1

MOTIVASI BELAJAR DAN HARGA DIRI :

HUBUNGAN DENGAN PENCAPAIAN AKADEMIK DAN

KEGIATAN KOKURIKULUM PELAJAR SEKOLAH MENENGAH

DR. ABD. SUKOR SHAARI

YAHYA DON

YAAKOB DAUD

FAKULTI SAINS KOGNITIF DAN PENDIDIKAN

UNIVERSITI UTARA MALAYSIA

2

BAB I

PENGENALAN

Pengenalan

Motivasi ialah kemahuan dalam diri seseorang individu untuk melakukan sesuatu bagi

mencapai matlamat. Menurut Sternberg (2001), motivasi bererti dorongan atau

keperluan yang memimpin kepada sesuatu tindakan. Motivasi juga melibatkan sesuatu

proses yang memberikan kuasa dan arahan yang menggerakkan tingkah laku seseorang.

Motivasi juga berkait rapat dengan keinginan untuk mencapai kecemerlangan dalam

setiap usaha yang dilakukan (Mohamad Zaaba dan Zuraida Haji Ismail, 2004). Menurut

mereka lagi, jika seseorang pelajar itu terdorong untuk belajar dengan tekun bagi

mendapatkan keputusan yang cemerlang maka pelajar itu ialah seorang pelajar yang

bermotivasi. Antara ciri-ciri pelajar bermotivasi tinggi ialah mereka sentiasa ingin ke

sekolah awal, ingin ke perpustakaan, gemar membaca, gemar belajar dan menganggap

peperiksaan sebagai satu cabaran.

Oleh sebab itu, adalah amat penting bagi semua pihak yang terlibat dengan pendidikan

terutamanya pihak sekolah merancang dan melaksanakan pelbagai langkah bagi

meningkatkan minat dan motivasi pelajar. Pihak sekolah perlu menyediakan iklim

persekolahan yang positif bagi menggerakkan motivasi pelajar untuk menghasilkan

corak pembelajaran yang berkesan. Ini kerana iklim sekolah merupakan faktor terpenting

3

dalam menentukan kualiti pembelajaran murid-murid di sekolah seterusnya menentukan

keberkesanan sesebuah sekolah.

Kecemerlangan pendidikan merupakan agenda penting yang sering dibincangkan. Ini

kerana pembangunan dan kemajuan negara pada masa hadapan amat bergantung kepada

sistem pendidikan dan rupa bentuk pelajar yang akan dihasilkan. Dalam usaha untuk

membaiki kualiti dalam bidang pendidikan ini, lebih banyak fokus perlu diberikan

kepada motivasi pelajar-pelajar. Ini kerana pelajar merupakan harapan negara pada masa

hadapan.

Walau setekal mana dan semantap manapun program pendidikan yang dirancang dan

dilaksanakan, ianya tidak akan mencapai hasil yang sepenuhnya jika para pelajar tidak

berminat untuk belajar. Menurut Mohamad Zaaba dan Zuraida Haji Ismail (2004),

walaupun kehadiran pelajar agak memuaskan, namun kehadiran secara fizikal tidak

menjamin penglibatan mental. Pelajar-pelajar dilihat gagal mengambil peluang

sepenuhnya dalam proses pengajaran dan pembelajaran. Ini kerana ramai pelajar tidak

mempunyai komitmen terhadap pelajaran mereka.

Penyataan Masalah

Kajian-kajian terhadap motivasi belajar memang banyak. Antaranya ialah kajian

terhadap tahap motivasi pelajar (Rothman, 1990), tahap motivasi dan hubungannya

4

dengan penglibatan pelajar dalam aktiviti pengajaran dan pembelajaran dan gerak kerja

dalam kelas (Suhaimi Zakaria, 1991).

Kajian-kajian terhadap harga diri pelajar juga banyak. Antaranya yang mengaitkan harga

diri dengan pencapaian akademik (D’Amico & Cardaci, 2003; Roy, 2003), dan kajian

tentang hubungan harga diri dengan perlakuan tidak bermoral (Meriwater, 2003).

Menurut dapatan kajian oleh D’Amico dan Cardaci (2003) dan Roy (2003), tidak

terdapat hubungan antara harga diri dengan pencapaian akademik.

Banyak kajian terhadap motivasi belajar dan harga diri dilakukan dengan

menghubungkannya dengan pencapaian akademik tetapi kurangnya kajian terhadap

mencari mengkaji hubungan antara motivasi belajar dengan harga diri.

Selain itu, kurangnya kajian yang memfokuskan kepada mencari perbezaan motivasi

belajar dan harga diri mengikut kumpulan pencapaian akademik dan penglibatan

kokurikulum. Adakah pelajar yang datang daripada kumpulan pencapaian akademik dan

penglibatan kokurikulum yang berbeza mempunyai motivasi belajar dan harga diri yang

berbeza? Adakah corak motivasi belajar dan harga diri berbeza juga mengikut latar

belakang demografi?

5

Objektif Kajian

Objektif Am

Kajian ini bertujuan untuk mengenal pasti tahap motivasi belajar dan harga diri pelajar-

pelajar di sekolah-sekolah menengah dan hubungannya dengan pencapaian akademik

dan penglibatan kokurikulum.

Objektif Khusus

Objektif khusus kajian ini ialah :-

1. mengenal pasti tahap motivasi belajar dan harga diri pelajar-pelajar di sekolah

menengah.

2. membandingkan perbezaan tahap motivasi belajar dan harga diri pelajar-pelajar di

sekolah menengah ini berdasarkan pencapaian akademik.

3. membandingkan perbezaan tahap motivasi belajar dan harga diri pelajar-pelajar di

sekolah menengah ini berdasarkan penglibatan kokurikulum.

4. membandingkan perbezaan tahap motivasi belajar dan harga diri pelajar-pelajar ini

berdasarkan latar belakang demografi.

5. mengukur hubungan antara harga diri, motivasi belajar dengan pencapaian akademik

dan penglibatan kokurikulum.

6

Soalan Kajian

Berdasarkan kepada dimensi-dimensi permasalahan kajian yang dikemukakan, soalan-

soalan bagi kajian ini ialah:

1. Apakah tahap motivasi belajar dan harga diri pelajar-pelajar di sekolah

menengah?

2. Adakah terdapat perbezaan tahap motivasi belajar dan harga diri pelajar-pelajar

di sekolah menengah ini berdasarkan pencapaian akademik?

3. Adakah terdapat perbezaan tahap motivasi belajar dan harga diri pelajar-pelajar

di sekolah menengah ini berdasarkan penglibatan kokurikulum?

4. Adakah terdapat perbezaan tahap motivasi belajar dan harga diri pelajar-pelajar

ini berdasarkan latar belakang demografi?

5. Adakah terdapat hubungan antara harga diri, motivasi belajar dengan pencapaian

akademik dan penglibatan kokurikulum?

Signifikan Kajian

Pemuda harapan bangsa, pemudi tiang negara. Penyataan ini menunjukkan bahawa para

pelajar merupakan generasi yang menjadi sumber bernilai kepada negara tetapi para

pelajar yang tidak bermotivasi, rendah harga diri dan tidak mempunyai disiplin tidak

mendatangkan banyak kebaikan kepada negara. Oleh itu, maklumat dan dapatan

daripada kajian ini, dijangka dapat menambahkan maklumat dan pengetahuan di

samping menjanakan satu kerangka kerja yang baharu terhadap masalah disiplin di

kalangan pelajar.

7

Di samping itu, kepada pelaksana dasar pada peringkat staf pentadbiran di jabatan

pendidikan negeri, pengetua-pengetua dan guru besar sekolah diharapkan dapat

menggunakan dapatan kajian ini untuk mengenal pasti hubungan antara motivasi belajar

dan harga diri dengan pencapaian akademik.

Penyelidikan ini juga penting kerana dapat mengenal pasti adakah perbezaan pencapaian

akademik dan penglibatan kokurikulum disebabkan rendahnya motivasi belajar dan

harga diri mereka. Ini kerana terdapat kekurangan dalam kajian-kajian lepas mengenai

faktor-faktor yang menjadi peramal terhadap tingkah laku pelajar dalam pencapaian

akademik dan penglibatan kokurikulum dari sudut psikososial pelajar sekolah menengah

terutama di Malaysia. Kajian ini merupakan satu pencetus usaha kepada kajian-kajian

lepas mengenai motivasi belajar, harga diri dan pencapaian akademik pelajar-pelajar

sekolah menengah.

Skop dan Batasan Kajian

Kajian ini hanya memberikan tumpuan untuk mengenal pasti hubungan antara motivasi

belajar, harga diri dengan pencapaian akademik dan penglibatan kokurikulum di

kalangan pelajar-pelajar sekolah menengah. Selain itu, kajian ini juga bertujuan

mengukur adakah ciri-ciri demografi pelajar seperti jantina, etnik dan latar belakang

sosioekonomi mempunyai hubungan dengan pencapaian akademik dan penglibatan

kokurikulum mereka.

8

Walaupun terdapat beberapa kajian yang menyenaraikan beberapa pemboleh ubah lain

yang mempengaruhi pencapaian akademik dan penglibatan kokurikulum tetapi kajian

ini hanya terbatas untuk mengkaji pemboleh ubah-pemboleh ubah yang dinyatakan

sahaja. Pemboleh ubah yang digunakan dalam kajian ini dipilih selepas membuat

kajian-kajian lepas, berdasarkan kepada pelbagai pendapat yang berkaitan, diikuti

dengan penilaian penyelidik sendiri berdasarkan sebagai bekas guru di sekolah

menengah. Penyelidik lain mungkin memilih pemboleh ubah yang berbeza untuk

digunakan dalam kajian walaupun skopnya sama.

Kajian ini hanya melibatkan pelajar-pelajar sekolah-sekolah menengah kebangsaan di

dua buah daerah di Kedah sahaja. Sekolah-sekolah ini hanyalah sekolah menengah

harian biasa. Maklumat yang didapati terbatas kepada kesediaan responden untuk

meluahkan perspektif mereka dengan baik. Oleh itu, untuk membuat generalisasi

dapatan ini kepada populasi yang lebih besar perlu dibuat secara berhati-hati.

Kajian ini akan menggunakan teknik "cross-sectional' iaitu direka bentuk untuk

mengukur topik yang khusus dan mengutip data hanya pada masa itu sahaja. Selain itu,

kajian ini dijalankan ketika responden baru sahaja memasuki persekolahan tingkatan 4.

Justeru, maklumat yang diberikan oleh responden yang digunakan untuk menganalisis

dapatan kajian dipengaruhi oleh tempoh masa ketika kajian ini dijalankan.

9

Definisi Operasional

Motivasi

Motivasi ialah kesedaran seseorang untuk meningkatkan usaha ke arah mencapai sesuatu

matlamat dengan syarat usaha tersebut dapat memenuhi keperluan individu itu sendiri

(Robbins,1998). Motivasi mempunyai tiga unsur yang penting iaitu usaha, matlamat dan

keperluan dan seseorang yang mempunyai motivasi akan berusaha dengan bersungguh-

sungguh untuk mencapai matlamat. Motivasi juga didefinisikan sebagai penggerak

kepada kemahuan-kemahuan dan keinginan untuk berjaya atau untuk mencapai sesuatu

rancangan untuk mengelakkan diri daripada kegagalan (Saedah, Zainon dan Tunku

Mohani,1996).

Motivasi Belajar

Mohd Zaaba dan Zuraida Hj Ismail (2004), mentakrifkan motivasi belajar sebagai usaha

dan kemahuan individu untuk belajar, bekerja kuat dan mencapai prestasi cemerlang di

sekolah. Motivasi ialah aras insentif yang ada pada seseorang dalam usaha untuk

mencapai matlamat akademik. Marshall (1987) pula mentakrifkan motivasi untuk belajar

sebagai nilai, kepentingan dan faedah yang diperoleh dari tugasan akademik tidak kira

sama ada tugasan itu menarik atau pun tidak. Ames (1990) pula mentakrifkannya

sebagai penglibatan jangka panjang yang berkualiti serta iltizam dalam proses

pembelajaran manakala Brophy (1987) menyatakan untuk belajar adalah kemahiran

yang diperoleh melalui pengalaman yang dirangsang secara terus melalui model atau

10

contoh, komunikasi jangkaan, arahan atau proses sosialisasi dengan individu yang

berpengaruh terutama guru dan ibu bapa.

Dalam kajian ini, motivasi untuk belajar adalah usaha dan kemahuan individu untuk

belajar, bekerja kuat dan mencapai prestasi cemerlang di sekolah. Motivasi adalah aras

insentif yang ada pada seseorang dalam usaha untuk mencapai matlamat akademik. Ini

bermakna individu ini bukan sahaja mahu berusaha malah menghargai dan seronok

belajar dan mendapat manfaat daripada pembelajaran yang dijalankan.

Harga Diri

Konsep ini bermaksud penilaian individu terhadap terhadap diri sendiri yang diakibatkan

oleh pengalaman dirinya dengan persekitaran.

Pencapaian Akademik

Pencapaian akademik merujuk kepada hasil yang diperoleh oleh pelajar-pelajar setelah

mempelajari sesuatu ilmu pengetahuan. Secara khususnya pencapaian akademik merujuk

kepada penguasaan ilmu pengetahuan dan kemahiran pada sesuatu tahap mengikut

ukuran peperiksaan. Pencapaian akademik pelajar dalam kajian ini diukur melalui dua

cara iaitu yang pertama melalui keputusan peperiksaan PMR 2003 bagi tujuh mata

pelajaran wajib yang diambil oleh semua calon PMR. Mata pelajaran tersebut ialah

Bahasa Melayu, Bahasa Inggeris, Sains, Matematik, Sejarah, Geografi dam Kemahiran

Hidup. Skor setiap subjek diberikan nilai seperti di bawah

11

A - 5

B - 4

C - 3

D - 2

E - 1

Pencapaian akademik ini kemudiannya dikategorikan ke dalam dua kumpulan berikut

iaitu Tinggi : Skor 21 - 35

Rendah : Skor 7 - 20

Selain itu, cara kedua ialah dengan mengambil markah dalam mata pelajaran

Matematik, Bahasa Inggeris dan Bahasa Melayu sahaja sebagai ukuran pencapaian

akademik.

Penglibatan Kokurikulum

Penglibatan kokurikulum pelajar bermaksud keaktifan pelajar untuk mengambil

bahagian dalam aktiviti-aktiviti kokurikulum di sekolah sama ada dalam bidang unit

beruniform, sukan dan persatuan. Dalam kajian ini, dua bentuk pengukuran digunakan

iaitu penggunaan penilaian kendiri pelajar sama ada aktif atau tidak aktif dan yang kedua

melalui jawapan pelajar sama ada mereka memegang jawatan atau tidak memegang

jawatan dalam sukan, persatuan dan unit beruniform.

Latar Belakang Demografi

Ia meliputi jantina, pendapatan keluarga dan latar belakang keluarga.

12

BAB 11

TINJAUAN LITERATUR

Pendahuluan

Bab ini akan membincangkan tentang konsep-konsep dan teori yang mendasari kajian

serta meninjau kajian-kajian berkaitan yang ada hubungan dengan motivasi belajar,

harga diri dan motivasi pencapaian. Topik-topik ini menyediakan latar belakang penting

terhadap penyataan masalah, pembentukan soalan penyelidikan, objektif kajian dan

kerangka konseptual kajian.

Konsep Motivasi

Ahli-ahli psikologi berpendapat bahawa tingkah laku manusia dipengaruhi oleh beberapa

faktor. Ada kalanya manusia bertindak berasaskan perasaan dan nalurinya sendiri dan

ada kalanya mereka dipengaruhi oleh alam sekeliling. Apa yang mendorong manusia

bertindak untuk mencapai sesuatu tujuan ialah motivasinya. Motivasi juga sebagai satu

set proses yang memberi tenaga kepada tingkah laku seseorang itu dan menghala tingkah

laku itu kepada satu-satu matlamat. Baginya motivasi bukan sahaja melibatkan sesuatu

keperluan yang menggerakkan tingkah laku seseorang itu tetapi juga hala tuju yang

diambil oleh seseorang itu untuk memuaskan keperluan itu.

Abdul Rahman Aziz (1997) mengatakan bahawa motivasi adalah usaha yang dilakukan

secara berterusan untuk membangkitkan kesedaran dalam diri seseorang agar mereka

13

giat berusaha untuk mencapai kejayaan. Baginya kesedaran dapat dibangkitkan dengan

membawa individu meneroka potensi dirinya.manusia yang mendenal dirinya akan dapat

mememui kekuatan dalaman yang ada padanya.

Mohd. Shahrani Ahmad dan Zainol Madon (2003) pula memberi definisi motivasi

sebagai satu proses membangkitkan, mengarahkan dan mengekalkan tingkah laku ke

arah tujuan tertentu, yang sebelumnya tidak ada gerakan ke arah tujuan tersebut. Bagi

mereka, motivasi merupakan suatu kuasa dalaman yang kompleks yang tidak dapat

difahami secara langsung tetapi mempengaruhi tingkah laku seseorang. Motivasi

merupakan dorongan dari dalam yang berupa harapan dan keinginan yang

menggerakkan individu untuk melakukan tindakan bagi mencapai sesuatu tujuan tertentu

atau mencapai kejayaan dalam hidup serta mengelakkan kegagalan.

Menurut Colquitt, LePine dan Noe (2000), motivasi untuk belajar didefinisikan sebagai

arah, kemahuan dan tingkah laku yang mengarah kepada pembelajaran berterusan dan

juga telah didapati positif kepada prestasi pembelajaran. Kajian mereka dijalankan

secara analisis meta.

Selain itu, Saifuddin Haji Masduki(1997) mendefinisikan motivasi sebagai penggerak

kepada kemahuan dan keinginan untuk mencapai sesuatu untuk berjaya. Baginya, faktor

penggerak merujuk kepada keperluan untuk mencapai tiga matlamat iaitu, pertama ialah

pencapaian yakni pelajar berusaha bersungguh-sungguh untuk berjaya dalam bidang

14

akademik dan kokurikulum. Kedua ialah satu kuasa dalaman yang menggerakkan pelajar

bersaing bagi memegang jawatan atau ketua dalam pasukan atau persatuan-persatuan di

sekolah dan ketiga ialah penggabungan iaitu pelajar menunjukkan hubungan yang baik

antara sesama mereka, juga dapat dilihat apabila pelajar-pelajar menilai sokongan

daripada rakan-rakan mereka dan juga penglibatan mereka.

Shiv Khera (1998) pula memberikan definisi motivasi sebagai sesuatu yang

menggalakkan atau merangsang tindakan ataupun perasaan. Motivasi merupakan satu

daya pendorong kepada seseorang untuk bertindak dan melakukan sesuatu. Ia adalah

daya yang secara harafiah boleh mengubah kehidupan seseorang.

Motivasi pelajar merupakan masalah utama terutama ketika pengajaran dan pemelajaran

dalam kelas. Banyak pelajar berasa bosan ketika belajar. Perasaan bosan ini

menyebabkan kurangnya perhatian mereka kepada guru. Keadaan ini menjadi salah satu

punca kepada pencapaian akademik yang rendah dan berhenti dari sekolah. Mengikut

Rothman (1990), kajian terhadap 2500 pelajar gred lapan mendapati separuh daripada

responden mereka mengatakan mereka berasa bosan di sekolah. Kajian mereka

mencadangkan supaya dicari strategi baru bagi mengurangkan kebosanan pelajar dan

meningkatkan motivasi belajar mereka.

Stipek (1988) pula mengatakan perlunya ditingkatkan motivasi dalaman pelajar untuk

belajar. Beliau percaya terdapat banyak cara untuk meningkatkan motivasi dalaman

15

pelajar ini. Antaranya ialah dengan memberikan tugasan yang mencabar, penggunaan

bahasa positif dalam kelas dan pembelajaran secara koperatif. Eccles, Midgeley dan

Adler (1984) menyokong pandangan ini dan mengatakan bahawa motivasi akan

meningkat jika pelajar diberikan lebih banyak autonomi dan kawalan terhadap

pembelajaran mereka.

Stodolosky, Salk dan Glaessner (1991) mendapati persepsi pelajar terhadap subjek

mempengaruhi motivasi mereka untuk belajar. Mereka membandingkan pandangan

pelajar terhadap dua buah subjek iaitu matematik dan pengajian sosial. Mereka

mendapati penilaian minat mereka terhadap subjek tersebut. pelajar terhadap matematik

dipengaruhi oleh kejayaan manakala pandangan terhadap pengajian sosial dinilai melalui

sejauhmanakah

Pandangan ini turut disokong oleh Suhaimi Haji Zakaria (1991). Menurut beliau,

motivasi belajar dan disiplin merupakan kunci utama kejayaan seseorang pelajar.

Justeru, motivasi untuk belajar perlu diberikan penekanan untuk menggalakkan

pembelajaran serta menyekat perlakuan yang tidak sopan. Beliau menambah lagi,

motivasi merujuk kepada penglibatan pelajar dalam aktiviti pembelajaran dan gerak

kerja dalam kelas. Disiplin pula merujuk kepada pembentukan pelajar terhadap

perlakuan yang boleh diterima. Motivasi yang rendah akan menghasilkan suasana

perlakuan yang negatif.

16

Hasil kajian Jenkins (1995) melaporkan, terdapat hubungan yang sonsang antara

komitmen pelajar dengan jenayah sekolah. Pelajar yang terlibat dalam salah laku

jenayah adalah mereka yang kurang komitmen terhadap sekolah dan pelajaran.

Kurangnya komitmen dalam pelajaran sering dihubungkan dengan tidak wujudnya

motivasi dalam diri pelajar untuk mencapai kejayaan.

Biasanya pelajar yang berjaya ialah pelajar yang mempunyai motivasi yang tinggi. Ini

kerana motivasi merupakan satu daya yang paling kuat untuk memperoleh

kecemerlangan (Toh Hon Leong, 2000). Menurut beliau lagi, pelajar yang cemerlang

ialah pelajar yang dapat memfokus kepada faktor-faktor penyebab kecemerlangan.

Mereka dapat mencurahkan lebih masa, tenaga dan usaha kepada aktiviti yang penting

dan kritikal untuk mencapai prestasi cemerlang. Menurut kajian dan penyelidikannya,

beliau mendapati terdapat beberapa faktor yang amat penting untuk mencapai kejayaan.

Faktor-faktor tersebut yang dikenali sebagai faktor kejayaan kritikal adalah seperti

berikut iaitu:-

a) strategi Motivasi

b) strategi Berusaha

c) strategi Belajar

d) strategi Pengurusan Masa

e) strategi Kesihatan Diri

f) strategi Peperiksaan

17

Hubungan antara Motivasi dengan Pencapaian Akademik

Kajian-kajian lalu menunjukkan bahawa motivasi pencapaian merupakan pemboleh

ubah yang berkaitan dengan pencapaian akademik (Uguroglu, 1982) dan menjadi

peramal yang tekal bagi pencapaian akademik (McKay 1984). Ini menunjukkan motivasi

pencapaian mempunyai perkaitan yang kuat dengan prestasi akademik pelajar. Kajian

Saifuddin Haji Masduki (1997), mendapati bahawa pencapaian akademik mempunya

hubungan yang signifikan dengan matlamat motivasi. Arah hubungan adalah positif. Ini

bermakna semakin tinggi motivasi semakin tinggi pencapaian akademik manakala

kekuatan hubungan adalah sederhana (r =0.29).

Dapatan ini menunjukkan faktor motivasi adalah penting dalam usaha untuk

meningkatkan prestasi akademik pelajar. Bagi beliau, motivasi pencapaian merupakan

keperluan yang paling penting antara tiga jenis keperluan motivasi yang mempengaruhi

komitmen pelajar dan pencapaian akademik. Oleh yang demikian untuk meningkatkan

prestasi akademik pelajar perlu sentiasa diberi motivasi bagi mengekalkan tahap

motivasi mereka agar sentiasa tinggi.

Kajian Entwistle (1980) mendapati bahawa kaedah belajar yang baik dan teratur serta

motivasi yang tinggi merupakan sebahagian daripada faktor yang berkaitan dengan

prestasi akademik yang tinggi. Hsiang (1993) mengatakan bahawa motivasi pelajar

merupakan pemboleh ubah yang sangat penting terhadap pencapaian akademik pelajar

tetapi ia tertakluk kepada sikap mereka terhadap pelajaran. Sikap positif, yakin diri dan

18

iltizam yang tinggi terhadap pelajaran boleh memberi hasil pencapaian akademik yang

tinggi.

Menurut kajian Nabilah Hashim (2004), pelajar yang mendapat pencapaian akademik

yang baik adalah mereka yang mengamalkan pembelajaran yang aktif di dalam dan di

luar kelas manakala pelajar yang mendapat pencapaian akademik yang rendah adalah

mereka yang mengamalakn pembelajaran yang pasif. Pengkaji berpendapat mereka yang

mengamalkan pembelajaran yang aktif ialah mereka yang mempunyai tahap motivasi

yang tinggi manakala mereka yang mengamalkan pembelajaran yang pasif ialah mereka

yang mempunyai tahap motivasi yang rendah atau tidak bermotivasi.

Harga Diri

Konsep ini adalah sebahagian dari konsep diri global yang ada pada seseorang individu,

yang mana ia termasuklah ciri-ciri seperti nilai, kebolehan, matlamat hidup dan harga

diri. Harga diri merupakan persepsi seseorang terhadap dirinya yang diakibatkan oleh

pengalaman dirinya dengan persekitaran dan dipengaruhi oleh pengukuhan terhadap

persekitaran. Mereka mengenal pasti tujuh ciri-ciri harga diri iaitu tersusun, pelbagai,

hierarki, stabil, berkembang, boleh dinilai dan boleh dibezakan.

Baumeister dan Tice (1984) pula mendefinisikan harga diri sebagai penilaian terhadap

diri yang berbentuk global dan lazimnya dinilai daripada darjah seseorang itu berupaya

menerima pelbagai bentuk kenyataan penilaian terhadap dirinya. Individu yang

19

mempunyai harga diri yang tinggi lebih menekankan dan mementingkan kebolehan,

kekuatan serta kualiti diri yang baik. Sebaliknya mereka yang rendah harga diri

menumpukan perhatian kepada kelemahan, kekurangan serta kualiti yang tidak baik

yang terdapat dalam diri mereka.

Randall (1996) pula mendefinisikan harga diri sebagai perasaan relatif negatif atau

positif mengenai diri sama ada lebih positif atau negatif pada individu dan juga

interpretasi individu terhadap kejayaan dan kegagalan terhadap kehidupan seharian.

Menurut Harter (1990), harga diri seseorang itu akan berbeza selepas satu peringkat

perkembangan iaitu selepas kita menerokai keupayaan diri dan belajar lebih banyak

kemahiran. Kita selalunya akan mempunyai harga diri yang lebih tinggi dalam satu

bidang berbanding dengan yang lain. Menurut Harter lagi, kanak-kanak yang berumur

antara 4 hingga 7 tahun boleh menilai diri mereka dalam empat domain peribadi iaitu

kognitif, fizikal, sosial dan tingkah laku. Sebaliknya antara umur 8 hingga 12 tahun,

perkembangan harga diri bertambah kepada skolastik, atlit, penerimaan sosial rakan

sebaya, tingkah laku dan penonjolan fizikal. Semasa remaja pula, lebih banyak bidang

diperoleh iaitu semangat berkawan dan kemahiran kerja. Apabila dewasa pula, bidang

harga diri bertambah semakin banyak. Antaranya ialah kecerdikan, sifat jenaka, moral,

sukan, penonjolan fizikal, sosial, dan pengurusan rumah tangga.

20

Guru-guru dan ibu bapa tidak boleh mengabaikan kepentingan persepsi terhadap diri

kerana ketidaktepatan penilaian terhadap diri oleh kanak-kanak menyebabkan sukarnya

mereka menyelesaikan kerja-kerja sekolah dan menyesuaikan diri dengan kehidupan di

luar sekolah (Philips, 1987). Kanak-kanak yang meletakkan diri mereka mempunyai

keupayaan diri yang rendah meletakkan cabaran yang rendah berbanding pelajar yang

tinggi harga diri (Harter, 1983).

Kajian oleh Meriwether (2003) terhadap tingkah laku tidak bermoral mendapati bahawa

semua perlakuan tidak bermoral ini dilakukan oleh responden yang rendah harga diri

mereka sebaliknya Roy (2003) mendapati harga diri yang tinggi tidak membantu

meningkatkan prestasi sekolah. Ini menunjukkan dapatan yang masih tidak konsisten

terhadap hubungan antara harga diri dengan pencapaian akademik.

Hubungan antara Motivasi, Harga Diri dan Pencapaian Akademik

Murphy dan Roopchand (2003) mengkaji hubungan antara motivasi intrinsik terhadap

pembelajaran dan harga diri. Beliau membandingkan dua kumpulan pelajar iaitu pelajar

tradisional dan matang dengan pendekatan belajar. Dapatan beliau daripada 160 sampel

menunjukkan bahawa harga diri dan motivasi intrinsik mempunyai hubungan. Pelajar

perempuan yang lebih matang mendapat skor motivasi intrinsik yang lebih tinggi.

Dapatan kajian yang sebaliknya telah dilaporkan oleh Roy (2003) iaitu dalam kajian

mereka mendapati bahawa individu yang tinggi perasaan harga diri secara umumnya

21

tidak membantu prestasi sekolah dan prestasi kerja. Walau bagaimanapun, kejayaan

akademik dan kerjaya menjadi pemangkin kepada harga diri. Menurut beliau, harga diri

yang tinggi tidak menghalang remaja daripada menghisap rokok, meminum alkohol,

menghisap dadah, terlibat dengan seks dan semua perlakuan yang tidak bermoral.

Pembuli di sekolah menurut beliau didapati mempunyai harga diri yang tinggi.

D'Amico dan Cardaci (2003), melaporkan kajian hubungan antara efikasi diri, harga diri

dan pencapaian skolastik menggunakan 151 subjek. Dapatan kajian mereka

menunjukkan bahawa efikasi diri mempunyai hubungan yang signifikan dengan

pencapaian skolastik tetapi tidak terdapat hubungan antara harga diri dengan pencapaian

skolastik.

Hubungan Latar Belakang Personal dengan Pencapaian Akademik.

Banyak pendapat dari kajian-kajian lepas menyatakan bahawa latar belakang personal

mempunyai hubungan dengan pencapaian akademik. Antara pemboleh ubah yang dilihat

memberi pengaruh terhadap pencapaian akademik ialah jantina, bangsa dan latar

belakang keluarga seperti tahap pendidikan ibu bapa, komitmen ibu bapa terhadap

pendidikan anak-anak, struktur keluarga dan status ekonomi.

Kajian Jenkins (1995) mendapati bahawa faktor jantina memainkan peranan utama

mempengaruhi komitmen pelajar terhadap sekolah. Philips dan Zimmerman (1990)

mendapati pada gred ketiga dan kelima, tidak wujud perbezaan harga diri tetapi pada

22

gred 9, pelajar perempuan lebih banyak percaya mereka tidak ada keupayaan yang tinggi

dalam bidang akademik.

Sharifah Md Noor (1991) pula dalam kajiannya mendapati bahawa faktor bangsa

mempunyai hubungan signifikan dengan pencapaian akademik. Dapatan beliau

menunjukkan bangsa India mempunyai hubungan yang negatif dan signifikan dengan

pencapaian akademik. Dalam kajiannya, Sharifah mendapati kanak-kanak India tidak

menguasai pencapaian akademik yang tinggi berbanding kanak-kanak Melayu dan Cina.

Selain daripada faktor bangsa, beliau turut mengaitkan kedudukan status sosioekonomi

mereka yang rendah turut menyumbang kepada masalah ini. Ini bermakna keadaan ini

mungkin berbeza jika kajian dibuat ke atas mereka yang mempunyai taraf sosioekonomi

yang tinggi.

Kajian Habibah Elias (1993) pula terhadap pelajar-pelajar universiti mendapati bahawa

prestasi peperiksaan pelajar-pelajar Cina dalam kursus-kursus kreatif dan kuantitif

adalah lebih tinggi daripada pelajar-pelajar Melayu. Beliau berpendapat keadaan ini

berlaku mungkin disebabkan oleh input latihan yang diikuti yang menekankan tentang

ciri-ciri cabaran, persaingan, maklum balas segera tentang kemajuan, usaha dan

kecemerlangan adalah lebih sesuai dengan nilai-nilai hidup kumpulan etnik Cina yang

sudah biasa dengan ciri-ciri tersebut dalam amalan hidup mereka. Oleh sebab itulah

mereka mendapat faedah dalam bentuk peningkatan prestasi yang lebih tinggi

berbanding dengan pelajar Melayu.

23

Latar belakang keluarga dikatakan mempunyai hubungan yang rapat dengan tahap

pencapaian anak-anak dalam pelajaran. Kajian Anderson (1994) mengenai kesan

penglibatan ibu bapa ke atas pencapaian akademik mendapati jika ibu bapa terlibat

secara langsung dan aktif dalam pendidikan anak-anak mereka, anak-anak mereka akan

mencapai keputusan yang lebih cemerlang dalam peperiksaan jika dibandingkan dengan

pelajar yang ibu bapa tidak terlibat secara langsung dalam pendidikan mereka.

Mengikut kajian Kuen (1991), terdapat perkaitan yang signifikan antara penglibatan ibu

bapa dengan pencapaian akademik pelajar. Dalam kajiannya, beliau mendapati bahawa

71.7% daripada 60 pelajar yang dikaji, suka jika ibu bapa lebih banyak bertanyakan

pelajaran mereka di sekolah, manakala 88.3% pelajar pula lebih suka jika ibu bapa

mereka memberi perhatian terhadap pelajaran.

Namun begitu dapatan kajian Rusli Md Zain (1998) pula mendapati kesan yang

sebaliknya iaitu penglibatan ibu bapa tidak mempunyai hubungan yang positif dengan

pencapaian PMR pelajar-pelajar sekolah berasrama penuh yang dikaji. Ini bermakna

penglibatan atau pengaruh ibu bapa bukanlah faktor penentu kejayaan mereka dalam

pencapaian akademik.

Sementara itu, Saifuddin Hj Masduki (1997) pula, dalam kajiannya mendapati bahawa

terdapat hubungan yang signifikan antara pencapaian akademik dengan pendapatan ibu

bapa dan tahap pendidikan ibu bapa. Dapatan beliau menunjukkan arah kedua-dua

24

hubungan adalah positif. Ini bermakna semakin tinggi pendapatan ibu bapa dan tahap

pendidikan mereka, maka semakin tinggi tahap pencapaian akademik anak-anak mereka.

Rusli Md Zain (1998) dalam kajiannya juga melaporkan terdapat hubungan positif antara

pencapaian akademik dengan pendapatan keluarga. Ini kerana mereka yang

berpendapatan tinggi dapat memenuhi segala perbelanjaan anak-anak seperti penyediaan

buku-buku tambahan.

Dapatan ini selaras dengan dapatan kajian Siti Nor Yaakob (1990) yang mendapati

bahawa terdapat hubungan signifikan yang tinggi antara taraf pendidikan ibu bapa

dengan pencapaian akademik anak-anak. Ibu bapa yang mempunyai pendidikan

menengah dan yang berpelajaran mempunyai pengaruh yang lebih besar terhadap anak-

anak mereka.

Namun begitu, terdapat juga pendapat yang bercanggah dengan pendapat yang

dikemukakan di atas. Kajian Nik Yasin Nik Zain (1981) dan Asfawasin Zakaria (1990)

mendapati bahawa kolerasi antara sosioekonomi dan pencapaian akademik adalah tidak

signifikan. Mengikut Nik Yasin Nik Zain (1981), terdapat pelajar-pelajar dari kelas

bawahan yang mempunyai pencapaian akademik yang lebih baik daripada kelas

menengah. Baginya kelas ekonomi ibu bapa adalah tidak penting, tetapi tahap

penglibatan ibu bapa terhadap pelajaran anak-anak adalah lebih berpengaruh terhadap

pencapaian akademik pelajar. Mengenai struktur keluarga pula, kajian Jenkins (1995)

mendapati tidak terdapat hubungan yang signifikan antara struktur keluarga dengan