1

MO

HA

MA

D

SA

FU

AN

R

OZ

AK

,

GU

RU

C

EM

ER

LA

NG

S

AI

NS

DISUSUN OLEH

MOHAMAD SAFUAN BIN ROZAK GURU CEMERLANG SAINS

2

MO

HA

MA

D

SA

FU

AN

R

OZ

AK

,

GU

RU

C

EM

ER

LA

NG

S

AI

NS

Pada zaman dahulu, manusia menggunakan anggota badan seperti

lengan, jari tangan & tapak kaki untuk mengukur jarak. Contoh unit

rujukan yang terlibat ialah jengkal, hasta, depa & langkah

Gigi juga membantu kita bertutur

dengan betul & jelas

Enamel & cangkerang telur terbina daripada kalsium

karbonat. Walau bagaimanapun, kedua-duanya

mempunyai kekerasan yang berbeza

Sisa makanan di dalam mulut akan menggalakkan

pembiakan bakteria yang boleh merosakkan gigi

Habitat ialah tempat

tinggal semula jadi bagi

haiwan & tumbuhan

3

MO

HA

MA

D

SA

FU

AN

R

OZ

AK

,

GU

RU

C

EM

ER

LA

NG

S

AI

NS

Pulpa ialah bahan yang

diperoleh daripada pokok

sebelum menghasilkan kertas

Magnet ialah sejenis logam yang juga dikenali

dengan nama besi berani. Perkataan magnet

berasal daripada bahasa Greek iaitu ‘magnitis

lithos” yang bermaksud batu magnesia.

Gandar, takal, engkol, gegancu & gear berfungsi secara

mekanikal yang mempunyai konsep asas mesin ringkas.

Kekunci gandar dipasang

untuk menetapkan

kedudukan gandar

4

MO

HA

MA

D

SA

FU

AN

R

OZ

AK

,

GU

RU

C

EM

ER

LA

NG

S

AI

NS

Manusia mempunyai dua peparu. Peparu ialah

organ yang menjalankan pertukaran oksigen &

karbon dioksida

Peparu kiri manusia lebih kecil daripada peparu

kanan kerana pada peparu kiri terletaknya jantung.

Tulang rusuk melindungi peparu daripada

kecederaan. Manakala diafragma membantu

mengawal tekanan udara dalam peparu.

Air kencing mengandungi urea, air & garam yang

disimpan di dalam pundi kencing sebelum

disingkirkan daripada badan

Hasil perkumuhan & penyahtinjaan merupakan bahan

yang tidak berguna kepada badan manusia. Sekiranya ia

tidak disingkirkan, bahan ini akan terkumpul di dalam

badan dan menjadi toksik atau beracun

5

MO

HA

MA

D

SA

FU

AN

R

OZ

AK

,

GU

RU

C

EM

ER

LA

NG

S

AI

NS

Vennus flytrap ialah tumbuhan yang mempu

memerangkap serangga. Perangkap berduri ialah

bentuk daun yang diubah suai.

Fotosintesis berasal daripada perkataan Yunani.

Foto bermaksud cahaya dan sintesis ialah

menyatukan

Lantunan bola tidak boleh digunakan untuk

mengukur masa kerana ketinggian lantunannya

tidak seragam.

Kentang dapat digunakan untuk menghilangkan

karat. Caranya adalah dengan memotong kentang

dan celupkan ke dalam soda penaik. Kemudia

gosokkan kentang pada permukaan yang berkarat.

Asteroid pertama ditemukan oleh Guiseppe Piazzi

seorang ahli astronomi Itali pada tahun 1801.

Asteroid itu dinamakan Ceres.

6

MO

HA

MA

D

SA

FU

AN

R

OZ

AK

,

GU

RU

C

EM

ER

LA

NG

S

AI

NS

Anggaran saiz Bumi ialah empat kali saiz Bulan.

Saiz Matahari ialah 400 kali saiz Bulan. Oleh itu,

anggaran saiz Matahari ialah 100 kali saiz Bumi.

Bunyi dihasilkan oleh getaran. Getaran boleh berlaku

di dalam udara, pepejal dan gas. Telinga & otak kita

mempunyai cara yang khusus untuk mentafsirkan

sesuatu getaran yang terdapat di sekeliling kita

Migrasi ialah pergerakan pelbagai spesies haiwan

yang sering dilakukan secara bermusim, comtohnya

burung. Antara sebab pelbagai spesies burung

berhijtah dari utara ke selatan ialah tempoh

pembiakan dan musimk sejuk. Migrasi burung

melalui laluan khusus semula jadi seperti laut

Mediterranean atau laut Caribbean.

Telur katak SurIname disimpan di bawah kulit

bahagian bawah badan katak betina. Berudu yang

terhasil akan membesar dan keluar daripada kulitnya

7

MO

HA

MA

D

SA

FU

AN

R

OZ

AK

,

GU

RU

C

EM

ER

LA

NG

S

AI

NS

Anak kanggaru yang baru lahir amat kecil jika kita

bandingkan dengan saiz kanggaru dewasa. Anak

kanggaru sebesar jellybean dan berjisim 1-2 g.

Petroleum dan gas asli terbentuk daripada mendakan

hidupan di dasar laut. Manakala arang batu terbentuk

daripada mendakan hidupan darat.

Medium ialah bahan yang membenarkan cahaya

menerusinya. Bahan boleh wujud dalam keadaan gas,

cecair atau pepejal. Contoh bahan ialah udara, air dan

kaca.

Rjukan merupakan satu Bandar kecil di Norway yang

berada di lembah antara gunung. Bandar ini dalam

keadaan gelap untuk lima hingga enam bulan dalam

setahun. Tiga cermin besar dibina di atas gunung

untuk memantulkan cahaya ke dalam Rjukan pada

musim sejuk

8

MO

HA

MA

D

SA

FU

AN

R

OZ

AK

,

GU

RU

C

EM

ER

LA

NG

S

AI

NS

Empangan Bakun ialah sebuah empangan hidroelektrik di

Sarawak, Malaysia. Dinding empangan diperbuat daripada

konkrit dan merupakan yang tertinggi di dunia. Empangan

ini mampu menjana 2,400 MW tenaga elektrik

Belut elektrik ialah sejenis belut yang boleh

menghasilkan tenaga elektrik. Belut elektrik

mempunyai sel-sel yang boleh menghasilkan elektrik

yang menyamai 500 voltan. Apabila diancam atau

menyerang mangsa, se-sel ini akan dibebaskan pada

masa yang sama.

Terdapat bebarapa simbol mentol lain yang juga

digunakan seperti yang berikut:

Apakah kecekapan tenaga elektrik? Kecekapan tenaga

elektrik bermakna kita menggunakan tenaga elektrik yang

kurang untuk menyempurnakan kerja yang setimpal di

rumah atau di tempat kerja. Kita dapat menjimatkan

belanja untuk penggunaan elektrik di samping menikmati

kemudahan yang sama

9

MO

HA

MA

D

SA

FU

AN

R

OZ

AK

,

GU

RU

C

EM

ER

LA

NG

S

AI

NS

Elakkan bermain layang-layang berhampiran kabel

elektrik. Kamu boleh terkena renjatan elektrik jika

layang-layang tersangkut pada kabel dan kamu

masih memegang tali layang-layang itu. Arus elektrik

yang berkuasa tinggi pada kabel elektrik boleh

mengalir melalui tali layang-layang dan menerusi

badan kamu dan dineutralkan ke bumi.

Merkuri juga dikenali sebagai raksa. Raksa ialah satu loam

dalam bentuk cecair pada suhu bilik. Raksa mengembang

atau mengecut dengan seragam apabila menerima haba

atau kehilangan haba. Sifat raksa ini membolehkan

thermometer digunakan untuk mengukur suhu dengan

tepat.

Pada musim panas, Menara Eiffel yang diperbuat daripada

keluli menjadi lebih tinggi sehingga 154 cm disebabkan

oleh pengembangan haba. Manakala pada musim sejuk,

menara ini mengecut menjadi kurang tinggi sehingga 8 cm.

10

MO

HA

MA

D

SA

FU

AN

R

OZ

AK

,

GU

RU

C

EM

ER

LA

NG

S

AI

NS

Isipadu udara tidak padat seperti pepejal dan cecair. Oleh

yang demikian uadara boleh dimampatkan. Ini boleh

diperhatikan semasa omboh picagari ditarik keluar, udara

memenuhi ruang. Kemudian, tutupkan hujung picagari

dengan jari dan tekan semula omboh ke dalam. Kita dapati

udara sedang dimampatkan ketika itu

Pepejal yang berbeza akan melebur pada suhu yang

berbeza. Ais melebur pada 0 darjah Celcius (0°C). coklat

melebur kira-kira 35 °C. Coklat mempunyai takat lebur

yang lebih tinggi daripada ais. Logam seperti aluminium

dan besi mempunyai takat lebur yang sangat tinggi.

Pembenihan awan dilakukan dengan cara

menyemburkan sejenis garam. Garam yang disembur

ke atas awan menjadikan awan bertambah sejuk &

terkondensasi lalu turun sebagai hujan.

Kertas litmus adalah sangat sensitif. Tangan kita mestilah

kering semasa memegang kertas litmus. Kita perlu

menyimpan kertas litmus di tempat yang kering.

11

MO

HA

MA

D

SA

FU

AN

R

OZ

AK

,

GU

RU

C

EM

ER

LA

NG

S

AI

NS

Sesuatu bahan yang berasa masam tidak semestinya

bersifat asid. Manakala yang berasa pahit pula tidak

semestinya beralkali.

Hujan asid berlaku apabila air hujan yang turun bergabung

dengan dengan karbon dioksida dan gas-gas berasid yang

terdapat di atmosfera. Hujan asid boleh menyebabkan

hakisan kepada bahan-bahan logam, dinding bangunan dan

menjejaskan hidupan.

Tempoh edaran dan putaran Bulan yang sama

menyebabkan kita nampak permukaan Bulan yang sama.

Bahagian gelap atas permukaan bulan ialah kawah yang

telah dipenuhi oleh lava. Kawah ini terbentuk daripada

hentaman asteroid atau komet ke atas permukaan Bulan.

Terdapat perbezaan antara virus dengan mikroorganisma

yang lain. Fungi, alga, protozoa dan bakteria ialah benda

hidup manakala virus ialah mikroorganisma separa hidup

dan separa bukan hidup tetapi boleh membiak dengan cara

menguasai sel lain.

12

MO

HA

MA

D

SA

FU

AN

R

OZ

AK

,

GU

RU

C

EM

ER

LA

NG

S

AI

NS

Laktobasilus ialah bakteria baik yang digunakan untuk

menghasilkan yogurt. Laktobasilus juga hidup di dalam

usus manusia untuk memecahkan karbohidrat agar

makanan mudah dicernakan dan mengelakkan cirit birit.

Konvensyen Tanah Lembap atau Ramsar menyediakan

rangka kerja bagi memulihara tanah lembap daripada terus

musnah.

Singa ialah haiwan yang buta warna. Keadaan ini

menyebabkan singa tidak boleh membezakan antara

belang pada badan kuda dengan rumput yang tinggi

Terrarium ialah taman mini yang

dibina di dalam bekas lutsinar.

Peluh pada badan sebenarnya tidak berbau. Bakteria pada

badan yang bercampur dengan peluh menyebabkan badan

berbau.

13

MO

HA

MA

D

SA

FU

AN

R

OZ

AK

,

GU

RU

C

EM

ER

LA

NG

S

AI

NS

Daya tarikan graviti oleh Matahari terhadap Bumi

menyebabkan Bumi sentiasa beredar mengelilingi Matahari

Pergerakan lapisan Bumi menghasilkan daya tolakan pada

air laut dan menghasilkan ombak kuat yang bergerak ke

kawasan darat. Daya tolakan yang kuat daripada ombak

laut menolak pelbagai objek di darat dan

memusnahkannya.

Hoverkraf ialah kenderaan yang bergerak dengan

menggunakan prinsip apungan udara. Prinsip ini dapat

mengurangkan daya geseran dan membolehkannya

bergerak di atas permukaan air dan daratan

Cahaya juga mempunyai kelajuan kerana cahaya bergerak

dari satu tempat ke tempat yang lain dalam masa yang

sangat singkat. Kelajian cahaya ialah 300 000 000 m/s

dalam vakum.

Unit piawai bagi ukuran kelajuan

dalam sistem metrik ialah meter

per saat dan biasanya ditulis

sebagai m/s

14

MO

HA

MA

D

SA

FU

AN

R

OZ

AK

,

GU

RU

C

EM

ER

LA

NG

S

AI

NS

Setiap kenderaan yang bergerak di jalan raya mempunyai

meter kelajuan yang dipasang di panel hadapan tempat

duduk pemandu. Meter kelajuan atau speedometer ini

penting untuk menunjukkan bacaan kelajuan kepada

sesebuah kenderaan dalam unit km/j

Kelajuan cahaya bergerak lebih cepat daripada kelajuan

bunyi. Jadi semasa berlakunya rebut petir, kamu akan

melihat pancaran kilat sebelum bunyi petir dapat didengar.

Kelajuan bunyi ialah 344 m/s dalam udara pada suhu 20°C.

Kaedah pengawetan makanan mudah dan boleh dilakukan

di rumah. Oleh itu, ramai peniaga kecil menghasilkan

makanan yang diawet dan menjualnya sendiri

menggunakan media sosial.

Tahukah kamu bahan buangan mampu kekal di dalam tanah

selama beratus tahun lamanya.

Sisa toksik ialah bahan kimia kilang yang menjadi hasil

buangan. Sisa ini tidak boleh direputkan oleh

mikroorganisma. Bahan ini kekal di persekitaran kita.

15

MO

HA

MA

D

SA

FU

AN

R

OZ

AK

,

GU

RU

C

EM

ER

LA

NG

S

AI

NS

Kawasan gelap penuh atau umbra ialah kawasan yang

dihalang sepenuhnya daripada cahaya matahari. Kawasan

gelap separa atau penumbra ialah kawasan yang dihalang

oleh sebahagian sahaja daripada cahaya matahari.

Bulan tidak kelihatan gelap semasa gerhana bulan penuh

tetapi berwarna perang kemerahan. Ini adalah kesan

serakan dan pembiasan cahaya apabila cahaya matahari

melalui atmosfera Bumi. Kesan ini jelas diperhatikan

semasa Matahari terbit dan Matahari terbenam.

Pelbagai aplikasi seperti Start Chart, Sky Map dan

Stellarium boleh dimuat turun ke telefon pintar untuk

melihat dan mengenal pasti buruj-buruj yang akan muncul

di langit pada malam tertentu.

Observatori Negara langkawi (ONL) merupakan sebuah

pusat penyelidikan astronomi di bawah Agensi Angkasa

Negara (ANGKASA) yang dilengkapi dengan infrastruktur

astronomi seperti sistem teleskop robotik.

16

MO

HA

MA

D

SA

FU

AN

R

OZ

AK

,

GU

RU

C

EM

ER

LA

NG

S

AI

NS

Buruj biduk sebenarnya merupakan sebahagian daripada

buruj yang lebih besar iaitu Ursa Major yang bercorak

seperti seekor beruang besar.

Bagi umat Islam yang hendak bersolat di rantau Asia

Tenggara, buruj Belantik boleh digunakan untuk

menunjukkan arah kiblat