PENGARUH LATAR BELAKANG SEKOLAH TERHADAP

PENCAPAIAN PELAJAR DALAM TIMSS 2003

HAMIDAH BINTI YUSOF

KOD PENYELIDIKAN: 06-11-0048-08

UNIVERSITI PENDIDIKAN SULTAN IDRIS

2009

iv

ABSTRAK

Kajian ini menerangkan pencapaian pelajar dalam kajian TIMSS 2003 dan faktor-faktor sekolah yang mempengaruhi pencapaian pelajar dengan menggunakan soal selidik sekolah yang dijawab oleh pengetua atau pentadbir sekolah. Kajian ini menggunakan data sekunder daripada kajian TIMSS 2003. Sebanyak 150 buah sekolah yang dipilih secara rawak telah digunakan dalam kajian ini. Kajian ini menggunakan statistik deskriptif. Dapatan kajian menunjukkan bahawa pencapaian pelajar dalam matematik dan sains masih lagi tidak boleh dibanggakan terutama daripada segi kualiti yang mana cuma 6 peratus pelajar untuk matematik dan 4 peratus pelajar untuk sains yang mencapai penanda aras antarabangsa yang tertinggi. Manakala pencapaian sekolah dengan menggunakan penanda aras yang sama menunjukkan cuma tiga sekolah sahaja untuk matematik dan sebuah sekolah untuk sains yang mencapai tahap tersebut. Kebanyakan sekolah yang berjaya terletak di bandar; pelajar daripada keluarga berkemampuan; pelajar yang tidak nakal; peralatan sekolah cukup; dan guru yang berkualiti. Dua faktor utama yang mempengaruhi markah matematik dan sains ialah faktor pengalaman pengetua dan ciri-ciri pelajar yang mempunyai azam yang tinggi. Bagi matematik, faktor enrolmen sekolah juga menjadi peramal yang signifikan kepada kejayaan pelajar. Hasil dapatan ini juga disokong dengan maklumat yang diperoleh daripada lawatan ke beberapa sekolah yang terlibat dalam kajian TIMSS 2003.

V

ABSTRACT

THE EFFECT OF SCHOOL FACTORS ON STUDENTS' ACHIEVEMENT IN TIMSS 2003

This study explained students' achievement in TIMSS 2003 and school factors that influence students' achievement by using school questionnaires that were answered by principals or other school administrators. Secondary data from TIMSS 2003 were used in this study where 150 schools were selected randomly as samples. Descriptive statistics were used to analyze the data. The results of this study showed that not many students reached the highest international benchmark, only 6 percent for mathematics and 4 percent for science. Using the same benchmark, only 3 schools for mathematics and 1 school for science achieved the highest level. The findings of the study also showed that successful schools were found in urban areas; students came from well to do families and they were well behaved; schools have all the facilities; and teachers were of good quality. Two main factors that were highly affecting students' achievement in mathematics and science found in this study were principal's experience and students' aspiration to be successful in their examination. In addition, school enrolment was also seemed to be a significant predictor for mathematics achievement. The qualitative data collected from several schools that participated in TIMSS 2003 were also found to be supporting the results from quantitative data.

KANDUNGAN

Deklarasi

Penghargaan

Abstrak

Abstract

Kandungan

Senarai Jadual

Senarai Rajah

Singkatan

BAB 1 PENDAHULUAN

1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8

Pengenalan Latar Belakang Pemyataan Masalah Tujuan Kajian Soalan Kajian Kepentingan Kajian Batasan Kajian Rumusan

BAB 2 TINJAUAN LITERATUR

2.1 Pengenalan 2.2 Peranan Sekolah Berkesan 2.3 Faktor Kepimpinan Sekolali 2.4 Faktor Guru 2.5 Faktor Pelajar 2.6 Faktor Saiz Kelas 2.7 Faktor-faktor Lain 2.8 Rumusan

BAB 3 METODOLOGI

3.1 Pengenalan 3.2 Reka Bentuk Kajian 3.3 Kerangka Konsep Kajian

vii

3.4 Pensampelan 24 3.5 Instrumen Kajian 25 3.6 Analisis Data 26

3.6.1 Analisis Markah Pelajar 26 3.6.2 Analisis Ciri-ciri Sekolah Cemerlang 29 3.6.3 Analisis Ciri-ciri Pelajar Cemerlang 30 3.6.4 Faktor Mempengaruhi Pencapaian Pelajar 31

3.7 Kerja Lapangan 32 3.8 Rumusan 33

BAB 4 DAP AT AN KAJIAN

4.1 4.2

4.3

4.4

4.5

4.6 4.7

Pengenalan Pencapaian Pelajar dalam TIMSS 2003 4.2.1 Peringkat Pelajar 4.2.2 Peringkat Sekolah 4.2.3 Pencapaian Mengikut Faktor Sekolah Ciri-Ciri Sekolah Cemerlang 4.3.1 Lokasi Sekolah 4.3.2 Status Sosioekonomi Pelajar 4.3.3. Enrolmen 4.3.4 Gejala Ponteng 4.3.5 Pengalaman Pengetua 4.3.6 Ciri-ciri Guru 4.3.7 Peralatan Sekolah Ciri-Ciri Pelajar Sekolah Cemerlang 4.4.1 Ciri-ciri Pelajar 4.4.2 Tingkah Laku Nakal Pelajar Faktor Latar Belakang Sekolah yang Mempengaruhi Pencapaian Pelajar

4.5.1 Pencapaian Matematik 4.5.2 Pencapaian Sains Analisis Temu Bual Dengan Pengetua Sekolah Rumusan

34 35 35 37 38 40 41 42 43 43 44 45 46 47 47 47 48

49 51 52 56

BAB 5 RUMUSAN, PERBINCANGAN DAN CADANGAN

5.1 5.2

5.3 5.4 5.5

Pengenalan Rumusan Dapatan Kajian 5.2.1 Pencapaian Pelajar dan Sekolah 5.2.2 Ciri-ciri Sekolah dan Pelajar Cemerlang 5.2.4 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Pencapaian Pelajar dalam Matematik dan Sains

Perbincangan Cadangan Kajian Penutup

58 59 59 60 61

61 63 64

viii

Rujukan 66

Lampiran A Soal Selidik Sekolah TIMSS 2003 68 B Senarai Sekolah Kajian TIMSS 2003 81 C Using Sampling Wights in Analyzing The TIMSS 86

2003 Data Dl Analisis Regresi -Matematik 90 D2 Analisis Regresi-Sains 91 E Senarai Sekolah Yang Dilawati 92

ix

SENARAI JADUAL

Muka Surat

Jadual 2,1 Faktor-Faktor Mempengaruhi Pencapaian Pelajar 19

Jadual 3.1 Plausible Value Variables for TIMSS 2003 Mathematics and 27

Science Scales at Eighth Grade

Jadual 3.2 TIMSS 2003 Penanda Aras Antarabangsa 28

Jadual 3.3 Keterangan Pemboleh Ubah 29

Jadual 3.4 Pemboleh Ubah Bebas 31

Jadual 4.1 Pencapaian Pelajar Mengikut Jantina 36

Jadual 4.2 Peratus Pelajar Mencapai Penanda Aras Antarabangsa 37

Jadual 4.3 Bilangan Sekolah Mengikut Pencapaian Penanda Aras 38

Antarabangsa

Jadual 4.4 Sekolah-Sekolah Cemerlang 38

Jadual 4.5 Faktor Latar Belakang Sekolah dan Pencapaian Matematik 40

dan Sains

Jadual 4.6 Lokasi Sekolah 41

Jadual 4.7 Sosioekonomi Status 42

Jadual 4.8 Enrolmen 43

Jadual 4.9 Gejala Ponteng 44

Jadual 4.10 Pengalaman Pengetua 45

Jadual 4.11 Ciri-ciri Guru 45

Jadual 4.12 Peralatan Sekolah 46

Jadual 4.13 Ciri-Ciri Pelajar 47

Jadual 4.14 Tingkah Laku Nakal Pelajar 48

X

Jadual 4.15 Ringkasan Model dalam Analisis Regresi Pengaruh Faktor 49 Latar Belakang Sekolah ke atas Pencapaian Matematik

Jadual 4.16 Analisis ANOVA Sehala untuk Model Regresi Linear 50 Berganda Faktor Latar Belakang Sekolah ke atas Pencapaian Matematik

Jadual 4.17 Ringkasan Model dalam Analisis Regresi Pengaruh Faktor 51 Latar Belakang Sekolah ke atas Pencapaian Sains

Jadual 4.18 Analisis ANOVA Sehala untuk Model Regresi Linear 52 Berganda Faktor Latar Belakang Sekolah ke atas Pencapaian Sains

xi

SENARAI RAJAH

Muka Surat

Rajah 1 Rajah 1 Kerangka Konseptual Kajian 24

xii

SENARAI SINGKATAN

BPPDP Bahagian Perancangan dan Penyelidikan Dasar Pendidikan

IE A International Association for the Evaluation of Educational

Achievement

KPM Kementerian Pelajaran Malaysia

TIMSS Trends in Mathematics and Science Study

1

BAB 1

PENDAHULUAN

PENGENALAN

Pencapaian pelajar merupakan indikator utama dalam menentukan kejayaan sesebuah

sekolah. Walaupun pencapaian pelajar ditentukan oleh banyak faktor tetapi selalunya

sekolah memikul tanggungjawab yang berat bagi memastikan bahawa pelajar yang di

bav/ah jagaannya mendapat pendidikan sewajarnya mengikut tahap pendidikan tertentu.

Bila disebut perkataan sekolah, apa yang tergambar dalam pemikiran semua orang ialah

pengetua/guru besar, guru-guru, pelajar dan infrastruktur yang terdapat di sekolah

tersebut. Komponen-komponen inilah yang rnemainkan peranan penting dalam

menentukan kejayaan seseorang pelajar dan seterusnya menentukan jaya atau gagalnya

mereka dalam meneruskan pelajaran pada peringkat yang lebih tinggi atau meneruskan

kehidupan sebenar menjadi warganegara yang diperlukan oleh Malaysia.

1.2 LATAR BELAKANG

2

Malaysia memberi perhatian dan tumpuan yang tinggi kepada mata pelajaran matematik

dan sains. Kedua-dua mata pelajaran ini telah mula diajar dengan menggunakan bahasa

Inggeris pada tahun 2003. Selain itu, mata pelajaran sains juga telah mula diajar pada

pelajar pada Tahun 1 bermula pada tahun 2003. Kedua-dua mata pelajaran ini

merupakan asas kepada pelbagai bidang pengkhususan pada peringkat pengajian tinggi

yang seterusnya akan dapat melahirkan tenaga kerja yang berasaskan sains dan

teknologi. Sesuai dengan harapan negara untuk mempunyai lebih ramai tenaga kerja

dalam bidang sains dan teknologi, dasar 60:40 iaitu 60 peratus pelajar mengikut bidang

sains berbanding 40 peratus bidang sains sosial dipraktikkan oleh sistem pendidikan di

Malaysia..

Bagi mengetahui sama ada kurikulum kedua-dua mata pelajaran ini setanding

dengan negara lain di dunia, Malaysia telah menyertai kajian Trends in Mathematics

and Science Study (TIMSS) sejak tahun 1999. Setiap kajian mengambil masa selama 4

tahun. Pada masa ini, Malaysia telah menyertai kajian TIMSS sebanyak tiga pusingan

iaitu pada tahun 1999, 2003 dan 2007. Hasil kajian ini dapat menggambarkan sama ada

kurikulum yang disediakan diaplikasikan dalam bilik darjah atau tidak dan seterusnya

bagaimana pelajar dapat memanfaatkan kurikulum tersebut melalui pencapaian mereka

dalam kedua-dua mata pelajaran tersebut.

Dalam kajian TIMSS 1999, Malaysia menempatkan diri pada tangga ke-10 bagi

matematik dan tangga ke-22 bagi sains. Manakala pada TIMSS 2003, Malaysia

3

menduduki tempat ke-8 dalam matematik dan tempat ke-20 dalam sains. Kedudukan

tersebut menunjukkan pelajar Malaysia tidak jauh ketinggalan berbanding negara lain

dalam matematik tetapi tidak begitu menyerlah dalam sains. Kedua-dua kajian TIMSS

ini disertai lebih 50 buah negara di dunia.

Kajian TIMSS merupakan kajian perbandingan antarabangsa yang amat

komprehensif. Kajian ini menggunakan banyak pemboleh ubah sekolah, guru

matematik, guru sains dan pelajar yang dikaitkan dengan pencapaian pelajar Tingkatan

2 di Malaysia atau Gred 8 di negara-negara lain di dunia. Kajian ini menyediakan data

yang banyak untuk dianalisis dengan lebih terperinci bagi memberi gambaran yang

lebih jelas tentang faktor-faktor yang mempengaruhi pencapaian pelajar khususnya

pelajar Malaysia. Sehubungan itu, pengkaji cuba menggunakan data TIMSS ini untuk

memahami dengan mendalam tentang pemboleh ubah sekolah atau faktor latar belakang

sekolah yang mempunyai perkaitan yang signifikan dengan pencapaian pelajar dalam

matematik dan sains. Antara pemboleh ubah yang akan digunakan ialah saiz sekolah,

saiz kelas, kelengkapan sekolah, ciri guru dan faktor pengetua dalam memastikan

pelajar berjaya dalam peperiksaan.

Tujuan utama kajian TIMSS adalah untuk mengetahui pencapaian pelajar di

sekolah menengah dan faktor-faktor yang mempengaruhi proses pengajaran dan

pembelajaran. Kajian ini memberi tumpuan kepada kurikulum sebagai faktor utama

yang dapat menerangkan pencapaian pelajar. Kurikulum dilihat daripada tiga perspektif

iaitu apa yang diharapkan {intended curriculum), apa yang dilaksanakan {implemented

curriculum), dan apa yang dicapai {attained curriculum, (BPPDP, 2004).

1.3 PERNYATAAN MASALAH

4

Banyak faktor yang dikenal pasti sebagai mempengaruhi pencapaian pelajar dalam

matematik dan sains. Faktor-faktor tersebut termasuklah faktor pelajar, guru dan

sekolah. Faktor pelajar termasuklah latar belakang sosioekonominya, pendidikan ibu

atau bapa, dan konsep kendiri pelajar terhadap mata pelajaran tersebut. Faktor guru juga

dikatakan memainkan peranan yang penting seperti pengkhususan guru, pengalaman

mengajar dan latihan yang diperoleh dari program pembangunan staf. Manakala faktor

sekolah pula termasuklah iklim sekolah, keselamatan di sekolah, saiz sekolah, saiz

kelas, peralatan sekolah, pengnrusan sekolah dan juga ciri pengetua sekolah.

Hasil kajian TIMSS 2003 yang diterbitkan oleh Boston College tidak

menerangkan secara terperinci faktor-faktor sekolah yang mempengaruhi pencapaian.

Laporan kajian tersebut lebih memaklumkan faktor iklim dan keselamatan sekolah

sahaja. Selain itu, dapatan kajian tersebut tidak dapat memberi perincian kepada faktor-

faktor latar belakang sekolah, kerana bilangan negara yang mengambil bahagian juga

banyak iaitu lebih daripada 50 negara. Oleh itu, kajian ini cuma menggunakan data

kajian tersebut untuk memaparkan atau mencungkil faktor-faktor latar belakang sekolah

dengan lebih bermakna.

Kajian ini adalah berbentuk kajian sekunder dengan menggunakan data yang

komprehensif yang diperoleh dari kajian TIMSS 2003. Walaupun banyak faktor yang

mempengaruhi pencapaian pelajar tetapi kajian ini cuma akan memberi tumpuan kepada

faktor latar belakang sekolah. Menggunakan data sedia ada daripada kajian TIMSS

5

2003, pengkaji cuba meneliti faktor-faktor sekolah yang mempengaruhi pencapaian

pelajar dalam matematik dan sains. Kajian yang menggunakan data sekunder masih

belum banyak dijalankan di Malaysia. Data yang lengkap ini akan dapat memberi

gambaran yang terperinci tentang faktor-faktor sekolah yang mempengaruhi pencapaian

pelajar di Malaysia. Di samping itu, kajian ini juga cuba meneliti ciri-ciri sekolah yang

cemerlang dan ciri-ciri pelajar daripada sekolah cemerlang yang boleh dijadikan profil

untuk panduan sekolah-sekolah dan pembuat dasar pendidikan.

1.4 TUJUAN KAJIAN

Kajian ini bertujuan untuk:

i. menerangkan pencapaian pelajar dalam matematik dan sains dalam kajian TIMSS

2003;

ii. mengenal pasti ciri-ciri sekolah yang boleh menghasilkan pelajar cemerlang;

iii, mengenal pasti ciri-ciri pelajar di sekolah cemerlang; dan

iv. mengenal pasti faktor-faktor latar belakang sekolah yang mempengaruhi pencapaian

pelajar dalam matematik dan sains.

1.5 SOALAN KAJIAN

Soalan kajian ini adalah:

i. Adakah terdapat perbezaan pencapaian pelajar dalam matematik dan sains mengikut

individu pelajar dan peringkat sekolah?

6

ii. Apakah ciri-ciri sekolah yang menghasilkan pelajar cemerlang?

iii. Apakah perbezaan ciri-ciri pelajar di sekolah cemerlang dan tidak cemerlang?

iv. Apakah faktor latar belakang sekolah yang menyumbang dalam pencapaian pelajar

dalam matematik dan sains?

KEPENTINGAN KAJIAN

Dapatan kajian akan menggambarkan pencapaian pelajar dalam matematik dan sains

secara terperinci, mengikivt individu pelajar dan pencapaian mengikut sekolah.

Perincian ini akan dapat memberi maklumat sama ada pelajar Tingkatan 2 lebih

cemerlang dalam matematik atau sains dan bagaimana pencapaian pelajar mengikut

gender dalam kedua-dua mata pelajaran tersebut. Dengan dapatan ini akan

membolehkan pengurus sekolah dan pembuat dasar memberi tumpuan yang lebih

kepada mata pelajaran dan gender yang lemah pencapaiannya. Selain itu, pencapaian

pelajar pada peringkat sekolah juga akan dapat memberi gambaran sebenar kebolehan

setiap sekolah-sekolah yang dikaji secara purata.

Kajian ini juga cuba memperoleh ciri-ciri sekolah yang melahirkan pelajar yang

cemerlang. Ciri-ciri ini nanti boleh digunakan oleh pembuat dasar untuk meningkatkan

kecemerlangan sekolah-sekolah yang lain yang kurang cemerlang dengan memberi

tumpuan kepada ciri-ciri yang dihasilkan oleh kajian ini. Selain itu, ciri-ciri pelajar yang

pelajar cemerlang juga dapat membantu sekolah menyediakan pelbagai program untuk

menambah baik sifat dan tingkah laku pelajar di sekolah masing-masing.

7

Faktor-faktor latar belakang sekolah yang mempengaruhi pencapaian pelajar

dalam matematik dan sains hasil daripada kajian ini akan dapat memberi gambaran

tentang perkara-perkara yang perlu diberi perhatian dalam mempertingkatkan dan

memperkasakan sekolah sama ada pada peringkat sekolah, daerah, negeri dan

kementerian pelajaran. Hasil kajian ini akan dapat menjadi input yang baik kepada

penggubal dasar dan perancangan pembangunan pendidikan..

Secara umumnya dapat disimpulkan, dapatan kajian ini akan dapat digunakan

untuk menambah baik proses pengajaran dan pembelajaran mata pelajaran matematik

dan sains, menambah baik ciri-ciri sekolah, menambah baik dasar dan kurikulum yang

berkaitan dengan mata pelajaran matematik dan sains, dan juga boleh menjadi asas

untuk menjalankan kajian yang lebih komprehensif dengan menambah lebih banyak

pemboleh ubah lain yang boleh mempengaruhi pencapaian pelajar.

BATASAN KAJIAN

Kajian ini cuma menggunakan data sekunder iaitu kajian sedia ada. Kajian yang

digunakan sebagai sumber data adalah kajian TIMSS 2003. Ini merupakan kajian

kitaran ketiga selepas kajian TIMSS 1995 dan 1999. Walau bagaimanapun hasil kajian

ini boleh digeneralisasikan kepada semua sekolah di Malaysia kerana sekolah-sekolah

ini dipilih secara random dan boleh mewakili sekolah-sekolah di Malaysia. Hasil kajian

ini cuma boleh digeneralisasikan kepada pel ajar-pel ajar Tingkatan 2 di seluruh

Malaysia.

8

1.8 RUMUSAN

Bahagian ini membincangkan secara umum tentang kajian yang dijalankan termasuk

latar belakang kajian TIMSS, pernyataan masalah, objektif dan soalan kajian,

kepentingan kajian dan batasan kajian. Kajian TIMSS secara umumnya adalah kajian

perbandingan terbesar di dunia yang melibatkan lebih 50 buah negara dan hasil kajian

ini menyediakan data yang komprehensif yang boleh digunakan untuk kajian

selanjutnya seperti yang dijalankan oleh pengkaji ini. Kajian lanjutan dengan

menggunakan pangkalan data kajian TIMSS akan dapat memberi gambaran yang lebih

terperinci lagi terhadap pencapaian pelajar Malaysia dalam matematik dan sains.

9

BAB 2

TINJAUAN LITERATUR

2.1 PENGENALAN

Bab ini membincangkan faktor-faktor yang mempengaruhi pencapaian pelajar daripada

kajian-kajian lepas. Antara faktor yang diberi penekanan termasuklah faktor sekolah

berkesan atau cemerlang yang dapat melahirkan pelajar yang cemerlang; faktor

kepimpinan sekolah yang secara langsung memberi kesan kepada pencapaian sekolah;

faktor guru yang menjadi penggerak dalam memastikan proses pengajaran dan

pembelajaran berkesan; dan faktor pelajar yang inerupakan klien utama dalam sistem

pendidikan. Bahagian ini dimulakan dengan membincangkan tentang peranan sekolah

berkesan, diikuti oleh kepimpinan sekolah dan faktor-faktor yang mempengaruhi

pencapaian pelajar secara khususnya.

10

2.2 PERANAN SEKOLAH BERKESAN

Selain institusi keluarga. sekolah merupakan institusi kedua terpenting dalam sesebuah

negara. Sekolah merupakan institusi yang digunakan bagi melahirkan generasi yang

dimahukan negara, melahirkan modal insan untuk menjadikan rakyat dan tenaga kerja

yang diperlukan oleh negara. Sekolah berperanan dalam memberi pendidikan kepada

rakyat di negara ini bagi merealisasikan hasrat negara untuk mencapai status negara

maju. Abdul Shukor Abdullah (1995, hal.2) berpendapat bahawa "sekolah yang

berkesan itu penting kerana ia menjadi penentu pembangunan negara. Pembangunan

negara terutamanya pembangunan sumber manusia bermula dalam sistem persekolahan.

Sekiranya sekolah gagal dalam mencapai matlamat pendidikan negara maka sudah

tentulah kestabilan negara akan terjejas. Contohnya, masalah sosial yang berlaku adalah

hasil daripada kegagalan sekolah menghayati Falsafah Pendidikan Kebangsaan. Oleh

itu, dalam keadaan kegawatan sosial yang serius pada masa ini, sekolah yang berkesan

adalah amat perlu sekah."

Pelbagai pandangan telah diberikan oleh ramai pengkaji dalam mendefinisikan

sekolah berkesan. Kebanyakan definisi yang mereka berikan selalunya bergantung pada

fokus kajian yang mereka jalankan. Pada peringkat awal, konsep sekolah berkesan lebih

dikaitkan dengan peningkatan pencapaian akademik pelajar sahaja. Jika pencapaian

pelajar di sesebuah sekolah meningkat, ini bermakna sekolah itu berkesan. Menurut

Edmonds (1979) sekolah berkesan adalah sekolah yang dapat meningkatkan pencapaian

akademik dari kalangan murid-murid keluarga miskin terutama di kawasan bandar

11

berbanding dengan pencapaian kemahiran asas dan matematik dari kalangan murid-

murid daripada keluarga kelas pertengahan.

Pada pertengahan tahun 1990-an, konsep sekolah berkesan atau sekolah

cemerlang tidak lagi menumpukan kepada peningkatan pencapaian akademik semata-

mata tetapi telah ditambah dengan elemen-elemen lain yang difikirkan sesuai dengan

konsepnya. Stoll dan Fink (1996) menganggap sesebuah sekolah adalah berkesan jika:

• menunjukkan pencapaian yang meningkat dari tahun ke tahun;

• semua pelajar menunjukkan peningkatan dengan mengambil kira latar belakang dan

kebolehan asal mereka;

• memastikan setiap pelajar mencapai potensi setinggi yang mungkin; dan

• mengembangkan semua aspek kebolehan pelajar.

Abdul Shukor Abdullah (1995) juga menekan perkara yang sama iaitu sesebuah

sekolah yang berkesan adalah sekolah yang berjaya menghasilkan pelajar yang berjaya

dalam aspek akademiknya, pembangunan diri dan sahsiah serta kemahiran sosial

melalui pemupukan tradisi budaya dan watak sekolah itu sendiri. Di sinilah peranan

pengetua sesebuah sekolah amat diperlukan. Pengetua seharusnya mampu mewujudkan

budaya sekolah cemerlang di samping membangunkan watak sekolah tersendiri. Bagi

mencapai tujuan ini, amalan gaya kepimpinan pengetua akan mempengaruhi seterusnya

menjadi amat penting dalam memastikan sekolah menjadi berkesan.

Terdapat pelbagai konsep sekolah berkesan dan cemerlang, tetapi

kebanyakannya meletakkan matlamat pencapaian akademik yang tinggi sebagai ciri

12

utama. Selain itu, sikap dan perkembangan potensi pelajar juga dianggap sebagai

konsep sekolah berkesan. Sekolah yang berkesan selalunya akan mempunyai ciri-ciri

tertentu seperti yang diutarakan oleh Edmonds (1979) seperti berikut:

• kepimpinan pengetua yang teguh;

• iklim sekolah yang kondusif dan selamat;

• penekanan kepada kemahiran asas;

• harapan guru yang tinggi terhadap pencapaian akademik pelajar; dan kekerapan

penilaian.

Scheerens dan Stoel (1988) pula menggariskan ciri-ciri berikut sebagai sekolah

berkesan;

• permuafakatan dalam menentukan matlamat akademik;

• iklim sekolah yang selamat dan teratur;

• kepimpinan pengajaran dan pembelajaran yang teguh;

• harapan yang tinggi terhadap pelajar; dan

• kekerapan penilaian terhadap kemajuan pelajar.

Secara ringkasnya, banyak kajian sekolah berkesan atau cemerlang mendapati

bahawa kepimpinan sekolah memainkan peranan penting dalam menentukan

keberkesanan sesebuah sekolah. Sekolah yang cemerlang selalunya adalah sekolah yang

mencapai kecemerlangan akademik dengan suasana sekolah yang selesa dan teratur, di

samping mempunyai sistem pengurusan dan guru yang bertanggungjawab dan pelajar

yang beraspirasi tinggi (Sharifah Md Noor, 2000).

13

2.3 FAKTOR KEPIMPINAN SEKOLAH

Pengetua atau guru besar merupakan antara golongan yang paling penting di sekolah

dan tanggungjawabnya bukan sahaja sebagai pentadbir tetapi juga sebagai pemimpin

profesional pendidikan. Mereka bertanggungjawab untuk mencapai matlamat-matlamat

pendidikan, memajukan sekolah dari pelbagai dimensi seperti kurikulum, kokurikulum,

iklim dan budaya sekolah, pentadbiran dan pengurusan sumber manusia, pengurusan

fizikal dan keselamatan sekolah, kewangan, komunikasi dan komuniti. Antara tugas

utama mereka ialah menjadi pemimpin kurikulum. Mengikut Fayol (1949), kepimpinan

kurikulum merupakan satu proses mereka bentuk dan menterjemahkan wawasan ke

dalam kurikulum formal dengan cara mengoptimumkan segala sumber yang ada

lermasuk sumber manusia melalui strategi-strategi rancangan pendidikan. Ini

termasuklah pemerolehan segala pengalaman pengajaran dan pembelajaran dan

memastikan bahawa rancangan pendidikan dilaksanakan dengan berkesan berdasarkan

wawasan yang hendak dicapai.

Kepimpinan pengetua memang telah dikenal pasti merupakan satu faktor

penting dalam usaha mewujudkan sekolah berkesan. Abdul Shukor Abdullah (1995)

berpandangan, kepemimpinan sekolah yang berkesan adalah berpaksikan kepada dua

faktor utama iaitu membina komuniti kepemimpinan dalam kalangan guru dan

membina iklim dan persekitaran sekolah yang berteraskan kepada hubungan erat antara

pengetua, guru, pelajar dan ibu bapa.

14

Menurut Hart dan Bredeson (1996), pengetua mempunyai empat tanggungjawab

utama iaitu:

• Untuk menggalakkan pengembangan kognitif, emosi dan fizikal pelajar;

• Mengekalkan pola-pola budaya sekolah sebagai institusi sosial dengan berkongsi

nilai, kepercayaan, sejarah dan budaya;

• Mengekalkan amalan dan sumber yang menyokong penyelarasan struktur dan

proses organisasi bagi mencapai matlamat yang ditetapkan; dan

• Menyeimbangkan tugasnya supaya dapat melindungi sekolah daripada faktor luaran

clan membantu staf supaya responsif dengan keperluan pelajar.

Dari penerangan di atas, jelas bahawa peranan pengetua atau pemimpin sekolah

bukan sahaja mencakupi banyak perkara tetapi juga memastikan sesebuah sekolah itu

berjaya termasuklah aspek akademik pelajarnya. Tugas pengetua secara umumnya

merangkumi bidang kurikulum, kokurikulum, pentadbiran, perkhidmatan dan

perjawatan, kewangan, kawasan dan harta benda sekolah, perhubungan, iklim dan

budaya sekolah (Kementerian Pelajaran Malaysia, 1982).

2.4 FAKTOR GURU

Pengalaman guru boleh memainkan peranan yang penting dalam mempengaruhi

pencapaian pelajar. Kajian di California mendapati bahawa seorang guru baru yang

kurang berpengalaman akan mengurangkan sebanyak tiga peratus bilangan pelajar yang

memperoleh skor melebihi purata pada peringkat. kebangsaan California (Public Policy

Institute of California, 2002).