bml3043 fonetik

7/28/2019 BML3043 FONETIK

1/48

1

BML 3043- FONETIK DAN FONOLOGI

GROUP: EL B03

PENSYARAH : NIK HASSAN BASRI BIN NIK ABD KADIR

TAJUK TUGASAN:

1. Bincangkan perkara berikut :a. Fonetik dan Fonologi Bahasa Melayu

b. Bunyi vokal dan konsonan BahasaMelayu

c. Sistem Ejaan Rumi Bahasa Melayu

NAMA:

NORAINI BINTI HAMZAH

711106-08-5710

NO. MATRIK:

D20102042805


2/48

2

ISI KANDUNGAN

TUGASAN FONETIK DAN FONOLOGI

1. DEFINISI FONETIK 4

2. DEFINISI FONOLOGI 4

3. FONETIK AKUSTIK 5

4. FONETIK ARTIKULASI 6

5. FONETIK AUDITORI 6

6. BUNYI VOKAL BAHASA MELAYU 7

7. BUNYI KONSONAN BAHASA MELAYU 15

8. SISTEM EJAAN RUMI BAHASA MELAYU 31


3/48

3

PENDAHULUAN

Ilmu fonetik dan fonologi amat asing bagi saya. Pertama kali saya mengetahui tentang

ilmu ini ialah melalui tutorial yang pertama bersama dengan Profesor Dr. Abdul Hamid

Mahmood. Penerangan beliau yang saya sifatkan sangat santai telah dapat membuka mindasaya tentang ilmu fonetik dan fonologi. Oleh kerana beliau sangat berpengalaman dalam bidang

ini serta banyak menerbitkan buku-buku ilmiah berkaitan ilmu fonetik dan Bahasa Melayu

membuatkan saya mudah memahaminya. Pada pendapat saya sebagai guru Bahasa Melayu

saya perlu mempunyai pengetahuan tentang fonetik dan fonologi Bahasa Melayu agar saya

dapat memanfaatkannya dalam bilik darjah. Tajuk yang diberikan semasa menyiapkan kertas

kerja ini menuntut saya membuat pembacaan lebih lanjut berkaitan ilmu fonetik dan fonologi ini.

Tajuk berkaitan dengan sistem ejaan Bahasa Melayu juga sangat membantu saya

menambahkan ilmu berkaitan sistem ejaan Bahasa Melayu yang Baharu. Selepas mengetahui

sistem ejaan ini saya akan dapat menambahkan maklumat dalam pengajaran Bahasa Melayu

saya. Sebagai guru Bahasa Melayu yang telah mengajar selama 19 tahun banyak

perbendaharan kata baharu yang saya peroleh. Sudah tentu satu bonus untuk saya kongsikan

bersama anak didik saya nanti.

Sejarah telah membuktikan bahawa suatu ketika dahulu Bahasa Melayu telah diiktiraf

sebagai media penyebaran ilmu di Nusantara. Bidang ilmu yang dimaksudkan ialah ilmu

perundangan, agama, ilmu ketuhanan, ilmu kaji bintang, cakerawala, kemasyarakatan, bahasa

dan kesusasteraan. Pengetahuan yang mendalam tentang bahasa sangat penting supaya

matlamat untuk memartabatkan Bahasa Melayu akan tercapai.

Akhirkata saya mengucapkan ribuan terima kasih atas semua pihak yang telah

membantu saya menyiapkan tugasan ini. Segala kelemahan datang dari diri saya sendiri dan

yang sempurna adalah milik Allah jua.

Sekian, terima kasih.


4/48

4

1. FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

1.1 Definisi Fonetik

Menurut Abdul Hamid Mahmood fonetik mengkaji bunyi-bunyi bahasa yang dituturkan

oleh manusia, iaitu mengkaji bunyi-bunyi bahasa dari segi cara pengeluarannya, daerah

pengeluaranya dan alat-alat pengucapan yang terlibat dalam menghasilkan bunyi-bunyibahasa. Harimurti Kridalaksana (1984: 51) pula memberikan definisi fonetik sebagai ilmu yang

menyelidiki penghasilan, penyampaian dan penerimaan bunyi bahasa. Abdullah Hassan

(1993:40) pula memberikan definisi fonetik sebagai fonetik mengkaji bunyi bahasa dari segi

penyebutan, pendengaran atau sifatnya. Fonetik amnya ialah pengkajian terhadap unsur-unsur

dalam bentuk bunyi. Menurut Abdullah Hassan dalam bukunya Fonetik dan Fonologi

mendifinisikan fonetik sebagai kajian mengenai bunyi-bunyi bahasa yang dihasilkan oleh

manusia. Yang dimaksudkan dengan bunyi bahasa itu ialah bunyi-bunyi yang digunakan dalam

bahasa untuk berkomunikasi. Bunyi-bunyi lain yang tidak digunakan dalam sistem komunikasi

tidaklah menjadi bahan kajian fonetik. Menurut Noor Hashimah Jalaluddin ( 2005 ) pula fonetik

ialah kajian mengenai bunyi-bunyi bahasa yang dihasilkan oleh manusia.

1.2 Definisi Fonologi

Menurut Abdul Hamid Mahmood (2007) fonologi ialah bunyi-bunyi bahasa yang mempunyai

sistem atau peraturan. Kamus Linguistik (Harimurti Kridalaksana, 1984:61) memberikan definisi

fonologi sebagai bidang dalam linguistik yang menyelidiki bunyi-bunyi bahasa mengikut

fungsinya. Menurut Abdullah Hassan dalam bukunya, Linguistik Am untuk Guru Bahasa

Malaysia (1993:40) menyatakan bahawa fonologi mengkaji bunyi-bunyi berfungsi dalam

sesuatu bahasa itu.

Menurut Abdullah Hassan( 1993 ) Fonologi adalah suatu bidang bahasa dalam linguistik yang

menyelidiki bunyi-bunyi bahasa menurut fungsinya, yang dikeluarkan oleh organ-organ ujaranmanusia. Beliau juga berpendapat bahawa fonologi merupakan bahagian daripada lingustik

deskriptif yang mempelajari tentang bunyi-bunyi yang diucapkan dalam atau melalui mulut

manusia. Fonologi adalah sebahagian daripada linguistik deskriptif yang mengkaji bunyi-bunyi

yang berfungsi dalam sesuatu bahasa.

1.3 Perbezaan Fonetik dan Fonologi

Daripada pendapat ahli-ahli bahasa di atas dapatlah disimpulkan fonetik adalah kajian tentang

bunyi bahasa manakala fonologi pula adalah kajian berkaitan sistem bunyi bahasa. Fonetik

yang membicarakan tentang kajian bunyi bahasa dalah kajian yang membincangkan deskripsi

yang dilakukan dalam menghasilkan bunyi-bunyi ini dengan menggunakan organ-organ tertentudalam tubuh badan manusia. Manakala fonologi pula adalah subdisiplin linguistik yang mengkaji

bunyi bahasa, iaitu tentang fungsi, perlakuan dan organisasi bunyi sebagai item lingustik.

Berikut adalah perbezaan antara fonetk dan fonologi sebagaimana pendapat Indrawati Zahid

dalam bukunya Fonetik dan Fonologi Siri Pengajaran dan Pembelajaran


5/48

5

FONETIK FONOLOGI

1. Fonetik adalah subdisiplin lingustik,kajian tentang bunyi sebagai fenomenadalam dunia fizikal, fisiologi, anatomi,neorologi dan pesikologi manusia yang

menghasilkannya.

1. Fonologi adalah subdisiplin lingustikyang mengkaji bunyi bahasa , iaitutentang fungsi perlakuan danorganisasi bunyi sebagai item lingustik.

2. Fonetik adalah kajian tentang sifat-sifat semulajadi, produksi danpersepsi bunyi-bunyi bahasa yangdihasilkan.

2. Kajian tentang sistem bunyi sesuatubahasa dengan sifat-sifat semulajadisistem tersebut secara umum. Segalayang berkaitan dengan sistem bahasaiaitu pasangan terkecil. Fonotaktik dansebagainya.

3. Kajian ini dapat dipecahkan kepadatiga , iaitu fonetik akustik, fonetikartikulatori dan fonetik auditori.

3. Kajian adalah berkaitan denganhubungan antara butir-butir leksikaldengan butir-butir leksikal lain yangmembentuk ayat.

4. Mengkaji unsur setiap bunyi 5. Kajian berkaitan dengan pola-polaintonasi.6. Menghasilkan transkripsi fonetik untuk

semua bunyi dari semua bahasa4. Menghasilkan sistem ejaan sesuatu

bahasa.

2. JENIS-JENIS FONETIK

2.1 Fonetik Akustik

Menurut Abdul Hamid Mahmood (2007) Fonetik akustik mengkaji sifat bunyii itu sendiri, iaitu

bagaimana gelombang udara dari paru-paru mengalami perubahan yang disebabkan oleh

gangguan yang dibuat oleh alat artikulasi seperti pita suara, lidah, bibir dan sebagainya. Lihat

rajah gelombang akustik)

Menurut Indrawati Zahid( 2006 )pula, Fonetik akustik merujuk kepada kajian transmisi signal

bunyi dari penutur kepada pendengar semasa komunikasi berlangsung. Signal bunyi yang

dipindahkan ini pula terkandung di dalamnya antara lain parameter-parameter seperti frekuinsi

fundamental(Fo), intensity dan durasi. Parameter-parameter ini, iaitu frekuensi fundamental


6/48

6

(Fo)yang diukur dalam unit Hertz (Hz), intensity dalam unit desible (dB) dan durasi dalam unit

saat (s) mendukung fungsi makna-makna yang tertentu, Dari sudut pendengar, ketiga-tiga

parameter ini dipersepsikan masing-masingnya sebagi kelangsingan bunyi, kelantangan suara

dan kepanjangan

2.2 Fonetik Artikulasi

Menurut Abdul Hamid Mahmood ( 2007) Fonetik Artikulasi mengkaji bagaimana bunyi-bunyi

bahasa ini dikeluarkan oleh alat-alat aitikulasi. Indrawati Zahid( 2006) pula berpendapat fonetikartikulasi merujuk kepada kajian yang mendeskripsikan cara-cara sesuatu bunyi itu dilafazkan.

Pendeskripsian ini melibatkan daerah-daerah dan organ artikulasi yang berfungsi melafazkan

bunyi-bunyi bahasa.

Bahagian saluran suara yang tidak bergerak dipanggil daerah artikulasi manakala

manakala organ artikulasi menyentuh daerah artikulasi sewaktu sesuatu bunyi itu dilafazkan.

Organ artikulasi ialah organ yang terlibat dalam pengeluaran bunyi bahasa sewaktu ujaran

berlaku. Organ artikulasi ini terbahagi kepada dua bahagian iaitu organ artikulasi pasif dan

organ artikulasi pasif. Organ artikulasi aktif ialah organ yang bergerak seperti lidah, bibir,

lelangit lembut dan gigi bawah. Artikulasi pasif ialah organ yang tidak bergerak seperti gigi atas

dan lelangit keras. Organ artikulasi ialah organ yang digunakan bagi menghasilkan bunyi

manakala kawasan yang menghasilkan bunyi dipanggil daerah artikulasi. Perbezaan daerah

dan organ artikulasi dalam menghasilkan bunyi-bunyi bahasa menimbulkan perbezaan bunyi

yang dihasilkan semasa bunyi bahasa dilafazkan. Penamaan bunyi bahasa yang dihasilkan

adalah seperti letupan bibir tak bersuara atau bersuaram, getaran gusi dan sebagainya. Berikut

adalah contoh grafik cara pelafazan bunyi [t] dan [k].

Grafik di atas menunjukkan bunyi [t] dilafazkan dimana jika dilihat kedudukan hujung lidah

diletakkan dibahagian atas gusi. Kedudukan lelangit lembut dirapatkan ke belakang rongga

tekak. Ini menyebabkan udara yang terkumpul dan tersekat dalam rongga mulut, iaitu di

bahagian belakang hujung lidah dilepaskan dengan serta merta tanpa menggetarkan pita suara.

Bunyi yang terhasil dipanggil letupan gusi tak bersuara.

2.3 Fonetik Auditori

Menurut Abdul Hamid Mahmood (2007) Fonetik auditori pula merupakan kajian yang berkaitan

dengan pendengaran terhadap bunyi-bunyi yang dihasilkan supaya bunyi-bunyi itu dapat

diperturunkan ke dalam lambang-lambang yang tepat. Menurut Indrawati Zahid (2006) pula

fonetik auditori ialah kajian sebutan bunyi yang didengar dan berkaitan dengan soalan

bagaimana bunyi diterima dan dikenali sebagai tuturan bunyi yang berbeza. Proses yang

terlibat dinamakan sebagai mendekod, yang melibatkan pendengar.


7/48

7

Maklumat yang hendak disampaikan oleh penutur ditukarkan dalam bentuk kod-kod

yang tertentu seperti bunyi, kata dan ayat manakala maklumat ini ditafsirkan oleh pendengar di

dalam otak bagi menghasilkan komunikasi yang bermakna. Kajian ini berkaitan dengan

psikologi, dimana pendengar merefleksikan respon kepada bunyi tuturan. Ujaran yang terlafaz

melibatkan unsur kelangsingan , kelantangan dan kepanjangan yang secara secara sendirinya

mempunyai emosi tertentu. Penutur sesuatu bahasa itu akan menentukan makna emosi ini

sebagi suatu kod.

Kesimpulannya didapati bidang fonetik dan fonologi adalah saling berkait antara satu

sama lain. Perbezaannya dilihat kurang jelas walaupun ada ahli bahasa yang cuba

membezakannya. Pengkajian bidang ilmu fonetik dan fonologi sangat penting bagi mencapai

mencapai matlamat akhir ilmu ini iaitu :

i. Mewujudkan satu variasi sebutan baku dalam Bahasa Melayu yang dapat digunakan

dalam situasi formal atau situasi rasmi. Sebutan baku yang selaras amat penting

demi memartabatkan Bahasa Melayu di mata dunia.

ii. Meningkatkan kecekapan berbahasa Melayu dalam kalangan pengguna bahasa

Melayu.

iii. Memantapkan kecekapan berbahasa dalam kalangan pengguna bahasa.iv. Untuk menyelaraskan cara berbahasa dan bertutur serta mengurankan penggunaan

pelbagai variasi gaya sebutan.

v. Menghindaarkan penggunaan dialek setempat di dalam pengajaran dan

pembelajaran Bahasa Melayu di peringkat sekolah.

vi. Mencipta sistem ejaan baku yang selaras dan betul untuk kegunaan guru-guru

dalam pengajaran dan pembelajaran di sekolah.

3 BUNYI VOKAL BAHASA MELAYU

Bunyi vokal ialah bunyi bersuara ketika dihasilkan, udara dari paru-paru keluar

berterusan menerusi rongga tekak dan rongga mulut tanpa sebarang gangguan dan sekatan.

Bunyi vokal mempunyai ciri-ciri kelantangan dan kepanjangan. Bunyi vokal dapat didengar lebih

jelas dan lebih panjang daripada bunyi-bunyi konsonan.

Dalam Bahasa Melayu bunyi vokal terbahagi kepada tiga jenis iaitu vocal hadapan,

vokal tengah dan vokal belakang. Vokal dalam Bahasa Melayu ialah [i],[e],[a],[u],[o] dan [].

Jenis-jenis vokal itu ditentukan oleh lidah, sama ada depan lidah, tengah lidah atau belakang

lidah. Bunyi vokal depan dihasilkan oleh bahagian depan lidah. Bunyi vokal tengah pula

dihasilkan oleh bahagian tengah lidah manakala jika belakang lidah yang berperanan maka

bunyi yang terhasil ialah vokal belakang.


8/48

8

Kriteria yang menentukan jenis-jenis bunyi vokal itu dapat dirumuskan seperti berikut :

(i) Bahagian lidah yang berperanan, sama ada bahagian depan, tengah atau

belakang.

(ii) Ketinggian lidah yang dinaikkan , sama ada tinggi, separuh tinggi, rendah dan

separuh rendah.

(iii) Keadaan bibir, sama ada bibir dihamparkan atau dibundarkan

(iv) Pembukaan rahang sama ada luas atau sempit.

Vokal dalam Bahasa Melayu terdiri daripada enam jenis, iaitu vokal depan[i].[e]. [a], vokal

tengah [] serta vokal belakang [u] dan [o] seperti dalam rajah berikut : ms 42

Hadapan Tengah Belakang

Sempit I u Tinggi

Separuh sempit e o

Separuh

Luas a

Rajah Kedudukan Vokal Bahasa Melayu

Rajah di atas menunjukkan kedudukan vokal Bahasa Melayu mengikut bahagian-

bahagian lidah. Di sebelah kiri merupakan bahagian hadapan lidah manakala bahagian

disebelah kanan merupakan bahagian belakang lidah. Bahagian tengah menunjukkan bahagian

tengah lidah. Garisan tengan pula menujukkan bahagian lidah ketika dinaikkan. Contohnya

ketika membunyikan vokal [i] dan vokal [u] misalnya lidah dinaikkan setinggi mungkin. Bagi

membunyikan vokal [a] pula lidah direndahkan. Rajah di bawah menunukkan keadaan turun

naik bunyi ketika vokal [a] dan [i] disebutkan.

Berdasarkan rajah kedudukan vokal Bahasa Melayu dapat dirumuskan seperti jadual di bawah

VOKALHADAPAN

GAMBAR RAJAH(Keadaan Bibir)

KEDUDUKAN CONTOH PERKATAAN

[I] Vokal depan sempit [ibu],[ikan], [biru], [kita]

[e] Vokal depan separuhsempit

[ekor], [ela],[elo?]

[a] Vokal depan luas [ayu],[aku],[aban],[batu]


9/48

9

VOKALTENGAH

[] Vokal tengah pendek [mak?],[mas],[ekau].[lmas]

VOKALBELAKANG

[u] Vokal belakangsempit

[ular],[unta],[ukor],[kuda],[buron]

[o] Vokal belakangseparuh sempit

[oleh],[obor],[olah],[boleh],[kota],[tola?],[solo],

Lidah merupakan alat artikulasi yang penting dalam menghasilkan bunyi vokal.

Perbezaan bunyi vokal tersebut dihasilkan adalah bergantung pada tinggi rendahnya bahagian

lidah itu diangkat atau diturunkan. Bahagian lidah itu boleh diangkat setinggi mungkin untuk

menghasilkan vokal tinggi [i] dan [u], kemudian jika diturunkan separuh tinggi akan

menghasilkan bunyi vokal separuh tinggi iaitu vokal [e] dan [o]. Sekiranya bahagian lidah itu

diturunkan separuh rendah akan terhasil vokal ] dan [ ]

Apabila tengah lidah dinaikkan separuh tinggi akan terhasillah bunyi vokal tengah.

Berikut adalah gambar rajah yang menunjukkan kedudukan lidah semasa menghasilkan

bunyi-bunyi vokal .


10/48

10

3.1 CARA PENGHASILAN BUNYI VOKAL

3.1.1 VOKAL DEPAN SEMPIT (Tinggi) [i]

Bunyi vokal hadapan sempit [i] proses yang berlaku adalah seperti berikut :

i. Bibir dihamparkan

ii. Depan lidah dinaikkan tinggi(setinggi mungkin) ke arah gusi.

iii. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan menutup rongga hidung supaya udara

tidak keluar melalui rongga hidung

iv. Pita suara dirapatkan supaya udara dari paru-paru keluar dengan menggetarkan pita

suara ke rongga mulut.

v. Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi [i].Berikut contoh perkataan yang dihasilkan :

Di awal perkataan- [ikan],[ikut],[ipar],[ibu], [itu]

Di tengah perkataan- [biru], [kita],[bila], [silap]

Di akhir perkataan - [ tali ], [bli] ,[bri],[bsi]

Gambar rajah penghasilan vokal (i)

3.1.2 VOKAL DEPAN SEPARUH SEMPIT (Separuh Tinggi) [e]

Vokal depan separuh sempit [e] perkara berikut akan berlaku

i. Bibir dihamparkan separuh sempit

ii. Depan lidah dinaikkan separuh tinggi.


tidak dapat keluar melalui rongga hidung.

iv. Pita suara dirapatkan supaya udara dari paru-paru keluar dengan menggetarkan


v. Pita suara dirapatkan supaya udara dari paru-paru keluar dengan menggetarkanpitasuara ke rongga mulut.

vi. Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi [e]. Contoh bunyi vokal yang dihasilkan adalah

seperti berikut :

Di awal perkataan-[ ekor] , [ela], [edah]

Di tengah perkataan [ katel ],[ bera] [ heret ], [ sepet ]

Di akhir perkataan [ sate ]


11/48

11

Gambar rajah penghasilan vokal (e)

3.1.3 VOKAL DEPAN SEPARUH LUAS (Separuh Rendah) []

Berikut adalah proses bagi menghasilkan bunyi vokal depan separuh luas

i. Bibir dihampar separuh luas.

ii. Depan lidah dinaikkan separuh rendah ke arah gusi.





v. Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi vokal []. Contoh bunyi yang dihasilkan adalahseperti :

Di awal perkataan - [so?], [lo?], [doh]

Di tengah perkataan - [bso], [get?], [gl?]

Di akhir perkataan - [god], [bul], [ud]

Gambar rajah penghasilan vokal [].


12/48

12

3.1.4 VOKAL DEPAN LUAS (Rendah ) [a}

Vokal depan luas [a] boleh dihasilkan melalui proses seperti yang berikut :

i. Bibir dalam keadaan hampar.

ii. Depan lidah diturunkan serendah mungkin.

iii. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan menutup rongga hidung keluar supaya

udara dari paru-paru tidak dapat keluar melalui rongga hidung.

iv. Pita suara dirapatkan supaya udara dari paru-paru keluar dengan menggetarkan pitasuara ke rongga mulut.

v. Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi vokal luas hampar seperti perkataan berikut :

Di awal perkataan- [ajar], [alah], [amal], [asap]

Di tengah perkataan [dadu], [paku], [lampu], [bahu]

Di akhir perkataan [pita], [rasa], [tiba], [kuda]

Gambar rajah penghasilan vokal (a)

3.1.5 VOKAL BELAKANG

Vokal belakang terhasil melalui peranan alat artikulasi penting iaitu belakang lidah. Keadaan

bibir adalah bundar.

VOKAL BELAKANG SEMPIT (Tinggi) [u]

Proses yang berlaku adalah seperti berikut :

i. Bibir dibundarkan.

ii. Belakang lidah dinaikkan tinggi (setinggi mungkin ) kearah lelangit lembut.


tidak dapat keluar melalui hidung.

iv. Pita suara dirapatkan supaya udara yang keluar dari paru-paru menggetarkan pita


v. Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi vokal belakang bundar [u].

vi. Contoh perkataan yang dihasilkan adalah seperti berikut :

Di awal perkataan [uli] , [usap], [usun] , [undur], [unto]


13/48

13

Di tengah perkataan [buka], [bubur], [subur] , [gandum] ,[kabur]

Di akhir perkataan [ baju] , [labu], [pasu], [kelambu], [baju]

Gambar rajah penghasilan vokal [u]

3.1.6 VOKAL BELAKANG SEPARUH SEMPIT ( Separuh Tinggi) [o]

Berikut adalah proses yang berlaku:

i. Bibir dibundarkan.

ii. Belakang lidah dinaikkan separuh tinggi kea rah lelangit lembut.

iii. Lelengit lembut dan anak tekak idak dinaikkan menutup rongga hidung supaya

udara tidak dapat keluar melalui rongga hidung.

iv. Pita suara dirapatkan supaya udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut

menggetarkan pita suara.

v. Contoh vokal yang dihasilkan adalah seperti berikut :

Di awal perkataan [oleh ], [ota], [obor],[oren]Di tengah perkataan [boleh],[soto], [kokon] ,[tolon]Di akhir perkataan [solo] ,[soto], [foto]

Gambar rajah penghasilan vokal [o]


14/48

14

3.1.7 VOKAL BELAKANG SEPARUH LUAS ( Separuh Rendah ) []

Bunyi vokal belakang separuh luas terhasil melalui proses berikut :

i. Bibir dibundarkan

ii. Balakang lidah dinaikkan ke arah lelangit lembut.

iii. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan menutup rongga hidung supaya udaratidak dapat keluar melalui rongga hidung.



v. Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi vocal [].

vi. Bunyi ini kebiasaannya terdapat dalam dialek Kelantan seperti berikut : Di awal perkataan[bat] ,[ta] ,[r] , [peh]

Di tengah perkataan[ pk] ,[sudh] ,peh] ,[brh]

Di akhir perkataan - [ kit] ,[ bil ] ,[blak]

Gambar rajah penghasilan vokal [].

3.1.8 VOKAL TENGAH []

Vokal tengah dihasilkan melalui peranan alat artikulasi bahagian tengah lidah. Berikut ialah

proses yang berlaku :

i. Bibir dihamparkan

ii. Bahagian tengah lidah dinaikkan sedikit ke arah lelangit keras.iii. Anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan menunutup rongga hidung supaya udara


iv. Pita suara dirapatkan supaya udara yang keluar dari paru-paru ke rongga mulut

menggetarkan pita suara.

v. Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi []. Contoh perkataan yang dihasilkan ialah :

Di awal perkataan[ma] , [ mbun ] , [ mpat ], [nam ]

Di tengah perkataan[pnat ] ,[ brat ] , [ ergas ] , [kmas ]


15/48

15

Gambar rajah penghasilan vokal []

Kesimpulannya terdapat lapan jenis vokal kardinal iaitu [ i ] ,[ e ] , [ ] , [a ], [ ] ,[ ], [o] dan [u].

Dalam Bahasa Melayu vokal asli ada enam iaitu [ I ] , [ e ] ,[ a ], [ u ] , [ o ] dan [ ]. Kesemua

vokal ini adalah bersuara kecuali vocal [] yang kurang lantang dan lemah bunyinya.

4. BUNYI KONSONAN BAHASA MELAYU

Menurut Abdul Hamid Mahmood (2007: 58) Konsonan ialah bunyi bahasa selain

daripada bunyi vokal . Sekiranya bunyi vokal itu adalah bunyi yang dihasilkan oleh alat artikulasi

dengan suara keluar terus-menerus tanpa sekatan maka bunyi konsonan ialah bunyi yang

semasa menghasilkannya terdapat gangguan atau halangan oleh alat alat artikulasi.

Bunyi konsonan terbahagi kepada dua iaitu konsonan bersuara dan konsonan tidak

bersuara.Konsonan bersuara dihasilkan apabila pita suara digetarkan oleh arus udara yang

keluar dari paru-paru. Contohnya [ b ] , [ d ] dan [ g ]. Konsonan tidak bersuara pula dihasilkan

tanpa mengalami getaran pita suara oleh arus udara. Contohnya konsonan [ p ], [ t ] dan [ k ].

Dalam Bahasa Melayu konsonan terbahagi kepada dua iaitu konsonan asli dan pinjaman.

KONSONAN ASLI BAHASA MELAYU

Terdapat 19 konsonan asli dalam Bahasa Melayu yang terdiri daripada :

i. 2 konsonan letupan dua bibir bersuara dan tidak bersuara [ p ,b ]

ii. 2 konsonan letupan gusi bersuara dan tidak bersuara [ t , d ]

iii. 2 letupan lelangit lembut bersuara dan tidak bersuara [ k , g ]

iv. 1 letupan hentian glottis ( )

v. 2 konsonan letusan bersuara dan tidak bersuara [ , J ]

vi. 2 konsonan geseran tidak bersuara iaitu geseran gusi tidak bersuara [s] dan geseran

glottis bersuara [h]


16/48

16

vii. 1 konsonan bersuara [ r ]

viii. 1 konsonan sisian bersuara [ l ]

ix. 4 konsonan sisian bersuara [ m, n .

x. 2 konsonan separuh vokal bersuara iaitu 1 separuh vokal dua bibir bersuara [w] dan

1 separuh vokal lelangit keras bersuara [ j ]

Penghasilan bunyi konsonan berikut tersebut melibatkan daerah artikulasi tertentu seperti dua

bibir, gusi, lelangit keras, lelangit lembut, pita suara, glottis, rongga hidung dan sebagainya.

Berikut adalah carta konsonan asli Bahasa Melayu.

4.1 CARA PENGHASILAN BUNYI KONSONAN

4.1.1 Letupan Dua Bibir Tidak Bersuara [ p ]

Konsonan Letupan Bibir tidak bersuara [ p ] dihasilkan melalui proses seperti berikut :

i. Dua bibir dirapatkan untuk menghalang sepanuhnya udara dari paru-paru yangkeluar dari rongga mulut.

ii. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan bagi menyekat udara supaya tidak dapat

keluar melalui rongga hidung.

iii. Pita suara dibuka (direnggangkan)

iv. Udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut tanpa menggetarkan pita suara. Udara

tersekat sepenuhnya pada bibir, kemudian dilepaskan serta-merta.

v. Contoh perkataan yang dihasilkan adalah seperti berikut :

Di awal perkataan[ papan ] , [ paku ], [putri] , [ pasu ]

Di tengah perkataan[lpas], [ sepa] , [ dapur ] , [ dapat ]

Di akhir perkataan[ dakap ], [ atap ] , [ sdap ] , [santap ]

Gambar rajah penghasilan konsonan [ p ]


17/48

17

4.1.2 Letupan Dua Bibir Bersuara [ b ]

Konsonan ini dihasilkan melalui proses seperti berikut :

i. Dua bibir dirapatkan untuk menghalang sepenuhnya udara yang keluar dari paru-

paru ke rongga mulut.

ii. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan dan dirapatkan kepada dinding tekak

untuk menyekat udara supaya tidak dapat keluar melalui rongga hidung.

iii. Pita suara dirapatkaniv. Udara dari paru-paru keluar dengan menggetarkan pita suara ke rongga mulut dan

tersekat sepenuhnya seketika pada bibir mulut, kemudian udara dilepaskan dengan

serta merta.

v. Contoh perkataan yang dihasilkan adalah seperti berikut :

Di awa perkataan [buru] , [ buku ] , [buda] , [batu ]

Di tengah perkataan [tubuh ] , [subuh] , [tabor], [tiba ]

Di akhir perkataan[ sbab ] , [lmbab] , [kitab] , [ adab ]

Gambar rajah penghasilan konsonan [ b]

4.1.3 Letupan Gusi Tidak Bersuara [ t ]

Konsonan letupan gusi tidak bersuara [ t ] dihasilkan melalui proses seperti berikut :

i. Hujung lidah dirapatkan pada gusi untuk membuat sekatan penuh pada arus udara

yang keluar dari paru-paru ke rongga mulut.

ii. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan dan dirapatkan pada dinding tekak untuk

menutup rongga hidung supaya udara tidak dapat keluar melalui rongga hidung.

iii. Pita suara dibuka (direnggangkan )

iv. Udara yang keluar dari peru-paru ke rongga mulut keluar tanpa menggetarkan pita

suara, kemudiannya dilepaskan dengan serta merta.

v. Berikut adalah contoh perkataan bunyi konsonan [ t ]

Di awal perkataan [ taan ] , [ tahu ] , [ tolo] , [ tare ]

Di tengah perkataan[ pta] [ putus ] . [ satu ] [ bantu ]

Di akhir perkataan[ pnuntut ] , [ patut ] , [ sbut ] , [ lmbut ]


18/48

18

Gambar rajah penghasilan konsonan [ t ]

4.1.4 Letupan Gusi Bersuara [ d ]

Untuk menghasilkan bunyi konsonan [d], proses berikut berlaku :

i. Hujung lidah dirapatkan pada gusi untuk membuat sekatan penuh pada arus udara


ii. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan dan dirapatkan padaa dinding tekak untuk

menutup rongga hidung supaya udara tidak dapat kelauar melalui rongga hidung.

iii. Udara dari paru-paru keluar dengan menggetarkan pita suara ke rongga mulut dan

tersekat sepenuhnya pada agusi, kemudian udara tersebut dilepaskan dengan serta

merta.

iv. Berikut adalah contoh perkataan bunyi konsonan [ d ]

Di awal perkataan [ dalam ] , [dahulu ] , [duka ] , [dapur ]

Di tengah perkataan[ pda ] , [ pada ] , [ sida ]

Di akhir perkataan[ abad ] , [ masud ] , [ hasad ]

Gambar rajah penghasilan konsonan [ d ]


19/48

19

4.1.5 Letupan Lelangit Lembut Tidak Bersuara [ k ]

Berikut ialah proses penghasilan konsonan [ k ]

i. Belakang lidah dinaikkan dan dirapatkan pada lelangit lembut untuk membuat

sekatan penuh pada arus udara yang keluar dari paru-paru ke rongga mulut.

ii. Lelangit lembut dan anak tekak dirapatkan pada dinding tekak untuk menyekat

udara supaya tidak dapat keluar melalui rongga hidung.

iii. Pita suara dibuka direnggangkaniv. Udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut tanpa menggetarkan pita suara. Udara

tersekat pada bahagian lelangit lembut, kemudian dilepaskan dengan serta merta.

v. Berikut adalah contoh perkataan konsonan [ k ]

Di awal perkataan [ kawan ] , [kuda], [ kalau ] , [ kita ]

D tengah perkataan [ sukat ] , [ bakat ] , [ dekat ] ,[ pukat ]

Di akhir perkataan[ buda] , [pka] , [ tego]

Gambar rajah penghasilan konsonan [k]

4.1.6 Letupan Lelangit Lembut Bersuara ( g)

Berikut ialah proses yang berlaku dalam penghalisan konsonan [g]

i. Belakang lidah dinaikkan dan dirapatkan pada lelangit lembut untuk membuat

sekatan penuh pada arus udara yang keluar dari paru-paru,

ii. Lelangit lembut dan anak tekak dirapatkan kepada dinding tekak untuk membuat

sekatan supaya udara tidak dapat kelauar melalui rongga hidung.

iii. Pita suara dirapatkan.iv. Udara dari paru-paru keluar dengan menggunakan pita suara ke rongga mulut dan

tersekat pada bahagian lelangit lembut. Udara dilepaskan dengan serta-merta.

v. Berikut adalah contoh perkataan konsonan [ g ]

Di awal perkataan [ guru ] , [ ganti ] , [gantu ] , [ gambar ]

Di tengah perkataan[ aga ] , [ agar ] , [ juga ] , [ ragu ]

Di akhir perkataan [ beg ] , [ dialog ] , [ monolog ]


20/48

20

Gambar rajah penghasilan konsonan [g]

4.1.7 Hentian Glotis [ ]

Berikut adalah proses yang berlaku dalam penghasilan hentian glottis [ ]

i. Pita suara dirapatkan serapat-rapatnya.

ii. Lelengit lembut dan anak tekak dinaikkan dan dirapatkan kepada dinding tekak

supaya udara tidak dapat keluar melui rongga hidung.

iii. Udara dari paru-paru keluar dan tersekat dan terhenti pada bahagian glottis dan

tidak dilepaskan.

iv. Berikut ialah contoh perkataan yang dihasilkan

Di awal perkataan[ ibu ] , [ ada ] , [ ora ]Di tengah perkataan[ saat ] , [ keadaan ]

Di akhir perkataan[ tida ] , [ ana ]

Gambar rajah penghasilan konsonan [ ]


21/48

21

4.1.8 Letusan Lelangit KerasGusi Tidak Bersuara [ ]

Berikut adalah proses yang berlaku dalam penghasilan konsonan [ ]

i. Depan lidadah dirapatkan pada daerah lelangit keras gusi untuk membuat sekatan

pada arus udara dari paru-paru ke rongga mulut.


membuat sekatan supaya udara tidak dapat keluar melalui rongga hidung.

iii. Pita suara dibuka.iv. Udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut tanpa menggetarkan pita suara. Udara

tersebut tersekat seketika pada bahagian lelangit keras-gusi, kemudian udara

tersebut dilepaskan dengan perlahan. Untuk bunyi konsonan [] pelepasan udara

adalah lebih cepat sedikit.

v. Berikut adalah contoh perkataan yang dihasilkan :

Di awal perkataan[ ari ] , [ uti ] , [ uri ]

Di tengah perkataan[ sui ] ,[ bani ] , [ bni ]

Di akhir perkataan - [ ma ] , [ko ]

Gambar rajah penghasilan konsonan []

4.1.9 Letusan Lelangit Keras Gusi Bersuara

Berikut adalah proses penghasilan konsonan

i. Depan lidah dirapatkan pada daerah lelangit keras gusi untuk membuat sekatan

pada arus udara dari paru-paru ke rongga mulut.


untuk menyekat udara dari memasuki rongga hidung.iii. Pita suara dirapatkan.

iv. Udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut dengan menggetarkan pita suara dan

tersekat pada daerah lelangit keras gusi. Udara dilepaskan perlahan.

v. Berikut adalah contoh perkataan yang dihasilkan :

Di awal perkataan [ Jaan ] , [Jolo] , [juga ]

Di tengah perkataan [ tajam ] , [buja]

Di akhir perkataan [ imej ] , [kolej ]


22/48

22

Gambar rajah penghasilan konsonan

4.1.10 Geseran Gusi Tidak Bersuara [ s ]

Berikut adalah proses penghasilan konsonan [ s ]

i. Daun lidah dinaikkan ke arah gusi untuk membuat sempitan

ii. Lelangit lembut dan anak tekak dirapatkan peda dinding tekak bagi menyekat udara

dari keluar melalui rongga hidung.

iii. Pita suara dibuka.

iv. Udara dari paru-paru keluar dengan menggeser melalui sempitan pada daerah gusi.

Pita suara tidak digetarkan.

v. Beikut adalah contoh perkataan yang dihasilkan :

Di awal perkataan[ sapu ] , [ sdap ]

Di tengah perkataan [basuh ], [ kasar ], [ dasar ]Di akhir perkataan[ habis ] ,[ bilis ] , [ bras ]

Gambar rajah penghasilan konsonan [s]


23/48

23

4.1.11 Geseran Glotis Bersuara [ h ]

Berikut ialah proses penghasilan konsonan [ h ]

i. Pita suara dibuka untuk membuat sempita pada glottis.

ii. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan dan dirapatkan pada dinding tekak bagi

menutup rongga ke hidung supaya udara tidak dapat keluar melalui hidung.

iii. Udara keluar dengan menggeser melalui sempitan glottis. Pita suara digetarkan.

iv. Berikut adalah perkataan yang dihasilkan :

Di awal perkataan [ hulur ], [ habis ] , [ hantu ]

Di tengah perkataan[ lihat ], [ tahap ], [ shat ]

Di akhir perkataan[ brsih }, [ kash ]

Gambar rajah penghasilan konsonan [h]

4.1.12 Getaran Gusi Bersuara [ r ]

Berikut adalah proses penghasilan konsonan [ r ]

i. Hujung lidah dikenakan pada gusi.

ii. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan dan dirapatkan pada dinding tekak supaya

udara tidak dapat keluar melalui rongga hidung.

iii. Pita suara dirapatkan.iv. Udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut dan menggetarkan hujung lidah dan

pita suara digetarkan.

v. Berikut ialah perkataan yang dihasilkan :

Di awal perkataan [ rasa ], [ rabun ], [ runtuh ]

Di tengah perkataan[ bras ], [ kras ] , [ laras ]

Di akhir perkataan[ bsar ] , [ lbar ] , [edar ]


24/48

24

Gambar rajah penghasilan konsonan [r]

4.1.13 Sisian Gusi Bersuara [ I ]

Berikut ialah proses penghasilan konsonan [ I ]

i. Hujung lidah dikenakan pada bahagian tengah gusi untuk membuat sekatan pada

arus udara yang keluar dari paru-paru ke rongga mulut.

ii. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan dan dirapatkan pada didinding tekak untuk

menutup rongga ke hidung supaya udara tidak dapat kelauar melalui rongga hidung.

iii. Pita suara dirapatkan.

iv. Udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut tetapi hanya dapat keluar melalui sisian

atau tepian. Pita suara digetarkan.

v. Berikut ialah prkataan yang dihasilkan :

Di awal perkataan [ lama ] , [ lambat ] , [ lampu ] , [ lupa ]Di tengah perkataan[ slamat ] , [ klat ] , [ kilat ]

Di akhir perkataan [ tigal ], [ bkal ] , [ pukul ]

Gambar rajah penghasilan konsonan [l]


25/48

25

4.1.14 Sengau Dua Bibir Bersuara [ m]

Berikut adalah proses penghasilan konsonan [ m ]

i. Bibir bawah dirapatkan pada bibir atas untuk membuat sekatan pada arus udara


ii. Lelangit lembut dan anak tekak diturunkan supaya suara dapat memasuki rongga

hidung

iii. Pita suara dirapatkan.iv. Udara dari paru-paru memasuki rongga mulut dan keluar melalui rongga hidung.

Bibir mulut dibuka semasa menyebut bunyi [m] dan pita suara digetarkan. Berikut

ialah perkataan yang dihasilkan :

Di awal perkataan [ makan ] , [ malam ], [ mula ]

Di tengah perkataan [ timun ], [ timur ] , [ namun ]

Di akhir perkataan [ salam ] , [ silam ] , [ tilam ]

Gambar rajah penghasilan konsonan [m]

4.1.15 Sengau Gusi Bersuara [ n]

Berikut ialah penghasilan konsonan [ n ]

i. Hujung lidah dirapatkan pada gusi untuk membuat sekatan pada arus udara yang

keluar dari paru-paru ke rongga mulut.

ii. Lelangit lembut dan anak tekak diturunkan membuka rongga hidung supaya udara

dapat keluar melalui rongga hidung.


iv. Udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut dan terhalang pada bahagian gusi,

kemudian keluar melalui rongga hidung. Pita suara digetarkan.

v. Berikut aialah contoh perkataan yang dihasilkan :

Di awal perkataan [ nasi ] , [ nuri ] , [ naluri ]

Di tengah perkataan[ knari ] , [ binasa ] , [ panas ]

Di akhir perkataan [ papan ], [ simpan ] , [ lapan ]


26/48

26

Gambar rajah penghasilan konsonan [n]

4.1.16 Sengau Lelangit Keras Gusi Bersuara [ ]

Berikut ialah proses bagi penghasilan konsonan [ ]

i. Depan lidah dirapatkan pada daerah lelangit keras gusi untuk membuat sekatan

pada arus udara yang kelauar dari paru-paru ke rongga mulut.

ii. Lelangit lembut dan anak tekak diturunkan membuka ruang rongga ke hidung

supaya udara dari paru-paru dapat keluar melalui rongga hidung .


iv. Udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut dan terhalang dapa daerah lelangit

kerasgusi, kemudiankeluar melalui rongga hidung. Pita suara digetarkan.


Di awal perkataan [nani], [nata], [namo ], [nano ]Di tengah perkataan [bana ], [mina ], [tana], [suni]

Gambar rajah penghasilan konsonan [ n ]


27/48

27

4.1.17 Sengau Lelangit Lembut Bersuara [ ]

Berikut ialah proses penghasilan konsonan [ ]

i. Belakang lidah dinaikkan dan dirapatkan kepada lelangit lembut untuk menyekat

udara yang keluar dari paru- paru ke rongga mulut.

ii. Lelangit lembut dan anak tekak diturunkan membuka rongga hidung supaya udara

dapat keluar melalui rongga hidung.

iii. Pita suara dirapatkan.iv. Udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut dan terhalang pada daerah lelangot

lembut. Kemudian keluar melalui rongga hidung.


Di awal perkataan [aa] , [iau]

Di tengah perkataan [ bua ] , [ sia ] , [baga]

Di akhir perkataan [ tagu ] , [ bara ] , [ gunu ]


4.1.18 Separuh Vokal Dun Bibir Bersuara [ w ]

Berikut ialah proses penghasilan konsonan [ w ]

i. Bibir dibundarkan

ii. Belakang lidah diangkat kea rah lelangit lembut tetapi tidak menyentuh lelangit

lembut .


iv. Udara dari paru-paru ke rongga mulut menggetarkan pita suara. Semasa

menghasilkan bunyi vocal [u] lidah dengan pantas berubah ke posisi untuk

menghasilkan vocal tengah [ ]

v. Berikut ialah contoh perkataan yang dihasilkan :

Di awal perkataan [ wau ], [waris ], [wa ]

Di tengah perkataan [kawan ] , [ lawan ], [ lewat ]

Di akhir perkataan _ [ sepa takraw ]


28/48

28

Gambar rajah penghasilan separuh vokal [w]

4.1.19 Separuh Vokal Lelangit Keras Bersuara [ j ]

Berikut ialah proses penghasilan konsonan [ j ]

i. Depan lidah dinaikkan ke arah gusi seperti hendak menghasilkan bunyi vocal [ j ],

kemudian semasa menghasilkan bunyi itu, kedudukan lidah berubah dengan pantas

kekedudukan vocal tengah [ ]


supaya udara tidak keluar melalui rongga hidung.


iv. Udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut dan menggetarkan pita suara. Semasa

menghasilkan bunyi vokal [I ] kedudukan lidah berubah dengan pantas ke

kedudukan vocal tengah [ ]v. Berikut ialah contoh perkataan yang dihasilkan :

Di awal perkataan [ ja ], [ jakin ] , [ jatim ]

Di tengah perkataan [daja ] , [ baja ]

Gambar rajah penghasilan separuh vokal [j]


29/48

29

5. KONSONAN PINJAMAN BAHASA MELAYU

Konsonan yang bukan berasal daripada bahasa Melayu tetapi merupakan pinjaman daripada

bahasa lain seperti Arab, Sanskrit, Inggeris dipanggil konsonan pinjaman. Biasanya konsonan

ini digunakan pada perkataan yang dipinjam daripada bahasa asing tersebut.

Konsonan pinjaman terdiri daripada :

i. Geseran bibir- gigi tidak bersuara [ f ]ii. Geseran bibir gigi bersuara [ v ]

iii. Geseran gigi tidak bersuara [ ]

iv. Geseran gigi bersuara [ ]

v. Geseran gusi bersuara [ z ]

vi. Geseran lelangit keras tidak bersuara [ , ]

vii. Geseran lelangit lembut tidak bersuara [ x ]

viii. Geseran lelangit lembut bersuara [ v ]

5.1 Geseran Bibir- Gigi Tidak Berasuara [ f ]

Cara penghasilan konsonan [ f ]

i. Bibir bawah dihampirkan pada gigi atas untuk membuat sempitan supaya udara

keluar dengan menggeser melalui ruang yang sempit.

ii. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan menutup rongga ke hidung supaya udara


iii. Pita suara dibuka ( direnggangkan )

iv. Udara dari paru-paru keluar dengan menggeser melalui sempitan pada daerah bibir-

gigi. Pita suara tidak digetarkan.

v. Berikut ialah contoh perkataan yang dihasilkan :

Di awal perkataan [ fikir ] , [ fitnah ], [ faham ]Di tengah perkataan [ nafkah ] , [ sifir ] , [ sifar ]

Di akhir perkataan [ arif ] , [ alif ] , [ huruf ]

Gambar rajah penghasilan konsonan [f]


30/48

30

5.2 Geseran Bibir Gigi Bersuara [ v ]

Berikut ialah cara penghasilan konsonan [ v ]

i. Bibir bawah dihampirkan pada gigi atas untuk membuat sempitan supaya udara

keluar dengan menggeser melalui sempitan.

ii. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan dan dirapatkan pada dinding tekakmenutup rongga ke hidung supaya udara tidak dapat keluar melalui rongga hidung.


iv. Udara dari paru-paru keluar dengan menggeser melalui sempitan pada daerah bibir-

gigi.. Pita suara digetarkan.

v. Berikut ialah perkataan yang dihasilkan oleh konsonan [ f ]

Di awal perkataan [ vocal ] . [ variasi ]

Di tengah perkataan[ univrsiti ] , [ novel ]

Gambar rajah penghasilan konsonan [v]

5.3 Geseran Gigi Tidak Bersuara ( )

Berikut ialah proses penghasilan konsonan ( )

i. Hujung lidah dihampirkan kepada daerah antara gigi atas dengan gigi bawah untuk

Membuat sempitan pada daerah antara gigi atas dan gigi bawah untuk membuat

sempitan pada daerah antara gigi atas dan gigi bawah supaya udara keluar dengan

menggeser.


menutup rongga ke hidung supaya udara tidak dapat keluar melalui rongga hidung.

iii. Pita suara dibuka ( direnggangkan )

iv. Udara dari paru-paru keluar dengan menggeser melalui sempitan antara gigi atas

dan gigi bawah. Pita suara tidak digetarkan.

v. Berikut ialah perkataan yang dihasilkan


31/48

31

Di awal perkataan [nin ] , [alaa]

Di tengah perkataan [ mial ]

Di akhir perkataan [ hadi ]


6. SISTEM EJAAN RUMI BAHASA MELAYU

Sejarah Sistem Ejaan Bahasa Melayu bermaksud Sistem Ejaan Rumi Baharu

Melayu yang dipersetujui oleh Kerajaan Malaysia dan Pemerintah Republik Indonesia

berikutan dari perisytiharan pemakaiannya oleh Yang Berhormat Menteri Pendidikan

Malaysia dan Menteri Kebudayaan Republik Indonesia serentak pada 16 Ogos 1972..

Hasil kesepakatan antara Majlis Bahasa Indonesia- Malaysia maka terhasillah SistemEjaan Rumi Baharu yang dipersetujui oleh kedua-dua negara.. Jawatankuasa Tetap

Bahasa Malaysia yang dilantik oleh Menteri Pendidikan , dan Jawatankuasa ini diletak di

bawah Dewan Bahasa dan Pustaka telah ditugaskan untuk menyusun pedoman ejaan

Rumi ini.

Sejarah awal menunjukkan bahawa tulisan Rumi Bahasa Melayu telah dilakukan

oleh pedagang, pegembara dan penjelajah dari Eropah ke Nusantara. Mereka mula

membuat penulisan tentang Bahasa Melayu dengan menggunakan huruf-huruf Rumi

Latin. Pada tahun 1522 huruf Latin yang digunakan untuk menulis Bahasa Melayu telah

ditemui dalam senarai pelayaran Pigafetta.

Kedatangan bangsa Belanda dalam abad ke-17, mula menjadikan tulisan Rumi

mula mendapat asas dalam ejaan Rumi Bahasa Indonesia. Pada abad ke-17 hingga

akhir abad ke -19 bangsa Inggeris juga berminat terhadap Bahasa Melayu telah

mengasaskan beberapa kaedah ejaan Rumi bagi bahasa Melayu. Antara sistem ejaan

rumi yang telah disusun oleh orang Ingeris ialah Ejaan Rumi Tomas Bowrey (1701),

Ejaan Rumi J. Howison (1800 ), Ejaan Rumi William Marsden (1812 ), Ejaan Rumi


32/48

32

Negeri-negeri Selat (1878 ), Ejaan Rumi Swettenham ( 1881), dan Ejaan Rumi Maxwel

(1882) yang kesemuanya berpedomankan kaedah transliterasi huruf jawi kepada Rumi

( Ismail Dahaman, 1992 :43 )

Pada tahun 1902, bermulalah perancangan ejaan Rumi pertama di Tanah

Melayu. Jawatankuasa ejaan ini telah diketuai oleh R.J Wilkinson. Hasilnya terhasillah

Ejaan Wilkinson yang dikenali sebagai Romanised Malay Spelling. Ejaan ini telah

digunakan secara rasmi di semua sekolah umum di Tanah Melayu. Sistem ejaantersebut seragam dan digunakan dalam semua kamus dan penerbitan Wilkinson sendiri

yang dihasilkan dari tahun 1901 hingga akhir tahun 1940-an. Antara kamus tersebut

ialah kamus Jawi-Melayu- Inggeris (1903)

Sistem Ejaan Rumi terus berkembang terutamanya apabila Maktab Peguruan

Sultan Idris (SITC) turut memperkembangkannya. Berasaskan ejaan Wilkinson

penggunaan sistem Ejaan Sekolah telah disusun dan diterbitkan oleh beberapa tokoh

bahasa dan pedidik di SITC. Antara buku yang diterbitkan ialah Mithal Huruf Rumi Bagi

Darjah Satu (1920), Kitab Loghat Melayu susunan R.O Windstedt dan Ibrahim Dato

Muda Linggi (1921), Kitab Pelita Mengarang (Rumi) susunan O.T Dussek (1923) dan

Kitab Kumpulan Nama Melayu susunan Ibrahim Dato Muda Linggi (1924).

Selepas Ejaan Wilkinson, Sisitem Ejaan Rumi Zaba telah dihasilkan di SITC.

Sistem ejaan Zaba ini telah disusun dan diperkemas dalam beberapa tahun dan telah

dimuatkan dalam beberapa buah buku pedoman bahasa terbitan Pejabat Karang

mengarang SITC. Buku-buku tersebut termasuklah Ilmu Bahasa Melayu Penggal 1

(1926), Pelita Bahasa Melayu Penggal 1 (1941) dan Daftar Ejaan Melayu ( Jawi Rumi )

(1949). Sistem Ejaan Zaba ini telah digunakan sebagai ejaan Sekolah dan ejaan rasmi

kerajaan sehingga digantikan dengan Sistem Ejaan Baharu Bahasa Malaysia yang

dirasmikan penggunaannya pada 16 Ogos 1972.

Sebelum tahun 1967 terdapat beberapa sistem ejaan Rumi yang digunakan diTanah Melayu dan Singapura iaitu Ejaan Fajar Asia yang digunakan dalam majalah

Fajar Asia yang diterbitkan di Singapura pada zaman pendudukan Jepun 1942-1945.

Kali pertama ejaan Rumi mendapat perhatian serius ialah pada tahun 1956

dalam perbincangan Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu ketiga. Pada 17 April

1959 satu perjanjian persahabatan antara Malaysia dengan Republik Indonesia. Satu

pertemuan antara Jawatankuasa Ejaan Rumi Persekutuan Tanah Melayu diketuai oleh

Tuan Syed Nasir bin Ismail dengan Panitia Pelaksanaan Kerjasama Bahasa Melayu-

Bahasa Indonesia yang dipimpin oleh Dr Slametmuljana di Jakarta pada 4 hingga 7

Disember 1959. Hasil pertemuan ini telah menghasilkan Ejaan Malindo.Pada tahun

1966 kerajaan Malaysia membentuk sebuah jawatankuasa Bahasa yang diketuai oleh

Tuan Syed Nasir bin Ismail.

Pada 7 September 1966 satu pertemuan antara Jawatankuasa Bahasa / Ejaan

Malaysia dengan satu rombongan kebudayaan dari Indonesia yang diketuai oleh

Kolonel Wahju Sukatjo diadakan di Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur. Kedua-

dua negara bersetuju supaya Ejaan Malindo dilaksanakan. Satu lagi rundingan berkaitan


33/48

33

bahasa telah diadakan pada 20 hingga 25 September 1966 di Jakarta. Kedua-dua

negara bersetuju untuk mengkaji semula ejaan baharu.

Kedua-dua negara telah bersetuju untuk memperbetul ejaan masing-masing atas

dasar berikut :

1. Kemajuan ilmu pengetahuan dan perkembangan konsep ilmiah, terutama dalam

bidang bahasa yang baik.2. Kekurangan-kekurangan yang masih terdapat pada ejaan sekarang dalam hal

mencerminkan kesanggupan bahasa Malaysia dan Indonesia.

3. Perlunya usaha kodifikasi dalam pemakaian huruf dan tanda baca yang berlaku

untuk kedua-dua negara.

4. Peranan akan dimainkan oleh Bahasa Malaysia dan Bahasa Indonesia di Asia

Tenggara dan diseluruh dunia.

5. Pentingnya pengajaran membaca dan menulis..

Berdasarkan pertimbangan tersebut satu rundingan antara Jawatankuasa Ejaan/BahasaMelayu Malaysia dan Team Bahasa KOTI dari Indonesia telah diadakan di Dewan

Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur. Rundingan tersebut telah mencapai persetujuan

mengadakan satu sistem ejaan bersama antara Malaysia dan Indonesia.Ejaan baharu

ini bersifat ilmiah, ekonomis,dan praktis.

Akhirnya pada 16 Ogos 1972 kedua-dua negara kemudiannya melaksanakan

Sistem Ejaan Baharu Bahasa Malaysia. Walaupun sistem ejaan baharu itu telah

dugunakan secara rasmi di Malaysia dan negara Indonesia , namun terdapat beberapa

perkara tentang ejaan tersebut perlu dibincangkan dan diselesaikan segera. Satu

jawatankuasa telah dibentuk dengan nama Majlis Bahasa Indonesia- Malaysia. Majlis

yang dianggotai oleh Jawatankuasa Tetap Dewan Bahasa dan Pustaka, Tuan Haji Sujakbin Rahim dan Panitia Pengambangan Bahasa Indonesia yang diketuai oleh Dr Amran

Halim telah mengadakan lima persidangan. Dalam Persidangan Kelima Majlis ini yang

diadakan di Johor Bahru pada 2 hingga 4 Disember 1974., telah bersetuju untuk

mengeluarkan pedoman umum ejaan yang lebih lengkap. Kedua-dua belah pihak telah

bersetuju menerbitkan versia yang sesuai dengan negara masing-masing. Pada 5

Disember 1974 telah diterbitkan Pedoman Umum Ejaan Bahasa Malaysia untuk

kegunaan umum, dengan ini wujudlah sistem ejaan baharu Bahasa Malaysia-Indonesia

seperti yang digunakan hari ini.

( Pedoman Umum Ejaan Bahasa Malaysia , 1974)

5.1 Pedoman Umum Ejaan Rumi Bahasa Melayu

Pedoman Umum Ejaan Rumi Bahasa Melayu terbahagi kepada 4 iaitu :

1. Abjad dan huruf

2. Huruf vokal

3. Huruf Diftong

4. Huruf Konsonan


34/48

34

1. Abjad dan huruf

Sistem ejaan Baharu Bahasa Melayu yang diselaraskan dengan sistem ejaan Bahasa

Indonesia menggunakan 26 huruf abjaf tulisan Rumi seperti berikut.

HURUF SEBUTAN PERKATAAN

Aa e anak

Bb bi burung

Cc si cawan

Dd di dadu

Ee i ekorFf ef filemGg ji gigi

Hh ec hatiIi ai ibu

Jj je jam

Kk ke kuda

Ll el lari

Mm em malam

Nn en nasi

Oo o orang

Pp pi pintuQq kiu quran

Rr ar rambutSs es sikat

Tt ti tahuUu yu ubi

Vv vi vokal

Ww dabliu wangXx eks xenon

Yy wai Yuran

Zz zek zarah

2. Huruf Vokal

Terdapat sebanyak enam vokal atau bunyi standard dalam Bahasa Melayu.

HURUF DI DEPAN DI TENGAH DI BELAKANG

a api tali kitae (i) e pepet

(ii) e tallingemakela

kenapetak

sosialismetauge

i itu tidur padi

o oleh kota pidato

u ular kuda satu

3. Huruf Diftong

Terdapat 3 jenis diftong dalam Bahasa Melayu iaitu ai, au dan oi. Berikut ialah contoh

diftong dalam Bahasa Melayu :

DIFTONG DI DEPAN DI TENGAH DI BELAKANG

ai aising ghairah lambai

au aurat saudara surau

oi oidium boikot amboi


35/48

35

4. Huruf Konsonan

Terdapat 26 huruf konsonan dalam Bahasa Melayu. Lima daripadanya memakai huruf

gabungan iaitu gh, kh, ng, dan ny. Berikut contoh perkataan yang dihasilkan :

HURUFKONSONAN

DI DEPAN DI TENGAH DI BELAKANG

b batu sabut adab

c cakap baca Mac

d dapur budak abad

f fikir tafsir maafg guru tiga beg

gh ghaib maghrib mubaligh

h hari saham buahj jalan hajat kolej

k kami paksa adikkh khusus tarikh -

l langsat bila kesal

m makan bumi tilamn nasi anak ikan

ng angin nganga kuning

ny nyala banyak -p payung tempat siap

q qari wuquf buraq

r ratu berat biar

s sama besar berassy syiling isytihar Quraisy

t teko mati alatv vitamin universiti -

w wabak bawa -

y yakin sayang -z(i)z zaman lazat lafaz

(ii)x xenon - -

4.1 Perubahan Huruf Konsonan Lama kepada Baharu

Terdapat lima perubahan huruh konsonan daripada ejaan lama kepada ejaan Rumi

baharu seperti berikut :

HURUF HURUF CONTOH PEMAKAIAN

i Ch c chacatMachchuci

jadi cacatjadi Macjadi cuci

ii Dh d dharabkadhimudharat

jadi darabjadi kadhijadi mudarat

iii Dz z dzalimbedzadzat

jadi zalimjadi bezajadi zat

iv Sh sy ShaitanSharatmeshuarat

jadi syaitanjadi syaratjadi mesyuarat

v Th th mithalIthninbahath

jadi misaljadi isninjadi bahas


36/48

36

4.2 Penggunaan tanda koma di atas

Pengguguran tanda koma dalam sistem ejaan baharu adalah seperti berikut :

i. Tanda koma di atas () iaitu yang sepadan dengan huruf jawi ain.

LAMA BAHARU

alam jadi alamraiI jadi raimaaf jadi maaf

ii. Tanda koma di atas () , digunakan dengan huruf konsonan k jika menutup

sukukata.

LAMA BAHARUmana jadi maknatama jadi tamakrayat jadi rakyat

iii. Tanda koma di atas () iaitu yang sepadan dengan huruf jawi Hamzah

dihapuskan jika membuka sukukata.

LAMA BAHARUsoal jadi soalmasaalah jadi masalah

iv. Tanda koma di atas digantikan dengan huruf konsonan k jika menutup sukukata.

LAMA BAHARUenche jadi encikdato jadi datukruyah jadi rukyah

4.3 Huruf Yang Diperkenalkan

Dalam sisitem ejaan Bahasa Melayu terdapat tiga huruf daripada 26 huruf konsonan

yang diperkenalkan supaya digunbakan secara tetap iaitu q, v dan x.

i. Huruf q digunakan sebagai padanan kepada huruf jawi qaf ( ) untuk mengeja

kata istilah agama atau kata mengenai yang berasal daripada bahasa Arab.

Contoh perkataannya ialah Quran, qadak dan qadar dan wuquf


37/48

37

ii. Huruf v pula digunakan untuk mengeja kata pinjaman daripada Bahasa Inggeris

dan bahasa-bahasa asing yang lain. Contoh perkataannya ialah : vitamin,

resolusi, vocal, subversive, novel dan university.

Huruf ve pula hadir di akhir ditukar menjadi f. Contohnya

active jadi aktif

passive jadi pasif

negative jadi negative

iii. Huruf x hanya digunakan pada pangkal kata istilah khusus yang tidak ditukar

menjadi z. Contohnya

Xeromorph jadi xeromorf

Xenon jadi xenon

Xanthete jadi xantat

5. Sistem Keselarasan Huruf Vokal

Sistem keselarasan Huruf vokal dalam sistem ejaan Bahasa Melayu bermaksud sisitematau aturan mengikut kesesuaian dua huruf vokal yang membentuk dua suku kata pada

kata dasar iaitu pasangan antara huruf vokal pada suku kata prakhir dengan huruf vokal

ini berlaku mengikut syarat yang berikut :

i. Keselarasan diantara dua huruf vokal pada kata dasar.

ii. Kata dasar hendaklah berakhiran suku kata tertutup

iii. Bagi kata yang mengandungi lebih daripada dua suku kata yang terlibat dengan

sisitem keselarasan huruf vokal hanyalah suku kata yang terakhir sahaja.

5.1 Dalam Sistem Ejaan Baharu Bahasa Melayu, terdapat sebanyak 18 pola keselarasan

huruf vokal seperti yang berikut :

Pola Keselarasan Vokal

SUKU KATA PRAAKHIR SUKU KATA AKHIRTERTUTUP

CONTOH PEMAKAIAN

(1) A - a arah, panas, kalah,halaman

(2) a - i alih, gadis, habis,sumbangsih

(3) a - u Asuh, batuk, halus,lembayung

(4) e pepet - a Emak, telan, kelam,tembelang

(5) e pepet - i Benih, lebih, betik, sembelih

(6) e pepet - u Belum, telur, tempuh,temenggung

(7) e taling - a Enak, dewan, tewaws,belerang

(8) e taling - e taling Gelek, heret, leceh, selekeh(9) e taling - o Elok, esok, boleh, selekoh

(10) i - a Ingat, bilang,hilang, selinap

(11) i - i Intip, pilih, sisih, belimbing


38/48

38

(12) o - u Cium, riuh, tiup, tembeliung(13) o - a Olah, otak, boring, sekolah

(14) o - e taling Boleh, korek, oleh, celoteh

(15) o - o Botol, kotor, borong,kelompok

(16) o - a Ulat, ubat, tumpamg,ketupat

(17) u - i Usik, pulih, tulis, cungkil

(18) u - u Tujuh, tunduk, untuk,tengkujuh

5.2 Contoh Kesalahan Ejaan

Berikut ialah contoh kesalahan yang dilakukan berikutan tidak mematuhi pola

keselarasan vokal yang ditetapkan.

POLA KESALAHAN EJAAN SALAH EJAAN BETUL1. Pola a - i adek

agehbalekcacengfasehgandenghader

jalenfasehgasenghamelitekkaferlampermasehnasebpaleng

adikagihbalikcacingfasihgandinghadir

jalinfasehgasenghamelitikkafirlampirmasihnasibpaling

2. Pola a -u adohasohbagosbatokcantomdapordatokgadohgantong

jalorjantongkampongkaronglambongmaklommasokpayong

aduhasuhbagusbatukcantumdapurdatukgaduhgantung

jalurjantungkampungkarunglambungmaklummasukpaying


39/48

39

pasongrabonsantontudong

pasungrabunsantuntudung

3. Pola e (pepet)-i betekcelekcerdekdegel

detekhenengjelengjerengkepengkerlenglebehlenderpelekpetersembelehsempet

sengehtempek

betikcelikcerdikdegil

detikheningjellingjeringkepingkerlinglebihlenderpelikpetirsembelihsempit

sengihtempik

4. Pola e (pepet) -u bedokberokbetolcekorcelorcelopdegopgemokgeron

jengokjerokkebonkepongketokketolmendonglesongpenohsentohserboksendoktenontepoktepong

bedukberukbetulcekurcelurcelupdegupgemukgerun

jengukjerukkebunkepungketukketulmendunglesungpenuhsentuhserbuksenduktenuntepuktepung

5. Pola e (taling ) -i anikabicakdiwanbirangkeciwa

anekabecakdewanberangkecewa


40/48

40

liwatrihatrikaselisasiwatiwas

liwatrehatrekaselesasewatewas

6. Pola i - i bilek

bisekbisengcicercicetdikerfikergilerhilerintepmilekpilehrisek

rintehsilehselisehsirehsisektilek

bilik

bisikbisingcicircicitdikirfikirgilirhilirintipmilikpilihrisik

rintihsilihselisihsirihsisiktilik

7. Pola I - u bidokbingongsisolhiborhidophimpon

lingkongnibongriohsiboktidortimboltimon

bidukbingungbisulhiburhiduphimpun

lingkungnibungriuhsibuktidurtimbultimun

8. Pola o - o buduhbungkukbuhungcundungcuntuh

gulungankungkungkuturlumbunglungguklurungmuntukmuyuknumbur

bodohbongkokbohongcondongcontoh

golongankongkongkotorlombonglonggoklorongmontokmoyoknombor


41/48

41

pulungpundukrukukrumbungansukungansumbungsuruktuhur

tukuhtunjul

polongpondokrokokrombongansokongansombongsoroktohor

tokohtonjol

9. Pola o - a bulabungkarburanggudahurmatkurbanmuga-mugapurak-perandaperumpak

rumarundasekulahsuraktulaktungkat

bolabongkarboringgodahormatkorbanmoga-mogaporak- perandaperompak

romarondasekolahsoraktolaktongkat

10. Pola o - e bolihcompingcontingdompitgoring

korikolihrobiksoliksongiltolihtopingtorih

bolehcompengcontengdompetgoring

korekolehrobeksoleksongeltolehtopengtoreh

11. Pola u - i buehcubetguleng

kucengkuehpulehputehruncengruncetsuntekusek

buihcubitguling

kucingkuihpulihputihruncingruncitsuntikusik


42/48

42

12. Pola u - u burongburokbusongcucokdudokdukonggulonghujong

hulorjujorjunjongkuborkucopkulomlumpohmundormusohpujokpukolruntoh

sulongsuntoktunjokuntok

burungburukbusungcucukdudukdukunggulunghujung

hulurjujurjunjungkuburkucupkulumlumpuhmundurmusuhpujukpukulruntuh

sulungsuntuktunjukuntuk

13. Pola e (taling) e(taling)

belikcetikgelikgelinggelitekherit

jeripet

lecihlepir

belekbetekgelekgelenggeletekheret

jerepet

jecehleper

14. Pola e (taling ) - o becukbelukbengkukbesukcedukekurelukgendungherutkecuhkendungkelungpesungserungtekungtenguk

becokbelokbengkokbesokcedokekorelokgendongherotkecohkendongkelongpesongserongtekongtengok


43/48

43

5.3 Pola Kekecualian Kepada Keselarasan Huruf Vokal

Sistem Ejaan Rumi Baharu Bahasa Melayu juga menerima beberapa pola lain sebagai

kekecualian kepada pola keselarasan huruf vokal. Pola kekecualian ini digunakan untuk

mengeja kata-kata pinjaman seperti:

POLA VOKAL CONTOH KATABAHASA NUSANTARA

CONTOH KATABAHASA INGGERIS

1. a e taling awet, aneh, kaget, pamer, raden cabaret, panel2. a - o calon, lakon, lancing, lapor, keraton atom. kontraktor

3. e pepet etaling

gembleng

4. e pepet - o jempol , bendok gabenor, interkom

5. I e taling Imlek parlimen, simen, tiket

6. I - o ijon, pilon diftong, transistor

7. u e taling tulen, ulet subjek, dokumen

8. u - o bunglon, buron, lelucon kupon, konduktor

9. a e pepet Pakem teater

10. e taling - i hipotesis, objektif

11. e taling - u petroleum, spektrum12. e pepet e

pepetdemdem, pepet

13. i e pepet Iseng filem, artikel, partikel

14. o - i hipokrit, fosil15. o - u bonus, forum

16. u e pepet Lumer skuter

6. Ejaan Kata Pinjaman Daripada Bahasa Inggeris

Ejaan bagi kata pinjaman daripada Bahasa Inggeris dan bahasa-bahasa Eropah

yanglain dibuat mengikut peraturan penyesuaian huruf-huruf yang terdapat dalam perkataan

Bahasa Inggeris atau bahasa asing disesuaikan ejaannya dengan huruf mengikut ejaan

Bahasa Melayu. Sistem Ejaan Baharu Bahasa Melayu berlandaskan bentuk tampak atau

bentuk visual. Sistem ejaan ini dipinjam daripada bahasa asing atau dieja mengikut bentuk

tampak, iaitu hamper sama dengan ejaan yang ditetapkan. Berikut ialah contoh perkataan.

BIL BAHASA INGGERIS BAHASA MALAYSIA

1. abstract abstrak

2. aggressive agresif

3. alkaloid alkaloid

4. anthropology antropologi5. atom atom

6 barbecue barbeku

7 battery bateri8. beaker bikar

9 beer bir

10 block blok

11 bonus bonus


44/48

44

12 dialect dialek13. diesel diesel

14. dividend dividen

15. drama drama

16. dualism dualisme

17. duet duet18. effective efektif

19. express ekspress

20. engine enjin21. apple epal22. aesthetics estetika

23. factor faktor

24. phoneme fonem25. function fungsi

26. garage garaj27. geometry geometri

29. graph graf

29. harmony harmoni

30. hotel hotel

31. idealist idealis

32. identity identiti

33. image imej34. iodine iodin

35. journal jurnal36. calorie kalori

37. carbon karbon

38. cartoon kartun39. kilo kilo

40. classic klasik

41. clinic lkinik

42. congress kongres

43. coat kot44. quality kualiti

45. linguistics linuistik46 lobby lobi

47. logic logik48. lorry lori

49. magistrate majistret

50. neon neon

51. novel novel

52. operator operator

53. pie pai

54. pound paun

55. petroleum petroleum56. pill pil

57. premium premium

58. prestige prestij

59. psychology psikologi60. regime rejim

61. recruit rekrut

62. rhetoric retorik


45/48

45

63. sabotage sabotaj64. science sains

65. cent sen

66. cylinder selinder

67. system sistem

68. scheme skim69. scooter skuter

70. stadium stadium

71. status status72. structure struktur73. technique teknik

74. technology teknologi

75. taxi teksi76 tissue tisu

77 traffic trafik78 tractor traktor

79 unit unit

80 university universiti

81 vacuum vakum

82 wire wayar

83 whistle wisel

84 whisky wiski85 xanon xenon

86 zoo zoo

6.1 Kekecualian Ejaan yang Sudah Lama

Dalam Sistem Ejaan Bahasa Melayu terdapat beberapa kekecualian daripada peraturan

yang ditetapkan. Kekecualian ini diberikan kepada perkataan Bahasa Inggeris yang

sudah lama digunakan dalam Bahasa Melayu. Berikut ialah contoh perkataan tersebut.

BAHASA INGGERIS BAHASA MELAYU

class kelas bukan klas

club kelab bukan klub

custom kastam bukan kustomdriver drebar bukan driver

glass gelas bukan glassgrant geran bukan gran

modern moden bukan modern

pension pencen bukan pension

Plan pelan bukan plan

stamp setem bukan stem

7 Manfaat yang diperolehi daripada Sistem Ejaan Baharu

Bahasa Melayu di jadikan sebagai Bahasa Ilmu

Sistem ejaan Baharu yang dipersetujui ini telah dapat mengangkat martabat menjadikan

Bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu. Ia bermaksud Bahasa Melayu mampu dijadikan sebagai


46/48

46

bahasa penghantar ilmu pengetahuan moden iaitu ilmu Sains, Teknologi, Ekonomi,

Kejuruteraan, Kedoktoran, undang-undang, sastera dan agama. Istilah-istilah baharu yang

diserapkan dalam Bahasa Melayu menjadikan Bahasa Melayu dapat berfungsi sebagai bahasa

akademik yang lengkap. Laras-laras bahasa yang khusus perlu ada untuk menerangkan hal-hal

tentang kejuruteraan awam, kejuruteraan elektrik, dan elektronik, kejuruteraan mekanikal dan

kejuruteraan kimia. Selain itu juga fungsi Bahasa Melayu dapat dilihat dalam bidang-bidang

seperti kedoktotan yang memerlukan Bahasa Melayu sebagai alat untuk menerangkan tentang

bidang Anatomi, Biokimia, Farmakologi, fisiologi, mikrobiologi perubatan, obstetric danginakolog,optalmologi,otothinolaringologi, parasitologi. Patologi,pediatric, perubatan

psikologi,perubatan kemasyarakatan dan surgeri.

Selain itu juga Bahasa Melayu turut berperanan sebagai bahasa penghantar untuk ilmu

seperti sains sosial dan kemanusiaan seperti kesusasteraan, sejarah, seni ukir, sains

rumahtangga dan sebagainya ( Nik Safiah Karim, 1986 : 6). Menurut Abdul Hamid Mahmood

(2000) Sebagai Bahasa ilmu Bahasa Melayu harus mempunyai perbendaharaan kata, istilah

dan laras bahasa yang cukup dan sesuai untuk menyatakan konsep dan pemikiran tentang hal-

hal perdagangan antarabangsa, perindustrian ringan dan berat perniagaan saham, pengurusan

perkauman dan perangkaan.Ini bermaksud Bahasa Melayu mestilah mempunyai kekuatan

standing dengan kekuatan Bahasa Inggeris dalam memperkatan konsep dan pemikiran ilmumoden. Bahasa Melayu mestilah standing dengan bahasa-bahasa lain seperti Bahasa Inggeris,

Bahasa Perancis, Bahasa Jerman dan Bahasa Jepun yang sudah lama berperanan sebagai

bahasa ilmu moden dengan jayanya ( Abdul Hamid Mahmood 1993 : 79)

Bagi mencapai taraf Bahasa Melayu sebagai Bahasa ilmu, Bahasa Melayu mestilah

mempunyai dua cirri penting iaitu keintelektualan bahasa dan kesempurnaan bahasa (

Havranek, dalam Garvin 1984)

Keintelektualan bahasa bermaksud adanya pengembangan perbendaharaan kata dan

istilah-istilah baru. Perlu ada juga penukaran bentuk dan corak perbendaharaan kata iaitu

dengan member pengertian pengertian khusus atau tertentu kepada perkataan tertentu bagisesuatu bidang tertentu. Perkataan yang baru itu mestilah bersifat tepat, sprsifik dan abstrak.

KESIMPULAN

Sebagai penutur jati Bahasa Melayu pengetahuan yang tepat tentang bahasa itu akan menjadi

kayu ukur kearah kesempurnaan bahasa itu sendiri. Ciri-ciri kesempurnaan bahasa itu akan

menjadikan bahasa itu sesuai , tepat, tegas dan berkesan dalam situasi atau konteks

penggunaannya. Kesempurnaan bahasa itu dapat dlihat melalui sifat-sifat kestabilan,

kelenturan, kepelbagaian, keberkesanan dan keindahan. Ciri-ciri yang ada ini akan dapat

memartabatkan Bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu. Bahasa Melayu mampu digunakan

sebagai bahasa pengantar ilmu pengetahuan moden seperti ilmu Sains, , Teknologi, Ekonomi,

Kejuruteraan, Kedoktoran dan undang-undang disamping ilmu Sastera dan Agama.


47/48

47

RUJUKAN

Abdul Hamid Mahmood (2012). Gunakan Bahasa Melayu Yang Betul. Kuala Lumpur: Aslita

Sdn. Bhd

Abdul Hamid Mahmood, Nurfarah Lo Abdullah ( 2007 ). Linguistik Fonetik dan Fonologi, KualaLumpur: Percetakan Zafar Sdn. Bhd.

Abdul Hamid Mahmood ( 2012 ) . Menguasai Bahasa Melayu Tinggi, Kuala Lumpur: Percetakan

Zafar Sdn. Bhd.

Abdullah Hassan (2005). Lingustik Am, Siri Pengajaran dan Pembelajaran, Kuala Lumpur: PTS

Publication & Distributors.

Abdullah Hassan, Indrawati Zahid ( 2006 ), Fonetik dan Fonologi, Kuala Lumpur, PTS

Professional

Indrawati Zahid (2006 ) Fonetik dan Fonologi Siri Pengajaran dan Pembelajaran Bahasa

Melayu, Kuala Lumpur:PTS Professional.

Harimurti Kridalaksana (2008), Kamus Lingustik, Edisi Keempat, Jakarta: Gramedia Pustaka

Utama.


48/48

bml3043 fonetik

Documents