OBJEKTIF PEMBELAJARAN

PENGETAHUAN

PENGUKUHAN

BAB 4

KEKAYAAN EKONOMI SARAWAK MENDORONG PENJAJAHAN KELUARGA BROOKE

MASTER

1. Menyatakan perpecahan di kalangan pembesar membuka ruang kepada penjajahan keluarga Brooke.

2. Memperihalkan kerakusan keluarga Brooke meluaskan kuasa.

3. Meceritakan tindakan keluarga Brooke memantapkan pentadbiran Sarawak.

4. Membincangkan perubahan ekonomi semasa pemerintahan keluarga Brooke.

5. Menilai perubahan sosial yang dilaksanakan oleh keluarga brooke di Sarawak.

OBJEKTIF PEMBELAJARAN

PENGETAHUAN

4.1 PERPECAHAN MEMBUKA RUANG PENJAJAHAN ms 76 -80

4.3 KELUARGA BROOKE MEMANTAPKAN PENTADBIRAN ms 83 - 86

4.4 PERUBAHAN EKONOMI DI BAWAH PENTADBIRAN KELUARGA BROOKE ms 87 - 91

4.2 KELUARGA BROOKE MELUASKAN KUASA ms 81 - 82

4.5 PERUBAHAN SOSIAL DI BAWAH KELUARGA BROOKE ms 92 -96

4.1 PERPECAHAN MEMBUKA RUANG PENJAJAHAN ms 76 -80

.

Sultan Brunei melantik ketua tempatan dan bahagikan kepada daerah.Ditadbir oleh Orang Dayak dan Orang Melayu

Ketua tempatan digelar;

i. Menteri Darat

ii.Temenggung / Orang Kaya

Tugas mereka;

i. melaksanakan arahan dan

memunggut cukai

Kurun ke-19 Pangeran Indera

Mahkota (PIM)dilantik sebagai

pembesar dan wakil kesultanan

Brunei di Sarawak.

Mengambil alih kuasa politik

pembesar tempatan, kerana

kekayaan bahan galian

seperti; Antimoni danEmas.

Tindakan PIM cetus kemarahani. Mengambil alih kuasa pentadbiran & perdagangan Antimoni dan Emas .ii. Mengenakan cukai yang tinggi.iii. Orang Bidayuh berkerja di lombong tanpa upah.

Penentangan orang Bidayuh yang dipimpin Datu Patinggi AliTujuan penentangan untuk membebaskan Sarawak dari pemerintahan kesultanan Brunei

Pangeran Raja Muda Hashim meminta bantuan seorang perdagang British iaitu James Brooke dan tawar jawatan Gabenor

Kebangkitan tersebut berjaya ditamatkan tetapi Pangeran Raja Muda Hashim melengahkan janjinya telah menyebabkan J.Brooke marah dan membedil Kuching.Akhirnya Pangeran Raja Muda Hashim menandatangani perjanjian pada 1841.

Sultan Brunei menyerahkan Sarawak Tanjung Datu ke Sg Samarahan dan segala hasil cukainya diserah kepada J Brooke dan perwarisnya.

Sultan Brunei mengiktiraf J Brooke sebagai Raja Puteh Sarawak.

4.1 PERPECAHAN MEMBUKA RUANG PENJAJAHAN ms 76 -80P

ER

PE

CA

HA

N M

EM

BU

KA

RU

AN

G P

EN

JAJA

H

1846

1842

1841

1840

1836

Sultan Omar Ali Saifuddin mengiktiraf James Brooke sebagai Raja Sarawak yang merdeka

Pangeran Raja Muda Hashim melantik James Brooke sebagai Gabenor dan Raja Sarawak

Sultan Omar Ali Saifuddin mengiktiraf perjanjian antara

Pengeran Raja Muda Hashim dengan James Brooke

Kebangkitan menentang dan pemerintahan wakil Kesultanan Brunei di Sarawak

Pangeran Raja Muda Hashim meminta bantuan James Brooke untuk penentangan di Sarawak

4.2 KELUARGA BROOKE MELUASKAN KUASA ms 81 - 82

JAMES BROOKE

1853

Batang Lupar, Saribus, Sadong dan Sg KerianMukah, Oya, Tatau, dan Bintulu serta kawasan Sg Baram

CHARLES BROOKE

1905

Lawas

CHARLES BROOKE 1883

Tanjung Kidurun ke

Sg Baram

JAMES BROOKE 1861

Sg Rajang

JAMES BROOKE1841

Kuching dan

Lembah Sg Sarawak

JAMES BROOKE1842

Tanjung Dato ke

Sg Samarahan

4.3 KELUARGA BROOKE MEMANTAPKAN PENTADBIRAN ms 83 - 86P

eman

tap

kan

pen

tad

bir

an o

leh

Jam

es B

roo

ke Memperkenalkan sistem pemerintahan beraja di Sarawak

Mendapat sokongan penduduk dan pemimpin seperti Datu Patinggi,

Datu Bandar dan Datu Temenggung

Menjadikan pembesar sebagai penasihatnya dalam hal undang-undang dan adat tempatan

Membentuk Majlis Tertinggi dan Majlis Negeri

Membahagikan sarawak kepada 5 bahagian

Melicinkan pentadbiran dengan membentuk jabatan seperti Jabatan Kehakiman, Jabatan Polis, Jabatan Kastam dan Cukai serta Jabatan Pos.

Kes Jenayah atau kes yang melibatkan lebih dari satu suku kaum akan dihakimi oleh Raja Sarawak, Residen atau Timbalan Residen.

Mewujudkan Mahkamah

kes Sivil: orang Melayu,orang Dayak dan orang Cina diadili oleh ketua-ketua mereka.

4.3 KELUARGA BROOKE MEMANTAPKAN PENTADBIRAN ms 83 - 86

Perjanjian 1888

- British melindungi Sarawak dari serangan musuh

- Keluarga Brooke memerintah negeri dengan bebas

- Hal ehwal luar negeri adalah di bawah kawalan British.

Perlembagaan 1941

Charles Vyner Brooke(CVB) mengistiharkan perlembagaan

sempena perayaan 100 tahun pentadbiran keluarga Brooke

Kandungan Perlembagaan 1941

CVB menyerahkan kuasa mutlaknya kepada Majlis Tertinggi dan Majlis Negeri.

Raja Sarawak memerintah dengan nasihat Majlis Tertinggi

Majlis Negeri diberi kuasa meluluskan undang-undang dan menguruskan kewangan

Raja Brooke sendiri akan melantik ahli Majlis tertinggi dan

Majlis Negeri.

Penglibatan pemimpin tempatan bagi memantapkan bagi pentadbiran Brooke

4.3 KELUARGA BROOKE MEMANTAPKAN PENTADBIRAN ms 83 - 86

Majlis Tertinggi

Keanggotaan

Residen Bahagian Pertama Empat Orang Datu Melayu

i. Menasihati James Brooke.

ii. Membuat dasar dan

meluluskan ndang-

undang.

Tujuan

Majlis Negeri

Keanggotaan:

Ketua kaum Bumiputera

Memberi peluang Bumiputera bersidang 3 tahun sekali bagi menyuarakan pandangan dan mengambil bahagian dalam pentadbiran

Tujuan

Majlis Bahagian

Keanggotaan:Residen, Penolong Residen, Pegawai Daerah, Penolong Pegawai Daerah, Penghulu, Pegawai Anak Negeri, Ketua Kampung

Menasihati Residen, mengetuai operasi ketenteraan, menjaga keamanan dan mengutip cukai.

Tujuan

4.4 PERUBAHAN EKONOMI DI BAWAH PENTADBIRAN KELUARGA BROOKE ms 87 - 91

Usaha Brooke menjaga kepentingan ekonomi

Mereka tidak mengalakkan kemasukan pelabur secara besar-besaran

Meneroka kekayaan hasil hutan seperti Sarang Burung, Getah Jelutong dan Rotan.

Memperkenalkan tamanan baru

seperti Getah dan Tembakau.

Mempergiatkan tanaman tradisional seperti Kelapa , Gambir, dan lada Hitam serta Sagu.

Memberi peluang kepada kaum Cina untuk bergiat dalam perlombongan dan perdagangan.

Menumpukan pembangunan di bahagian pertama dan kedua Mengeluarkan mata wang syiling.

Mempergiatkan penjualan hasil hutan

Mempergiatkan aktiviti perlombongan i. Emas, di Bau ii. Antimoni di Bau dan Kuching iii. Cari gali minyak oleh The Anglo Saxon Oil Company

4.5 PERUBAHAN SOSIAL DI BAWAH KELUARGA BROOKE ms 92 -96

Brooke mengamalkan Dasar Pecah dan Perintah

Orang Melayu dalam pentadbiran

Orang Iban dalam ketenteraan

Orang Cina dalam perlombongan, pertanian dan perdagangan

Orang India berniaga kain

Pertempatan orang Cina di bandar-bandar seperti Miri, Bintulu dan Sibu

Kaum Bumiputera di pedalaman

Orang Sikh sebagai polis

4.5 PERUBAHAN SOSIAL DI BAWAH KELUARGA BROOKE ms 92 -96

Pengangkutan

Memajukan sistem pengangkutan air

Mengadakan perkhidmatan udara

Memperkenalkan perkidmatan pos, telegraf dan telefon

Perkhidmatan Hospital dan klinik

Pendidikan

Pendidikan moden kurang diberi perhatian

Mendirikan sekolah untuk orang Melayu dan Cina

Masyarakat Dayak tidak dibina sekolah kerana Brooke ingin mengekalkan cara hidup tradisional mereka

Sekolah rendah dengan B Melayu sebagai bahasa pengantar telah diwujudkan

Sekolah Inggeris didirikan oleh Mubaligh Kristian

Sekolah Cina diuruskan oleh orang Cina

Jabatan Pelajaran ditubuhkan

PENGUKUHAN

4.1 PERPECAHAN MEMBUKA RUANG PENJAJAHAN ms 76 -80

4.3 KELUARGA BROOKE MEMANTAPKAN PENTADBIRAN ms 83 - 86

4.4 PERUBAHAN EKONOMI DI BAWAH PENTADBIRAN KELUARGA BROOKE ms 87 - 91

4.2 KELUARGA BROOKE MELUASKAN KUASA ms 81 - 82

4.5 PERUBAHAN SOSIAL DI BAWAH KELUARGA BROOKE ms 92 -96

A

1. Sebelum tahun 1842, negeri Sarawak terletak di bawah pemerintahan kerajaan

A BruneiB SuluC MelakaD Johor Lama

2. Apakah tindakan Pangeran Indera Mahkota di Sarawak ?

A Menggantikan tempat Pangeran Raja Muda HashimB Menghalang Brooke daripada menguasai SarawakC Mengambil alih kuasa politik pembesar tempatan SarawakD Melumpuhkan kegiatan perlombongan haram di Sarawak.

C

4.1 PERPECAHAN MEMBUKA RUANG PENJAJAHAN ms 76 -80

4.2 KELUARGA BROOKE MELUASKAN KUASA ms 81 - 82

3. James Brooke dan Charles Brooke telah meluaskan kawasan

pemerintahan mereka dengan bantuan…

A. Sultan Brunei

B. Sultan Melaka

C. Angkatan Laut Belanda

D. Angkatan Laut British

D

Tahun Peristiwa

1861 Brooke menghapuskan kekacauan di Sg. Rajang

1883 Sultan Brunei menyerahkan Sg. Trusan kepada Charles Brooke

1905 X

4. Berdasarkan jadual di atas, apakah kawasan X yang dibeli oleh Charles Brooke ?

A Lawas B Saribas C Labuan D Batang Lupar

A

4.3 KELUARGA BROOKE MEMANTAPKAN PENTADBIRAN ms 83 - 86

Raja Sarawak X Majlis Negeri Majlis Bahagian

5.Rajah di atas menunjukkan struktur pentadbiran Sarawak dalam pentadbiran Brooke.

Apakah X A Majlis KerjaB Majlis TertinggiC Majlis UndanganD Majlis Mesyuarat Negeri

B

Datu BandarDatu PatinggiDatu Temenggung

6. Senarai di atas ialah pembesar yang telah dilantik semula ketika pemerintahan keluarga Brooke. Mengapakah tokoh tersebut dilibatkan dalam pentadbiran Brooke ?

A membantu menentang Sultan BruneiB membantu kerja dalam pentadbiranC memajukan ekonomi SarawakD memenuhi desakan rakyat

B

4.4 PERUBAHAN EKONOMI DI BAWAH PENTADBIRAN KELUARGA BROOKE ms 87 - 91

Ditanam di tebing Sg. Oya, Mukah dan BintuluEksport utama pada kurun ke -19Kilang memproses diusahakan oleh pedagang Cina

7 Senarai di atas menunjukkan tanaman tradisional yang diusahakan di Sarawak. Jenis tanaman yang dimaksudkan ialah

A sagu B nanas C lada hitam D kelapa sawit

A

8. Tembakau di tanam di Lundu dan dieksport ke

A. London

B. Liverpool

C. Manchester

D BlackpoolA

4.5 PERUBAHAN SOSIAL DI BAWAH KELUARGA BROOKE ms 92 -96

Kaum Kegiatan ekonomi

MelayuIbanCina

PentadbiranKetenteraanPerlombongan/perdagangan

9. Rajah di atas menunjukkan dasar pentadbiran keluarga Brooke di Sarawak. Mengapakah dasar tersebut dilaksanakan ?

A keamanan Sarawak terpelihara B kemudahan asas dapat dibangunkan C kedudukan keluarga Brooke terus kukuh D kemajuan ekonomi Sarawak berkembang pesat

C

10. Mengapakah pendidikan moden kurang diberi perhatian oleh keluarga

Brooke?

A. memerlukan modal yang besar

B. pendudukan tempatan kurang berminat

C. rakyat memintingkan pendidikan agama

D. kurang sesuai untuk penduduk tempatan

D