan ini mengandungi semua maklumat sistem perkakasan anda dan maklumat tentang sistem pengoperasian Linux. Untuk melengkapkan konfigurasi ini klik pada butangFinish.


Gambarajah 1-26 (Profil Perkakasan yang dikenali sebagi Smolt)

Selepas anda klik butang finish, skrin grafik untuk login dipaparkan. Anda dikehendaki login dengan menggunakan username dan kata laluan yang dihasilkan sebelum ini.

Gambarajah 1-27 (GUI untuk Login)

Masukkan kata laluan pengguna dan tekan Enter atau klik pada butang Log in bagi memulakan sistem pengoperasian ini.


Gambarajah1-28 (Kata Laluan (Password))

Gambarajah 1.29 memaparkan skrin untuk Gnome desktop bagi sistem pengoperasian Linux anda. Secara asalnya, pada desktop hanya mempunyai ikon bagi Computer, Home User dan Trash.

Gambarajah1-29 (Gnome Desktop)

Untuk menggunakan aplikasi yang telah anda install sebelum ini seperti openoffice.org, Games, Calculator, Internet dan lain-lain, ianya boleh dicari pada Applications.


Gambarajah1-30 (Perkhidmatan Aplikasi)

Gambarajah 1.31, menunjukkan kepada anda bagaimana cara untuk shutdown atau restart sistem pengoperasian ini.

Gambarajah 1-31 (Shutdown atau restart sistem pengoperasian)

2. Linux Desktop

2.1 X Window System


X Window System, X11, atau sekadar X, ialah sebuah sistem tetingkap yang membekalkan khidmat peningkapan dalam paparan bitmap. X membekalkan rangka kerja asas untuk membina antara muka grafik pengguna dalam sistem-sistem pengendalian ala UNIX, dan telah dialihkan ke dalam sistem-sistem pengendalian yang lain. X dicetuskan di Institut Teknologi Massachusetts (MIT) pada tahun 1984. Pada hari ini, projek ini dikendalikan oleh Yayasan X.Org. Mereka juga membangunkan Pelayan X.Org sebagai sebuah perisian pelaksanaan rujukan rasmi bagi X. Pelayan X.Org diedarkan dengan Lesen MIT. Lesen MIT ialah sebuah lesen perisian bebas yang berasal dari Institut Teknologi Massachusetts. Berbeza dengan Lesen Awam Am GNU, lesen ini membenarkan perisian yang diedarkan dengannya digunakan dalam perisian hak milik, dengan syarat bahawa lesen tersebut dikekalkan bersama perisian itu. Lesen ini juga dikenali dengan nama lesen X11 kerana asalnya ia dirangka untuk pengedaran X Window System.

2.2 GNOME

GNOME ialah desktop environment dan graphical user interface yang digunakan pada sistem operasi komputer. GNOME merupakan sebahagian daripada Projek GNU, iaitu sebuah projek yang mempunyai wawasan membangunkan sebuah sistem pengendalian yang terdiri daripada 100% perisian bebas. GNOME menyediakan antara muka pengguna grafik dan biasanya dipasang pada Linux atau sistem-sistem pengendalian ala UNIX yang lain. Nama GNOME merupakan akronim bagi GNU Network Object Model Environment (terjemahan: persekitaran model objek rangkaian GNU). GIMP ialah satu contoh perisian penggunaan popular yang dicipta khusus untuk GNOME. Namun begitu, dengan bantuan pustaka GTK yang silang pelantar, GIMP boleh juga dipasang pada sistem-sistem pengendalian yang lain seperti Windows dan Mac OS X.

2.2.1 Persaingan dengan KDE

KDE juga sebuah desktop environment merupakan pesaing ketat GNOME dan sering digunakan sebagai alternatif kepada GNOME. Terdapat berbilang edaran Linux yang menawarkan GNOME sebagai free desktop environment, dan terdapat banyak juga yang menawarkan KDE, dan terdapat edaran yang menawarkan kedua-duanya sekali. Sebagai contoh, Ubuntu yang menggunakan GNOME sebagai desktop environment mempunyai terbitan lain, iaitu Kubuntu yang menawarkan KDE. Masing-masing mempunyai pro dan kontra dan kesesuaian penggunaannya adalah bergantung kepada cita rasa pengguna sendiri.

2.2.2 Sejarah keluaran

Versi keluaran sebelum ini ialah versi 2.32 yang dikeluarkan pada bulan September 2010. Keluaran ini menaiktaraf pelanggan IM Empathy, Evince, dan pengurus fail Nautilus. Versi 2.32 merupakan keluaran besar terakhir yang dirancang sebelum versi 3.0. Apabila diuji, GNOME 2 (versi 2.29) menunjukkan penggunaan ingatan yang lebih rendah berbanding KDE 4.4, tetapi lebih tinggi berbanding Xfce 4.6 dan LXDE 0.5 (yang juga berasaskan GTK+ seperti mana GNOME).

Versi 3.0 desktop environment ini dikeluarkan pada tanggal 6 April 2011. Pengumuman tentangnya telah dibuat di persidangan GUADEC Julai 2008 di Istanbul. Walaupun falsafah sekitar GNOME memandatkan perubahan dengan menambah baik, namun desktop environment ini menerima pembaikpulihan besar dengan GNOME Shell. Versi 3.2 adalah versi terkini bagi Gnome yang dilancarkan pada 28 September 2011.

2.2.3 Perisian-perisian penggunaan


Beberapa aplikasi yang disediakan adalah seperti berikut:

Aplikasi Kegunaan

Alacarte Penyunting Menu

Brasero Untuk membuat salinan data ke CD/DVD

Cheese Mengambil gambar dan video melalui webcam

Ekiga VoIP, persidangan video

Epiphany Pelayar Laman Web

Evince Peninjau Dokumen

Eye of GNOME Digunakan untuk melihat gambar

Empathy Pelanggan mesej pantas

Drivel Pelanggan blog

gcalctool Kalkulator

gedit Penyunting Text

gnome-search-tool Digunakan untuk mencari fail

gnome-sound-recorder Perakam suara

gnome-screensaver Konfigurasi screensaver

gnome-system-monitor Untuk pemantauan proses

gnome-system-tools Untuk konfigurasi sistem

gnome-utils Utiliti untuk Gnome

Nautilus Pengurus fail

Evolution Pelanggan E-mail

Print Manager menguruskan kerja-kerja percetakan

Vinagre Pelanggan VNC

Vino Pelayan VNC

Tomboy Perisian untuk mengambil nota

sabayon Penyunting profil pengguna

gok Papan kekunci pada skrin

Terminal Konfigurasi menggunakan command mode

gnome-dictionary Kamus

Jadual 2-1 (Aplikasi dan penggunaannya)

2.3 KDE

KDE atau nama penuhnya K Desktop Environment, ialah sebuah projek perisian desktop environment untuk sistem pengendalian Linux. Matlamat utama projek ini ialah menyediakan sebuah desktop environment yang mudah digunakan.

2.3.1 Sejarah


Projek KDE diasaskan pada tahun 1996 oleh Matthias Ettrich, yang mana ketika itu seorang pelajar di Eberhand Karis University of Tubingen. Pada masa itu, beliau tidak berpuas hati dengan beberapa sudut pada ruang atas meja UNIX. Antara rungutan beliau ialah perisian-perisian penggunaan yang terdapat dalam UNIX tidak nampak serupa. Beliau mencadangkan pembangunan bukan setakat set perisian penggunaan, malah sebuah desktop environment yang lengkap, yang mana pengguna boleh menjangka bahawa semua perisian penggunaan nampak dan berfungsi secara konsisten. Beliau juga mahukan desktop environment ini mudah digunakan. Kiriman beliau dalam Usenet yang membicarakan perkara ini membuahkan minat orang lain, justeru lahirlah projek KDE. Nama KDE lahir daripada mainan terhadap kata Common Desktop Environment yang sedia ada dalam sistem UNIX. Pada asalnya, K dicadangkan supaya menjadi singkatan kepada Kool, tapi akhirnya komuniti pembangun KDE memutuskan supaya ia tidak membawa apa-apa maksud. Matthias memilih peralatan Qt (dimiliki oleh Trolltech) untuk membangunkan KDE. Pengatur cara lain mula membangunkan perisian-perisian penggunaan KDE/Qt dengan pesat sekali, dan pada awal tahun 1997, terdapat banyak perisian-perisian penggunaan yang besar dan kompleks mula dilepaskan untuk kegunaan umum. Pada masa tersebut, Qt belum lagi menggunakan lesen perisian bebas dan ahli Projek GNU mempersoalkan penggunaan peralatan tersebut untuk membina perisian-perisian penggunaan bebas. Dua projek lain pula dimulakan, iaitu Harmony untuk menggantikan perpustakaan Qt, dan GNOME untuk mencipta desktop environment baru tanpa menggunakan Qt dan dibina sepenuhnya menggunakan perisian bebas.

2.3.2 Versi 1.x

KDE dilancarkan dengan nombor versi 1.0 pada 12 Julai 1998. Pada sekitar November 1998, alatan Qt mula diedarkan secara dwilesen. Pembangun sumber terbuka boleh menggunakan versi Lesen Awam Q (QPL), manakala pembangun perisian hak milik perlu membeli lesen dagangan daripada Trolltech. Pada tahun yang sama, yayasan KDE Free QT ditubuhkan untuk menjamin bahawa Qt akan diedarkan dengan Lesen BSD sekiranya Trolltech ditutup atau Qt versi bebas/sumber dihentikan dalam tempoh 12 bulan. Yayasan Perisian Bebas telah bersuara mengenai keserasian antara lesen QPL dan Lesen Awam Am GNU. Maka, pada bulan September 2000, Trolltech mengumumkan bahawa pustaka QT versi UNIX dilepaskan dengan lesen tambahan, Lesen Awam Am GNU.

2.3.8 Versi 2.x

KDE versi 2 memperkenalkan beberapa pembaikan teknologi-teknologi dalaman. Antaranya ialah DCOP, sebuah protokol komunikasi desktop, KIO, sebuah pustaka I/O, KParts, sebuah model objek komponen yang membolehkan sesebuah perisian penggunaan dijadikan sebagai modul dalam perisian yang lain, dan KHTML, iaitu sebuah enjin susun atur untuk HTML.

2.3.4 Versi 3.x

KDE versi 3 adalah lebih luas daripada versi-versi sebelumnya. Terdapat enam lepasan besar dalam siri ini. Walau bagaimanapun, perubahan-perubahan antara muka pengaturcaraaan penggunaan antara KDE 2 dan KDE 3 adalah sedikit, oleh itu, ia boleh dilihat sebagai kesinambungan bagi KDE 2. Semua lepasan KDE 3 dibina menggunakan pustaka Qt 3.

2.3.5 Versi 4.x


KDE 4 dibina berdasarkan pustaka Qt versi 4 yang baru. Pengedaran Qt 4 dengan Lesen Awam Am GNU untuk Windows dan Mac OS X membolehkan perisian-perisian penggunaan KDE 4 dikompil dan dijalankan secara natif dalam kedua-dua sistem pengendalian tersebut.

Terdapat banyak perubahan dan teknologi-teknologi baru yang diperkenalkan dalam KDE 4. Paparan desktop telah diubah suai sepenuhnya dengan penambahan perisian Plasma sebagai penggabung dan pengganti Kicker, KDesktop dan SuperKaramba. Beberapa teknologi lain yang diperkenalkan ialah Phonon sebagai antaramuka multimedia baru, Solid sebagai antara muka pengaturcaraan penggunaan untuk rangkaian dan peranti mudah alih, dan Decibel sebagai rangka kerja komunikasi baru untuk menyepadukan semua komunikasi protokol di atas meja. KDE 4 menerima banyak pujian dan kritikan daripada orang ramai. Ramai yang memujinya kerana perubahan-perubahan yang mantap dan merupakan 'jawapan' kepada Windows Vista. Namun begitu, KDE 4 juga dikritik kerana kekurangan dalam segi kestabilan dan kesempurnaan. Pasukan pembangun KDE memaklum balas dengan mengatakan bahawa versi 4.0 adalah titik tolak bagi pembangunan yang akan datang, dan kelemahan-kelemahan KDE 4 diperbaiki dan ditujukan untuk pengguna utama dalam versi-versi berikutnya. Versi KDE yang terkini adalah KDE 4.3 yang diumumkan pelancarannya pada 4 Ogos 2009.

2.3.6 Pengurusan projek KDE

Seperti kebanyakan projek perisian bebas/sumber terbuka, KDE adalah hasil daripada usaha sukarela, namun begitu terdapat juga beberapa syarikat seperti Novell, Trolltech dan Mandriva yang mengupah para pembangun untuk menyertai projek tersebut. Kerana ramai individu menyumbang dalam projek tersebut melalui cara yang berbeza (kod, penterjemahan, hasil seni) pengurusan projek tersebut adalah sangat kompleks. Kebanyakan masalah dibincangkan dalam senarai-senarai mel.

Keputusan penting seperti tarikh lepasan dan kemasukan perisian penggunaan baru dibuat pada senarai kde-core-devel oleh sekumpulan individu yang digelar pembangun teras (core developer). Mereka adalah pembangun yang telah membuat sumbangan besar dalam KDE pada tempoh yang lama. Keputusan tidak dibuat menggunakan proses pengundian, tetapi sekadar dibincangkan pada senarai mel. Dalam kebanyakan kes, kaedah ini sudah mencukupi, dan perbincangan yang melibatkan perubahan drastik (seperti keperluan untuk membuang API bagi KDE 2 dalam KDE 3) amat jarang berlaku.

Walaupun KDE mempunyai pembangun dan pengguna dari seluruh dunia, projek tersebut mempunyai pusat yang kuat di Jerman. Pelayan-pelayan web terletak di beberapa buah universiti di Tubingen dan Kaiserslautern, sebuah pertubuhan bukan untung Jerman (KDE e.V.) memiliki tanda dagangan KDE, dan seminar-seminar mengenai KDE biasanya diadakan di Jerman.

2.3.7 Perisian-perisian penggunaan

Berikut ialah antara perisian-perisian penggunaan utama yang dibangunkan untuk KDE:

Aplikasi Kegunaan

Amarok Pemain audio yang serasi dengan podcast dan iPod

Akregator Pengutip suapan RSS dan Atom


Dolphin Pengurus fail (untuk KDE 4 ke atas)

K3b Perisian penulis cakera optik (CD-R dan sebagainya)

Kate Penyunting teks

KDevelop Persekitaran Pembangunan Bersepadu (IDE)

AKMail Pelanggan e-mel

KNode Pelanggan berita Internetm

a Konsole Pelagak terminal

r Kopete Pelanggan mesej pantas

Konqueror Pengurus fail dan pelayar web

KPresenter Persembahan

KSpread Hamparan elektronik

KWord Pemproses perkataan

KWrite Penyunting teks ringkas dengan penonjolan sintaksdan ciri-ciri lain.

Jadual 2-2 (Aplikasi dan penggunannya)

2.3.8 Penajaan

Projek KDE dan majlis-majlis yang berkaitan lazimnya ditaja oleh individu, universiti, dan syarikat perniagaan seperti Dell dan IBM. Pada 15 Oktober 2006, Mark Shuttleworth, pengasas Ubuntu, diumumkan sebagai patron KDE yang pertama, iaitu penaja terbesar. Pada 7 Julai 2007, Intel dan Novell pula diumumkan sebagai patron KDE.

2.4 OpenOffice

OpenOffice.org ialah sebuah set perisian produktiviti pejabat seperti Microsoft Office. Ia merupakan perisian sumber terbuka yang ditaja oleh Sun Microsystems. Pada asalnya ia merupakan perisian komersial yang dipanggil StarOffice. OpenOffice.org boleh digunakan dalam pelbagai sistem pengendalian seperti Windows, Linux, Solaris, Mac OS dan FreeBSD. Ia boleh membuka, menyunting dan menyimpan format dokumen Microsoft Office dengan baik terutamanya versi yang terbaru. OpenOffice.org mempunyai antara muka yang seragam walaupun berada di dalam sistem pengendalian yang berbeza. Selain itu, kekunci pintas adalah serasi dengan kekunci pintas yang terdapat di dalam sistem Windows. Sebagai contoh untuk salin CTRL+C, tampal CTRL+V dan potong CTRL+X. Semua fungsi-fungsi yang dibina adalah untuk memudahkan pengguna membawa atau membuat kerja di mana-mana komputer walaupun mempunyai sistem pengendalian yang berlainan. Ia juga boleh menghasilkan format PDF tanpa memerlukan perisian tambahan seperti Adobe Acrobat. Pengguna hanya perlu menekan arca "eksport terus ke PDF" atau arahan Fail "eksport ke PDF" untuk menghasilkan format tersebut. OpenOffice.org terdiri daripada beberapa perisian penggunaan seperti:


2.4.1 Writer

Perisian yang digunakan untuk mencipta dokumen teks yang mengandungi grafik, jadual, gambar dan graf. Anda boleh menyimpan dokumen yang dihasilkan menggunakan writer dengan format .odt (format default), format Microsoft word (.doc/.docx), format laman web (html) ataupun pdf dengan mudah.

Gambarajah 2-1 (Perisian Writer)

2.4.2 Calc

Calc adalah salah satu komponen OpenOffice yang digunakan untuk spreadsheet. Kita dapat memasukkan data, biasanya data numeric, kemudian data ini diproses dengan tujuan memperoleh keluaran/hasil tertentu. Fungsi OpenOffice Calc sama dengan fungsi Excel pada Microsoft Office di Windows. Data yang kita olah dapat menggunakan beberapa formula dan membuat grafik, sama seperti yang pernah kita pelajari pada Excel. Format yang digunakan untuk menyimpan fail ialah .ods (format default), .xls atau .xlsx (format Microsoft Excel).


Gambarajah 2-2 (Perisian Calc)

2.4.3 Impress

Impress merupakan aplikasi yang sungguh canggih untuk membuat persembahan multimedia yang efektif. Persembahan anda akan nampak lebih luar biasa dengan clip art 2D dan 3D, efek khusus dan animasi. Aplikasi Impress serupa dengan Microsoft PowerPoint jadi jika anda sebelumnya telah membuat dokumen dengan menggunakan PowerPoint anda masih tetap dapat membukanya di OpenOffice Impress. Anda boleh menyimpan dokumen yang dihasilkan menggunakan Impress dengan format .odp (format default) atau format Microsoft PowerPoint (.ppt/.pptx).

Gambarajah 2-3 (Perisian Impress)

2.4.4 Draw

OpenOffice.org Draw merupakan program OpenOffice.org untuk menghasilkan gambar-gambar dalam bentuk 3D. Fungsi dan toolbarnya hampir sama dengan OpenOffice.org yang lain, hanya terdapat sedikit perbezaan pada format lembaran kerjanya yang menggunakan lembaran kerja kertas gambar. Format simpanan fail adalah seperti bmp, dxf, emf, eps, jpg, tif, pcd, psd dan wmf.


Gambarajah 2-4 (Perisian Draw)

2.4.5 Math - perisian editor matematik berdasarkan MathML

Aplikasi ini memberikan pengguna kemampuan untuk membuat dan merancang dokumen berorientasi matematik. Ada fungsi khusus di sini yang memberikan kemampuan membuat formula matematik dan table tatanama yang tidak mudah untuk dibuat dengan aplikasi Writer biasa.

Gambarajah 2-5 (Perisian Math)

2.4.6 Base - perisian pangkalan data seperti MS Access (versi 2 sahaja)

Aplikasi ini digunakan untuk membuat sistem yang berunsurkan pangkalan data (database). Fungsi penggunaannya adalah sama seperti Microsoft Access. Anda boleh menyimpan pangkalan data yang dihasilkan menggunakan format .odb (format default), format Microsoft Access 2003 (.mdb) atau format Microsoft Access 2007 (.accdb).


Gambarajah 2-6 (Perisian Base)

2.5 Aplikasi Multimedia

Sejak 10 tahun kebelakangan ini, Linux telah berkembang dengan pesat. Linux ketika ini telah menyediakan dengan lengkap penyelesaian terhadap masalah yang berkaitan dengan multimedia di mana kita dapat menghasilkan atau berupaya untuk menyunting video, audio dan grafik. Berikut disenaraikan 20 aplikasi multimedia bagi Linux yang boleh diperolehi secara percuma.

Aplikasi Fungsi

Kino tangkap, kawal VTR dan rakam semula ke dalam kamera

CinePaint Memproses imej dan manipulasi warna dengan lebihterperinci

Blender Menghasilkan animasi 3D


Cinelerra Menyunitng audio dan video

Synfig Menghasilkan animasi 2D

Stopmotion Menghasilkan video animasi

FFmpeg Merakam, mengubah dan stream audio dan video

K-3D Menghasilkan pergerakan gambar untuk animasi

Ardour Digital Audio Digunakan untuk merakam, sunting dan mix multi-trackWorkstation audio

Hydrogen Mesin dram

LMMS Aplikasi audio

Audacity Perisian untuk merakam dan menyunting suara

Mixxx Perisian terbuka untuk DJ

Rezound Aplikasi audio

Gimp Pakej untuk manipulasi gambar

InkScape Sama seperti Illustrator, CorelDraw

Scribus Aplikasi grafik

Image Magick Sesuai untuk membuat, menyunting imej bitmap

Skencil Aplikasi melukis yang interaktif

F-Spot Digunakan untuk menguruskan gambar-gambar anda

Jadual 2-3 (Aplikasi multimedia dan fungsinya)

3. GUI (GRAPHICAL USER INTERFACE), KUMPULAN DAN KEBENARAN (PERMISSIONS)

3.1 Kenalpasti pengguna, kumpulan dan ‘root user’

Dalam persekitaran sistem pengendalian berbilang-pengguna, terdapat sebilangan pengguna pada masa yang sama memasuki pelayan (server) untuk menjalankan tugas-tugas mereka. Kesemua pengguna berkongsi sumber pada pelayan (server), seperti cakera keras (hard disk), memori, dan alat-alat yang disambung pada pelayan (server). Pengguna-pengguna boleh diklasifikasikan kepada kategori-kategori berikut:

i. Pengguna Akhir (End Users): Melakukan kerja pada pelbagai utiliti atau aplikasi yang dipasang pada pelayan (server). Utiliti-utiliti ini boleh terdiri daripada ‘single line utilities’, ‘shell scripts’ atau program. Pengguna akhir (end users) untuk sesuatu sistem tidak terlibat di dalam tugas-tugas penyelenggaraan sistem tersebut.


ii. Pengguna Kuasa (Power Users): Melaksanakan semua aktiviti yang dilakukan oleh pengguna akhir (end users) dan juga bertanggungjawab untuk menentukan giliran dokumen untuk dicetak pada pencetak, membuat salinan sokongan (back up) pada fail secara tetap, dan melakukan tugas-tugas pengemasan (housekeeping), seperti membersihkan fail-fail yang tidak digunakan. Pengguna Kuasa (Power Users) untuk sesuatu sistem boleh dianggap sebagai pengguna akhir (end users) untuk sistem tersebut, dengan mempunyai keistimewaan tambahan yang ditentukan kepada mereka.

iii. Pentadbir Sistem (System Administrator): Mengawal sistem pengendalian yang ditetapkan pada mesin dan menetapkan semua aplikasi yang dipasang padanya. Mereka juga bertanggungjawab untuk mengendalikan peralatan perkakasan yang bersambung pada sistem tersebut. Berikut adalah pelbagai tanggungjawab Pentadbir Sistem (System Administrator):

a. Memasang dan menaiktaraf aplikasi-aplikasi pada sistem.

b. Menguruskan pengguna-pengguna atau kumpulan-kumpulan.

c. Menguruskan kebenaran-kebenaran untuk pengguna-pengguna.

d. Mengekalkan peralatan perkakasan yang disambung pada sistem.

e. Melaksanakan tugas-tugas pembersihan, seperti mengosongkan ruang pada cakera keras.

f. Memeriksa dan mengesan butir-butir dan aktiviti yang telah dilakukan pada sistem.

g. Mengoptimumkan sistem pengendalian.

h. Mengekalkan salinan sokongan (back up) secara tetap.

Menguruskan pengguna-pengguna dan kumpulan-kumpulan ialah satu aktiviti berterusan. Lantaran, dengan mempunyai strategi pengurusan pengguna yang efektif, ia adalah merupakan faktor terpenting untuk pengurusan yang berjaya. Sistem pengendalian Linux menyokong 2 jenis kumpulan sistem iaitu:

i. Kumpulan pengguna persendirian (User private groups) ii. Kumpulan terbina dalam (Built-in groups)

Kumpulan pengguna persendirian (user private groups) diwujudkan setiap kali pengguna baru ditambahkan ke dalam sistem. Setiap pengguna mempunyai kumpulan persendirian tersendiri dan hanya dia merupakan ahli bagi kumpulan tersebut. Kumpulan persendirian bagi seorang pengguna akan mempunyai nama yang sama dengan pengguna yang telah menghasilkannya.

Program pemasangan Linux menghasilkan pelbagai kumpulan ‘built-in’ pada komputer Linux. Kumpulan ‘built-in’ juga dikenali sebagai kumpulanstandard. Kumpulan-kumpulan ‘built-in’ ini terdiri daripada pengguna-pengguna standard yang terhasil semasa pemasangan sistem. Sebagai contoh, kumpulan standard, bin, mempunyai root, bin, dan daemon sebagai ahli. Setiap kumpulan ‘built-in’ digunakan oleh ahli pengguna ‘built-in’ untuk melaksanakan tugas yang perlu mereka lakukan. Sebagai contoh, kesemua pengguna untuk kumpulan ‘floppy built-in’ boleh mengakses ‘floppy drive’ di dalam sistem.

Setiap kumpulan, ‘built-in’ atau ‘user-defined’, telah ditetapkan dengan ID yang unik, dipanggil ID kumpulan ( Group ID – GID). GID bagi root ialah 0. Berikut adalah jadual bagi kumpulan standard beserta GID dan ahli-ahlinya:


Group (Kumpulan) GID (ID kumpulan) Members (Ahli-ahli)root 0 Rootbin 1 root, bin, daemon

daemon 2 root, bin, daemonsys 3 root, bin, adm

adm 4 root, adm, daemontty 5

disk 6 Rootlp 7 daemon, lp

mem 8kmem 9wheel 10 Rootmail 12 mail, and/or postfixnews 13 newsuucp 14 Uucpman 15

games 20gopher 30

dip 40ftp 50

nobody 99users 100

floppy 19

Jadual 3-1 (Kumpulan standard yang dihasilkan semasa pemasangan Linux)

Seorang pengguna boleh terdiri daripada pelbagai kumpulan tetapi mempunyai satu kumpulan utama, yang mana dia merupakan pemilik kumpulan bagi fail-fail yang telah dihasilkan oleh nya. Selain daripada kumpulan utama, kumpulan-kumpulan lain dikenali sebagai kumpulan tambahan. ID pengguna dan ID kumpulan digunakan oleh sistem untuk menggabungkan proses-proses, fail-fail dan sumber-sumber lain dengan pengguna. Beikut adalah merupakan jadual pengguna standard dengan UID mereka, ‘home directory’ dan informasi ‘shell’:

User (Pengguna) UID Home Directory Shell

daemon 2 /sbin /sbin/nologin

Adm 3 /var/adm /sbin/nologin

lp 4 /var/spool/lpd /sbin/nologin

sync 5 /sbin _/bin/sync

shutdown 6 /sbin /sbin/shutdown

halt 7 /sbin /sbin/halt

mail 8 /var/spool/mail /sbin/nologin

news 9 /etc/news /sbin/nologin

uucp 10 /var/spool/uucp /sbin/nologin


operator 11 /root /sbin/nologin

games 12 /usr/games /sbin/nologin

gopher 13 /var/gopher /sbin/nologin

ftp 14 /var/ftp /sbin/nologinnobody 99 / /sbin/nologin

Jadual 3-2 (‘Default User’ dihasilkan semasa pemasangan Linux)

3.2 Kenalpasti Model Keselamatan Linux: Fail dan Proses Keselamatan.

Sebelum anda menghasilkan dan menguruskan pengguna-pengguna dan kumpulan-kumpulan pada sesuatu sistem, anda harus mengetahui berkenaan kesemua fail-fail yang digunakan untuk menyimpan informasi berkaitan pengguna. Berikut adalah merupakan jadual senarai fail-fail dan direktori-direktori yang digunakan oleh Linux untuk menguruskan informasi akaun pengguna dan kumpulan:

Fail Kegunaan/etc/psswd Menyelenggara informasi akaun pengguna.

/etc/shadow Menyelenggara informasi berkaitan katalaluan pengguna didalam bentuk yang selamat dan telah dikodkan.

/etc/group Menyelenggara informasi kumpulan./etc/gshadow Menyelenggara katalaluan kumpulan di dalam bentuk yang

telah dikodkan./etc/skel Mengandungi fail ‘default’ yang disalin pada ‘homedirectory’

pengguna setiap kali pengguna baru diwujudkan./etc/default/useradd Menyelenggara informasi sedia ada (default) yang digunakan

setiap kali pengguna baru dihasilkan./etc/login.defs Mengandungi setting untuk seluruh sistem yang digunakan

semasa mewujudkan pengguna baru dan akaun pengguna.

Jadual 3-3 (Informasi Fail Pengguna dan Kumpulan)

3.2.1 Fail /etc/psswd

Fail katalaluan (password) di bawah direktori /etc adalah fail yang paling penting, yang mana ia menyimpan semua informasi pengguna. Ia mempunyai rekod ‘one-line record’ untuk setiap pengguna sistem Linux. Format bagi setiap rekod di dalam fail /etc/passwd ialah seperti berikut:

username:password:user ID:group ID:comment:HOME directory:login shell

Noktah bertindih (:) mengasingkan bahagian-bahagian bagi setiap rekod. Dalam konfigurasi asal, setiap pengguna sistem hanya mempunyai kebenaran membaca (read permission) untuk fail /etc/passwd. Walaubagaimanapun, pengguna ‘root’juga telah menulis kebenaran pada fail tersebut. Jadual berikut menerangkan bahagian-bahagian yang termasuk di dalam format bagi setiap rekod di dalam fail /etc/passwd:


Field (Bahagian) Description (Penerangan)username Menyimpan ‘login name’ pengguna pada sistem Linuxpassword Menyimpan kata laluan pengguna.user ID Menentukan ID pengguna yang dikaitkan dengan

setiap pengguna. Semua proses-proses dan fail-faildikaitkan dengan UID. UID yang mempunyai julat 0sehingga 99 digunakan untuk akaun sistem. Linuxmenggunakan nilai UID melebihi 500 untuk akaunpengguna biasa.

group ID Menentukan ID kumpulan bagi kumpulan utama(primary) yang mana dimiliki oleh pengguna-pengguna. Fail untuk kebenaran kumpulan dikaitkandengan GID.

comment Menyimpan nama penuh pengguna. Ia digunakanbeberapa utiliti untuk mengenalpasti pengguna.Sebagai contoh, ‘sendmail ‘ dapat mengaksesbahagian ini untuk menentukan penghantar ‘mail’tersebut.

home directory Menyimpan laluan untuk ‘home directory’ pengguna.Dalam konfigurasi asal, bahagian ini akanmengandungi kemasukan (entry) seperti/home/login_name kerana ‘home directory’kebiasaannya mempunyai nama yang sama dengan‘login name’ pengguna.

login shell Menentukan ‘login shell’ atau ‘command’ yangdilaksanakan sejurus selepas pengguna daftar masuk(logs on) pada komputer Linux. Kebiasaannya,bahagian ini menentukan nama fail yang telahdilaksanakan untuk ‘shell’ yang digunakan.

Jadual 3-4 (Bahagian-bahagian fail /etc/passwd)

Berikut adalah ‘command’ yang boleh digunakan untuk melihat kandungan fail/etc/passwd: # cat /etc/passwd

3.2.2 Fail /etc/shadow

Mekanisma katalaluan ‘shadow’ menyimpan katalaluan pengguna di dalam fail yang berasingan dalam bentuk enkripsi. Fail ‘shadow’ di bawah direktori /etc menyimpan satu rekod untuk setiap pengguna sistem Linux. Pengguna ‘root’ hanya mempunyai kebenaran untuk membaca fail /etc/passwd. Walaubagaimanapun, sebagai pemilik fail ‘shadow’, pengguna ‘root’ boleh mengubah kebenaran pada fail untuk mengubah-suai fail tersebut. Pengguna-pengguna lain tidak mendapat kebenaran-kebenaran untuk mengubah fail tersebut. Format untuk fail ‘shadow’ adalah seperti berikut:

username:passwd:last:may:must:warn:expire:disable:reserved

Jadual di bawah menerangkan pelbagai bahagian untuk fail ‘shadow’:


Field Penerangan(Bahagian)

username Menentukan ‘login name’ pengguna.passwd Menentukan katalaluan yang telah dikodkan. Nilai bagi

bahagian ini ialah (*) atau !! untuk pengguna standard,yang dihasilkan semasa pemasangan.

last Menentukan hari-hari di antara 1 Januari 1970 dantarikh terakhir katalaluan ditukarkan.

may Menentukan hari sebelum kemungkinan berlakuperubahan katalaluan.

must Menentukan hari selepas katalaluan perlu diubah.warn Menentukan baki hari untuk tamat tempoh katalaluan.

Maklumat ini digunakan oleh sistem untukmengingatkan pengguna supaya mengubah katalaluansebelum tarikh tamat tempoh.

expire Menentukan hari selepas katalaluan tamat tempoh danakaun tidak boleh digunakan.

disable Menentukan hari di antara 1 Januari 1970 dan tarikh dimana akaun tidak boleh digunakan.

Jadual 3-5 (Bahagian-bahagian fail /etc/shadow)

Sistem katalaluan ‘shadow’ menjadikan sesuatu sistem selamat daripada dicerobohi. Masalah pencerobohan sistem oleh pengguna yang tidak diberi kebenaran hampir menjadi tidak penting. Kandungan bagi fail /etc/shadow boleh dilihat menggunakan ‘command’ berikut: # cat / etc / shadow

3.2.3 Fail /etc/group

Fail /etc/group menyimpan informasi mengenai kumpulan-kumpulan yang terdapat di dalam sistem. Format bagi fail kumpulan adalah seperti berikut:

group_name:password:group_ID:users

Setiap kumpulan mempunyai satu rekod bagi empat bahagian, dipisahkan oleh noktah bertindih. Jadual berikut menyediakan penerangan mengenai bahagian-bahagian di dalam fail kumpulan:

Field Description (Penerangan)(Bahagian)

group_name Menentukan nama yang unik bagi kumpulan.password Menentukan katalaluan untuk kumpulan. Kebiasaannya,

bahagian bagi katalaluan kumpulan adalah kosong,menunjukkan bahawa kumpulan tidak mempunyaikatalaluan. Anda juga boleh menentukan katalaluanuntuk kumpulan, kes di mana katalaluan akan disimpan dibahagian ini dalam format yang telah dikodkan. Jika


anda menggunakan sistem fail ‘shadow’, bahagian katalaluan akan dipindahkan ke /etc/gshadow dan karakter x akan ditentukan pada bahagian.

group_ID Menentukan nombor unik bagi mengenalpasti kumpulan. Sistem pengendalian menggunakan nombor untuk menetapkan kebenaran kumpulan.

users Menentukan senarai nama pengguna di dalam kumpulan, dipisahkan oleh noktah bertindih.

Jadual 3-6 (Bahagian-bahagian fail /etc/group)

‘Logon’ sebagai pengguna ‘root’ dan paparkan kandungan fail /etc/group, menggunakan ‘command’ berikut: # cat /etc/group

3.2.4 Fail /etc/gshadow

Fail gshadow mengekalkan informasi berkaitan katalaluan untuk kumpulan di dalam bentuk yang selamat dan telah dikodkan. Fail ini hanya dihasilkan apabila mekanisma katalaluan ‘shadow’ telah dibolehkan (enabled). Di dalam kes ini, nilai yang ditempatkan pada bahagian katalaluan untuk fail /etc/group ialah x. Katalaluan sebenar yang telah dikodkan disimpan di dalam fail /etc/gshadow. Berikut adalah format untuk fail gshadow:

group_name:encrypted_password:group_administrators:group_members

Setiap kumpulan mempunyai rekod untuk empat bahagian, diasingkan dengan noktah bertindih. Jadual berikut menyediakan penerangan berkenaan bahagian-bahagian bagi fail gshadow:

Field (Bahagian) Penerangangroup_name Menentukan nama yang unik untuk kumpulan.encrypted_password Menentukan katalaluan yang telah dikodkan untuk

kumpulan. Jika katalaluan tersebut disetkan, makapengguna yang bukan ahli boleh menyertai kumpulandengan menaip katalaluan untuk kumpulan tersebut denganmenggunakan ‘command’ newgrp. Jika nilai pada bahagianini ialah !, maka tiada pengguna dibenarkan untukmemasuki kumpulan tersebut dengan menggunakan‘command’ newgrp. Jika katalaluan tidak pernah disetkan,maka nilai pada bahagian ialah !!.

group_administrators Menentukan ahli-ahli kumpulan yang boleh menambah danmembuang ahli-ahli kumpulan yang lain denagnmenggunakan ‘command’ gpasswd. Ahli-ahli kumpulandipisahkan dengan tanda koma.

group_members Menentukan senarai nama pengguna, yang merupakan ahlikumpulan. Nama-nama pengguna dipisahkan dengantanda koma.

Jadual 3-7 (Bahagian-bahagian fail /etc/gshadow)


3.2.5 Fail /etc/default/useradd

Fail /etc/default/useradd menyimpan informasi konfigurasi awal untuk pengguna-pengguna baru yang dihasilkan menggunakan ‘command’ useradd. Contoh kandungan bagi fail useradd adalah seperti berikut:

# useradd defaults file

GROUP=100

HOME=/home

INACTIVE=-1

EXPIRE=

SHELL=/bin/bash

SKEL=/etc/skel

Jadual berikut menerangkan pembolehubah (variables) yang boleh dikonfigurasi di dalam fail useradd:

Variables Description (Penerangan)(Pembolehubah)GROUP Menentukan kumpulan ‘default’ untuk pengguna. Nilai ‘default’

ialah 100, menunjukkan penggunaHOME Menentukan direktori yang telah dihasilkan di bawah ‘home

directory’ pengguna.INACTIVE Menentukan hari-hari dimana akaun sepatutnya dihilangkan

(disabled) selepas tarikh tamat katalaluannya. Nilai ‘default’ ialah– 1, menunjukkan ciri tersebut telah dihilangkan. Nilai kosongmenunjukkan katalaluan akan ditamatkan dengan segera.

EXPIRE Menandakan hari-hari selepas katalaluan sepatutnya tamattempoh. Secara ‘default’, bahagian tersebut akan kosong,menandakan katalaluan tidak akan tamat tempoh.

SHELL Menentukan ‘default shell’ untuk pengguna. Nilai ‘default’ ialah/bin/bash.

SKEL Menentukan direktori ‘skeleton’ yang disalin pada home‘ directory’pengguna. Nilai ‘default’ ialah direktori /etc/skel.

Jadual 3-8 (Pembolehubah yang boleh dikonfigurasi di dalam fail useradd)

Anda boleh mengedit nilai-nilai di dalam fail /etc/default secara terus. Walaubagaimanapun, untuk memastikan anda tidak mengubah kandungan secara sengaja, anda disyorkan untuk menggunakan ‘command’ useradd -D untuk menukar nilai-nilainya.


3.2.6 Direktori /etc/skel

Direktori skel yang terdapat di bawah direktori /etc bertindak sebagai ‘skeleton home directory’ untuk semua pengguna baru yang telah ditambah dengan menggunakan ‘command’ useradd. Anda boleh mengubah direktori skel supaya semua pengguna-pengguna baru bagi sistem memperolehi satu set fail di dalam ‘home directory’ mereka. Sebagai contoh, anda boleh membuat perubahan di dalam fail .bash_profile supaya setiap pengguna baru bagi sistem memperolehi fail baru dengan setting yang telah diubah suai. Anda boleh memaparkan kandungan /etc/skel menggunakan ‘command’ berikut:# ls -la / etc/ skel

Direktori /etc/skel membolehkan pentadbir sistem untuk menyediakan ‘default environment’ untuk pengguna. Apabila pengguna baru diwujudkan, ‘home directory’ bagi pengguna tersebut dimulakan dengan fail-fail yang terkandung di dalam direktori/etc/skel.

3.2.7 Fail /etc/login.defs

Fail /etc/login.defs mengandungi setting ‘system-wide’ yang digunakan semasa mewujudkan pengguna baru dan akaun pengguna. Ia menyimpan informasi seperti laluan untuk direktori mel, informasi ‘password aging’ dan nilai minimum dan maksimum bagi UID dan GID. Fail tersebut mempunyai masukan komen (comment entries) yang menerangkan kepada pengguna setiap nilai yang terdapat di dalam fail. Jadual berikut menerangkan sebahagian parameter yang berguna dijelaskan di dalam fail /etc/login.defs :

Variables Description (Penerangan)

(Pembolehubah)MAIL_DIR Menentukan laluan direktori dimana ‘mailbox’

pengguna ditetapkan. Nilai ‘default’ ialah/var/spool/mail.

PASS_MAX_DAYS Menentukan jumlah hari maksimum dimanakatalaluan mungkin telah digunakan. Nilai ‘default’disetkan pada 99999.

PASS_MIN_DAYS Menentukan linkungan jumlah hari minimum di manapengguna tidak boleh menukarkan katalaluanmereka. Nilai ‘default’ ialah 0.

PASS_MIN_LEN Menentukan panjang minimum bagi katalaluan. Nilai‘default’ ialah 5.

PASS_WARN_AGE Menentukan jumlah hari sebelum amaran mengenaikatalaluan yang tamat tempoh dipaparkan kepadapengguna. Nilai ‘default’ ialah 7.

UID_MIN Menentukan secara automatik penetapan jumlahminimum UID kepada pengguna yang diwujudkandengan menggunakan ‘command’ useradd. Nilai‘default’ ialah 500.

UID_MAX Menentukan secara automatik penetapan jumlahmaksimum UID kepada pengguna yang diwujudkan


dengan menggunakan ‘command’ useradd. Nilai‘default’ ialah 60000.

GID_MIN Menentukan secara automatik penetapan jumlahminimum GID kepada pengguna yang diwujudkandengan menggunakan ‘command’ groupadd. Nilai‘default’ ialah 500.

GID_MAX Menentukan secara automatik penetapan jumlahmaksimum GID kepada pengguna yang diwujudkandengan menggunakan ‘command’ groupadd. Nilai‘default’ ialah 60000.

CREATE_HOME Menentukan samada ‘command’ useradd perlu atautidak mewujudkan ‘home directory’ pengguna secaraautomatik. Nilai ‘default’ ialah yes.

Jadual 3-9 (Pembolehubah yang ditentukan di dalam fail /etc/login.defs)

3.3 Kenalpasti ‘Examining Permissions’

Jika anda tidak dapat mengakses sesetengah fail menggunakan sistem Linux anda sendiri, ini kebiasaannya disebabkan kesalahan semasa anda membuat konfigurasi kebenaran untuk mengakses fail. Jika anda merupakan pengguna tunggal di dalam ‘Linux box’ anda, anda akan tertanya-tanya kenapa perlu diwujudkan kebenaran-kebenaran yang menyekat anda untuk mengakses sistem pengendalian anda sendiri. Walaubagaimanapun, anda perlu tahu bahawa Linux direka untuk kegunaan pelbagai-pengguna. Oleh itu, adalah penting bagi anda mempunyai sistem yang selamat untuk menentukan fail-fail kepunyaan anda dan siapa yang boleh mengaksesnya. Walaupun anda merupakan pengguna tunggal bagi sistem ‘desktop’ yang biasa, kebenaran fail dapat membantu anda untuk mengekalkan keselamatan fail-fail yang penting, dari pengguna-pengguna luar dan kesalahan anda sendiri. Semua fail dalam sistem Linux, termasuk direktori-direktori, adalah dimiliki oleh pengguna dan kumpulan tertentu. Oleh itu, kebenaran-kebenaran fail ditetapkan secara berasingan untuk pengguna, kumpulan dan lain-lain.

3.3.1 Pengguna (User)

‘Username’ bagi pengguna yang memiliki fail. Secara ‘default’, pengguna yang mewujudkan sesuatu fail akan menjadi pemilik fail tersebut.

3.3.2 Kumpulan (Group)

‘Usergroup’ yang memiliki fail. Semua pengguna yang termasuk dalam kumpulan yang merupakan pemilik fail akan mempunyai kebenaran yang sama untuk mengakses fail tersebut. Ini berguna jika, sebagai contoh, anda mempunyai projek yang memerlukan beberapa pengguna berlainan untuk mengakses fail tertentu, dan tidak kepada pengguna yang lain. Di dalam kes ini, anda perlu menambahkan semua pengguna yang diperlukan untuk menjalankan projek tersebut ke dalam satu kumpulan yang sama, serta pastikan fail yang diperlukan adalah milik kumpulan tersebut, dan setkan kebenaran fail kumpulan sewajarnya.


3.3.3 Lain-lain (Others)

Pengguna yang bukan merupakan pemilik fail dan tidak termasuk dalam kumpulan yang sama dengan fail. Dalam kata lain, kalau anda setkan kebenaran untuk kategori “other”, ia akan memberi kesan terhadap ‘default’ kepada semua pengguna. Diatas sebab ini, orang sering bercakap mengenai setting untuk bit kebenaran “world” pada hakikatnya ia bermaksud setting kebenaran untuk “other”.

3.4 Kenalpasti Jenis-Jenis Kebenaran Fail

Terdapat tiga jenis kebenaran akses di dalam Linux: baca (read), tulis (write) dan laksana (execute). Kebenaran-kebenaran ini ditetapkan secara berasingan bagi pemilik fail, kumpulan dan semua pengguna yang lain.

3.4.1 Kebenaran ‘read’

Di dalam fail biasa, bit kebenaran ‘read’ bermaksud fail boleh dibuka dan dibaca. Di dalam direktori, kebenaran ‘read’ bermaksud anda boleh menyenaraikan kandungan di dalam direktori.

3.4.2 Kebenaran ‘write’

Di dalam fail biasa, ini bermaksud anda boleh mengubah suai fail, iaitu menulis data baru ke dalam fail. Di dalam kes direktori, kebenaran ‘write’ bermaksud anda boleh menambah, membuang, dan menukar nama fail di dalam direktori tersebut. Ini bermaksud, jika fail mempunyai bit kebenaran ‘write’, anda dibenarkan untuk mengubahsuai kandungan fail tersebut, tetapi anda hanya dibenarkan untuk menukar nama atau memadam fail jika terdapat kebenaran dari direktori fail tersebut.

3.4.3 Kebenaran ‘execute’

Bagi fail biasa, ini bermaksud anda boleh laksanakan fail sebagai program atau ‘shell script’. Di dalam direktori, kebenaran ‘execute’ (juga dikenali sebagai “search bit”) membenarkan anda untuk mengakses fail di dalam direktori dan memasukinya, sebagai contoh, dengan menggunakan ‘command’ cd. Walaubagaimanapun, anda diingatkan bahawa anda tidak dibenarkan untuk menyenaraikan kandungan fail, kecuali anda juga mendapat kebenaran ‘read’ bagi direktori tersebut. Anda boleh melihat kebenaran akses bagi fail dengan membuat senarai direktori yang panjang dengan menggunakan ‘command’ ls –l.

3.5 Kenalpasti kebenaran untuk mengubah (Changing Permission): Mod Simbolik dan Numerik.

3.5.1 Mod Simbolik (Symbolic Mode)

Anda boleh menetapkan kebenaran fail dengan menggunakan ‘command’ chmod. Kedua-dua pengguna ‘root’ dan pemilik fail dapat menetapkan kebenaran pada fail. chmod mempunyai dua mod, iaitu mod simbolik dan mod numerik. Mod


simbolik agak senang untuk diingat. Pertama, anda perlu membuat keputusan jika anda perlu menetapkan kebenaran untuk user (u), group (g), others (o), atau all (a). Kemudian, samada anda manambah kebenaran baru (+), membuangnya (-), atau menghapuskan kebenaran sebelumnya dan menambah kebenaran baru (=). Seterusnya, anda perlu membuat keputusan jika anda hendak menetapkan kebenaran read (r), kebenaran write (w), atau kebenaran execute (x). Akhir sekali, anda perlu maklumkan kepada chmod kebenaran fail yang mana yang hendak anda ubah. Sebagai contoh, anda mempunyai fail biasa dinamakan testfile, dan fail tersebut mempunyai kebenaran akses penuh bagi semua kumpulan (senarai panjang direktori akan menunjukkan –rwxrwxrwx sebagai kebenaran fail). Hapuskan semua kebenaran tetapi tambahkan kebenaran ‘read’ untuk semua pengguna: $ chmod a=r testfile. Selepas ‘command’ diatas dimasukkan, kebenaran fail akan menunjukkan -r--r--r—

Tambahkan kebenaran ‘execute’ pada kumpulan: $ chmod g+x testfile

Sekarang, kebenaran fail menunjukkan -r--r-xr—

Tambahkan kedua-dua kebenaran ‘write’ dan ‘execute’ pada pemilik fail. Lihat bagaimana anda boleh setkan lebih daripada satu kebenaran pada masa yang sama: $ chmod u+wx testfile. Selepas ini, kebenaran fail akan menunjukkan -rwxr-xr--

Buang kebenaran ‘execute’ dari kedua-dua pemilik fail dan kumpulan fail. Lihat, sekali lagi, bagaimana anda boleh setkan lebih daripada satu kebenaran padamasa yang sama: $ chmod ug-x testfile. Sekarang, kebenaran menunjukkan -rw-r--r--

Jadual berikut menunjukkan rujukan untuk menetapkan kebenaran fail didalam mod simbolik:

Which user?u user/ownerg Groupo Othera All

What to do?+ add this permission- remove this permission= set exactly this permission

Which permissions?r Readw Writex Execute

Jadual 3-10 (Arahan dalam mod simbolik)


3.5.2 Mod Numerik (Mode Numeric)

Di dalam mod numeric, kebenaran fail tidak diwakili dengan karakter. Sebaliknya, ia diwakili dengan nombor oktal tiga-digit.

4 = read (r)

2 = write (w)

1 = execute (x)

0 = no permission (-)

Bagi mendapatkan bit kebenaran yang dikehendaki, anda perlu menambah nombor-nombor dengan sewajarnya. Sebagai contoh, kebenaran rwx ialah 4+2+1=7, rx ialah 4+1=5, dan rw ialah 4+2=6. Disebabkan anda perlu menetapkan kebenaran-kebenaran yang berasingan untuk pemlik, kumpulan dan lain-lain, anda perlukan tiga-digit nombor bagi mewakili kebenaran-kebenaran untuk setiap kumpulan-kumpulan ini.

Contoh 1:

$ chmod 755 testfile

Ini akan mengubah kebenaran testfile kepada -rwxr-xr-x. Pemilik akan mendapat kebenaran penuh iaitu ‘read’, ‘write’ dan ‘execute’ (7=4+2+1), kumpulan akan mendapat kebenaran ‘read’ dan ‘write’ (5=4+1), dan dunia juga akan mendapat kebenaran ‘read’ dan ‘write’ (5=4+1).

Contoh 2:

$ chmod 640 testfile

Di dalam kes ini, kebenaran testfile akan menunjukkan -rw-r-----. Pemilik akan mendapat kebenaran ‘read’ dan ‘write’ (6=4+2), kumpulan akan mendapat kebenaran ‘read’ (4) sahaja, dan pengguna lain tidak akan mempunyai kebenaran akses.

Mod numerik mungkin tidak semudah mod simbolik, tetapi dengan mod numerik, anda boleh menetapkan kebenaran fail dengan lebih cepat dan lebih cekap. Jadual dibawah menunjukkan penetapan kebenaran fail di dalam mod numerik:

Which Number?0 ---1 --x2 -w-3 -wx4 r--5 r-x6 rw-7 Rwx

Jadual 3-11 (Mod Numerik)

3.6 Kenalpasti Sistem Fail Linux

Sistem fail adalah terdiri daripada komponen ‘built-in’ bagi sesuatu sistem operasi dan digunakan untuk menyimpan fail dan folder di dalam bentuk hirarki logik.


3.6.1 Kenalpasti ‘partitions’ dan ‘filesystems’

Proses pemasangan sistem operasi membabitkan tugas memformat ‘partition’ untuk menghasilkan sistem fail pada ‘partition’. Proses memformat mewujudkan blok-blok berikut yang bertujuan untuk menyimpan maklumat tertentu bagi sistem fail pada ‘partition’ tersebut:i. Boot block ii. Super block iii. Inode block iv. Data block

Gambarajah berikut menunjukkan bagaimana blok-blok disusun pada ‘disk partition’.

Gambarajah 3-1 (Blok-blok bagi sistem fail)

Blok pertama bagi sistem blok ialah ‘boot block’, diikuti dengan pelbagai kumpulan blok. Setiap kumpulan blok seterusnya dibahagikan kepada tiga blok, iaitu super, inode dan data yang mana ia menyimpan ‘metadata’ dan juga datanya sendiri, yang berkaitan dengan sistem fail.

A. Boot Block

‘Boot block’ merupakan blok yang pertama di dalam istem fail Linux yang bertanggungjawab untuk ‘boot’ sistem. Blok ini mengandungi program yang dikenali sebagai ‘bootstrap loader’, juga dikenali sebagai ‘Master Boot Record’ (MBR). ‘Bootstrap loader’ mengandungi arahan ‘booting’ yang dimuatkan di dalam memori utama. Secara bergilir-gilir, arahan-arahan ini memuatkan ‘kernel’ ke dalam memori utama pada komputer semasa proses ‘booting’ Linux. Apabila ‘kernel’ telah dimuatkan secara keseluruhan ke dalam memori utama, ia mengawal operasi ‘input/output’ (I/O) yang dilakukan keatas komputer.

B. Super Block

‘Super block’ merupakan blok kedua bagi sistem fail Linux. Ia menyimpan informasi global mengenai sistem fail, seperti blok inodes dan blok data, saiz sistem fail, dan disk dan saiz blok yang digunakan oleh sistem fail. Jika ‘super block’ rosak, sistem operasi Linux tidak akan ‘boot’. Oleh itu, Linux mengekalkan pelbagai salinan ‘super block’ pada kawasan-kawasan yang berbeza pad disk. Jika satu salinan ‘super block’ rosak, sistem akan diarah untuk menggunakan salinan ‘super block’ yang lain. Salinan ‘super block’ dikekalkan di dalam memori oleh kernel. Salinan ini digunakan semasa memperuntukkan blok ‘inode’ baru dan blok data pada sistem fail.


‘Kernel’ juga mengemaskini salinan berikut dengan kandungan salinan memori ‘super block’.

C. Inode Block

‘Inode block’ merupakan blok ketiga pada sistem fail Linux. Ia mengandungi informasi mengenai kesemua ‘inodes’ yang diwujudkanuntuk setiap fail dalam sistem fail. ‘Inode’ diwujudkan dan diperuntukkan di dalam blok ‘inode’ apabila sesuatu fail dihasilkan. Ia adalah merupakan jadual yang mengandungi informasi berikut untuk setiap fail yang dihasilkan di dalam Linux;i. Jenis fail, seperti ‘regular’, direktori, dan perkakasan ii. Jenis kebenaran iii. Saiz fail iv. Tarikh dan masa bagi perubahan terakhir v. Tarikh dan masa bagi akses terakhir

‘Inode block’ mengandungi pointer‘’ kepada blok data dimana fail-fail bagi sistem fail Linux disimpan. Apabila pengguna membuka fail, ‘kernel’ menyalin ‘inode’ bagi fail ke dalam memori dan melaksanakan semua operasi pada salinan memori. Salinan memori bagi fail dikekalkan di dalam struktur yang dikenali sebagai ‘vnode’. Struktur ini disimpan di dalam memori (RAM).

D. Data Block

‘Data block’ merupakan blok terakhir di dalam sistem fail Linux. Data yang dihasilkan oleh pengguna di dalam fail disimpan di dalam blok data pada sistem fail Linux. Saiz bagi setiap blok data di dalam Linux ialah 1024 bytes. Ini merupakan kawasan memori ‘addressable’ yang terkecil di dalamLinux. Walaubagaimanapun, terdapat beberapa pertimbangan pada saiz blok data. Jika anda hanya mahu menulis 100 bytes data di dalam 1024 bytes blok data, hanya 100 bytes akan memenuhi ruang memori. Ruang yang selebihnya akan kekal kosong. Berikutnya, jika anda menulis 500 bytes data, data tersebut akan ditulis pada blok data yang baru bagi saiz 1024 bytes. Sekali lagi, 524 bytes ruang memori tidak digunakan. ‘Buffers’ digunakan untuk mengatasi masalah ini. ‘Buffers’ ialah ruang penyimpanan sementara di dalam komputer, yang diselenggarakan oleh kernel pada Linux. ‘Buffers’ membaca jumlah bytes yang besar daripada disk dan sekaligus melaksanakan I/O, tanpa membazirkan ruang memori. Konsep ‘disk fragmentation’ digunaka apabila anda perlu menulis lebih banyak data di dalam fail dan ‘kernel’ tidakdapat menjumpai blok ‘adjacent’ yang kosong. Di dalam kes berikut, data akan ditulis pada mana-mana blok kosong seterusnya.

3.6.2 Kenalpasti pelbagai sistem fail.

Linux menyokong sistem fail berikut:i. ext2 : Pernah menjadi sistem fail standard pada Linux. Ia menggunakan

pelbagai blok ‘super’ dan ‘symbolic links’. ii. ext3 : Sistem fail standard Linux dan merupakan perlanjutan bagi sistem fail

ext2. Ia menyokong ‘journaling’ yang mana memastikan kesemua fail di dalam sistem fail sentiasa berada di dalam keadaan yang konsisten.


iii. iso 9660 : Merupakan sistem fail standard yang digunakan oleh CD-ROM. Sistem fail ini menyokong konvensyen penamaan fail DOS-style 8.3, RockRidge, dan Joliet.

iv. msdos : Biasa digunakan pada ‘floppy diskette’ untuk membolehkan pemindahan fail daripada sistem Linux kepada ‘floppy diskettes’.

v. nfs : Membolehkan computer mengakses fail dari rangkaian. vi. proc : Merupakan sistem fail palsu yang dikekalkan di dalam memori yang

menyimpan data bagi setiap proses yang dijalankan.

3.7 Kenalpasti ‘symbolic links’ dan ‘hard links’.

‘Inodes’ secara tepatnya dikaitkan dengan kemasukan satu direktori pada satu masa. Walaubagaimanapun, dengan ‘hard links’ adalah tidak mustahil untuk mengaitkan kemasukan pelbagai direktori dengan ‘inode’ tunggal. Untuk menghasilkan ‘hard link’, ‘command ln’ berikut boleh digunakan:

# ln /root/file1 /root/file2

# ls –l

‘Command’ diatas menghasilkan pautan pada file1.‘Symbolic links’ merujuk kepada: Laluan simbolik menunjukkan lokasi abstrak bagi fail yang lain. ‘Hard links’ merujuk kepada:Lokasi spesifik bagi data fizikal.

3.7.1 ‘Hard links vs. Soft links’ dalam Linux.

i. ‘Hard links’ tidak dapat menghasilkan pautan pada direktori-direktori. ii. Tidak boleh merentasi sempadan-sempadan sistem fail.

‘Symbolic links’ sama seperti ‘hard links’. Ia membenarkan pelbagai ‘filenames’ bergabung dengan fail tunggal. Walaubagaimanapun, ‘symbolic links’ membenarkan:

i. Menghasilkan pautan diantara direktori. ii. Boleh merentasi sempadan-sempadan sistem fail.

Pautan-pautan mempunyai tindakan berlainan apabila sumber bagi pautan diubah atau dibuang.i. ‘Symbolic links’ tidak dikemaskini. ii. ‘Hard links’ sentiasa merujuk pada sumber, walaupun diubah atau dibuang.

Anda boleh menghasilkan ‘symbolic links’ dengan ‘command’ ln:

$ ln -s /path/to/file1.txt /path/to/file2.txt

$ ls -ali

‘Command’ diatas akan menghasilkan pautan simbolik pada file1.txt.


3.8 Kenalpasti tujuh jenis fail asas.

Simbol ls -l Jenis Fail

- regular file

d directory

l symbolic link

b block special file

c character special file

p named pipe

s socket

Jadual 3-12 (Simbol ls-l dan jenis fail)

Di dalam topik sebelum ini, kita telah mempelajari berkenaan tiga jenis fail : ‘regular files, directories dan symbolic links’. Berikut adalah penerangan ringkas mengenai fail-fail yang selebihnya.

3.8.1 c

character special file: Digunakan untuk berkomunikasi dengan ‘hardware’ secara satu karakter pada satu masa.

3.8.2 b

block special file: Digunakan untuk berkomunikasi dengan ‘hardware’ secara satu blok data pada satu masa: 512 bytes, 1024 bytes, 2048 bytes: mengikut kesesuaian dengan jenis ‘hardware’. Secara umumnya, fail istimewa bagi blok dan karakter diletakkan di dalam direktori /dev. Untuk melihat senarai berikut, taipkan ‘command’ berikut: [student@stationX ~1 $ ls -1 /dev | less . . .output omitted. .. .

3.8.3 p

named pipe: Merupakan sejenis fail yang memindahkan data diantara proses-proses. Ia tidak menyimpan data pada dirinya sendiri tetapi memindahkan data diantara satu proses penulisan data ke dalam ‘namedpipe’ dan proses pembacaan data dari ‘named pipe’. ‘Named pipe’ boleh dihasilkan dengan menggunakan ‘command’ mk nod: [student@stationX ~l $ mknod mypipe p

3.8.4 s

socket: Satu mekanisma ‘stylized’ bagi perhubungan ‘inter-process’. Sangat luar biasa untuk seorang pengguna ataupun ‘system administator’ untuk menghasilkan soket dengan jelas.

3.9 Mengenalpasti cara memeriksa ‘free space’.

Anda boleh menggunakan ‘command’ df dan du untuk memeriksa ruang kosong atau ruang yang telah digunakan di dalam ‘disk’. ‘Command’ df menyediakan maklumat bagi setiap satu sistem fail. Jika anda tidak menentukan nama sistem fail yang anda kehendaki,maka maklumat berkaitan dengan semua sistem fail yang dilancarkan akan dipaparkan. Secara ‘default’, ruang disk dipaparkan di dalam blok 1K. Anda boleh mengubah nilai ‘default’ dengan menetapkan POSIXLY_CORRECTpada pembolehubah ‘environment’. Sintaks bagi ‘command’ df ialah : $ df [option] [file system]


Secara ‘default’, ‘command’ df juga memaparkan maklumat mengenai sistem fail yang terasing. Dalam kata lain, jika komputer anda bersambung dengan komputer yang lain yang mempunyai sistem fail yang berbeza, atau jika komputer anda mengakses peralatan lain, seperti ‘floppy disk’, ‘command’ df juga akan menunjukkan maklumat mengenai sistem fail terasing yang bersambung pada komputer tersebut atau sistem fail bagi peralatan yang sedang dipasang pada komputer anda.

Jadual berikut menyenaraikan opsyen yang terdapat pada ‘command’ df:

Option Description-a or Memaparkan semua maklumat mengenai sistem fail--all yang dimuatkan di dalam Linux, termasuk sistem fail

yang mempunyai blok bersaiz 0, seperti fail sistem /proc.-B size or Memaparkan ruang disk kosong yang dinyatakan di--block-size=size dalam saiz blok tertentu, seperti yag ditunjukkan oleh

argumen size.-h or Memaparkan saiz ruang disk, samada kosong atau telah--human-readable digunakan, di dalam unit MB atau GB.

Walaubagaimanapun, jika opsyen –h tidak digunakanmaka ruang disk akan ditunjukkan dalam unit KB.

-I or Memaparkan maklumat ‘inode’.--inodes-k Memaparkan maklumat dalam blok 1024-bit.-l or Hanya memaparkan maklumat sistem fail ‘local’.--local-t Type or Memaparkan maklumat mengenai sistem fail tertentu.--type=Type-x Type or Memaparkan maklumat mengenai sistem fail, tidak--exclude-type=Type termasuk sistem fail tertentu.

Jadual 3-13 (Opsyen bagi ‘command’ df)

‘Command’ du memaparkan maklumat mengenai ruang pada disk yang telah digunakan untuk menyimpan fail. Jika fail-fail tersebut adalah dalam bentuk direktori, maklumat yang akan dipaparkan adalah dalam bentuk rumus. Jika tiada opsyen yang ditetapkan, maklumat mengenai direktori semasa akan dipaparkan. Sintaks bagi ‘command’ du ialah: $ du [option] [file]. ‘command’ du menyediakan opsyen yang sama seperti ‘command’ df.

3.10 Kenalpasti pencarian dan pemprosesan fail.

locate meminta pangkalan data bagi fail untuk mancari fail-fail yang dikehendaki menggunakan ‘search criteria’. Pangkalan data ini mesti dihasilkan oleh ‘administrator’ yang menjalankan ‘command’ updatedb. Disebabkan pangkalan data yang telah luput tarikh boleh menjadi lebih teruk daripada tidak boleh digunakan, ‘updates’ bagi pangkalan data boleh juga di ‘automated’ oleh ‘administrator’ dengan membolehkan opsyen ‘DAILY_UPDATE’ pada /etc/updated.conf. Pangkalan data ‘locate’ hanya menyimpan nama fail dan informasi laluan (path) supaya ‘commands’ locate and locate hanya membuat pencarian berpandukan nama fail. Walaubagaimanapun, locate and locate boleh menggunakan penyataan biasa apabila membuat pencarian pangkalan data untuk menyediakan informasi bagi membuat pencarian “fuzzy”.

Contoh locate:

i. locate foo – Mencari fail yang mempunyai nama atau laluan “foo” ii. locate –r ‘\.foo$’ – Pancarian ‘regex’ bagi fail yang berakhir dengan “foo”


iii. Opsyen yang berguna : a. -i – melakukan pencarian ‘case-insensitive’ b. -n x – senarai yang mempunyai padanan x pada permulaan

Tidak seperti locate, find akan membuat pencarian ‘real time’ pada sistem fail mesin untuk mencari fail-fail yang sepadan dengan criteria pada ‘command line arguments’. Tapi perlu disedari oleh kerana find mencari fail pada sistem fail sebagai akaun pengguna anda, anda perlu membaca dan melaksanakan kebenaran pada direktori untuk memeriksa kandungannya. find memerlukan argumen mengenai direktori mana yang diperlukan untuk mula mencari fail yang dikehendaki. Oleh itu, jika anda hanya ingin mencari fail di dalam direktori ‘student’s home’ anda perlu member find direktori permulaan /home/student.

3.11 Mengenalpasti cara pemasangan media mudah alih.

Anda perlu menggunakan ‘command’ mount untuk memasang peralatan atau sistem fail. Sintaks yang digunakan dalam ‘command’ mount untuk memasang peralatan ialah: mount <[-t type][options]> <device> [directory]

Argumen yang terdapat di dalam sintaks diatas adalah seperti berikut:

[directory] : Menunjukkan laluan mutlak bagi ‘mount point’. Sebelum memasang sistem fail, anda perlu mewujudkan direktori kosong di dalam sumber sistem fail, juga dikenali sebagai sistem fail ‘local’. Direktori kosong, di mana pemasangan sistem fail dilakukan, dipanggil ‘mount point’.

<device> : Menunjukkan laluan mutlak bagi fail ‘device driver’ yang perlu dipasang, seperti /dev/hda3. Linux berinteraksi dengan jenis fail tertentu pada sistem fail ‘local’, di mana masukan data dibuat di dalam direktori peralatan, /dev, atau sistem fail yang terasing, seperti nfs, dan memasang sistem fail pada ‘mount point’ yang ditentukan.

[-t type] : Menunjukkan jenis sistem fail yang perlu dipasang.

[options] : Menunjukkan pelbagai opsyen yang boleh digunakan bersama ‘command’ mount.

Argumen di dalam ‘command’ mount yang menggunakan braket segiempat [] adalah opsional. Untuk memasang CD-ROM, anda boleh menggunakan ‘command’ berikut: # mount /mnt/cdrom

Opsyen Diskripsi-r Pasang sistem fail sebagai ‘read-only’.-w Pasang sistem fail sebagai ‘read/write’. Ini adalah opsyen ‘defaut’.

Anda perlu menggunakan opsyen –w semasa memasang ‘floppydisk’ untuk menyimpan fail di dalamnya.

-t Tentukan jenis fail sistem.-V Memaparkan versi ‘command’mount.-h Cetak ‘help’ bagi ‘command’mount.-a Pasang semua sistem fail yang disebutkan di dalam fail /etc/fstab.-n Pasang tanpa menulis di dalam fail /etc/mtab. Ini berguna apabila

/etc termasuk di dalam sistem fail ‘read-only’.

Jadual 3-14 (Opsyen bagi ‘command’ mount)

3.12 Menentukan cara memformat ‘floppy disk’.

‘Command’ fdformat digunakan untuk memformat ‘floppy disk’. ‘Command’ fdformat sentiasa melaksanakan verifikasi selepas operasi memformat selesai dijalankan. Verifikasi tersebut


menyediakan rumusan mengenai keadaan sistem fail, seperti jumlah blok di dalam fail sistem atau jumlah blok yang rosak, juga dikenali sebagai blok jahat (bad block). Sintaks bagi ‘command’ fdformat ialah: fdformat [-n] device

Opsyen -n menghentikan verifikasi yang dilaksanakan selepas operasi memformat. Anda boleh menggunakan ‘command’ berikut untuk memformat floppy 3.5 inci: # fdformat /dev/fd0H1440

Di dalam contoh sebelumnya, /dev/fd0H1440 ialah merupakan fail ‘device driver’ bagi ‘floppy disk’ bersaiz 1.44 MB. ‘Device driver’ membolehkan komputer untuk mengenalpasti ‘floppy disk’ yang perlu diformat. Anda memerlukan keistimewaan pengguna ‘root’ untuk menggunakan ‘command’ fdformat. Anda juga dikehendaki untuk mewujudkan satu fail sistem pada ‘floppy disk’ sebelum menggunakannya untuk menyimpan fail. ‘Command’mkfs digunakan untuk mewujudkan sistem fail. Sintaks bagi ‘command’ mkfs ialah: Mkfs [ -v ] [ -t fstype ] [ fs-options ] filesys [ blocks ]

Di dalam sintaks sebelumnya, opsyen –v digunakan untuk menghasilkan keluaran yang panjang lebar. Argumen -t fstype merujuk kepada jenis sistem fail yang akan dibinakan pada ‘floppy disk’. Ini bermaksud hasil keluaran mengandungi laporan yang terperinci mengenai perkembangan ‘command’ tersebut. Opsyen filesys ialah nama peralatan tersebut, seperti /dev/hdal. Anda juga dapat menentukan ‘mount point’ di dalam opsyen filesys. Argumen blocks menentukan jumlah blok yang perlu digunakanb untuk sistem fail.

Opsyen untuk ‘command’ mkfs adalah: -c : Membolehkan anda untuk membuat pemeriksaan pada peralatan bagi mengesan blok jahat (bad blocks). -l filename : Membolehkan anda mengakses senarai ‘bad block’ daripada fail yang telah ditentukan. Secara ‘default’, ‘command’ mkfs menghasilkan sistem fail ext3 pada ‘floppy’.

3.13 Menentukan fail ‘archiving dan compressing’.

Fail ‘archiving’ ialah proses menggabungkan salinan fail-fail ke dalam arkib fail yang tunggal. Ini membenarkan anda untuk mudah mengedarkan fail-fail dengan hanya mengedarkan arkib fail tunggal. Fail ‘archiving’ boleh digunakan untuk membuat ‘back up’ beberapa direktori atau memindahkan banyak fail melalui rangkaian. Asalnya, tar digunakan untuk menghasilkan arkib pada ‘tape devices’. Walaupun tar jarang digunakan pada masa kini untuk membuat salinan kesluruhan sistem fail, ia sering digunakan untuk mengumpulkan bersama-sama fail-fail berkaitan sebelum membuat pemindahan atau ‘compressing’. tar ‘archives filenames’ selalunya dihasilkan dengan .tar ‘filename extension’, walaupun tidak diperlukan. ‘Archives’ yang kecil lebih mudah untuk dibahagikan daripada ‘archives’ yang besar, oleh itu adalah menjadi kebiasaan untuk menggunakan ‘compression algorithms’ untuk memampatkan arkib. ‘Command’ tar boleh secara automatik ‘compress’ dan ‘uncompress’ fail, dengan memilih opsyen yang sesuai. Peralatan ‘compression’ yang biasa adalah termasuk ‘command’ gzip dan gunzip, dan ‘command’ yang terbaru iaitu bzip2 dan bunzip2.

3.14 Kenalpasti Sistem Pentadbiran Linux

Fedora digunakan oleh lebih daripada satu orang pada satu-satu masa. Ciri multiusermembolehkan ramai orang untuk mempunyai akaun dalam Linux, dengandata mereka disimpan dengan selamat daripada orang lain. Multitaskingmembolehkan ramai orang untuk menggunakan komputer pada masa yang sama.Protokol rangkaian dan aplikasi yang canggih memungkinkan sistem Linux untukmelanjutkan keupayaan kepada pengguna rangkaian dan komputer di seluruhdunia. Orang yang ditugaskan untuk menguruskan semua barangan ini dirujuksebagai sistem pentadbir.

Walaupun anda adalah satu-satunya orang yang menggunakan sistem Linux, sistem pentadbiran masih ditubuhkan untuk berasingan daripada penggunaan komputer lain. Untuk melakukan kebanyakan tugas pentadbiran, anda perlu log sebagai pengguna akar (root) atau mendapat keistimewaan akar (root) sementara. Pengguna yang lain tidak boleh berubah, atau dalam sesetengah kes, walaupun melihat beberapa maklumat tatarajah


bagi sistem Linux. Khususnya, ciri-ciri keselamatan seperti kata laluan selamat dilindungi dari pandangan umum.

3.15 Kenalpasti Sokongan (Backup) Linux

Strategi ‘backup’ menentukan jenis ‘backup’ yang anda boleh gunakan, seperti ‘full backup’ atau ‘incremental backup’. ‘Full backup’ bermaksud anda menggunakan ‘backup’ sepenuhnya terhadap fail yang diperlukan. ‘Incremental backup’ bermaksud anda hanya membuat ‘backup’ pada fail-fail yang mempunyai perubahan selepas melakukan ‘backup’ sebelumnya. Anda boleh memilih pelbagai strategi ‘backup’. Pemilihan diantara strategi ‘backup’ bergantung kepada tahap kritikal sesuatu data dan secepat mana sesuatu sistem perlu beroperasi jika ia rosak atau tidak berfungsi. Semua organisasi mempunyai strategi ‘backup’ tersendiri. Adalah penting bagi anda untuk mematuhi strategi ‘backup’ yang telah dipilih. Jika anda sering mengubah perancangan ‘backup’ anda, ia akan menyebabkan berlakunya banyak kekeliruan. Adalah penting untuk mengekalkan dokumentasi yang sesuai untuk sistem ‘backup’.

3.15.1 Jenis-jenis strategi ‘backup’.

Strategi ‘backup’ yang ringkas boleh terjadi dengan membuat ‘full backup’ ke atas semua fail yang dikehendaki pada sistem pada setiap hari, atau pada masa yang ditetapkan. Jika berlaku sebarang kerosakan pada fail asal, pemulihan sistem merupakan proses yang ringkas. Anda cuma perlu membuat pemulihan ke atas semua ‘backup’ yang terkini. Di sini, perancangannya adalah ringkas namun syarat-syarat media adalah besar, kerana setiap kali anda membuat ‘backup’ pada sesuatu sistem, anda memerlukan ruang yang besar. Sebagai tambahan, anda memerlukan pelbagai versi ‘backup’ supaya, jika terdapat satu ‘medium’ atau version‘’ yang rosak, anda boleh menggunakan versi yang lain. Masa yang panjang diperlukan untuk membuat ‘backup’, tetapi masa untuk membuat pemulihan fail adalah lebih cepat.

‘Incremental backup’ sering menjadi pilihan. Dengan menggunakan ‘incremental backup’, mula-mula anda dikehendaki untuk membuat ‘full backup’ pada sistem dan seterusnya anda perlu sering membuat ‘backups’ bagi fail-fail yang telah diubah setelah melakukan ‘backup’ yang terakhir. ‘Incremental backup’ memerlukan ruang yang kurang daripada ‘full backup’. Jika anda menggunakan strategi ‘incremental backup’, masa yang diperlukan untuk membuat pemulihan ‘backup’ adalah pendek tetapi masa yang diperlukan untuk pemulihan sistem yang lengkap adalah panjang. Ini kerana, jika berlaku kehilangan data, anda perlu membuat pemulihan bagi ‘full backup’ terlebih dahulu dan seterusnya membuat pemulihan bagi kesemua ‘incremental backup’ secara berturut-turut.

Anda boleh menggunakan konsep bagi peringkat-peringkat ‘backup’ untuk mengesan kesemua ‘backups’ di dalam strategi ‘incremental’. Peringkat ‘backup’ menunjukkan jenis ‘backup’ yang dibuat pada sesuatu sistem. Kebiasaannya, ‘backup’ peringkat 0 dibuat sejurus selepas sistem dipasang dan dikonfigurasi. Selepas itu, anda hanya membuat ‘full backup’ semasa menaiktaraf sistem atau apabila anda membuat perubahan konfigurasi yang besar. Anda perlu sering membuat ‘incremental backup’ bagi memastikan ‘backup’ tersebut adalah yang terkini dan sekaligus bagi memastikan keadaan fail di dalam ‘backup’ konsisten dengan fail asal yang terdapat di dalam sistem.

3.15.2 Konfigurasi Linux Desktop Environment


GNOME dan KDE adalah persekitaran desktop untuk memudahkan penggunaan Linux. Fedora dan RHEL dipakej dengan persekitaran GNOME dan KDE desktop. GNOME dipasang secara default dan menawarkan beberapa ciri-ciri baik yang termasuk protokol drag-and-drop dan alat untuk mengkonfigurasi rupa desktop. KDE merupakan satu lagi pengurus desktop popular yang merangkumi pelbagai alat yang khusus bagi persekitaran KDE, seperti pelayar web Konqueror. Anda boleh mencuba CD Fedora hidup berasingan untuk GNOME dan KDE, dan kemudian memasang perisian daripada mereka CD terus ke cakera keras anda.

GNOME (dieja sebagai guh-nome) menyediakan persekitaran desktop yang anda dapat secara asal apabila anda memasang Fedora atau RHEL. GNOME adalah persekitaran desktop yang stabil dan boleh dipercayai, dengan beberapa ciri-ciri yang menarik di dalamnya.

Gambarajah 3-2 (Fedora GNOME desktop)

GNOME Desktop mempunyai 3 area iaitu dari atas ke bawah :

i. Top Menu Panel (bar kelabu pada atas). ii. Desktop Area (ruang kerja yang memenuhi seleuruh ruang skrin). iii. Window List Panel (bar kelabu dibawah).

Nota : Konfigurasi desktop GNOME selanjutnya boleh merujuk kertas kerja LE2.


LATIHAN

1. Nyatakan tiga peringkat utama proses pemasangan Linux.

2. Terangkan dengan ringkas fungsi dan kegunaan GNOME dan KDE.

3. Senaraikan tiga jenis kebenaran akses di dalam Linux.

4. Nyatakan dan terangkan dengan ringkas tiga jenis fail yang menyokong sistem Linux.

5. Lukiskan satu gambarajah susunan blok-blok pada disk partition.

6. Apakah sintaks bagi command mount?

RUJUKAN :

1. Fedora 13 Installation Guide Installing Fedora 13 on x86, AMD64, and Intel 64 architectures, Fedora Documentation Project, 2010 Red Hat Inc, E-book, Muka Surat 27-58

2. Fedora 13 Installation Guide, Fultus Books, Fedora Project Documentation Team, Chapter 4: Steps to Get You Started, E-book, Muka Surat 43-49

3. get.fedoraproject.org, Fedora Project, 28/6/2012, 11.00am

4. http://www.labtestproject.com/fedora_screenshot, Fedora Installation, 30/6/2012, 4.00pm.






PENGALAMANLE3TEST OPERATING SYSTEM

PEMBELAJARAN

NO.TUGASAN 07F.03 PERFORM LINUX OPERATING SYSTEM TESTINGBERKAITAN





OBJEKTIF STUDENT SHOULD BE ABLE TO :-MEMBOLEH (EO)

STUDY ON LINUX OPERATING SYSTEM CONCEPT AND IDENTIFYINGLINUX OPERATING SYSTEM REQUIREMENT USING MATERIAL SUCH ASMANUALS, STANDARD OPERATING PROCEDURES, FILE OPERATINGSYSTEM SO THAT LINUX OPERATING SYSTEM IS STUDIED.


1. Masalah-masalah yang terdapat semasa bekerja dengan sistem Linux

Dalam seksyen ini, kita akan bincangkan tentang masalah-masalah yang terdapat semasa bekerja dengan menggunakan perisian LINUX.

1.1 Booting

Masalah-masalah ini mungkin timbul pada masa booting disebabkan, seperti menutup PC(improper shutdown) dan mengatasi (overriding) Master Boot Record (MBR) oleh LILO. Sebagai tambahan, ia menggariskan masalah booting dengan LILO and GRUB boot loaders.

i. Masalah berkaitan dengan booting akan berlaku apabila shutdown atau reboot PC dengan arahan berikut : a. Reboot b. Halt c. shutdown –r now d. shutdown –h now

ii. Firmware gagal untuk reboot sistem iii. Program instalasi Linux cuba untuk menulis informasi LILO pada MBR, semasa:

a. MBR write-protected oleh BIOS b. Perlindungan virus diaktifkan. c. Informasi boot loader yang lain telah sedia ada pada MBR.

iv. Proses booting LILO boot loader boleh dibahagikan kepada beberapa peringkat iaitu Peringkat 1, Peringkat 1.5 dan Peringkat 2.

v. Kehadiran karakter LILO pada skrin pada masa booting menunjukkan kesemua peringkat LILO boot loader dimuatkan ke dalam memori.

vi. Masalah-masalah berikut boleh berlaku semasa booting LILO: a. No character appears on the screen b. L from LILO appears on the screen c. LI from LILO appears on the screen d. LIL from LILO appears on the screen e. LIL? appears on the screen f. LIL-- appears on the screen

vii. Perlu install kembali LILO untuk troubleshoot setiap situasi tersebut. viii. GRUB muat ke dalam sistem memori pada tiga peringkat Peringkat 1, Peringkat 1.5

dan Peringkat 2. ix. Semasa booting system operasi masalah berikut boleh dijumpai dalam GRUB boot

loader: Kesilapan yang mungkin berlaku pada Peringkat 1 :

a. Floppy Error b. Hard Disk Error c. Geom Error d. Read Error

Kesilapan yang mungkin berlaku pada Peringkat 2 dikendalikan oleh system dengan membatalkan operasi yang menyebabkan error.

x. Untuk menyelesaikan masalah booting system GRUB boot loader, gunakan GRUB


shell.

1.2 File system

Masalah ini berkaitan dengan pemasangan dan seperti memadam direktori, melaksanakan arahan dengan ‘multiword arguments’, mengakses sistem fail DOS / Windows, bekerja dengan cakera liut, dan mounting direktori yang dieksport.

i. Masalah semasa bekerja dengan fail Linux dan fail sistem : a. Memadam fail atau direktori:

i. Masalah berlaku jika tidak ada kebenaran untuk padam fail atau direktori tertentu.

ii. Masalah berlaku semasa memadam direktori yang mempunyai data. iii. Masalah berlaku semasa memadam fail yang mempunyai nama fail yang bermula

dengan tanda minus, (-) b. Melaksanakan arahan multiword arguments:

i. Masalah berlaku kerana Linux shell menggunakan tempat kosong dan tab untuk membezakan arahan, option dan argument.

ii. Mengakses DOS dan sistem fail Windows: a. Menggunakan floppy disk

i. Masalah berlaku jika cuba untuk unmount floppy disk tetapi direktori wujud pada floppy disk pada direktori yang sedang digunakan.

ii. Masalah timbul jika proses menggunakan fail daripada floppy disk. iii. Menjalankan pemeriksaan utiliti sistem fail:

b. Masalah timbul kerana menutup PC dengan tanpa mengikut prosedur (improper shutdown)

c. Masalah mungkin timbul jika sistem fail tidak diturunkan sebelum proses penutupan bermula.

1.2. NFS

Masalah ini berkaitan dengan NFS, seperti mounting dan mengakses sistem fail menggunakan NFS. Seksyen ini menerangkan kaedah mounting direktori yang dieksport, penempatan fail pada mounted sistem fail, dan memindahkan fail besar menggunakan NFS.

i. Linux boleh menimbulkan pelbagai kesilapan-kesilapan berkaitan denganNFS, apabila anda:a. Mounting system fail dengan menggunakan masalah NFS boleh terjadi jika: i.

Direktori tidak dieksportkan oleh sistem di mana ia disimpan. ii. Mount Error: Mount: RPC: Program tidak didaftar: Mount Error

ralat berlaku.iii. Name Resolution tidak padan the /etc/exports / File error berlaku. iv. Perbezaan tarikh pada dua komputer berlaku error. v. Pengguna yang lebih daripada lapan kumpulan, error akan berlaku.


ii. Menempatkan fail-fail pada masalah filesystem berkuda boleh terjadi jika: a. Satu lagi sistem fail dipasang di atas mount point sama dengan sistem fail yang

anda mahu akses b. Anda tidak perlu membaca kebenaran-kebenaran untuk fail yang anda

mahu akses. c. Anda boleh menyelesaikan masalah ini dengan mengesahkan dan memperoleh

filesystem membaca kebenaran-kebenaran pada pelayan dan mount point pelanggan.

d. Memindahkan fail-fail yang besar dengan menggunakan masalah NFS boleh terjadi jika: i. Nilai-nilai rsize= atau wsize= parameter pelanggan banyak daripada nilai

nilai sepadan pelayan. ii. Peranti keselamatan pelanggan dan pelayan tidak membenarkan

penghantaran paket-paket data berpecah-pecah.

1.3. Users

Masalah ini berkaitan dengan pengguna, contohnya masalah kata laluan root user.

i. Anda boleh log masuk kepada satu sistem dengan menyediakan satu nama logmasuk atau satu nama pengguna dan satu kata laluan di log masuk penggesa.

ii. Langkah-langkah logging kepada sistem itu membuatnya rentan menghadapimasalah berikut:a. Lupa kata laluan asal (root)

iii. Untuk menyelesaikan masalah masalah berkaitan dengan User Login proses: a. Memulakan sistem dalam mod pengguna tunggal dan mengubah kata

laluan asal. b. Boot system secara terus kepada shell.

1.4. Services

Masalah ini berkaitan dengan servis yang diberi pada ’run levels’ yang berbeza. Masalah ini juga berkaitan dengan servis printing.

i. Anda boleh mengkonfigurasi sistem memulakan dan menghentikan perkhidmatan tertentu di pelbagai runlevels.

ii. Setiap servis maintain satu log of the event yang berlaku pada masa yang berbeza.

iii. Anda kena periksa catatan-catatan dalam fail log perkhidmatan tertentu mencari punca masalah jika perkhidmatan tidak berfungsi dengan betul.

iv. Anda hendaklah mengguna perkhidmatan rangkaian semasa bekerja dalam satu persekitaran di mana komputer-komputer berhubungan antara satu sama lain menggunakan jaringan-jaringan dalaman.

v. Perkhidmatan rangkaian mendatangkan masalah jika resolusi nama hos tidak berlaku dengan betul atau reverse lookup tidak berfungsi dengan baik.

vi. Masalah-masalah berkaitan dengan log masuk perkhidmatan boleh dikawal dan diurus oleh Pluggable Authentication Module (PAM).


vii. Jadual simptom boleh digunakan untuk memantau sebab-sebab satu masalah tertentu berkaitan dengan pencetak-pencetak.

viii. Masalah cetakan dapat dikategorikan ke dalam berikut: a. Masalah perkakasan :

i. Printer tidak diinstall ii. Printer offline iii. Paper jam atau paper tidak diletakkan pada tray iv. Printer cable contact loose

b. Masalah perisian : i. Print daemon service not started. ii. Printer does not accept print jobs. iii. Printer is disabled. iv. Printing permissions are denied. v. Print job has been deleted vi. Staircase effect vii. Printing is not proper

1.5. Networking

Masalah berkaitan rangkaian dalam sistem Linux, contohnya resolusi nama host dan masalah DHCP.

i. DHCP ialah digunakan untuk menentukan alamat-alamat IP dinamik bagi komputer pada rangkaian. Masalah-masalah boleh berlaku dalam tatarajah DHCP disebabkan oleh berbeza faktor-faktor, seperti:a. Tidak boleh route : Sistem meningkatkan satu kesilapan menyatakan broadcast:

Unknown Host. Masalah ini berlaku apabila nama sistem hos untuk yang mana anda mahu menambah sebuah route dari sistem anda tidak ditentukan dalam fail /etc/hosts pada sistem anda.

b. Permintaan pelanggan untuk alamat IP tidak dibenarkan : Masalah ini berlaku apabila maklumat dalam fail etc/dhcpd.conf tidak betul.

c. Pelanggan mempunyai alamat IP tetapi fail /etc/leases tidak menunjukkan informasi yang sama.

d. Pelanggan DHCP menyiarkan (broadcast) tetapi tidak mendapat mana-mana alamat IP.

1.3 X Window System :

Masalah berkaitan X Windows System seperti display font, kegagalan sistem X Window untuk beroperasi dan masalah resolusi.

i. Masalah yang selalu berlaku berkaitan X Window System ialah: a. X fails to start:

i. /home is full ii. /tmp is full iii. Fail /etc/X11/XF86config mempunyai error

b. X Window System tidak boleh bermula jika resolusi tidak ditingkatkan. c. Tetikus tidak berfungsi pada X Window System jika tetikus ditukar daripada serial

ke PS/2.


2. User dan Group dalam perisian LINUX

Dalam seksyen seterusnya, kita akan bincangkan tentang user dan group dalam perisian LINUX. Antara subtopik yang akan diterangkan ialah:

i. Pohon dasar pengguna dan kata laluan dasar (Apply user and password policies) ii. Mengurus Akaun Pengguna (Manage user accounts) iii. Mengurus Kumpulan (Manage groups) iv. Pengguna yang dah (Authenticate users) v. Mengurus Pengizinan Fail (Manage file permissions)

a. Pohon dasar pengguna dan kata laluan dasar (Apply user and password policies)

i. Satu pengendali sistem (system administrator) menyediakan dasar-dasar mengawal hak-hak dan kebenaran ditentukan kepada pengguna.

ii. Pertimbangkan faktor-faktor berikut ketika mencipta dasar (policy): a. Login ID dan kata laluan yang disetkan untuk pengguna (user) b. Kumpulan mana pengguna tersebut dimiliki c. Servis yang boleh diakses oleh pengguna

iii. Berikut adalah dua jenis cara mencipta akaun pengguna: a. User account policies b. Password aging policies

i. Dasar-dasar Akaun Pengguna (User Account Policies)

i. Faktor-faktor yang dipertimbangkan semasa mencipta satu akaun pengguna: a. Takat di mana pengguna-pengguna akan mempunyai

akses bagi sistem fail dan sumber sumber.b. Takat di mana perubahan kata laluan berkala akan dikehendaki oleh

pengguna-pengguna untuk sebab-sebab keselamatan. c. Takat di mana login akan kekal aktif. d. Takat di mana CPU dan had-had ingatan patut diperuntukkan. e. Takat di mana kuota cakera harus diberi kesempatan.

ii. Faktor-faktor yang dipertimbangkan apabila memberikan ID pengguna dan kata laluan adalah: a. Login ID mestilah unik. b. Kata laluan perlu panjang yang mencukupi. c. Kata laluan tidak harus mudah untuk mentafsirkan.

b. Dasar Penuaan Katalaluan (Password Aging Policies)

i. Dasar penuaan kata laluan digunakan untuk menetapkan tempoh yang bagi suatu password masih sah. a. Pertimbangkan factor-faktor berikut apabila menetapkan umur

password:


i. Keselamatan (Security) ii. Kemudahan pengguna (User Convenience)

b. Boleh menggunakan arahan change untuk konfigurasi kata laluan c. Boleh menggunakan arahan change untuk tukar kata laluan pengguna lain, jika anda

bukan root user.

c. Mengurus Akaun Pengguna (Manage user accounts)

i. Pelbagai baris arahan dan alat grafik digunakan untuk mewujudkan dan menguruskan akaun pengguna.

ii. Terdapat dua jenis pengguna: a. System users (Pengguna Sistem) b. Nonsystem users (Bukan Pengguna Sistem)

iii. Arahan useradd digunakan untuk mencipta akaun pengguna yang baru. iv. Akaun pengguna baru dikunci secara default. v. Arahan passwd digunakan untuk membuka akaun pengguna. vi. Maklumat mengenai pengguna dan kumpulan yang disimpan dalam fail teks yang

berbeza /etc directory. vii. Senarai User ID semua pengguna dalam sistem disimpan dalam fail /etc/passwd. viii. Arahan usermod digunakan untuk mengubah akaun pengguna yang sedia ada. ix. Arahan userdel digunakan untuk memadam akaun pengguna yang sedia ada.

i. Memberikan Keistimewaan Pengguna Lain-lain (Assigning the Other User’s Privileges)

i. Anda boleh menetapkan keistimewaan satu pengguna kepada pengguna lain. ii. Menggunakan perintah sudo membolehkan pengguna untuk beralih kepada akaun

pengguna yang lain termasuk root.iii. Menggunakan arahan sudo membolehkan pengguna bukan root untuk

menggunakan hak keistimewaan root. iv. Anda boleh memberikan keistimewaan root untuk arahan tertentu kepada

pengguna bukan root dengan mengedit /etc/sudoers file. v. Arahan sudo log maklumat, sebagai pengguna dan arahan nama, cap waktu, dan

sesi sudo, log fail /var/log/messages mesej yang mengandungi mesej ralat sistem yang standard.

ii. Mengurus persekitaran pengguna (Managing the User Environment)

i. Persekitaran Pengguna terdiri daripada dua jenis: a. persekitaran global b. persekitaran tempatan

ii. Menetapkan persekitaran global termasuk tugas, seperti menetapkan rumah direktori untuk pengguna.

iii. Fail yang digunakan untuk menetapkan persekitaran global yang hadir dalam / etc / skel direktori.

iv. Pengguna boleh menetapkan persekitaran tempatan akaun mereka dengan mengedit shell fail skrip konfigurasi yang hadir dalam direktori rumah (home directory) mereka.


v. Skrip konfigurasi Shell yang dilaksanakan apabila pengguna log kepada komputer adalah: a. /etc/profile b. ~/.bash_profile c. ~/.bashrc d. /etc/bashrc e. /etc/profile.d

d. Mengurus Kumpulan (Manage groups)

i.Anda boleh membuat kumpulan untuk memberikan keizinan untuk beberapa pengguna yang kepadanya anda mahu memberi hak yang sama.

ii. Kumpulan-kumpulan yang berbeza yang dicipta secara default, mengikut konfigurasi pilihan yang dipilih semasa pemasangan. Kumpulan-kumpulan ini dipanggil kumpulan standard.

iii. Anda boleh membuat kumpulan baru dengan menggunakan arahan groupadd. iv. Arahan id boleh digunakan untuk memaparkan UID dan GID bagi pengguna atau

kumpulan. v. Arahan groupmod digunakan untuk mengubah ciri-ciri yang sedia ada kumpulan. vi. Anda boleh mengubah pengenalpastian kumpulan untuk pengguna dengan

menggunakan arahan newgrp. vii. Arahan groupdel digunakan untuk memadam akaun kumpulan yang sedia ada dari

sistem.

e. Pengguna yang dah (Authenticate users)

i. Menggunakan Pengesahan Tempatan (Using Local Authentication)

i. Linux menyediakan pilihan kata laluan berikut: a. Shadow Password b. MD5 Password

ii. Anda boleh menyembunyikan kata laluan dengan menggunakan skim Password Shadow.

iii. Anda boleh menggunakan arahan ‘authconfig’ ntuk membolehkan kata laluan shadow pada sistem Linux.

iv. Anda boleh menggunakan kata laluan shadow hanya jika pakej shadow-utils dipasang pada sistem anda.

v. Kata laluan MD5 menggunakan algoritma MD5 untuk menyulitkan kata laluan vi. MD5 membolehkan kata laluan sehingga 256 aksara yang sukar dipecahkan.vii. --enablemd5 dan –disablemd5 pilihan digunakan dengan arahan authconfig untuk

enable dan disable penyulitan MD5, masing-masing. Sebagai contoh: #authconfig – enablemd5

ii. Menggunakan Pengesahan Rangkaian (Using Network Authentication)

i. Perkhidmatan yang disediakan di Linux untuk pengesahan rangkaian adalah seperti berikut :


a. NIS i. Penggunaan satu atau lebih pelayan NIS untuk berkongsi fail di

kalangan NIS pelanggan. ii. Pelanggan dikonfigurasikan untuk mengesahkan pengguna dengan

memeriksa fail /etc/passwd dan /etc/shadow yang akan dikongsi bersama berdasarkan NIS pelayan.

b. LDAPi. Digunakan untuk mengesahkan akaun pengguna pada rangkaian. ii. Pelanggan memerlukan pakej berikut untuk dipasang menyambung

ke pelayan LDAP:c. Openldap d. openldap-clients e. nss_ldap

f. Mengurus Pengizinan Fail (Manage file permissions)

i. Mengenalpasti Pengizinan Fail (Identifying the File Permissions)

i. Kebenaran akses fail yang ditakrifkan dengan merujuk kepada faktor-faktor yang berikut: a. Pemilik Fail (The file owner) b. Pemilik Kumpulan (The group owner) c. Pengguna Lain (Other users)

ii. Arahan ls -l boleh digunakan untuk melihat FAP untuk fail. iii. Arahan chmod digunakan untuk menukar kebenaran akses fail. iv. Keizinan dipratentukan, dipanggil keizinan fail default, yang diberikan

kepadanya fail, apabila pengguna mencipta fail baru. v. Arahan umask digunakan untuk menentukan dan menukar kebenaran

fail default yang diberikan kepada fail.

ii. Menukar Hak Milik Fail (Changing the File Ownership)

i. Menggunakan arahan chown a. Anda boleh menukar pemilikan untuk fail atau direktori. b. Anda boleh menukar pemilikan kumpulan untuk fail. c. Anda boleh menentukan kedua-dua pemilik baru dan kumpulan itu untuk fail. d. Anda boleh menentukan hanya pemilik fail baru, di mana, pemilik kumpulan

fail masih tidak berubah. e. Anda boleh menentukan hanya pemilik kumpulan fail, di mana,

pemilik fail masih tidak berubah. f. Anda hanya boleh menentukan tempoh dan tidak ada nama kumpulan

supaya kumpulan ID ditukar kepada kumpulan login ID.


iii. Memberikan Kebenaran Khas (Assigning Special Permissions)

i. Anda boleh memberikan kebenaran khas kepada pengguna yang membolehkan pengguna untuk melaksanakan proses yang mengikut kebenaran yang diberikan kepada pemilik fail atau pemilik kumpulan proses.

ii. Anda boleh menggunakan kebenaran fail khas yang berikut: a. setUID b. setGID

iii. Anda boleh menetapkan sedikit melekit direktori menggunakan sintaks berikut : chmod + t <directory>

3. Setup rangkaian pelanggan (network client setup) dan mengurus percetakan

rangkaian (manage network printing).

Dalam seksyen ini, kita akan bincangkan tentang setup rangkaian pelanggan (network client setup) dan mengurus percetakan rangkaian (manage network printing). Antara subtopik yang akan diterangkan ialah:

i. Membuat laluan statik dan default (Create static and default routes) ii. Membolehkan penghantaran IP (Enable IP forwarding) iii. Konfigurasi antara muka rangkaian (Configure network interfaces) iv. Konfigurasi pelanggan Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP) v. Konfigurasi pelanggan Perkhidmatan pelanggan Domain Name Service (DNS) vi. Konfigurasi Sistem Unix Bersama Percetakan (CUPS) (Configure the Common Unix Printing

System (CUPS)) vii. Menguruskan CUPS (Manage the CUPS) viii. Set Network Printer menggunakan CUPS (Set Network Printer using CUPS)

a. Memahami Asas Rangkaian

i. Setiap komputer dalam rangkaian: a. Mempunyai alamat IP yang unik yang diberikan kepadanya untuk bertukar-

tukar maklumat mengenai rangkaian. b. Mengandungi data yang dihantar pada rangkaian dalam bentuk kepingan kecil,

dikenali sebagai paket atau datagram. ii. Setiap packet :

a. Mengandungi alamat IP penerima dan mengikuti jalan yang khusus untuk mencapai destinasi.

b. Mengikuti jalan yang khusus daripada penghantar kepada penerima, yang disebut sebagai route.

i. Memperkenalkan Antaramuka Rangkaian

i. Antara muka rangkaian membantu:

a. Sambungkan komputer dan peranti pada rangkaian. b. Mewujudkan komunikasi antara antara muka perisian yang perisian

dikonfigurasikan dan peranti rangkaian yang disambungkan kepada sistem.


ii. Antara muka rangkaian menggunakan tiga jenis fail konfigurasi yang terletak di direktori /etc/sysconfig/network-scripts:a. Skrip kawalan Interface b. Fail fungsi Rangkaian c. Fail konfigurasi Antara Muka

iii. Linux kernel menugaskan nama untuk setiap antara muka. iv. Antara muka rangkaian yang mengandungi maklumat mengenai NIC Ethernet

komputer dikenali sebagai antara muka Ethernet.v. Antara muka rangkaian yang menyediakan sambungan titik-ke-titik

sepanjang siri link untuk komunikasi antara dua komputer yang dikenalisebagai antara muka PPP.

vi. Setiap antara muka rangkaian yang diberikan alamat IP yang digunakanuntuk unik mengenal pasti antara muka.

vii. Alamat IP yang terdiri daripada octet diwakili sebagai empat nombor dipisahkan dengan titik, yang secara kolektif dikenali sebagai notasi quad bertitik.

viii. Setiap alamat IP terdiri daripada dua bahagian: a. Network Id: Mengenal pasti rangkaian. b. Host Id: Mengenal pasti komputer tertentu pada rangkaian.

ix. Mengenalpasti Kelas Alamat IP a. Satu kelas alamat IP adalah julat alamat IP yang boleh diberikan kepada

komputer. b. Pihak berkuasa yang bertanggungjawab untuk memberikan alamat

IP dipanggil Internet Ditugaskan Bilangan Pihak Berkuasa (IANA). c. IANA menyediakan pelbagai alamat IP yang diberikan kepada kelas-

kelas yang berbeza rangkaian seperti berikut: i. Kelas A: Terdiri daripada alamat IP dengan julat 1.0.0.0 hingga

127.255.255.255. ii. Kelas B: Terdiri daripada alamat IP dengan julat 128.0.0.0 hingga

191.255.255.255. iii. Kelas C: Terdiri daripada alamat IP dengan julat 192.0.0.0 hingga

223.255.255.255. iv. Kelas D: Terdiri daripada alamat IP dengan julat 224.0.0.0 hingga

239.255.255.255. v. Kelas E: Terdiri daripada alamat IP dengan julat 240.0.0.0 hingga

255.255.255.255. x. Pemetaan Alamat IP kepada Alamat Perkakasan

a. Alamat perkakasan adalah: i. Alamat fizikal komputer perlu untuk berkomunikasi dengan

komputer lain di rangkaian. ii. Juga dipanggil Akses Media Control (MAC) alamat. iii. Ditugaskan kepada kad adapter rangkaian computer iv. Sepadan dengan satu atau lebih alamat IP yang dikaitkan dengan

penyesuai kad rangkaian komputer. v. Mengenal pasti alamat destinasi dengan unik.


vi. Address Resolution Protocol (ARP) membantu mendapatkan alamat MAC sesuatu komputer dengan menukar alamat IP komputer yang sepadan alamat MAC.

vii. Anda boleh melihat, menambah, atau memadam maklumat dari cache ARP dengan menggunakan perintah arp.

viii. sintaks perintah ARP: arp [options]

b. Mengenalpasti Laluan IP (IP Route)

i. Penghala (Router):

a. Membolehkan sambungan di antara rangkaian yang berbeza. b. Membolehkan pelbagai rangkaian untuk berkomunikasi antara satu sama lain. c. Menetapkan jalan yang harus mengambil data. d. Membolehkan data paket untuk sampai ke destinasi dengan menghantarnya

melalui rangkaian yang berlainan.ii. Jadual Routing menyimpan maklumat mengenai semua laluan boleh dilakukan daripada

satu sumber kepada rangkaian destinasi. iii. Arahan yang digunakan untuk melihat dan mengubah suai kandungan

daripada routing jadual adalah laluan. iv. Syntax arahan route: route [-CFVnee] v. Static route adalah:

a. Laluan dari sumber ke destinasi yang tidak berubah pada kes kegagalan rangkaian atau mana-mana laluan alternatif hadir.

b. Digunakan apabila terdapat hanya satu jalan yang boleh diperolehi daripada sumber destinasi, dan tiada laluan alternatif lain yang boleh didapati untuk mencapai komputer destinasi.

c. Boleh ditambah kepada rangkaian menggunakan arahan: route add [-net | -host] target [netmask value] [gw value] [[dev] if] interface

vi. Default Route adalah: a. Laluan statik yang menentukan laluan melalui mana satu paket dihantar jika

tiada laluan khusus untuk paket ditakrifkan. b. Syntax untuk menetapkan laluan statik sebagai laluan default menggunakan perintah

route : route add default [gw value] [dev] interface

c. Ciri-ciri Penghantaran IP (IP Forwarding) adalah :

i. Ciri kernel Linux yang membolehkan paket laluan dari satu rangkaian yang lain. ii. Dinyahaktifkan dengan default, tetapi anda boleh mengaktifkan dan menyahaktifkan

feature ini, seperti yang dikehendaki. iii. Digunakan apabila lebih daripada satu antara muka rangkaian. iv. Boleh enable dan disable menggunakan fail /proc/sys/net/ipv4/ip_forward. v. Boleh juga enable dan disable menggunakan fail /etc/sysctl.conf. vi. Nilai parameter net.ipv4.ip_forward adalah ditetapkan kepada 1 dan 0 hingga

enable dan disable penghantaran IP.

d. Konfigurasi Antaramuka Rangkaian


i. Rangkaian antara muka perlu dikonfigurasikan untuk membolehkan peranti rangkaian berkomunikasi dengan rangkaian. a. Arahan ifconfig digunakan untuk:

i. Konfigurasi antara muka rangkaian. ii. Memaparkan maklumat konfigurasi mengenai antara muka rangkaian.

e. Mengenalasti Konfigurasi Fail Antara Muka

i. Fail konfigurasi internet: a. Simpan maklumat konfigurasi rangkaian untuk peranti rangkaian. b. Digunakan oleh kernel untuk menentukan antara muka yang akan bermula pada

boot atau kemudian dan bagaimana untuk mengkonfigurasi antara muka tersebut. c. Parameter yang hadir dalam fail konfigurasi antara muka Ethernet adalah seperti

berikut: i. BOOTPROTO=<protocol> ii. BROADCAST=<address> iii. DEVICE=<name> iv. DNS{1,2}=<address> v. IPADDR=<address> vi. MACADDR=<MAC-address> vii.MASTER=<bond-interface>viii. NETMASK=<mask> ix. NETWORK=<address> x. ONBOOT=<answer> xi. PEERDNS=<answer> xii.SLAVE=<bond-interface> xiii. SRCADDR=<address> xiv. USERCTL=<answer>

f. Menggunakan Utiliti Konfigurasi

i. Perintah-perintah yang boleh digunakan untuk menetapkan parameter rangkaian adalah seperti berikut: a. Ifconfig b. ifup and ifdown c. mii-tool d. netconfig e. neat

ii. Arahan ifconfig digunakan untuk memaparkan dan menetapkan konfigurasi nilai-nilai untuk antara muka rangkaian.

iii. Syntax dengan menggunakan arahan ifconfig: ifconfig [interface <IP address> ] [ netmask <netmask address> ] [ broadcast <broadcast address> ]

iv. Arahan ifup digunakan untuk mengaktifkan antara muka rangkaian. v. Syntax arahan ifup: ifup <interface>


vi. Arahan ifdown digunakan untuk menyahaktifkan antara muka rangkaian. vii. Syntax arahan ifdown: ifdown <interface> viii. Arahan mii-tool menentukan dan memanipulasi status Media Independent Interface (MII)

Unit. ix. Syntax menggunakan arahan mii-tool:

mii-tool [options] [interface] x. Arahan netconfig alat konfigurasi berasaskan teks untuk mengkonfigurasi rangkaian

antara muka untuk alamat IP dinamik dan statik. xi. Arahan neat alat konfigurasi rangkaian pentadbiran grafik digunakan untuk

mengkonfigurasi antara muka rangkaian.

g. Dengan menggunakan DHCP dan BOOTP

i. Protokol Bootstrap (BOOTP) digunakan jika host mahu mengkonfigurasi sendiri dinamik semasa sistem boot up.

ii. Perkhidmatan yang disediakan oleh BOOTP adalah seperti berikut: a. Menetapkan alamat IP. b. Menentukan alamat IP pelayan BOOTP. c. Menentukan nama fail boot yanag dimuatkan (load)

iii. Kedua-dua fasa dalam proses BOOTP adalah seperti berikut: a. Menentukan alamat pelanggan dan pelayan BOOTP . b. Memindahkan fail yang perlu dimuatkan.

iv. DHCP membolehkan peruntukan yang dinamik alamat IP kepada pelanggan DHCP-enabled pada rangkaian. a. Pelanggan DHCP komputer lain di rangkaian yang menghantar permintaan

DHCP . b. Pelayan DHCP komputer di rangkaian yang memberi respons kepada permintaan

DHCP yang diterima daripada pelanggan DHCP. c. Manfaat menggunakan DHCP adalah seperti berikut:

i. Mengurangkan kesilapan konfigurasi yang disebabkan oleh pengguna konfigurasi alamat IP.

ii. Mengurangkan kemungkinan memberikan alamat IP salinan tuan rumah. iii. Tetapkan nilai konfigurasi centrally. iv. Menghapuskan keperluan untuk mengekalkan rekod semua alamat IP.

h. Konfigurasi DNS

i. Nama Domain (DNS) memberikan nama-nama unik yang sepadan dengan alamat IP yang diberikan kepada komputer.

ii. DNS mempunyai pangkalan data hierarki dan diagihkan yang mengandungi pemetaan nama host dengan alamat IP yang sepadan.

iii. Nama host di dalam pangkalan data DNS yang dianjurkan menjadi pokok yang logic struktur yang dikenali sebagai ruang nama domain (domain namespace).

iv. Pelbagai kategori domain top-level: a. arp - Digunakan untuk menukar alamat IP komputer kepada bentuk yang pengguna

boleh difahami.


b. Three letter code – mewakili jenis organisasi. Ada tujuh three letter codes :

i. com: Commercial organization ii. edu: Educational institution iii. gov: Government institution iv.mil: Military group v. net: Major network organization vi. int: International organization vii. org: Organizations other than those mentioned above viii. Two letter code – Mewakili country codes, contoh my, us dan uk.

v. Komponen DNS adalah : a. DNS server b. DNS client c. DNS resource records

vi. DNS klien perlu dikonfigurasikan untuk menggunakan perkhidmatan DNS. vii. Fail /etc/resolv.conf digunakan untuk mengkonfigurasi klien DNS. viii. Parameter dalam fail /etc/resolv.conf ialah:

a. Nameserver: Menetapkan alamat IP nameserver DNS. b. Domain: Menetapkan nama domain tempatan, contohnya

bluemoon.smartdevelopers.com c. Search: Menetapkan nama pelayan DNS melampirkan kepada domain.

i. Mengenapasti Network Diagnostics Tools

i. Arahan berikut boleh digunakan untuk mendapatkan maklumat tentang network:

a. ping: Membolehkan anda untuk menguji sambungan di seluruh rangkaian. Sintaks arahan ping adalah : ping <target_computer_name>

b. traceroute : Membolehkan anda untuk melihat bagaimana paket rangkaian bergerak melalui rangkaian. Sintaks arahan traceroute adalah :traceroute hostname/IP address

c. netstat: Membolehkan anda untuk melihat semua sambungan aktif semasa konfigurasi dan aktiviti.

4. Mentadbir Perkhidmatan Percetakan

i. Pencetak boleh disambungkan ke pelayan Linux, remote Linux / UNIX komputer, komputer Windows, atau Server Novell Netware.

ii. Daemon cetak (printing daemon) adalah satu program yang menyimpan gambar-gambar yang mencetak pada cakera keras dan menghantar fail ke pencetak.

iii. Proses menyimpan gambar-gambar yang cetak pada cakera keras dan menghantar mereka ke pencetak dipanggil spooling.

iv. Kedua-dua jenis daemon percetakan yang mengendalikan spooling: a. Common Unix Printing Sistem Daemon (cupsd): Menguruskan spooling fail pada pelayan. b. Line Printer Daemon (lpd): Bertindak sebagai spooler satu dengan menerima fail

daripada pelanggan dan menyimpan mereka pada pelayan sehingga pencetak sudah bersedia untuk percetakan.


b. Mengkonfigurasi Pencetak

i. Anda perlu mengkonfigurasi pencetak dalam Linux memulakan perkhidmatan. ii. Arahan redhat-config-printer-tui digunakan untuk mengkonfigurasi pencetak

melalui antara muka baris arahan. iii. Jenis giliran yang berlainan didapati untuk pencetak ialah:

a. Local Printer Device - digunakan untuk melampirkan pencetak terus ke computer melalui port selari atau USB.

b. Unix Print Queue - yang digunakan untuk melampirkan pencetak untuk sistem UNIX yang boleh diakses pada rangkaian TCP / IP.

c. Windows Print Queue - digunakan untuk melampirkan pencetak kepada sistem yang berlainan yang berkongsi pencetak rangkaian Samba (SMB).

d. Novell Print Queue – digunakan untuk melampirkan pencetak kepada sistem yang berlainan yang menggunakan teknologi rangkaian Novell Netware.

e. Jetdirect Printer - Digunakan untuk melampirkan pencetak secara langsung kepada rangkaian melalui antara muka HP JetDirect .

c. Percetakan Antaramuka

i. Linux menyediakan dua perkhidmatan percetakan seperti berikut: a. CUPS b. LPRng

ii. Perkhidmatan cetak bekerja melalui antara muka percetakan seperti Berkeley iii. Software Distribution (BSD) dan System V interface iv. Antara muka BSD digunakan untuk melaksanakan alat percetakan selaras arahan.

Antara muka BSD menyokong pengagihan pelbagai Unix dan Linux, seperti: a. FreeBSD b. OpenBSD c. NetBSD

v. BSD antara muka mengendalikan tugas-tugas percetakan yang menggunakan perintah-perintah berikut: a. lpr: Mencetak fail-fail tempatan atau pencetak rangkaian. b. Sintaks arahan lpr adalah: lpr [Options] [filename1] [filename2] c. lpq: Permintaan status baris gilir cetakan semasa pada pencetak yang dinyatakan. d. Sintaks arahan lpq adalah: lpq [options] [printer name]

vi. Sistem V Interface antara muka baris arahan yang membolehkan anda Menggunakan perkhidmatan percetakan.

vii.Sistem V Interface mengendalikan tugas-tugas pencetakan yang menggunakan arahan berikut:a. lp: Menghantar gambar untuk mencetak atau mengubah cetak kerja yang belum

selesai. b. Sintaks arahan lp adalah: lp [options] [filename] c. lpstat: Memaparkan maklumat status pencetak semasa dan pekerjaan. d. Sintaks arahan lpstat adalah: lpstat [options] [printer(s)] [ [job(s)]

c. Menggunakan CUPS


i. CUPS adalah sistem percetakan utama dengan Red Hat Enterprise Linux System Ia menyokong Percetakan Internet Protocol (IPP) yang berasaskan pada HTTP/1.1.

ii. CUPS menawarkan ciri-ciri berikut: a. Menyokong kedua-dua antara muka BSD dan Sistem V. b. Menyokong redirection automatik pekerjaan cetak. c. Menyokong pooling pencetak. d. Menyokong pentadbiran berasaskan web pencetak dan pekerjaan cetak. e. Menyokong konfigurasi rangkaian secara automatik pencetak. f. Menyediakan keserasian dengan sistem pelanggan LPRng.

iii. CUPS memerlukan fail-fail berikut untuk konfigurasi: a. /etc/cups/cupsd.conf: Fail konfigurasi pelayan yang mengandungi maklumat yang

diperlukan untuk mengakses pencetak. b. /etc/cups/printers.conf : fail konfigurasi pencetak yang mengandungi maklumat

mengenai semua pencetak tempatan yang disediakan. iv. Baris cetakan spool bergilir dalam kes CUPS dirujuk sebagai giliran CUPS, yang

mengandungi maklumat berikut tentang setiap permintaan cetak: a. Nama pengguna yang hantar b. Status permintaan percetakan c. Nama host sistem yang telah meminta percetakan d. Nombor Kerja permintaan percetakan

v. Anda boleh menguruskan giliran CUPS menggunakan arahan lpadmin dan antara muka Web. a. Sintaks arahan lpadmin adalah :

lpadmin [ -E ] [ -h server ] -d destination lpadmin [ -E ] [ -h server ] -p printer option(s) lpadmin [ -E ] [ -h server ] -x destination

b. Pilihan yang tersedia dengan arahan lpadmin adalah seperti berikut: -d: Menetapkan pencetak default untuk komputer. -p: Mengkonfigur pencetak yang dinamakan. -x: Memadam semua kerja-kerja yang belum selesai dan kerja semasa.

vi. Antara muka Web adalah antara muka berasaskan web di Linux yang digunakan untuk mengkonfigurasi pencetak dan pekerjaan cetak pada rangkaian.

vii. Anda boleh menguruskan giliran CUPS menggunakan mana-mana pelayar web, seperti Mozilla.


LATIHAN

1. Senaraikan tujuh (7) masalah yang terdapat semasa bekerja dengan menggunakan perisian LINUX.

2. Apakah faktor-faktor yang perlu dipertimbangkan semasa mencipta satu akaun pengguna?

3. Nyatakan dua jenis pilihan kata laluan dalam sistem Linux.

4. Nyatakan dua kegunaan command ifconfig.

5. Terangkan mengenai penggunaan arahan berikut : ping, traceroute, netstat

RUJUKAN :

1. NIIT Group “Linux Essential”, NIIT, India, Lesso n 1 A

2. Michael Jang, “Red Hat Certified Engineer Linux Study Guide”, Fifth Editon, McGraw Hill/Osborne 2007, ISBN 9780072264548, Chapter 11

3. Lesson: 1A, Managing a user profile, NIIT

4. Michael Jang, “Red Hat Certified Engineer Linux Study Guide”, Fifth Editon, McGraw Hill/Osborne 2007, ISBN 9780072264548, Chapter 6

5. Lesson 2A, Troubleshooting the Linux System, NIIT 6. Michael Jang, “Red Hat Certified Engineer Linux Study Guide”, Fifth Editon, McGraw Hill/Osborne

2007, ISBN 9780072264548, Chapter 3


Disediakan Oleh :

Unit KurikulumBahagian Kawalan Teknikal

Jabatan Tenaga Manusia