Ctu 211sains & teknologi dalam

IslamMinggu ke 5 &6

Bab 2: Sejarah sains & teknologi dalam Islam

Pensyarah: Shahrina Binti Romli017-2406097

Isi kandungan

1-Sains dan teknologi zaman anbiya’2- Sains dan teknologi zaman

Rasulullah SAW3-Sains dan teknologi zaman

kerajaan- kerajaan Islam4-Sumbangan sains dan tekologi Islam

kepada peradaban dunia

1-Sains & teknologi zaman Anbiya’

1-Nabi Adam a.s Menguasai lmu bahasa,pertanian dan kejuruteraan besi,

2-Idris a.s. Adalah keturunan ke enam dari Adam a.s. mahir dalam lapangan astronomi,perubatan,matematik dan kejuruteraan binaan ),

3-Nuh a.s. Adalah nabi yang ke empat selepas Adam a.s. berkeahlian dalam kejuruteraan pembuatan kapal,

2-Sains & Teknologi Zaman Rasulullah saw

- Kemahiran Nabi Muhammad saw dalam bidangketatanegaraan,pentadbiran,organisasi dan peperangan yang turut menjayakan misi kerasulannya pada abad ke 7 M.

4-Nabi Ibrahim a.s. Mendalami astronomi 5-Nabi Daud a.s.

kejuruteraan besi dan pakar strategi peperangan. Bahkn bukan sahaja mahir dalam ilmu kerohanian dan teologi tetapi mereka juga mempunyai kemahiran tertentu yang menjadi mukjizat kenabian untuk melestarikan dakwah kenabian mereka.

Cthnya dlm bdg pntdbiran:-{Membuat sahifah madinah}-piagam 1 di dunia {trdpt beberapa mslh yg prlu diselesaikn}-bgmna nk bntu hak gol muhajirin, hub dgn non muslim (Yahudi), penyusunn organisasi politik & ganti rugi kehilangan nyawa & harta}

- Rundingan dilaksanakn {Nabi selaku ketua sbb org asing (brsifat neutral x mlebihi mne2 pihak}.

-Piagam ini mmpunyai 47 fasal:-{Mempunyai 2 bahagian: fasal 1 & fasal

2}{Bhgn 1: Fasal1 -23 & bhgn 2: fasal 24-

47}{Fasal1-23: Peraturan mngenai

Muhajirin & Ansar}{Fasal24-47: Mmbincgkan hak & t/jwb

kabilah Yahudi di Madinah}

- Rasulullah saw hebat dalam peperangan:-

- Rasul mnggunakan taktik2 tertentu :-1-Perjanjian persahabatan musuh

Mngkaji keadaan persekitaran medan pertempuran, mmbuat prjanjian persahabatn dgn pihk yg akn mnghadapi pnceroboh yg sama.

2-Menguji keimann ummatxbgtaw jumlah anggota tentera {cth perg bdr}

-Rasul tahu jumlahtentera musuh {cth tnye tntg unta 9-10 = 900-1000 org}.

3-Taktik gerak serentak- pasukn dbhgikn kpd 2- brisan 1 {tntra

brjalan kaki}-brisan 2 {tntra brkuda}Kedua2nya mndpt sokongn dri pasukn memanah yg duduk ditmpt tinggi cth perang uhud.

4-penyamaran-Pakai bju yg sama utk elak org kafir

membunuh baginda

Cth dlm peperangan:- {badr, khandaq,uhud}

- Badr pd thun 2H, berlaku antara org Islam & qurasyh di Makkah,

- Kemenangan brpihak kpd Islam- Qurasy sramai 1000 org, tentera Islam

hanya lbh kurg 70 org shj.- 70 org qurasyh telh trbunuh & 70 org

yg len ditawan- Tentera Islam 14 org syahid.

Uhd- 1 thun tlah brlalu slps badr.org quraysh x

brpuas ati & tunggu masa utk mmbls dndam.

- tentera Islam seramai 1000 org ttp 300 org tlah brpatah balik

- prtempuran brlaku di mana pasukan memanah nabi letakkan di atas bukit & yg laen dibwah. Pihak musuh mltkkan snjata ttp pasukan mmanah turun ke bawah utk mngambil harta rampasan perang.

- Akhirnya, pihak musuh menng. Ramai yg mati syahid. Nabi patah gigi 2 btg.

Zaman Nabi Muhammad saw 610 – 632 M

Era ini amat penting dalam konteks tercetusnya budaya ilmu Islam yang ditayangkan melalui gagasan Iqra’ yang ditiupkan oleh al-Quran dan al-Sunnah.

-Permulaan diturunkan wahyu, sudah dipentingkan tntg ilmu pengetahuan.

- Profesor S.H. Nasr menyatakan bahawa benih spiritual yang ditanam oleh Nabi Muhammad SAW sejak abad pertama Islam telah membuahkan kesan zahir dalam bidang sains dan teknologi pada abad ke 4 dan ke 5 Islam.

- Nabi menggariskan panduan kpd ummatnya &mmberikan contoh tauladan yg terbaik kpd ummatnya.

3-Sains & Teknologi Zaman Kerajaan2 Islam

1-Zaman Khulafa’ al-Rasyidin 632 – 661 M :

1- Dua usaha penting dalam konteks sains dan teknologi Islam pada era ini iaitu pertama, perluasan wilayah Islam yang meliputi sebahagian wilayah Romawi seperi Iskandariah dan Parsi yang memiliki pusat-pusat sains.

2-Keadaan ini berlaku pd zaman Saidina Umar al-Khattab r.a di mana pd zamnnya tlah berllku prluasan wilayah di hntar gabenor2.

Cthnya di Mesir:--Penaklukan Mesir agak terkemudian krn

tlah ada cth penaklukan di Syria & iraq-Mesir ditakluk melalui perjanjian.-Tnh2 trus dikekalkan dlm milik

penduduk2nya & sungguh pun ramai org byzantium yg mlarikn diri dri mesir, mrk x byak mningglkn tanah krn mrk lbih byak trlibt dlm prdagangan.

-Pgawai2 ngeri mmberi krjasama yg baik kpd pemerintah baru.

-msalah yg dihadapi olh Amr bin al-As gabenor Mesir slpas pnklukn ialah kekurgn mata wang disebbkn olh pengundurn org byzantium scr besar2an & mnjdikn sistem cukai Mesir perlu diubah.

-mnurut sistem tersbut {cukai prlu dibyar dgn wang mngikut keluasan tnah}

-Polisi saidina Umar ialah mnghndaki para pegawainya mngistihar harta sblum mmgg jwatan & slpas mningglkn jwatan.

• Kedua, penyerapan tradisi Parsi dan Yunani dalam bidang pentadbiran dan peperangan terutama pada zaman Khalifah Umar al-Khattab.

• Pada zaman Umar, pasukan tentera utk peperangan trbhgi kpd 5 bhgian:-1-pasukan berkuda2-Pasukan berjalan kaki3-pasukan perkhidmatan

4-Pasukan peninjau5-pasukan sayap belakang

-{1 org ketua utk 10 tentera}, {1 leftenan utk 100 tentera}, {1 komander utk bbrapa leftenan}.

-pd zmn ini kem2 tntra didirikn. Kem2 terbesar trdpt di Basrah, Kufah, Fustat, Qairawan & Mansurah.

-myebbkan pembentukn pasukan tntera laut. Serangn tentera laut Islam prtama dilancarkan pd zaman Umar {diketuai olh al-Ala bin al-Hadrani}.

-Zaman Uthman: Abdullah bin Qays Harith {50 serangan trhdp tntera Rom}

Muawiyah & Abdullah {serangan laut ke atas Cyprus pd 28H}.

-Senjata ialah spt {perisai, pedang, lembing, & panah}

-Baju besi & topi besi utk tentera berkuda.

2-Zaman Bani Umayyah 661-750M.

1-90 tahun pemerintahan Bani Umayyah telah bermulanya tahap penterjemahan karya-karya sains asing terutama dalam bidang sains amali seperti perubatan,kimia dan astronomi terutama pada zaman al-Walid bin Abdul Malik ( 705 – 715 M ).

2-Perluasan Wilayah Islam juga turut mensintesiskan sains Islam dengan sains Yunani,Parsi,India,Cina,Babylon dan Mesir.

3-Pada zaman bani Umayyah ini, khalifah al-Makmun telah mmbina sebuah pusat pemerhatian astronomi di Gunung Qaysun dekat Damsyiq & satu lg di Shammasiyyah di Baghdad.

4-Berlaku prkembangan yg pesat dlm bidang senibena, masjid2 yg indah didirikn di Sepanyol, Iraq, Syria & Mesir. Masjid2 pd zaman ini mmpunyai seni khat dgn ukiran ayat2 al-Quran.

5-Masjid suriah mrupakan masjid yg indah & terbesar di Damsyiq. Masjid ini berasal drpd gereja yg diubah suai mnjadi masjid pd zamn khalifah alWalid bin Abdul Malik.

6-Dri segi binaan, masjidnya mmpunyai mihrab, minbar & menara.

7-Pada zaman tersebut jugak dibina amsjid Umawi. Masjid ini asalnya sebuah gereja & diubah suai dgn bantuan 120 000 arkitek & ahli binaan. {trdpt beribu2 tiang marmar & setiap ruang masjid dihiasi emas.

“..Masjid Umawi..”

“..dulu mrk smbhyg ikut mzhab msg2..”

“..dbhgn timur makam nabi Yahya..”

-trdpt 600 buah lampu emas dlm masjid Uamwi. Bandr @ kota dibina utk dijadikn pusat pemerinthn & utk mmperthnkn ngara dri musuh.

-Myaksikan pembinaan hospital pd zaman khalifah al-Walid bin abd Malik di Dmsyik pd thun 707 M. utk mrawat penyakit kusta.

3-Zaman Bani Abbasiyyah750-1258M

1-Zaman Abbasiyah diidentitikan oleh para sarjana sejarah sains sebagai Zaman Keemasan Intelektual Islam disebabkan pencapaian cemerlang pada zmn tersebut dalam berbagai inovasi sains dan teknologi.Antara kriteria utama era Abbasiyah dapat diikhtisarkan sebagaimana berikut : -

1} Keunggulan polisi sains atau naungan politik para khalifahnya terutama al-Ma’mun (813-833 M) terhadap para cendekiawan dan kegiatan intelektual mereka.

- Pd zaman ini, buku2 telah ditulis & dijual olh pnerbit. Ini mndorong kmunculan beribu2 prpustakaan yg trdiir drpd prpustakaan umum & prsendirian. Pengasas prpustakaan di Basrah mmberi gaji thunn kpd sarjana yg bekerjs id situ.

-Di Spanyol trdpt 20 buah library utk kegunaan awam.Perpustakaan di Cordova mmiliki kira2 600 000 buah buku sdgkn pd waktu itu seluruh Eropah {selain sepanyol}mgkin hanya memiliki 10 000 buah buku shj .

-Darul Hikmah (Kaherah) diprcayai mmpunyai 2 juta buah buku. Smntara itu, prpustakaan di Tripoli Syiria yg tlh dibakar olh tntera salib mmpunyai 3 juta buah buku dimana 500 000 buah bku {alQuran & Tafsir}.

2}Kemunculan failasuf saintis spt Jabir bin Hayyan, Muhammad bin Musa al-Khawarazmi, al-Kindi, al-Farabi,Ibn Sina,Ibn Haytham, al-Biruni dan al-Ghazzali yang mewakili kaum intelektual masyarakat Neo-Muslim Abbasiyah yang terbilang.

- Mereka menghasilkan pelbagai disiplin ilmu dan metodologi sains yang merangkumikimia,matematik,perubatan,astronomi,geografi,fizik,biologi,optik,botani,zoologi dll

- Ibn sina, Ibn Maskawih & al-Busthi mmgang jwatan pnting dlm perpustakaan. Rumah mrupakan tmpt blajar juga cthnya Ibn sina prnah mmberikan pelajaran di rumahnya pd setiap mlm krn sibuk pd waktu pagi.

- Rumah Imam al-Ghazali juga dijadikn tmpt menimba ilmu & biasanya rumah2 ulama digunakn pd keadaan dharurat.

- Ahli2 akademik yg laen telah mmperluaskn & mmperkayakan pembelajaran ilmu silam dgn mnmbah ilmu2 baru dlm bifang sains mlalui plbagai penemuan. Paling pnting ialah penemuan kaedah baru penyelidikan & penyiasatan.

- Madrasah2 seterusnya tlh mningkat hingga mnjadi pusat perguruan tertinggi @ universiti. Cth Nizhamiyyah, Mustansiriyyah, Rasyidiyyah, al-Azhar & beberapa madrasah yg trdapat di Sepanyol. Ketika ini ramai yg dtg mnuntut ilmu disini trmasukla org2 Yahudi.

“..al-Azhar pd thun 1880..”

“..universiti al-Azhar..”

3}Era Abbasiyah juga telah memperkukuhkan penginstitusian ilmu-ilmu tradisi Islam yang bersumberkan al-Quran dan al-Sunnah.Pada era ini muncul aliran-aliran fiqh Islam yang berpengaruh seperti Malikiyyah,Syafi’iyyah,Hanabilah,Hanafiyah dan seumpamanya.

- Demikian juga lahirnya aliran-aliran pemikiran Islam dalam bidang tasawuf,ilmu kalam,falsafah,sains dan berbagai bidang pemikiran Islam yang lain.

4}Tercetus penginstitusian ilmu yang meliputi ilmu-ilmu wahyu dan rasional telah berjalan dengan lebih bersemarak lagi dengan kemunculan Bayt al-Hikmah sebagai pusat penterjemahan karya-karya ilmu asing ke dalam bahasa Arab yang menjadi wahana kepada kebangkitan intelektual Islam yang tiada tolok bandingnya.

• -Pada zaman Abbasiyyah ini, kedudukn trtinggi juga diberikn kpd ahli Astronomi. Cthnya:-al-Mansur, Khalifah Abbasiyyah kedua tlah mnjadikn Nawbakht seorg ahli astronomi brbgsa Parsi sbg teman karibnya & juga meminta Abu Yahya al-Batriq mntrjemahkn tulisan2 ptolemy ke dlm bhs arab.

- al-Khawarizmi merupakan pakar astronomi & beliau mnyediakan takwim yg brtajuk “Zij al-Sindhind”. Beliau juga menulis tntg alat “astrolab” Yunani. Alat ini mngalami pengubahsuaian pd zaman Abul Abbas al-Farghani & beliau juga mrupakan ahli astronomi yg aktif pd abad ke-9 M.

- Mnjelang abd ke-10 M, tokoh astronomi yg trkenal ialh Abdul Ar rahman al-Sufi & karyanya telah diterjemahkn dlm b. inggeris brjudul “Figures of Stars” . Buku itu mngndungi peta2 bintang dlm rajah & disebarkn scr meluas.

5}Kemunculan rangkaian Madaris ( madrasah-madrasah ),Universiti Nizamiyah,observatori, universiti hospital ( bimaristan ), perpustakaan, dan kompleks sains yang menjadi mekanisme kebangkitan sains dan teknologi Islam.

4-sumbangan sains trhadap dunia

Matematik:-- matematik brkembng hasil dri aktiviti

ahli matematik islam mensintesiskan metodologi matematik India, Yunani, Mesir dan Mesopotamia.

- antra penemuan ialah titik perpuluhan, algebra, trigonometri, & geometri.

- Tokoh2 utama bidang ialah:- ak-Kindi, al-Biruni, Thabitbin Qurrah dll.

Astronomi:--merupakan sains kaji bintang.-Ahli astronomi muslim telah

meneruskan tradisi astronomi Ptolemy serta tradisi Parsi & India.

-Ahliastronomi pertama muncul pd abad ke 8 Masihi.

-Astronomi Islam telah membina balai2 cerap @ abservatori utk melakukan pencerapan cakerawala.

- Penciptaan astrolab utk mana alat tersebut digunakan utk menentukan altitud, bintang, matahari & planet.

- Tokoh2 utama astronomi Islam ialah al-Farazi, al-Khawarizmi, al-Farghani, al- Batani dll.

- Sumbangan trpenting astronomi Islam ialah jumlah cerapan bintang & cakerawala yg mnegatasi rekod cerapan astronomis Yunani.

Perubatan:-Sains perubatan Islam adlh hasil sintesis al-

Tib al- Nabawi @ perubatan tradisi nabi Muhammad dgn perubatan yg berasal dari budaya asing Yunani, Parsi, Mesir, Babylon, China & Mesir.

-Tokoh2 perubatan Islam spt zakaria al-Razi yg mempelajari ilmu perubatan trsebut dri Hunanyn bin Ishaq di Baghdad.

-al-Razi mmpunyai daya analisis yg tajam tntg gejala2 penyakit, kesan2 penyakit & cara pemulihannya.

- Beliau meletakkan etika perubatan ditmpat yg tinggi & menentang sebarang penipuan dlm dunia perubatan.

- Beliau telah mnghasilkan 200 buah karya perubatan & antara karya yg terkenal ialah kitab al-Hawi, kitab al-Mansur, dan kiktab asrar. {enseiklopedia perubatan islam yg agung Ibn Sina}.

- -Sumbangn terbesar ialah tntg penyakit & pemulihan campak, cacar tulen.

Kejuruteraan:-- sains kejuruteraan yg dianggap olh

para cendekiawan Islam sbg sebahagian drpd sains matematik trdiri dr dua belas sub bidang iaitu:-

{bgunn, ukur, playaran, optik, cermin mmbkr, mesin perang, pusat graviti, pnggkutn bebas berat, neraca, mekanik, industri & pertanian}

-kejuruteraan trgolong dlm kumpulan sains gunaaan adlh dihubungkn dgn teori asas rekabentuk sesuatu hasil rekaan yg boleh mmberi khidmat kpd manusia.

-2 prinsip kejuruteraan Islam iaitu:- 1}kesetaraan {mizan}.-bermaksud

bhw tiap2 sesuatu berada dlm kedudukan yg betul 7 bersistem

2}keseimbangan {tawazun}-brmaksud bhw sistem itu diperlukn dlm mengekalkan didlm kedudukn trsebut.

-trdpt 2 faktor knapa hasil2 karya teknologi kejuruteraan amat berkurangan jika dibandingkn dgn sumbangan saintis Islam dlm bidang yg lain.

1)para jurutera Islam pada era enovasi sains & teknologi Islam dr abad ke 8 M-12M lbh byk mnumpukn usaha2 mrk ke arah pnggunann teknologi yg dicipta drpd mmpergiatkan kerja2 penulisan.

2)setelah kejatuhn empayar Islam baik diTimur @ barat byak buku2 & manuskrip yg dihasilkan olh saintis dan jurutera mngah. dapi kemusnahan.

-antara karya2 yg masih wujud ialah:-1)karya2 banu Musa {kitab al-

Hiyat )-kitab pengetahuan peranti Mekanik yg mnjelaskan tntg mesin roda pengangkut air serta mesin utk mengisar jagung & bijirin.

2)al-Muqaddasi tlh mnerangkn tntg mesin roda air disepanjng sg Ahwaz Iran.3)al-Jazari pd abad ke 13 M tlh mnghasilkan mesin pemancut cairan yg boleh mengubah jet pancutannya scr automatik.

-Para cendekiawan Islam tlh mmberi sumbangan yg tiada tolok bandingnya kpd tamadun & kemajuan sains & teknologi dunia.

- Hakikat ini begitu menyerlah dgn trdapatnya lbih drp suku juta manuskrip karya saintis Islam yg ditemui di dlm perpustakaan2 trbesar di dunia & msih lg disimpan di ngara2 Islam & spanyol w/p sbhgn besarnya tlh dimusnahkan olh pihak tentera sepanyol & Kristian .

-sbhgn besar karya2 cendekiawan Islam itu adlh tntg sains & teknologi mlgnya trdapat pelbagai pihak yg menafikan sumbangan para cendekiawan trsebut disebbkan cemburu.

Tamat bab Dua

“..peace..”

“..Sekian..”