bab 4 perakaunan aset semasa (1)

8/4/2019 Bab 4 Perakaunan Aset Semasa (1)

1/30

Bab 4 : Perakaunan Aset Semasa

99

BAB 4

PERAKAUNAN ASET SEMASA

OBJEKTIF :

Selepas mempelajari tajuk ini, pelajar akan dapat :

4.1 Perakaunan Tunai

Menerangkan maksud tunai.

Menerangkan bentuk kawalan dalaman tunai

Menerangkan kegunaaan penyata peneyesuaian bank

Menyediakan buku tunai runcit

4.2 Perakaunan Akaun Belum Terima

Membezakan antara kaedah peruntukan dan kaedah hapuskiralangsung

Menentukan peruntukan hutang lapuk berdasarkan kaedah peratusanbaki akaun belum terima dan kaedah peratusan jualan kredit bersih

Membuat catatan jurnal berkaitan dengan peruntukan hutang lapuk,

menghapuskira akaun belum terima dan hutang pulih dalam kaedahperuntukan

Membuat catatan jurnal berkaitan belanja hutang lapuk dalam kaedahhapuskira

4.3 Perakaunan Inventori

Mengetahui objektif utama perakaunan untuk inventori

Membezakan antara sistem inventori berkala dan sistem inventoriberterusan

Mengetahui kaedah-kaedah penilaian inventori berikut : kaedah masukdulu keluar dulu (MDKD), kaedah masuk kemudian keluar dulu (MKKD)dan kaedah purata wajaran

Koleksi Bahan STPM Cg Narzuki Online


2/30


100

4.1 PERAKAUNAN TUNAI

4.1.1 Definisi Tunai

Tunai meliputi wang tunai, simpanan di bank dan instrumen-instrumen lain yang boleh ditukarkepada tunai dengan segera apabila segera apabila diperlukan seperti cek dan wang pos. ciriutama untuk dikelaskan sebagai tunai ialah ia sedia untuk menjelaskan hutang yang telah sampaitempoh matang tanpa ada halangan atau ikatan kontrak.

4.1.2 Ciri-Ciri Kawalan Dalaman Bagi Tunai ( Characteristics of Internal Control)

Disebabkan tunai mudah untuk dibawa dan dipindahkan serta boleh disembunyikan, ia adalah asetyang paling mudah untuk diselewengkan. Oleh itu sistem kawalan dalaman bagi pengendaliantunai adalah sangat penting.

Garis panduan asas bagi kawalan dalaman untuk tunai adalah pengasingan tugas di antara tugasmengendalikan tunai dengan tugas menyimpan rekod tunai. Kawalan dalaman untuk tunai bolehdibahagikan kepada kawalan dalaman untuk penerimaan tunai dan kawalan dalaman untukpembayaran tunai.

4.1.2.1 Kawalan Bagi Penerimaan Tunai (Control of Cash Receipts)

Kawalan dalaman untuk penerimaan tunai bertujuan untuk memastikan semua tunai yang diterimadisimpan di dalam bank dan direkodkan dengan betul. Tunai yang diterima oleh organisasidatangnya dari perbagai sumber, antaranya ialah jualan tunai, kutipan hutang dari pelanggan,jualan aset dan pinjaman bank.

Prosuder kawalan dalaman untuk penerimaan tunai bergantung kepada organisasi. Kebanyakkanorganisasi menggunakan prosedur berikut :

a. Mengasingkan fungsi pengesahan, penyimpanan rekod dan penjagaan tunai.b. Menghadkan bilangan pekerja yang boleh memegang tunai.c. Menetapkan pekerja tertentu bagi mengendalikan tunai.

d. Menggunakan kemudahan bank dan menyimpan wang tunai di tangan pada tahap yangminimum.

e. Mengadakan kawalan fizikal untuk tunai seperti penggunaan mesin daftar tunai.f. Merekodkan semua penerimaan tunai dengan segera.g. Menyimpan semua penerimaan tunai dengan segera.h. Mengadakan audit terhadap tunai.

Bahagian ini akan membincangkan dua jenis penerimaan tunai yang utama bagi kebanyakkanorganisasi iaitu tunai melalui kaunter bayaran (jualan tunai) dan penerimaan tunai melalui mel.

a. Kawalan Penerimaan Tunai Melalui Kaunter

Bentuk kawalan dalaman untuk penerimaan jualan tunai melalui kaunter adalah dengan

menggunakan mesin daftar tunai. Setiap jualan tunai hendaklah direkodkan ke dalam mesin dansalinan resit hendaklah diberikan kepada pelanggan. Setiap kali jualan direkodkan, mesin itu akanmembuat rekod yang akan menjumlah semua jualan yang telah dilakukan dan ia tersimpan dalammesin tersebut.

Prinsip kawalan dalaman yang digunakan di sini ialah pengasingan tugas. Bagi memudahkanpenjelasan prosedur kawalan dalaman ini, perbincangan ini akan menggunakan contoh kawalandalaman yang digunakan dalam pasaraya seperti mana yang ditunjukkan dalam rajah di bawah.



3/30


101

Bahagian Jualan

Bahagian Juruwang

Wang Tunai Ringkasan tunai harian

Slip deposit Slip Deposit

Pertamanya, pengasingan tugas perlu dibuat bagi tugas mengendalikan tunai yang terdapat dalammesin daftar tunai dengan tugas memeriksa rekod yang dicatatkan oleh mesin tersebut. Juruwangakan bertanggungjawab untuk menerima wang tunai dari pelanggan dan merekodkannya melaluimesin daftar tunai. Apabila waktu jualan tamat, penyelia akan membaca pita daftar tunai yang

tersimpan dalam mesin tersebut. Pita ini merekodkan semua jualan pada hari tersebut.

Penyelia juga akan mengira wang tunai yang ada pada mesin dan mencatatkan jumlah wang tunaike dalam lembaran pengiraan tunai. Jumlah ini akan dibandingkan dengan jumlah yang terdapatdalam pita daftar tunai.

Penyelia akan menghantar wang tunai, pita daftar tunai dan lembaran pengiraan tunai kepadaketua juruwang. Ketua juruwang akan menyediakan ringkasan tunai harian yang menunjukkansemua penerimaan tunai. Salinan ringkasan tunai tersebut akan dihantar ke jabatan kewanganuntuk pengesahan dan ke jabatan perakaunan untuk tujuan rekod perakaunan. Kemudian ketuajuruwang akan memasukkan semua penerimaan ke dalam bank. Salinan slip deposit bank akandihantar ke jabatan kewangan dan perakaunan. Dokumen ini akan dibandingkan dengan ringkasantunai harian yang telah dihantar sebelumnya.

Pengasingan tugas seperti di atas dapat mengelakkan kehilangan atau kecurian wang tunai yangditerima daripada pelanggan dan juga mempastikan ketepatan rekod penerimaan tunai. Inidisebabkan setiap kerja yang dilakukan oleh seseorang pekerja akan disemak oleh pekerja lain.Sebarang kesilapan dan penipuan yang dilakukan oleh seorang pekerja akan dapat diketahui olehpekerja lain.

Juruwang

Merekod jualan tunai dalam

mesin daftar tunai

Penyelia1. Semak jumlah tunai yang dicatat dalam pita

daftar tunai.

2. Kira tunai dengan mesin3. Sediakan lembaran pengiraan tunai

Ketua Juruwang1. Sediakan ringkasan tunai harian2. Sediakan slip deposit bank

BankUntuk deposit wang

tunai

Jabatan KewanganUntuk pengesahan

Jabatan PerakaunanUntuk rekod penerimaan

Ringkasan tunai

harian Slip deposit



4/30


102

b. Kawalan Penerimaan Tunai Melalui Mel

Penerimaan tunai melalui mel biasanya adalah pembayaran hutang oleh pelanggan. Pembayaranini dibuat dengan menggunakan cek. Kawalan dalaman bermula dari kerja membuka surat-suratyang diterima dari pelanggan. Sebaik-baiknya dua orang pekerja ditugaskan untuk membuka suratdan membuat senarai cek yang diterima dengan dinyatakan tujuan pembayaran. Senarai tersebutdan semua cek kemudiannya akan diserahkan kepada ketua juruwang untuk dideposit ke dalambank. Salinan senarai penerimaan cek akan dihantar ke jabatan perakaunan untuk tujuan rekod.Satu salinan lagi akan disimpan oleh pekerja yang membuka surat.

Kawalan dalaman di atas juga menggunakan prinsip pengasingan tugas. Setiap tugas yang yangdilakukan akan disemak oleh pihak lain. Ini dapat mengelakkan berlakunya penipuan oleh pekerja.

4.1.2.2 Kawalan Bagi Pembayaran Tunai (control of Cash Payments)

Kawalan dalaman untuk pembayaran tunai penting bagi setiap organisasi. Ini bagi mengelakkandaripada berlakunya pembayaran yang tidak disahkan. Prosedur pembayaran menggunakan cekmerupakan satu bentuk kawalan dalaman untuk pembayaran tunai. Manakala untuk perbelanjaanyang melibatkan amaun yang kecil pula akan dibuat secara tunai dengan menggunakan dana

runcit.

Antara prinsip kawalan dalaman untuk pembayaran tunai yang boleh digunakan ialah :

a. Pengasingan tugas

Pengasingan tugas bermaksud memberikan sesuatu tugas yang berkaitan atau berturutan kepadabeberapa orang pekerja atau beberapa jabatan. Contohnya, tugas penempahan barangan,penerimaan barangan dan pembayaran kepada pembekal hendaklah dilakukan oleh pekerja ataujabatan yang berlainan.

Ini bertujuan untuk mengurangkan peluang untuk seseorang pekerja untuk melakukanpenyelewengan dengan tanpa disedari oleh pihak lain dalam organisasi. Ini disebabkan kerja yang

dilakukan oleh seorang pekerja akan disemak oleh pekerja lain.

b. Penetapan tanggungjawab

Ini bermaksud tanggungjawab sesuatu tugas perlu diberikan kepada seseorang yang tertentu.Dengan ini kawalan akan lebih berkesan kerana ia memudahkan untuk mengenalpasti pekerjayang akan dipertanggungjawabkan sekiranya berlaku kesilapan ataupun kecurian.

Setiap tanggungjawab hendaklah dinyatakan dengan jelas akan bidang tugasnya. Pembahagiantugas pula hendaklah diberikan kepada pekerja yang difikirkan berkemampuan untukmelaksanakan tanggungjawab tersebut.

c. Prosedur penggunaan dokumen

Dokumen sumber seperti invois jualan dan pesanan belian dapat digunakan sebagai alat kawalandalaman kerana ia menjadi bukti kepada apa-apa urusniaga yang telah dilakukan. Untuk menjadialat kawalan dalaman, dokumen sumber tersebut perlulah ada nombor siri. Kehilangan dokumensumber akan dapat dikesan melalui nombor siri tersebut. Ini akan dapat menarik perhatian pihakpengurusan untuk menyiasat perkara ini.

Resit penerimaan jualan tunai yang diberi nombor siri akan dapat mengelakkan kecurian olehjuruwang. Ini disebabkan salinan resit yang disimpan akan dapat dibandingkan dengan jumlahsebenar tunai yang diterima daripada jualan.



5/30


103

d. Kawalan fizikal, mekanikal dan elektronik

Kawalan fizikal bertujuan untuk melindungi aset manakala kawalan mekanikal dan elektronik pulauntuk meningkatkan ketepatan dan kebolehpercayaan rekod perakaunan serta untuk melindungiaset.

Contoh kawalan fizikal ialah penggunaan bilik berkunci untuk menyimpan rekod dan inventori, bilikkebal untuk menyimpan wang tunai atau dokumen penting dan penggunaan kata kunci dalamkomputer.

Contoh kawalan mekanikal dan elektronik yang dapat melindungi aset ialah penggunaan alatkeselamatan seperti sistem pencegah kecurian dan kamera.

Peralatan mekanikal dan elektronik juga dapat meningkatkan ketepatan dan kebolehpercayaanrekod perakaunan. Contohnya penggunaan mesin kira dan mesin daftar tunai dapatmengurangkan kesilapan pengiraan dan angka yang diperolehi adalah lebih tepat dan cepat.

e. Membuat Penyemakan Yang Kerap dan Bebas

Prinsip ini melibatkan penyemakan dan penilaian ke atas sistem kawalan dalaman yang

dilaksanakan sama ada prosedur kawalan yang ditetapkan telah dipatuhi oleh semua kakitanganorganisasi. Ini diperlukan kerana kemungkinan sistem kawalan tersebut menjadi kurang berkesanakibat perubahan masa, pekerja dan juga teknologi.

Penyemakan seharusnya dilakukan oleh pihak yang tidak terlibat dengan operasi organisasisecara langsung. Biasanya syarikat besar akan melantik juruaudit dalam untuk tujuan ini. Denganini juruaudit dapat membuat penilaian yang objektif ke atas kecekapan operasi dan keberkesanansistem kawalan dalaman syarikat.

4.1.3 Buku Tunai dan Penyata Bank

Salah satu bentuk kawalan dalaman bagi syarikat ialah menggunakan cek bagi setiap pembayaran

dan memasukkan semua tunai yang diterima ke dalam bank. Bagi membolehkan sesebuahsyarikat menggunakan cek, ia perlu membuka akaun semasa ke dalam bank. Di samping itusyarikat akan merekod setiap urusan keluar masuk wangnya ke dalam akaun yang dikenalisebagai Buku Tunai. Pihak bank juga akan menyediakan penyata bank yang menunjukkan rekodkeluar masuk tunai di dalam akaun semasa syarikat beserta baki terkini.

Pada buku tunai syarikat, wang masuk direkod di bahagian debit manakala wang keluar direkod dibahagian kredit. Bagi penyata bank catatan wang masuk direkod di bahagian kredit manakalawang keluar direkod di bahagian debit. Penyata bank akan dihantar kepada syarikat pada setiaphujung bulan.

4.1.4 Penyata Penyesuaian Bank (Bank Reconcillition)

4.1.4.1 Kepentingan Penyata Penyesuaian Bank

Pada kebiasaannya baki yang ditunjukkan dalam penyata bank tidak sama dengan baki yangterdapat dalam buku tunai syarikat. Ini adalah disebabkan terdapat urusniaga-urusniaga yangbelum direkodkan oleh pihak bank atau pihak syarikat. Untuk itu satu penyesuaiaan baki penyatabank dan buku tunai perlu dilakukan.

Penyesuaian bank bermaksud membuat analisis tentang perbezaan antara baki tunai dalampenyata bank dengan baki tunai dalam buku tunai. Baki tunai dalam buku tunai dan penyata bankberbeza disebabkan oleh tiga keadaan berikut :



6/30


104

a. Item-Item Yang Telah Direkod Dalam Buku Tunai Tetapi Belum Direkod DalamPenyata Bank

Antara item-item yang biasanya telah direkodkan dalam buku tunai tetapi belum direkodkan dalampenyata bank adalah seperti berikut :

i. Deposit Dalam Perjalanan (Cash in Transit / Outstanding Deposits)

Keadaan ini berlaku apabila syarikat memasukkan cek dari bank luar ke dalam akaunsemasa pada hujung bulan dan pihak bank belum lagi mengkreditkan cek tersebut kedalam akaun semasa syarikat. Ini menjadikan urusniaga tersebut tidak terdapat dalampenyata bank bagi bulan tersebut dan seterusnya menyebabkan baki buku tunai lebihtinggi berbanding baki dalam penyata bank.

ii. Cek Belum Tuntut (Outstanding Cheques / Unpresented Cheques)

Apabila syarikat membuat pembayaran dengan cek, syarikat akan merekodkan sebagaiwang keluar dalam buku tunai. Sebaliknya bank tidak akan merekodkan pembayarantersebut sehinggalah penerima cek tersebut menuntut atau mengemukakan ceknya

kepada bank. Ini menyebabkan baki buku tunai syarikat kurang daripada baki penyatabank.

iii. Cek Tidak Layan (Cheques Returned Unpaid / Non Sufficient Fund (NSF) )

Apabila syarikat menerima cek daripada pelanggan, syarikat akan merekod sebagai wangmasuk di dalam buku tunai dan kemudian mendepositkannya ke dalam akaun semasasyarikat. Pihak bank pula akan memastikan cek tersebut boleh dijelaskan sebelummerekodkannya sebagai wang masuk dalam penyata bank. Sebaliknya jika cek itu tidaklaku atau dikenali sebagai cek tidak layan, pihak bank tidak akan merekodkannya kedalam penyata bank. Cek tidak layan boleh disebabkan oleh baki tunai dalam akaunsemasa pelanggan tidak mencukupi atau terdapat kesalahan pada cek. Cek tidak layanakan menyebabkan baki pada buku tunai lebih tinggi daripada penyata bank.

b. Item-Item Yang Telah Direkod Dalam Penyata Bank Tetapi Belum Direkod DalamBuku Tunai

Antara item-item yang biasanya telah direkodkan dalam penyata bank tetapi belum direkodkandalam buku tunai adalah seperti berikut :

i. Caj Perkhidmatan Bank dan Buku Cek (Charges of Services Bank)

Bank akan mengenakan caj ke atas perkhidmatan yang diberikan dan buku cek yangdikeluarkan kepada syarikat. Caj tersebut akan ditolak terus daripada akaun syarikat tanpadimaklumkan. Ini menyebabkan syarikat tidak merekod pembayaran ini dalam buku

tunainya. Syarikat hanya akan mengetahui apabila menerima penyata bank bagi bulantersebut. Caj bank menyebabkan baki penyata bank lebih rendah dari buku tunai.

ii. Kutipan Oleh Bank (Collections by Bank)

Kadangkala syarikat mewakilkan pihak bank mengutip tunai bagi pihaknya di manapelanggan akan membayar terus ke akaun semasa syarikat. Pihak bank akan menghantarmemorandum kredit kepada syarikat untuk memaklumkan kutipan ini. Kutipan ini akanmenjadikan baki penyata bank lebih tinggi daripada baki buku tunai.



7/30


105

iii. Arahan Tetap

Syarikat juga kadangkala meminta pihak bank membayar bagi pihaknya denganmendebitkan terus ke dalam akaunnya. Pihak bank akan menghantar memorandum debitkepada syarikat untuk memaklumkan pembayaran ini. Arahan tetap akan menyebabkanbaki pada penyata bank lebih rendah daripada buku tunai.

c. Berlaku Kesilapan Ketika Merekod Urusniaga (Errors in Entering Items)

Kesilapan boleh dilakukan oleh syarikat atau pun bank. Kesan kesilapan boleh menyebabkan bakibuku tunai dan baki penyata bank terlebih atau terkurang nyata. Kesilapan ini biasanya akan dapatditemui apabila penyata penyesuaian bank disediakan.

4.1.4.2 Penyediaan Penyata Penyesuaian Bank (Preparation of Bank Reconcilliation)

Ada beberapa pendekatan yang boleh digunakan dalam menyediakan penyata penyesuaian. Bagitujuan pembelajaran sekarang kita hanya membincangkan pendekatan dari baki penyata bank danbaki tunai kepada baki sebenar tunai.

Membuat Penyesuaian Baki Penyata Bank Dan Baki Tunai Kepada Baki Sebenar Tunai.

Pendekatan ini akan membuat penyesuaian ke atas kedua-dua baki tunai dalam penyata bank danbuku tunai syarikat bagi mendapatkan baki sebenar tunai iaitu dengan :i. Baki penyata bank diselaraskan dengan item-item yang belum direkodkan oleh bank dan

kesilapan merekod oleh pihak bank.ii. Baki buku tunai diselaraskan dengan item-item yang belum direkodkan dalam buku tunai

dan kesilapan merekod dalam buku tunai.

Langkah-langkah bagi menyediakan penyata penyesuaian bank adalah seperti berikut :

i. Baki penyata bank diselaraskan

1. Kenalpasti baki penyata bank.2. Kenalpasti dan senaraikan deposit dalam perjalanan dan kesilapan bank yang

menyebabkan baki terkurang nyata. Tambahkan item-item ini dalam baki penyata bank.3. Kenalpasti cek yang belum dikemukakan dan kesilapan bank yang menyebabkan baki

terlebih nyata. Tolakkan item-item ini daripada baki penyata bank.4. Kirakan baki penyata bank diselaras.

ii. Baki buku tunai diselaraskan

1. Kenalpasti baki buku tunai syarikat.2. Kenalpasti dan senaraikan kutipan oleh pihak bank, hasil faedah bank dan kesilapan

syarikat yang menyebabkan baki buku tunai terkurang nyata. Tambahkan item-item inidalam buku tunai.3. Kenalpasti dan senaraikan caj perkhidmatan bank, cek tidak layan dan kesilapan syarikat

yang menyebabkan baki buku tunai yang terlebih nyata. Tolakkan item-item ini daripadabaki buku tunai.

4. Kirakan baki buku tunai diselaras.

Akhir sekali semak samada baki penyata bank terselaras dan baki buku tunai terselaras adalahsama. Jika baki kedua-dua penyesuaian tersebut adalah sama maka penyata bank dan buku tunaitelah disesuaikan dengan sempurna.



8/30


106

Contoh :

Maklumat mengenai penyata bank dan buku tunai Syarikat Suria bagi bulan Januari 2005 adalahseperti berikut:

1. Baki yang ditunjukkan dalam penyata bank RM 4,1002. Baki dalam buku tunai syarikat ialah RM 2,800.16.3. Cek yang telah direkod di dalam buku tunai tetapi tidak direkod dalam penyata bank

berjumlah RM 290. (deposit dalam perjalanan)4. Cek yang telah direkod keluar di dalam buku tunai tetapi belum didebitkan lagi di dalam

penyata bank berjumlah RM 522. (cek belum tuntut)5. Kutipan nota belum terima oleh pihak bank bagi pihak syarikat berjumlah RM 1,000. bank

mengenakan caj sebanyak RM 30 atas kutipan tersebut.6. Hasil faedah bank atas baki akaun semasa ialah sebanyak RM 16.847. Satu memorandum diterima daripada bank memaklumkan cek tidak layan yang

didepositkan oelh pihak syarikat berjumlah RM 60.8. Caj atas perkhidmatan yang dikenakan oleh bank berjumlah RM 46.9. Cek dari pelanggan berjumlah RM 121 telah direkod ke dalam buku tunai sebagai RM 112.

Syarikat SuriaPenyata Penyesuaian Bank

Pada 31 Januari 2005RM RM

Baki Penyata Bank 4,100.00Campur : Deposit dalam perjalanan 290.00

4,390.00Tolak : Cek belum tuntut 700.00

Baki penyata bank diselaras 3,690.00

RM RMBaki Buku Tunai 2,800.16

Campur : Kutipan nota belum terima 1,000.00

Hasil faedah 16.84Kesilapan merekod ABT (121 112) 9.00 1,025.84

3,826.00Tolak : Caj perkhidmatan bank 46.00

Caj kutipan nota belum terima 30.00Cek tidak layan 60.00 136.00

Baki buku tunai diselaras 3,690.00

Mengemaskini Baki Buku Tunai Kepada Baki Sebenar

Tanpa mengira pendekatan mana yang dipilih bagi membuat penyata penyesuaian bank, catatanpelarasan diperlukan bagi mengemaskini baki buku tunai sebenar. Dalam kes ini urusniaga yang

dilaraskan hanyalah terdiri daripada :a. Urusniaga yang belum direkodkan dalam buku tunai.b. Kesilapan merekod di dalam buku tunai.

Daripada penyata penyesuaian bank yang ditunjukan diperenggan 9.4.1, menunjukkan bakisebenar tunai pada 31 Januari 2001 ialah RM3,690. Oleh itu catatan pelarasan perlu dibuat bagimengemaskini baki buku tunai kepada baki sebenar. Catatan pelarasan hanya akan melibatkanitem-item yang terdapat dalam penyesuaian baki buku tunai sahaja. Contoh catatan jurnalpelarasan adalah seperti berikut:



9/30


107

Tarikh Butiran Debit Kredit

Januari 31 Dt. TunaiKt. Nota Belum Terima

Hasil faedahAkaun Belum Terima

1,025.841,000.00

16.849.00

Dt. Caj Perkhidmatan bankCaj Kutipan nota belum terimaAkaun belum Terima

Kt. Tunai

46.0030.0060.00

136.00

Buku Tunai

Jan 31 b/b 2,800.16 Jan 31 Caj bank 46.00Nota belum terima 1,000.00 Caj Kutipan NBT 30.00Hasil faedah 16.84 Akaun belum terima 60.00Akaun belum terima 9.00 h/b 3,690.00

3,826.00 3,826.00

4.1.5 Buku Tunai Runcit (Petty Cash)

Buku tunai runcit atau dikenali juga sebagai dana runcit adalah sistem yang digunakan bagimembuat pembayaran untuk perbelanjaan yang amaunnya kecil seperti belanja pos, kos kurierdan tambang teksi. Sistem ini juga dikenali sebagai sistem panjar atau impress. Sistem inimelibatkan pengwujudan tunai runcit, membuat pembayaran tunai dengan menggunakan tunairuncit tersebut dan mengantikan balik tunai runcit yang telah digunakan.

a. Mewujudkan Tunai Runcit

Dua perkara yang perlu dipertimbangkan dalam mewujudkan tunai runcit ialah pekerja yang akandipertanggungjawabkan menjaga tunai runcit dan amaun yang akan diperuntukkan untuk tunairuncit tersebut. Jumlah wang yang akan dimasukkan ke dalam tunai runcit ini bergantung kepadakeperluan syarikat untuk kegunaan bagi tempoh sebulan bagi perbelanjaan yang berkaitan.

Juruwang akan menyerahkan wang tunai kepada penjaga tunai runcit bagi mewujudkan tunairuncit. Penjaga tunai runcit bertanggungjawab untuk menjaga keselamatan tunai runcit, membuatpembayaran dari tunai runcit dan membuat rekod untuk tunai runcit tersebut. Wang tunai biasanyaakan disimpan dalam peti berkunci untuk tujuan keselamatan. Pada 1 Januari 2005 Syarikat Naditelah mewujudkan tunai runcit berjumlah RM100.

Catatan jurnal yang perlu dibuat apabila tunai runcit diwujudkan ialah ;Contoh :

Jan 1 Dt. Tunai RuncitKt. Tunai(mewujudkan akaun tunai runcit)

RM100RM100



10/30


108

b. Membuat Pembayaran Menggunakan Tunai Runcit

Pihak pengurusan akan menetapkan jenis perbelanjaan yang dibenarkan untuk menggunakantunai runcit. Penjaga tunai runcit membuat pembayaran atas perbelanjaan yang dibenarkantersebut. Apabila mana-mana kakitangan yang menuntut pembayaran dari dana, ia perlumenyertakan dokumen sumber jika ada dan menandatangani resit tunai runcit. Dokumen dan resitakan disimpan di dalam peti besi tunai runcit bersama-sama dengan baki tunai dalam tunai runcit.

Contoh format buku tunai runcit (jadual pembayaran) ditunjukkan seperti di bawah.

Contoh Buku Tunai Runcit

Penerimaan

RM

Tarikh Butiran Baucer Jumlah(Pembayaran)

RM

BelanjaPos

RM

Tambang

RM

AlatTulis

RM

Pelbagai

RM

100.00 Jan 1 Tunai

2 Seten 001 8.00 8.00

3 Minumantetamu

002 25.00 25.00

6 2 Rim kertas 003 16.00 16.00

10 Tambang teksi 004 30.00 30.00

16 Pensil 004 5.00 5.00

22 Telegram 005 8.00 8.00

Jumlahh/b

92.008

16 30 21 25

100 100

8 Feb 1 b/b

92 1 Tunai

c. Mengantikan Semula Tunai Runcit Yang Telah Digunakan.

Apabila baki wang tunai dalam tunai runcit telah berkurang ke tahap yang minimum, penjaga tunairuncit perlu memaklumkan kepada juruwang untuk mengantikan semula tunai runcit yang telahdigunakan. Penjaga tunai runcit perlu membuat jadual atau ringkasan pembayaran yang telahdibuat dan dihantar kepada juruwang beserta dokumen sokongan dan resit tunai runcit.

Catatan jurnal bagi mengantikan semula tunai runcit adalah seperti contoh di bawah. Pada 1Februari wang tunai runcit yang telah diguna sepanjang bulan Januari dan perlu diganti semulaberjumlah RM92.

Feb 1 Dt. Perbelanjaan runcitKt. Tunai(mengantikan wang tunai runcit)yang diguna

RM92RM92



11/30


109

4.2 PERAKAUNAN AKAUN BELUM TERIMA

4.2.1 Definisi Akaun Belum Terima

Akaun belum terima boleh didefinisikan sebagai tuntutan hutang daripada pelanggan akibatdaripada jualan barangan atau pemberian perkhidmatan secara kredit. Tuntutan hutang ini perludilakukan mengikut terma-terma kredit yang tertentu.

4.2.2 Penilaian Akaun Belum terima

Di dalam invois, akan dimasukkan terma kredit yang menyatakan bila sesuatu akaun (hutang)mesti dijelaskan oleh pelanggan. Contoh terma kredit ialah 2/10,n/30. terma kredit ini bermaksud,jika hutang tersebut dijelaskan dalam tempoh 10 hari selepas tarikh jualan, diskaun tunai sebanyak2% akan diberikan dan jangkamasa maksimum tempoh hutang itu perlu dijelaskan ialah 30 hari.Apabila sesuatu transaksi jualan barangniaga atau perkhidmatan telah dibuat, perniagaan akanmengeluarkan satu dokumen sumber yang dinamakan invois untuk diberi kepada pelanggan.Lazimnya dokumen ini dibuat dalam tiga salinan, di mana salinan asalnya diberi kepada pelanggandan dua salinan lagi akan disimpan oleh perniagaan untuk tujuan perekodan. Catatan jurnaldisebabkan urusniaga jualan barangan atau pemberian perkhidmatan secara kredit adalah seperti

berikut.

Contoh 1 :

Pada 31 Jan 2002, Perniagaan AMPAC menjual barangan secara kredit kepada Salam denganharga RM 350. terma kredit 2/10, n/30.

Catatan jurnal

31 Jan Dt. Akaun Belum Terima Salam RM 350Kt. Jualan RM 350(Merekod jualan barangniaga secara kredit)

apabila Salam membayar hutangnya pada 7 Feb. 2002 (dalam tempoh kredit), catatan jurnaladalah seperti berikut :

7 Feb. Dt. Tunai RM 343Diskaun diberi 7

Kt. Akaun belum terima Salam RM 350(Merekod penerimaan tunai)

Jika Salam menjelaskan hutangnya pada 15 Feb. 2002 iaitu selepas tempoh kredit, catatan jurnaladalah seperti berikut :

15 Feb Dt. Tunai / Bank RM 350Kt. Akaun Belum Terima Salam RM 350

(Merekod Penerimaan tunai)



12/30


110

4.2.3 Hutang Lapuk

Apabila tempoh kredit telah tamat dan bayaran daripada pelanggan masih belum diterima, makawujudlah akaun belum terima yang tidak dapat dikutip atau lebih dikenali sebagai hutang lapuk.Pelanggan mungkin tidak dapat membayar hutangnya disebabkan oleh muflis atau sebagainya.Firma akan mengiktiraf amaun yang tidak dapat dikutip ini sebagai belanja hutang lapuk yangmewakili sebahagian daripada belanja operasi atau belanja pentadbiran firma.

Terdapat dua kaedah perlakuan perakaunan untuk akaun belum terima yang tidak dapat dikutipatau hutang lapuk iaitu :

a. Kaedah hapuskira langsungb. Kaedah peruntukan

4.2.4 Kaedah Mengakaunkan Hutang Lapuk

4.2.4.1 Kaedah Hapuskira Langsung

Mengikut kaedah ini, amaun belanja hutang lapuk hanya diiktiraf dalam tempoh di mana akaunbelum terima ini benar-benar pasti tidak dapat dikutip. Oelh itu, tiada anggaran hutang lapuk perlu

dibuat dalam tempoh jualan berlaku dan juga tiada akaun peruntukan serta tiada pelarasan padaakhir tempoh perlu dilakukan.

Catatan jurnal untuk merekod hapuskira langsung akaun belum terima ialah seperti berikut :

Tarikh Dt. Belanja Hutang Lapuk RM XXKt. Akaun Belum Terima nama Penghutang RM XX(Merekod hapuskira akaun belum terima)

Contoh 2 :

Pada 15 Disember 2002 penghutang Alang dikenalpasti tidak dapat membayar hutangnyaberjumlah RM 3,400.

Catatan jurnal :

Tarikh Dt. Belanja Hutang Lapuk RM 3,40015 Dis Kt. Akaun Belum Terima Alang RM 3,400

(Merekod hapuskira akaun belum terima Alang)

Secara teoritikal kaedah ini tidak dianjurkan kerana ia tidak memadankan hasil dan belanja dalamtempoh (prinsip pemadanan), jika hutang yang dihapuskira itu berkait dengan hutang bagi tempohyang lepas. Contohnya jika jualan kredit berlaku pada 2 Dis. 2002 dan ia hanya dikenalpasti tidakdapat dikutip pada Februari 2003. Maka belanja hutang lapuk hanya akan diiktiraf pada tahun2003, walaupun jualan (hasil) telah diiktiraf pada tempoh yang lepas.



13/30


111

4.2.4.2 Kaedah Peruntukan

Kaedah peruntukan juga dikenali sebagai kaedah peruntukan hutang lapuk (PHL) atau peruntukanhutang ragu (PHR). Kaedah peruntukan ini diperlukan untuk tujuan pelaporan kewangan apabilanilai hutang lapuk adalah besar (material) amaunnya. Mengikut kaedah peruntukan, satu anggaranamaun yang tidak dapat dikutip atau dijangka menjadi hutang lapuk dibentuk setiap akhir tahun.Tujuan amaun peruntukan ini dibentuk ialah untuk mematuhi prinsip pemadanan. Mengikut prinsippemadanan, untuk mengukur keuntungan perniagaan, hasil harus dipadankan dengan belanjayang terlibat bagi memperolehi hasil tersebut dan kedua-duanya harus berlaku dalam tempohyang sama. Belanja hutang lapuk berlaku akibat daripada jualan kredit kepada pelanggan. Makabelanja hutang lapuk dalam tempoh dimana jualan kredit itu berlaku, perlu diiktiraf dalam tempohsemasa di mana jualan (hasil) berlaku walaupun hutang (akaun belum terima) itu akan benar-benar menjadi tidak dapat dikutip dalam tempoh-tempoh berikutnya. Contohnya, jika jualan kredititu berlaku dalam 2002 dan akaun belum terima hanya akan diketahui tidak dapat dikutip dalamtahun 2003, maka amaun tidak akan dapat dikutip ini harus diiktiraf sebagai belanja hutang lapukpada tahun 2002.

Akaun belum terima yang tidak akan dikutip, tidak dapat ditentukan dengan lebih awal. Maka,adalah tidak mungkin untuk mengkreditkan akaun belum terima pelanggan tertentu atau akaunkawalan akaun belum terima untuk merekod anggaran amaun hutang lapuk ini. Oleh itu, kaedah

yang sesuai ialah dengan merekod (mengkredit) amaun anggaran hutang lapuk ini kepada akaunperuntukan untuk hutang lapuk. Akaun peruntukan hutang lapuk ini adalah akaun kontra kepadaakaun belum terima (akaun kawalan) dalam kunci kira-kira. Oleh itu, amaun akaun belum terimadalam kunci kira-kira ditunjukkan pada nilai boleh realis bersih iaitu amaun yang dijangka bolehdirealis pada masa depan.

Biasanya anggaran dibuat oleh sesebuah perniagaan terhadap ABT yang tidak dapat dikutipberdasarkan kepada pengalaman tidak boleh kutip yang lepas, dan juga mengambilkira keadaanekonomi semasa dan piawaian kredit syarikat atau perniagaan berkenaan.

Secara amnya catatan jurnal untuk merekod peruntukan hutang ragu ialah :

Tarikh Dt. Belanja Hutang Lapuk XX

Kt. Peruntukan Hutang Ragu XX(Merekod peruntukan hutang ragu)

Amaun peruntukan hutang ragu perlu ditentukan pada setiap akhir tempoh peruntukan denganmenggunakan tiga kaedah berikut:

1. Kaedah peratusan baki akaun belum terima.2. Kaedah peratusan jualan kredit bersih.3. Kaedah analisis usia akaun belum terima. (tidak dimasukkan dalam sukatan).

1. Kaedah Peratusan Akaun Belum Terima

Mengikut kaedah ini, anggaran amaun akaun belum terima yang tidak dapat dikutip dianggarkan

berdasarkan satu kadar peratusan tertentu yang didarabkan dengan baki akaun belum terima padaakhir tempoh perakaunan. Catatan pelarasan untuk amaun belanja hutang lapuk dibuatberdasarkan kepada sebarang pertambahan atau pengurangan kepada baki akaun peruntukanhutang ragu yang telah ada.

Pengiraan:Peruntukan Hutang Ragu = %ABT tidak dapat dikutip X Baki akhir ABT



14/30


112

Contoh 3:Mewujudkan akaun peruntukan hutang ragu (bagi perniagaan yang baru beroperasi) :

Baki akaun belum terima pada 31 Dis. 2002 RM 500,000Kadar peratusan PHR (2% daripada akaun belum terima)Anggaran tidak dapat dikutip (2% RM500000) RM 10,000

Catatan jurnal untuk merekod amaun peruntukan ini ialah :

31 Dis Dt. Belanja Hutang Lapuk RM 10,000Kt. Peruntukan Hutang Ragu RM 10,000(Merekod peruntukan hutang ragu)

Contoh 4Merekod pertambahan kepada akaun peruntukan hutang ragu.

Baki akaun belum terima pada 31 Dis. 2002 RM 500,000Baki Kredit akaun peruntukan hutang ragu pada 31 Dis. 2002 RM 600Kadar peratusan PHR (2% daripada akaun belum terima)Anggaran tidak dapat dikutip (2% x RM500,000) RM 10,000

Catatan jurnal untuk merekod amaun peruntukan ini ialah :

31 Dis Dt. Belanja Hutang Lapuk RM 9,400 *Kt. Peruntukan Hutang Ragu RM 9,400(Merekod peruntukan hutang ragu)

*RM 10,000 RM 600 (baki kredit akaun peruntukan hutang ragu)

Nota: 1. Kurangkan untung bersih dengan mendebitkan akaun belanja2. Kurangkan akaun belum terima dengan mengkreditkan akaun peruntukan.

Pengeposan dari catatan jurnal ke akaun belanja hutang lapuk dan akaun peruntukan hutang ragu:

Akaun Peruntukan Hutang Ragu

31 Dis Baki h/b RM 10,000 1 Jan Baki b/b RM 60031 Dis Belanja hutang lapuk 9,400

RM 10,000 RM 10,000

Akaun Belanja hutang lapuk

31 Dis Peruntukan Hutang lapuk RM9,400 31 Dis Baki h/b RM 9,400

RM9,400 RM9,400



15/30


113

2. Kaedah Peratusan Jualan Kredit Bersih

Berdasarkan pengalaman lepas, anggaran akaun belum terima tidak dapat dikutip dibuatberdasarkan satu kadar peratusan tertentu daripada jualan kredit bersih untuk tempoh itu. Catatanpelarasan untuk akaun belanja hutang lapuk adalah pada amaun penuh, iaitu tanpa mengambilkirasebarang baki dalam akaun peruntukan hutang ragu.

Contoh 5:

Jualan kredit bersihKadar dijangka tidak dapat dikutipBaki (kredit) akaun peruntukan hutang ragu

RM 400,0002%

RM 500

Maka anggaran amaun jualan (ABT) tidak dapat dikutip:

2% x RM 400,000 = RM 8,000 Belanja hutang lapuk

Catatan jurnal untuk merekod peruntukan hutang ragu ialah:

31 Dis Dt. Belanja Hutang Lapuk RM 8,000

Kt. Peruntukan Hutang Ragu RM 8,000(Merekod peruntukan hutang ragu)

Oleh itu, selepas catatan di atas, baki akaun peruntukan hutang ragu akan menjadi RM8,500.

Selepas catatan jurnal bagi pelarasan di atas, akaun peruntukan hutang ragu akan menjadi sepertiberikut:

Akaun Belanja Hutang Ragu

31 Dis Baki h/b RM 8,500 1 Jan Baki b/b RM 50031 Dis Belanja Hutang Lapuk RM 8,000

RM 8,500 RM 8,500

Hapuskira Akaun Peruntukan Hutang Ragu

Hapuskira akaun peruntukan hutang ragu dibuat apabila firma memutuskan yang pelanggantertentu tidak boleh membayar hutangnya selepas tamat sesuatu tempoh/tempoh kredit matang.Hapuskira dilakukan dengan mendebitkan akaun peruntukan hutang ragu dan mengkreditkanakaun belum terima. Dengan catatan ini akaun pelanggan tersebut telah juga dihapuskira. Jumlahyang dihapuskira mungkin tidak sama dengan jumlah baki sedia ada (baki awal) dalam akaunperuntukan hutang ragu. Oleh itu selepas catatan ini, akaun peruntukan hutang ragu mungkin akanmeninggalkan baki kredit atau baki debit. Baki ini akan ditambah atau dikurangkan untukmendapatkan amaun peruntukan hutang ragu yang baru seperti yang telah dibuat dalam contoh-contoh lepas.



16/30


114

Contoh 6:

Akaun peruntukan hutang ragu 1 Jan. 2002 RM 2,650Baki akaun belum terima 31 Dis. 2002 520,000Jumlah dihapuskira sepanjang tahun 3,000Anggaran PHR 1% daripada baki akaun terima[1% x (RM 520,000 RM 3,000)] 5,170

Catatan jurnal berkaitan urusniaga di atas:

1. Merekod hapuskira Akaun Peruntukan Hutang Ragu

31 Dis Dt. Peruntukan Hutang Ragu RM3,000Kt. Akaun belum terima RM3,000(Merekod hapus kira peruntukan hutang ragu)

Nota: Kesan catatan ini ialah:

1. Tiada kesan ke atas untung bersih2. Tiada kesan ke atas jumlah akaun belum terima bersih dalam kunci kira-kira kerana

akaun Belum Terima dan Akaun Peruntukan Hutang Ragu dikredit dan didebitkandengan amaun yang sama.

2. Catatan jurnal untuk merekod peruntukan hutang ragu untuk tahun 2002

31 Dis Dt. Belanja Hutang lapuk RM 5,520 *Kt. Peruntukan hutang ragu RM 5,520(Merekod hapus kira peruntukan hutang ragu)

Akaun T untuk Akaun Peruntukan Hutang Ragu akan kelihatan seperti berikut:

Akaun Peruntukan Hutang Ragu

31 Dis Akaun belum terima RM3,000 1 Jan Baki b/b RM2,650

Baki h/b RM5,170 31 Dis Belanja Hutang Lapuk* RM5,520RM8,170 RM8,170

Kunci kira-kira pada 31 Dis.Aset Semasa

Akaun belum terima (RM520,000 RM3,000) RM 517,000Tolak: Peruntukan hutang ragu 5,170Akaun belum terima bersih RM 511,830



17/30


115

4.2.5 Hutang Lapuk Pulih

Apabila akaun belum terima telah dihapuskira kepada akaun peruntukan, akaun belum terima initidak terus lenyap iaitu pelanggan tersebut masih ada obligasi untuk membayar balik hutangnya.Oleh itu, akan terjadi kes di mana pelanggan yang dihapuskira akaunnya akan membayar balikhutangnya pada masa akan datang. Apabila pelanggan ini membayar hutangnya, dua catatanjurnal perlu dibuat iaitu:

1. Membuka balik akaun pelanggan tersebut.2. Merekod penerimaan tunai dan menghapuskira akaun pelanggan yang dibuka semula itu.

Tatacara merekod hutang lapuk pulih adalah bergantung kepada kaedah yang digunakan olehperniagaan apabila ia merekod hutang lapuk, iaitu samada menggunakan kaedah hapuskiralangsung ataupun kaedah peruntukan.

Jika perniagaan menggunakan kaedah peruntukan untuk merekod hutang lapuk, hutang lapukpulih bagi syarikat itu direkod seperti berikut.

Contoh 7:

Andaikan pelanggan Raslima yang hutang lapuknya dihapuskira membayar balik hutangnyaberjumlah RM 1,000

Catatan jurnal ialah:

1. Membuka balik akaun Raslima.

31 Dis Dt. Akaun belum terima RM 1,000Kt. Peruntukan hutang ragu RM 1,000(Membuka semula akaun penghutang - Raslima)

2. Merekod penerimaan tunai dan menutup semula akaun penghutang.

31 Dis Dt. Tunai RM 1,000Kt. Akaun belum terima- Raslima RM 1,000*(Merekod penerimaan tunai)

Jika perniagaan menggunakan kaedah hapuskira langsung untuk merekod hutang lapuk, hutanglapuk pulih bagi perniagaan direkodkan seperti berikut:

Contoh 8:

Syarikat Kelisa menggunakan kaedah hapuskira langsung untuk merekod hutang lapuk. Andaikanpelanggan Kemili yang hutang lapuknya telah dihapuskira membayar hutangnya berjumlahRM 700.

Catatan jurnalnya ialah:

31 Dis Dt. Tunai RM 700Kt. Hutang Lapuk Pulih RM 700(Membuka semula akaun penghutang - Kemili)



18/30


116

4.2.6 Persembahan Akaun Belum Terima dalam Kunci Kira-kira

Dalam kunci kira-kira, akaun belum terima ditunjukkan seperti berikut:

Aset semasa:

Akaun belum terima RM 500,000Tolak: Peruntukan hutang ragu RM 10,000Akaun belum terima bersih RM 490,000

RUMUSAN

Perbezaan Kaedah Memperakaunkan Hutang Lapuk

TERDAPAT DUA KAEDAH MENGAKAUNKAN HUTANG LAPUK

1. PERUNTUKAN 2. HAPUSKIRA LANGSUNGAKTIVITI DANTATACARA

MEREKOD

1a. % BAKI AKHIR

ABT

1b. % JUALAN

KREDIT BERSIH

i. MemperuntukkanHL

% x baki Akh. ABTBaki h/b PHR,

buat pelarasan duluuntuk mendapatkanamaun BHL.

Dt. BHLKt PHR

% x Jualan kreditamaun BHL yg

perlu direkod.

Dt. BHLKt PHR

Tidak memperuntukkan HL

ii. Menghapuskirahutang lapuk

kerana telahdisahkan tidakmungkin dijelaskan

Dt PHRKt ABT Dt BHLKt ABT

a. wujudkan semula ABT yang pulihDt ABTKt PHR

iii. Hutang lapukpulih berlakuapabila hutangyang sebelumnyadihapuskira telahdapat dikutipsemula

b. Rekod terimaan tunaiDt TunaiKt ABT

Rekod terimaan tunaiDt TunaiKt HL Pulih



19/30


117

4.3 PERAKAUNAN INVENTORI

4.3.1 Definisi Inventori

Inventori merupakan satu daripada aset terpenting dalam kebanyakan perniagaan sama ada firmapembarangan atau perkilangan. Inventori boleh dikelaskan kepada 3 jenis:-

a) Inventori bahan mentah (raw material)b) Inventori kerja dalam proses (work in process)c) Inventori barang siap (finished goods)

Syarikat pembarangan hanya mempunyai sejenis inventori barang siap atau lebih dikenali sebagaiinventori barang niaga (merchandise inventory). Ia didefinisikan sebagai barang yang dibeli dalambentuk yang telah siap dengan tujuan untuk dijual semula bagi mendapatkan keuntungan.

Perakaunan untuk inventori adalah penting kerana penilaian inventori bukan sahaja memberikesan kepada amaun inventori yang akan dilaporkan dalam kunci kira-kira, malah ia juga memberikesan kepada amaun penentuan kos barangan dijual dan pendapatan bersih di dalam penyatapendapatan. Tiga tujuan utama perakaunan untuk inventori ialah:

a) Untuk mengira kos barang dijual bagi dipadankan dengan hasil jualan dalam pengiraanuntuk kasar dalam penyata pendapatan.

b) Untuk menentukan kuantiti inventori akhir (ending inventory)c) Untuk menentukan nilai inventori akhir yang akan ditunjukkan dalam kunci kira-kira.

Secara umumnya penilaian inventori adalah penting kerana:-a) Untuk mengelakkan daripada berlakunya terlebih atau terkurang catat di dalam inventori

akhir.b) Untuk mengemaskini rekod baki fizikal dan nilai inventori di akhir jangkamasa perakaunan.c) Untuk mengetahui berapa banyak unit dan nilai inventori yang dibeli, dijual dan yang masih

tinggal.d) Untuk memudahkan pihak pengurusan menguruskan hal-hal yang berkaitan dengan

pembelian inventori.

e) Untuk mengesan sekiranya berlaku penyelewengan ke atas inventori.

4.3.2 Sistem Perakaunan Inventori

4.3.2.1 Sistem Berkala

Merupakan satu sistem di mana inventori akhir ditentukan berdasarkan kepada pengiraan secarafizikal di akhir jangka masa perakaunan iaitu apabila hendak menyediakan penyata kewanganakhir. Ini bermakna pihak syarikat akan membuat pengiraan setiap unit inventori yang ada bagimengetahui baki akhir unit inventori tersebut. Dari sini jugalah jumlah unit inventori dijual akandikenalpasti. Sistem ini biasanya digunakan oleh firma yang menjual barangan jenis runcit yangbiasanya berharga rendah.

Sistem inventori berkala tidak memerlukan penyimpanan rekod-rekod mengenai pembelian ataupenjualan setiap unit inventori secara terperinci. Akaun inventori hanya akan dibuka dandirekodkan dengan nilai inventori akhir pada akhir tempoh perakaunan selepas mengetahui nilaiinventori akhir melalui pengiraan fizikal penggunaan system ini lebih dan kos pengendaliannyaadalah rendah secara bandingannya.



20/30


118

Apabila nilai inventori akhir diketahui, pengiraan kos barang dijual dapat ditentukan denganmenggunakan formula berikut :

Inventori Awal xxxxCampur: Belian xxxxKos barang sedia untuk dijual xxxxTolak: Inventori akhir (xxx)Kos barang dijual xxxx

Prosedur Merekod Dalam Sistem Inventori Berkala

1. Merekod Belian inventori:Dt. Belian XXKt. Tunai / Akaun Belum Bayar XX(Merekod beliau barang niaga secara kredit)

2. Merekod jualan inventori:Dt. Tunai / Akaun Belum Terima XXKt. Jualan XX

Pada akhir tempoh perakaunan, pengiraan inventori secara fizikal dibuat

Contoh 1:

Andaikan maklumat berikut diberi untuk tahun berakhir 31 Disember 2000.

Jumlah belian inventori secara kredit RM 100,000Jumlah jualan inventori secara kredit 150,000Inventori 1 Jan 2000 0Inventori 31 Disember 2000 (pengiraan fizikal) 20,000

Catatan jurnal:

1. Merekod belian inventoriDt. Belian RM 100,000Kt. Akaun belum bayar RM 100,000

2. Merekod jualan inventoriDt. Akaun Belum Terima RM 150,000Kt. Jualan RM 150,000

Pengiraan kod barang dijual pada akhir tempoh perakaunan:

Inventori Awal RM 0Campur : Belian 100,000Kos barang sedia untuk dijual 100,000Tolak : Inventori Akhir (20,000)Kos barang dijual 80,000



21/30


119

Kelemahan Sistem Inventori Berkala

1. Pengiraan inventori secara fizikal pada akhir tempoh perakaunan hanya memberikanjumlah unit (kuantiti) inventori yang masih tinggal secara tepat tetapi nilainya mungkinkurang tepat. Ini kerana tiada rekod terperinci setiap jenis inventori disimpan.

2. Sistem ini tidak menunjukkan baki inventori pada sebarang masa yang dikehendaki olehpengurusan kerana baki hanya boleh didapati pada akhir tempoh perakaunan sahaja.

3. Pengiraan inventori secara fizikal juga mengambil masa yang lama dan melambatkanproses pembuatan keputusan.

4.3.2.2 Sistem Berterusan

Merupakan sistem yang merekod setiap unit inventori yang dibeli dan dijual secara terperincisebaik sahaja urusniaga ini berlaku. Rekod-rekod ini dikenali sebagai lejer subsidiari inventori ataukad lejer inventori. Rekod mengenai jumlah unit dan kos inventori yang dijual atau yang masihtinggal sentiasa dikemaskini dari semasa ke semasa dan bakinya ditunjukkan terus selepas setiapurusniaga yang melibatkan inventori berlaku.Sistem ini biasanya digunakan oleh firma yang menjual barangan yang bernilai tinggi seperti

kenderaan, perkakas elektrik dan sebagainya. Penggunaan sistem ini adalah rumit danmemerlukan kos pengendalian yang tinggi. Walau bagaimanapun, sistem ini memudahkan pihakpengurusan mengesan dan mengawal sekiranya berlaku penyelewengan terhadap penggunaaninventori.

Contoh lejar subsidiari inventori adalah seperti Rajah 1. dalam contoh tersebut, ruangan bakiinventori terdiri daripada kos belian masing-masing. Jika belian dibuat pada kos-kos yang berbeza,maka wujudlah kos-kos yang berbeza untuk inventori tersebut. Jika unit-unit daripada kos-kosbelian ini dijual, kos-kos daripada belian ini tidak muncul lagi dalam ruangan baki.

Rajah 1 : Kad Inventori

Item ____________________ Paras Inventori : Min ____ Mak : ____________ Pembekal Utama _______________ Lokasi _______________________________No. Model ____________________

Belian Jualan Baki

Tarikh Unit Kosseunit(RM)

Jumlah(RM)

Unit Kosseunit(RM)

Jumlah(RM)

Unit Kosseunit(RM)

Jumlah(RM)

1 Jan. 60 10 600 60 10 600

5 Feb 100 11 1100 60 10

100 111700



22/30


120

Prosedur Merekod Dalam Sistem Inventori Berterusan.

1. Merekod belian inventoriDt. InventoriKt. Tunai / Akaun Belum Bayar

2. Merekod jualan inventorii. Merekod jualan :

Dt. Tunai / Akaun Belum TerimaKt. Jualan

ii. Merekod kos barang dijualDt. Kos barang dijualKt. Inventori

XX

XX

XX

XX

XX

XX

Pada akhir tempoh perakaunan, maklumat kos barang dijual diperolehi secara terus daripadaakaun kos barang dijual tanpa memerlukan pengiraan. Walau bagaimanapun, pengiraan kosbarang dijual secara formula boleh ditunjukkan untuk tujuan persembahan dalam penyata

pendapatan.

Oleh kerana akaun inventori bertindak sebagai akaun kawalan (merekod jumlah) bagi semua lejersubsidiari inventori, baki akaun nventori adalah sama dengan jumlah semua baki-baki inventoridalam lejer subsidiari inventori. Oleh itu, pengiraan fizikal inventori tidak perlu dibuat untukmenentukan nilai inventori akhir. Walau bagaimanapun, pengiraan fizikal inventori masihdiperlukan untuk tujuan:

a) Mengira ketepatan inventori dalam buku (lejer am) dan lejer subsidiari inventori.b) Tujuan audit bagi memberi bukti fizikal yang paling baik dan tepat

Sistem berterusan mempunyai kelebihan utama berbanding sistem berkala di mana sistem inimemudahkan dan memcepatkan pihak pengurusan mendapat maklumat inventori akhir dan kos

barang dijual untuk digunakan dalam perancangan, pengawalan dan pembuatan keputusan.

4.3.3 Kaedah Menentukan Kos Inventori

Berdasarkan dua sistem iaitu:

Sistem berkala Sistem berterusan



23/30


121

4.3.3.1 Masuk Dahulu Keluar Dulu (MDKD)

Di bawah kaedah MDKD andaian yang dibuat ialah inventori yang dibeli dahulu akan dijual dahulu.

Ini bermaksud kos barang dijual diandaikan terdiri daripada kos-kos belian inventori yangdibuat pada awal tempoh manakala kos inventori akhir diandaikan terdiri daripada kos-kosbelian inventori yang dibuat pada akhir tempoh. Kaedah ini akan memberi nilai inventori dalamunit dan jumlah kos yang sama tanpa mengambil kira sama ada sistem inventori berkala atauberterusan digunakan.

Kelebihan-kelebihan kaedah ini ialah:

i. Memberi amaun untung bersih yang paling tinggi (dalam keadaan harga meningkat)berbanding dengan kaedah-kaedah MKKD dan purata wajaran kerana amaun kos barangdijual adalah yang terendah.

ii. Inventori akhir dinilai pada nilai yang paling hampir dengan nilai boleh realis bersih (dalamkunci kira-kira) dan menjadi lebih realistik.

iii. Memastikan yang baki inventori tidak menjadi lapuk atau usang.

iv. Mewakili aliran fizikal inventori yang sebenar dan tepat untuk kebanyakan firma.

Kelemahan-kelemahan kaedah MDKD

Tidak mengikut prinsip pemadanan. Ini kerana kos barang dijual yang dibeli pada awal tempoh(dikira berdasarkan kos belian yang terawal) telah dipadankan dengan hasil jualan semasa.Apabila kos seunit semakin meningkat, ini akan menyebabkan pendapatan yang dilaporkan dibawah kaedah MDKD terlebih nyata.

Contoh 3:Berikut merupakan maklumat-maklumat bagi Syarikat RZ Sdn. Bhd. pada bulan Januari 2001.

Tarikh Belian (unit) Kos seunit (RM) Jualan (unit)

Baki awal 8 100 -

Jan 1 - - 6

2 10 120 -

3 - - 11

9 - - 1

12 20 130 -

14 - - 10

20 - - 5

25 15 140 -

27 - - 330 - - 2

31 5 150 -

58 38

Harga jualan seunit barang niaga ialah RM 250.



24/30


122

Dikehendaki:

Berdasarkan kepada data Syarikat RZ Sdn. Bhd. kirakan kos inventori akhir, KBDJ dan jugauntung kasar menggunakan:-

a) Kaedah MDKD sistem berkalab) Kaedah MDKD sistem berterusan

Jawapan:

a) MDKD (Sistem berkala)

Unit inventori akhir = unit inventori awal + unit belian unit jualan= 8 + 50 38= 20 unit

i) Kos inventori akhir = unit inventori akhir x kos seunit31 Jan : 5 @ RM 150 = RM 75025 Jan : 15 @ RM 140 = RM 2,100

RM 2,850

Kos barang boleh dijual (KBBDJ) @ = Kos inventori awal + kos belianKos barang sedia dijual (KBSDJ) 8 @ RM 100 = RM 800

10 @ 120 1,20020 @ 130 2,60015 @ 140 2,1005 @ 150 750

RM 7,450

ii) Kos barang dijual (KBDJ) = KBBDJ Kos inventori akhir = RM 7,450 RM 2,850= RM 4,600

iii. Untung kasar

Jualan (38 @ RM 250) = RM 9,500Tolak: KBDJ 4,600Untung kasar RM 4,900



25/30


123

b) MDKD sistem berterusan

Tarikh Belian Jualan Baki

Unit Kosseunit

(RM)

Jum(RM)

Unit Kosseunit

(RM)

Jum(RM)

Unit Kosseunit

(RM)

Jum(RM)

Bakiawal

8 100 800

Jan 1 6 100 600 2 100 200

2 10 120 1,200 210

100120

2001,2001,400

3 29

100120

2001,080

1 120 120

9 1 120 120 - - -

12 20 130 2,600 20 130 2,600

14 10 130 650 5 130 650

20 5 130 650 5 130 1,300

25 15 140 2,100 515 130140 2602,1002,750

27 3 130 390 215

130140

2602,1002,360

30 2 130 260 15 140 2,100

31 5 150 750 155

140150

2,100750

2,850

Kos belian 6,650 KBDJ 4,600 Kos inventoriakhir

2,850

i) Kos inventori akhir = RM 2,850ii) KBDJ = RM 4,600

iii) Untung kasar

Jualan (38 @ RM 250) = RM 9,500Tolak KBDJ 4,600Untung kasar RM 4,900



26/30


124

4.3.3.2 Masuk Kemudian Keluar Dulu (MKKD)

Kaedah masuk kemudian keluar dahulu (MKKD) mengandaikan unit-unit inventori yang dibeliterkemudian atau terakhir dalam tempoh itu akan dijual terlebih dahulu. Oleh itu, kos barang dijualakan terdiri daripada kos belian pada akhir tempoh dan kos inventori akhir terdiri daripada kosbelian pada awal tempoh.

Kelebihan kaedah MKKD

Kaedah ini lebih hampir kepada konsep pemadanan di mana kos barang dijual daripada beliansemasa dipadankan dengan hasil jualan semasa.

Kelemahan kaedah MKKD

i. Dalam kaedah MKKD inventori yang dibeli terkemudian akan dijual dahulu. Inimenyebabkan nilai inventori akhirnya akan diwakili oleh kos-kos yang lama. Kesannya nilaiinventori akhir yang menggunakan kaedah ini kurang realistik jika dibandingkan dengannilai di pasaran.

ii. Dalam keadaan inflasi, kaedah ini akan memberikan amaun untung bersih yang lebih

rendah berbanding kaedah MDKD kerana amaun kos barang dijual lebih tinggi.

iii. Andaian aliran kos dalam MKKD tidak mewakili aliran fizikal inventori yang sebenar bagikebanyakkan firma.

iv. Baki inventori mungkin akan menjadi lapuk dan usang.

Untuk menerangkan kaedah MKKD dalam sistem berkala, andaikan maklumat yang sama sepertidalam contoh 3 sebelum ini.

a) MKKD (Sistem berkala)

Unit inventori akhir = unit inventori awal + unit belian unit jualan= 8 + 50 38= 20 unit

i) Kos inventori akhir = unit inventori akhir x kos seunit8 @ RM 100 = RM 75010 @ RM 120 = RM 1,2002 @ RM 130 = RM 260

= RM 2,260

Kos barang boleh dijual (KBBDJ) @ = Kos inventori awal + kos belianKos barang sedia dijual (KBSDJ) 8 @ RM 100 = RM 800

10 @ 120 1,20020 @ 130 2,60015 @ 140 2,1005 @ 150 750

= RM 7,450

ii) kos barang dijual (KBDJ) = KBBDJ Kos inventori akhir = RM 7,450 RM 2,260= RM 5,190



27/30


125

iii) Untung kasar

Jualan (38 @ RM 250 = RM 9,500Tolak: KBDJ 5,190Untung kasar RM 4,310

b) MKKD sistem berterusan


Unit Kosseunit(RM)

Jum(RM)

Unit Kosseunit(RM)

Jum(RM)

Unit Kosseunit(RM)

Jum(RM)

Bakiawal

8 100 800

Jan 1 6 100 600 2 100 200

2 10 120 1,200 210

100120

2001,2001,400

3 101

120100

1,200100

1 100 100

9 1 100 100 - - -

12 20 130 2,600 20 130 2,600

14 10 130 1,300 10 130 1,300

20 5 130 650 5 130 6,500

25 15 140 2,100 515

130140

6502,1002,750

27 3 140 420 512

130140

6501,4002050

30 2 140 280 510

130140

6501,4002,500

31 5 150 750 5105

130140150

6501,400750

2,800

Kos belian 6,650 KBDJ 4,650 Kos inventoriakhir

2,800

iii) Kos inventori akhir = RM 2,800iv) KBDJ = RM 4,650

iii). Untung kasar

Jualan (38 @ RM 250) = RM 9,500Tolak: KBDJ 4,650

Untung kasar RM 4,850



28/30


126

4.3.3.3 Purata

Kaedah purata mengandaikan unit-unit inventori yang dijual dan inventori akhir ditentukan padakos purata seunit. Kaedah ini sangat sesuai untuk firma-firma yang menjual barangan yang samajenis dan bercampur aduk.

Kaedah Purata Wajaran (Sistem Berkala)

Kos purata wajaran / bergerak seunit dikira seperti berikut:

Kos purata berwajaran seunit = Jumlah kos inventori boleh DijualJumlah unit inventori boleh jual

Contoh : Kaedah purata wajaran (sistem berkala)

Andaikan maklumat-maklumat berikut di ambil dari contoh 3:

Unit inventori akhir = unit inventori awal + unit belian unit jualan= 8 + 50 38

= 20 unit

Kos barang boleh dijual (KBBDJ) = Kos inventori awal + kos belian 8 @ RM 100 = RM 800@ kos barang sedia dijual (KBSDJ) 10 @ 120 1,200

20 @ 130 2,60015 @ 140 2,1005 @ 150 750

RM 7,450

Kos purata seunit = KBBDJ/unit boleh dijual= RM 7,450

58 unit

= RM 128.44827= RM 128.45

i) Kos inventori akhir = unit inventori akhir x kos seunit20 @ RM 128.45 = RM 2,569

ii) KBDJ = KBBDJ kos inventori akhir = RM 7,450 RM 2,569= RM ,

iii) Untung kasar

Jualan (38 @ RM 250) = RM 9,500Tolak: KBDJ 4,881Untung kasar RM 4,619



29/30


127

Kaedah Purata Bergerak (Sistem Berterusan)

Dalam sistem berterusan, kos purata berwajaran seunit sentiasa berubah-ubah. Ini kerana, kospurata berwajaran seunit perlu dikira setiap kali berlaku belian baru. Kos purata wajaran seunityang terbaru akan digunakan untuk menentukan kos barang dijual dan kos inventori akhirsehinggalah belian baru dibuat dan kos purata berwajaran seunit baru pula akan digunakanselepas itu. Kaedah purata berwajaran di bawah sistem berterusan dikenali juga sebagai kaedahpurata berwajaran bergerak.

Rajah dibawah menerangkan kaedah purata bergerak menggunakan maklumat di dalam contoh 3.kaedah purata bergerak sistem berterusan


Unit Kosseunit(RM)

Jum(RM)

Unit Kosseunit(RM)

Jum(RM)

Unit Kosseunit(RM)

Jum(RM)

Bakiawal

8 100 800

Jan 1 6 100 600 2 100 200

2 10 120 1,200 12 (1)116.67 1,400

3 11 116.67 1,283.33

9 1 116.67 116.67

12 20 130 2,600 20 130 2,600

14 10 130 1,300 10 130 1,300

20 5 130 650 5 130 650

25 15 140 2,100 10 (2)137.50 2,750

27 3 137.50 412.50 17 137.50 2,337.5

30 2 137.50 275 15 137.50 2,062.5

31 5 150 750 20 (3)140.63 2,812.5

Kos belian 6,650 KBDJ 4,637.50 Kos inventoriakhir 2,812.5

Nota:

1) RM 1,400 = 116.66666 2) RM 2,750 = RM 137.5012 unit = RM 116.67 20 unit

3) RM 2812.50 = 140.62520 unit = RM 140.63

i) Kos inventori akhir = RM 2,812.50

ii) KBDJ = RM 4,637.50

iii) Untung kasar

Jualan (38 @ RM 250) = RM 9,500Tolak: KBDJ 4,637.50Untung kasar = RM 4,862.50



30/30


4.3.4 Kesan Penilaian Inventori Ke atas Pendapatan

MDKD Purata Wajaran MKKD

Jualan

KBDJInv awalBelianKBBDJ(-) Inv akhirUntung kasar(-) Belanja operasi

8006,6507,4502,850

9,500

4,6004,9002,500

8006,6507,4502,569

9,500

4,8814,6192,500

8006,6507,4502,260

9,500

5,1904,3102,500

Untung bersih 2,400 2,119 1,810

Nilai inventori akhir adalah amat penting dalam menentukan kos barang dijual dan untung kasar.Hubungan antara nilai inventori akhir, kos barang dijual dan untung kasar ini boleh ditunjukkanseperti berikut:

Inventori Akhir Kos Barang Dijual Untung Kasar Cukai Pendapatan

TinggiRendah

RendahTinggi

TinggiRendah

TinggiRendah


bab 4 perakaunan aset semasa (1)

Documents