ERA SAINS, TEKNOLOGI & INOVA5

MOSTIBUDAYA INOVASI KE ARAH KECEMERLANGAN SAINS DAN TEKNOLOGI

UTUSAN MALAYSIA + RABU + 30 JULAI 2008 + EDISI 77 + TAHUN KE-6 + PP 36272008

OIWORKERuC

Nuklearsumber baru

tenaga

Basikalelektrik

r 04nWan. ru I ati^^\w^a+

/ h \

AWN®I amta^c^rs^yr^, usi^,'lpr^t , `y ii

AM,

_ ofiw- ,i^

_^ Lc4V V\

PERCUMA Bersama Utusan M

Icanciun^jan Julal 2008r n _'^iu n u%J

TENAGA diperbaharui (RE) kinidisebut-sebut sebagai sumberbaru bagi mengurangkan pergan-tungan kepada bahan apiberasaskan fosil seperti gas danpetroleum dan di klasifikasikansebagai sumber tenaga kelima.

Dengan sumber tenagaberasaskan galian seperti petrole-um itu akan habis dan isu pem-anasan global yang kinidiperkatakan, maka kita perlusedar untuk mencari sumber lain.

Atas faktor itu, majalahkesayangan anda tampil mem-bawa topik Tenaga Diperbaharuiatau Renewable Energy sertapenggunaan nuklear sebagai sum-

ber tenaga alternatif bagi memberikesedaran pentingnya isu iniditangani.

Kenaikan harga minyak dan kri-sis kenaikan harga makananmempunyai perkaitan isu tenagadan apakah penyelesaiannyabanyak disentuh dalam isu kali ini.

Penyelidikan dan pembangunansumber RE juga disentuh supayapembaca dapat maklumat bahawanegara kita sudah memulakanusaha ke arah itu.

Begitu juga dengan usaha-usaha penyelidikan luar negaraterutama berkaitan kenderaansolar juga diketengahkan untuktatapan anda.

1. Merintis jalan pembangunan sumbertenaga diperbaharui

14. Kerjaya

7. Chit-chat : Minyak sawit sumber 15. IT dan Abang Wan2. Inovasi kenderaan tanpa minyak tenaga masa depan

ka 16 &116. Kuiz

8. Info esti3. Biomas sumber tenaga diperbaharui _ika 18 & 1 1

9. Dunia sains 17. Estidotsudokuika 20 & 2i

4. The nuclear power option

5. Nuklear sebagai sumber tenaga

muka 12 8

6. Tenaga dan masa depan

Sedarkah kita bahawa kelapa sawitmenjadi aset penting sebagai sumberRE dalam bentuk biomas selain kegu-naannya sebagai bahan masakan, kos-metik dan sebagainya...

10. Science facts

11. Fakta menarik

12. Saintis Islam

13. Dunia saintis

muka 22 & 23

muka 24 & 25

muka 26

muka 27

18. Cuba-cuba sains

19. Rakan esti

20. Surat pembaca

21. Poster

Banyak jenis kenderaan dibangunkanberasaskan sumber bahan bakarnyaantaranya solar, elektrik dan hidrogen...

muka 28

muka 29

muka 30

muka 31

muka 32

muka 33

muka 34

muka 35

Di sebalik kehadirannya di atmosfbsebagai udara yang bergerak, ansebenarnya satu sumber tenaga dipbaharui...

.... muka 4 dan 5 ... muka 6 dan 7 ... muka

muka14&15

Oa ri m e j a m o si iMinistry Of Science , Technology and Innovation

ssalamualaikum dan salam sejahterabuat pembaca sekalian. Bulan ini,Estidotmy membawakan tema Tenaga

Diperbaharui. Baru baru ini, dunia dike-jutkan dengan kenaikan minyak yang men-dadak. Kesannya dapat dirasai oleh seluruhpelusuk dunia. IN menyebabkan semuapihak makin giat berusaha untuk mencaritenaga alternatif atau tenaga yang diperba-harui bagi mengurangkan pergantungankepada petroleum dan diesel.

KementenanSains . Teknologi

dan Inovasi(MOSTI)

Dipaparkan dalam keluaran kali ini tentangbiomas yang merupakan sumber tenagadiperbaharui. Selain itu, turut dimuatkan ber-kenaan inovasi terhadap kenderaan sepertipenggunaan kereta elektrik, kereta menggu-nakan kuasa solar dan juga teknologi bahanbakar hidrogen yang dapat mengurangkansehingga 50 peratus penggunaan petrol.

Apabila sahaja kita menyebut tentangnuklear, kita terbayang tentang kesanperang yang dihasilkan oleh kuasa nuklear.Sebenarnya nuklear juga merupakan sum-ber tenaga. Minyak kelapa sawit juga

Diskusi isu sains di Blog dan Forum ASM!Layari Blog : www.akademisains.gov.my/blog

Forum:www.akademisains.gov.my/index. php?option=com_fire boarditemid=322

Altenatif lain , sila layari laman web ASM diwww. akdemisains. gov. my

dijangka memainkan peranan yang sarbesar bagi menghasilkan sumber tenagmasa hadapan.

Kerjaya pilihan untuk kali ini adalah dabidang Bioteknologi. Di antara pilihanjaya yang ditawarkan untuk bidangadalah saintis, penyelidik makmal, saforensik dan pakar perunding kesihaKami berharap pembaca sekalian d-^menimba ilmu pengetahuan daripmajalah ini. Sekian.

Salam mesra daripada warga MOST

Jq t OKUSula iMan

merLntLs jalanpembangunan sumber

tenaga dLperbaharuLOleh LAUPA JUNUS

IENARIO global yangmencetuskan kegawa-tan ekoran krisis maka-nan dan tenaga men-

dorong banyak negara kini me-mikirkan secara serius berhu-bung penghasilan sumber barupada masa depan.

Sumber baru itu yang diisti-lah sebagai Tenaga Diperba-harui (Renewable Energy-RE)itu akan menjadi pengganti ataualternatif kepada tenaga

oleh Naib Presiden BahagianPenyelidikan dan TeknologiSirim Berhad , Dr. ZainalAbidin Mohd . Yusof denganmelibatkan pelbagai agensiantaranya, Proton Berhad,Petronas, badan bukan kera-jaan (NGO ) agensi kerajaantermasuk wakil dari Kemen-terian Sains, Teknologi danInovasi (MOSTI) dan jugaKementerian Tenaga, Air danKomunikasi (KTAK).

Menurut Dr Zainal Abidin,penubuhan pasukan petugaskhas tersebut berdasarkan

DR. ZAINAL ABIDINMOHD.YUSOF

berasaskan fosil seperti gas, petroleumdan arang batu yang akan kehabisan satumasa nanti.

Bagi Malaysia, kerajaan sudah punmula menggerakkan langkah proaktif kearah itu dengan penubuhan Pasukan Pe-tugas Khas Mengenai Sumber TenagaDiperbaharui yang antara lain akan me-ngemukakan laporan kepada kerajaanmengenai sumber tenaga yang perludiberi penekanan pada masa akan datangdi bawah program RE tersebut.

Pasukan Petugas Khas itu ditubuhkansejak Jun lalu dengan dipengerusikan

kepada senario semasa mengenai isukenaikan harga minyak dan pemanasanglobal yang memberi dicetuskan olehaktiviti atau penggunaan bahan bakar.

Ketika ini, permintaan sumber tenagatempatan yang paling banyak ialahpengangkutan iaitu 38 peratus, industri(37 peratus), kediaman dan komersial (13peratus), bukan tenaga (10 peratus) danpertanian serta perhutanan sebanyak duaperatus.

Hasil perbincangan awal pasukan khastersebut, keputusan telah dibuat supayatumpuan diberi kepada dua sektor utamaiaitu penjanaan tenaga dan juga biofuel

untuk pengangkutan"Selepas perbincangan diadakan kita

menumpukan kepada penjanaan tenagadengan memanfaatkan sumber biomas,solar dan angin," ujarnya.

Beliau berkata, biomas antara sumberterpenting kerana pelbagai faktor iaitu Ma-laysia mempunyai bahan asasnya teruta-ma sawit.

Dr. Zainal Abidin berkata, biomas diberitumpuan kerana is melibatkan teknologipemprosesan yang menghasilkan biofueldan Malaysia mempunyai kekuatan dari-pada ladang sawit yang luasnya 4.5 jutahektar.

Malah, sebelum ini, is sudah diamalkanoleh industri seperti di Kunak, Sabah yangmemanfaatkan tandan sawit kosong (EFB)untuk menjana tenaga sehingga 12megawatt (MW) dan dijual ke grid nasionalsebanyak 4MW bagi kegunaan dalaman.

Pada masa sama, sebuah syarikat tem-patan menggunakan gentian sawit untukmenjana tenaga haba untuk menghasil-kan stim untuk proses pensterilan.

Menurut Dr. Zainal lagi, sumber laindaripada sawit seperti pelepahnya, bolehmenghasilkan selulos untuk mengelu-arkan gas etanol, satu sumber biofuel.

Di Amerika Syarikat katanya, sumberetanol diperoleh daripada jagung tetapiakan mencetuskan krisis makanan me-mandangkan jagung adalah sumber ma-kanan manusia dan ternakan.

KELUASAN tanaman sawit menawarkansumber biomas yang mampu meghasilkanpelbagai bahan berguna untuk penjanaantenaga.

est iaa tmcm

Tenaga diperbaharui (RE) juga dike-nali sebagai sumber tenaga kelimaiaitu selepas gas, minyak, arang danhidro.Sasarannya ialah lima peratus REdalam janaan elektrik domestik.

MEMBANGUNKAN tenaga dari-pada sumber angin akanditumpukan di kawasan pulau.

Bagaimanapun katanya, teknologiAS boleh dimanfaatkan dalam penge-luaran etanol sebagai biofuel mes-kipun penyelidikan tempatan bolehmemanfaatkan sumber sawit untuktujuan yang sama.

"Ini merupakan satu pilihan samaada kita menjana teknologi sendiriyang akan memakan masa untukdibangunkan atau memanfaatkansahaja teknologi luar menerusiprogram pemindahan teknologi(TOT)," ujarnya.

Oleh itu, terbukti pelbagai produkbio dapat dihasilkan daripada sawitiaitu minyak sawit mentah (CPO)untuk menghasilkan biodiesel, pokokatau gentian sawit sebagai sumberbiomas, sisa enap cemar sawit (PO-ME) juga boleh menghasilkan biogas.

Selain sawit sebagai sumber bio-mes, sisa pepejal perbandaran(MSW) juga boleh dimanfaatkansebagai tenaga antaranya bahanorganik (biomas) kepada etanol danjuga produk bukan organik untukpenjanaan elektrik.

Kini tumpuan bahan biomas diper-luaskan lagi untuk penjanaan bio-diesel dan etanol menggunakanpokok jarak atau Jathropa dan alsejenis mikro organisma akuatik.

Minyak jarak dikatakan sesuaiuntuk memproses diesel tetapi pena-naman secara besar-besaran mence-tuskan dilema kepada pengusahakerana ada kemungkinan mereka

qn If r1 It 1I f ; €u

I ff If II H . I. IIM fl lff itj

U1741 fr fr ,{iilt^,

HABA merupakan sumber tenagapenting untuk kegunaan domestik,

memilih sawit Pntuk tujuan itu yangjelas memberi bih keuntungan.

Penggunaara alga pula mungkinagak baru dad asing bagi penyelidiktempatan tetapi potensinya tetap ada.

Selain biomas, usaha juga dijalan-kan untuk memanfaatkan tenagasolar sebagai RE, terutama bagi apli-kasi terus kepada pengguna.

IN termasuk penggunaan domestikatau kediar an dan juga komersialserta pertarjan atau aktiviti luar Ban-dar.

un bola ngkin sesuai.gai alt of ate nampung

enggunaan mber utam , to DrZainal.

Sementarif penggunaan angirikenal pasti di kawasan pulau dan dinegeri Sabah"memandangkan Malay-sia tidak terdedah kepada sumberangin kuat secara konsisten.

Mempromosikan sumber RE sepertibiomas, sisa perbandaran (sampah),solar dan hidro mini.Memanfaatkan sumber biomas tem-patan.Menjalankan penyelidikan dan pem-bangunan (R&D) dalam sumber alter-natif seperti diesel minyak sawit, foto-voltaik solar, hidrogen dan sel bahanbakar.

Dasar Petroleum Kebangsaan 1975Diperkenalkan untuk menjamin penggu-naan sumber-sumber petroleum secaraoptimum, pengawalan pemilikan danpengurusan industri, perlindunganekonomi, sosial dan alam sekitar.

Dasar Tenaga Kebangsaan 1979Dirangka untuk mencapai objektifbekalan, penggunaan dalam alam seki-tar.

Dasar Penyusutan Tenaga 1980Diperkenalkan untuk melindungi daripa-da penggunaan minyak dan sumber-sumber gas secara berlebihan.

Dasar Kepelbagaian Bahan Api EmpatBahan Api 1981Penekanan diberikan terhadap kepelba-gaian bahan api, direka bentuk untukmengelakkan pergantungan terhadapminyak, bertujuan mewujudkan pen-ingkatan penekanan terhadap gas, hidro,dan arang batu.

Dasar RE Sebagai Bahan Api Kelima2000Diperkenalkan sebagai pengiktirafan ter-hadap potensi biomas, biogas dan sum-ber tenaga diperbaharui yang lain.

Dasar Biofuel Kebangsaan 2006Dirangka untuk merintis jalan ke arahindustri biofuel secara meluas.

Sumber: Laporan Tahunan KumpulanIndustri-Kerajaan Bag! Teknologi TinggiMalaysia ( MiGHT) 2007/2008.

NUKLEAR merupakan sumber tenaga alternatif.

esrrcJi9tm,

Jlal2008

Oleh MOHAMMAD YASIR JAAFAR

SEJARAH teknologi kenderaanbermula dengan penggunaanenjin kuasa wap pada 1769 yang

dicipta oleh jurutera Perancis, NicolasJoseph Cugnot. Cugnot dicatatkansebagai pencipta kereta yang pertama.

Kenderaan beroda tiga yang diha-silkan oleh Joseph itu mampu bergerakdengan kelajuan lima kilometer sejamdan membawa sehingga 1,800 liter airuntuk bekalan kuasa wap.

Bagaimanapun, kereta tersebut ter-paksa berhenti setiap 12 minit untukmenambahkan tekanan.

Maka bagi meningkatkan penggu-naan kereta menjadi lebih efisien,teknologi enjin kenderaan mengalamirevolusi pembangunan dengan mem-perlihatkan penggunaan berasaskanbahan bakar arang batu dan kemudian-nya minyak mampu diaplikasikan.

Namun pergantungan berterusan ter-hadap bahan bakar berasaskan fosilseperti petroleum mengundang bebera-pa masalah.

Ini kerana, sumber itu mungkin akan

estiJWtmcmm^

kehabisan pada masa akan datang.Sifatnya juga tidak boleh diperbaharuidan mencemarkan alam sekitar.

Oleh demikian, saintis, pengusaha in-dustri automobil, pihak kerajaan dan ju-ga individu persendirian di seluruh du-nia kini giat membangunkan pelbagaiteknologi pembakaran menggunakantenaga alternatif bagi penggunaan pa-da masa depan, apabila dunia kehabi-san stok minyak.

Kini, senario tersebut sudah jelasboleh dilihat apabila harga petroleumdunia melambung akibat pengurangansumber tersebut.

Dalam pada itu, saintis tempatan ti-dak terkecuali dalam usaha memba-ngunkan tenaga alternatif dan juga ken-deraan berasaskan bahan bakar lain.

Kereta Hibrid

Sedikit masa dulu, Universiti Tekno-logi Malaysia (UTM) membuat percuba-an ke atas kereta Perodua Kancil untukdisesuaikan sebagai kereta kacukanatau kereta hibrid pertama negaramenggunakan kuasa elektrik dan gas.

Penerapan teknologi termasuk dariBritain, Jepun dan India diselaraskan

untuk menyempurnakan kereta hibridtersebut.

Kereta hibrid berupaya untuk memini-mumkan kesan pencemaran ke atasalam sekitar akibat pengeluaran gasseperti karbon monoksida di sampinglebih menjimatkan.

Inisiatif mencipta kereta tersebutadalah ekoran kejayaan UTM meng-hasilkan prototaip kereta solar, Formula3 dan kereta sport.

Kereta tersebut menjadi perhatianramai dan mampu beroperasi dalamkawasan bandar menggunakan tenagaelektrik dan enjin kuasa gas bagi per-jalanan jarak jauh.

EVan

Terdahulu, Bekas Perdana Menteri,Tun Dr. Mahathir Mohamed pernahmelancarkan van berkuasa elektrik'EVan' milik Tenaga Nasional Berhad(TNB).

la bertujuan untuk melahirkan keya-kinan bahawa permintaan terhadapkenderaan elektrik mempunyai masadepan yang cerah di negara ini teruta-manya bagi kegunaan di kawasan Ban-dar.

Projek tersebut telah dibangunkanoleh tenaga pelajar dari Fakulti Kejuru-teraan Elektrik serta beberapa fakultikejuruteraan lain seperti Fakulti Sainsserta Kumpulan Penyelidikan dan Pem-bangunan Automatif dan AeronautikUTM (AARG) yang turut terlibat dalampembinaan prototaip kereta berkenaan.

Dalam pada itu, beberapa penuntut-nya telah berjaya mereka bentuk sebu-ah kereta elektrik bagi tujuan kajian se-belum sebuah kereta hibrid dihasilkan.

Keistimewaan kereta hibrid selaindaripada tidak mencemarkan alam seki-tar di kawasan bandar, penggunaankereta elektrik dan hibrid dapat menji-matkan kos penggunaan minyak.

Kos perjalanan menggunakan keretaelektrik atau hibrid bagi jarak 70 hingga80 kilometer mungkin sekitar 40 sensahaja berbanding menggunakanminyak petrol.

Kos sebanyak 40 sen itu datangnyadaripada tenaga elektrik yang digu-nakan untuk menyecaj bateri keretaelektrik atau hibrid.

Suria Kar 2020

Sekali lagi, negara melakar sejarahdengan menghasilkan Suria Kar 2020,kereta solar pertama buatan tempatanyang dicipta khusus bagi tujuan menyer-tai perlumbaan.

Suria Kar merupakan projek yangdibangunkan oleh tenaga pengajar danpenuntut Universiti Teknologi Malaysia(UTM) bagi menyertai model keretasolar lain dari seluruh dunia dalam per-lumbaan World Solar Challenge.

Malaysia menghantar wakil dua kalibagi menyertai perlumbaan tersebutiaitu pada 1996 yang diadakan diAustralia dan 2001 di negara ini sendiri.

Suria Kar 2020 yang diperbuat daripa-da gentian kaca GFRP mempunyaikelajuan maksimum 80 kilometer sejam.

Kos keseluruhan bagi projek itu men-catat sebanyak RM2.5 juta di manaRM650,000 daripadanya diperolehi dari-pada bantuan Tumpuan PenyelidikanIntensif Keutamaan Bidang (IRPA),Kementerian Sains, Teknologi danInovasi.

Suria Kar 2020 yang mempunyai rekabentuk badan aerodinamik memerlukankuasa solar sebanyak 4.7 kilowatt sejamuntuk beroperasi dengan bantuan baterikereta berprestasi tinggi Powersonic.

la beroperasi melalui sistem kuasasolar rentas benua dengan tambahanbateri simpanan atau dipanggil SolarPowered Transcontinental SupplementBattery Storage.

Dari sudut rekaan pula, kereta terse-but adalah sepanjang 6 meter dan lebar2 meter serta mempunyai ketinggian 1meter sahaja dengan berat kasar 300kilogram.

Ini bermakna is hanya boleh dipanduoleh seseorang yang mempunyai beratbadan tidak kurang daripada 80 kilo-gram.

Perlumbaan tersebut disertai olehkereta-kereta solar yang dicipta olehpara penuntut universiti dari seluruhdunia.

Kereta elektrik Poem

Pada tahun 1998, Perusahaan Oto-mobil Elektrik Malaysia (POEM) anaksyarikat kepada Tenaga NasionalBerhad (TNB) telah menjalankan ker-jasama antara syarikat Frazer NashResearch Ltd. dalam menghasilkan 'CityCar', kereta elektrik buatan tempatanyang pertama seumpamanya.

City Car telah dibangunkan bagitujuan dikomersialkan dan disasarkanpenggunaanya di sekitar kawasan Ban-dar.

Kereta tersebut mampu bergerak den-gan kelajuan yang mencapai 60 ke 70kilometer sejam sekiranya beradadalam keadaan bercas penuh.

Lebih menarik, sebanyak 400 unitkereta tersebut telah digunakan semasaSukan Komanwel 2001 yang diadakandi Sydney, Australia.

Teknologi HFT

Sekumpulan kecil para saintis telahberjaya mencipta satu teknologi yangdikenali sebagai Teknologi Bahan BakarHidrogen (HFT) yang boleh mengu-

rangkan penggunaanpetrol sehingga 50 pera-tus.

Konsep sistem HFTdireka bentuk untuk di-sesuaikan bagi semuajenis kereta denganpenekanan utama keatas kereta-kereta na-sional iaitu ProtonPerdana, Proton Waja,Proton Wira, ProtonIswara, Proton Sagadan Perodua Kancil.

Sebelum ini, tekno-logi tersebut telah diujipada Proton Waja un-tuk tempoh melebihidua tahun dan jugaPerodua Kancil.

Teknologi sistem

USAHA pembangunan bahan apikenderaan sedang dijalankan olehswastar.

TEKNOLOGI hidrogen kini digunakansebagai bahan api kenderaan.

HFT itu dimajukan oleh 10 saintis dariUnited Kingdom (UK), Amerika Syarikat(AS), Jerman, Australia dan diketuaioleh saintis Malaysia, adalah berasas-kan kepada teknologi Nano yangmembahagikan air kepada hidrogen danoksigen.

Sistem itu mampu menjana kapasitibahan bakar sebanyak 20 liter (10 dari-pada petrol: 10 daripada H20). Untuksetiap 10 liter petrol, sistem itu menggu-nakan 20 liter H2O untuk menjana kapa-siti bahan bakar sebanyak 20 liter.

Kewujudan teknologi nyata mampudimanfaat umum kerana is membantudari segi penjimatan yang banyaksehingga 50 peratus.

estiaotm j

Oleh KHAIRUNNISA SULAIMAN

EBAGAI sebuah negara memba-ngun, Malaysia mempunyai banyaksumber biomas yang boleh digu-

nakan untuk menghasilkan tenaga.Bahan sisa pertanian yang banyak se-

perti dalam industri sawit, tebu, kayu danpadi memberi banyak peluang dalammenjana tenaga diperbaharui daripadabiomas.

Pengarah Institut Sains Angkasa, Uni-versiti Kebangsaan Malaysia (UKM), ProfDatuk Dr Baharudin Yatim (gambar) ber-kata, masyarakat telah lama mengetahuibiomas didapati daripada bahan organikseperti tumbuhan atau batang kayu, daun

MINYAK sawit merupakan sumberbiofuel yang terbaik untuk negara.

kayu seperti sawit, pelepahsawit, tandan atau daun.

"Biomas telah lama digu-nakan, kita boleh mengambilcontoh arang telah dihasil-kan daripada kayu bakauatau reja kayu."

"Pada tahun 70-an dan 80-an, arang dihasilkan daripa-da kayu getah tetapi seka-rang kayu getah dibuat pera-bot, penggunaan besar bio-mas dalam kilang GoldenHope, Guthrie, Felda sele-pas timbul masalah untuk membuangsisa," katanya.

Industri sawit yang memproses minyaksawit menggunakan biomas apabila tim-bul masalah pembuangan sisa.

Sisa seperti tandan kosong digunakanuntuk bahan bakar kilang sebagai tenagadan mengurangkan sisa buangan.

Bagaimanapun apabila kajian dijalan-kan menggunakan sabut untuk dijadikankusyen kereta, harga sisa sawit semakinmeningkat disebabkan persaingan.

Baharudin berkata, Malaysia mempu-nyai banyak biomas yang boleh diguna-kan untuk menjana sebanyak lima peratustenaga elektrik bagi keperluan negara.

"Malangnya sekarang biomas digu-nakan untuk keperluan lain contohnya

sisa sawit telah digunakansebagai makanan ternakan.

"Dahulu kilang sawit dica-dang menggunakan sistemyang lebih balk untuk mengu-rangkan asap dan mendapat-kan lebih tenaga bagi menjualtenaga elektrik lebihan yangdijana," katanya.

Pihak kerajaan pula mengga-lakkan penggunaan biomasmenerusi Projek BIOGEN ataupenjanaan gabungan tenagadengan Pusat Tenaga Malaysia

(PTM) yang bertindak sebagai koordina-tor.

Sebagai menyahut seruan kerajaansebuah kilang sawit di Sabah telah menjualtenaga elektrik biomas kepada TenagaNasional Berhad dalam perancangan se-banyak 450 megawatt (MW).

Baharudin berkata, biomas juga bolehdidapati daripada sekam padi, sisa tebu,tandan kosong kelapa sawit dan reja-rejakayu.

Kilang kayu dengan reja kayu bolehdijadikan tenaga dan beberapa kilangtelah menyertai program COGEN bagimenjana tenaga elektrik dan wap untukkegunaan dalam kilang.

Program COGEN banyak digunakan dikilang-kilang seluruh negara misalnya

estiaetmm

dalam kilang gula, padi dan sawit.Misalnya sebuah kilang sawit Guthrie di

negeri Kedah telah menghasilkan 10 per-atus tenaga elektrik menggunakan bio-mas dengan pelaburan sebanyak Euro 2juta termasuk boiler dan generator.

"Sebuah kilang beras di Titi Serong,Kedah telah menggunakan sekam padibagi menghasilkan tenaga bagi menjanaaktivitinya," katanya.

Kata Baharudin, kebanyakan kilangsawit lama masih menyumbang kepadapencemaran kerana menggunakan mesin

atau pemanas (boiler)

jenis lama.Beliau menegaskan sistem lama

perlu diganti denganyang baru bagi men-dapatkan tenagalebih efisien selaindapat menapishabuk atau asaphitam yangdihasilkan.

Sistem lama yang tidak efisien tidakmembolehkan kilang menjual hasil tena-ga tetapi hanya menggunakan tenagadalam kilang daripada pembakaran bakarsawit dan tempurung.

"Kalau guna sistem yang bagus, kilangakan dapat menghasilkan tenaga yanglebih banyak dan boleh dijual," katanya.

Program untuk beli sistem lebih efi-sien bersih dan mengeluarkan tenagalebih banyak dan kurangkan pence-

maran.Masalah timbul kerana tenaga

yang dihasilkan akan dijual denganharga rendah tetapi jika hargaminyak bertambah tinggi, mungkinakan menarik minat orang ramai

untuk menggunakan bio-mas.

Penggunaan biomassebagai tenaga masih men-geluarkan karbon dioksidadan ladang sawit memer-lukan gas berkenaan untukfotosintesis oleh itu is akandapat menseimbangkankitaran.

Katanya, jika guna fosil,gas karbon dioksida (C02)akan bertambah dalamatmosfera selain logamberat dan sulfur.

KACANG boleh dimanfaatkan sebagaibiomas.

• Biomas atau biojisim merujukkepada bahan biologi yangboleh dimanfaatkan untukbahan bakar.

• Kebanyakan biomas adalahbahan berasaskan tumbuh-tumbuhan dan juga haiwan.

• Bahan-bahan seperti sampahatau bahan terbuang jugaboleh dibakar untuk bahanbakar.

• la tidak termasuk bahan seper-ti petroleum dan arang batuyang terhasil daripada bahanorganik menerusi prosesgeologi.

• Pendek kata bahan sepertisisa tanaman, juga dikate-gorikan sebagai biomas.

• Proses ini melibatkanantaranya penghadaman ane-robik, pengkomposan dan fer-mentasi untuk menghasilkanbiofuel.

• Proses lain termasuk pirolisis,hidrogasifikasi, hidrogenasi,penulenan dan hidrolisis asid.

GENTIAN sawit kini merupakan biomas yang berguna.

estiaotm cm

By SUKIMAN SARMANI

ALAYSIA experienced its firstenergy crisis in early 1973when the price of crude oilquadrupled . It then realised

the finiteness of it's energy resources.The world reserves of fossil fuels (oil,coal and gas) are limited and there hasbeen concern about their rapid rate ofdepletion. The then Ministry of Power,Technology and Research looked fornew sources of energy independentfrom fossil fuel and nuclear power wasrecognized as the leading contender.The Ministry in 1975 planned to com-mission its first nuclear power reactorwith a capacity of 1,800 MW by 1990.The plan also stated that the projecteddistribution of installed capacity for thenuclear reactor was 5,000 MW, con-tributing about 50% of the total powersupply in the Peninsular Malaysia.However, when more oil and gas fieldswere discovered in off-shoreTerengganu in 1980s the idea of devel-oping nuclear power was then put inabeyance and finally it was postponedindefinitely by 1986.

When the current crude oil priceincreased steadily the interest in look-ing at nuclear energy as an option forelectricity generation became alive.There were active discussions at vari-

esti39tm3

ous levels to build at least a 1,000 MWpower reactor. If the governmentdecides to go nuclear now it will onlybe realized by 2020. The long leadtime required is for training, capacitybuilding, planning and research toensure public health and safety.

Nuclear energy is derived from anuclear fission reaction. The reactionoccurs when a fissile nucleus such asa 235U or 239Pu nucleus is struck by aneutron. It splits into two smallernuclei as fission products, releasingenergy and neutrons in a processcalled nuclear fission. The neutronstrigger further fission which is thencalled chain reaction. In order to makeuse of the energy released the fissionreaction must be carried out in anuclear reactor. It is a device in whichnuclear fission chain reactions are ini-tiated, controlled, and sustained at asteady rate.

There are two types of nuclear reac-tor research reactor and power reac-tor. A research reactor is meant to pro-vide neutrons for experiments and forworking out the parameters for reactordesign. It operates at a lower fuelburn-up rate while a power reactor isintended to convert nuclearenergy to electric energy. Apower reactor operates atleast at 1,000 times the fuelburn-up rate of a researchreactor. Both reactors makeuse of fissionable heavy

nuclides 235U or 239Pu as fuel.Every fission produces about 200

mega electron volt (MeV) heat. Onekilogram of 235U produces 23.7 millionkilo watt hours ( kWh) or this wouldsupply 10 million watt (MW) for 2370hrs or keeps a 100-watt light bulb lit for25,000 years. This is the same energyas that of 20,000 tons of TNT. The fis-sion of an atom of uranium liberatesabout 10 million times as much energyas does the combustion of an atom ofcarbon from coal. This is the attractionof harnessing nuclear energy for elec-tricity generation.

This power plant consists of threemajor components : the reactor, tur-bine, and condenser . The reactor boilsthe water and the steam generateddrives the turbine . After the turbine, thecondenser cools the steam . In turn,external cooling water cools the con-denser . The cooling pumps transportthe water from the condenser tankback to the reactor tank . The electricgeneration parts are similar to conven-tional power station ; the only differ-ence is the use of the nuclear reactorto generate steam.

REACTOR BUILDINGPnss!t Saktyrallel ValveValve renurtaer

POKY VII'9

Cos"

f%nlorlm

fork

Reacher

toot

Sleampenaralor

VL1

TURBINE /AUXILIARY BUILDING

LtslrsGeneuto, T,anslormar

CoMSUOrConderrsals

. Pomp

Mainlead n aterPOMP

f11 Circa*tlnptnkr

1DUmp ,

- Reactor coolant pomp

I Primary d Secondary ( son-auctcar(J

In nature the abundance of 235U isonly 0.7% while 99.3% is 138U. As mostnuclear reactors use 235U as fuel theconcentration of 235U is increasedthrough enrichment process whichinvolves isotope separation. Isotope138U does not undergo fission, insteadit absorbs neutrons and becomes239Pu which is fissionable and 238U iscalled fertile material. Other fertilematerial includes 232Th which can beconverted to fissile 233U by neutronabsorption. In many reactors thenuclear fuel is made up of both fertileand fissile materials so that the 239Puand 233U isotopes can be recoveredfrom spent fuel.

Operation

In a nuclear reactor it is impossibleto fission all 275U present in the fuelassembly due to accumulation of fis-sion products. Fission products affectthe operation of reactors in manyways, one of which is the absorption ofneutrons by fission products. The high-yield fission product i35Xe is a neutronabsorber and the presence of thisproduct lowers the level of fission, andthis effect is often referred to as xenonpoisoning. Spent nuclear fuel need tobe processed to recover the remaining235U, 239Pu and to remove unwantedfission products. All fission productsare radioactive but mostly short-livedwhile some remain radioactive for se-veral hundreds years. The challenge innuclear power industry is to properlymanage the radioactive waste.

Management of used or irradiatedfuel also depends on radioactivity offission products. Most fission nuclideshave very short half-lives. After adecade, few nuclides remain radioac-tive. A very low yield nuclide 15K has ahalf life of 10.7 years, and two othernuclides, "Sr and 137Cs have half-livesof 29 and 30 years respectively. Thereare no fission nuclides whose half-lifelies between 30 and 105 years. Fissionproducts with half lives greater than 100years with yields greater than 104 are12GSn (1x101 y) , '26Tc (2.1x105 y), 9'Tc(1.9x106 y),13505 (3x106 y), "'Pd (6.5x106y), and 129Tc (1.6x107 y). Long-lived fis-sion products are less dangerous in termof radiation exposure.

Under the current convention spentfuels need to be processed by the fuelsupplier to restrict the number of repro-cessing plants worldwide. This is a safe-ty measure to stop nuclear weapon pro-liferation. Reprocessing and isotope

e

i

SCHEMATIC diagram of apower reactor.

enrichment technologies are controlledby the United Nations through theInternational Atomic Energy Agency.

Our neighbouring countries are activein developing nuclear power, Japan, Chi-na and India are actively developing bothfast and thermal technology, while SouthKorea is developing thermal technologyonly. Fast reactor technology is for theproduction of fissile materials. Indonesia,Vietnam and Thailand have planned tobuild their power reactors ahead of us.

The future of nuclear power genera-tion very much depends on the cost ofcoal, gas and fossil fuel, economic con-ditions, energy demands and public per-ception. However, burning fossil fuelincreases C02, a green house gas.Therefore, much scientific research isrequired to balance human demands ofenergy and their long-term survival.

Prof. Datuk Sukiman Sarmani is aDeputy Vice Chancellor (Academicand International Affairs), UKM.

USAGE of nuclear technology requires training capacity buildingplanning and research to ensure public health and safety.

sebaga L sumber tenagaOleh LAUPA JUNUS

I SU nuklear sebagai sumber tenagabukan baru di negara ini sebaliknya issudah mula mendapat perhatian sejak

empat dekad lepas.Penggunaan nuklear sebagai sumber

tenaga alternatif sering dibangkitkan keti-ka dunia menghadapi krisis tenaga.

Sebagai contoh, pada 1973, ketikadunia menghadapi masalah minyak apa-

AWR

pada 1987dengan ke-mampuan1 , 8 0 0megawatt(MW) dan

'Isumbertenaga

Malaysiadiran-

REAKTOR TRIGA-PUSPATI, milik Agensi Nuklear Malaysia.

bila negara-negara Arab enggan meng-eksport bahan tersebut, berlaku krisissama seperti pada hari ini yang manaharga minyak naik mendadak.

Ekoran daripada itu, pada 1975,Kementerian Tenaga, Teknologi dan Pe-nyelidikan (ketika itu), sebagai kemen-terian yang bertanggungjawab, meran-cang untuk menjadikan nuklear sebagaisumber tenaga.

Di bawah rancangan tersebut, Malaysiaakan mempunyai loji janakuasa nuklear

dalam tempoh 12 tahunkemudian iaitu sea-

wal-awalnya

cang 1300 MW (bahan api fosil), 1400MW (hidro) dan 1800 MW (nuklear).

Pada tahun 2000 pula taburan sumbertenaga 1300 MW (bahan api fosil), 2300MW (hidro) dan 5000 MW (nuklear).

Ternyata penggunaan bahan api fosilkekal pada tahap 1300 MW tetapipeningkatan yang nyata penggunaantenaga nuklear.

Lokasi yang dipilih bagi menempatkanloji nuklear antaranya ialah di Johor,Selangor dan Perak berdasarkan per-mintaan tenaga yang tinggi di PantaiBarat Semenanjung.

Namun, ketika rancangan itu sedangdirangka, Malaysia menerima tuah apabi-la minyak mentah ditemui di Terengganuyang dikatakan mampu bertahan sehing-ga 20 tahun.

Sebenarnya bukanlah yang terawal di-temui kerana telaga minyak telah punditemui di Sabah dan Sarawak sebelumitu.

Krisis politik di beberapa negara terma-suk di rantau ASEAN, juga menjadi faktorpenangguhan pembinaan loji janakuasanuklear yang mana ketika itu, bantahananti nuklear bangkit di rantau berkenaanserta Eropah.

Pada masa sama, Malaysia jugamenemui rizab gas yang dijangka berta-han sehingga 60 tahun menyebabkanperancangan membangunkan sumbertenaga berasaskan nuklear ditang-guhkan. Lembaga Letrik Negara (LLN)ketika itu terpaksa menyemak semulastrategi sumber tenaga.

Sebagai langkah awal untuk menikmatikebaikan teknologi nuklear, Malaysiasudah menubuhkan pusat penyelidikanmengenai nuklear pada 1972 dikenalisebagai Pusat Penyelidikan Atom Tun Dr.Ismail (Puspati) sebelum dikenali sebagaiInstitut Penyelidikan Teknologi NuklearMalaysia (MINT) dan kini Agensi NuklearMalaysia.

PUSPATI merupakan agensi yangdiberi tanggungjawab bagi merancangdan melaksana pernbangunan teknologinuklear di Malaysia termasuklah penggu-naan tenaga nuklear untuk penjanaankuasa elektrik.

Pada 1985, perkembangan teknologinuklear Malaysia memasuki era barudengan wujudnya Lembaga PerlesenanTenaga Atom (LPTA) yang ditubuhkan dibawah Akta Pelesenan Tenaga Atom

estO tmm

1984.LPTA diberi tugas bagi

mempastikan pembangunanteknologi nuklear memberimanfaat kepada kesejahter-aan negara.

Menurut seorang pakar tek-nologi nuklear tempatan, Prof.Datuk Dr. Sukiman Sarmani,Malaysia berkemampuanmembina loji nuklear sendiri.

"Kita perlu sebuah loji nuk-lear yang mengeluarkan 2,000MW kuasa elektrik bagimengurangkan kebergantun-gan kita kepada bahan api

DR. SUKIMANSARMANI

fosil untuk kegunaan seluruh negara,"katanya.

Beliau menambah, kekuatan reaktorpenyelidikan yang ada di Agensi NuklearMalaysia hanya 1 MW oleh ituperancangan tenaga manusia perlu jikakita memilih kuasa nuklear.

Sekiranya Malaysia mengambil keputu-san untuk membinanya pada tahun ini,maka loji nuklear tersebut hanya dapatdirealisasikan pada 2020.

Isunya ialah adakah Malaysia benar-benar memerlukannya kerana opsyenpenggunaan tenaga nuklear akan hanyadibangkitkan setiap kali krisis minyakmelanda dunia.

Oleh itu, sudah sampai masanya,perbincangan ke arah itu dimulakansekarang apatah lagi bahan-bahan men-tah untuk kos penjanaan tenaga menggu-nakan turbin tanpa nuklear seperti arangbatu dan gas juga akan meningkat.

Pada masa sama, jika minyak mentahtidak lagi ditemui di negara ini, Malaysiaakan menjadi pengimport bersih petrole-um dalam masa beberapa tahun akandatang.

Menurut Sukiman, kos untuk memban-gunkan loji tenaga nuklear mencecahRM5 bilion.

Apakah pilihan sumber tenaga yangada?

Tenaga solar dan angin serta ombakmungkin menjadi alternatif tetapi setakatini is tidak mampu dijana secara besar-besaran meskipun penyelidikan tenagasolar dan penggunaannya sudah dijalan-kan sejak sekian lama.

Malah, penggunaan tenaga alternatif itudijangka hanya dapat dikomersialkanmenjelang 2070. Sumber tenaga hidropula berada pada lokasi yang jauh daripa-da permintaan bekalan tenaga elektrik.

Sebaliknya penggunaan nuklear yangselama ini menimbulkan konotasi negatifdan dikaitkan dengan bom atom sepertiLittle boy yang digugurkan di Hiroshimadan Fatman di Nagasaki pada PerangDunia Kedua sebenarnya selamat danbersih pada masa kini.

Nuklear pula secara puratanya boleh

menyumbang sehingga 40peratus keperluan tenagapada masa ini dan lebih sela-mat digunakan.

Menurut Dr Sukiman,kemalangan terakhir mem-babitkan loji nuklear ialah diChernobyl,Rusia pada 1986yang dikatakan berpuncadaripada kesilapan manusia.

"Loji tersebut adalah dari-pada generasi pertama dankebanyakan loji yang meng-hadapi masalah sebenarnyadalam kategori ini, pada ma-sa ini reaktor nuklear gen-

erasi ke empat sudah maju dan lebih sela-mat,"ujarnya.

Sejarah Teknologi Nuklear di Malaysian 1958 - Akta Benda-Benda Radioaktifn 1969 - Menjadi ahli IAEAn 1972 - Penubuhan Centre for

Research and Application of NuclearEnergy (CRANE)

n 1975 - Penjenamaan semulaCRANE kepada PUSPATI

n 1984 - Akta PerlesenanTenaga Atom

n 1985 - Reaktor TRIGA PUS-PATI ditauliahkan

Jenis-jenis reaktor nuklear

ELEMEN BAHANAPIREAKTOR TRIGA PUSPATI

bahan aRiinuklear.

PEMBANGUNAN loji tenaga nuklear memerlukkos yang tinggi.

Tenaga dihasilkan apabila neutrondikenakan kepada bahan api seperti urani-

um yang akan membelah dua. Pembelahantersebut membebaskan tenaga haba yangdigunakan untuk mendidihkan air dan meng-hasilkan stim untuk menggerakkan turbinjanakuasa.

Pendek kata, is melibatkan proses peruba-han tenaga dari tenaga nuklear kepada tena-ga haba.

Sekiranya tidak menggunakan tindakbalas nuklear, arang batu digunakan

sebagai bahan bakar untuk mem-

Bagaimana nuklearmenghasilkan

tenaga?

PENUTUPBWZH anaskan air iaitu pengubahan

IBESI KELULI tenaga kimia kepadaCONTOH elemen tenaga haba.

1. Reaktor Air Ringan (LWR)2. Reaktor Air Mendidih (BWR)3. Reaktor Air Tekanan (PWR)4. Reaktor Air Berat (HWR)5. Reaktor Termaju Sejukan-gas

(AGR)6. Reaktor Pembiakan Pantas (FBR)

Kebaikan tenaga nuklearn Sumber tenaga yang boleh diperba-

harui dan tidak akan kehabisan(Reaktor lakuran)

n Udara lebih bersih kerana tidakmenyebabkan pencemaran yang dise-babkan oleh gas-gas sulfur monoksidadan sulfur dioksida serta karbon diok-sida.

n Tidak menghasilkan sisa melainkanakibat pembelahan dan bahanradioaktif.

n Lebih selamat dan terkawal.Kemalangan yang berlaku adalahkerana teknologi lama digunakan dankebanyakan berpunca daripadakelalaian manusia.

estiNfmm

lqJulai2000 se je nak

ANGIN merupakansumber tenagadiperbaharui padamasa depan.

Oleh MOHD . FAIZAL AZIZ

T ENAGA sangat penting dalam kehi-dupan. Hakikat ini diakui kerana te-naga bukan sahaja diperlukan untuk

tumbesaran dan pergerakan malah ismeliputi segenap aspek kehidupan manu-sia termasuk aplikasi sistem yang canggih,perindustrian, pengangkutan, pertanian,pencahayaan dan sebagainya.

Sukar dibayangkan sekiranya kita tidakmempunyai bekalan tenaga elektrik ataukehabisan bekalan gas, diesel atau petrol.

Mungkin sukar untuk kita ke sesuatutempat tanpa kenderaan. Suri rumah ataupengusaha restoran mungkin tidak dapatmenyediakan juadah kerana ketiadaangas memasak.

Jalan raya juga mungkin kacau-bilauakibat lampu isyarat yang tidak berfungsi.Lampu jalan yang tidak berfungsi menam-bah lagi kegelapan malam.

Mereka yang bekerja di bangunan tinggijuga tentu kepenatan menaiki tangga aki-bat [if yang tidak berfungsi kerana keti-adaan elektrik.

Umumnya, sumber tenaga berpuncadaripada empat sumber asas; tenagasuria, geoterma, tenaga ombak dan tena-ga nuklear.

Sumber utama ialah tenaga suria dari-pada sinaran cahaya matahari.

Geoterma dihasilkan oleh aktiviti mag-ma dalam perut bumi. Tenaga ombak pula

estihtmm

terhasil daripada peredaran bumi yangmenghasilkan air pasang surut manakalatenaga nuklear dihasilkan daripada pem-belahan nukleus unsur-unsur tidak stabilbahan radioaktif.

Ada ura-ura mengatakan bahawa Ma-laysia juga berhasrat untuk memajukantenaga nuklear untuk penjanaan tenagaelektrik.

Sehingga kini is masih di peringkat per-bincangan dan keputusannya belum diu-mumkan lagi oleh kementerian yangterbabit.

Banyak isu-isu keselamatan dan pan-dangan pakar perlu diambil kira sebelummemutuskan untuk menggunakan tenaganuklear sebagai sumber penjanaan elek-trik.

Namun begitu teknologi sinaran nukleartelah banyak dimajukan untuk kegunaandalam bidang perubatan dan pertanianyang sedang giat dijalankan oleh AgensiNuklear Malaysia (Nuklear Malaysia).

Tenaga suria digunakan dalam tiga ben-tuk; sinaran suria terus, tenaga yang ter-simpan dalam bentuk hidrokarbon dantenaga tidak terus yang menghasilkantenaga angin, tenaga hidro dan juga tena-ga terma laut.

Sinaran suria dapat digunakan secaraterus dengan menukarkannyakepadatenaga elektrik menggunakan sel foto-voltaik atau digunakan sebagai tenagahaba dalam sistem air panas suria danjuga pengeringan.

Tenaga suria tersimpan dalam bentukmineral dalam perut bumi seperti arangbatu, petroleum dan gas.

Ketiga-tiga sumber ini merupakan tena-ga yang amat terkenal penggunaanyapada masa sekarang.

Malah, kenaikan harga bahan api uta-ma petrol dan diesel baru-baru ini menye-babkan ramai orang mula memandangserius tentang tenaga diperbaharui(Renewable energy).

Selain itu tenaga suria hidrokarbonyang boleh diperbaharui disimpan dalambentuk biojisim dan juga biogas.

Biojisim yang terdapat dalam tumbuhandianggap sebagai sumber tenaga bolehdiperbaharui kerana tumbuhan dapatditanam berulangkali.

Biogas pula terhasil daripada bahan or-ganik yang ditindakbalaskan oleh mikro-organisma tanpa kehadiran oksigen atauudara yang menghasilkan gas metana dankarbon dioksida.

Gas metana merupakan bahan bakarpaling balk dan tidak mencemarkan alam,tetapi sekiranya dilepaskan ke udara bolehmengakibatkan kesan rumah hijau.

Bagi menghadapi krisis tenaga kesandaripada kenaikan harga minyak dan kospenggunaan tenaga elektrik yang tinggipada masa hadapan ialah penggunaantenaga diperbaharui.

Antaranya yang mendapat perhatianpada masa kini ialah tenaga suria yangdigunakan dengan meluas di negara-

negara maju.Antara aplikasi tenaga suria ialah untuk

menyerap tenaga suria dan haba dalambentuk cecair sebelum menukarkannyadalam bentuk wap panas atau stim denganjumlah yang banyak.

Stim tersebut akan berfungsi untukmenggerakkan turbin dan generator untukmenghasilkan tenaga elektrik.

Teknologi ini banyak digunakan untukmenara-menara solar, rumah kediamandan pusat peranginan yang mempunyaisinaran cahaya matahari yang panjang danmencukupi.

Malaysia berpotensi untuk memajukansumber tenaga suria ini memandangkaniklim negara kita yang berada di garisankhatulistiwa yang menerima pancaranmatahari yang banyak sepanjang tahun.

Selain itu, beberapa institusi pengajiantinggi awam dan swasta sedang giat men-jalankan penyelidikan tentang potensi tena-ga ini untuk dikomersialkan.

Namun begitu, beberapa faktor lainperlu dikenalpasti untuk melaksanakannya.

Informasi mengenai taburan keamatancahaya sangat penting sebelum menetap-kan lokasi yang sesuai bagi penjanaantenaga solar. Selain itu, luas kawasan jugaperlu diambil kira bagi memastikan serapantenaga solar boleh mencapai kuantiti yangmencukupi untuk penjanaan tenaga yanglebih cekap.

Selain tenaga solar, ombak juga me-rupakan salah satu sumber tenaga alter-natif yang boleh dibangunkan untuk penja-naan tenaga elektrik.

Kita bersyukur kerana hampir keselu-ruhan negeri di Semenanjung Malaysiadan Malaysia Timur iaitu Sabah danSarawak dikelilingi oleh laut.

Negara maju seperti Portugal telah lamamemajukan tenaga ombak untuk bekalanelektrik mereka.

Tenaga ombakboleh digunakan

MALAYSIA bertuah memilih kelapa sawit untuk digunakan sebagai biomas.

pelabuhan-pelabuhan di dalam negara.Sebenarnya penggunaan tenaga yang

boleh diperbaharui bukanlah perkarabaharu di negara kita.

Pada 1992, Profesor Dr BaharuddinYatim dari Universiti Kebangsaan Malaysia,telah menganggarkan bahawa hampir 12peratus dari jumlah tenaga yang digunakanadalah berpunca daripada sumber tenagayang boleh diperbaharui terutamanya bio-jisim.

Sebahagian besar penggunaan biojisimadalah dalam industri kelapa sawit.Contohnya, loji biojisim yang dibangunkanoleh Felda Holding Berhad pada tahun2006, berupaya menjana tenaga elektriksebanyak 7.2 megawatt daripada sumbertandan kosong kelapa sawit.

Malaysia sebenarnya mempunyai

untuk penduduk - \\,,% 7penduduk yang tinggal di pesisir pantaidan juga untuk operasi

PENYELIDIKAN tenagasolar telah lamadijalankan di negara ini.

PENULIS ialah Pegawai Sainsdi Institut Kejuruteraan Mikro danNanoelektronik (IMEN) UniversitiKebangsaan Malaysia.

kemampuan dari segi sumber dan modalinsan untuk membangunkan tenaga alter-natif bagi menggantikan sumber yangsedia ada.

Dengan memanfaatkan peluang dankekuatan yang dimiliki melalui penumpuanterhadap tenaga diperbaharui seperti tena-ga angin, solar, hidro, nuklear dan juga bio-jisim, kita mampu menjadi contoh kepadanegara lain dalam menghadapi krisis tena-ga yang semakin meruncing.

Malaysia harus bergerak pantas dalamusaha menangani fenomena kenaikanharga bahan api dan krisis tenaga yangberterusan dengan melihat potensi tenagaalternatif.

Istilah yang sedang hangat dibicarakanpada masa kini ialah `tenaga' selepas inter-net, bioteknologi dan nanoteknologi.

Bak kata Geoffrey Carr, seorang kolumnismajalah The Economist "Masa hadapanbergantung kepada kuasa dan tenaga".

mLnvak sawLtsumbeP tenaga masa depan

B ELIAU tidak asing lagi bagi membicarakan industri minyaksawit dan pada wawancara bersama wartawan LAUPAJUNUS baru-baru ini, Ketua Pegawai Eksekutif MajlisMinyak Sawit Malaysia (MPOC), Tan Sri Datuk Dr. Yusof

Basiron menghuraikan kegunaan minyak tersebut dalam industritenaga diperbaharui.

Apakah bidang penyelidikan dan kepakaran TanSri?

TAN SRI YUSOF : Saya kini menyandang jawatanPresiden Akademi Sains Malaysia (ASM) dan KetuaPegawai Eksekutif Lembaga Minyak Sawit Malaysia(MPOC) dan merupakan bekas Ketua Pengarah Lem-baga Minyak Sawit Malaysia (MPOB) dan Institut Pe-nyelidikan Minyak Sawit Malaysia (PORIM).

Saya terlibat dengan pengurusan penyelidikan diMPOB dan PORIM yang mana melibatkan kepakaransaya dalam bidang kejuruteraan kimia, teknologi getahdan pengurusan industri.

Apakah keistimewaan atau kelebihan bidangtersebut?

TAN SRI YUSOF: Bidang-bidang ini membolehkansaya memberi tumpuan kepada pengendalian penyeli-dikan. Sebagai Ketua Pengarah, bidang yang saya fo-kus ialah pemprosesan kimia yang melibatkan minyaksawit dan pengilangan yang mengeluarkan minyak sa-wit dan pengeluaran minyak sawit sebagai bahan ma-kanan. lanya banyak memberi idea-idea supaya penye-lidikan dalam bidang tersebut boleh mencapai kejaya-an.

Meskipun saya kurang kepakaran sebagai biotekno-logi, saya mendapatkan tuisyen daripada pegawai pa-kar di MPOB setiap minggu untuk mendalami bidangtersebut dan mempelajarinya bagi meningkatkan pe-ngetahuan.

Akhirnya saya boleh berbincang selepas tempoh tigahingga empat bulan. Ini termasuklah keistimewaan bio-teknologi dalam industri sawit, dan aplikasinya keranaMPOB adalah antara yang termaju dalam bioteknologidi negara ini.

Secara ringkasnya apakah yang Tan Sri boleh ka-takan mengenai kecenderungan banyak negaramembangunkan industri berkaitan tenaga diperba-harui (RE)?

TAN SRI YUSOF: Industri sawit adalah yang palingsesuai untuk mengambil bahagian dalam pembangu-nan industri tenaga RE. IN kerana sumber tenaga barudari industri sawit mudah digunapakai dengan tidak ba-nyak perubahan atau pemprosesan. Misalnya industrisawit sendiri telah menggunakan tenaga daripada bio-mas yang digunakan secara dalaman daripada pem-prosesan tandan sawit kosong untuk jana tenaga dankegunaan tempatan.

Ini bukan perkara baru tetapi apa yang dikaji sekianlama oleh MPOB adalah menggunakan minyak sawitsebagai biodiesel. Industri sawit sangat sesuai sebagaibahan ganti petroleum dan diesel dan mungkin bolehdipastikan sebagai bahan api masa depan. Minyaksawit sepatutnya boleh dianggap sebagai sebagai sum-ber tenaga diperbaharui kerana ianya boleh ditanamsemula.

Bagaimanakah komoditi utama negara seperti ke-lapa sawit boleh dimanfaatkan untuk pengeluaranbahan api seperti biodiesel?

TAN SRI YUSOF: Ada dua Cara iaitu minyak masak

esticJt9tmcmboleh dicampurkan kepada diesel pada peratus sesuai

dan boleh menggantikan sejumlah peratu-san diesel.

Sebagai contoh kita hanya mengguna-kan lima peratus minyak masak dan di-campurkan kepada diesel. Meskipun be-lum dilaksanakan secara meluas, tetapikajian telah membuktikan ianya berjaya.Bagaimanapun pihak industri diesel lebihcenderung menggunakan cara kedua iaitumelalui pemprosesan minyak sawit kepa-da ester metil, yang mana lebih disukai diEropah dan Amerika Syarikat (AS).

Malaysia beruntung kerana menjadiantara pengeluar minyak sawit dunia,Bagaimanakah penyelidik sepatutnyamemainkan peranan bagi menghadapikrisis tenaga berasaskan fosil denganmemanfaatkan kelebihan kita?

TAN SRI YUSOF: Penyelidikan minyaksawit sebagai sumber bahan api telah di-laksanakan pada 1980-an dulu. Memangtelah dijangka minyak sawit boleh meng-gantikan diesel tetapi haruslah dibuktikanmelalui penyelidikan secara melaus yangtelah dilaksanakan oleh PORIM danMPOB.

Bas dan teksi diguna sebagai percuba-an untuk menilai keberkesanan minyaksawit diesel dalam penggunaan di bandar-bandar dan perjalanan antara bandar danpekan atau perjalanan lebih jauh. Setelah10 juta kilometer percubaan dilaksanakanmaka jelas biodiesel sawit adalah sesuaidan boleh digunakan tanpa ada masalah.

BIODATA

Latar belakang pendidikan

• Doktor Falsafah Ekonomi Gunaandan Pengurusan Sains, University ofStirling (1986)

• Sarjana PengurusanIndustri (ME) danPentadbiran Perniagaan(MBA), University ofLeuven, Belgium (1976)

• Ijazah Sarjana MudaKejuruteraan Kimia,University of Centerbury,New Zealand (1972)

Kerjaya/Jawatan• Presiden Akademi Sains

Malaysia (ASM) (2007-kini)

• Ketua PegawaiEksekutif (CEO) MajlisLembaga Minyak Sawit MalaysiaMPOC ( 2006 - kini)

• Ketua Pengarah MPOB hasil peng-gabungan PORIM dan LembagaPendaftaran dan Pelesenan MinyakKelapa Sawit (PORLA) - 2000

• Ahli teknologi selama tujuh tahun diInstitut Penyelidikan Getah Malaysia

Bagaimana caranya kita memberikesedaran kepada rakyat supaya kitatidak boleh terus bergantung kepadaminyak?

TAN SRI YUSOF: Kita ada melaksana-kan polisi biodiesel dan biofuel yan telahdiluluskan Parlimen melalui Akta IndustriBiofuel, Kita juga sedang menunggu untukmelaksanakan program biodiesel sawit dinegara kita terutama menunggu masayang sesuai kerana harga minyak sawittinggi pada masa ini.

Bidang kepakaran Tan Sri memer-lukan lebih ramai pakar , bagaimanakahcara untuk menggalakkan generasi mu-da untuk menceburi bidang tersebut?

TAN SRI YUSOF: Industri perladanganyang mana saya terlibat memerlukan ke-pakaran tersebut kerana peladang men-jana RM100 bilion pendapatan eksportnegara setahun.

Sektor ini memerlukan tenaga pekerjamahir untuk menjana sumbangan pendap-atan. la dengan sendirinya memberi pelu-ang pekerjaan dan kerjaya yang agakbesar dan luas kepada mereka yang ber-kelulusan dalam bidang-bidang terlibat.

Bidang ini mempunyai kelebihan iaitupertama, industri ini berkembang padamasa akan datang. Tenaga muda perlumelihat akan peluang pekerjaan yangditawarkan.

Kedua, dari bagi pihak kerajaan danagensi terlibat, mereka akan merancanguntuk meningkatkan lagi peluang pembe-lajaran dan pendidikan dalam bidang yang

(RRIM / MRRDB) - 1972• Menyertai Institut Penyelidikan

Minyak Sawit Malaysia (PORIM)dan memegang jawatan sebagai

Pengarah PerkhidmatanPenasihat Teknikal danEkonomi, PemangkuPengarah BahagianTeknologi Kimia danTimbalan Ketua PengarahPORIM - 1979• Ketua Pengarah

PORIM - 1992Felo• Persatuan Saintifik

Malaysia (MSA)• Persatuan Saintis dan

Ahli Teknologi MinyakMalaysia (MOSTA)

• Akaderni Sains Malaysia

Badan pembuat dasar• Terlibat dalam penggubalan Dasar

Sains Negara dan Dasar BiofuelNegara

Anugerah• Johan Mangku Negara• Panglima Jasa Negara• Panglima Setia Mahkota

diperlukan dalam bidang perladangan dankomoditi. Universiti misalnya perlu me-ningkatkan kursus yang tertumpu kepadabidang khusus diperlukan oleh industri.

Secara peribadi , apakah Tan Sri ber-puas hati dengan penyuburan bidangtersebut di negara ini?

TAN SRI YUSOF: Banyak industri tem-patan dan luar yang membekalan graduandalam kejuruteraan kimia tetapi secaraam. Kita perlu melahirkan pakar yang khu-sus supaya mereka tidak perlu dilatih lagi.Agensi seperti MPOB pula perlu me-ngadakan kursus lanjutan bagi meningkat-kan pengetahuan dan pengalaman ten-tang selok-belok dalam pemprosesansawit.

Apakah syarat untuk menceburinya?TAN SRI YUSOF: Yang penting ialah

minat dan memahami masa depan indus-tri tersebut termasuk ganjaran dan gajiyang akan ditentukan.

Biasanya idea-idea bernas dan inovatifbanyak datang dari pelajar cemerlang.Apabila bekerja dan berjaya dalam indus-tri ini, kita perlu bertanya apakah yang kitaboleh sumbangkan dan bukan sebaliknya.Sekiranya kita aktif menyumbangkan se-suatu is mampu menjana pendapatanlebih dari idea kita yang bernas itu.

Ramai daripada kita khususnya pela-jar menganggap sains satu bidangrumit . Apakah komen Tan Sri menge-nai perkara tersebut?

TAN SRI YUSOF: Bidang sains tidaksemestinya rumit, yang perlu difahami ia-lah bidang ini memberi pengetahuan men-dalam tentang bagaimana tiap-tiap per-kara dilaksanakan dan sebagainya. Pe-ngalaman ini akan berguna bukan sahajadalam kerjaya tetapi memberi penge-tahuan secara lebih mendalam bagi men-guruskan ilmu pengurusan kekeluargaan,untuk menghadapi cabaran hidup.

Sains ini beri kita kelebihan mengetahuidan memahami hal sebenarnya apa yangterjadi dan mengapa perkara itu berlaku.Melalui sains kita dapat melahirkan doktor.jurutera dan mereka yang arif melakukanaktiviti dan projek. Kita perlu seimbangkanpengetahuan dan tidak semestinya sainsasas sahaja sedangkan is perlu dikomer-sialkan.

Apakah pengalaman paling tidak da-pat dilupakan sepanjang menjadi sain-tis?

TAN SRI YUSOF:Pengalaman saintisyang tidak dapat dilupakan ialah apabilaprojek penyelidikan itu dikomersialkan ke-rana is memberi manfaat kepada ma-syarakat.

Melihat kepada pegawai penyelidikmendapat royalti dan pulangan daripadahasil pelaburan itu akan mencerminkansaintis tidak perlu tertinggal daripada segimendapatkan sumber kewangan setimpaldaripada idea mereka.

Ini juga membuktikan usaha kita diiktirafdan beri kekayaan jika is dipatenkan.

esf iaotm,

Apakah yang dikatakan

tenaga diperbaharuL?

Oleh KHAIRUNNISA SULAIMAN

S

UMBER tenaga diperbaharui boleh digantikansemula dalam jangka masa singkat.

Terdapat lima jenis tenaga diperbaharui biasanyadigunakan iaitu biomas, air (kuasa hidro), geotermal,angin dan suria.

Penggunaan tenaga yang diperbaharui bukanlahsesuatu yang baru dan sejak 125 tahun lalu kayu telahdigunakan sebagai sumber tenaga.

Apabila harga bahan api fosil semakin murah, kegu-naan kayu sebagai bahan api semakin dilupakan dankebanyakannya dibuang.

Harga bahan api fosil yang rendah terutamanya gasasli menyebabkan pertumbuhan tenaga diperbaharuiterbantut.

Kegunaan tenaga diperbaharui juga terhad keranatidak selalu ada misalnya tenaga suria berkurangansemasa hari hujan atau mendung.

Tenaga angin tidak dapat dikumpul semasa hari te-nang dan kemarau menyebabkan ketiadaan air bagimenghasilkan tenaga hidro elektrik.

Walaupun sumber tenaga diperbaharui terhad, ismemainkan peranan penting dalam bekalan tenaga.

Apabila sumber tenaga diperbaharui digunakan,permintaan tenaga fosil berkurangan dan mengu-rangkan gas rumah hijau ke atmosfera.

Apakahtenaga geotermal?

PERKATAAN geotermal berasal daripada perka-taan Greek di mana geo ( bumi) dan terma ( haba).

Justeru tenaga geotermal adalah haba yang ter-hasil daripada dalam Bumi.

Kita boleh menggunakan wap dan air panas da-ripada dalam Bumi untuk memanaskan bangunanatau menjana tenaga elektrik.

Tenaga geotermal adalah sumber tenaga diper-baharui kerana air akan diganti semula semasa airhujan dan haba dihasilkan berterusan di dalamBumi.

estiaotmly

Rpakah etanol?ETANOL biasanya digunakan seba-gai biofuel secara meluas juga dike-nali sebagai etil alkohol, atau seba-gai pemangkin oktana, mengu-rangkan pencemaran dalam gasolin.

Etanol adalah bahan api alkoholyang dihasilkan dari gula dan kanjiterdapat dalam tumbuhan.

Biasanya etanol dihasilkan diha-silkan daripada kanji yang terdapatdalam bijirin menerusi proses fer-

Bagaimana angin menghasilkan tenaga?ANGIN adalah pergerakan udarayang disebabkan oleh pemanasanpermukaan Bumi oleh matahari.

Disebabkan permukaan Bumidiperbuat daripada pelbagai jenistanah dan air, is menyerap habamatahari pada kadar yang berbeza.

Semasa hari slang, udara di

Rpakah yang dikatakanbiofuel?BIOFUEL adalah apa-apa bahan api yang dihasilkan daripada bio-m as.

Beberapa produk pertanian ditanam khusus untuk menghasilkanbiofuel termasuk jagung dan kacang soya.

Penyelidikan dan pembangunan (R&D) sedang dijalankan bagimeningkatkan tumbuhan bukan makanan menjadi biofuel.

Tenaga dalam biomas boleh dihasilkan dengan menukar bahanmentah makanan seperti kanji dan selulosa kepada bentuk yangboleh digunakan.

Bahan bakar pengangkutan dibuat daripada biomas menerusiproses biokimia atau termokimia.

Dikenali sebagai biofuel termasuk etanol, metanol, biodiesel,bicrude dan gas metana.

mentasi dan penyulingan yang men-gubah kanji kepada gula dan alkohol.

Etanol boleh ditambah dengangasolin dalam kuantiti tertentu bagimengurangkan penggunaan bahanapi petrol serta pencemaran.

Etanol digunakan secara meluassebagai penambah oksigen bagigasolin biasa menggantikan metil t-butil eter (MTBE) yang bertanggung-jawab mencemarkan air dan tanah.

daratan panas lebih cepat berbandingudara di lautan.

Udara panas di daratan akan me-ngembang dan naik ke atas ma-nakala udara sejuk akan mengambiltempat udara panas dan meng-hasilkan angin.

Pada malam hari pula, keadaan

16;7t A t. 11 Fir

sebaliknya berlaku kerana udarasejuk berada di daratan berbanding dilautan.

Kini tenaga angin biasanya digu-nakan bagi menjana tenaga elektrikdan dinamakan sebagai sumberdiperbaharui kerana angin sentiasabertiup selagi matahari bersinar.

20Julal2008

Sumber tenagatanpa minyak

Oleh MOHAMMAD YASIR JAAFAR

MANUSIA menjadi semakin kreatif sehingga mendorong mereka melakukan reka cipta pelbagai produk daninovasi untuk meningkatkan kualiti hidup. Antaranya ialah mereka cipta alat yang menjimatkan tenaga atautidak menggunakan minyak.

MENERUSI revolusi teknologi, kini isirumah mampu menjimatkan penggu-naan tenaga elektrik dengan pencip-taan kain langsir yang berupaya bertin-dak sebagai panel solar.

Ini adalah hasil ciptaan bernas seo-rang jurutera, Sheila Kennedy dan pro-jek tersebut masih berada di peringkatpercubaan dan beliau masih men-jalankan beberapa ujian ke atas proto-taipnya.

Didapati, langsir tersebut dibina bert-eraskan pengumpul solar lut sinarataupun filem nipis jenis photovoltaic

yang merupakan bahan asas dalammembina panel solar.

Dalam pada itu, menerusi penggu-naan langsir tersebut, sebanyak16,000 Watt dapat dijana menerusipengumpulan sinar matahari.

Bagaimanapun , ciptaan tersebutmasih belum boleh dikomersialkan ker-ana kos untuk menghasilkan langsirtersebut adalah sangat tinggi.

Buat masa ini , kajian masihdijalankan bagi membangunkan projekitu bagi mengatasi masalah kos pem-buatan langsir solar itu.

SAMSUNG, syarikat pe-neraju perkakas elektronikkini sedang memban-gunkan telefon bimbityang boleh dijana meng-gunakan hidrogen.

Syarikat tersebut me-nyasarkan , menjelang ta-hun 2010, kesemua tele-fon bimbit keluaran sya-rikat itu menggunakan airsebagai sumber kuasa.

lebih menarik, dikata-kan menerusi janaanhidrogen, masa bertahantelefon bimbit itu mamumencapai sehingga 10jam.

IN bermakna, pacuanhidrogen membolehkanpengguna tidak perlumengecas telefon selamalima hari.

Sekiranya is benar-henar boleh diaplikasikan,penggunaan tenaga elek-trik dapat dijimatkan sekaligus memberi lebih kuasakepada telefon bimbit.

Buat masa ini , projektersebut masih berada diperingkat kajian.

estra9-fmcm

SATU projek inovatif yang di-laksanakan kerajaan Australiauntuk membina tempat berte-duh menggunakan panel solardi kawasan lapang sekolah.

Projek inovatif berkenaanmembolehkan tempat berte-duh dibina di laman sekolahbagi tujuan melindungi muridsekolah daripada cahayamatahari ketika menjalankanaktiviti luaran.

Selain dijadikan tempat ber-teduh , panel solar itu jugadilengkapi dengan mentol diodtransmisi cahaya ( LED) yangmembolehkan lampu dinya-lakan pada waktu malammenerusi janaan kuasa solardikumpul pada waktu siang.

Kerajaan Australia dikatakantelah menyalurkan pembiaya-an kewangan bagi projektersebut.

DALAM usaha mempelbagaikan bahan bakaraltematif bagi memenuhi keperluan negara,

tanaman jarak atau nama saintifiknya(Jatropha curcas) dikatakan mem-punyai potensi bagi menghasilkanminyak yang boleh dijadikan bio-diesel untuk kegunaan enjin dankenderaan.

Minyak biodiesel itu diperolehidari buah yang dihasilkan tanamantersebut, minyak diekstrakmenerusi biji yang diambil daripada

buah itu.Kajian juga mendapati sebanyak 33

peratus kandungan pada setiap bijibuah tersebut mampu menghasilkan

minyak biodiesel dan gliserol.

SERUAN kerajaan yang menyaran-kan rakyat agar mengurangkan kossara hidup serta berjimat cermat tepatpada masanya sejajar dengankenaikan harga minyak dunia yangsemakin melambung.

Justeru, Philips Malaysia (M) Sdn.Bhd. bersama-sama Pusat Pendi-dikan dan Latihan Tenaga Diperba-harui dan Kecekapan Tenaga(CETREE) telah mengambil inisiatifdan berpadu tenaga dalam mengan-jurkan kempen `Kediaman ContohBergerak Bertenaga Efisien' baru-baru ini.

Objektif kempen tersebut diadakanadalah bagi mendidik masyarakattempatan agar berjimat cermat dalammenggunakan sumber tenaga elek-trik.

Kempen tersebut juga merupakan

Lebih menarik, tanaman tersebut sangatsesuai untuk ditanam di kawasan yangberiklim tropika dan mempunyai prosestumbesaran yang pantas serta menge-luarkan hasil atau buah seawal enam bulanpertama.

Selain itu, pokok tersebut juga mempu-nyai jangka hayat yang agak panjang iaituselama 45 tahun dan proses penjagaan ta-naman tersebut sangat mudah dan ringkas.

Kini, Malaysia merupakan salah satunegara yang sedang mengusahakan tana-man tersebut dan pada tahun lalu, duakilang perahan minyak syarikat Biomas diSelangor dan Pulau Pinang berjaya meng-hasilkan 120,000 metrik tan minyak bio-diesel.

program lanjutan tahun lalu yangmengalas objektif yang sama tetapilebih menumpukan serta menjadikanpenduduk luar bandar sebagai kum-pulan sasaran.

Bagaimanapun bagi tahun ini, kem-pen fasa kedua itu menyasarkanmurid sekolah sebagai kumpulansasaran kempen tersebut.

Oleh yang demikian, murid-muridsekolah berpeluang untuk menimbapengalaman serta mempelajari teknikmenjimatkan tenaga elektrik secaraefisien.

Dalam pada itu, kediaman bergeraktersebut yang terbahagi kepada limabahagian itu meliputi kiosk yangmemberi pengetahuan asas terhadapsumber tenaga guna semula,perkakas elektrik bertenaga efisien,terma solar, elektrik solar dan biomas.

Qn,AN unriaN nar:reNnaa osi>ec:,a,^ae^^^:EKAPAN iENAJn

Lebih menarik, kenderaan yangyang digunakan sebagai kediamanbergerak itu menggunakan 100 pera-

estiOtus janaan minyak kelapa sawit.

eeMai2009

Biomass is any organic material made fromplants or animals. Domestic biomassresources include agricultural and forestry

residues, municipal solid wastes, industrialwastes, and terrestrial and aquatic crops grownsolely for energy purposes.

Biomass can be converted to other usableforms of energy and is an attractive petroleumalternative for a number of reasons.

First, it is a renewable resource that is moreevenly distributed over the Earth's surface thanare finite energy sources, and may be exploitedusing more environmentally friendly technolo-gies.

Agriculture and forestry residues, and in par-ticular residues from paper mills, are the mostcommon biomass resources used for generatingelectricity and power, including industrialprocess heat and steam, as well as for a varietyof biobased products.

Use of liquid transportation fuels such asethanol and biodiesel, however, currentlyderived primarily from agricultural crops, isincreasing dramatically.

What is a fossil fuel?COAL, oil and natural gas are called fossil fuels - they were formed deep under the earth millionsof years ago from the decomposition of plant and animal matter.

Fossil fuels are used to generate electricity because they're widely available, inexpensive, easyto transport , easy to use and the power plants can be located almost anywhere.

Compiled by KHAIRUNNISA SULAIMAN

What is biomass?

Why don't we use renewable energy all the time?UNLIKE natural gas and coal, wecan't store up wind and sunshine touse whenever we need to make moreelectricity.

If the wind doesn't blow or the sunhides behind clouds, there wouldn'tbe enough power for everyone.

Another reason we use fossil fuelslike coal and natural gas is because

n

U-

they're cheaper.It costs more money to make elec-

tricity from wind, and most peopledon't want to pay more on theirmonthly utility bills.

How do solar panels work?

What is biopower?BIOPOWER or biomass power, is the use of bio-mass to generate electricity, or heat and steamrequired for the operation of a refinery.

Biopower system technologies include direct-firing, cofiring, gasification, pyrolysis, and anaero-bic digestion.

Most biopower plants use direct-fired systems.They burn biomass feedstocks directly to producesteam.

This steam drives a turbine, which turns agenerator that converts the power into electricity.

In some biomass industries, the spent steamfrom the power plant is also used for manu-facturing processes or to heat buildings.

Such combined heat and power systems greatlyincrease overall energy efficiency.

Paper mills, the largest current producers of bio-mass power, generate electricity or process heatas part of the process for recovering pulping che-micals.

The solar collectors you see onrooftops use a process called photo-voltaics.

Silicon, an element found in sand,is used to convert sunlight directlyinto energy.

If you have a solar-powered watchor calculator, you're using pho-tovoltaics!

esti?atmm

uty2009

Oleh MOHAMMAD YASIR JAAFAR

Kenderain tanpa minyak

EMANDANGKAN hargapetroleum dunia yang kianmelambung, ramai pihak

sedang berusaha untuk menggu-nakan sumber tenaga lain untukdijadikan bahan alternatif.

Sehubungan itu, rata-rata koskehidupan menjadi meningkatterutamanya yang melibatkanpengangkutan.

Ini dapat dilihat secara jelasapabila para pengusaha automo-bil masa kini giat membangunkankenderaan yang mampu dijanamenerusi elektrik, solar dan hidro-gen.

Pada masa yang sama, peng-guna bukan sahaja mampu menji-matkan perbelanjaan dari segipembelian petroleum, malah beru-paya untuk membantu dalammenjaga alam sekitar.

Justeru, berikut adalah meru-pakan beberapa contoh kende-raan yang menerapkan aplikasijanaan elektrik, solar dan hidrogenyang dibangunkan oleh parapengusaha automotif untuk di-manfaat umum.

eraaT' hidrot)anKend CNAW

PELBAGAI usaha telah giatdijalankan bagi menjimatkankadar perbelanjaan harian ber-punca daripada isu kenaikanharga minyak.

Sehubungan itu, rata-rata koskehidupan meningkat teruta-manya yang melibatkan pen-gangkutan.

Justeru, dalam mencari penye-lesaian kepada permasalahantersebut, bandar Montreal, Kana-da sedang mewujudkan satu sis-tem pengangkutan awam meng-gunakan basikal yang dijana me-nerusi kuasa solar.

Basikal ini akan diletakkan ditempat awam serta disediakan

khusus untuk kegunaan ramai.Lebih menarik, basikal-basikal

tersebut juga dilengkapi denganteknologi cip pengenalan frekuen-si radio (RFID) yang ditempatkandi kawasan terbuka agar dapatdikuncikan serta agar basikal ter-sebut boleh dicas pada masayang sama.

Tenaga solar itu juga akan men-jana cip RFID yang terbina bagimengelakkan masalah kecuriantimbul.

Dengan ini, penduduk Montrealakan kelihatan berbasikal untukkemana-mana sekaligus nyatamenjimatkan serta membantu da-lam mengurangkan pencemaran.

MELIHAT kepada keupayaan menjadikan sumber lainsebagai tenaga gantian kepada bahan bakar petroleum.

Negara India telah mengambil inisiatif dalammembangunkan kenderaan yang boleh dipacu menggu-nakan hidrogen.

Bagi merealisasikan usaha tersebut, kerajaan negaratersebut telah memberi tanggungjawab tersebut kepadaAgensi Angkasa India (ISRO) bagi mencipta kereta yangboleh dijana menggunakan air.

Justeru, ISRO telah menjalankan kerjasama bersama-sama Tata Motors dalam menghasilkan kereta janaanhidrogen menjelang penghujung tahun ini.

Menurut Pengerusi ISRO, Madhavan Nair, kewujudankereta berteraskan kuasa hidrogen ini secara tidak lang-sung dapat membantu pengguna untuk berjimat cermatdan juga menjaga alam sekitar pada masa yang sama.

n

esticatmcm

Bot Iaj [Li kuasa so

PENGGUNAAN aplikasi janaan kuasa solar semakin yang di a`cu-me-erusi kuasa solar sebagai sumberbanyak dilihat diterapkan kepada perkakas, kendera- janaan T atiitzu mencapai kelajuan sehingga 56an _dan banyak lagi. kilometer sejam. _

Terbaru, sebuah syarikat dari Belanda telah Selain itu, bot.tersebut didatangkan.dengdn binaanmengambil inisiatif dalam membina sebuah bot laju, panel solar menutupi bahagian atas permukaan yangyang dijana berteraskan kuasa solar. .,^ turut diperkemaskan lagi dengan kehadiran kerusi

ot laju ini dikatakan yang pertama seumpamanya 'Rdll li a us membuatkan is tampak mewah,

BUAT masa ini, banyak pengusahaserta peneraju industri automobil se-clang membangunkan kenderaan jeniskereta yang boleh dipacu menggu-nakan kuasa elektrik.

Salah satunya adalah syarikatSubaru, nama yang tidak asing dalamindustri penghasilan automotif denganmembangunkan model prototaip kere-ta elektrik terbarunya.

Prototaip tersebut dipacu sepenuh-nya menerusi pacuan bateri kerana isdicipta khas bagi menggantikan bahanbakar petroleum.

Kereta tersebut dikatakan berupayauntuk bergerak dengan kelajuan se-hingga 80 kilometer sejam dan jugamampu menjangkau sehingga 100kilometer sejam sekiranya bateribercas penuh.

Prototaip yang dibina berkonsepkankenderaan utiliti itu dicipta bagi menam-pung keperluan pengangkutan semasaberlangsungnya Persidangan HakkaidoToyako G8 di Jepun baru-baru ini.

Kenderaan tersebut akan digunakanbagi membawa pegawai kerajaan danpeserta semasa persidangan itu den-gan tujuan bagi menjimatkan penggu-naan kos minyak.

esti c9 9tmm

Z6Julai2002

saintis istan^lb

SalamSaintis pelbagai bidang

O1eh KHAIRUNNISA SULAIMAN

BDUS Salam dilahirkan di bandarkecil Jhang, sekarang Pakistanpada 1926. Bapanya seorang

pegawai di Jabatan Pendidikan di daer-ah pertanian yang miskin di mana kelu-arganya mempunyai tradisi warak danmenuntut ilmu.

Semasa mengayuh basikal pulangke rumah dari Lahore ketika berusia14 tahun selepas mendapat markahtertinggi bagi Peperiksaan Matrikulasidi Universiti Punjab, seluruh pendudukberbangga dengan kejayaannya.

Beliau juga berjaya memperolehibiasiswa ke Kolej Kerajaan, UniversitiPunjab dan berjaya memperolehiIjazah Sarjana pada 1946.

Pada tahun yang sama, beliaudianugerahkan biasiswa ke Kolej StJohn, Cambridge dan mendapatIjazah Sarjana Muda Kepujian dengandua jurusan matematik dan fizik pada1949.

Setahun kemudian beliau menerimaSmith Prize dari

habiskan cuti dengan men-jalankan kajian dan kembalike negara mereka sembi-Ian bulan kemudiandengan keadaan cergasdan berwibawa.

Pada 1954, Salammeninggalkan negaranyasekali lagi untuk berkhid-mat di Cambridge tetapimasih menjadi penasihatpolisi sains Pakistan.

Beliau telah dilantik se-bagai ahli Suruhanjaya Te-naga Atom Pakistan, ahliSuruhanjaya Saintifik Pa-kistan dan Ketua Pena-sihat Saintifik kepada Pre-siden dari 1961 hingga1974.

Sejak 1957, beliautelah dilantik sebagaiProfesor Fizik Teoritikal diImperial College (ICTP),London dan pada 1964pula jawatan berkenaan

ABDUS SALAM

telah digabungkan dengan PengarahICTP, Trieste.

Salam telah mengabdikan diri sela-ma 40 tahun menjalankan pe-nyelidikan fizik teoritikal dan men-gasaskan kebanyakan penemuan ter-baru dalam bidang berkenaan.

Dalam masa 30 tahun, Salam telahmenggunakan reputasi akademiknyadalam hal ehwal saintifik antarabangsadan terlibat dalam beberapajawatankuasa dalam membangunkansains dan teknologi di negara mem-bangun.

Beliau seorang yang amat komiteddalam tugasnya sehingga tidak meng-habiskan masa dengan percutian,majlis dan hiburan malah kakitangan-nya sendiri terpaksa mengikut jejak-nya.

Penyelidikan dan kajian yangdijalankan membawa kepada anuger-ah pelbagai pingat dan anugerah yangdigunakan sebagai Jana bagi saintismuda Pakistan melawat ICTP.

Malah beliau menggunakan wangyang dimenanginya semasa HadiahNobel bagi faedah ahli fizik dari negaramembangun dan tidak menggunakansesen pun untuknya atau keluarga.

Salam dikenali sebagai muslim yangpatuh kepada ajaran Islam dan tidakmemisahkan antara agama , tugas dankeluarga.

Beliau meninggal dunia semasaberusia 70 tahun pada 21 November1996 di Oxford , England selepas sakitbeberapa lama.

Jenazahnya dibawa pulang kePakistan dan ke ibu pejabat KomunitiMuslim Ahmadiyya di bandar Rabwah.

Jenazahnya disimpan di Darul Ziafatdi mana 13,000 orang telah mem-berikan penghormatan terakhir dan30,000 orang menyembahyangkannya.

Jenazahnya dikebumikan tanpa pro-tokol rasmi Bahishti Maqbara, Rabwahbersebelahan pusara ibu bapanya.

Universiti Cambridge atas sum-bangannya dalam bidang Fizik.

Beliau juga mendapat Ijazah DoktorFalsafah dalam fizik teoritikal diCambridge dan tesisnya yang diter-bitkan pada 1951 menampilkan kajianasas dalam kuantum elektrodinamikyang telah mendapat reputasi antara-bangsa.

Salam kembali ke Pakistan pada1951 untuk mengajar matematik diKolej Kerajaan, Lahore dan pada1952 beliau dilantik sebagai ketua Ja-batan Matematik di Universiti Punjab.

Beliau berhenti kerja bagimengasaskan institusi penyelidikantetapi apabila menyedari impian tidakmungkin menjadi kenyataan, Salamberhijrah keluar negara dan ber-khidmat di luar negara bagi me-nyambung kajiannya dalam fizik teori.

Ahli fizik

Tidak lama selepas itu, Salam ber-jaya mencari jalan menyelesaikanmasalah ahli fizik muda berbakat darinegara membangun dengan memban-

gunkan sebuah institusi bagi mem-bolehkan mereka meng-

pear fizil^ temui teori e1elztronA-

Oleh MOHAMMAD YASIR JAAFAR

S IR Joseph John Thomson (J.J.Thomson) nama yang tidakasing lagi di kalangan penggiat

dunia sains di atas penemuan elek-tron, isotop dan juga penghasilan alatspektrometer.

Tokoh tersebut yang merupakanseorang pakar dalam bidang fiziktelah dilahirkan pada 18 Disember1856 di Cheetham Hill, Manchester,United Kingdom.

Selepas menamatkan zaman per-sekolahan, beliau melanjutkan penga-jian beliau ke bidang kejuruteraan diUniversiti Manchester pada tahun1870 yang pada ketika itu dikenalisebagai Kolej Owen.

Dalam pada itu, beliau telah berpin-dah ke Universiti Cambrige bagimelanjutkan pelajaran dalam bidangyang sama pada tahun 1876.

Pada tahun 1880, beliau menerimaijazah sarjana muda dalam jurusanmatematik dan dikurniakan ijazah sar-jana sains pada 1883.

Hasil kerja keras beliau ituThomson telah dilantik untuk menjadiseorang profesor dalam bidang fizik diCavendish.

Daripada sudut kerjaya, Thomsontelah melakar kejayaan pada tahun1887 di atas penemuan teori elektrondan sekaligus mencatat sejarah padabidang sains ketika itu.

Hasil penemuan tersebut nyatamemberi impak besar terhadap dunia

sains yang berjaya ditemui beliaumelalui beberapa siri eksperimenyang dijalankan Thomson.

Penemuan tersebut bermula apabi-la beliau melakukan eksperimenmenggunakan sinar tiub katod (cath-ode ray tubes) yang menjurus kepadapenemuan partikel elektron dan atomyang lebih kecil ataupun sub atom.

Hasil kajian tersebut tidak membu-atkan Thomson berpuas hati, justerumembuatkan beliau untuk melan-jutkan siri eksperimen untuk mendap-atkan hasil penemuan yang baru.

Lanjutan daripada eksperimentersebut, Thomson mendapati sinartiub katod itu melengkung apabiladipengaruhi dengan medan elektrik.

Ini bermakna, beliau berjaya men-genalpasti bahawa elektrik mempun-yai cas negatif.

Selepas itu, beliau memperluaskanlagi kajiannya ke atas elektron dengancuba menyukat nisbah yang ter-pesong dalam kitaran medan elektrikserta jumlah tenaga yang terkandung.

Semua hasil kejayaan tersebut te-lah menyebabkan beliau menerimaHadiah Nobel dalam bidang fizik padatahun 1906.

Pada tahun yang sama juga, beliauberjaya membuktikan bahawa hidro-gen hanya mempunyai satu elektronbagi setiap atom.

Lebih menarik, anak lelaki beliau,George Paget Thomson juga mengi-kuti jejak bapanya dalam menceburibidang fizik dan menyambung kajianmengenai elektron.

Anak beliau juga tidak kuranghebatnya apabila dianugerahkanhadiah Nobel pada tahun 1937.

Namun, Sir J.J. Thomson mening-gal dunia pada tahun 30 Ogos 1940pada usia 83 tahun.

Sir J.J. Thomson

Warganegara:United Kingdom (UK)

Tarikh iahir•

W1L

18 Disember 1856 - 30 Ogos1940

Bidang: Fizik

Pendidikan:Universiti Cambridge, UK.

Nama isteri:Rose Elisabeth Paget

Nama anak lelaki:George Paget Thomson

Nama anak perempuan:Joan Paget Thomson

Beliau merupakan kawankarib kepada Sir IsaacNewton.

i `

estiaetmm

28 k erjaVa2006

terbU8SO

Antara peluang kerjaya yangditawarkan- Penyelidik Makmal- Pegawai Saintifik- Saints Forensik

Penyelidik BioteknologiPenyelidik FarmasutikalIndustri PerubatanPendidikanPakar Pen.inding KesihatanSaintsPegawai Kerajaan.

Skop kursus yangditawarkan- Moral dan etika profesional

Oleh MOHAMMAD YASIR JAAFAR

EMEMANGNYA, negara kini memer-lukan lebih ramai tenaga profesionaldalam bidang sains dalam usahamembangunkan negara dan meng-

hasilkan ciptaan yang boleh dimanfaatkanumum.

Tidak dinafikan, bidang bioteknologi me-ngalami perkembangan yang pesat dan per-mintaan kerjaya yang tinggi amat diperlukandalam industri tersebut.

Boleh dikatakan, permintaan kerjaya bukansahaja terbuka di negara ini malah per-mintaan yang meluas di peringkat antara-bangsa.

Dalam pada itu, graduan jurusan SainsBioteknologi merupakan satu program yangberlandaskan pendidikan berteknologi tinggi.

Program dan kursus yang ditawarkan turutmembuka minda graduan serta memenuhikeperluan golongan tersebut untuk berfikirlebih jauh daripada batasan pendidikan yangditerima dalam usaha untuk mencari pene-muan baru.

Golongan profesional ini bertanggung-jawab dan mahir dalam mengkaji teori biolo-gi, genetik genomik dan tumbuhan biote-

Syarat Am Universiti

1. Lulus Sijil Pelajaran Malaysia(SPM)/setaraf dengan baik;

2. Lulus dengan kemajuandalam Bahasa Malaysia padaperingkat SPM/setaraf;

3. Lulus Matrikulasi KPM/AsasiSains UM dengan mendapatsekurang-kurang PNGK 2.00;

estiaatmI,

knologi.Secara tidak langsung, graduan sains bio-

teknologi merupakan pelapis kepada penye-lidikan, pendidikan dan pembangunan indus-tri tersebut.

Jurusan yang berteraskan sains ini dita-warkan pada peringkat sarjana serta bolehdiikuti di beberapa institut pengajian tinggidi negara ini

Salah sebuah universiti berkenaan ialahUniversiti Malaya yang menawarkan programIjazah Sarjana Muda Sains Bioteknologi.

Namun beberapa universiti lain termasukUPM< USM dan UKM juga memberi peluangkepada mereka yang berminat dalam bidangini kerana is mencakupi dunia pekerjaanyang luas termasuk dalam penghasilan tena-ga diperbaharui (RE) menggunakan kompo-nen biomas.

Namun, masih ramai yang tidak sedarakan fenomena yang bakal dihadapi olehnegara sekiranya kita kekurangan tenagaprofesional dalam bidang sains.

Maka, kerajaan dan organisasi terpaksamengupah tenaga profesional asing dalammenerapkan golongan tersebut untuk mela-kukan kerja yang tidak boleh dilakukan olehorang tempatan sendiri.

4. Telah mengambil MalaysiaUniversity English Test(MUET)

- Memenuhi Syarat AmUniversiti Serta KeperluanKhas Program.

- Mendapat PNGK sekurang-kurangnya 3.00 dan seku-rang-kurangnya mendapatGred B dalam matapelajaranMatematik dan Fizik.

Kemahiran komunikasiAsas SainsSains, budaya dan agamaStatistik

- Proses kehidupan- Sel biologi- Biologi dan organisma- Bilangan biologi- Lathan Prakdkal- Aplikasi Mikrobiologi- Tumbuhan Bioteknologi- Temakan Bioteknologi- Asas Biokimia- Teknologi DNA- Sosiologi Mikrob dan biokimia- Teknologi penapaian- Bioteknologi Alga- Bioteknologi Kulat- Metabolisme Kedua- Pengasingan Bio- Sosiologi tumbuhan- Penanaman tumbuhan- Kejuruteraan genetik bagi

tumbuhan dan haiwan- Sosiologi haiwan- Perubatan imunologi- Analisis ubat-ubatan- Diagnosis mikrobiologi- Mikrobiologi makanan- Penjagaan Kesihatan- Penuaian Bioteknologi

Syarat Kemasukan Am- Diploma- STPM- Matrikulasi

ITsRb^j Wan

Oleh MOHD . RIDZWAN IMAN

IL3,WTIL

sawah pads

ASALAH kenaikan harga mi-nyak yang berterusan seme-mangnya membebankan ba-nyak pihak sama ada pengguna

kenderaan atau pengguna elektrik keranakebanyakan penjana elektrik mengguna-kan minyak sebagai sumber bahan bakar.

Disebabkan masalah itu, makamasyarakat seluruh dunia mula menolehkepada sumber tenaga yang boleh diper-baharui untuk menjana elektrik sepertiair, cahaya matahari, ombak, biomass(sisa pertanian) dan juga angin.

Belanda merupakan contoh negarayang paling banyak menggunakan tena-ga angin sebagai sumber penjana bekal-an elektriknya dan tidak hairanlah negaraitu terkenal dengan kincir anginnya.

Kita di Malaysia juga mula mem-perkatakan mengenai tenaga yangdibekalkan melalui tenaga nuklear untukmenjana elektrik di masa depan.

Tetapi seperti yang kita semua ketahui,pembinaan loji tenaga nuklear memakankos yang tinggi dan seharusnya kitamemikirkan mengenai tenaga daripadasumber yang boleh diperbaharui.

Negara kita telah lama menggunakantenaga boleh diperbaharui iaitu denganpembinaan empangan-empangan hidro-elektrik yang menjana elektrik kepada s-ebahagian besar rumah dan pejabat kita.

Tetapi itu sahaja yang telah kitalakukan secara komersial tetapi sumber

penjana boleh diperbaharui lain masihkurang digunakan walaupun is berpoten-si seperti cahaya suria, ombak dan angin.

Kedudukan Malaysia yang terletak di ka-wasan Khatulistiwa membolehkan kita me-nerima cahaya matahari sepanjang tahundengan purata cuaca 27 darjah Celsius.

Tetapi setakat ini is hanya dibinasecara kecil-kecilan di kawasan-kawasanpedalaman seperti di Sarawak, HuluTembeling di Pahang dan di Teluk Apandi Pulau Langkawi.

Angin dan ombak

Bagaimanapun, selain solar, tenagayang berpotensi dimajukan secara besar-besaran ialah menggunakan tenagaangin dan ombak.

IN kerana sebahagian daripada negarakita dikelilingi laut yang sudah tentumampu membekalkan angin dan ombaklaut yang berterusan sepanjang tahun.

Dataran pantai yang luas terdapat dinegara kita perlu dimanfaatkan sebagailokasi penjanaan tenaga elektrik daripa-da sumber semula jadi angin.

Walaupun angin di negara ini mungkintidak sekuat di negara Belanda keranakedudukannya yang berada di bawahparas laut, tetapi jika kincir angin itu dile-takkan di tempat yang tepat, sudah tentuis tidak akan mengecewakan.

Kawasan-kawasan penanaman padiyang terbentang luas misalnya, bolehdiintegrasikan dengan pembinaan kincir-kincir angin yang dihubungkan ke stesenpembinaan tenaga elektrik dari sumber

semula jadi angin.Cara elektrik dari tenaga angin

dihasilkan ialah apabila kincir-kincir anginbergerak dan menggerakkan turbin,turbin itu yang disambung dengan gener-ator akan menghasilkan tenaga elektrik.

Tenaga elektrik itu disimpan dalambentuk seperti sistem bated dan is akandigunakan mengikut keperluan.

Pada penghujung tahun 2007, kapasitipengeluaran tenaga melalui sumbertenaga angin dunia adalah sebanyak94.1 Gigawatt.

Meskipun kini tenaga angin hanyamenjana kira-kira satu peratus daripadajumlah tenaga elektrik di seluruh dunia,tetapi is kini merupakan pembekalsebanyak 19 peratus tenaga elektrikDenmark, sembilan peratus di Sepanyoldan Portugal serta enam peratus diJerman serta Ireland.

Untuk negara ini, kajian yang benar-benar teliti seharusnya dijalankan olehagensi-agensi berkenaan termasukTenaga Nasional Berhad (TNB), agensipembekal elektrik di negara kita.

Namun tidak semua tempat bolehmenggunakan kaedah ini kerana per-bezaan kekuatan angin antara satu tem-pat dengan tempat yang lain.

Pemilihan tapak janakuasa elektrikpula amat bergantung kepada taburantiupan angin dan ketinggian menara kin-cir angin.

Kajian terperinci mengenai kesesuaiantapak dan taburan halaju angin bolehmembantu dalam proses pembangunanteknologi ini.

estiaatmm

30Julaisoot

uJz

Mahyuddin Mohd Aisa768, Kampung Tersusun Sengat, JlnAbdul Manap, 31300 Ipoh, Perak.

Nurul Atigah Abu Bakar187A, Lorong Kempas 2, Kg. MelayuAmpang, Selangor.

Nurul Shuhadah HashimPS 10, Kampung Panjang Sari, Paguh,84600 Muar, Johor.

4. Bibi Salwa Salleh14, Jln Bukit Dumbai, Jelutong, 11600Pulau Pinang.

5. Nur Rahimah Zaimi MusaKg. Kuala Bakong, 09300 Kuala Ketil,Kedah.

Answers for EstiVocable JUNE 2008

SCIENCE

1 An electrical device that contains athin piece of wire.

2. A picture formed by a lens.

3. A dangerous drug.

Answer

FUSE

IMAGE

HEROIN

4, The study of living things. BIOLOGY

5. An extinct animal that lived in the AMMONITEsea at the time of the dinosaurs

MATHEMATICS Answer

1. Metric units of mass used to weighthings.

2 Shows how many equal numbers havebeen multiplied together.

3. A slice taken out of a circle.

4. Changing from one thing into another.

5, A straight line that joins any twocorners of a shape.

3 Open to primary and secondary school students aged 17 or below.3 Children of the staff of the Academy of Sciences Malaysia

(ASM), Syarikat Permainan (Malaysia) Sdn. Bhd. (SPM) andUtusan Melayu (M) Berhad are not eligible for the competition.

3 Judges' decision is final.3 Entries need to reach us before or on 11 August 2008.3 Entries received after the closing date will not be entertained.

3 Five winners will be chosen each month based on the correctanswers.

3 Each winner will receive a games set from SPM worth RM100.

GRAM

POWER

SECTOR

CONVERT

DIAGONAL

onditians

INTRUCTIONSListed below are 10 words, 5 words in science subject and 5 words in mathematicssubject. Clues for these words are given along with corresponding letters:

EXAMPLE:

SCIENCESense of organ whichdetects sound

MATHEMATICSOdd number

SCIENCE

1. A subtance that can be burned togive heat or light.

2. It is a ball of ice orbiting the Sun.

3. The study of plants.

4. Contain chemicals that produce anelectrical current when connectedin a circuit.

5. Spider and other eight-leggedanimals, including scorpions.

MATHEMATICS

an object.

2. A 3D shape like an egg.

3. A imperial unit used to measurecapacity.

4. An instrument used to find direction.

5. Write something in a more simpleway.

C

B

O

C

r

Answer

U

0

M

Answer

A

A

O

L

A

T

Y

YE

L

A

N

N

S

1. The amount of matter or material in

Mail your entries to:

Akademi Sains Malaysia , 902-4 , Jalan Tun Ismail, 50480 Kuala Lumpur.

Y

INSTRUCTIONS

1. Ezza Nisoahiera RozitaNo12, Lrg 31, Tmn Sri Indraputra,25200 Jln Pekan, Kuantan , Pahang.

2. Mohd Imran Ismail7006A Jin Atas, Kg. Gong Datok,Mengabang Telipot, 21030 KualaTerengganu , Terengganu.

3. Nur Izzati JohariNo 25, Laluan T/H2, Tmn TronohHijau, 31750 Tronoh, Perak.

The sudoku grid consists of eighty-one squares in a nine by nine grid. To solve thesudoku, each square in the grid must contain a number between one and nine, with the fol-lowing conditions:• Each row of nine cells must contain each of the numbers from 1 to 9 once and only once.• Each column of nine cells must contain each of the numbers from 1 to 9 once and only

once.• Each of the nine 3 by 3 boxes of nine cells must contain each of the numbers from 1 to

9 once and only once.If you complete the grid, you've solved the sudoku. Good luck and have fun!

3 Judges' decision is final3 Entries need to reach us before or on 11 AUGUST

2008.3 Entries received after the closing date will not be

entertained.

PrizesV Three winners will be choosen each month

based on correct3 Each wmnere Will a -apes tal;hamper.

© 7 ]19]F4

TF3 _ as8 5 2 1 3

4 6 1 8 1 7 1 9

7 8 3 q5 q29 15 4 9 13 7

2 9 1 © 537 4 nL

2 5'6

7i:4 9

3 1 8

7 6

9 ,', 8

Mail your entries to:Akademi Sains Malaysia , 902-4, Jalan Tun Ismail, 50480 Kuala Lumpur.

32Mai2008

DIRECTIONS:

SUPPLIES AND TOOLS:

• 1 pizza box• newspapers• scissors• tape• black construction paper• clear plastic wrap• aluminium foil• ruler

1. Draw an 8 1/2 inch x 11 inch square in thelid of the assembled box.

2. Cut out three sides of the square, and foldthe flap back along the uncut edge.

3. Cover the inside of this flap with aluminumfoil, using tape to hold the edges securely.

4. Line the inside bottom of the box with blackconstruction paper. Use tape to hold the edges down.

5. Create insulation by rolling up some newspaper (about 1 1/2inch thick) and fitting it around the inside edges of the box.

6. Tape one piece of plastic wrap (stretched tightly) to the undersideof the lid opening, to cover. Tape another piece on the top of the lidopening, to create a layer of insulation that will help hold the heat in the box.

7. Prop the box at an angle facing the sun. Use a ruler to prop the flap open.

By providing heat, the sun can help ussave fuel. Solar ovens have beenaround since the 1830s, whenastronomer John Herschel used one to

of a a pizzaexpedition.

cook foodone out

AfricanYou can make

ox.

On a hot , sunny daythe temperature canreach 200 °F in...? youroven!

Use it to make mores,or to warm somemuffins.

Other Options: Usedifferent containers-like bowls or cans.

Paint the cans withdifferent colours andsee if it makes adifference.

Test the temperature(with a thermometer)inside the containerwith and without a plas-

estO9tmm

Ros Maria MohdAlamat : DU 385 Kg.Jaya Gading, 26070Kuantan, PahangSekolah : UniversitiIslam Antarabangsa,GombakE-mel:rose_mr07@yahoo.comUmur : 23 tahunBidang sains yangdiminati: Sainspertanian

Nurul Shafiqah SukriAlamat : 4239, JalanJati Kampung Melayu,68000 Ampang,Selangor.Sekolah : SK AmpangE-mel: -Umur : 7 tahunBidang sains yangdiminati:Kedoktoran dan sainsangkasa

I

Siti Nur HidayahJamilAlamat : No 1, JlnResak 1/2, Tmn BetingIndah, JIn Bakriah,84000 Muar, JohorSekolah : SMK Dato'Sri Amar DiRaja, MuarUmur: 13 tahunE-mel : -Bidang sains yangdiminati: Sainsaeroangkasa danperubatan

Lekatkangambar anda

di sini.

1

j

Mohamad Ahnaf AfiqBohariAlamat : 32/81, RumahKakitangan, FelcraSungai Ara, Peti Surat5, 81907 KotaTinggi,JohorSekolah : SK FelcraSungai AraEmel:ahnaf_afig96@yahoo.comUmur : 12 tahunBidang sains yangdiminati :Komputer

Darishini A/PSugumarAlamat : No 780, TmnSambanthan, 31100Sg. Siput (U), PerakSekolah : SMK TokMuda Abdul AzizUmur : 16 tahunEmel:Bidang sains yangdiminati:Sains perubatan

BORANG PENYERTAAN

Muhamad SyahmiMuhamad SabriAlamat : No 283,Lorong Kota Kenari1/2, Tmn Kota Kenari,09000 Kulim, KedahE-mel:Umur : 12 tahunBidang sains yangdiminati:Robotik danAutomotif

Zul Hazmi HassanAlamat : No 16B, KgTiti Kerbau, Mukim SgLaka, 06010 Changloon,KedahSekolah : SMK SainsTunku Syed Putra,KangarUmur : 15 tahunE-mel:Zulhazmi_23@yahoo.comBidang sains yangdiminati : Reka ciptadan Robotik

e

Muhammad NaimShahromAlamat : No 535, AnPadang, 33100Pengkalan Hulu, PerakSekolah : Sek KebKeruhUmur : 12 tahunE-mel:lm_Putra@yahoo.comBidang sains yang di-minati : Sains RekaCipta

Noor Faziela AdliAlamat : Blok C, No0309, Jln PJS 2/1, TmnMedan Jaya, 46000 PJSekolah: -Umur : 20 tahunE-mel: -nur_ndz@yahoo.comBidang sains yangdiminati: Sainsperubatan

rakan

JNama:

Alamat:

Sekolah:

Umur: E-mel: Tarikh:

Bidang sains yang diminati:

Alamatkan borang anda kepada : Akademi Sains Malaysia (ASM), 902 - 4, Jalan Tun Ismail,50480 Kuala Lumpur . Anda juga boleh e- melkan penyertaan anda kepada : estidotmy@akademisains .gov.my

Muhammad FadliBawonAlamat : Lot 2771,JIn batu 10, KebunBaharu, 42500 TelokPanglima Garang,Kuala Langat.Sekolah :Sek KebTelok PanglimaGarang.E-mel:fadli5245@yahoo.comUmur : 13 tahunBidang sains yangdiminati : Astronomi

esti?Jitm3

Ingin makiumat tentang duniaperubatan

Saudara Pengarang

Saya ingin bertanya tentang DatukIskandar Miizal. Saya berminat ten-tang bidang bioinformatik. Bagaimanasaya ingin berhubung dengan beliau?

Fatin AtilahBatu Caves,(Melalui e-mel)

Pengarang : Untuk menghubungDatuk Iskandar, sila layari laman webMalaysia Biotechnology Corporation(Biotechcorp).

Saudara Pengarang

Saya merupakan seorang pela-jar yang bakal menduduki STPMpada tahun ini.

Diharapkan majalah estidotmydapat menyiarkan tentang duniaperubatan bagi memantapkankarangan laras sains dalam kertasPengajian Am.

Salah satu contoh soalan ialahapakah yang membezakan anta-ra perubatan moden dengan per-ubatan tradisional dan apakahkepentingannya jika kita menda-patkan rawatan salah satu dalamperubatan yang di nyatakan?

Adalah menjadi harapan sayajika majalah estidotmy dapatmenghuraikan lebih terperinci ten-tang dunia perubatan khususnyabuat tatapan peminat-peminatpembaca majalah estidotmy di

Jatuh cinta dengan estidotmy

Ketika pertama kali saya membacamajalah IN pada 27 Februari 2008,majalah IN berjaya 'menambat hati'saya dan saya terus 'bercinta'dengannya. Rencana yang menjaditarikan dominan saya berjudul 'Ama-zing Structures' yang menyiarkan ten-tang Hydropolis Underwater Hotel diDubai. Ternyata pembinaan mega inicukup menakjubkan! Pastinya ismenanam obligasi saya untuk terusbelajar dan belajar dalam bidang

sains. Terima kasih estidotmy)Fiat Sapientia Virtus!

jebel_koh @ yahoo.com

Pengarang : estidotmy diwujudkansememangnya untuk menanam minatsains, teknologi dan inovasi khusus-nya di kalangan pelajar. Kamiberharap supaya pembaca mendapatmanfaat daripada penerbitan majalahini.

luar sana.Saya amat berbesar hati jika

pihak majalah estidotmy menyiar-kan isu ini. Akhir kata, sejauhmanakah ahli penyelidik membuk-tikan bahawa 'setiap daripadapenyakit itu ada ubatnya'?

Sekian.

Budiman Sabrie(Melalui e-mel)

Pengarang : Terima kasih kepa-da saudara. Meskipun artikeldalam majalah IN cuba diper-mudahkan untuk pembaca, kamiberharap is sentiasa memenuhikehendak dan selera.

Mengenai artikel perubatan,topik tersebut ada dalam peran-cangan kami dalam beberapa bu-Ian akan datang. Harap bersabardan terus membaca estidotmy.

Minat gajetrobotik

Salam sejahtera

Saya ingin meminta jasabaik pengarang majalahestidotmy membuat kelu-aran tentang gajet-gajet,robot-robot dan teknologiyang canggih yang digu-nakan pada masa kini.

Sekian, terima kasih.

Muhammad FaizZuhaili Hairolanuar(Melalui e-mel)

Pengarang : Satu ca-dangan yang boleh diper-timbangkan tetapi mungkinbukan dalam tempoh ter-dekat. Teruskan membacaestidotmy.

Hantarkan sebarang pendapat atau teguran sama ada melalui surat kepada Akademi Sains Malaysia(ASM), 902 -4, Jalan Tun Ismail , 50480 Kuala Lumpur ataupun menerusi e-mel:

estlfaotmm

poster

,3d'.

Maria Goeppert-Mayer was a German-born American theoreticalphysicist, and she was awarded Nobel laureate in Physics for pro-posing the nuclear shell model of the atomic nucleus.

She is the second female laureate in physics after Marie Curieand by the dicovery of the particular model it was explained whycertain numbers of nucleons in the nucleus of an atom cause anatom to be extremely stable.

j

is 2p 3d

E

6 s-s Q P-Pn P-P

6

15; 25 ;2P`,',35,,3P 'i 4s` 3d ' ,°, 4p,,,5s iy4d 5 psa65,, ze'cstl^"'^ lJ/ l Jy

tII/

J r l^f J ^ IMEMBUDAYAKAN SAINS & TEKNOLOGI

KE ARAH MASYARAKAT BERILMU

BAGI mereka yang mencintaj dunia ilmusains, teknologi dan inovasi, inilahmasanya untuk memiliki tiga buah bukuyang amat berguna sebagai sumberpengetahuan dan rujukan dalam bidangtersebut.

Pada harga yang berpatutan, har-ganya tidak mungkin dapat menandingisi kandungan buku-buku berkenaanyang menghimpunkan khazanah ilmusains.

Budaya Kreativiti menceritakanbagaimana pemenang Hadiah Nobelmemupuk kreativiti yang membawakepada penciptaan dan inovasi seterus-nya mengangkat ketinggian ilmu kepadanilai ekonomi.

Kecemerlangan Sains dalam TamadunIslam: Sains Islam Mendahului Zamanmerupakan himpunan ciptaan saintisIslam dahulu yang mempelopori banyakinovasi pada harj ini. Buku merupakankatalog bahan panduan yangdipamerkan di Pameran KegemilanganSains dalam Tamadun Islam yangdiadakan di negara ini.

Nama: Umur:

9

F-1 Postal orderatas Hama

- - - - - - ----- - - - - - - - -

Budaya Kreativiti:Pameran Seratus TahunHadiah Nobel

Ul/Larsson (Editor)(2004)

ISBN 983-9445-09-XHarga: RM 50.00

!/

Penerbitan Terkini

cemerlangan SainsCa ),,^TTTamadun Islam:Sains Islam MendahuluiZamanScientific Excellence inIslamic Civilization:Islamic Science Ahead ofits Time

Fiat Sezgin(2006)

y,1ISBN 983-9445-16-2j1Harga: RM 40.00

i

Pengembaraan Merentasi Masa: Satu Perjalanan ke Arah Hadiah Nobelmerupakan biografi seorang cendekiawan sains Islam kini Prof Dr. AhmedZewail yang menerima Hadiah Nobel dalam bidang kimia pada 1999. BukuIN wajar dimiliki untuk generasi muda yang bercita-cita untuk mengikut jejaklangkah penulisnya.

UapatNan set CO Nompilasl estldotmy 6agi tahun 2002 -2007pada harg a RM30 ( termasuN bayaran pos)

(tc-------------

Hantarkan borang ini berserta cek/MO/PO kepada:

Akademi Sains Malaysia (ASM)AKADEMI 902-4, Jalan Tun Ismail

( $AI ..aNS 50480 Kuala Lumpur.Tel: 03-2694 9898 Fax: 03-2634 5858

Alamat:

Telefon:

Sekolah/Or anisasi:

q Money order q Bank drat q Cek-cek hendaklah dipalang dan dibayar

Pengembaraan MerentasiMasa: Satu Perjalanan keArah Hadiah Nobel

Ahmed Zewail(2007)

ISBN 976-983-9445-20-6Harga: RM 40.00

71 jdr 2002-2007

esticetm :rte

Buku Kuantiti Harga (RIBudaya Kreativiti

Kecemerlangan Sains dalamTamadun Islam

Pengembaraan Merentasi Masa

Bayaran pos per buku: RM8

Set CD Kompilasi

Jumlah

Nota : Sila tulis ' Pesanan Buku ' pada sampul Surat I

Bag an makiumat I an web ASM di www.akademisains.govmy