CTU 241 ASAS EKONOMI ISLAM

BAB 2KONSEP EKONOMI ISLAM

DISEDIAKAN OLEH :CIK SITI AISHAH BT SOKHIBUL FADIL

TAJUK

1) Pendahuluan

2) Prinsip Ekonomi Islam

3) Etika Ekonomi Islam

4) Matlamat Ekonomi Islam

5) Ciri-ciri Keistimewaan Ekonomi Islam

6) Kesimpulan

PENDAHULUAN• Abad 20 adlh zmn k’bangkit’n semula sistem ekonomi Islam

krn t’dpt peningkatan usaha utk mengembalikan keunggulannya di smping penerimaan msyrkt.

• Dlm k’ghairah’n umat Islam menonjolkan k’istimewa’n sistem ekonomi Islam, mrk mgkn t’pedaya dgn usaha menyepadukan @ m’integrasikn ekonomi Islam dgn ekonomi asing (kapitalis, sosialis @ campuran) yg akhirnya dinilai oleh msyrkt ia adlh sama dgn sistem ekonomi asing t’sbt.

• Oleh itu, utk m’elak’n p’mslh’n t’sbt, setiap org Islam amnya dan pr sarjana ekonomi khususnya mesti memahami k’duduk’n ekonomi dlm ajaran Islam dan konsep ekonomi Islam dgn betul dan seterusnya mampu m’guna’nnya utk m’bentuk teori2 ekonomi Islam yg t’sendiri tanpa b’gantung kpd pemikiran asing/barat.

Prinsip Ekonomi Islam

• Prinsip ekonomi adlh merupa’n p’atur’n Ilahi yg b’kaitan dgn p’soalan ekonomi

• Ia b’kaitan dgn idea2 umum m’ngenai ekonomi yg mesti dilaksana’n

• Cara p’laksana’nya t’pulang kpd kebijaksanaan sarjana ekonomi

PRINSIP EKONOMI

ISLAM

KEBEBASAN EKONOMI

BERPANDUANHAK MILIK

KEADILAN SOSIAL

CAMPURTANGAN

KERAJAAN/PEMERINTAH

Kebebasan Jiwa

yg lahir dr keimanan

Kebebasan dlm

lingkungan Undang-

undang danperaturan

Hak milik Individu

Hak milik awam

TanggungjwbMenegakkan

ajaran Islam

Tanggungjwb ekonomi

1) Kebebasan ekonomi berpanduan

• Salah satu drpd tanggungjwb manusa utk memakmur’n bumi spt m’laku’n aktiviti ekonomi

• Aktiviti asas ekonomi spt p’geluar’n, p’guna’n, pengagihan dan pasaran adlh dianggap sbg satu ibadat dan jihad di jln Allah SWT.

• Oleh itu, manusia diberi kebebasan b’ekonomi demi m’perolehi manfaat ibadat dan jihad

.• Allah berfirman dlm surah al-Jumucah : ayat 10 yg

b’mksd : “Apabila selesai mengerjakan sembahyang, bertebaranlah kamu di seluruh muka bumi dan carilah kurnia Allah”

• Rasulullah s.a.w b’sabda : “Sesungguhnya Allah S.W.T m’cintai org mukmin yg bekerja”

• P’atur’n Ilahi ini m’jd panduan (bknnya halangan) kpd manusia utk m’dpt’ kesan yg positif dlm m’makmur’n bumi.

• Dua aspek k’bebas’n :1) Kebebasan jiwa yg lahir dari keimanan-msyrkt

pengasih, bekerjasama, jujur dan amanah

2) Kebebasan dlm lingkungan undang-undang dan peraturan- larangan eksploitasi, rasuah, riba dan penipuan.

Cth : surah al-Baqarah ayat 229-p’haraman p’guna’n, pengeluaran dan pemasaran arak dan judi dan kewajipan m’nafkah’n harta

Kesan prinsip kebebasan ekonomi berpanduan

1) Memupuk rasa tanggungjawab.

2) Menghapuskan cara-cara utk melakukan kemudharatan.

3) Menggalakkan individu bekerja keras.

4) Menggalakkan pelaburan ke atas modal yg dibekukan.

2) Prinsip hak milik

• Allah S.W.T m’punyai hak milik mutlak ke atas segala sesuatu

• Manusia diberi amanah utk m’ambil manfaat shj• Surah al-Taha -Allah memiliki kuasa

pemerintahan dan pemilik mutlak atas sesuatu.• Islam m’harus’n hak milik peribadi dan hak

milik awam.

• T’dpt dua jenis hak milik yg diamanahkan iaitu – hak milik individu

– hak milik awam

• Tujuan pembahagian :– Utk mengimbangi kuasa politik ant.individu dan

pemerintah bagi mengelak berlaku sebarang penindasan atau penekanan dari satu pihak ke atas pihak yang lain.

– Utk menghayati konsep syura ant.pemilik peribadi dgn pemerintah dalam usaha membangunkan masyarakat secara umum dan ekonomi secara khususnya.

a) Hak milik individu• Islam mengiktiraf hak milik individu-setiap org akan

m’dpt balasan dr apa yg diusahakan • Antara tanggungjwab individu :

– M’mastikan harta diperolehi dgn cara yg halal spt mencucuk tanam

– Mengeluarkan zakat, m’byr cukai dan menyumbangkan harta ke jalan Allah dr sebahagian hartanya.

– Mengelakkan pengagihan harta yg m’luas’n jurang ant.hartawan dan glgn miskin dan yg mengancam kebajikan msyrkt dan alam sekitar.

– Melipatgandakan usaha utk mengembangkan harta yg sedia ada dgn m’guna’n cara yg diharuskan oleh syarak spt melabur m’gunakan kontrak al-mudharabah.

b) Hak milik awam

• Bermaksud semua harta milik msyrkt yg m’beri faedah kpd warganegaranya – harta yg m’punyai utiliti awam.

• Rasulullah S.A.W b’sabda : “Umat Islam adlh pemilik bersama ke atas tiga benda iaitu air, rumput dan api.

• Cth lain : tanah simpanan, tanah tidak bertuan dan bahan galian yg t’dpt dlm sesebuah negara.

• Pemerintah diberi kuasa untuk menentukan sumber ekonomi yang menjadi hak milik awam dan memperuntukan undang-undang penggunaan dan pengagihannya.

Kesan prinsip hak milik

• Menurut Dr.Yusuf al-Qardhawi- Individu berusaha b’sungguh2 m’cr k’kaya’n dan menerima dgn mudah perintah Allah S.W.T mengenai pengurusan harta kekayaan.

• Menjadi dasar hukum kpd pemerintah utk mewajibkan pelbagai jenis cukai sbg sumber p’dpt’n negara ke atas glgn berkemampuan.

• M’beri ruang kpd pemerintah utk mengawas dan mengawal pengurusan harta yg tdk cekap.

• Menguatkan jiwa glgn kurang upaya utk menuntut hak mrk.

3) Keadilan sosial

• Keadilan mesti ditegakkn dlm semua aspek kehidupan manusia spy mrk terhindar dr perbuatan yg melampau batas.

• Dlm konteks ekonomi, pengeluaran/penawaran brgn/p’khidmat’n mestilah halal dan dgn cara yg halal, p’guna’n kekayaan mestilah bersederhana dan pengagihan kekayaan mestilah mengikut usaha dan mengutamakan kebajikan msyrkt (surah al-Nisa’ : 29, surah al-Isra’ : 26-27 dan surah al-Zariyat : 19)

• Ketidakadilan dalam ekonomi blh berlaku apabila unit-unit ekonomi melakukan tindakan yang melampaui batas seperti :– Menghalalkan apa yang diharamkan oleh Allah– Memberi tekanan kepada orang yang memerlukan dan

lemah serta membazir dan bermewah apabila membelanjakan kekayaan.

– Menganggu keseimbangan masyarakat (golongan kaya bertambah kaya dan golongan miskin bertambah miskin)

– Menyemarakkan rasa tidak puas hati dan api permusuhan

– Membuka ruang untuk menindas dan berlaku zalim

• Utk mengatasi, para sarjana mestilah berusaha membantu pemerintah dengan mengemukakan cara, strategi dan perancangan.

Kesan prinsip keadilan sosial

1) Memastikan semua rakyat sekurang2nya berada di atas paras dharuriyyah.

2) Mewujudkan keseimbangan dlm msyrkt dgn mengecilkan jurang perbezaan ant.glgn kaya dan miskin.

3) Menyemarakkan usaha kerjasama.

4) Campurtangan pemerintah/kerajaan

• Muhammad al-Mubarak, kerajaan merupakan tonggak utama yang mampu mewujudkan keadilan kestabilan sosial dan dapat menyediakan keperluan asas yang mencukupi.

• Syariat m’benar’n pemerintah campurtangan dlm aktiviti akonomi - surah al-Nisa’ : 59.

• Tanggungjawab pemerintah :– Menegakkan ajaran Islam (Aqidah, Syariah dan

akhlak) bg m’lahirkan insan yg bertaqwa.

– Tanggungjwb dalam bidang ekonomi.

Tanggungjwb ekonomi

1) Menyediakan jaminan sodial

2) Mengagihkn harta dan kekayaan saksama.

3) M’m’beri hak dan peluang yg saksama dlm ekonomi

4) Mengawas psrn

5) Melaksanakan polisi kerja dan upah

ETIKA EKONOMI

ISLAM

TAUHID ADILKEBEBASAN KEHENDAK

BERTGGUNGJWB

1) Tauhid • Meletakkan Allah S.W.T sbg pentadbir dan tmpt

tumpuan hidup.• Mentaati segala perintah Allah S.W.T tanpa ragu-

ragu.• Berusaha utk m’laksana’n prinsip al-amru bil ma’ruf

dan nahyu anil-munkar beriringan.• Yakin t’hdp sistem dan p’atur’n Islam sbg yg t’baik

dan mampu menangani segala p’mslh’n hidup manusia sepanjang zaman.

• Kesannya dapat menjamin amalan baik dalam pengeluaran, penggunaan dan pengedaran.

2) Adil

• Keadilan ekonomi b’mksd setiap kegiatan pengeluaran, penggunaan dan pengagihan mestilah selari dan menepati aqidah, syariat dan akhlak Islam.

• Oleh itu, kegiatan yg m’langgar asas ajaran Islam t’sbt spt riba, penipuan dan rasuah adlh zalim dan m’dpt k’murka’n Allah S.W.T.

3) Kebebasan kehendak

• Hak kebebasan bukanlah suatu kebebasan yg mutlak krn kebebasan mutlak hanya di miliki oleh Allah S.W.T.

• Kebebasan kehendak manusia mestilah berada dlm lingkungan ajaran Islam.

• Kebebasan ini akan dinikmati oleh manusia b’dsr’n kemampuan masing-masing.

• M’br dorongan kpd manusia berusaha memenuhi kehendak masing-masing mengikut peraturan Ilahi.

4) Bertanggungjawab

• Kebebasan kehendak diiringi dgn sikap bertanggungjwb spt firman Allah S.W.T dalam surah al-Hijr ayat 92 yg b’mksd: “Maka demi tuhanmu, Kami pasti akan mempersoalkan mrk semua ttg apa yg tlh mrk kerjakan”.

• Etika ini m’br p’ingat’n kpd manusia spy memikirkan kesan dr perbuatan mrk jika melanggar batas akidah, syariah dan akhlak dan sbg garis panduan utk m’laksana’n aktiviti pengeluaran, penggunaan dan pengagihan.

Kesan etika ekonomi Islsm

• Dpt mengelakkan isu-isu semasa ketika ekonomi spt pencemaran alam dan penindasan.

• Dpt memupuk amalan positif spt bekerjasama dan adil.

MATLAMATEKONOMI

ISLAM

Matlamat Unggul

MatlamatKesejahteraan Ekonomi dan

Sosial

1) Matlamat unggul• Matlamat unggul ekonomi Islam adlh sama dgn

matlamat Islam sbg satu cara hidup iaitu al-falah• Al-falah adlh kejayaan dan kesejahteraan hidup di dunia

dan di akhirat b’dsr’n ketaatan dan pengabdian diri kpd Allah secara ikhlas ( m’dpt’n k’redha’n Allah S.W.T).

• Allah S.W.T tlh berfirman dlm surah al-Baqarah ayat 201 yg b’mksd : “Berilah kami kebaikan di dunia dan kebaikan di akhirat”

• Dalam konteks ekonomi, matlamat khusus iaitu kesejahteraan ekonomi dan sosial diperlukan sebagai pengantara untuk memastikan pencapaian matlamat unggul

2) Kesejahteraan ekonomi dan sosial

• Ia merujuk kpd setiap lapisan msyrkt hidup dlm keadaan kecukupan serta aman dan damai krn mrk berpuashati dgn pelbagai aspek keperluan hidup mrk.

• Setiap muslim berkewajipan melibatkan diri dalam bidang ekonomi di mana ia mestilah membawa kejayaan dan kesejahteraan untuk rohani dan material.

• Usaha utk mencapai matlamat unggul melalui kesejahteraan ekonomi dan sosial di anggap sbg berjihad ke jln Allah dan ia dijanjikan dgn nikmat di dunia dan di akhirat oleh Allah.

M’nyedia’n p’khidmat’n& k’bajik’n

sosial

M’wujud & m’galak’n p’saing’n yg sihat

M’agih harta,K’kaya’n,P’dpt’n &

P’bgn’n dgn saksama

M’guna &M’peruntuk’nSumber dgn

optima

MenyediakanKeperluan

asas

M’bebas’n diri dr b’gantung

pd org lain

MATLAMAT

a) Menyediakan keperluan asas• Lima keperluan utama hidup manusia adlh akidah, akal,

nyawa, kehormatan dan harta. Ia boleh dikategorikan sbg indeks yg menunjukkan tahap kesejahteraan sesebuah msyrkt.

• Keperluan utama ini dpt dipelihara melalui penawaran dan penyediaan pelbagai keperluan asas spt makanan, pakaian, perlindungan, pendidikan dan kesihatan.

• Keperluan t’sbt mestilah mencukupi, mengikut keperluan semasa dan keutamaan serta berkualiti ttp pd harga yg berpatutan (mampu milik).

• Matlamat khusus yg pertama ini dpt m’hindar’n k’sesat’n akidah, keruntuhan akhlak, kelaparan, kemiskinan dan ketakutan yg wujud dlm msyrkt. Malahan ia dpt m’bantu mrk meningkatkan keimanan mrk kpd Allah S.W.T dan seterusnya melahirkan jiwa yg senang dan tenteram.

b) Mengguna dan memperuntukan sumber dgn optima

• Kesejahteraan ekonomi dlm menyediakan keperluan asas melibatkan aktiviti pengeluaran yg berkait rapat dgn strategi mengguna dan memperuntukan sumber.

• Aktiviti t’sbt merupakan amanah yg diberi oleh Allah kpd manusia spt firman Allah S.W.T dlm surah al-Jathiyah ayat 13 yg b’mksd : “Dan Dia tlh menjadikan berguna bg kamu apa yg ada di langit dan di bumi”.

• Ekonomi Islam menekankan konsep m’optima’n p’guna’n sumber ekonomi utk meningkatkan daya k’cekap’n, keberkesanan dan ketahanan spy sumber yg dianugerahkan oleh Allah mencukupi utk menyediakan keperluan manusia.

c) Mengagih harta, kekayaan, pendapatan dan pembangunan dgn saksama

• Saksama merujuk kpd adil dan ihsan.• Adil adlh meletakkan sesuatu pd tmptnya manakala ihsan pula

adlh belas kasihan/berbuat baik.• Firman Allah S.W.T dlm surah al-Dzariyat ayat 19 yg

b’mksd : “Dan dlm harta mrk ada hak utk org yg memeinta dan orang miskin yang tidak mahu meminta”.

• Ayat ini menjelaskan bhw Islam tlh m’laksana’n prinsip adil dan ihsan dgn m’iktiraf hak milik individu ttp m’utama’n pemilikan msyrkt khususnya hak glgn yg memerlukan.

• Saksama dilakukan spy kekayaan tidak berada di tgn segelintir msyrkt sahaja spt firman Allah dlm surah al-Hasyr ayat 7 yg b’mksd : “…(ketetapan yg demikian) spy harta itu tdk hanya beredar di antara orang-orang kaya di kalangan kamu…”

d) Mewujud dan menggalakkan persaingan yang sihat

• Persaingan sihat ini merujuk kpd setiap individu mahukan kejayaan dan pd masa yg sama akan memastikan msyrkt sekelilingnya jg berjaya.

• Ia b’dsr’n konsep p’saudara’n, kerjasama dan kesaksamaan tanpa mengira bangsa, warna kulit dan darjat.

• Ia jg dpt m’hindar’n b’bgi aktiviti negatif spt monopoli, penindasan, penipuan, dan diskriminasi yg boleh menyemarakkan api permusuhan dan pemberontakkan di antara unit-unit ekonomi.

• Ia jg dpt mewujudkan hubungan yg baik di klgn pekerja dan antara pr pekerja dgn majikan, di klgn pengeluar dan antara pengeluar dgn pengguna, antara pihak swasta dgn kerajaan, serta antara negara-negara Islam.

• Suasana ini dpt melahirkan tenaga pekerja yg produktif dan berkualiti, pengeluaran yg optima, serta pembangunan yg seimbang dan saksama.

e) Menyediakan perkhidmatan dan kebajikan sosial

• Setiap apa yg diusahakan oleh individu adlh utk kebaikan dirinya, tanggungannya dan jg msykrt-surah al-Maidah : ayat 2

• Ttp individu mestilah m’br keutamaan kpd p’khidmat’n dan kebajikan sosial utk kebaikan msyrkt jika berlaku p’tembung’n antara kepentingan diri dan msyrkt-surah al-Baqarah : ayat 177

• Mtlmt ini dpt memastikan sekurang2nya semua lapisan msyrkt berada di atas paras dharuriyyah dan akhirnya membantu kerajaan membasmi mslh kemiskinan tegar. Jika usaha ini berterusan kerajaan akan mampu meningkatkan taraf hidup majoriti msyrkt ke tahap hajiyyah dan seterusnya bersesuaian dgn tahap pembangunan semasa.

f) Membebaskan diri dari bergantung kpd org lain

• Pembebasan diri boleh dibincangkan dlm 2 aspek :

1) Pembebasan diri umat Islam dlm msyrkt Islam itu sendiri.

-Umat Islam tidak boleh mengharapkan bantuan orang lain sehingga akhir hayat

-Rasulullah s.a.w. bersabda : “ Jika seseorg drpd kamu mengambil seutas tali dan m’bw pulang seberkas kayu api di atas bahunyadan menjualkannya (utk mendapatkan penghidupannya, itu lebih baik baginya drpd meminta-minta” (Riwayat Bukhari)

2) Pembebasan diri mrk dari musuh Islam

-Islam mewajibkan umat Islam m’bebas’n diri dr b’gantung kpd musuh Islam dlm pelbagai aspek k’perlu’n k’hidup’n sama ada pengeluaran brgn @ p’khidmat’n spt makanan, minuman, ubat-ubatan, insurans p’lindungan, perbankan, pendidikan serta melarang dr bersubahat dgn mrk dlm m’hancur’n Islam.

-Firman Allah dlm surah al-Mumtahanah ayat 191 yg b’mksd : “Wahai orang-orang yg beriman janganlah kamu mengambil musuhku dan musuh kamu menjadi teman rapat.”

CIRI-CIRIKEISTIMEWAAN

EKONOMIISLAM

RABBANIAH AKHLAKIAH INSANIAH WASATIAH

1) Ekonomi Rabbani

• Ekonomi Islam bersifat Rabbani krn ia b’dsr’n kpd cara2 yg tlh digariskan oleh syariat Allah S.W.T dan bertujuan utk mendapat keredhaanNya.

• Ciri ini – dpt membentuk beberapa pemikiran ekonomi Islam spt

perlaksanaan konsep khalifah di dlm semua aktiviti ekonomi,

– ekonomi adlh ibadat kpd Allah S.W.T, ekonomi bkn matlamat ttp sbg alat utk m’capai kehidupan ukhrawi,

– Utk mencapai kebaikan dan kebajikan manusia dan ekonomi terkawal melalui konsep halal dan haram.

2) Ekonomi yang berakhlak

• Bermksd ekonomi b’landas’n nilai akhlak.• Rasulullah S.A.W b’sabda : “sesungguhnya aku

diutuskan utk menyempurnakan kemuliaan akhlak”• Menurut Prancis Jacque Ostorois (ahli sarjana barat)

: “Islam merupakan sistem hidup yg praktikal dan juga nilai akhlak yg luhur dan mulia…”

• Nilai akhlak menghalang ekonomi dari merosakkan lima aspek keperluan manusia (agama, akal, maruah, nyawa dan harta)

3) Ekonomi Insaniah• Ekonomi Islam bersifat kemanusiaan krn ia bertujuan

utk membantu manusia memenuhi hajat dan keperluan mrk dlm menjalani kehidupan spy mampu m’jln’kn kewajipan mrk t’hdp Allah S.W.T, diri, keluarga, msyrkt dan negara. Ini sudah menjelaskan bhw ekonomi Islam bersifat kemanusiaan.

• Nilai insaniah spt :– Memuliakan insan dgn keadilan, persaudaraan, kasih

sayang dan bantu membantu

– Membenteras permusuhan, penindasan, hasad dengki, khianat dan sbgnya.

4) Ekonomi yang seimbang

• B’mksd ekonomi sederhana dan seimbang :1. Dunia dan akhirat2. Rohani dan jasmani3. Material dan pahala

• Islam tidak menolak dunia secara total dan tidak juga menjadikan dunia sebagai matlamat akhir.

• Islam menjadikan dunia sebagai alat untuk mencapai kebahagiaan di akhirat.

• Firman Allah dlm surah al-Qasas ayat 77 yg b’mksd : “ Dan carilah pada apa yang dianugerahkan Allah S.W.T kpdmu kebahagiaan akhirat dan janganlah kamu lupa bahagian kamu di dunia”

KESIMPULAN

Allah S.W.T berfirman dlm surah al-Imran ayat 115 yg bermaksud : “ …sebaik-baik umat yang dapat menyelamatkan orang lain”. Mksud ayat ini menunjukkan bhw semua sistem yg dibawa oleh Islam bertujuan utk menjaga kebajikan dan menghindarkan manusia dari segala kemudharatan dengan syarat ia dilaksanakan secara menyeluruh. Melaksanakan manhaj ketuhanan dlm ekonomi bukanlah suatu amalan suka rela dan menurut kehendak nafsu semata2 ttp ia m’rupa’n p’soalan antara taat dan kufur. Oleh itu, ekonomi dianggap sbg ibadah dan jihad pd jln Allah serta menjadi kewajipan kpd setiap individu khususnya utk melepaskan diri dr cengkaman kemiskinan dan musuh Islam.

TAMAT

SELAMAT MENGULANGKAJI

PELAJARAN…..

PESANAN DARI SAYA UNTUK ANDA SEMUA

LAKSANAKAN TANGGUNGJAWAB ANDA SBG HAMBA ALLAH S.W.T.DAN

LAKSANAKAN TANGGUNGJAWAB ANDA SBG

SEORANG PELAJAR