document wacana.pdf

8/10/2019 document wacana.pdf

1/95

ASPEK TAUTAN DALAM DOKUMEN LAMA

NORAINI BINTI KASIM

UNIVERSITI PENDIDIKAN SULTAN IDRIS

MAC 2003


2/95


NORAINI BINTI KASIMNO PEND. 20001-05043

LATIHAN ILMIAH YANG DIKEMUKAKAN UNTUK MEMENUHI

SEBAHAGIAN DARIPADA SYARAT MEMPEROLEH IJAZAHSARJANA MUDA PENDIDIKAN

FAKULTI BAHASA

UNIVERSITI PENDIDIKAN SULTAN IDRIS

TANJONG MALIM

MAC 2003


3/95

iii

PENGAKUAN

Bahawasanya saya mengaku sesungguhnya tesis ini ialah hasil kerja saya kecuali nukilan,

petikan, dan ringkasan yang setiap satunya saya telah dicatatkan sumbernya.

Tarikh:.. Tandatangan:

NORAINI BINTI KASIM

NO PEND.20001-05043


4/95

iv

Coretan Madah

Buat keluarga tercinta,

Untukmu Bonda Tercinta,

(Romilah Binti Omar)

Untukmu Ayahanda Tersayang

(Kasim Bin Ahmad)

Restu dan doamu,

Menyinari perjalanan hidupku,

Dalam meniti kejayaan.

Saudara tersayang,

Norhayati Kasim

Nor Azman Kasim

Noriswandi Kasim

Norhashimah Kasim

Muhammad Zulkifli Kasim

Nurulsyahirah najiha Kasim

Kalian menyemarak semangat perjuanganku,

Menjadi Idola seiring dengan seruan kalian,

Dalam meniti ambang kejayaan.

Buat pensyarah-pensyarah dihormatiKuat pokok kerana akar,

Kuat burung kerana sayapnya,

Dan engkaulah kekuatan diri ini.

Teman Teristimewa


5/95

v

PENGHARGAAN

BISMILAHIRRAHMANIRRAHHIM

Dengan nama ALLAH yang maha pengasih lagi maha penyayang.

Alhamdulilah, bersyukur kehadrat Allah S.W.T dengan izinnya dapat saya menyiapkan

kajian ini. Selawat dan salam ke atas nabi junjungan kita Nabi Muhammad S.A.W dan para

sahabat baginda.

Saya terlebih dahulu mengucapkan ribuan terima kasih kepada penyelia saya, Puan

Norliza di atas tunjuk ajar yang diberikan sehingga terhasilnya satu tesis yang disiapkan

dengan sempurna. Insyaallah, segala teguran yang diberikan akan dijadikan azimat dan

panduan untuk penyelidikan masa depan.

Kepada keluarga tersayang, ayahanda, Kasim Bin Ahmad dan bonda, Romilah Binti

Omar. Terima kasih atas perhatian, pengorbanan dan kesabaran yang diberikan selama ini.

Tidak lupa pada adik-beradik, Norhayati, Nor Azman, Noriswandi, Norhashimah,

Muhammad Zulkifli dan Nurulsyahirah Najiha. Semangat kalian adalah nafas

perjuanganku.

Akhir sekali, terima kasih buat rakan-rakan seperjuangan yang telah banyak

membantu dalam menghasilkan tesis ini.

Terima kasih.

Noraini Binti Kasim

Ijazah Sarjana Muda Pendidikan Bahasa Melayu

Universiti Pendidikan Sultan Idris

Tanjong Malim.Perak


6/95

vi

ABSTRAK


Kajian ini membicarakan aspek tautan dengan melakukan analisis dokumen lama

berdasarkan Model Tautan Pindaan (MTP). Sebanyak lima teks telah dipilih untuk dikaji

iaitu daripada surat persendirian Sir Stamford Raffles 1810-1811 (SP 22). Dalam Bab I

kajian ini, memaparkan pengenalan kajian. Bab II pula membincangkan secara terperinci

tentang literatur kajian dan kajian berkaitan, iaitu MTP. Bab III membincangkan tentang

kaedah kajian yang digunakan untuk menganalisis data daripada lima teks yang dipilih. Bab

IV membincangkan tentang keputusan kajian yang diperolehi daripada lima teks tersebut.

Analisis yang dilakukan daripada lima teks tersebut diperolehi empat tautan perulangan

(TP) iaitu tautan perulangan rujukan (TPR), tautan perulangan penggantian (TPP), tautan

perulangan leksikal (TPL) dan tautan perulangan struktur dan makna sama (TPS). Yang

tertinggi jumlah ikatan tautannya ialah TPL, iaitu 58.0 % dan yang terendah ialah TPP,

iaitu iaitu 0.89 %. Tautan kolokasi (TK) pula dikenal pasti mempunyai tiga subjenis iaitu

tautan kolokasi keantoniman (TKA), tautan kolokasi hasil (TKH) dan tautan kolokasi sifat

(TKS). TKH mempunyai peratusan ikatan tertinggi iaitu 50 %, diikuti oleh TKA dan TKS

iaitu 25 %. Tautan penghubung ayat (PH) pula dikenal pasti mempunyai tiga subjenis iaitu

tautan penghubung ayat tambahan (PHB), tautan penghubung ayat sebab-musabab (PHS)

dan tautan penghubung ayat waktu (PHW). Daripada tiga subjenis ini, PHS mempunyai

peratusan tertinggi iaitu 76.5 % dan PHB dan PHW ialah 11.8 %. Dalam Bab V pula

membincangkan secara keseluruhan tajuk kajian.


7/95

vii

ABSTRACK

COHESION ASPECT IN AN OLD DOCUMENTS

These erudite studies to elaborate about cohesion aspect in an old documents analysis based

on Model Tautan Pindaan (MTP). These studies involved five texts from private letters Sir

Stamford Raffles 1810-1811 (SP 22). Chapter I discussed about introduction of studies.

Chapter II discussed details about literature review. Chapter III, discussed about the methodof studies. Chapter IV discussed about the results of studies from the five texts. The results

of an analysis there are four tautan perulangan (TP) named tautan perulangan rujukan

(TPR), tautan perulangan penggantian (TPP), tautan perulangan leksikal (TPL) and tautan

perulangan struktur dan makna sama (TPS). The highest is a TPL 58.0 %% and the lowest

is a TPP 0.89 %. From this studies it is found that there are three tautan kolokasi named

tautan kolokasi antoniman (TKA), tautan kolokasi hasil (TKH) and tautan kolokasi sifat

(TKS). The highest percentage is a TKH 50 %, following by TKA and TKS 25 %. Lastly,

in this studies found three tautan penghubung ayat (PH) named tautan penghubung ayat

tambahan (PHB), tautan penghubung ayat sebab-musabab (PHS), and tautan penghubung

ayat waktu (PHW). The highest percentage is a PHS 76.5 % and the lowest is a PHB and

PHW 11.8 %. Chapter V discussed overall this studies.


8/95

viii

KANDUNGAN

Halaman

PENGAKUAN iii

PENGHARGAAN v

ABSTRAK vi

ABSTRACK vii

SENARAI KANDUNGAN viii

SENARAI JADUAL xi

SENARAI SINGKATAN xii

BAB 1 PENGENALAN

1.0Pendahuluan 1

1.1Permasalahan Kajian 6

1.2Tujuan Kajian 7

1.3Kepentingan kajian 8

1.4

Batasan Kajian 8

1.5Definisi Operasiaonal 10

BAB 11 TINJAUAN LITERATUR

2.0Literature Berkaitan 11

2.1 Model Tautan Pindaan (MTP) 11

2.1.1 Tautan Perulangan 13

2.1.2 Tautan Kolokasi 17

2.1.3 Tautan Penghubung Ayat 20


9/95


10/95

x

4.1.3 Tautan Penghubung Ayat 52

4.1.3.1 Tautan Penghubung Ayat Tambahan 53

4.1.3.2 Tautan Penghubung Ayat

Sebab-Musabab 56

4.1.3.3 Tautan Penghubung Ayat Waktu 584.1.3.4 Kesimpulan . 60

BAB V RUMUSAN

5.0 Kesimpulan 61

5.1 Perbincangan 62

5.2 Implikasi Kajian 64

5.3 Cadangan Kajian Lanjut 65

SENARAI RUJUKAN 66

LAMPIRAN A 71

LAMPIRAN B


11/95

xi

SENARAI JADUAL

No Jadual Nama Jadual Halaman

1

Jumlah ikatan tautan dan peratusan bagi tautan

perulangan (TP) 36

2 Tautan perulangan rujukan 37

3 Tautan perulangan penggantian 40

` 4 Tautan perulangan leksikal 42

5 Tautan perulangan struktur dan makna sama 45

6 Jumlah ikatan tautan dan peratusan bagi tautan

kolokasi 47

7 Tautan kolokasi antoniman 48

8 Tautan kolokasi hasil 49

9 Tautan kolokasi sifat 51

10 Jumlah ikatan tautan dan peratusan bagi tautan

penghubung ayat 53

11 Tautan penghubung ayat tambahan 54

12 Tautan penghubung ayat sebab-musabab 56

13 Tautan penghubung ayat waktu 58


12/95

xii

SENARAI SINGKATAN

MTP Model Tautan Pindaan

UT Unit Teks

TP Tautan Perulangan

TPR Tautan Perulangan Rujukan

TPP Tautan Perulangan Penggantian

TPE Tautan Perulangan Elipsis

TPL Tautan perulangan Leksikal

TPF Tautan Perulangan Parafrasa

TPI Tautan Perulangan Paralelisme

TPS Tautan Perulangan Struktur dan Makna Sama

TK Tautan Kolokasi

TKA Tautan Kolokasi Antoniman

TKK Tautan Kolokasi Kohiponiman

TKH Tautan Kolokasi Hasil

TKS Tautan Kolokasi Sifat

PH Tautan Penghubung Ayat

PHB Tautan Penghubung Ayat Tambahan

PHG Tautan Penghubung Ayat Tentangan

PHS Tautan Penghubung Ayat Sebab-Musabab

PHW Tautan Penghubung Ayat Waktu

PHT Tautan Penghubung Ayat Terusa


13/95

1

BAB I

PENGENALAN

1.0

Pendahuluan

Kajian tatabahasa pada peringkat awal lebih menumpukan perhatian terhadap kajian

tatabahasa pada peringkat ayat. Walau bagaimanapun, kajian pada peringkat ayat ini masih

tidak memuaskan. Justeru itu, Z.S. Harris telah menyatakan ketidakpuasan terhadap

tatabahasa ayat. Dari situlah timbulnya perhatian terhadap wacana. Wacana ialah bidang

yang mengkaji urutan ayat dalam bentuk lisan mahupun tulisan, disamping turut mengkaji

peranan sesuatu unsur bahasa dalam sesuatu struktur serta hubungan antara ayat dengan

ayat yang lain. Bidang kajian wacana mempunyai sumber sejarah yang panjang.

Bidang analisis wacana mula mendapat tumpuan kira-kira 2000 tahun yang lalu.

Para sarjana mempunyai pandangan yang berbeza tentang sumber sejarah wacana Walau

bagaimanapun, sejarah asas wacana bermula sejak tradisi peradaban Hindu lagi. Menurut

tradisi barat pula kajian analisis wacana bermula sejak awal abad ke-5 SM yang beraliran


14/95

2

retorik. Pada ketika itu, analisis wacana hanya sebagai suatu teknik atau seni yang

melahirkan teks jenis pemujukan. Namun demikian, aliran retorik ini mula kehilangan

pengaruhnya pada abad ke 17- dan ke-18 disebabkan kemunculan aliran linguistik sejarah

dan linguistik perbandingan pada awal abad ke-19. Kemudiannya pada abad ke-20 lahir

pula aliran struktural.

Menurut Van Dijk T.A (1985:1) wacana dulunya dikenali sebagai seni bicara atau

retorika. Retorika bertujuan untuk meneliti prinsip merancang, menyusun, dan operasi

khusus berbicara di depan khalayak umum berlatarkan yang berlatarkan politik dan

perundangan. Selain itu, menurut Wong Khek Seng (1995:8) pada abad pertengahan,

retorika dikatakan berada pada tahap kejayaan tetapi pada abad-abad yang berikutnya, iaitu

pada abad ke-17 dan ke- 18 bidang ini kurang mendapat sambutan malah tidak mendapat

tempat yang penting dalam kurikulum sekolah mahupun penyelidikan

Menurut Asmah Haji Omar pula (1980:14) analisis wacana mula tumbuh di Great

Britain dengan dipelopori oleh aliran Firth yang berpokok pangkal pada konsep bahasa

Malinowski tentang hubungan bahasa dengan masyarakat. Aliran ini memperluaskan

konsep Keperihalan Keadaan Malinowski.

Hanya pada dekad 1960-an, perkembangan awal analisis wacana moden yang lebih

bersifat deskriptif dan struktural terhadap genre wacana popular mula mendapat perhatian.

Perkembangannya dapat diperlihatkan dalam tiga tahap. Tahap pertama analisis wacana

secara deskriptif dan strukturalis. Tahap kedua lebih menumpukan perhatian terhadap genre


15/95

3

wacana popular atau pribumi. Tahap ketiganya analisis wacana lebih tertumpu kepada

kajian secara fungsional.

Analisis wacana pada awal dekad 1970-an, ialah analisis wacana yang dilakukan

secara sistematik dengan orientrasi penyelidikan bebas dan merentasi beberapa disiplin

ilmu. Perkembangan analisis wacana pada dekad 1980-an dan 1990-an pula dilihat sebagai

dekad bermulanya tahap bidang wacana sebagai sains biasa yang lebih bersepadu.

Perkembangannya menjadi lebih kukuh dan berkembang dengan menggunakan kerangka

teori.

Di Malaysia, bidang analisis wacana ini mula diceburi oleh Yunus Maris pada tahun

1966 (Muhammad Yunus Maris, dalam Abdullah Hassan, 1978:164-169). Beliau

merupakan perintis yang memperkenalkan kaedah analisis wacana dalam bahasa Melayu.

Beliau telah menunjukkan bahawa penggunaan ganti nama dan makna ungkapan hanya

dapat dijelaskan secara sempurna berlandaskan teori keperihalan keadaan. Teori

keperihalan keadaan bermaksud bahasa yang dituturkan oleh masyarakat penutur dikatakan

tepat dengan benda-benda, keadaan-keadaan dan apa-apa yang dilakukan (Wong Khek

Seng, 1992:442). Selepas itu, kajian-kajian wacana semakin berkembang di Malaysia

dengan memperkihatkan bebrapa kajian wacana yang dilakukan oleh pengkaji-pengkaji

tempatan antaranya Sanat Md. Nasir, Wong Khek Seng dan Azhar M. Simin.

Wacana dapat ditakrifkan sebagai unit bahasa yang melangkaui ayat. Dalam

hierarki tatabahasa wacana merujuk kepada kesatuan bahasa yang lengkap struktur lahiriah


16/95

4

dan batiniahnya. Wacana menduduki tatatingkat tertinggi dalam unsur-unsur kesatuan

bahasa. Wacana boleh dilihat pada bentuk karangan utuh seperti novel, buku, artikel,

pidato, dan khutbah Jumaat. Istilah Analisis Wacana pertama kalinya telah diperkenalkan

oleh Zellig S. Harris (1952) melalui artikelnya yang berjudul Discourse Analysis. Beliau

telah mendefinisikan analisis wacana sebagai pemenggalan satu-satu wacana kepada unsur-

unsur dasar atau bahagian-bahagian komponennya melalui kaedah penyebaran baku.

Menurut Tarigan (1995:36) yang menyimpulkan wacana sebagai:

Wacana adalah satuan bahasa yang terlengkap dan tertinggi atau terbesar di

atas kalimat atau klausa dengan koheransi dan kohesi tinggi yang

berkesinambungan yang mempunyai awal dan akhir yang nyata disampaikan

secara lisan dan tulisan.

Selain itu, menurut Harimurthi Kridalaksana (Sanat Md. Nasir, 2001:36)

memperincikan wacana sebagai:

Satuan bahasa terlengkap; dalam hierarki gramatikal merupakan satuan

tertinggi atau terbesar, wacana ini direalisasikan dalam bentuk karangan yang

ituh (novel, buku, siri ensiklopedia, dan sebagainya), paragraph, kalimat atau

kata yang membawa amanat yang lengkap

Menurut Kamarudin Hj. Husin dan Siti hajar Hj. Abdul Aziz pula (1997:71) wacana

merupakan unit alamiah yang mempunyai permulaan dan penutup yang nyata atau

diketahui atau disedari oleh kedua-dua pihak sama ada penulis dan pembaca dan

pendengar. Wacana juga dikatakan sesuatu wacana terdiri daripada unsur-unsur yang


17/95

5

berikut, iaitu satuan bahasa terlengkap, terbesar atau tertinggi kedudukanny mengatasi ayat

atau klausa, teratur, tersusun rapi atau terdapat rasa koheren atau pautan, kesinambungan

atau kontinuiti, terdapat rasa kohesi atau kesepaduan dalam bentuk lisan atau bertulis,

mempunyai permulaan dan penutup yang nyata.

Sato Hirobumi (1997:16) pula menyatakan tujuan wacana adalah untuk

menggambarkan bagaimana struktur wacana disusun dengan memerhatikan penempatan

dan peranan unsur-unsur yang didapati pada tiap-tiap bentuk lahir ayat seperti morfem kata,

frasa dan klausa yang bertujuan menerangkan bagaimana suatu wacana wujud untuk tujuan

tertentu.

Menurut Asmah Haji Omar (1989:62) buku atau sebahagian daripada buku atau

muka surat atau perenggan juga dikatakan sebagai wacana. Kajian terhadap sistem bahasa

seperti kajian ayat, frasa dan teks yang meliputi tujuan penulisan, kesan yang diperoleh

daripada penulisan, suasana yang ditimbulkan, peserta yang terlibat disebut juga sebagai

wacana.

Asmah Hj. Omar (1980:11) menjelaskan bahawa wacana juga boleh terdiri daripada

ayat, sejumlah ayat, ceraian, bab, buku, siri atau sebagainya yang memperlihatkan kesatuan

dan hubungan antara butir-butir fikiran dan juga perkembangan akaliah yang ada di

dalamnya. Wacana mestilah mempunyai tujuan dan tujuan itulah yang menentukan

penggunaan bahasa. Penggunaan bahasa ini dinamakan performatif seperti pertanyaan atau

suruhan, masing-masing terdiri daripada berbagai jenis.


18/95

6

Wacana menurut Wong Khek Seng (1995:7) ialah usaha mengkaji bahasa yang

lebih menyeluruh; yang melampaui peringkat klausa atau peringkat ayat. Selain itu,

menurut Raminah Hj. Sabran (1989:277) wacana juga boleh terdiri daripada sejumlah ayat,

sebuah karangan, suatu bab atau sebahagian daripada teks, suatu petikan daripada sebuah

penulisan yang panjang, dialog, cerita buku atau sebagainya yang memperlihatkan

hubungan dan perkembangan yang berurutan.

1.1 Permasalahan Kajian

Kajian berkaitan analisis wacana telah dilakukan oleh beberapa pengkaji bahasa

yang lebih cenderung menggunakan pendekatan Halliday dan Hassan berdasarkan data teks

bertulis dan lisan pelbagai jenis genre. Antara pengkaji yang telah melakukan kajian yang

berkaitan dengan analisis wacana ialah Sanat Md. Nasir. Beliau telah menjalankan kajian

tautan wacana bahasa Melayu : Suatu Analisis tentang Rencana Pengarang Utusan Zaman

Akhir Dekad 1950-an dan 1960-an yang berjaya melahirkan Model Tautan Pindaan (MTP)

yang berasaskan model Halliday dan Hasan dengan beberapa pindaan.

Sebelum ini terdapat tujuh model tautan lain, iaitu Model Harris, Model Halliday,

Model Gleason, Model Danes, Model Gutwinski, Model Halliday dan Hassan serta Model

Elshershabi yang tiga daripadanya beraliran sistemik, dua aliran stratifikasi dan satu aliran

Praha dan satu lagi aliran struktural.


19/95

7

Berdasarkan model MTP yang diasaskan oleh Sanat Md. Nasir kajian terhadap

dokumen lama dilakukan. Kajian terhadap dokumen lama ini dilakukan adalah untuk

meneliti aspek tautan yang terdapat di dalamnya. Aspek tautan yang terdapat dalam

dokumen lama bukanlah sewenang-wenangnya terjalin, tetapi mematuhi peraturan atau ciri-

ciri tertentu yang ada dalam sesuatu bahasa pada masa itu. Selain itu, dokumen lama ialah

sebagai linguistik teks yang mempunyai ciri-ciri atau ukuran tertentu bergantung kepada

aspek-aspek penekanan yang diwujudkan di dalamnya.

1.2 Tujuan Kajian

Secara umumnya kajian ini bertujuan untuk meneliti aspek tautan yang terdapat dalam

dokumen lama berdasarkan model MTP. Secara khusus kajian ini bertujuan untuk

mengenal pasti dan penggunaan tiga jenis tautan utama MTP, iaitu tautan perulangan,

tautan kolokasi dan tautan penghubung ayat yang mungkin terdapat dalam dokumen

tersebut.

Selain itu, kajian ini juga akan mengenal pasti subjenis tautan MTP daripada tiga

jenis tautan utama serta menganalisis tautan jenis manakah yang lebih dominan yang

terdapat dalam dokumen lama yang dikaji.


20/95

8

1.3 Kepentingan Kajian

Kajian ini penting untuk meneliti pola atau aspek tautan berdasarkan model MTP yang

begitu menonjol dalam dokumen lama. Ini adalah kerana, aspek penulisan dalam dokumen

lama berbeza dengan aspek penulisan pada masa kini. Ini bertepatan dengan pandangan

Grimes, sesuatu teks yang dipilih sebagai analisis wacana adalah kerana teks tersebut

mungkin mampu memberi contoh-contoh ayat yang dibentuk secara teliti yang

mencerminkan penerapan rumus-rumus nahu yang baik dan dengan cara ini, mesej yang

ingin disampaikan berjaya diterima oleh pembaca.

Melalui kajian ini juga akan dapat memberi manfaat bagaimana sesuatu data

daripada bahan bertulis mempunyai keutuhan dan kesatuan wacana yang mantap. Secara

langsung kajian ini dapat memaparkan aspek tautan yang ketara dalam dokumen lama yang

terdiri daripada surat-surat persendirian Sir Stamford Raffles pada tahun 1810-1811 (SP

22).

1.4 Batasan Kajian

Data yang dipilih dalam kajian ini ialah dokumen lama. Dokumen lama yang dipilih ialah

dalam bentuk teks bertulis, iaitu yang terdiri daripada beberapa surat persendirian yang

dimiliki oleh Sir Stamford Raffles pada tahun 1810-1811 (SP 22). Kandungan surat-surat

yang ditulis dalam tulisan jawi ditranskripsikan ke dalam tulisan rumi bagi memudahkan

analisis dilakukan. Surat persendirian yang dikirimkan kepada Sir Stamford Raffles ini


21/95

9

kategorikan mengikut tempat atau negeri. Terdapat 16 buah negeri atau kerajaan seperti

Acheh, Bali, Johor, Kedah, Pulau Pinang, Riau dan Siak. Namun untuk kajian ini,

dibataskan kepada surat-surat yang ditulis kepada Sir Stamford Raffles dari negeri atau

kerajaan Kedah, Perak dan Johor. Namun hanya sebahagian sahaja daripada surat-surat

tersebut yang dianalisis kerana kesukaran untuk mentranskripsikannya akibat kabur dan

susah dibaca.

Kajian terhadap surat yang dipilih akan dianalisis berdasarkan model MTP. Model

MTP ini mempunyai 3 jenis tautan utama, iaitu tautan perulangan, tautan kolokasi dan

tautan penghubung ayat. Aspek tautan yang terdapat dalam dokumen lama bukanlah

sewenang-wenangnya terjalin, tetapi mematuhi peraturan atau ciri-ciri tertentu yang ada

dalam sesuatu bahasa.


22/95

10

1.5 Definisi Istilah/Definisi Operasional

Dalam bahagian ini, istilah yang dibincangkan hanyalah dokumen lama. Dokumen dalam

bidang sejarah diistilahkan sebagai sumber. Pada lazimnya, sumber-sumber sejarah

diertikan sebagai bahan bertulis atau bercetak. MengikutKamus Dewanbererti keterangan

(bukti) yang bertulis atau bercetak. Menurut R. Suntharalingam (1985:29) menyatakan

bahawa dokumen adalah surat yang boleh dijadikan keterangan atau bukti (sepeti surat

beranak, surat nikah dan lain-lain. Pada peringkat awal, sumber (dokumen lama) ialah

sekumpulan bahan-bahan yang tersimpan di tempat-tempat khusus seperti arkib,

perpustakaan, muzium, pejabat menyimpan rekod, istana mahupun rumah orang-orang

perseorangan yang mempunyai minat menyimpannya.


23/95

11

BAB II

TINJAUAN LITERATUR

2.0 Literatur Berkaitan

Dalam bahagian ini, aspek yang dibincangkan meliputi literatur berkaitan dan kajian

berkaitan. Pada bahagian li teratur berkaitan akan mengemukan teori atau pendekatan yang

digunakan dalam kajian dan dalam bahagian kajian berkaitan akan menghuraikan secara

ringkas mengenai kajian yang telah dilakukan oleh pengkaji terdahulu.

2.1 Model Tautan Pindaan (MTP)

Menurut Llyod-Jones (Hashim Othman, 2001:355) dalam mengenal pasti setiap jenis

wacana model wacana yang sesuai perlu digunakan dalam membina tugasan yang

merangsang penulisan. Dalam kajian ini, kerangka teori wacana oleh Sanat Md. Nasir, iaitu

Model Tautan Pindaan (MTP) digunakan untuk menganalisis unsur tautan dalam dokumen

lama yang dipilih. Model ini berasaskan daripada model Halliday dan Hasan dengan


24/95

12

beberapa pindaan yang dilakukan. Pindaan tersebut adalah dengan memasukkan aspek

tautan perulangan parafrasa, paralelisme dan tautan perulangan struktur dan makna sama.

Menurut Sanat Md. Nasir model ini dikemukan adalah untuk menganalisis data

bertulis berdasarkan hubungan tautan unsur linguistik antara unit teks. Model MTP ini

dibahagikan kepada tiga jenis, iaitu:

i.

Tautan Perulangan

ii. Tautan Kolokasi

iii.

Tautan Penghubung Ayat

Tautan perulangan mempunyai tujuh subjenis, iaitu tautan perulangan rujukan,

tautan perulangan penggantian, tautan perulangan elipsis, tautan perulangan leksikal, tautan

perulangan parafrasa, tautan perulangan paralelisme dan tautan perulangan struktur dan

makna sama. Tautan kolokasi pula mempunyai empat subjenis iaitu tautan kolokasi

antoniman, tautan kolokasi kohiponiman, tautan kolokasi hasil dan tautan kolokasi sifat.

Tautan penghubung ayat juga mempunyai empat subjenis tautan iaitu tautan penghubung

ayat tambahan, tautan penghubung ayat tentangan, tautan penghubung ayat sebab-musabab,

tautan penghubung ayat waktu dan tautan penghubung ayat terusan.


25/95

13

Berikut adalah penerangan mengenai jenis tautan utama dan subjenis tautan dalam

model MTP:

2.1.1 Tautan Perulangan (TP)

Tautan perulangan meliputi bentuk, makna, dan fungsi. Tautan perulangan ini dibahagikan

lagi kepada tujuh subjenis tautan iaitu :

i) Tautan Perulangan Rujukan (TPR)

Tautan perulangan rujukan boleh dipecahkan lagi kepada tiga jenis tautan kecil,

iaitu rujukan peribadian atau ganti nama diri seperti nya, mereka, beliau dan ia, rujukan

tunjuk seperti itu, ini, tersebut dan demikian dan rujukan bandingan pula seperti lain,

sepertisebagaimanadansebanyak. Contoh :

a.

sementara tujuh belas kejadian

b. kekacauan di Pinang itu

Ganti nama itudalam contoh unit teks (b) merujuk kepada kejadiandalam contoh

unit teks (a) sehingga contoh unit teks (a) dan contoh unit teks (b) dalam teks tersebut

bertaut.


26/95

14

ii) Tautan Perulangan Penggantian (TPP)

Tautan perulangan ini bercirikan tatabahasa berbanding dengan tautan perulangan

rujukan. Unsur tersebut hanya sebagai pancang kepada yang digantikan yang mempunyai

persamaan makna. Perulangan dalam konteks penggantian ialah perulangan makna.

Perulangan ini juga boleh dibahagikan kepada tiga jenis kecil iaitu, penggantian namaan,

karyaan dan klausaan. Contohnya:

a) Mengenang jasa mereka tanggungjawabnya.

b)

Demikikanlah antara ucapan

Dalam unit teks di atas, pengganti Demikian dalam contoh unit teks (b)

berhubungan dengan seluruh unsur dalam contoh unit teks (a).

iii)Tautan Perulangan Elipsis (TPE)

Tautan Perulangan ini, menyamai perulangan penggantian. Tautan perulangan

elipsis ini juga dikenali penggantian kosong. Unsur yang digugurkan dapat

diinterprestasikan berdasarkan unsur yang mendahuluinya. Contohnya:


27/95

15

a) Usul agar Kerajaan Persekutuan Tanah Melayu mengharamkan sajian

minuman-minuman keras di jamuan-jamuan rasmi

b)

bahawa moral agama Islam tidak membenarkan malah mengharamkan

minuman-minuman keras

Dalam contoh unit teks tersebut, unsur elipsis dalam contoh unit teks (b) diberi

tanda elipisi ; dan tanda unit teks berikutnya yang menggantikan sajianbersifat namaan.

iv)Tautan Perulangan Leksikal (TPL)

Tautan perulangan leksikal ialah bentuk yang diulang itu mungkin sama atau

mempunyai akar kata yang sama, yang bersinonim, atau kata umum yang mempunyai

makna yang sama. Perulangan leksikal dijeniskan kepada tiga jenis, iaitu mempunyai

bentuk akar kata yang sama, bersinonim dan kata umum. Dalam kajian ini, ketiga-tiga jenis

tersebut digabungkan di bawah jenis utama untuk dianalisis. Contohnya:

a) mengadakan satu tuduhan yang berat

b) Tengku Abdul Rahman menuduh

Dalam contoh unit teks tersebut, leksikal menuduh bertaut antara kedua-duanya.

Tautan ini melibatkan perulangan pada akar katanya, iaitu tuduh.


28/95

16

v) Tautan Perulangan Parafrasa (TPF)

Tautan perulangan parafrasa ialah perulangan makna yang sama. Contohnya:

a) memelihara rasa baik sangka dan saling mengerti antara kaum-

kaum

b) pemeliharaan rasa muhibahdan saling

Frasa rasa muhibah dalam contoh unit teks (b) dan frasa rasa berbaik sangka

dalam contoh unit teks (a) dikira bertaut secara parafrasa berdasarkan struktur yang berbeza

tetapi makna yang sama.

vi)

Tautan Perulangan Paralelisme (TPI)

Tautan jenis ini, merujuk kepada bentuk susunan yang sama antara unsur yang

bertaut tetapi mempunyai makna yang berlainan. Contohnya:

a) Rezeki perlu dicari dengan Bala sendiri mesti dihindari

b) Rezeki perlu dicari. Bala mesti dihindari.

Dalam contoh di atas tersebut, kedua-dua contoh unit teks itu, mempunyai bentuk

susunan yang sama dan bertaut tetapi mempunyai makna yang berlainan.


29/95

17

vii)Tautan Perulangan Struktur dan Makna Sama (T PS)

Tautan ini merujuk kepada unsur yang bertaut, menyatukan aspek tertentu

paralelisme dan parafrasa. Contohnya:

a) Kejadian-kejadian di Pinang itu

b) kejadian-kejadian di Pulau Pinang itu,

Struktur dan makna kejadian-kejadian di Pulau Pinang itu, sama bagi kedua-dua

contoh unit teks tersebut.

2.1.2 Tautan Kolokasi (TK)

Tautan kolokasi terbahagi kepada empat subjenis tautan, iaitu :

i)

Tautan Kolokasi Antoniman (TKA)

Tautan kolokasi antoniman bermaksud hubungan keberadaan unsur tautan yang

bercirikan makna berlawanan. Tautan ini dapat dilihat daripada unsur linguistik di

peringkat frasa, kata dan klausa. Contohnya:

a) mengenai pembangunan di negara kita pada masa depan

b) dan kita sekarang dari sekarang.


30/95

18

Dalam contoh unit teks di atas ialah jenis tautan kolokasi antoniman di peringkat

frasa . Frasa pada masa depan dalam contoh unit teks (a) bertaut dengan kata sekarang

dalam contoh unit teks (b).

ii) Tautan Kolokasi Kohiponiman (TKK)

Tautan jenis ini, merujuk kepada keberadaan hubungan makna unsur yang bertaut di

peringkat superordinat, dengan ordinatnya, atau antara hiponim atau termasuk meronimi,

iaitu hubungan unsur yang sebahagian dengan unsur yang menyeluruh. Unsur-unsur

linguistik didapati wujud dari peringkat terendah sehinggalah ke peringkat ayat.

Contohnya:

a) parti-parti di luar

b) parti-parti di luar

UMNO

c)

perikatan

d)

sehingga ini

masa

Contoh unit teks (a) dan (b) melibatkan hubungan hiponimi dan contoh unit teks (c)

dan (d) pula melibatkan hubungan hubungan makna kohiponiman. Contoh-contoh tersebut

mempunyai tautan antara satu sama lain dalam unit teks.

yang tidak lama


31/95

19

iii)Tautan Kolokasi Hasil (TKH)

Tautan ini melibatkan keberadaan hubungan makna unsur tautan yang satu

menghasilkan yang lain, atau antara unsur yang dihasilkan oleh sesuatu entiti semantik.

Tautan ini dapat dilihat tautannya mencakupi kata dengan kata, dan frasa dengan frasa.

Contohnya:

a)

ibu bapa Melayu menyedari bahawa dengan bahasa Melayu sekalipun

b)

penuntut-penuntut Melayu, akan berpaling ke Indonesia

Contoh di atas, tautan kolokasi hasil dapat dilihat hubungan makna hasil antara

frasa dengan frasa. Contoh unit teks (a) ibu bapa Melayu didahului oleh yang dihasilkan,

iaitu penuntut-penuntut Melayu dalam contoh unit teks (b).

iv)

Tautan Kolokasi Sifat (TKS)

Tautan kolokasi sifat merujuk kepada keberadaan hubungan makna antara unsur

tautan yang menjadi punca sifat dengan unsur sifat, atau unsur sifat daripada entiti punca

sifat. Tautan jenis ini dapat direalisasikan di peringkat kata dan frasa.Contohnya:


32/95

20

a) berkeperibadianMelayu

bersemangat tanah Melayu

b) berkeperibadianMalaya

sifat Malaya

Dalam contoh unit teks (a) dan (b) memaparkan hubungan makna yang merujuk

kepada entiti dan sifatnya. Dalam hal ini sentit didahului oleh sifatnya.

2.1.3 Tautan Penghubung Ayat (PH)

Penghubung ayat bukan tautan. Sebaliknya penghubung yang terlibat sekadar

menghubungkan unit teks yang sebelumnya dangan unit teks yang mengikutinya. Tautan

penghubung ayat, terbahagi kepa lima subjenis tautan iaitu:

i) Tautan Penghubung Ayat Tambahan (PHB)

Tautan jenis ini merujuk kepada penghubung ayat yang menandai ciri makna

menambah unsur sebelum dengan unsur selepas penghubung itu. Penghubung ayat bukan

tautan. Sebaliknya penghubung yang terlibat sekadar menghubungkan unit teks yang

sebelumnya dangan unit teks yang mengikutinya. Bentuk penghubung ayat tambahan boleh

dikelompokkan mengikut tambahan khusus seperti tambahan sebenar seperti dan, juga

serta selain daripada itu, tambahan pilihan seperti atau dan ataupun dan tambahan

penegasan seperti tegasnya, lebih-lebih lagidan apalagi. Contohnya:


33/95

21

a) kesedaran dari segi ilmu pengetahuan.

b) Malahan sebenarnya

c)

tetapi luaskanlah dan penuhkanlah dalam segala lapangan siarannya.

Dalam contoh unit teks (b) mempunyai makna tambahan penghubung ayat yang

mempunyai makna tambahan hasil daripada hubungan teks yang mendahuluinya iaitu

contoh unit teks (a) dengan yang mengikutinya iaitu contoh unit teks (c).

ii) Tautan Penghubung Ayat Tentangan (PHG)

Tautan jenis ini pula, merujuk kepada hubungan unsur sebelum dan selepas dengan

makna yang bertentangan. Tautan jenis ini boleh mempunyai makna tentangan yang

umum iaitu bertentangan dengan yang dijangkakan. Contohnya:

a) melakukan hasutan-hasutan itu.

b) Tetapi namundemikian

c) di atas tadi tuduhan-tuduhan itu berat

Contoh unit teks (b) mempunyai urutan penghubung ayat tentangan (PHG) +

penghubung ayat tentangan (PHG). Contoh unit teks (b) pula mempunyai urutan tautan

penghubung ayat tentangan yang menghubungkan contoh unit teks (a) yang mendahuluinya

dan contoh unit teks (c) yang mengikutinya.


34/95

22

Makna tentangan khusus dapat dilaitkan dengan penghubung ayat seperti tentangan

sebenar. Contohnya bagaimanapun, hanya, tetapi dan namun demikian. Tentangan

sebenar seperti sebaliknya dan perlawanan berlawanan dengan seperti memang dan

sebenarnya

iii)

Tautan Penghubung Ayat Sebab-Musabab (PHS)

Tautan penghubung ayat sebab-musabab, menjelaskan hubungan unsur sebelum

dengan selepas dengan makna alasan, akibat, tujuan, atau syarat yang ditunjukkan melalui

penghubung ayat. Contohnya:

a) berlangsung di Jakarta baru-baru ini.

b) Seperti yang telah diterangkanmaka

c) menurut sistem fonemik.

Bentuk tautan penghubung ayat sebab-musabab dapat dilihat daripada contoh unit

teks di atas. Contoh unit teks (b) mempunyai tautan penghubung ayat sebab-musabab yang

menghubungan contoh unit teks (a) yang mendahuluinya dan contoh unit teks (b) yang

mengikutinya.

Bentuk tautan jenis ini dapat dikelompokkan seperti sebab-musabab umum/khusus

seperti maka, yang demikian, oleh itu dan kerana dan jurus dari segi seperti


35/95

23

berhubungan dengan ini, dengan demikian, dengan begitu dan seperti yang telah

diterangkan.

iv)Tautan Penghubung Ayat Waktu (PHW)

Tautan jenis ini, merujuk kepada hubungan makna antara unsur yang sebelum

dengan yang selepas seperti penghubung ayat yang menunjukkan urutan, sertaan,

kesimpulan dan lampauan. Contohnya:

a)

mencapai maksud mencemarkan nama baik kerajaan.

b) Sehingga hari ini

c) tuduhan yang keluar dari pihak-pihak pembangkang.

Dalam contoh unit teks (b) mempunyai hubungan dengan contoh unit teks (a) yang

mendahuluinya dan contoh unit teks (c) yang mengikutinya.

Tautan penghubung ayat waktu dapat dikelompokkan berdasarkan makna dan

waktu yang lebih khusus iaitu urutan, kinian, kadaran dan rumusan seperti berikut:

(a)Urutan

Pertamanya

Kemudian


36/95

24

(b)Kinian

Sekarang

Sehingga hari ini

(c) Kadaran

Sehingga nanti

(d)

Rumusan

Kesimpulan

Pendeknya

v) Tautan Penghubung Ayat Terusan (PHT)

Tautan penghubung ayat terusan agak rencam iaitu memuatkan penghubung ayat

yang tidak termasuk dalam mana-mana empat jenis penghubung ayat di atas. Tautan jenis

ini adalah terhad. Tautan jenis ini mempunyai makna terusan yang bermaksuid memulakan

isi baharu dalam hujahan. Contohnya:

a) Pihak-pihak pembangkang telah berkesempatan mengkritik dan membidas

kerajaan

b)

Sekarang terserahlah kepada jawatankuasa Kira-kira Awam


37/95

25

Sekarang dalam contoh (b) bermakna permulaan sesuatu kelangsungan yang

merujuk kepada isi baharu dalam hujahan.

2.2 Kajian Berkaitan

Di Malaysia, Yunus Maris merupakan perintis yang memperkenalkan analisis wacana

dalam bahasa Melayu dengan menggunakan teknik keperihalan keadaan. Dalam analisis

wacana yang dilakukan, beliau menjelaskan penggunaan ganti nama dalam menganalisis

makna.

Menurut Sanat Md. Nasir, kajian wacana bahasa Melayu masih baru. Pada tahun

1980, Asmah Hj. Omar telah menulis sebuah artikel yang secara langsung memperkenalkan

konsep analisis wacana dalam linguistik Melayu yang berjudul Analisis Wacana yang

telah diterbitkan sebanyak dua bahagian dalam jurnal Dewan Bahasa. Dalam artikel

pertama beliau menunjukkan penggunaan tiga jenis analisis wacana iaitu kaedah Harris,

kaedah Becker, dan kaedah Sibclair dan Couthard untuk memerilhalkan struktur dalaman

teks dialog bahasa Melayu.

Kerancakan analisis wacana bahasa Melayu dapat dilihat pada dekad 1990-an. Sato

Hirobumi telah menghasilkan disertasi Ph.D. dengan tajuk Analisis Nahu Wacana Bahasa

Melayu Klasik berdasarkan Teks Hikayat Hang Tuah. Beliau menumpukan hubungan

antara susunan ayat logikal dengan susunan maklumat. Beliau menggunakan teori nahu

wacana, untuk menganalisis bentuk dan distribusi ayat-ayat dalam kesatuan fikiran dari segi


38/95

26

kombinasi susunan maklumat dan susunan ayat logik yang terdapat di dalamHikayat Hang

Tuah.

Kajian tersebut dijalankan berdasarkan tiga komponen makna-fungsian, iaitu

komponen alamiah, komponen hubungan antara-perseorangan, dan komponen tekstual.

Ayat-ayat tersebut memperlihatkan tetenunan nahuan atau leksikal pada bentuk lahirnya

yang dapat dikaitkan dengan susunan maklumat yang didapati dalam wacana. Dalam kajian

tersebut juga unsur yang menyampaikan maklumat lama dapat dinyatakan dengan beberapa

kaedah, iaitu kaedah perujukan, kaedah penggantian, kaedah perulangan seluruh, kaedah

perulangan sebahagian, kaedah penghilangan, kaedah leksikal dan kaedah parafrasa.

Hasilnya, bentuk ayat yang digunakan dalam wacana perlu dianalisis dari segi susunan

maklumat, susunan ayat yang logik dan bentuk nahuan.

Kajian-kajian yang berkaitan dengan wacana turut telah dijalankan oleh Wong Khek

Seng. Beliau menjalankan kajian tentang pemerian ganti nama penuh dan kesinambungan

topik dalam tatabahasa bahasa Melayu. Menurut Wong Khek Seng, pemerian ganti nama

penuh dalam bahasa Melayu masih kabur kerana terdapat perbezaan pendapat tentang

penggunaan beberapa bentuk ganti nama.

Dalam kajian tersebut juga beliau menjelaskan tentang pemilihan dan peranan enam

bentuk frasa nama utama dalam wacana bahasa Melayu iaitu ganti nama kosong, ganti

nama penuh, ganti nama genitif, frasa kata nama tak tentu dan frasa nama rencam yang

terlibat di dalam membina sesuatu teks sebagai satu kesatuan. Belaiau juga turut


39/95

27

menganalisis seberkas ayat dalam wacana untuk melihat ganti nama penuh yang lebih tepat

penggunaannya. Bagi tujuan tersebut, beliau memerihalkan peranan frasa kata nama

(termasuk ganti nama penuh) dengan menggunakan konsep kesinambungan topik. Dalam

kajian tersebut juga turut memperkenalkan konsep baharu iaitu pendekatan paradigmatik

atau wacana yang diperkenalkan oleh Givon.

Pada tahun 1983, Azhar M. Simin telah menerapkan pendekatan wacana untuk

memerikan kehadiran dan peranan yang dalam naratif bahasa Melayu. Kajian beliau

sebenarnya berlandaskan gagasan Grimes yang melihat wacana sebagai susunan pelbagai

jenis maklumat. Analisis Azhar M. Samin memperlihatkan bahawa sebenarnya kewujudan

yang adalah hasil daripada tatatindak (strategi) dwipredikat tempat. Selain itu, sesuatu

predikat klausa yang mungkin menegaskan bukan sahaja kata nama kluasa induk tetapi

mungkin juga dapat mempertegaskan predikat kluasa induk tersebut.

Musmira Saad (1995) dalam artikelnya yang bertajuk Analisis Tautan Dalam

Cerpan Kasih Datuk: Suatu Tinjauan Awal telah menggunakan pendekatan Halliday dan

Hasan dalam kajiannya. Kajian yang dilakukannya telah mengenal pasti pelbagai jenis

unsur tautan yang wujud dalam wacana tersebut.

Pada tahun 1996, sebuah tesis Ph.D telah dihasilkan oleh Sanat Md. Nasir. Disertasi

ini bertajuk Tautan Dalam Bahasa Melayu: Analisis Rencana Pengarang Utusan Zaman

(1957-2961). Kajian yang dilakukan lebih menumpukan perhatian terhadap aspek tautan.

Tautan dilihat sebagai salah satu komponen pembentukan teks. Menerusi disertasi ini


40/95

28

Model Tautan Pindaan (MTP) telah diperkenalkan. Kajian ini berdasarkan dua hipotesis

iaitu ayat teks yang relatif panjangnya mempunyai tiga jenis tautan utama yang membentuk

teks dan MTP lebih berupaya untuk menangani data teks daripada Model Tautan Halliday

dan Hasan (1976).

Selain itu, pada tahun 1997 Khatijah Abdul Hamid telah menghasilkan kajian

bertajuk Analisis Kohesi dan Koheren dalam Karangan Bahasa Melayu Pelajar Tingkatan

Empat di sebuah Sekolah Menengah. Hasil kajian tersebut menrangkan pelajar pelajar

sekolah masih tidak mampu untuk menghasilkan sebuh karangan yang baik dari segi

kesinambungan dan kesepaduan antara ayat-ayat dan perenggan-peenggan. Kajian yang

dijalankan ini menggunakan pendekatan yang diutarakan oleh Halliday dan Hasan.

Pada tahun 2000 Abdul Jalil Othman telah menulis artikel bertajuk Kajian

Pertautan Ayat dalam Penulisan Karangan: Suatu Pengenalan. Hasil daripada kajian ini

juga didapati para pelajar tidak berjaya menghasilkan sebuah penulisan yang baik dan

berkualiti dari segi pertautannya. Kajian ini turut melihat kesan teknik menggabungkan ayat

dalam tautan karangan para pelajar. Kajian ini juga menggunakan model Halliday dan

Hasan sebagai petunjuk untuk menganalisis pencapaian kohesi dalam karangan pelajar

dengan sedikit penyesuaian untuk menyesuaikan dengan tatabahasa Melayu.

Pada tahun 2000 juga Masittah Raja Ariffin telah menghasilkan artikel bertajuk

Genre Laporan dalam Akhbar: Satu Analisis Wacana. Kajian ini mengenal pasti dan

meneliti cara perubahan berita dalam akhbar berbahasa Melayu dan Inggeris. Beliau


41/95

29

meneliti dan menganalisis kategori skema dalam laporan berita lima akhbar. Analisis ini

dilakukan berdasarkan genre. Kajian ini menggunakan teori yang telah dikemukan oleh

Fairclough yang menekankan teori sosial yang menghasilkan pandangan terhadap sifat

sosial bahasa.


42/95

30

BAB III

KAEDAH KAJIAN

3.0 Reka Bentuk Kajian

Secara umumnya, kajian ini menggunakan kaedah perpustakaan dengan merujuk buku-

buku yang berkaitan. Kaedah ini disebut juga sebagai kaedah penelitian tertumpu. Selain

itu, kajian ini juga menggunakan kaedah analisis kandungan untuk mengukuhkan dapatan

kajian.

Kaedah analisis kandungan bertujuan untuk merekodkan data daripada bahan yang

diperlukan. Maklumat-maklumat yang diperoleh adalah selamat dan terjamin. Selain itu,

penggunaan kaedah ini juga tidak menimbulkan sebarang kesan terhadap apa yang dikaji.

Dalam melaksanakan kajian ini, cara yang sistematik digunakan untuk mendapatkan data.

Cara yang digunakan ialah dengan menyediakan jadual untuk menkategorikan setiap jenis

tautan yang terdapat di dalam data yang dianalisis. Analisis berbentuk statistik juga


43/95

31

digunakan. Ia bertujuan untuk mengira kekerapan penggunaan tautan yang terdapat dalam

teks yang dianalisis.

3.1 Alat kajian

Dalam proses menjalankan kajian ini, alat yang digunakan ialah senarai semak. Senarai

semak digunakan untuk melihat bilangan tautan, unsur tautan dan jenis tautan yang terdapat

di dalam data yang dikaji. Contoh senarai semak adalah seperti yang berikut:

a)

Jadual menunjukkan dapatan keseluruhan tautan

Para Bilangan Unit teks


44/95

32

3.2 Prosedur Pengumpulan Data

Kajian ini dijalankan dengan menggunakan model MTP oleh Sanat Md. Nasir untuk

menganalisis dokumen lama yang telah dipilih. Beberapa langkah telah diambil dalam

mengumpulkan data.

Langkah pertama adalah dengan meneliti semua data yang dipilih secara

menyeluruh. Data yang dikaji ditranskripsikan daripada tulisan jawi kepada tulisan rumi

untuk memudahkan proses mengumpulkan data yang dikehendaki. Langkah kedua adalah

menganalisis jenis-jenis tautan utama dan subjenis tautan yang terdapat dalam teks yang

dipilih. Hasil daripada analisis tautan yang telah diperoleh akan dikategorikan mengikut

jenis utama dan subjenis dalam bentuk dan peratusan, dan seterusnya data-data yang

diperoleh diterapkan ke dalam jadual yang sesuai.

3.3 Prosedur Penganalisisan Data

Proses penganalisisan data dibuat berdasarkan kepada langkah-langkah tertentu. Pertama

mengkategorikan jenis tautan utama dan subjenis tautan mengikut kategorinya. Ini

dilakukan bagi mengasingkan setiap jenis tautan yang terdapat dalam dokumen lama bagi

memudahkan proses membuat penganalisisan daripada bahan yang dikaji. Langkah akhir

yang dilakukan ialah memuatkan keseluruhan tautan dalam jadual yang ditetapkan.

Contohnya adalah seperti yang berikut:


45/95

33

Jadual 1

Jadual menunjukkan jumlah ikatan dan peratusan bagi tautan perulangan (TP)

Jadual 2

Jadual menunjukkan jumlah ikatan dan peratusan bagi tautan kolokasi (TK)

Bil Subjenis Tautan Perulangan Jumlah Ikatan Tautan Peratusan %

1 Tautan Perulangan Rujukan (TPR)

2 Tautan Perulangan Penggantian (TPP)

3 Tautan Perulangan Elipsis (TPE)

4 Tautan Perulangan Leksikal (TPL)

5 Tautan Perulangan Parafrasa (TPF)

6 Tautan Perulangan Paralelisme (TPI)

7 Tautan Perulangan Struktur dan Makna

Sama (TPS)

Bil Subjenis Tautan Kolokasi Jumlah Ikatan Tautan Peratusan %

1 Tautan Kolokasi Antoniman (TKA)

2 Tautan Kolokasi Kohiponiman (TKK)

3 Tautan Kolokasi Hasil (TKH)

4 Tautan Kolokasi Sifat (TKS)


46/95

34

Jadual 3

Jadual menunjukkan jumlah ikatan dan peratusan bagi tautan penghubung ayat (PH)

Bil Subjenis Tautan Penghubung Ayat Jumlah Ikatan Tautan Peratusan %

1 Tautan Penghubung Ayat Tambahan

(PHB)

2 Tautan Penghubung Ayat Tentangan

(PHG)

3 Tautan Penghubung Ayat Sebab-

Musabab (PHS)

4 Tautan Penghubung Ayat Waktu (PHW)

5 Tautan Penghubung Ayat Terusan(PHT)


47/95

35

BAB IV

KEPUTUSAN KAJIAN

4.0 Pendahuluan

Bab ini membincangkan keputusan analisis data yang dikumpulkan daripada bahan kajian

iaitu dokumen lama berdasarkan MTP. Penelitian terhadap tiga jenis tautan utama MTP

yang akan dihuraikan secara terperinci di dalam bab ini.

4.1 Dapatan Kajian

Dapatan kajian yang diperolehi daripada dokumen lama yang dipilih berdasarkan MTP

ialah seperti berikut:


48/95

36

4.1.1 Analisis Tautan Perulangan (TP)

Kriteria penjenisan TP meliputi bentuk, makna dan fungsi. Seperti yang telah diterangkan

dalam bab sebelumnya, terdapat tujuh subjenis TP yang akan dijelaskan secara terperinci

berdasarkan data yang diperolehi daripada dokumen lama yang dipilih. Daripada lima teks

yang dikaji dengan berdasarkan MTP, sejumlah 112 ikatan daripada empat subjenis TP

telah dikenalpasti.

Daripada jumlah TP itu, didapati ada empat subjenis tautan daripada tujuh subjenis

tautan terdapat di dalam teks yang dikaji. Jumlah ikatan tautan dan peratusan subjenis TP

ditunjukkan dalamJadual 1.

Jadual 1

Jadual menunjukkan jumlah ikatan dan peratusan tautan perulangan (TP)

Bil Subjenis Tautan Perulangan Jumlah Ikatan Tautan Peratusan %1 Tautan Perulangan Rujukan (TPR) 44 39.3%

2 Tautan Perulangan Penggantian (TPP) 1 0.89%

3 Tautan Perulangan Elipsis (TPE) 0 0.00%

4 Tautan Perulangan Leksikal (TPL) 65 58.0%

5 Tautan Perulangan Parafrasa (TPF) 0 0.00%

6 Tautan Perulangan Paralelisme (TPI) 0 0.00%

7 Tautan Perulangan Struktur dan Makna

Sama (TPS)

2 1.79%

7 Jenis 112 100%


49/95

37

Daripada Jadual di sebelah yang mempunyai jumlah ikatan TP yang tertinggi ialah

TPL sebanyak 65 jumlah ikatan tautan, iaitu 58.0% dan jumlah ikatan tautan yang terendah

ialah TPP sebanyak 1 ikatan tautan, iaitu 1.79%.

4.1.1.1 Tautan Perulangan Rujukan (TPR)

TPR ialah unsur yang berhubungan dikaitkan kerana ada makna rujukan walaupun unsur

linguistik tidak sama. TPR boleh dijeniskan lagi kepada tiga jenis kecil, iaitu rujukan

peribadian atau rujukan ganti nama, tunjuk dan bandingan. Ketiga-tiga jenis rujukan ini

terdapat di dalam teks yang dikaji. Ia dapat dilihat seperti dalam Jadual 2. TPR menduduki

tempat kedua iaitu 39.3%..

Jadual 2

Tautan Perulangan Rujukan (TPR)

Unsur /Bentuk Bilangan Peratusan %

Ganti Nama Diri 26 59.1%

Tunjuk 15 34.1%

Bandingan 3 6.81%

Jumlah 44 100%


50/95

38

Contoh TPR bagi setiap unsur tersebut dalam teks yang dikaji ialah seperti berikut:

(1)

a. Paduka Sri Sultan Mahmood Syah (1) 3

b. sahabat kitayang dibawa (3) 3

Kita dalam unit teks (UT) 1 teks 3 sebagai anafora ganti nama diri merujuk kepada

Paduka Sri Sultan Mahmod Syah dalam unit teks 3 teks 3. Dalam dokumen lama

penggunaan ganti nama kitaadalah sebagai ganti nama diri pertama

(2)

a. Kemudian tatkala beta mengunjungi sahabat beta (3) 2

b. dipertemukan pada ketika itu. (4) 2

Ganti nama itusebagai ganti nama tunjuk dalam unit teks 4 teks 2 merujuk kepada

mengunjungi sahabat betadalam unit teks 3 teks 2 sehingga unit teks 3 teks 2 dan unit teks

4 teks 2 dalam teks tersebut bertaut.

(3)a. akan warkahyang dibawa yakni (3) 5

b. fahamlah beta segala yang tersebut di dalamnya itu. (5) 5

Ganti nama itu sebagai ganti nama tunjuk dalam UT 5 teks 5 merujuk kepada

warkah dalam UT 3 teks 5 sehingga UT 3 teks 5 dan UT 5 teks 5 dalam teks tersebut

bertaut.


51/95

39

(4)a. negeri Kedah sekarang terlalu huru-haralah Siam (5) 2

b. terlalulah susah hati beta dan isi negeri Kedah ini. (6) 2

Ganti nama inisebagai ganti nama tunjuk dalam UT 6 teks 2 bertaut secara rujukan

dengan semua unsur dalam UT 5 teks 2.

(5)a. boleh menolongdengan sesungguhnya (7) 4

b.Demikianadanya kemudian daripada itu.. (8) 4

Kata Demikianadanya dalam UT 8 teks 4 merujuk kepada boleh menolongdalam

UT 7 teks 4 secara rujukan tunjuk.

(6)

a. akan hal seperti anak betayang dua orang ini (5) 4

b. lima yang lain lagi. (6) 4

Kata lagidalam UT 5 teks 5 sebagai unsur bentuk tautan rujukan bandingan kepada

anak betadalam UT 4 teks 5.

(7)a. memelihara negeri Kedahini seperti surat-surat (7) 2

b. atas negeri KedahsepertiPulau Pinang. (8) 2

Kata seperti dalam UT 9 teks 2 bertaut secara rujukan bandingan dengan

memelihara negeri Kedahdalam UT 8 teks 2.


52/95

40

Tautan perulangan rujukan mempunyai 44 jumlah ikatan yang terdiri daripada

empat subjenis dan bentuk itu pula digolongkan kepada tiga iaitu ganti nama diri, tunjuk

dan bandingan. TPE, TPF dan TPI tidak terdapat dalam teks yang dikaji.

4.1.1.2 Tautan Perulangan Penggantian (TPP)

Tautan ini bercirikan tatabahasa berbanding dengan tautan perulangan rujukan. Unsur yang

menggantikan dalam tautan penggantian mengekalkan golongan tatabahasa yang

digantikan. Unsur itu juga hanya sebagai pancang kepada yang digantikan. Perulangan

dalam konteks penggantian ini ialah perulangan makna. Hanya terdapat satu jumlah ikatan

tautan TPP di dalam teks yang dikaji, iaitu 0.89%. Unsur atau bentuk yang TPP dalam teks

yang dikaji dapat dilihat dalamJadual 3.

Jadual 3

Tautan Perulangan Penggantian (TPP)


"Pancang

(Demikian)

1 100%

Jumlah 1 100%


53/95

41

Contoh TPP dalam teks yang dikaji ialah seperti berikut:

(8)

a. amat bangsawan dan setiawan, hartawan kini dermawan

(3) 4

b. ... demikianitu telah masyhur nama (4) 4

Penggantian demikian dalam UT 4 teks 4 berhubungan dengan seluruh UT 3 teks 4.

Tautan perulangan penggantian di dalam teks yang dikaji hanya mempunyai satu

jumlah ikatan tautan sahaja. Ini relatif dengan unit teks dan jumlah teks yang dikaji.

4.1.1.3 Tautan perulangan Leksikal ( TPL)

TPL dibezakan daripada yang lain dengan kriteria bentuk leksikal dan makna. Bentuk yang

diulang sama ada mempunyai akar kata yang sama, bersinonim atau kata umum yang

mempunyai makna yang sama. Dalam kajian ini bentuk tersebut digabungkan di bawah

jenis yang sama dari aspek analisis. TPL ialah subjenis tautan yang tertinggi jumlah ikatan

tautannya, iaitu 58.0%. Dalam teks yang dikaji terdapat kepelbagaian unsur bentuk leksikal

yang dapat dilihat dalamJadual 4.


54/95

42

Jadual 4

Tautan Perulangan Leksikal (TPL)

Unsur /Bentuk Bilangan Peratusan %Kata Nama Am 32 49.2%

Kata Nama Khas 19 29.2%

Kata Adjektif 2 3.08%

Kata Kerja 10 15.4%

Sinonim 2 3.08%

Jumlah 65 100%

Contoh TPL yang terdapat dalam teks yang dikaji seperti berikut:

(9)a. negeri Perakmasa ini. (11) 5

b. ..Negeri Perak (12) 5

Negeri Perak dalam UT 11 teks 5 bertaut secara berulang bentuk leksikal negeri

Perak dalam UT 11 teks 5. kedua-duanya nama khas.

(10) a. kePulau Pinang (1) 1

b. belayar dariPulau Pinang. (2) 1


55/95

43

Leksikal nama khasPulau Pinangdalam UT 4 teks 1 bertaut secara ulangan dengan

Pulau Pinangdalam UT 2 teks 1.

(11) a. akan China yang masuk ke Perak itu. (9) 5

b. Chinaberdagang itu (10) 5

Leksikal nama khas Chinadalam UT 10 teks 5 bertaut secara ulangan dengan China

dalam UT 9 teks 5.

(12) a. di dalamsurat sahabat beta (10) 5

b. SuratLaksamana siap dalam (13) 5

Leksikal nama am surat dalam UT13 teks 5 bertaut secara ulangan dengan surat

dalam UT 10 teks 5.

(13) a. kasih sayangtulus ikhlas (1) 1

b. kasih sayangdan pertolongan (4) 1

Kasih sayang dalam UT 4 teks 1 bertaut secara berulang bentuk leksikal kasih

sayang dalam UT 1 teks 1.

(14) a. untuk menyatakansegala (3) 1

b. menyatakanbeta sampai (4) 1


56/95

44

Leksikal kata kerja menyatakan dalam UT 4 teks 1 bertaut secara ulangan dengan

menyatakan dalam UT 3 teks 1.

(15) a. mempunyaiperintahpada segala (1) 5

b. yang memerintahkansegala daerahnya (2) 5

Leksikal memerintahkan dalam UT2 teks 5 bertautat dengan perintah dalam UT1

teks 5 secara akar kata yang sama, iaitu perintah.

(16) a. akan warkah yang dibawa (3)5

b. di dalamsuratsahabat beta (10)5

Leksikalsuratdalam UT 10 teks 5 bertaut secara sinonim dengan warkahdalam UT

3 teks 5.

Secara keseluruhannya TPL yang mempunyai 65 jumlah ikatan tautan. Terdapat

keperlbagaian unsur bentuk leksikal yang terdapat dalam teks yang dikaji. Leksikal yang

bertaut itu ada yang berbentuk sama atau sebahagiannya sama dengan kata akarnya sama

ada kata nama khas, kata nama am, kata kerja,kata adjektif dan hubungan antara sinonim.


57/95

45

4.1.1.4 Tautan Perulangan Struktur dan Makna Sama (TPS)

TPS merujuk unsur bertaut dan bukan bertaraf leksikal tetapi bertaraf frasa sehinggalah

ayat yang sama dari segi bentuk susunan dan makna. Tautan ini mempunyai 1.79 %. Unsur

atau bentuk TPS yang terdapat dalam teks yang dikaji seperti dalamJadual 5.

Jadual 5

Tautan Perulangan Struktur dan Makna Sama (TPS)


Frasa 2 100%

Jumlah 2 100%

Contoh TPS dalam teks yang dikaji ialah seperti berikut:

(17) a. beta keluar dari Kedahsampai ke Pulau Pinang (2) 1

b. menyatakan betasampai ke Pulau Pinang. (4) 1

Struktur dan makna frasasampai ke Pulau PinangKK + KS + KN dalam UT 4 teks

1 sama dengansampai ke Pulau Pinangdalam UT 2 teks 1.


58/95

46

(18) a. .. ke Pulau Pinang. (1) 1

b. sampai ke Pulau Pinang (2) 1

Struktur dan makna frasa ke Pulau Pinang KS + KN dalam UT 2 teks 1 sama

dengan ke Pulau Pinangdalam UT 2 teks 1.

TPS dalam teks yang dikaji hanya mempunyai dua jumlah ikatan sahaja iaitu di

peringkat frasa.

4.1.1.5 Kesimpulan

Tautan yang diperolehi dalam teks yang dikaji ialah TPR, TPP, TPL dan TPS. Tautan TPF,

TPE dan TPI tidak kedapatan di dalam teks yang dikaji. TPL mempunyai jumlah ikatan

ialah terbanyak iaitu, 58.0% dan yang terendah ialah TPP sebanyak 0.89%.

TPR mempunyai empat unsur bentuk ikatan daripada 44 jumlah ikatan tautan. Unsur

tersebut dikelompokkan kepada tiga iaitu ganti nama diri, tunjuk dan bandingan. TPP

mempunyai satu jumlah ikatan tautan sahaja. TPL mempunyai 65 jumlah ikatan tautan

yang terdiri daripada pelbagai bentuk, iaitu yang sepenuhnya atau sebahagian, dari segi

kelas kata seperti kata nama am, kata nama khas, kata adjektif dan kata kerja dan dari segi

semantik terdapat hubungan sinonimi. Jumlah ikatan tautan yang banyak dalam TPL adalah

suatu fenomena yang tidak asing lagi kerana ia bersifat terbuka dan bebas berbanding


59/95

47

dengan yang lain dari segi bentuk kata dan kelas kata. TPS pula mempunyai dua jumlah

ikatan sahaja.

4.1.2. Tautan Kolokasi (TK)

TK dilihat berdasarkan kriteria konteks unsur tautan itu dalam teks dan hubungan makna

yang diwujudkan. Kajian terhadap lima teks dokumen lama itu diperolehi empat jumlah

ikatan bagi semua subjenis tautan kolokasi. Jadual 6 memaparkan jumlah dan peratusan

ikatan kolokasi mengikut subjenis.

Jadual 6

Jadual menunjukkan jumlah ikatan tautan dan peratusan bagi tautan kolokasi (TK)

Daripada Jadual 6 TKH mempunyai jumlah ikatan tautan tertinggi, iaitu 50%

diikuti TKA dan TKS 25% . TKK tidak terdapat dalam teks yang dikaji.

Bil Subjenis Tautan Kolokasi Jumlah Ikatan Tautan Peratusan %

1 Tautan Kolokasi Antoniman (TKA) 1 25%

2 Tautan Kolokasi Kohiponiman

(TKK)

0 0.00%

3 Tautan Kolokasi Hasil (TKH) 2 50%

4 Tautan Kolokasi Sifat (TKS) 1 25%

4 Jenis 4 100%


60/95

48

4.1.2.1 Tautan Kolokasi Antoniman (TKA)

TKA merujuk kepada hubungan keberadaan unsur tautan yang bercirikan makna

berlawanan. Ikatan ini boleh terdiri daripada unsur linguistik pada peringkat kata, frasa, dan

klausa antara unit teks . Tautan ini mempunyai satu jumlah ikatan iaitu 25%. Unsur atau

bentuk TKA yang terdapat dalam teks yang dikaji dapat dilihat dalamJadual 7.

Jadual 7

Tautan Kolokasi Antoniman (TKA)


Kata dengan kata 1 100%

Jumlah 1 100%

Berikut diperlihatkan contoh TKA di peringkat kata dengan kata antara unit teks

dalam teks yang dikaji. Kata yang dimaksudkan ialah yang bersifat leksikal bukan kata

tugas.

(19) a. beta menerimakasih (6) 1

b. sudah beta menghantarkan (5) 1


61/95

49

Kata menerima dalam UT 6 teks 1 berhubungan secara TKA dengan

menghantarkandalam UT 5 teks 1.

TKA dalam teks yang dikaji hanya mempunyai tautan di peringkat kata dengan

kata. Tidak terdapat contoh daripada teks yang dikaji di peringkat frasa, klausa dan ayat

antara unit teks. Unsur linguistik bertaut disebabkan keberadaan unsur yang mewujudkan

hubungan makna yang bertentangan.

4.1.2.2 Tautan Kolokasi Hasil (TKH)

TKH merujuk kepada tautan yang melibatkan keberadaan hubungan makna unsur tautan

yang satu menghasilkan yang lain atau antara unsur yang dihasilkan oleh sesuatu entiti

semantik. TKH hanya mempunyai dua jumlah ikatan sahaja, iaitu 50%. Bentuk yang

terdapat dalam TKH dapat dilihat dalamJadual 8.

Jadual 8

Tautan Kolokasi Hasil (TKH)


Kata dengan kata 2 100%

Jumlah 2 100%


62/95

50

Contoh TKH dipaparkan di peringkat kata dengan kata seperti berikut:

(20) a. berjumpadengan ... (3) 1

b. keluar dari Kedah (2) 1

Contoh (20) berjumpa dalam UT 3 teks 1 dihasilkan mendahului yang

menghasilkan, iaitu keluardalam UT 2 teks 1.

(21) a. susah hatibeta (6) 2

b. huru-haralahSiam perintah (5) 2

Contoh (21) susah hati dalam UT 6 teks 2 dihasilkan mendahului yang

menghasilkan, iaitu huru-haralahdalam UT 5 teks 2.

TKH dalam teks yang dikaji mempunyai jumlah ikatan yang terhad, iaitu di

peringkat kata dengan kata sahaja.

4.1.2.3 Tautan Kolokasi Sifat (TKS)

TKS merujuk kepada keberadaan hubungan makna antara unsur tautan yang

menjadi punca sifat dengan unsur sifat atau unsur sifat daripada entiti punca sifat. TKS juga

mempunyai satu jumlah ikatan tautan iaitu 25%. TKS dapat dilihat bentuknya dalam

Jadual 9.


63/95

51

Jadual 9

Tautan Kolokasi Sifat (TKS)

Unsur /Bentuk Bilangan Peratusan %Frasa dengan kata 1 100%

Jumlah 1 100%

Contoh TKS di peringkat frasa dengan kata iaitu:

(22) a. sekalian hanba rakyatnya (3) 4

b. beta Tengku Temenggung (1) 4

Daripada contoh (30) menunjukkan sekalian hamba rakyanya sebagai sifat dalam

UT 3 teks 4 yang mengikuti entitinya, beta Tengku Temenggungdalam UT 1 teks 4.

TKS dalam teks yang dikaji hanya terdapat di peringkat frasa dengan kata. Di dalam

teks yang dikaji tidak terdapat contoh di peringkat kata dengan frasa, frasa dengan frasa

serta di peringkat klausa antara unit teks.


64/95


65/95

53

Jadual 10

Jadual menunjukkan jumlah ikatan dan peratusan bagi tautan penghubung ayat (PH)

Daripada Jadual 10 PHS mempunyai jumlah ikatan tautan yang tertinggi iaitu

76.5%, diikuti oleh PHW dan PHB iaitu 11.8%. Dalam teks yang dikaji tidak kedapatan

PHG dan PHT.

4.1.3.1 Tautan Penghubung Ayat Tambahan (PHB)

PHB merujuk kepada penghubung ayat yang menandai ciri makna menambah unsur

sebelum dengan selepas penghubung itu. Penghubung ayat bukan unsur tautan tetapi

penghubung yang terlibat dalam menghubungkan unit teks sebelum dengan yang

Bil Subjenis Tautan Penghubung Ayat Jumlah Ikatan Tautan Peratusan %

1 Tautan Penghubung Ayat Tambahan

(PHB)

2 11.8%

2 Tautan Penghubung Ayat Tentangan

(PHG)

0 0.00%

3 Tautan Penghubung Ayat Sebab-

Musabab (PHS)

13 76.5%

4 Tautan Penghubung Ayat Waktu

(PHW)

2 11.8%

5 Tautan Penghubung Ayat Terusan

(PHT)

0 0.00%

5 Jenis 17 100%


66/95

54

mengikutinya. PHB dalam teks yang dikaji terdiri daripada bentuk kata seperti dalam

Jadual 11.

Jadual 11

Tautan Penghubung Ayat Tambahan (PHB)


Kata 2 100%

Jumlah 2 100%

Contoh berikutnya memperlihatkan hubungan dua penghubung ayat tersebut dalam

unit teks yang mendahului dan mengikutinya dalam teks yang dikaji.

(23) a. bangsawan dan setiawan, hartawan kini dermawan, bijaksana, pandai

melakukan benda yang arif adil dengan baik budi pekerti (3) 4

b.Dan (4) 4

c. tiadalah dua, tiga lima yang lain lagi. (5) 4

Dalam contoh (23) b. Dan dalam UT 4 teks 4 mempunyai hubungan dengan (23) a.

UT 3 teks 4 yang mendahuluinya dan (23) c. UT 5 teks 4 yang mengikutinya.


67/95

55

(24) a. hendak melanggar ke Tanah Jawa syahdan mengkehendaki segala

makanan dalam negeri Perak seperti (6) 5

b.Dalam pada itu (8) 5

c.Tiada ada menaruh (9) 5

Dalam contoh (24) b. UT 8 teks 5 iaitu Dalam pada itu mempunyai hubungan

dengan (24) a. UT 6 teks 5 yang mendahuluinya dan (24) c. UT 9 teks 5 yang

mengikutinya.

Seterusnya, daripada dua bentuk PHB itu dapat dikelompokkan mengikut makna

tambahan khusus iaitu danialah tambahan sebenar danDalam pada ituialah perbandingan.

Ia juga terdiri daripada kata dan frasa. Contoh kata ialah Dandan bentuk frasa pula ialah

Dalam pada itu.

Daripada dua bentuk ikatan tautan dalam PHB dapat dikelompokkan kepada dua

makna tambahan khusus iaitu tambahan sebenar dan perbandingan. Bentuk tersebut dilihat

dari segi linguistik terdiri daripada peringkat kata dan frasa. Dalam teks yang dikaji tidak

terdapat penghubung ayat tambahan yang banyak digunakan. Justeru itu, makna tambahan

khusus lain seperti pilihan, penegasan, dan penerangan tidak terdapat dalam teks yang

dikaji.


68/95

56

4.1.3.2 Tautan Penghubung Ayat Sebab- Musabab ( PHS)

PHS merujuk kepada hubungan unsur sebelum dengan selepas dengan makna alasan,

akibat, tujuan atau syarat yang ditunjukkan melalui penghubung ayat. PHS mempunyai

jumlah ikatan yang tertinggi iaitu 76.5%. Unsur atau bentuk PHS yang terdapat dalam teks

yang dikaji dapat dilihatkan seperti dalamJadual 12.

Jadual 12

Tautan Penghubung Ayat Sebab-Musabab (PHS)


Kata 1 25%

Frasa 3 75%

Jumlah 4 100%

Berikutnya diperlihatkan contoh PHS dalam dalam unit teks yang mendahului dan

mengikutinya dalam teks.

(25) a. beta keluar dari Kedah sampai ke Pulau Pinang (2) 1

b.Maka (3) 1

c. beta perbuat surat kepada (4) 1


69/95

57

Contoh (25) b. Maka dalam UT 3 teks 1 mempunyai hubungan dengan unit teks

yang mendahuluinya iaitu (25) a. UT 2 teks 1 dan yang mengikutinya (25) c. UT 4 teks 1.

(26) a. tiadalah beta sempat berjumpa dengan (3) 1

b.Maka inilah (4) 1

c. .. terlalu harap beta ( 5) 1

Contoh (26) b. Maka inilahdalam UT 4 teks 1 mempunyai hubungan dengan unit

teks yang mendahuluinya iaitu (26) a. UT 3 teks 1 dan yang mengikutinya (26) c. UT 5 teks

1.

(27) a. boleh menolong dengan sesungguhnya dan (6) 4

b.Demikian adanya (7) 4

Contoh (27) b. Demikian adanyadalam UT 8 teks 4 mempunyai hubungan dengan

(27) a. dalam UT 7 teks 4 yang mendahuluinya.

(28) a. barang yang mana hadir insyaallah jikalau tidak susah negeri Perak

(15) 5

b.Dengan sekiranya (16) 5

Contoh (28) b. Dengan sekiranya dalam UT 16 teks 5 mempunyai hubungan

dengan (28) a. dalam UT 17 teks 5 yang mendahuluinya.


70/95

58

PHS mempunyai 13 jumlah ikatan tautan. Bentuk penghubung ayat yang

dikenalpasti hanya terdiri daripada struktur kata ialah Maka dan frasa ialah Maka inilah,

Demikian adanyadanDengan sekiranya.

4.1.3.3 Tautan Penghubung Ayat Waktu (PHW)

PHW merujuk kepada hubungan makna yang wujud antara unsur yang sebelum dengan

selepas yang menunjukkan urutan, sertaan, kesimpulan dan lampauan. PHW mempunyai

jumlah ikatan tautan, iaitu 11.8%. Unsur atau bentuk PHW yang diperolehi daripada teks

yang dikaji dapat dilihat dalamJadual 13.

Jadual 13

Tautan Penghubung Ayat Waktu (PHW)


Kata 2 100%

Jumlah 2 100%

Berikutnya pula ialah contoh PHW dalam unit teks yang mendahului dan

mengikutinya dalam teks yang dikaji.


71/95


72/95

60

PHW dalam teks yang dikaji hanya dapat dikelompokkan kepada makna dan waktu

yang khusus iaitu urutan sahaja. Selain itu, dari segi bentuknya hanya terdiri daripada kata

sahaja.

4.1.3.4 Kesimpulan

PH mempunyai subjenis iaitu PHB, PHSdan PHW. PHS mempunyai peratusan tertinggi

iaitu iaitu 76.5%% dan PHB serta PHW masing-masing sebanyak 11.8%. Daripada 17

jumlah ikatan tautan yang diperolehi hanya terdapat bentuk kata dan frasa sahaja.


73/95

61

BAB V

RUMUSAN

5.0 Kesimpulan

Berdasarkan huraian hasil dapatan dalam bab sebelum ini, dapat dibuat kesimpulan ringkas

keseluruhan hasil kajian.

Kajian tautan berdasarkan MTP dilakukan dengan tujuan meneliti atau

menghuraikan tiga jenis tautan utama dan subjenis tautan. Daripada perbincangan dalam

bab sebelum ini, tujuan tersebut telah dapat dicapai relevan dengan relatif panjang teks,

iaitu lima teks daripada dokumen lama yang telah dipilih.

Kajian ini menggunakan lima teks bahan bertulis daripada dokumen lama iaitu teks

surat persendirian Stamford Raffles 1810-1811 (SP 22).


74/95

62

Wacana dapat dilihat sebagai unit bahasa yang melangkaui ayat. Tautan pula

sebagai fenomena hubungan yang ditandai pelbagai peranti tautan untuk mewujudkan teks.

5.1 Perbincangan

Istilah analisis wacana pertama laki diperkenalkan oleh Zellig S. Harris pad atahun 1942

melalui artikelnya yang berjudul Disaource Analysis. Beliau mendefinisikan analsisi

wacana sebagai pemenggalan satu-satu wacana kepada unsur-unsur dasar atau bahagian

komponennya melalui kaedah penyebaran baku. Di Malaysia, bidang analisis wacana mula

diceburi oleh Yunus Maris pada tahun 1966. Beliau merupakan perintis yang

memperkenalkan kaedah analisis wacana dalam bahasa Melayu.

Salah satu aspek wacana yang dibincangkan ialah tautan. Tautan menurut Halliday

dan Hasan (1976:4) merupakan konsep semantik yang merujuk kepada hubungan makna

yang terdapat dalam teks dan hubungan demikian mendefinisikan teks. Terdapat banyak

kajian yang berkaitan dengan analisis wacana dan tautan telah dilakukan. Antaranya oleh

Snat Md. Nasir, Sato Hirobumi, Wong Khek Seng dan Azhar M. Simin.

Dalam kajian ini, dokumen lama telah dipilih untuk dikaji. Dokumen lama bentuk

bahan bertulis iaitu surat persendirian Sir Stamford Raffles 1810-1811 (SP 22). Kajian ini

ialah satu kajian yang baru berdasarkan MTP yang berasaskan model Halliday dan Hasan

dengan beberapa pindaan dilakukan.


75/95

63

Berdasarkan dapatan kajian yang dihuraikan secara terperinci dalam Bab IV

didapati 3 jenis tautan utama dan subjenis terdapat dalam bahan dokumen lama yang dikaji.

Pertama analisis tentang TP. Daripada lima teks yang dikaji sebanyak 112 jumlah ikatan

jenis TP telah dikenal pasti. Daripada lima subjenis TP itu, terdapat empat sahaja subjenis

yang diperolehi daripada teks yang dikaji iaitu TPR, TPP, TPL dan TPS. TPP, TPF dan TPI

tidak kedapatan dalam teks yang dikaji.

Daripada 112 jumlah ikatan, didapati TPL paling tinggi jumlah ikatannya, iaitu 58.0

%, yang terendah ialah TPP sebanyak 0.89 %. Terdapat tujuh unsur bentuk dalam TPR dan

yang terbahagi kepada tiga iaitu ganti nama diri, tunjuk dan bandingan. TPP hanya

mempunyai jumlah ikatan tautan iaitu0.89 %. Selain itu, TPL pula direalisasikan dalam

bentuk iaitu bentuk penuh atau sebahagian akar kata, kata nama am, kata nama khas, kata

adjektif, kata kerja dan hubungan antara sinonim. TPS pula mempunyai jumlah ikatan

tautan iaitu 1.79 %. TPE, TPF dan TPI tidak terdapat dalam teks yang dikaji disebabkan

oleh cakupan teks yang terhad.

Keduanya, TK yang terhasil dalam teks yang dikaji iaitu TKA,TKH,TKS dan TKK

tidak kedapatan dalam teks. Dalam TK ini, TKH mempunyai jumlah ikatan tautan yang

tertinggi iaitu 50 % berbanding TKA dan TKS iaitu 25 %.

TKA dalam teks terhasil di peringkat kata dengan kata antara UT. TKH pula

ikatannya terhasil di peringkat kata dengan kata juga antara UT. Selain itu, TKS di

peringkat frasa dengan kata.antara UT.


76/95

64

PH pula mempunyai tiga subjenis tautan iaitu PHB, PHS dan PHW. PHS yang

tertinggi berbanding yang lain iaitu 76.5 %. PHB dan PHW iaitu 11.8 %.

Secara keseluruhannya daripada ketiga-tiga jenis tautan utama ini TP mempunyai

jumlah ikatan tautan yang tertinggi iaitu sebanyak 112 ikatan, keduanya ialah PH iaitu tujuh

belas jumlah ikatan tautan dan TK iaitu sebanyak lapan jumlah ikatan tautan. TP ialah jenis

tautan yang paling ketara dalam dokumen lama. Subjenis TP yang begitu menonjol dalam

dokumen lama ialah TPL dan yang paling sedikit pula ialah TPP. Dalam dokumen lama

subjenis tautan TPE, TPF dan TPI tidak kedapatan. Dalam dokumen lama juga TK dan PH

tidak begitu ketara tautannya berbanding dengan TP. Subjenis TKK dan PHG dan PHT

tidak kedapatan dalam teks yang dikaji. Dalam dokumen lama yang dikaji penggunaan

ayatnya meleret-meleret untuk menyampaikan maksud yang sebenar, tidak berperenggan

dan tidak ada noktah. Ini merupakan cara penulisan yang terdapat dalam dokumen lama

sekitar tahun 1810-1811 di antara golongan diraja dengan pemerintah Inggeris.

5.2 Implikasi Kajian

Hasil daripada kajian yang telah dijalankan diharapkan dapat memberi manfaat

terutamanya dalam bidang pendidikan. Justeru itu, tautan dalam sesebuah teks sangat

pentign untuk menghasilkan teks yang mempunyai kesinambungan yang menarik. Tautan

penting untuk melihat perkaitan kebahasaan yang ada pada teks. Menurut Wong Khek

Seng, kajian tentang wacana snagat berguna kerana dapat dimanfaatkan untuk pengajaran


77/95

65

dan pembelajaran bahasa seperti dalam bidnag penterjemahan serta penyusunan kamus, dan

thesaurus khususnya yang berhubung dengan linguistik komputasi.

Kajian ini akan boleh dijadikan sebagai bahan rujukan unutk pengkaji akan datang

untuk memperbaikinya seterusnya memperbanyakkan lagi kajian yang berkaitan dengan

tautan ayat berdasarkan bahan data yang lain.

5.3 Cadangan Kajian Lanjut

Kajian ini dibataskan hanya pada data teks bertulis dalam dokumen lama berbentuk surat,

dicadangkan kajian seperti berikut:

a.

Kajian dijalankan dengan menggunakan MTP dengan menganalisis data teks

bertulis dan lisan dalam pelbagai jenis genre.

b. Kajian tautan berdasarkan MTP dalam karangan pelajar sekolah menengah.

c. Kajian berdasarkan MTP dengan menganalisis dokumen lama dengan

memperbanyakkan lagi bahan bagi melihat kerencaman tautan yang terdapat dalam

dokumen lama tersebut.

Dengan demikian, tautan dalam bahasa Melayu akan dapat memberi manfaat ke[ada

ramai pihak. Ia juga akan dapat memperkayakan penggunaan dan pengajaran bahasa.


78/95

66

SENARAI RUJUKAN

A.

Hamid Hassan Lubis. (1993). Analisis Wacana Pragmatik. Indonesia. Penerbitan

Angkasa Bandung.

Abdul Aziz et.al. (1989). Pengajaran Pengujian Bahasa: Perspektif untuk Perguruan. Kuala

Lumpur: Nurin Enterprise.

Abdul Jalil Othman. (2000). Kajian Pertautan Ayat dalam Penulisan Karangan: Suatu

Pengenalan dlm.Dewan Bahasa44:6, hal. 658-678.

Abdullah Hassan (ed). (1987). Kesalahan Bahasa dalam Bahasa Malaysia. Kuala Lumpur:

Dewan Bahasa dan Pustaka.

Ahmad Mahmood Musanif. (1999). Analisis Wacana: Pendekatan dan Aplikasi dlm.

Monograf Bahasa, Sastera dan Budaya Melayu2:2, hal. 19-24.

Arbak Othman. (2001). Tetenunan dalam Puisi dlm. Jurnal Dewan Bahasa1:3, hal. 316-

319.

Asmah Hj. Omar. (1980). Analisis Wacana (Bahagian Pertama) dlm. Jurnal Dewan

Bahasa24:4, hal. 11-25.


79/95

67

________________ ( 1980). Analisis Wacana (Bahagian Akhir) dlm. Jurnal Dewan

Bahasa24:4, hal. 9-25.

________________ (1980). Nahu Melayu Mutakhir. Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan

Pustaka.

_________________ (1987).Bahasa Malaysia Saintifik. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan

Pustaka.

_________________ ( 1992). Kajian dan Perkembangan Bahasa Melayu. Kuala Lumpur:

Dewan bahasa dan Pustaka.

Awang Sariyan. (1984).Isu-isu Bahasa Malaysia. Petaling Jaya: Fajar Bakti.

_____________ ( 1991). Kemahiran Penulisan dalam Konteks Pembinaan Wacana yang

Utuh dlm.Jurnal Dewan Bahasa, hal. 438-446.

Azhar M. Simin. (1993). Sintaksis Wacana Yang dalam Bahasa Melayu. Kuala Lumpur:


Brown, G & Yule. (1983). Analisis Wacana. Trj. I Soetikno. Jakarta: PT Gramedia Pustaka

Utama.

Halliday M.A.K dan Ruqaiya Hasan. (1976). Cohesion in English.London: Longman Ltd.

_____________________________ (1994). Bahasa, Konteks, dan Teks: Aspek-aspek Bahasa

dalam Pandangan Semiotik Sosial. Trj. Drs. Asruddin Barori. Tou MA. Indonesia:

Gadjah Mada Universiti Press.


80/95

68

Hashim Othman. (2001). Komponen Komunikatif dalam Karangan Bahasa Melayu Sekolah

Menengah dlm.Jurnal Dewan Bahasa1:3, hal. 355-356.

Ismail Ahmad. (2002). Penulisan Saintifik. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Js. Badudu. (2000). Wacana. http:// zkarnain.tripod.com/ WACA.htm.

Khatijah Abdul Hamid. (1997). Analisis Kohesi dan Koheren dalam Karangan Bahasa

Melayu Pelajar Tingkatan 4 di Sebuah Sekolah Menengah. Ijazah Sarjana

Pendidikan, Fakulti Pendidikan Universiti Malaya.

__________________ ( 1996). Wacana dalam Teks Penulisan: Satu Tinjauan tentang

Pertautan Berdasarkan Analisis Kohesi dan Koheren dlm. Jurnal Dewan Bahasa

40:10, hal. 868-880.

Lufti Abas. (1979). Analisis Wacana Sebuah Cerpen dlm. Jurnal Dewan Bahasa 23:12,

hal. 63-73.

_________ (1982).Keindahan Sastera Bahasa. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Mohd. Sidin Ahmad Ishak. (1999).Ketrampilan Menulis. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan

Pustaka.

Musmira Saad. (1995). Analisis Tautan dalam Cerpen Kasih Datuk Bertaut: Suatu

Tinkauan Awal dlm.Jurnal Dewan Bahasa39:5, hal. 405-412.

Nik Safiah Karim, Farid M.Onn, Hashim Hj. Musa dan Abdul Hamid Mahmood. (1997).

Tatabahasa Dewan Edisi Baharu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Raja Masittah Raja Ariffin. (2000). Genre Laporan Berita dalam Akhbar : satu Analisis

Wacana dlm.Jurnal Dewan Bahasa44:4, hal. 505-520.


81/95

69

Raminah Hj. Sabran. (1989). Kecekapan Berkomunikasi dalam Bahasa Malaysia. Petaling

Jaya: Penerbitan Fajar Bakti Sdn. Bhd.

_________________ (1993). Kecekapan Berkomunikasi dalam Bahasa Malaysia: untuk

Pelatih Maktab Perguruan. Petaling Jaya: Penerbitan Fajar Bakti Sdn. Bhd.

Sanat Md. Nasir. 2002. Tautan dalam Wacana Bahasa Melayu Akhbar: Analisis Rencana

Pengarang Utusan Zaman (1957-1961). Kuala Lumpur: Dewan bahasa dan

Pustaka.

Sato Hirobumi. (1997). Analisis Nahu Wacana Bahasa Melayu Klasik Berdasarkan Teks

Hikayat Hang Tuah. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Shamsudin Othman. (1999). Wacana dan Sejarahnya.

http://dbp.gov.my/ dbp 98/ majalah/ pelita 99/ pb 05 Sari. htm.

Syed Arabi Idid. (1998). Kaedah Penyelidikan Komunikasi dan Sains Sosial. Selangor:


Tarigan H.G. (1986).Pengajaran Sintaksis. Indonesia. Penerbitan Angsana Bandung.

__________ (1993).Pengajaran Wacana. Indonesia: Penerbitan Angsana Bandung.

___________ (1995).Pengajaran Wacana. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Wong Khek Seng. (1992). Sejarah Perkembangan Analisis Wacana dlm. Jurnal Dewan

Bahasahal. 438-446.

_______________ (1993). Pautan dan Pembinaan Teks dalam Bahasa Melayu: Satu

Tinjauan Awal dlm.Jurnal Dewan Bahasa37:4, 306-314.
http://dbp.gov.my/http://dbp.gov.my/


82/95

70

Wong Khek Seng (1995). Kesinambungan Topik dalam Bahasa Melayu. Kuala Lumpur:


Yunus Maris. (1978). Keperihalan Keadaan: Satu Teknik Menganalisis Makna dlm.

Rencana Linguistik, Abdullah Hassan (ed). Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan

Pustaka.

Zainal Abidin Ahmad. (1965). Pelita Bahasa Melayu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan

Pustaka.


83/95

71

LAMPIRAN A

SURAT PERSENDIRIAN SIR STAMFORD RAFFLES 1810-1811 (SP 22)

TEKS 1

Tarikh : 25 May 1810

Tajuk : Surat daripada Sultan Ahmad Tajuddin Sultan Kedah kepada Sir Stamford Raffles

( Mambalas surat Stamford Raffles, beliau pergi ke Pulau Pinang untuk berjumpa

Sir Stamford Raffles tetapi tidak berjumpa apabila Sir Stamford Raffles tiada)


1. 1. Surat kasih sayang tulus ikhkas berkasih-kasihan yang tiada

akhir kesudahan selagi ada perkitaran cakerawala matahari dan

bulan daripada Paduka Sri Sultan Ahmad Tajuddin Hlim yang

mempunyai kerajaan negeri Kedah baragan sampaikan tuhan

seru kepada sahabat beta Sir Stamford Raffles yang jadi wakil

Kolonel Jeneral Belanggol memerintahkan atas segala raja-raja

Melayu lagi arif bijaksana, pandai pada segala fikiran dan

pekerjaan, termasyhur kepujian pada zaman itu dan dapat

istirehat di dalam negeri Melaka di dalam bulan Rabiulakhir


84/95

72

iaitu sampai hari ke Pulau Pinang.

2. Maka apakala pada hari itulah beta keluar dari Kedah sampai ke

Pulau Pinang Kolonel Jeneral sudah sehari belayar dari Pulau

Pinang.

3. Maka jadi tiadalah beta sempat berjumpa dengan Sir Stamford

Raffles untuk menyatakan segala kehendak beta yang sekarang

tiada disampaikan pada sekian waktu ini.

4. Maka inilah beta perbuat surat kepada Kolonel Jeneral

menyatakan beta sampai ke Pulau Pinang serta harap akan kasih

sayang dan pertolongan sahabat beta menyampaikan maksud

beta seperti rencana beta yang sudah beta menghantarkan

kepada sahabat beta.

5. Maka terlalu harap beta menerima kasih daripada sahabat beta.


85/95

73

TEKS 2Tarikh : April 1811

Tajuk : Surat daripada Sultan Ahmad Tajuddin Sultan Kedah kepada Sir Stamford Raffles.

(Menceritakan tentang kesusahan negeri dan ingin memohon pertolongan dari pihak

Inggeris)


1. 1. Warkah tulus ikhlas yang termaktub di dalamnya salam serta

tulus ikhlas yang tiada berkesudahan selagi ada perkitaran

cakerawala matahari dan bulan daripada Paduka Sri Sultan

Ahmad Tajuddin Hlim yang mempunyai kerajaan negeri

Kedah.

2. Barangan disampaikan tuhan seru sekalian alam ke hadapan

Kolonel Jeneral yang mentadbir kerajaan negeri yang kekalnya

dan memerintah atas segala negeri di atas angin dan di bawah

angin yang adil pegangan, simpati serta arif bijaksana, masyhur,

kepujian dan kebilangan pada nama yang kebajikan, lagi sangat

mengasihi yang sekarang istirehat di negeri Melaka.

3. Kemudian daripada itu tatkala beta mengunjungi sahabat beta

yang sampai ke Pulau Pinang sekitar lalu suka hati beta mahu


86/95

74

berjumpa mata pandang muka sahabat beta serta boleh

menyatakan kehendak beta.

4. Maka sahabat beta sudah belayar dahulu sehari, maka jadi

separuh putus asa hati beta lantaran tiada sempat dipertemukan

tuhanlah pada ketika itu.

5. Maka inilah beta menghantarkan kepada sahabat beta adalah

negeri Kedah sekarang terlalu huru-haralah Siam perintah

dengan yang bukan adat dahulu kala.

6. Maka jadi terlalulah susah hati beta dan isi negeri Kedah ini.

7. Maka tidak terhingga harap akan pertolongan daripada sahabat

beta memeliharakan negeri Kedah ini seperti surat-surat yang

sudah beta menghantarkan kepada sahabat beta dahulu itu

supaya lepas daripada aniaya kekerasan Siam ini.

8. Beta pinta sahabat beta pandang tilik atas negeri Kedah seperti

Pulau Pinang.


87/95

75

TEKS 3Tarikh : 25 Dzulhijjah, 1226 (1811)

Tajuk : Surat daripada Sri Sultan Mahmood Shah Johor kepada Gavenor Pulau Pinang.

( Membalas surat Gavenor Pulau Pinang dan menyatakan telah menerima benda-

benda yang dikirim.)


1. 1. Bahawa ini surat tulus ikhlas serta suci putih hati hening dan

jernih yang tiada menaruh galat dan cam di dalamnya iaitu

daripada Paduka Sri Sultan Mahmood Syah yang bersemanyam

di atas takhta kerajaan dan kebesaran dan kemulian di dalam

negeri Johor dan Pahang serta sekalian daerah takluknya

sekalian.

2. Maka barangan sampaikan oleh tuhan seru alam sekalian jua

kiranya datang ke hadapan majlis sahabat kita Phillip presiden

yang memerintah di dalam negeri Pahang serta arif lagi

bijaksana telah termasyhur warta ehsannya serta nama yang

kepujian sampai ke mana-mana.

3. Daripada itu maka adalah kita menyatakan kepada sahabat kita

seperti surat sahabat kita yang dibawa oleh kapitan itu telah


88/95

76

sampailah kepada

document wacana.pdf

Documents